Subvragen 4 Hoe worden emotionele plaatjes verwerkt? Hoe worden emoties gereguleerd? Emotieverwerking en regulatie in groepen met een verhoogd risico op schizofrenie Overzicht 5 Wat weten we van patiëntonderzoek? Risicogroepen NEBIE-studie & ARMS-studie Wat weten we van patiëntonderzoek? Emotieverwerking Hoofdvraag Patiëntonderzoek - Gedrag 6 Kwetsbaarheid voor schizofrenie Waarom ontwikkelt de een wel een psychose en de ander niet? Emotionele perceptie (Kohleret al., 009, SchizophrBull; Llerenaet al., 0, SchizophrRes) Sociaal emotionele signalen (Hoekert et al., 007, Schizophr Res) Nascholing Psychosen 4-5 maart 0
Emotieverwerking 7 Veel hersengebieden zijn hierbij betrokken 0 Emotioneel gevoel: Limbischsysteem (o.a. amygdala) Emotionele cognitie: Frontale hersengebieden (Gross, 998, J Pers Soc Psychol) Patiëntonderzoek - fmri Patiëntonderzoek - Gedrag 8 Verhoogde amygdala activatie (Anticevic et al., 0, Biol Psychiatry) Verminderde activatie in frontale gebieden (Taylor and MacDonald, 0, Schizophr Bull) Onderdrukken Herinterpreteren 9 Het manipuleren van emoties Onderdrukken De manier waarop we onze emoties uiten Meer ervaring van negatieve emoties Meer stress Beperkt sociaal functioneren (Gross, 00, Psychophysiology) Nascholing Psychosen 4-5 maart 0
Meer activatie o.a. frontaal 6 Risicogroepen At Risk Mental State groep Op basis van de CAARMS N = vs N = 6 Minder activatie in limbische systemen o.a. amygdala Broers en zussen Add-onGROUP studie Samenwerking met de VU Amsterdam N = 50 vs N = 50 4 Patiëntonderzoek - fmri Tijdens herinterpreteren: minder activatie frontaal (Morris et al., 0, Transl Psychiatry) 7 Risicogroepen At Risk Mental State groep + Broers en zussen Subklinisch psychotische symptomen (Van der Meer et al., Subm) 5 Patiëntonderzoek Zowel emotieverwerking als emotieregulatie is verstoord Terug te zien in gedrag én hersenactivatie 8 Emotieverwerking Gevolg van psychose? Of ook al aanwezig in risicogroepen? Nascholing Psychosen 4-5 maart 0
Emotieverwerkingstaak 9 OF Lichte negativity bias in beide risicogroepen Hoe negatiefvoelje je? Helemaal niet negatief Heel erg negatief Komt overeen met eerdere studies (Van Rijn et al., 0, Psychol Med; Amminger et al., 0, Schizophr Bull) 0,5 Neutraal Negatief Geen verschil in hersenactivatie tijdens verwerken van: Neutrale plaatjes Negatieve plaatjes Eerdere studies laten wel verschillen zien Broers/zussen (Li et al., 0, Schizophr Res; Van Buuren et al., BiolPsychiatry) ARMS (Seiferthet al., 008, Neuroimage) Risicogroepen - fmri 4 Neutrale plaatjes vs Fixatiekruis Negatieve plaatjes vs Neutrale plaatjes Geen verschillen Broers/zussen vs controles ARMS vs controles Nascholing Psychosen 4-5 maart 0 4
5 8 Gebruik van emotieregulatie Herinterpreteren tijdens taak 6 5,5 4 Controls Siblings ARMS Kijken naar negatief plaatje Herinterpreteer Herinterpreteren Onderdrukken 6 9 Gebruik van emotieregulatie Herinterpreteren tijdens taak 6 5,5 4 Controls Siblings ARMS Kijken naar negatief plaatje Herinterpreteer Herinterpreteren Onderdrukken taak Risicogroepen - fmri 7 0 Herinterpreteren vs Kijken naar neg plaatje ARMS vs Controles Herinterpreteer links frontaal links occipitaal Hoe negatiefvoelje je? L R rechts temporaal Nascholing Psychosen 4-5 maart 0 5
Risicogroepen - fmri Herinterpreteren vs Kijken naar neg plaatje Onderdrukken vs Kijken naar neg plaatje 4 Conclusie De broers en zussen doen het eigenlijk heel goed Broers/zussen vs Controles Geen significante verschillen Lichte negativity bias en iets meer gebruik van onderdrukken Broers en zussen onderdrukken meer 5 Conclusie ARMS groep vertoont lichte negativitybias en problemen met herinterpreteren Maar geen moeilijkheden met herinterpreteren Meer stress Meer negatief affect Sociale problemen Conclusie ARMS groep onderdrukt ook meer 6 Broers / Zussen ARMS Én vertonen moeilijkheden met herinterpreteren Minder gebruik herinterpretatie Minder in staat negatief affect te verminderen Lagere hersenactivatie Lichte negativity bias Meer onderdrukken Lichte negativity bias Meer onderdrukken Én Moeite met herinterpreteren Nascholing Psychosen 4-5 maart 0 6
7 André Aleman Lydia Krabbendam Lex Wunderink Richard Bruggeman Paula Gromann Roeline Nieboer Durk Wiersma Marte Swart Edith Liemburg Esther Opmeer Lisette vd Meer Bedankt voor uw aandacht! 8 Vragen? Contactinformatie: Jorien van der Velde E: jorien.van.der.velde@umcg.nl T: 050 6879 Nascholing Psychosen 4-5 maart 0 7