- Samarbeidet mellom Sartor Storsenter, Fjell Sokneråd og Fjell kommune har fungert godt, mellom anna fordi dei har mange felles mål for Basecamp.

Evaluert av Fjell kommune ved Samfunnsplan 29/09/2006

Føreord Samarbeidsavtalen mellom dei tre eigarane av Basecamp ungdomsdiakoniprosjektet (Sartor Storsenter, Fjell Sokneråd og Fjell kommune), datert 16.desember 2004, føreset at prosjektet vert evaluert før ny avtale vert inngått. Fageininga samfunnsplan, som ligg under plan og utbyggingssjefen i Fjell kommune, fekk i juni 2006 oppgåva med å evaluera prosjektet. Deadline vart sett til 29. september 2006, og arbeidet har i hovudsak vore utført i august og september same år. Samfunnsplan 29.09.2006 Ved prosjektleiar Steinar Onarheim Eit kort samandrag av dei viktigaste funna: - Samarbeidet mellom Sartor Storsenter, Fjell Sokneråd og Fjell kommune har fungert godt, mellom anna fordi dei har mange felles mål for Basecamp. - Besøkstala på Basecamp utviklar seg positivt, men tal unike besøk sett i høve heile gruppa av ungdom mellom 13 og 20 i Fjell er låg. - Truleg er det flest faste brukarar, heller enn at Basecamp når ut til dei store massane av ungdom. - Basecamp er verdifullt for livskvaliteten til fleire av dei faste brukarane. Dei får samtala med vaksne, bygd opp meistringsfølelse, auka sjølvkjensle og tilhøyrsle. - Oppbygginga av desse eigenskapane er med på å endra haldningane til rus og kriminalitet blant brukarane. - Basecamp har truleg hatt større effekt i høve kriminalitet enn rus. - Politi og vektarfirma meiner Basecamp jobbar rett i høve førebygging. - Ein kan i lita grad syna til målbare resultat i høve Basecamp sitt arbeid med rus og kriminalitet blant ungdom på Sartor Storsenter. Førebyggande arbeid krev lengre tid før ein kan sjå verknadane. - Basecamp bør vurdera å justera og rydda i visjonen og målsettingane. 2

1 OM BASECAMP 4 1.1 Målgruppa 4 1.2 Organiseringa 4 1.3 Visjon og målsetjingar 5 1.4 Tiltaka 5 1.5 To fokusområde i evalueringa 6 2 SAMARBEID MELLOM TRE ULIKE AKTØRAR 6 Felles mål 7 3 METODISKE VURDERINGAR: KORLEIS MÅLER EIN LIVSMEISTRINGSKOMPETANSE? 8 3.1 Intervju og spørjeskjema 8 4 BRUKARPERSPEKTIVET: FUNGERER BASECAMP ETTER MÅLSETJINGANE? 9 4.1 Kven er brukarane av Basecamp? 9 Korleis treff Basecamp målgruppene? 9 4.2 Medverkar Basecamp til haldningsskaping, livsmeistring og førebygging blant ungdom? 10 Eit lettare liv? 11 Endring i haldning blant ungdom på Sartor Storsenter? 12 4.3 Medverkar Basecamp til rusførebygging? 12 4.4 Medverkar Basecamp til kriminalitetsførebygging? 13 Positive tilbakemeldingar frå politi og vektarfirma 14 5 OPPSUMMERING/KONKLUSJON 15 Samarbeidet 15 Målgruppene 15 Rus og kriminalitet 16 5.1 Potensielle områder for betring 16 5.2 Avsluttande kommentar 17 6 REFERANSAR 17 7 VEDLEGG: SPØRJESKJEMA TIL BRUKARANE AV BASECAMP 18 3

Evaluering av Basecamp 1 Om Basecamp Under arbeidet med tiltaksplan mot rus 2002-2005 var eit av tiltaka at Fjell kommune skal etablera eit samarbeid med Sartor Senter og kyrkja der dialogen kring barn og unge sin plass på Sartor vert drøfta, og ulike samarbeidstiltak etablerte. På same tid ønskte Fjell sokneråd midlar for å få tilsett ein ungdomsdiakon for å styrka sitt diakonale ungdomsarbeid. Då kommunestyre i Fjell skulle godkjenna utviding av Sartor Storsenter, vart det gjort eit politisk vedtak på at senteret måtte laga eit miljøtilbod til ungdommen. Dette tilbodet tok etterkvart form, og 2. februar 2004 vart Basecamp ungdomsdiakoniprosjekt (heretter kalla Basecamp) etablert som eit sjølvstendig tiltak. Vetle Karlsen Eide gjekk då inn i stillinga som ungdomsdiakon, og Basecamp opna sine lokale på Sartor Storsenter 19.mars 2004. Basecamp er seinare kome med i Fjell kommune sin ungdomsplan 2006-2007, der eit av tiltaka er å utvida opningstida. 1.1 Målgruppa Sartor Storsenter er av dei 10 største kjøpesentera i Noreg. Det er over 53 000 kvm stort med 105 butikkar. I mangel på noko etablert sentrum i Fjell, utgjer senteret møtestaden for mange ungdommar i Fjell. Det er særskild mange ungdomar frå ungdomsskule og vidaregåande skule som trekker til senteret i fritimar og etter skuletid. I tillegg ligg bussterminalen ved senteret, slik at det utgjer eit knutepunkt for kollektivreisande mellom Bergen og Sotra/Øygarden. I gruppa av kollektivreisande er det mange ungdom i tenåra. Terminalen på Sartor Storsenter har den siste tida vore gjenstand for fleire mediaoppslag om rusa ungdom og negativt miljø på staden. Målgruppa til Basecamp er ungdom mellom 13-20 år, som oppheld seg i Sartor Storsenter sitt nærområde. Fokus er ungdom som ikkje nyttar seg av organisert ungdomsarbeid, og som kan sjå ut til å stå klar til å ta fatt på ein ruskarriere/ kriminell karriere eller som på andre måtar er i ein utsett livssituasjon psykisk, fysisk og/eller emosjonelt. Basecamp rettar seg primært ikkje mot ungdom som allereie er tunge rusmisbrukarar. Dei må nytta andre tilbod som tek i vare deira behov. Utifrå dette er det to målgrupper som Basecamp jobbar med i høve førebygging av rus og kriminalitet. Primærmålgruppa er all ungdom på Sartor Storsenter mellom 13 og 20 år. Sekundærmålgruppa er ungdom som står i fare for rusmisbruk og/eller ein kriminell karriere. Basecamp ynskjer å møte desse målgruppene med nestekjærleik og omsorg. 1.2 Organisering Basecamp består av dei tre eigarane Sartor Storsenter, Fjell kommune og Fjell sokneråd. Senteret løyver 350 000 kr./år og kommunen 150 000kr/år. Dette utgjer Basecamp sitt årlege budsjett. Fjell kyrkjeleg fellesråd er arbeidsgjevar for ungdomsdiakonen. Våren 2005 vart styringsstrukturen justert, og består i dag av administrativ leiing frå dei tre eigarane. Styret har det administrative ansvaret for drifta av prosjektet, med ansvar for å rapportera tilbake til sine respektive eigarar. I tillegg har Basecamp ei kompetansegruppe som har møte med styret 2-4 gonger i året. Den består av ein representant frå Bergensklinikkane, ein frå Høgskulen i Bergen og soknediakonen i Fjell sokn. Gruppa står utanfor den formelle styringsstrukturen, men har ei viktig rolle som samtalepartnar for styret og ungdomsdiakonen. 4

1.3 Visjon og målsetjingar Basecamp skal vera eit lavterskeltilbod til ungdom, og har utvikla ein strategiplan som er bygd opp rundt ein visjon og eit sett av mål. Strategiplanen skal følgjast opp med tiltak for kvart av delmåla. Visjonen: Realisere ungdoms drømmer om et godt liv! Hovudmål: Gi ungdom livshjelp og styrke deres livsmestringskompetanse Målsettinga: Arbeide rusforebyggande i og rundt Sartor Storsenter ved å styrke ungdoms opplevelse av tilhørighet, identitet og mestring. Hovudfokus: Kriminalitetsforebygging og holdningsskapende arbeid. Delmål 1: Delmål 2: Delmål 3: Delmål 4: Utvikle en særpreget kjøpesenterlokalisert forebyggingsmetodikk. Ivareta og videreutvikle kriminalitetsforebyggjande tiltak. Etablere og opprettholde grupper som jobber holdningsskapende. Legge til rette for den gode samtalen. I sitt arbeid skal Basecamp vera: Åpent inviterende, dristig inkluderende, aktivt nærværende, omsorgsfullt ivaretakende, frimodig utfordrende. 1.4 Tiltaka Tiltaka skal bygga under visjonen og målsetningane til Basecamp, og er konkretisert i seks ulike tiltak: Ope hus: Basecamp held til på Sartor Storsenter på Straume, og deler lokale med Helsestasjon for ungdom. Til saman har dei om lag 100 kvadratmeter med to kontor og eit allrom med kjøkken, sofakrok osv. Basecamp har i tillegg til ungdomsdiakonen ein friviljug som jobbar nokre timar i veka. Basecamp ønskjer å vera ein stad der ungdom kan koma utan å måtte gi ein grunn for å koma der. Ungdomane kan koma umeldt anten det er for å snakka om store og små spørsmål i livet, for å eta vaflar eller av andre grunnar. Opningstidene er 14-16 på tysdagar og torsdagar og 14-19.30 på onsdagar. Oppsøkande verksemd: Ungdomsdiakonen oppsøker ungdom på Sartor senter, mellom anna ved bussterminalen, taxihaldeplassen og området rundt Ankertorget. Å gå oppsøkande kan vera ei krevjande oppgåve. Ein skal ta initiativ til ein samtale som ikkje nødvendigvis er etterspurd, og ein skal vera respektfull i si tilnærming til samtalepartnaren. Foreldrerettleiing: Tiltaket skjer i samarbeid med Helsestasjon for ungdom (med støtte frå barne og familiedepartementet). I 2004 deltok fem deltakarar, og i 2005 11 deltakarar på dei fem kurskveldane. Her fekk foreldra samtale om familien som organisasjon, om barn og ungdoms utvikling, grensesetjing, kjønnsroller, seksualitet, alkohol mm. Hensikta er rusførebygging der foreldre blir skolert i å setja sunne grenser. Naskeprosjektet: Dette tiltaket skal redusera og førebygga nasking. Det skjer i samarbeid med vektarane og i samforståing med politi, barnevern i Fjell og senterleiinga. Rutinane dersom ungdom vert teken i nasking er at saka vert politimeldt, og deretter oversendt barnevernet (dersom naskaren er under 15 år). I tillegg vert foreldra tilkalla, og ungdomen vert utestengd 5

frå senteret i 2 månader. Gjennom naskeprosjektet får ungdommen samstundes tilbod om samtaleopplegg 1t./veke i ein md. På første møte teiknar ungdomen nettverkskart over vener; gode/dårlege vener osv. På andre møte er det samtale om handlinga/naskinga som vart gjort. På tredje møte snakkar ein om korleis livet er, og på siste møte tek ein ei oppsummering av alle møta. Dette er ikkje terapi eller behandling, men eit løysingsfokusert samtaletilbod. Om naskaren er med på dette og viser evne og ønske om endring, får han/ho redusert utestenging frå senteret frå 2 til 1 månad (men det vert framleis politisak). Oppfølging av enkeltungdom: I tillegg til enkeltståande samtalar med ungdom, følgjer Basecamp over tid opp ungdom som lever i ein utsett livssituasjon. Pr.2005 gjeld dette ein ungdom. Desse erfaringane kan koma andre til gode seinare. Skule på kjøpesenter: Dette er i startfasen med ein elev frå vidaregåande skule i prøveprosjekt. Eleven er utplassert i ein butikk på senteret, og eleven får samtale med diakonen ein ½ time før og etter jobb: om arbeidsdagen, skulen, positive og negative hendingar osv. Ei evaluering frå eleven og kontaktlærar synte positive resultat. Tur til Galdhøpiggen: I tillegg til desse 6 tiltaka arrangerte Basecamp tur til Galdhøpiggen i august-06, der tretten ungdommar og sju leiarar deltok. Turen var eit samarbeid med Straumeklubben. Formålet var å la ungdommane få ei god meistringsoppleving i eit trygt miljø som utfordra, men støtta opp, slik at den einskilde kunne nå dette målet. Turen vart ein suksess, og alle kom til toppen. Tanken er at denne ekspedisjonen kan virke positivt for den enkelte også seinare i livet, når ein står ved utfordringar som synes vanskelege å forsera. 1.5 To fokusområde i evalueringa I denne evalueringa er det særleg to område som er sett i fokus. For det første er det samarbeidet mellom dei tre partane: kommune, kjøpesenter og kyrkja. Eit slikt samarbeid mellom tre så ulike aktørar er unikt i Noreg, og difor er det av stor interesse å sjå på korleis dette trekløveret fungerer (kap.2). For det andre vil vi evaluera Basecamp i forhold til brukarane. Korleis treff Basecamp målgruppa, og korleis lukkast dei i høve måla og tiltaka dei har sett opp? (kap.4) Som vi skal sjå er det ei krevjande oppgåve å gjera ei evaluering i forhold til målsettingar, som er såpass lite handgripelege (kap.3.) 2 Samarbeid mellom tre ulike aktørar Samarbeidet rundt Basecamp er basert på tre ulike aktørar som sit i styret, og som finansierer og driv tilbodet; Fjell kommune, Sartor Storsenter og Fjell Sokneråd. Sjølv om dei har ulikt økonomisk ansvar er dei likestilte partar i prosjektet. Dette er tre sterke aktørar som er særs ulike i sitt virke. Sartor Storsenter er ei kommersiell verksemd der profitt er naudsynt for å oppretthalda drifta. Soknerådet har si religiøse tru som drivkraft, og der diakonalt arbeid i dette tilfellet er verkemiddelet. Fjell kommune driv på si side forvaltning av ressursar, som skal koma samfunnet og innbyggarane til gode på best mogleg måte. I byrjinga hadde Basecamp ei politisk styringsgruppe, men denne organiseringa medførte unødvendig tunge prosessar. Etter at dei tre eigarane vart styringsgruppe, har avgjerslelina vorte kortare og prosessane vorte meir effektive. Styringsgruppa består i dag av tre kvinner: direktøren for Sartor Storsenter, leiar for servicetorget i Fjell kommune og kyrkjeverja i Fjell. 6

Samarbeidet mellom kommune, kyrkje og kjøpesenter er utgangspunktet for å utvikla den særskilde kjøpesentermetodikken som Basecamp jobbar med; ein metodikk der det offentlege og private går inn i eit samarbeid retta mot å støtta kjøpesenterungdom. Tellef Raustøl i Tellef Raustøl rådgiving gjorde i 2006 ei undersøking som mellom anna såg på partnarskap mellom kommune, kyrkje og kjøpesenter. Raustøl peikar på at både næringsliv, kommune og kyrkje oftare enn før går i partnarskap; eit gjensidig forpliktande samarbeid med andre aktørar for å oppnå eit felles mål. Raustøl nytta Basecamp som eit døme på korleis eit slikt partnarskap kan fungera på ein vellukka måte. Felles mål Sjølv om dei tre partane i Basecamp er ulike, peika samlege på at samarbeidet fungerer særs godt. Visjonen og målsetjingane er fundamentert på eit felles syn rundt at ein ønskjer å gje eit tilbod til ungdom på Sartor Storsenter. Kommunen har eit generelt ønskje om å halda ungdom vekke frå dårlege miljø som involverer rus og kriminalitet. Dei vil syta for å ha eit tilbod som fangar opp dei som er i faresona. Den norske kyrkja jobbar generelt for å styrkja sitt medmenneskelege arbeid, og Fjell sokneråd har lenge hatt eit ønskje om å jobba diakonalt overfor ungdom. Sartor Storsenter peikar på at senteret er sitt ansvar bevisst, med omsyn til det store talet på ungdom som dagleg er innom. Senteret er ikkje tent med at dei vert forbundne med rotlaus og rusa ungdom, samstundes som dei sjølvsagd ikkje ønskjer kriminalitet på senteret. Eit tilbod til ungdomen kan soleis gje både samfunnsmessig og økonomisk gevinst for senteret. Raustøl (2006) kommenterer at ikkje berre kyrkja og det offentlege i stadig større grad diskuterer og tek på seg ansvar for samfunnsutviklinga, men og at mange private verksemder tek på seg roller som inneber meir samfunnsansvar. Samtalar med dei tre partane har synt at alle har gode grunnar til å støtta Basecamp, og deira motivasjonar er i mange tilfelle overlappande. Truleg er det eit sams ønskje om å ta ansvar for ungdomen og miljøet deira, som er ein viktig årsak til at trekløveret fungerer så bra saman som det gjer. Og som den eine av styremedlemmene sa: det fungerer så bra fordi dei tre partane ser at alle er viktig for å oppretthalda Basecamp. Dei var samde i at avslutting av tilbodet, vil gje særs uheldige konsekvensar for enkelte av brukarane. Samstundes fører Basecamp til at dei tre får etablert eit omdøme som ansvarsbevisste, og dermed styrkja si sjølvkjensle. Kommunen, kyrkja og Sartor Storsenter har hatt god nytte av kompetansegruppa til Basecamp. Gruppa har hatt ei viktig rolle når det gjeld å gi råd og rettleiing rundt faglege spørsmål, og dei tre partane var godt nøgde også med dette samarbeidet. Det er ikkje vanleg med så faste konstellasjonar mellom private og offentlege som ein har i Basecampstyret. Det vart sett på som positivt å samarbeida med andre aktørar, og såleis få utvida horisonten og tileigna seg nye erfaringar og kunnskap. Partane i styringsgruppa la alle vekt på at dei kjende seg likeverdige, trass i dei store skilnadane mellom dei. Eit siste poeng er at Basecamp ikkje er stadfesta juridisk, slik at maktbalansen mellom partane er avhengig av det gode klimaet dei tre imellom. Samarbeidet er difor relativt personavhengig. Dersom ein av dei tre i styret vert skifta ut, kan dette få uheldige konsekvensar. Ein måte å unngå dette på, er å sikra Basecamp juridisk gjennom ei stifting. 7

3 Metodiske vurderingar: Korleis måler ein livsmeistringskompetanse? Talet på besøkande på Basecamp har gått mykje opp i løpet av dei 2,5 åra tilbodet har vore. I 2004 var det 445 besøk frå april og ut året. I 2005 var det til saman 1274 besøkande og 1054 besøkande frå april og ut året. Det vil seie godt over ei dobling i denne perioden. Auken har halde fram i 2006, med 820 besøk i perioden januar- juli, mot 668 i same periode i fjor. Men sjølv om Basecamp kan syna til stadig fleire besøkande, kan ein ikkje utan vidare konkludera med at prosjektet har vore vellukka. Basecamp er eit tiltak med ambisiøse målsetningar. Det ønskjer å ha med ein positiv innverknad på liva til ungdom på Sartor Storsenter, både dei som taklar kvardagen bra og dei som slit. Men at ungdom ofte stikk innom Basecamp, treng ikkje tyde noko anna enn at dei har lyst på ein vaffel eller å spela playstation. Såleis er ikkje besøkstala aleine nok for å gjera ei evaluering. Ein må gå djupare til verks. Korleis kan ein måla om Basecamp har lukkast i sin visjon om å realisera ungdom sin draum om det gode liv? Kva er det gode liv, og korleis måler ein om ungdom har nærma seg dette livet? Måten å få grep om operasjonaliseringa, var å ta tak i målsetjingane til Basecamp. Det har synt seg at også måloppnåinga var vanskeleg å evaluera. Korleis måler ein til dømes om ungdom har fått styrka si oppleving av tilhøyrsle, identitet og meistring, eller om ungdom verkeleg har fått ein god samtale? Etter kvart som prosessen har skride fram, har det utkrystallisert seg nokre sentrale omgrep som var mogleg å gripa fatt i i evalueringa: kriminalitet, rus, førebygging, haldning og meistring er nokre omgrep som går igjen. Utifrå målsetjingane kan det sjå ut til at kriminalitet og rus er vonda som ein skal kjempe mot, og at haldningsskaping, førebygging(smetodikk) og livsmeistring er dei viktigaste midla for å kjempe mot dette. Kriminalitet og rus er variablar som til ei viss grad kan målast, men å sjå på tal og statistikk vil ikkje vera nok i ei evaluering av Basecamp. Ei statistisk nedgang på tal naskesaker på Sartor Storsenter, er i seg sjølv ikkje nok til å seie at Basecamp har hatt ein positiv effekt på ungdomen sitt kriminelle mønster. 3.1 Intervju og spørjeskjema For å få grep om desse problemstillingane, vart det først gjennomført intervju med dei tre kvinnene i styret. I tillegg vart ungdomsdiakonen, politiet og vektarfirma på Sartor Storsenter og intervjua. Møte med desse nøkkelinformantane gav fleire typar nyttig informasjon. For det fyrste fekk ein bakgrunnsstoff om etableringa, organiseringa og samarbeidet rundt basecamp. For det andre gav intervjua eit bilete av korleis nokre av dei mest sentrale aktørane vurderer nytta av Basecamp. For det tredje gav intervjuobjekta nærare refleksjonar rundt visjonen og målsetjingane til Basecamp, noko som vart nytta når spørjeskjemaet til brukarane vart utforma. På bakgrunn av målsetjingane og intervjua var det altså laga eit spørjeskjema til brukarane (sjå vedlegg). Det kan diskuterast om ein heller burde gjera intervju med brukarane, noko som kunne gitt meir detaljert informasjon. Av omsyn til tid og ressursar fall valet likevel på spørjeskjema. Føremonen med dette er at ein rekk over eit større tal brukarar, og såleis oppnår ein større representativitet. Ulempa med spørjeskjema, er at den som svarar må kryssa av i faste kategoriar som ikkje alltid passar til røynda. I tillegg kan det oppstå misforståingar eller direkte lesefeil. Eit spørjeskjema gjev ikkje same nyansane som i eit intervju, og ein har i mindre grad høve til å følgja opp svara med nye spørsmål. Desse manglane vart det likevel kompensert for gjennom å ha opne kategoriar der brukarane kunne utdjupa svara sine. 8

Spørjeskjemaet låg framme i ca. 3 veker på Basecamp, slik at alle som var innom fekk høve til å svara. I tillegg vart det sendt ut ferdigfrankert spørjeskjema til ca. 20 personar, som hadde vore involvert i eitt eller fleire av Basecamp sine tiltak. Til saman kom det inn 26 svar frå brukarane. 4 Brukarperspektivet: Fungerer Basecamp etter målsetjingane? Denne evalueringa er basert på gjennomgått materiale (årsmelding, rapportar, skriv mm.), intervju med nøkkelpersonane og ikkje minst spørjeskjema til brukarane. 4.1 Kven er brukarane av Basecamp? Heile 65% (17 av 26) som svara på undersøkinga, var gutar. Alderen på gutane var frå 13-17, og gjennomsnittsalderen var 15år. Hos jentene varierte alderen frå 14 til 18 år, medan gjennomsnittsalderen også her var 15 år. Det er vanskeleg å seie om den store skilnaden faktisk representerer kjønnsfordelinga hos brukarane. Kvifor er det i så fall slik at flest gutar nyttar Basecamp? Har dei større behov for å snakka med andre vaksne enn foreldre og lærarar? Ei anna forklaring kan vera at tilbodet er best tilpassa gutane; til dømes at den uformelle settinga med vaflar og playstation treff gutar betre enn jenter. Datamateriale gjev ikkje nok grunnlag for vidare analyse av forklaringsvariablar rundt denne problemstillinga. Jentene skil seg ut ved at 78% av brukarane også hadde vore innom Helsestasjon for ungdom (som deler lokale med Basecamp), medan 29% av gutane hadde vore innom helsestasjonen. Skilnaden er ikkje overraskande, med tanke på den generelle situasjonen der jenter er den klart største brukargruppa av slike tenester. Om ein ser samla på svara frå brukarane, så svarte heile 65% at dei er regelmessig innom Basecamp (dvs. minst ein gong i veka). 8% er innom av og til (dvs. 1-3 gongar i månaden) og 27% er sjeldan innom (dvs. nokre gongar i året). At så mange er regelmessig innom, kan delvis forklarast med måten undersøkinga vart gjort på. Når spørjeskjemaet ligg på Basecamp i 2-3 veker, vert det vanskeleg å fanga opp dei som berre er innom ein gong i månaden eller sjeldnare. Likevel tyder tala på høg stabilitet i brukargruppa. Dette kan vera ein indikator på at Basecamp har ein funksjon som ein meir eller mindre fast tilhaldsstad i nokre av ungdommane sine liv. Undersøkinga syner at over 80 % av Basecamp sine brukarar er innom Sartor Storsenter minst 3 dagar i veka. Samstundes svara 11 stk at dei var innom senteret mest på dagtid, 3 stk var der mest på kveldstid og 12 stk var på senteret om lag like mykje på dagen og om kvelden. Dette tyder på at senteret ikkje berre vert brukt som opphaldstad før, under og rett etter skuletid, men at 58% av brukarane er like ofte, eller oftare på senteret om kvelden enn om dagen. Korleis treff Basecamp målgruppene? Primærmålgruppa til Basecamp er ungdom mellom 13-20 år. Sekundærmålgruppa er ungdom som ikkje nyttar seg av organisert ungdomsarbeid, og som kan sjå ut til å stå klar til å ta fatt på ein ruskarriere/ kriminell karriere, eller som på andre måtar er i ein utsett livssituasjon psykisk, fysisk og/eller emosjonelt. 9

Basecamp hadde 1274 besøkande i 2005, men ein kan stille spørsmål ved kor stor tyding Basecamp har for ungdommen på Sartor Storsenter sett under eitt. Utifrå undersøkinga er det særs mange av dei som svara som nyttar Basecamp regelmessig, dvs. minst ein gong i veka. Tala til Basecamp seier ingenting om kor mange unike brukarar dei har. Dersom 30 personar er regelmessig innom Basecamp, til dømes 40 gonger i året, utgjer dette 1200 besøk i året. 30 personar er eit ganske lågt tal, når ein veit at det var 2123 ungdommar i alderen 13-20 i Fjell i 2005. Kor mange av desse som ofte er innom Sartor Storsenter, finnes det diverre ikkje tal på. Utifrå dette kan Basecamp seiast å vera eit tiltak, som ikkje fangar opp dei store massane av primærmålgruppa. Dersom dette er tilfelle, må ein sjå på kva årsakene kan vera. Ei årsak kan vera at Basecamp er for lite kjend bland ungdom. I spørjeundersøkinga vart brukarane spurd om korleis dei fyrst fekk veta om Basecamp. 50% svara då gjennom vener/kjente, 23 % svara fekk informasjon på skulen, 12% fekk informasjon på Sartor Storsenter og resten fekk veta det på anna måte. Det ser altså ut til at Basecamp har stort potensiale, når det gjeld å informera om tilbodet til ungdommen. Ei anna forklaring kan ligga i at Basecamp rett og slett ikkje kan tilby noko som den gjennomsnittlege Fjellungdomen er på jakt etter. På ei anna side er kanskje ikkje målet med Basecamp å nå fram til massane av ungdom, men heller til einskildungdom som verkeleg treng eit tilbod. Spørjeundersøkinga viste at det er dei som er oftast på kjøpesenteret som brukar Basecamp mest regelmessig. Samstundes er dei som oppheld seg på senteret mest på kveldstid, eller like mykje på kvelds- og dagtid overrepresentert blant Basecamp sine regelmessige brukarar. Om ein tek utgangspunkt i at ungdom som er mykje på Sartor Storsenter (og mykje på kveldstid) i størst grad representerer sekundærmålgruppa, så kan det sjå ut til at Basecamp treff denne gruppa bra. Som vi skal sjå i kapittel 4.2 har gruppa med regelmessige brukarar synt eit stort behov for mange av tenestene som Basecamp kan tilby. På ei anna side treng det ikkje vera slik at ungdom som heng ofte og seint på senteret, treng å vera meir utsette for slike uheldige miljø enn dei som er på der på dagtid. Sekundærmålgruppa skal, i følgje Basecamp, mellom anna vera kjenneteikna av at den består av uorganisert ungdom. Spørjeundersøkinga synte at heile 73% (19 stk) dreiv med organisert- /delvis organisert aktivitet. Desse tala kan tyda på at Basecamp ikkje treff den uorganiserte ungdomen slik dei ynskjer. På den annan side opna spørjeundersøkinga for ei vid tolking av organisert/delvis organisert aktivitet, der til dømes fritidsklubb var med. Samstundes kan delvis organisert aktivitet tolkast på mange måtar. Til dømes kan det å gå på diskotek kvar helg, tolkast som ein delvis organisert aktivitet. Som oppfølging av dette, kan ein diskutera kor fruktbart det er å nytta omgrepet organisert ungdom slik Basecamp gjer for å skildra målgruppa. Ungdom har eit lite medvite forhold til om dei er organisert eller ikkje. Ein uorganisert ungdom, kan vera minst like aktiv og ha eit like stort miljø og nettverk som ein organisert ungdom. 4.2 Medverkar Basecamp til haldningsskaping, livsmeistring og førebygging blant ungdom? I spørjeundersøkinga var brukarane spurd kor nøgde dei er med Basecamp på ein skala frå 1-6. 1 tyder ikkje nøgd i det heile og 6 tyder særs godt nøgd. Svara syner at to personar gav karakteren 1, medan resten av karakterane var frå 4-6. Snittkarakteren var 4,6, noko som tyder på at brukarane er godt nøgd med tilbodet. I spørjeskjemaet hadde brukarane og høve til å utdjupe kva som var bra og kva som ikkje var bra med Basecamp. Dei aller fleste 10

kommentarane var positive. Mange skrytte av fasilitetane og aktivitetane; vaflar, saft, spel, gitar, playstation, PC mm, og nokre kommenterte at Basecamp var ein bra plass å vera med vener. Samstundes var det og mange som peika på at Basecamp er eit alternativ til å henga på terminalen og senteret. Ei jente svara at på Basecamp har ungdomane ein plass å vera utanom rundt senteret og terminalen. Mange kommenterte og at ein på Basecamp vert teken godt imot, og at ein kan koma for å få snakka med vaksne. Ein gut svara at Basecamp er bra på grunn av godt personale og hyggelige folk som er det som får deg til å føle deg spesiell der. Dei få negative kommentarane som kom gjekk stort sett på ønskje om lengre opningstid og variasjon i mat og drikke (til dømes brus i staden for saft). Basecamp har ein målsetnad om å skapa eit positivt miljø for ungdom både i primær- og sekundærmålgruppa. Dette miljøet kan vera eit alternativ til miljøa på senteret og terminalen, og medverke til å påverka verdiar og haldningar blant ungdom. Tilhøyrsle til eit miljø, saman med ei meistringsoppleving (til dømes gjennom turen til Galdhøpiggen og skule på kjøpesenter -prosjektet) kan vere med på å bygga opp ein annan identitet, enn den ein ofte får på eit kjøpesenter. Tanken er at tilhøyrsle og meistring kan gjera at ungdom synes dei har det bra, og at dersom dei har det bra så unngår dei rus. Samanhengen mellom rus og det å ha det bra kan kritiserast. Det er ikkje nødvendigvis slik at livsmeistring, tilhøyrsle og eit bra liv hindrar ungdom i å rusa seg. Mange ungdommar føler nok dei har det bra, fordi om dei rusar seg i helgene. Auken i besøkande, saman med nøgde brukarar, syner at Basecamp har klart å etablera eit tilbod for ungdom. På den eine sida ser det ut til at Basecamp er ein stad der mange ungdomar går for å treffa vener, eta vaflar og spela data. Truleg er mange av desse i primærgruppa, og ikkje ungdom som står i fare for å verta korkje kriminelle eller rusmisbrukarar. På ei anna side syner brukarundersøkinga at Basecamp kan tilby ein stad der ein kan få prata med vaksne, og er såleis eit godt tilbod til ungdom som ønskjer meir vaksenkontakt. Ungdom har behov for at nokon set grenser for deira handlingar, og at dei vert fortalde om konsekvensane for deira handlingar. Eit lettare liv? Brukarane fekk spørsmål om i kor stor grad Basecamp har medverka til å gjera livet deira lettare. Hos dei 24 som svara på spørsmålet, var det svært varierande tilbakemeldingar, og heile skalaen frå 1-6 var representert (1=Ikkje i det heile 6= i særs stor grad). Snittkarakteren var 4. Når 10 av 24 brukarar svarer at Basecamp i stor/svært stor grad har medverka til å gjera livet lettare (karakteren 5 og 6), så er dette eit særs positivt resultat. Elles er det ein liten tendens til at dei brukarane som nyttar Basecamp mest regelmessig, og er mest positive til korleis tilbodet har påverka livet deira. Det er eit definisjonsspørsmål om kva det vil seie å ha fått eit lettare liv. Ein kan til dømes seie at livet vert lettare om ein får gratis vaflar ein dag i veka. Likevel er det grunn til å tru at Basecamp faktisk har ei tyding i nokre unge sitt liv, utover det å berre vera ein slags fritidsklubb. Dette kan mellom anna underbyggast med dei mange brukarane som uttrykte tydinga av å få snakka med ein vaksen. På spørsmål om kva måte Basecamp har gjort livet hans lettare, svara ein gut at Det er ein plass å vere der de voksne respekterer deg for den du er og du slipper å bare henge på senteret som kan føre til uheldige situasjonar. Ein anna gut svara kort og enkelt: slutta å stjæle på same spørsmål. Ei jente svara Jeg har fått problemene ut av sinnet. Andre positive sider som nokre brukarar nemnde, var at dei får vener på Basecamp og at dei har ein stad å gå dersom det er problem i heimen. Vektarfirmaet 11

på Sartor Storsenter byggjer opp under alle desse funna, og peika på at mange av dei som nyttar Basecamp er dei som ikkje kjem heim til middag på bordet. Vektarane ser tydeleg at ungdomen har godt av vaksenkontakten og det pusterommet dei får på Basecamp. Dette viser at Basecamp har medverka til å heva livskvaliteten til nokre av brukarane. Endring i haldning blant ungdom på Sartor Storsenter? I følgje vektarar og senterleiinga, så har dei merka ei endring mellom ungdom som held til på Sartor Storsenter. Det vart mellom anna peika på at Basecamp er god på å byggja sjølvtillit hos ungdomen, mellom anna ved å ta dei på alvor og handsama dei som likemenn. God sjølvtillit verkar inn på handlingsmønsteret, og dei meiner å sjå at det har blitt kulare mellom ungdom å oppføra seg greitt. Basecamp arbeider med å læra ungdom å ta konsekvensen av deira handlingar, og dette verkar førebyggande. Nokre av tiltaka til Basecamp kan sjå ut til å vera meir haldningsskapande og førebyggande enn andre. Samtalane som Basecamp har med ungdomen i naskeprosjektet, har vist seg å vera effektive i høve å gjera naskaren medviten på sine handlingar og å ta konsekvensane av dei. Ope hus, oppsøkande verksemd og oppfølging av enkeltungdom, er tre andre tiltak der ungdom får høve til å snakka med ein vaksen om viktige ting i livet og om korleis ein skal setja grenser. Foreldrerettleiingsprosjektet skal støtta foreldre i deira omsorgs- og oppdragarrolle. Ei evaluering har synt at foreldra er svært godt nøgd med prosjektet, og at dei føler dei har lært mykje om omsorg og oppseding. Undersøkinga seier ikkje noko om i kva grad denne kunnskapen har blitt overført/praktisert på ungdommen, og dermed ikkje om prosjektet har hatt ein reell effekt på haldningar og handlingar blant dei unge. Det ser altså ut til at det er dei gode samtalane som Basecamp har med ungdomen, mellom anna i naskeprosjektet, som er det mest førebyggande. Førebygging vert oppnådd gjennom å ta ungdomen på alvor, lytta, gjera dei medvitne på sine handlingar og konsekvensane av dei og å læra dei å setja grenser. 4.3 Medverkar Basecamp til rusførebygging? Ei viktig målsetting for Basecamp er å bidra til rusførebygging. Sjølv om det er mogleg å måla bruk av rusmiddel blant ungdom, er det vanskeleg å måla kor stor effekt Basecamp har hatt på haldningar til, og bruk av rusmiddel. På spørsmål om dei nyttar eller skaffar seg rus på Sartor Storsenter svara 84% nei, 12% svara ja, men ikkje så ofte og 4% (dvs. ein person) svara ja, ofte. Rus er altså lite utbreitt hos brukarane når dei er på senteret, og difor kan ein spørjeom Basecamp treff den rette målgruppa i høve rus. Vidare er det ingen samanheng mellom organisert ungdom og rus: dei som har rusa seg på senteret er ikkje mindre organisert enn gjennomsnittet i undersøkinga. I undersøkinga vart dei brukarane som nyttar rusmiddel (på eller utanfor Sartor Storsenter) spurd om Basecamp har gjort at dei nyttar mindre rusmiddel enn før. 16 personar svara på spørsmålet og snittkarakteren var 3,1 (1=Ikkje i det heile, 6=I særs stor grad). Om ein ser på einskildsvara er variasjonen stor. 6 brukarar har gitt karakteren 1, men samstundes har 5 brukarar gitt karakteren 6. På spørsmål om Basecamp har medverka til å endra deira haldning til rus, gav brukarane snittkarakteren 3 (1=ikkje i det heile, 6=i særs stor grad). Heile 10 av dei 23 (43%) som svara 12

på spørsmålet, meinte at Basecamp ikkje har påverka deira haldning til rus i det heile. Dermed har ein kanskje ikkje lukkast å endra haldninga i den grad ein skulle ønska. Samstundes kan ein kritisera måten spørsmålet er stilt på. Dersom ein brukar allereie har ei negativ haldning til rus, eller om han ikkje har diskutert problemstillinga med Basecamp, vil han kanskje svara at Basecamp ikkje har påverka denne haldninga. Brukarane hadde høve til å koma med kommentarar til Basecamp sitt rusførebyggande arbeid og/eller deira forhold til rus, men det var særs få som hadde kommentarar på dette. Ein gut svara at stenging av Basecamp vil føra til meir rus, ei jente svara ingen kommentar, de har hjelpt meg med å slutte. Medan brukarane vurderer det slik at Basecamp i mindre grad har endra deira eigen bruk av rus og haldning til rus (karakter 3,1 og 3,0) er dei meir positive til effekten Basecamp har hatt på rus generelt blant ungdom på Sartor Storsenter. Det er interessant å sjå at snittkarakteren er 3,8 (1=ikkje i det, 6=i særs stor grad) på spørsmål om Basecamp har hatt noko påverknad på haldning og bruk av rus blant ungdom på senteret. Resultatet syner at brukarane vurderer det slik at rusførebygginga har påverka andre ungdom meir enn dei sjølv. I følgje politiet er Sartor Storsenter den største langeplassen for rusmiddel i Fjell, men dei har ikkje registrert noko auke i rus dei siste åra etter at senteret vart utvida. Generelt er det ein tendens til mindre utprøving og dermed mindre tilvekst enn før. Politiet har inntrykk av at rus er mindre attraktivt enn før, då først og fremst når det gjeld narkotika. Politiet peika vidare på at Basecamp er for spinkelt til å gje dei store resultata, og at det er vanskeleg å sjå endringar. Det er langt færre narkotikasaker enn før, men det er ikkje råd å spora denne utviklinga attende til Basecamp. Truleg er det heller ein kombinasjon av meir effektivt politiarbeid og generelle endringar i samfunnet som er årsaka. Politiet sa likevel at Basecamp sitt arbeid var eit skritt i riktig retning og at førebyggande arbeid, der ein tek tak i rekruttane, var i tråd med deira måte å arbeide på. Det føregår både bruk, kjøp og sal av rus på Sartor Storsenter. Vektarfirmaet på senteret har ikkje merka noko store skilnader i høve rusmisbruk i og rundt senteret. Det ein kan seie som er positivt, er at det ikkje har vore noko synleg auke i rusmisbruk i ein periode der senteret har vakse og besøkstala har gått mykje opp. Vektarfirmaet peika på at det er for tidleg å seie om Basecamp har vore rusførebyggande, og at ein vil sjå ein verknad først om nokre år. Det ein kan seie er at dersom Basecamp hindrar nokre få ungdommar i å gå inn i eit rusbelasta liv, så er prosjektet særs nyttig samfunnsmessig og samfunnsøkonomisk. 4.4 Medverkar Basecamp til kriminalitetsførebygging? Når det gjeld kriminalitet, er dette noko som er lettare å måla. For målgruppa til Basecamp, er det først og fremst nasking på Sartor Storsenter som er aktuelt. Tal naskerisaker i Fjell har variert frå 46 i 2003, 87 i 2004, 86 i 2005 og tom. 22. august var det 38 saker i 2006. Eit stort del av naskinga skjer på senteret, så difor kan desse tala vera ein peikepinn på utviklinga der. Ein ser at tal naskesaker gjekk opp då Basecamp starta, men det kan sjå ut til å gå litt ned i 2006. Både politi og vektarfirma peika på at denne statistikken ikkje alltid er noko godt måleinstrument. Kapasitet og kvalitet på metodane for å få tak i naskarane kan variera mykje. Når til dømes Coop obs på senteret fekk nye overvakingskamera, synte dette tydeleg igjen på naskestatistikken. Samstundes er det ein tendens til at butikkane melder fleire naskeri enn før. 13

Både politi og vektarfirmaet sa at det hadde vore mindre nasking i år enn 2005, men over fleire år har det ikkje vore noko nedgåande tendens i kriminaliteten på senteret. På spørsmål om brukarane hadde gjort kriminelle handlingar på Sartor Storsenter svara 74% nei, 22% svara ja, men ikkje så ofte og 4% (dvs. ein person) svara ja, ofte. Brukarane vart og spurd om Basecamp har endra deira haldning til kriminalitet, og snittkarakteren her var 3,7. Det er i størst grad dei som har gjort kriminelle handlingar og/eller delteke i naskeprosjektet (4 stk) som har fått endra si haldning mest. Dette er naturleg sidan dei ikkjekriminelle truleg ikkje har vore i kontakt med Basecamp i høve kriminalitet, og dermed ikkje har endra si haldning. Vidare er det ingen samanheng mellom organisert ungdom og kriminalitet: dei som har gjort kriminelle handlingar er ikkje mindre organisert enn gjennomsnittet i undersøkinga. Når det gjeld dei seks brukarane som har gjort kriminelle handlingar, ser det ut til at Basecamp har hatt ei særs positiv effekt på dei. Svara syner snittkarakteren 5 (1= ikkje i det heile, 6= i særs stor grad) på spørsmål om Basecamp har gjort at dei i mindre grad gjer kriminelle handlingar enn før. Fire av desse seks har delteke i naskeprosjektet. På spørsmål i kva grad brukarane trur Basecamp har hatt noko innverknad på kriminalitet og haldning til kriminalitet generelt blant ungdom på Sartor Storsenter, gav brukarane snittkarakteren 3,6 (1= ikkje i det heile, 6= i særs stor grad). Også her gav mange svar i ytterpunkta; 19 av 22 gav karakteren 1,2,5 eller 6. Det var særskild dei som hadde naska og/eller delteke i naskeprosjektet, som hadde tru på Basecamp sitt førebyggande arbeid. Brukarane hadde høve til å koma med andre kommentarar til Basecamp sitt kriminalitetsførebyggjande arbeid og/eller deira forhold til kriminalitet. Dette var det særs få som gjorde det. Ein gut svara at det må arrangerast MOT eit par gonger i året, og ein anna svara: Bare stå på og få ungdommen på rett bane og ikke i feil miljø. Det er mogleg at den lave svarprosenten kan skuldast at dette var siste spørsmål i undersøkinga. Positive tilbakemeldingar frå politi og vektarfirma Både vektarfirma og politi var positive til innsatsen Basecamp gjer i høve kriminalitetsførebygging. Metoden med å gå inn tidleg og jobba førebyggande mot ferskingane, er i tråd med slik politiet jobbar. Politiet var overbevist om at det ligg gevinst i måten Basecamp arbeider på, og hadde inntrykk av at målgruppa 13-20 år i mindre grad er gjengangarar. Dette skuldast truleg at dei får meir oppfølging, mellom anna gjennom Basecamp. Ungdom har ei mykje brattare læringskurve enn eldre kriminelle, og er såleis lettare å påverke. Likevel er effekten av Basecamp vanskeleg å måla, og truleg tek det lengre tid før ein ser resultata av arbeidet. Det ein kan seia er at dersom Basecamp kan bidra til å hindra nokre få ungdommar frå å verta etablerte kriminelle, så er det god samfunnsøkonomi i prosjektet. Som tidlegare peika på er samtalane som Basecamp tek med brukarane, og at dei syner at dei tek ungdomane på alvor, særs viktige. På denne måten kan ungdom verta meir bevisst på sine handlingar, og ta konsekvensane av dei. Når mindreårige blir tekne for naskeri, får dei ei melding som foreldra må signera. På same tid vert naskaren og foreldra informert om Basecamp sitt naskeprosjekt. Formelt går saka vidare til politiet og naskaren må ha ein samtale der. Dei som ønskjer det går inn i naskeprosjektet der dei må samtala med Basecamp. Det vert teikna nettverkskart med kartlegging av positive og negative vener. Naskaren får og samtala om handlinga han gjorde, konsekvensane av dette og om livet generelt. I tillegg får han møte butikkeigaren, og vert på denne måten stilt til ansvar for sine handlingar. Basecamp 14

representerer på denne måten den meir mellommenneskelege delen sett i forhold til politiet. Alle informantane meinte at naskeprosjektet har vore velluka. Dei fleste naskarane tek imot tilbodet mot redusert utestenging frå senteret, og i ettertid har det synt seg at nesten ingen av dei som har delteke har hatt tilbakefall. 5 Oppsummering/konklusjon I evalueringa har det vore to fokusområde. Det første er samarbeidet som har vore mellom partane i Basecamp. Det andre og viktigaste fokusområdet er sjølve tilbodet, og korleis det har fungert i høve målsetjingane. I dette kapitlet vil dei viktigaste funna verta trekt fram Samarbeidet Basecamp er eit samarbeid mellom tre høvesvis ulike aktørar: kyrkje, kommune og kjøpesenter. Dette er ei form for partnarskap med gjensidig forpliktande samarbeid for å oppnå eit felles mål. Det felles målet er ønskje om å ta ansvar for ungdomen og miljøet deira, og dei tre partane ser tydinga av å oppretthalda Basecamp. Samstundes ser dei det som positivt å tileigna seg ny kunnskap og nye erfaringar, gjennom eit slikt samarbeid. Ein må likevel vera observant på at likeverdet som i dag er mellom dei tre partane, er delvis personavhengig. Om det kjem nye folk i styret, kan det uroa maktbalansen. Dette kan unngåast gjennom å sikra Basecamp juridisk, til dømes gjennom å etablera ei stifting. Målgruppene Besøkstala i 2005 var på 1274 personar og dette er ei særs positivt utvikling sidan Basecamp opna i 2004. Brukarundersøkinga tyda på at mange av brukarane nyttar Basecamp regelmessig, og desse faste brukarane er og dei som nyttar mest tid på Sartor Storsenter. Basecamp ser såleis ut til å representera ein regelmessig tilhaldsstad for fleire ungdommar. Samstundes er det blitt peika på at ein ikkje veit kor mange unike brukarar som går på Basecamp, men at spørjeundersøkinga tyder på at tal unike besøk ikkje er så stort. Om til dømes 30 personar er innom kvar veke 40 veker i året så vert dette 1200 besøk. Dersom det let seg gjera, bør ein i framtida prøva å også registrera unike brukarar for å få eit meir heilskapleg bilete av brukarane av Basecamp. Medan det kan sjå ut til at Basecamp ikkje når ut til dei store massane i primærmålgruppa, tyder undersøkinga på at ein treff sekundærmålgruppa godt. Brukarane av Basecamp heng mykje på senteret, og relativt mykje på kveldstid. Særs mange tykte Basecamp var eit bra tilbod, og at det har gjort livet deira lettare. Det ser særleg ut til at Basecamp har ei viktig rolle som vaksenkontakt og støtte, og at det er ein plass som gjev pusterom i kvardagen. I samtale med vaksne kan ungdomen få snakka ut om ting i livet, samstundes som dei lærer å setja grenser og ta konsekvensen av sine handlingar. Basecamp har klart å skapa eit positivt miljø som på den eine sida er ein god plass å vera reint sosialt, men som på den andre sida kan bidra til å auka tilhøyrsle, meistringsfølelsen og sjølvkjensla hos ungdom. På denne måten har dei og fått auka livskvalitet. Både politi, vektarfirma og Sartor Storsenter meiner å kunne sjå resultatet av dette gjennom ei haldningsendring hos mange ungdommar som går på senteret. Det har blitt kulare å oppføra seg greitt, og såleis har ein kome langt i førebygging av rus og kriminalitet. 15

Sekundærmålgruppa er definert som uorganisert ungdom, men undersøkinga synte at dei aller fleste ungdommane var organisert. Kanskje skuldast dette måten spørsmålet var stilt, der fritidsklubb var definert som organisert/delvis organisert aktivitet. På ei anna side kan ein setja spørjeteikn ved fruktbarheita av å nytta eit slikt omgrep, der ungdommen vert forsøkt sett i bås. Rus og kriminalitet Målsetjingane til Basecamp går mellom anna på å endra haldningar og å førebygga rus og kriminalitet hos målgruppa. Når det gjeld rus var det få av dei som svara på spørjeundersøkinga, som hadde nytta eller skaffa seg rus på Sartor Storsenter. Bruk av rusmiddel generelt, sa undersøkinga diverre ingenting om. Mange av brukarane svara at Basecamp ikkje har ført til at dei bruker mindre rusmiddel enn før, men mange svara og det motsette. Samstundes svara heile 43 % at Basecamp ikkje har påverka deira haldning til rus i det heile. Dette kan skuldast at brukarane ikkje har hatt nokon direkte kontakt med Basecamp om denne problemstillinga, eller at dei allereie er negative til rus. Vidare syner undersøkinga at brukarane har ei meir positiv vurdering av kva påverknad Basecamp har på rus generelt blant ungdom på senteret. Basecamp har altså eit positivt omdøme mellom brukarane når det gjeld rusførebyggande arbeid. Politiet peika på at dei ikkje har registrert noko auke i rusmisbruk på Sartor Storsenter, men at det er ein tendens til mindre utprøving enn før. Dette gjeld særskild for bruk av narkotika. At det er færre narkotikasaker kan ikkje sporast attende til Basecamp, men politiet meiner likevel at Basecamp arbeider på rett måte. Vektarfirmaet meinte det same, og la vekt på at det tek lang tid før ein ser resultat av førebyggande arbeid. 74% av dei som svara på spørjeundersøkinga hadde ikkje gjort kriminelle handlingar. Vidare var brukarane ein del meir positive til Basecamp sin innverknad på kriminalitetsførebygging, enn når det gjaldt rusførebygging. Deltakarane i naskeprosjektet synte tydeleg at prosjektet har endra deira haldningar til kriminalitet. Når det gjeld kriminalitet er det først og fremst nasking som er utbreitt blant ungdom på senteret. Tal naskerisaker varierer mykje i Fjell, men ein kan enno ikkje seie om Basecamp har hatt noko innverknad på utviklinga. Likevel har naskeprosjektet synt seg å vera særs vellukka, og nesten ingen av deltakarane har hatt tilbakefall. Både politi og vektarfirma var særs nøgd med måten Basecamp jobbar kriminalitetsførebyggande, men ein må venta lengre før ein kan sjå tydelege resultat. Ein mellommenneskeleg samtale der naskaren får samtala om sin handling og om livet generelt, verkar førebyggande. Naskarane vert medvitne på gjerningane sine og konsekvensane av dei. 5.1 Potensielle område for betring Gjennom intervjua og skriveprosessen har det kome fram nokre tankar om fleire ting som kan betrast. Mykje av dette er kome fram i teksten over, men noko kan presiserast nærare. For det første meiner ungdommane i undersøkinga at Basecamp bør få utvide opningstida. Lengre opningstider er og vedteke i Fjell kommune sin ungdomsplan av kommunestyret 30/3-2006. 16

For å få til dette må Basecamp ha meir ressursar, anten det går til fleire fast tilsette eller rekruttering av friviljuge. Vidare bør Basecamp kanskje og få meir kapasitet til marknadsføring, både i høve nye brukarar og friviljuge. Meir informasjon til politiet og meir formalisert arbeid mellom Basecamp, politi og vektarfirma, er og område som er kome fram som ide til vidare utvikling. Potensiale for utvida samarbeid gjeld og i høve fagpersonell i kommunen; sosial, barnevern osv. Om ein ser på visjonen og målsetjingane, er desse ambisiøse. I ein reformulert målsetjing kan ein kanskje fokusera meir på kva som er realistisk, til dømes førebygga rus og kriminalitet gjennom å hjelpa ungdom til å auka si meistringsfølelse, tilhøyrsle og sjølvkjensle. Samstundes kan ein rydda i målsettingane. Ofte nyttar ein visjon, hovudmål og delmål, eventuelt kan ein og nytta strategi. Slik det er i dag har Basecamp, mange nivå/omgrep: visjon, hovudmål, målsetting og hovudfokus vert alle nytta, utan at det er lett å sjå kva som er overordna det andre og kva skilnadane er. Eitt av desse omgrepa burde vera nok. På delmålsnivå bør ein vera meir konkret, og kanskje retta seg mot tiltaka. Helst bør delmåla innehalda variablar som er mogleg å måla. I staden for å legga til rette for den gode samtale kan ein tilby alle ungdom som treng det ein samtale med ein vaksen. 5.2 Avsluttande kommentar Det vanskeleg å visa til konkrete tal på om Basecamp har hatt ein positiv effekt på rus og kriminalitet blant ungdommen på Sartor Storsenter. Likevel syner uttalingar frå styret, politi, vektarfirma og ikkje minst brukarane sjølv, at Basecamp gjer mykje bra arbeid. Basecamp har truleg vore med å auka livskvaliteten til ei gruppe ungdommar som slit i kvardagen. Dersom Basecamp kan hindra nokre få unge i å koma inn i eit tungt rusmiljø eller byrja på ein kriminell karriere, så vil det spara samfunnet for store summar. 6 Referansar - Årsmelding for Basecamp 2004 og 2005 - Samfunnsansvar, partnarskap og lokal velferd Erfaringar og muligheiter i samhandling mellom kjøpesenter, kommune og kyrkje. Tellef Raustøl, Tellef Raustøl Rådgiving, 2006. - Evaluering av foreldrerettleiingsgrupper. Anna Nesje Nes og Vetle Karlsen Eide, 2005. 17

7 Vedlegg: Spørjeskjema til brukarane av Basecamp Spørsmål om Basecamp (PS: undersøkinga er anonym) 1.Alder: år 2.Kjønn: Jente Gut 3.Kor ofte er du vanlegvis innom Sartor Storsenter? (Set eitt kryss) 5-7 dagar i veka 3-4 dagar i veka 1-2 dagar i veka eller sjeldnare 4.Når på dagen held du deg vanlegvis på Sartor Storsenter? (Set eitt kryss) Mest på dagtid Mest på kveldstid Om lag like mykje på dagen og kvelden 5.Driv du fast med idrett, friluftsliv, ungdomsklubb, fritidsklubb, kulturskule, musikk, krik, ungdomslag, motocross, hestesport, speidar eller liknande organisert/delvis organisert aktivitet? Ja Nei 6.a) Kor ofte er du vanlegvis innom basecamp i opningstida deira? (set eitt kryss) Regelmessig. Minst ein gong i veka Av og til. 1-3 gonger i månaden Sjeldan. Nokre gongar i året b)har du besøkt helsestasjon for ungdom? Ja Nei 7.Korleis fekk du fyrst veta om Basecamp? (Set eitt eller fleire kryss) Gjennom vener/kjente Fekk informasjon på skulen Fekk informasjon på Sartor Storsenter Gjennom Vestnytt På annan måte. Korleis?... 8.a) Kor nøgd er du med Basecamp på ein skal frå 1-6? (set eitt kryss) Ikkje nøgd i det heile Svært godt nøgd 1 2 3 4 5 6 b) Kva er bra med Basecamp? 18

c) Kva er ikkje bra med Basecamp (kva kan bli betre)? 9. a)i kor stor grad føler du at Basecamp har gjort livet ditt lettare? Ikkje i det heile I svært stor grad 1 2 3 4 5 6 b) Dersom du føler Basecamp har gjort livet lettare: På kva måte?.................. 10. a) Har Basecamp medverka til at du har endra din haldning til rus? Ikkje i det heile I svært stor grad 1 2 3 4 5 6 b) Hender det at du nyttar eller skaffar deg rusmiddel på Sartor Storsenter? (valfritt om du vil svara) Ja, ofte. Ja, men ikkje så ofte Nei c) Dersom du nyttar rusmiddel: Har Basecamp gjort at du nyttar mindre rusmiddel enn før? Ikkje i det heile I svært stor grad 1 2 3 4 5 6 d) I kor stor grad trur du Basecamp har hatt noko påverknad på haldning og bruk av rus blant ungdom på Sartor Storsenter? Ikkje i det heile I svært stor grad 1 2 3 4 5 6 19

e) Har du andre kommentarar til Basecamp sitt arbeid med rusførebygging på Sartor Storsenter og/eller ditt forhold til rus? 11. a) Har Basecamp medverka til at du har endra din haldning til kriminalitet? Ikkje i det heile I svært stor grad 1 2 3 4 5 6 b) Har du gjort kriminelle handlingar (nasking eller anna) på Sartor Storsenter? (valfritt om du vil svara) Ja, ofte. Ja, men ikkje så ofte Nei c)dersom ja på spørsmål 11.b): Har Basecamp medverka til at du i mindre grad gjer kriminelle haldningar? Ikkje i det heile I svært stor grad 1 2 3 4 5 6 d) Har du delteke i naskeprosjektet (prosjekt for dei som er teken i nasking på Sartor)? Ja Nei e) I kor stor grad trur du Basecamp har hatt noko innverknad på kriminalitet og haldning til kriminalitet blant ungdom på Sartor Storsenter? Ikkje i det heile I svært stor grad 1 2 3 4 5 6 f) Har du andre kommentarar til Basecamp sitt arbeid med kriminalitetsførebygging på Sartor Storsenter og/eller ditt forhold til kriminalitet? 20