ÅRSMELDING 2011 SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT ÅRSMELDING 2011

ÅRSMELDING 2011 SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT ÅRSMELDING 2011

2

Program for årsmøtet i Sogn og Fjordane sau og geit Skei Hotel, Skei i Jølster 17 og 18 februar 2012. Fredag 17 februar: 11.00: opning 11.15: Helene Wisløff: alveld 12.00: Lunsj 13.00: Helene Wisløff: alveld, diskusjon 13.45: Kaffipause 14.00: Organisert beitebruk ved Helene Håland 15.00: Tine, Nortura og Felleskjøpet m/fleire 18.00-18.30: Oppsummering 20.00: Middag Laurdag 18 februar: 09.00: Lokallaga si time 10.00: Årsmøte 13.00: Lunsj og heimreise

Medlemstal i Sogn og Fjordane Sau og geit 2011 Arnafjord saualslag Olav J. Dale 6893 Vik i Sogn 5 Askrova saualslag Johnny Jeppersen 6919 Tansøy 16 Askvoll Gau og Geit Noralf Høydal 6983 Kvammen 32 Aurland Sau og Geit Sigurd Vikesland 5741 Aurland 42 Breim Sau og Geit Lars Ove Vanberg 6823 Sandane 32 Brekke Sau og Geit Kåre Krakhella 5961 Brekke 17 Bremanger Sau og Geit Karin Grotle Erlandsen 6727 Bremanger 23 Bygstad Sau og Geit Lars Fauske 6977 Bygstad 11 Eid Sau og Geit Arve Heimdal 6777 Stårheim 47 Eikefjord Sau og Geit Marianne Kvamme 6940 Eikefjord 27 Feios Sau og Geit Rune Lunde 6895 Feios 6 Fjorden og Dale Sau og Geit John Øvrebø 6977 Bygstad 18 Fjærland Saualslag Hans I. Haugen 6848 Fjærland 11 Flekke Sau og Geit Peter Kåre Igelkjøn 6968 Flekke 15 Fresvik Sau og Geit Jardar Bøthun 6896 Fresvik 12 Førde Sau og Geit Per Ravndal 6800 Førde 49 Gaupne Sau og Geit Elling Lillesvangstu 6868 Gaupne 10 Gloppen Sau og Geit Morten Rygg 6823 Sandane 36 Guddal Sau og Geit Inger Helen Stenevik 6966 Guddal 7 Gulen Sau og Geit Vidar Reknes 5960 Dalsøyra 19 Hafslo Sau og Geit Tom Idar Kvam 6869 Hafslo 14 Hestad Krins Saualslag Knut Arne Laukeland 6977 Bygstad 7 Holmedal Sau og Geit Terje Mork 6982 Holmedal 27 Hornindal Sau og Geit Per Øen 6763 Hornindal 13 Hyen Sau og Geit Bjørn Holme 6829 Hyen 15 Hyllestad Sau og Geit Eirik Koefoed 6958 Sørbøvåg 14 Indre Hafslo Sau og Geit Thorleiv Hurthi 6873 Marifjøra 17 Jostedal Sau og Geit Ove Baggetun 6871 Jostedal 7 Jølster Sau og Geit Ragnhild Sæle 6847 Vassenden 70 Kvamsøy Sau og Geit Lars Halvard Ese 6899 Balestrand 6 Kyrkjebø Sau og Geit Leif Brekken 5962 Bjordal 18 Leikanger Sau og Geit Marit Henjum Halsnes 6863 Leikanger 20 Luster Sau og Geit Per Høyheim 6875 Høyheimsvik 14 Lærdal Sau og Geit Lars Nesse 6888 Borgund 48 Naustdal Sau og Geit Magnar Espeland 6817 Naustdal 34 Nordalsfjord Sau og Geit Olav Myrhol 6723 Svelgen 16 Nordsida Sau og Geit Jan Magne Heggedal 6711 Bryggja 14 Oldedalen Sau og Geit Rune Myklebust 6791 Oldedalen 26 Sande Sau og Geit Osvald Solemslid 6973 Sande i Sfj. 13 Selje Sau og geit Mirjam Friberg 6750 Stadlandet 35 Skjolden Sau og Geit Øyvind Samnøy 6877 Fortun 10 Sogndal Sau og Geit Johannes Gunvordal 6856 Sogndal 72 Solund Sau og Geit Kjell Olav Steinsund 6924 Hardbakke 17 Stavøy Sau og Geit Olav Terøy 6944 Stavang 12 Stryn Sau og Geit Sonja Skår Esperø 6798 Hjelledalen 58 Vetlefjord saualslag Tor Sværen 6899 Balestrand 7 Vik Sau og Geit Per Aase 6893 vik 39 Vikane Sau og Geit Oddbjørn Reme 6793 Innvik 9 Viksdalen Sau og Geit Aud Marit Hage 6978 Viksdalen 37 Årdal Sau og Geit Erling Offerdal 6885 Årdalstangen 7 Sum 1131 Tal lokallag: 50 Medlemmar totalt: 1131 Hovudmedlammar: 1047 Støttemedlemmar: 78 Heidersmedlemmar lokallag: 6 Heidersmedlemmar fylkeslag: 1 Heidersmedlem fylkeslag: Asbjørn Alsaker, Fossbakken 6770 Nordfjordeid

ÅRSMELDING FRÅ STYRET I SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT 2011 Styret 2011: Halvar Espeseth (leiar) Eva Høydal (nestleiar) Lars Nesse (rovvilt) Mirjam Friberg (styremedlem, 1. vara) Lene Engvik Rasch (sekretær) Anne Karin Dalsbotten (2. vara) Olav Myrhol (3. vara) Ragnhild Sæle (kasserar) Arbeid i styret Me har hatt 6 styremøte, og handsama 48 sakar i 2011. Leiarsamling 4. november i Loen Me la leiarsamlinga til AgroNordvest i Loen. Det fungerte ikkje å ha møte med lokallagsleiarane samstundes med at verringane/ Tine m.fl. hadde møte. Me fekk alt for få på leiarmøtet, men hadde ein god diskusjon med dei som møtte opp. Her hadde me idedugnad om moglege tema på leiarsamlingane, korleis dei fungerar, tidspunkt etc. Her er nokre av synspunkta som kom fram: Ein del små lag har dårleg økonomi, og prioriterar å sende ein representant til årsmøtet i staden for leiarsamling. Bør fylkeslaget sponse utsandingar frå små lag? I ein del tilfelle vil små lag vere tent med å slå seg saman, men: Dette må vere ynskje hjå laga sjølv. Det er inspirerande å kombinere leiarsamlinga med ein fagtur. Det blei diskutert om det ville ha vore større frammøte viss slike samlingar blei halde laurdag og sundag, ikkje fredag og laurdag, i og med at mange har jobb utanom garden. Fredag og laurdag har tidligare vore eit ynskje hjå fleirtalet. Nettverk er viktig: Bondelaget og Sau og geit kunne lagt leiarmøtene til same dag, med sosialt samvær om kvelden. Få med meir om geit på leiarsamlingane. Kort tid frå leiarsamlinga i november til årsmøtet i februar: Kunne hatt leiarsamlinga tildlegare. Valnemda må sjekke kva kandidatane til styret er gode for. Ikkje enkelt, då det er vanskelig å få folk til å stille. Sjå elles under AgroNordVest 4, 5. november i Loen lenger nede. 5

Viktige hendingar 2011 Fjelldag i Flora 3. juli Turen blei litt kortare en planlagt på grunn av skodde denne morgonen. Tom Idar Kvam demonstrerte bruk av hund til å finne kadaver. Det var lagt ut kadaverrestar på førehand, som hunden fann rimeleg greitt. Tom Idar hadde ei god orientering om bruk av hund til kadaversøk, og at det vil verte halde kurs i fylket om dette emnet. På turen blei det og diskutert utfordringar knytt til sauebeite i området. (Samandrag av referatet frå Norddalsfjord Sau og Geit v/ Olav Myrhol) Fjelldag i Lærdal 30. juli Denne dagen var eit unntak denne sommaren, med blå himmel og strålande sol. Dermed var det duka for god deltaking, på rundt 40 personar. Turen gjekk frå Valdresdalen over Kviesjøen og ned Volldalen til Øvre Kvamme. På turen var det faglege innslag mellom anna om: om beite/ botanikk, og fornminne. Om kvelden var det Olsokfeiring på Postaabneriet Pub & Cafe A/S. Arrangørane fekk gode tilbakemeldingar på turen. Avlsmøte på geit 30. august Jølster Sau og Geit inviterte avlskonsulenten frå NSG, Ingrid Rimeslåtten Østensen, om å komme til Jølster for å halde eit føredrag om avl på geit. Alle geitehaldarar i fylket var inviterte, og heile 20 møtte opp frå store delar av fylket. Ingrid Rimeslåtten Østensen gjekk gjennom kva NSG jobbar med, mellom anna: Avlsmål og avlsframgang, berekningar av indeksar, kåring, seminkurs, kvifor ein driv med avl, og korleis få betre avlsframgang. Deltakarane var svært positive til tiltaket og signaliserte at dei kunne tenkje seg 4 slike faglege samlingar for året. Jølster Sau og Geit er positiv til å ta på seg å arrangere fleire slike samlingar, og Sogn og Fjordane Sau og Geit støtter opp om dette. (Samandrag av referatet frå Jølster Sau og Geit v/ Ragnhild Sæle) Fylkesmeisterskap i gjetarhund 1. oktober 2011 Fylkesmeisterskapet blei halde på Storesunde i Strynedalen. Det var ein kupert, utfordrande og vanskeleg bane for dei omlag 50 deltakarene. Det blei konkurrert både i 1,2 og 3. klasse. I klasse 3, som er den klassen med størst vanskelegheitsgrad, var det 30 deltakere. I klasse 1 og 2 var det omlag 20 hunder som stilte. Dette viser at det er mykje aktivitet og interesse for å trene og drive med hund i fylket. Etter fylkesmeisterskapen var det 5 hundar som vart uttatt til å gå vidare til NM i gjetarhund i Verdal. Mange frivillege stillte på og hjalp til med matsalg, utsetting av sau, oppsett og nedplukking av bane. (samandrag av skriv frå Tina Henningesen) 6

AgroNordVest 4, 5. november i Loen Helga blei arrangert av landbruksnæringa i Sogn og fjordane og Sunnmøre. SFSG la leiarsamlinga til denne fredagen. Her hadde me mellom anna desse tema: Gruppearbeid med lokallagsleiarane, Bygg til sau, Alveld, og orientering frå Nortura. I tillegg var me medarrangør i lag med bondelaget, på samlinga for unge bønder. På laurdagen kunne deltakarane velje mellom ulike aktuelle tema innan landbruk. Sigrid Terese Moldestad hadde konsert fredag kveld. Då blei også prisen for beste matprodusent i fylket delt ut. Denne gjekk til Straumsnes Mjølk og Kjøt. Rovdyr 2011 Det viktigaste på rovdyr- fronten i 2011, har vore den planlagte endringa i forvaltningsplanen i region 3. Denne inneber fleire jerveynglingar i fjellområda i Oppland, nær grensa til Sogn og Fjordane. Det endelige vedtaket blir gjort på nyåret i 2012 av ny nemnd. Representasjonar 2011 27/1: Agro nord Vest Førde 8/2: Begravelsen til Jon Hegdal, Førde 18/2: Årsmøte Landbruksselskapet 21-22/2: Årsmøte Høyanger Sau og Geit 24-26/2: Årsmøte SFSG 26/2: Styremøte 13-14/3: Årsmøte i SFBL 15/3: Årsmøte NSG 29/3: Rovvilt/ kontaktutvalet i Sogndal 11-12/4: Styremøte i Sogndal 1/6: Møte i kontaktutvalet før beitesesongen 8/6: Møte i Avlsutvalet SFSG 10/6: Agro Nord Vest Førde 14/7: Styremøte 28/7: Fjelldag Lærdal 30/08: Avlsmøte geit på Skei 22/8: Møte i Oslo ang. forvaltningsplan region 3 1/9: Møte i rovviltnemnda reg. 1 30/9: Styremøte 28/10: Geitehelg Skei 3-5 /11: Agro Nord-Vest 3/11: Styremøte 5/11: Møte med SNO Aurland 25/11: Forvaltningsplan reg.3 Fagernes. FM Oppland 6/12: Fremtidsretta beitebruk Førde 8/12: Styremøte 7

SOGN OG FJORDANE SAU- OG GEIT REKNESKAP / BUDSJETT Rekneskap Budsjett Rekneskap Budsjett Inntekter: 2010 2011 2011 2012 Medlemspengar 223 840 223 000 240 790 245 000 Tilskot/inntekt avlsutval sau 158 260 125 000 136 880 150 000 Inntekter gjetarhund 12 300 10 000 8 250 8 000 Annonseinntekter årsmelding 8 700 15 000 23 300 15 000 Sal rovviltplakat 1 625 Tilskot frå Fylkesmannen 10 000 50 000 40 000 Tilskot frå Statens Landbruksforvaltning 11 200 0 Tilskot frå Fylkeskommunen 21 028 10 000 11 000 Fylkesmannen freda rovdyr Andre inntekter 11 000 Sum driftsinntekter 446 953 423 000 430 220 469 000 Utgifter Leiargodtgjersle 11 000 11 000 11 000 11 000 Telefongodtgjersle leiar 3 000 3 000 3 000 3 000 Skrivargodtgjersle/telf. 5 500 5 500 5 500 5 500 Årsmøte 23 585 25 000 22 580 25 000 Årsmelding 12 341 12 000 16 813 15 000 Leiarmøte 17 256 15 000 16 385 15 000 Andre møter 13 305 15 000 13 295 15 000 Reiseutgifter/diett-/møtegodtgjersle 109 676 115 000 141 465 150 000 Porto/kopiering/telefon 1 634 3 000 887 1 000 Godtgjersle webansvarleg 3 000 4 000 4 000 4 000 Godtgjersle kasserar 12 000 12 000 12 000 12 000 Arbeidsgjevaravgift 5 660 6 000 9 977 10 000 Utgifter avlsutval sau 135 887 125 000 118 355 150 000 Gjetarhund 28 103 20 000 10 807 18 000 Gåvepremiar/helsingar mm 1 500 4 849 5 000 Tilbakeført tilskot, fylkesmannen 40 000 Utgifter Prosjekt Geit i Vekst 5 000 5 000 10 000 10 000 Utgifter til Framtidsretta Sauehald 4 915 Markdag i Selje 14 921 Samling nye småfehaldarar 16 826 20 000 10 000 11 000 "Fjøsskule" 1 241 10 000 Støtte til dv tiltak 21 800 10 000 5 640 10 000 Rovviltplakat Andre utgifter 3 026 11 000 1 947 6 500 Sum driftsutgifter 489 676 429 000 418 500 477 000 Renteinntekter 5 994 6 000 7 569 8000 Renteutgifter Årsunderskot/Årsoverskot (36 729) 0 19 289 0 BALANSE PR. 31.12.11 Spb. Sogn og Fj. 3703 20 15213 45 397 Spb. Sogn og Fj. 3703 61 15409 364 560 Spb. Sogn og Fj. 3705 05 09836 24 439 Spb. Sogn og Fj. 3705.18.24831 (Fond) 11 884 Uteståande krav 12 750 Sum eige 459 030 Skuld pr. 31.12.11 86 746 Eigenkapital 372 284 Sum gjeld og eigenkapital 459 030 Balanse pr. 31.12.2011 0 Ålhus 09.januar 2012 Ragnhild Sæle Halvar Espeseth Inge Erikstad Magnar Juklestad Kasserar Leiar Revisor Revisor

Tal frå Geitkontrollen 2011 Fylke Tal buskapar i kontrollen Tal årsgeiter Årsgeiter pr. buskap 2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Møre og Romsdal Sogn og Fjordane 28 25 24 3377 3089 3248 120,6 123,5 135,3 55 55 50 5085 5039 4786 92,5 91,6 95,7 Hordaland 18 24 20 1354 1956 1635 75,2 81,5 81,8 Landet 295 312 277 26249 28890 26491 89,0 92,6 95,6 Kun besetningar som har fått årsutskrift er med i oversikten. Krav for å få årsutskrift er min. 5 kontrollar og 3 analyser. Middeltall for avdrått, kraftfôr-forbruk og mjølk produsert på beite for heilårsbuskapar med min 5 kontrollar og 3 analyser. Middel pr. årsgeit ( tal i parentes = 2010) Fylke Møre og Romsdal Kg mjølk Pr. årsgeit ( 2010) 679 (665) Sogn og Fjordane 686 (686) % prot 3,06 (3,04) 3,03 (3,04) % laktose 4,3 (4,37) 4,28 (4,36) % fett 3,87 (3,9) 3,82 (3,78) Kg PLF 78,23 (78,52) 80,54 (80,55) Lev. i % av kvote 84,6 (90,8) 85,7 (92,0) Fem Kr.fôr Pr. Årsgeit 289 (332) 321 (329) Fem krfôr Pr. 100 Kg mjølk 42 (50) 42 (44) % mj prod på beite 4,05 (36,3) 49,6 (46,6) Tal beitedagar 127 (126) 152 (140) Hordaland 680 3,02 4,31 3,77 79,73 90,8 357 49 45,4 154 (655) (3,05) (4,36) (3,74) (76,46) (92,4) (340) (46) (41,8) (147) Landet 706 3,04 4,31 3,88 82,76 89,3 336 42 39,3 125 Landet i fjor 691 3,05 4,40 3,77 83,1 90,0 295 38 34,8 114 9

Kåring 2010 og 2011. En stadig større andel av bukkane som blir kåra har genstatus 5. Andelen 5èr bukker har auka frå 33 % i 2010 til 56,75 % i 2011 i TMV sitt område. Møre og Romsdal har høgast andel bukkar med genstatus 5. I 2011 var det berre ein kåra bukk med ukjent genstatus. Kåring 2010 Tal bukkar kåra Genstatus 0 Genstatus 2 Genstatus 5 Ukjent Hordaland 14 1 7,1% 11 78,6% 2 14,3% 0 Sogn og Fjordane 88 5 5,7% 60 68,2% 17 19,3% 6 6,8% Møre og Romsdal 86 0 42 48,8% 43 50% 1 1,2% TINE Vest 188 6 3,2 130 69,1% 62 33 % 7 3,7% Kåring 2011 Tal bukkar kåra Genstatus 0 Genstatus 2 Genstatus 5 Ukjent Hordaland 10 0 7 70% 3 30% 0 Sogn og Fjordane 75 5 6,7 % 35 47,2% 34 45,9 % 1 1,3% Møre og Romsdal 75 1 1,3% 20 26,7% 54 76% 0 TINE Vest 160 6 3,75 % 62 38,75% 91 56,75% 1 0,6% 10

Samuel Førde`s Minnepokal for beste geit i Sogn og Fjordane, 2011 Går til: Geita Lilja, eigar Kjellaug og Ingmar Hjellum, Midje, 5745 Aurland Premie for beste bukk i Sogn og Fjordane 2011 Går til: Bukk nr. 2008 520, Vassar, som er eigd av Erling og Anlaug Vanberg, Kandalen. 6823 Sandane Bukken har 128 i avlsverdi. Kaseingenstatus 5. 11

Mattilsynet - DK Sunnfjord og Ytre Sogn, DK Nordfjord og DK Indre Sogn Mattilsynet sitt arbeid med sau med spesielt fokus på tap av dyr på utmarksbeite. Mattilsynet i regionen Hordaland og Sogn og Fjordane har i mange år hatt fokus på tap av sau og lam på utmarksbeite. I 2006 og 2007 hadde Mattilsynet eit eige tapsprosjekt. Alle buskapar som hadde sleppt 30 lam og hadde over 20 % lammetap skulle vere med. 102 av 117 buskapar som var i denne gruppa var med i prosjektet. Det var fokus på parasittbehandling og generelle rutiner som foring og stell, tilsyn mm. Det var og ein kartlegging av kva bonden meinte var aktuelle tapsårsaker. Konklusjonen i korte trekk var rovdyrproblem i indre strøk og samansatte årsaker i ytre strøk. Kjende problem som flått, flogemakk, alveld og diverse rovdyr som rev, ørn m.fl. Konklusjonen var også at kunnskap og rutiner om behandling hjå sauehaldaren ikkje var optimal. Mange bønder har noko å gå på når det gjelder behandling og driftsopplegg i sauehaldet. Mattilsynet oppmodar alle sauebøndene om å søke kunnskap og drive best mogleg. I 2010 og 2011 har Mattilsynet i denne regionen hatt eit parasittprosjekt med tilbod om gratis parasittundersøking i alle buskapar som fikk tilsyn grunna store tap. Ei kartlegging av kva parasittar ein har i sitt beiteområde, og i sine dyr er nyttig for å behandle optimalt. Tilsynet i desse sauebuskapane hadde fokus på årsaker og driftsopplegg som kunne redusere tapet av sau og lam på utmarksbeite. Nokre buskapar har redusert tapet sitt i 2011, men fleire av desse buskapane har framleis store tap. No er tapsstatistikken frå beitelaga i 2011 nett komen, og tapa i mange områder er urovekkande høge. Truleg var 2011 eit spesielt år då det var mange rapportar om store problem med sjukdommen alveld i fleire områder, spesielt i ytre strøk av fylket. Mattilsynet har og vil ha stort fokus på tap av sau på utmarksbeite i 2012 og i åra som kjem. Alle er vi vel einige om at store tap på utmarksbeite er eit dyrevelferdsproblem og at alle må gjere sitt for at denne dystre statistikken skal bli bedre. Sauehaldarane har hovudansvaret. Ansvaret for at dyra som vert sendt til fjells er i god kondisjon og at lamma er store og livskraftige. Dersom ein har store tap så må ein prøve å kartlegge årsakene og ha optimal behandling og førebyggande behandling. Bonden har ansvaret for at beitet er egna og at det vert ført tilsyn minst ein gong i veka i beitesesongen. Ved ekstra risiko må tilsynet utførast oftare. Mattilsynet ynskjer at alle som har store tap går igjennom sine rutiner og driftsopplegg og ser om det er tiltak som kan redusere tapet av dyr på utmarksbeite. Dersom ein har stor risiko i beitet lyt kanskje seleksjonen av dyra ein sender vere strengare samanligna med ein sauehaldar som har lav risiko for tap i sitt beiteområde. Dersom det er problem med alveld i beiteområde år etter år så er kanskje dette beitet uegna for beitedyr av sau. Kan det vere ei løysing å leige eller flytte til andre beiteområde utan slike problem? Det er viktig å komme i dialog og søke råd og kunnskap med kollegaer i næringa, privatpraktiserande veterinær, småfehelsetjeneste m.fl for å få hjelp til å redusere tapet. 12

Mattilsynet sitt ansvar er å føre tilsyn med at sauehaldaren følger dyrevelferdsregelverket. Dersom tapet av dyr på utmarksbeite er svært store år etter år, kan ikkje sauehaldar, næring eller samfunnet leve med dette. Mattilsynet vil følge opp sauehaldarar og beitelag som har svært høge tap. Våren 2011 vart det sendt ut eit informasjonsbrev om at beiterestriksjonar kunne bli eit aktuelt verkemiddel. Mattilsynet vil fortsette kartlegginga av risiko i desse buskapane og alle som fikk dette brevet i vår region må enten aleine eller etter pålegg komme med vesentlige tiltak som kan redusere beitetapet i 2012. Arbeidet med å redusere tapet startar ved innsett om hausten. Utvalg av beitedyr som går på rett plass i beitet, god foring og gruppere sauene etter hold etter klipping er viktige tiltak. Målet er å få ein sau som mjølkar godt og som gjev lamma ein god start i livet. Ynskjer alle lukke til med det viktige arbeidet framover. Mattilsynet DK Sunnfjord og Ytre Sogn, DK Nordfjord og DK Indre Sogn 13

Avlsutvalet for sau i Sogn og Fjordane. Årsmelding 2011. Medlemane i avlsutvalet 2011. Audun Nedrebø, Ålhus, leiar Kjell Mardal, Sandane, nestleiar Lars Nesse, Lærdal. Johannes Nedrebø, Ålhus, Nortura Odd Vonen, Naustdal, 1. vara Kjell Steinar Løland, Forsand, sekretær. Oppgåva til avlsutvalet er å organisere kåringa, og syte for å få avlsframgangen som vert skapt i ringane, ut til bruksbuskapane. For å få det til, er avlsutvalet avhengig av eit godt samarbeid med lokallaga. I 2011 har dette fungert bra. Avlsutvalet får eit tilskot frå regionen til dette arbeidet. Væreringane. Det er no 12 væreringar her i fylket, med til saman 16 avdelingar. Ei ny spælavdeling i avdeling Gloppen i Nordfjord værering, kom i gang sist haust. Det er positivt at det no er 2 avdelingar som granskar spæl her i fylket. I 2011 er det 192 ringmedlemar, 3 mindre enn i 2010. I ringbuskapane er det registrert 11984 sauer, 265 mindre enn i 2010 Det vart sett inn for gransking 232 prøveværar og 73 eliteværar. Det er 22 prøveværar og 6 eliteværar mindre enn i 2010. Kåringa. Det er nedgang i tal lam som møtte til kåring i 2011. Ein må fortsatt ha fokus på å hindre smittespreiing i samband med kåringa. Lokallaga fylgjer stort sett opp pålegga. Det er viktig å tenkje smitteførebygging i 14

samband med transport til å frå kåringsjå. Dette er ei utfordring og enkelte stader er det litt å ta tak i. 874 lam møtte til kåring, 54 lam mindre enn i 2010. Det er nedgang i tal kåra lam for alle rasane, ei naturleg utvikling når ein veit at det totale sauetalet i fylket går ned. 132 lam vart vraka, ein meir enn i 2010. Vrakings % er 15. Pc kåringa vart utført på same måte som i 2010. Kåringsjå med mindre enn 50 dyr møtt året før, hadde ikkje pc kårar fysisk tilstades. Etter det ein kan sjå, fungerar ordninga bra. Ein del av dei minste kåringsjåa, hadde berre ein kåringsdommar tilstades. Dette er ei ordning som truleg vert ført vidare. I alt vart det brukt 45 dommardagar ved kåringa i 2011. Dommarsamlinga var på Nortura sitt anlegg på Reset i Førde. Instruktørar var Kjell Steinar Løland og Guttorm Gudmestad. I samband med samlinga, var det synfaring på den nye klippelinja. Beste vær. 201057171 Star Eggum vart beste vær i Sogn og Fjordane i 2011. Det er ein NKS vær med O-indeks 142, fødd hjå Dagfinn Kvamme, Lærdal. Væren er granska i ring 166. Møter. Avlsutvalet har i meldingsåret hatt 2 møter og handsama 20 saker. 4 oktober var det møte på Lægreid Hotell i Sogndal, i samarbeid med Sogndal Sau og Geit. Tema var sau avl i bruksbuskapane. Thor Blichfeldt var foredragshaldar. Same kveld, før møte med bruksbuskapane, var det møte med væreringane i Sogn.Ca 40 møtte fram. Avlsutvalet var tilstades på Agro Nord Vest si samling i Loen 3-5 november, og var ansvarleg for eit møte med væreringane i fylket. Innlegga på møtet var ved Kjell Steinar Løland og Tom Idar Kvam. Sogn og Fjordane Sau og Geit hadde si leiarsamling desse dagane. I samband med det, hadde Kjell Steinar Løland eit foredrag om avl i bruksbuskapane. 15

Medlemene i avlsutvalet har møtt på årsmøtet til Sogn og Fjordane Sau og Geit, og på leiarsamlinga. Leiar har møtt på årsmøtet til ring 166 og 175, 2 møter i regionutvalet og 2 møter i avlsrådet. Sluttord. Det har ei tid vore arbeidt med ei ny bekjempingsføreskrift for sjukdom på småfe. Mattilsynet ute i distrikta er ferdig med sin uttale. No ligg den på bordet til mattilsynet sentralt. Seinare får truleg lokallaga og væreringane kome med ein uttale. Slik det ser ut no, vil dei smittesonene vi har i fylket no bli borte. Dette gjer det litt enklare for bruksbuskapane ved kjøp av livdyr. For ringane vert det ikkje endring med omsyn til dyr inn i ringen, men lettare ut av ringen. Ein værering eller avdeling er fortsatt ei smittegruppe, og medlemane kan ikkje ta inn dyr i buskapen frå andre enn dei som er med i same smittegruppe. Brot på denne regelen førekjem oftast der ringmedlemane har fleire rasar i buskapen, og berre eine rasen er med i ringen. Brot på dette førekjem også i vårt fylke. Avlsutvalet oppmodar ringane i fylket om å respektere ringreglane. Det er kome signal om skjerpa kontroll med dette i tida som kjem. Ringmedlemane bør ikkje sjå negativt på det, men sjå på det som ei forsikring mot alvorlege sjukdomsutbrot. Faren for at det kan oppstå, vert større når smittesonene vert fjerna. Avlsutvalet vil med dette takke for samarbeidet i året som har gått. Ålhus, 9.januar 2012. Audun Nedrebø 16

Beste værane i Sogn og Fjordane 2011 Kårings nr Namn Rase O-ind. Far Oppdrettar Ring 201057171 Star NKS 142 Stas Løland Dagfinn Kvamme 166 Eggum 201057072 Gogut NKS 141 Lars Eggum Steinar Eikevik 165 201057263 NKS 141 Lasse Kåre Kastet 166 Kleivalasse 201057128 NKS 140 St Grunge Kåre J. 164 Solrenning Sylvarnes 201057244 NKS 140 David Ole Bjarne 166 H.Davidson Hovland 201056116 NKS 139 Finbunuten Svein Hønsi 164 Pyttagavlen 201057181Lasse NKS 139 Lasse Dagfinn Kvamme 166 Eggum 201057618 Ergut NKS 139 Lars Eggum Inge Erikstad 175 201057778 Karl Sjeviot 140 Kårek Jon Ulvedal 171 201057480 Vimsen Sjeviot 132 Vilder Vidar Heggheim 163 201057783 Manus Sjeviot 130 Maks Jon Ulvedal 171 201057012 Hillmann Pelssau 137 Klanken Steinar Hofslundsengen 177 201057018 Heggen Pelssau 132 Pegasus Håkon 177 Nedrehegg 201057004 Einaren Pelssau 131 Frikar Einar Nedrelo 177 201057613 Spel 129 200957022 Ole B. Årdal 180 201057923 Spel 124 Smørkleppen Bø Fellesfjøs 180 201057331 Spel 123 Lektor Rosten Johannes Nedrebø 180 17

Kåringstatestikk 2011 for Sogn og Fjordane fylke Kåringsavgift 2011 (pr.lam): kr 120 ( Tal kåringsjå 21 stk.) (Tal dommar dagar 45) 18

19

Helen Håland Fylkesmannen Landbruksavdelinga Tap av sau og lam på beite i 2011 Beitesommaren 2011 var våt og kald og det vert meldt om lågare lammevekter og auke i tapstala. Dei aller fleste sauehaldarane i fylket deltek i organisert beitebruk gjennom 126 beitelag. Tal frå organisert beitebruk viser at det vart slept 173 867 sau og lam på utmarksbeite i Sogn og Fjordane i 2011. Gjennomsnittlege tapstal for sau og lam på beite var på 6 %, dette er ein auke frå 2010 då tapet var på 5,1 %, Lam er meir utsett og 8 % av lamma og gjekk tapt på beite i 2011, i 2010 var dette talet 6,7%. Sjølv om hovudtendensen er negativ varierer tala mykje både mellom kommunar, beitelag og enkeltbrukarar, nokre få beitelag har endå hatt ein gledeleg nedgang i tapstala. Tapsårsaker Sauehaldarane gjer ein stor jobb med å sjå etter dyra sine, det vert gjennomført tilsyn kvar veke og oftare når spesielle problem dukkar opp. Mange beitelag melder om godt samarbeid med turgåarar og hytteeigarar som er flinke til å melde frå om dei ser noko unormalt. Likevel ver ein stor del av dyra som går tapt på utmarksbeite ikkje funne att, det gjer det vanskeleg å gi i eksakte tal på tapsårsaker, men vi veit at tapsårsakene er samansette. Flåttborne sjukdommar og flugemakk har det vore mykje av denne sommaren, elles vert det rapportert om aukane bestand av både rev og ørn, og det er mistanke om gaupe mange stader. Det har kome inn 90 søknader om erstatning for tap av dyr drepe av freda rovvilt, det er mellom anna betalt ut erstatning pga jerv i Indre Sogn og i Stryn. Laushundar fører også til problem mange stader. Store elvar pga mykje nedbør er også meldt som ein grunn til auka lammetap denne beitesesongen. Den kalde og våte sommaren ser også ut til å ha ført til mykje alveld, og alveld er truleg ei av dei viktigaste årsakene til dei høge tapa denne beitesommaren. Det vert rapportert om mykje alveld også i område der det ikkje har vore alveld før. Alveld er ein forgifting som gjer at lamma vert overfølsame for lys, hudceller vert øydelagde og lamma kan bli blinde. Dei gøymer seg vekk på mørke stader, kjem vekk frå flokken og vert vanskelege å finne. Årsaka til alveld er framleis eit ukjent, det er romeplanta som har vore den viktigaste mistenkte. No vert det jobba med ein ny teori om blågrønalgar som finst i gelèaktige vassig. Dyra kan få i seg desse bakteriane direkte eller at dei blandar seg i drikkevatnet etter kraftige regnskyll. For sauehaldet på Vestlandet er det viktig at det vert lagt vekt på forsking slik at ein finn svaret på denne gåta snart. 20

Strategi for reduksjon av tap av lam på utmarksbeite Fylkesmannen har i samarbeid med næringa utarbeidd ein Strategi for reduksjon av tap av lam på utmarksbeite. Målet er at tap av lam på utmarksbeite skal ned i 5 % innan 2015. Dette skal gjerast gjennom førebyggjande arbeid, kunnskapsheving og betre tilsyn. Sommaren 2011 har vist at verforholda i seg sjølv, direkte eller indirekte, kan vere ei viktig årsak til auka tap, dette er det ikkje lett å få gjort noko med. Prosent tap av lam på utmarksbeite i Sogn og Fjordane og landet totalt 9 8,8 8,5 8 7,5 7,8 8,5 8,2 7,6 7,4 7,8 7,4 8,5 8,4 7,7 7,9 7,7 7,6 8,2 8,2 8,1 Sogn og Fjordane Landet 7 7 6,5 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 6,7 6,7 21

22

23

24

25

Kjelde til tabellane: Fylkesmannen i Sogn og Fjordane - Rovdyrbasen 26

Årsmelding frå gjeterhund nemnda 2011. Gjeterhund nemnda i Sogn og fjordane sau og geit har vore samansatt slik. Leiar Jan kåre Ravnøy Medlem Margethe Garlid Medlem Kurt Magne Fardal. Det vart arrangert, 16 gjeterhund prøver i 2011, her var 5 i kl 1, 4 i kl 2 og 7 i kl 3, dei prøvane som gjekk i kl 3 er 2 landsprøver 1 fylkesmesterskap og 4 destriktsprøvar, På landsprøvane stilte da 52 ekvipasjar kvar dag, den gjekk over 2 dagar og vart arrangert på vassbakken i skjolden den 24 og 25 september. Fyklesmesterskapet var det Stryn som arrangerte i år, og fylkesmester vart Egil Syversbråten med hunden Bill poengsum 96. Det vart arrangert 2 destriktsprøvar i Gaupne og 1 i Kvammen og 1 i Horningdal og 1 i Makane. Sogn og fjordane hadde 5 ekvipasjar på nm i bruk av gjeterhund der beste ekvipasje var Halvor Tenden frå Stryn med hunden Aragone 22 plass sammenlagt, Magnus Grimeland frå Raudeberg vart nr 58 med hunden Sanki og nr 85 med hunden Tina, Tom Idar Kvam vart nr 73 med hunden Lego. Nm vart arrangert i Klebu den 7og 8 og 9 oktober. Sogn og fjordane hadde 1 ekvipasje i nordisk mesterskap i bruk av gjeterhund for unghund som gjekk i Dannmark den 8 og 9 november, det var Tom Idar Kvam frå Hafslo med hunden Lego og kom på ein 7 plass, Same ekvipasjen representerte Sogn og fjordane i vm for unghund som gjekk i Nedeland den 7 og 8 januar 2012 der fekk han ein 11 plass. Det er 12 nye hundar som har vorte godkjente gjeterhundar i år der kravet er 60 poeng i kl 1. Det har våre helde kurs i bruk av gjeterhund, i Kvammen var det 3 og 1 på Eid. Det har vore felles treningar i Sogn og Sunnfjord og Norfjord Kvammen 30/1.2012 Jan Kåre Ravnøy 27

ÅRSMELDING FOR GEIT I VEKST 2011. Geit i Vekst starta 1. januar 2007 som eit treårig prosjekt. Prosjektet er retta inn mot geitehaldet og omfattar dei tre fylka Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal. I løpet av første året vart prosjektleiar spurd om å ta på seg Tinerådgjevar jobben for geitehaldarane i indre Sogn. Jobben var stipulert til 20 % stilling og medførte at prosjektet vart forlenga med eit halvt år, finansiert av Tine, dvs fram til 1. juli 2010. Under første halvår 2010 blei det jobba for å få forlenga prosjektet ytterlegare. Dette resulterte i at prosjektet vart forlenga fram til april 2014. I samband med at prosjektet blei forlenga blei også finasieringa endra noko. I budsjettet ligg sal av tjenester til Friskare geiter inne med kr 50 000, og sal av bygningsplanlegging utanom prosjektområde med kr 40.000. Det har ikkje vore vanskar med å klare salgs kravet. Når det gjeld sal av bygningsplanlegging i 2011 er dette langt over budsjett. Endringa har medført at prosjektleiar har hatt rikeleg oppdrag på bygningsplanlegging i heile landet. Bygningar til geit: Den store satsinga på fornying av driftsbygningar har halde fram også i 2011. Prosjektleiar har til no vore innom 109 gardsbruk for å planleggje oppgradering. I løpet av 2011 har prosjektleiar gjennført fleire turar der geitehaldarar har fått vitja Søgnesand, Årdalen i Breim og fleire bruk i Norddal kommune for å sjå ulike løysingar og snakke med geitehaldarane om løysingane dei har valgt. 28

Slutten av 2010 og dei første månadane av 2011 fortona seg som svært hektiske. Dette kom av det store talet bygningsplaner, kostnadsoverslag og driftsplaner som måtte bli ferdige til søknad om finansiering hos Innovasjon Norge. Ved hjelp av svært godt samarbeid med Innovasjon Norge klarte ein å få med alle planane. Som venta vart dei siste månadane av 2012 ein liknande arbeidstopp. Sjukdomssanering: Ei viktigk målsetjing då Geit i Vekst starta, var å oppnå ein frisk geitepopulasjon i regionen Det har frå prosjektet si side vore satsa mykje på å nå dette målet. Prosjektleiar har også i 2011 gjennomført både større og mindre møter der sanering har vore tema. Geitehelg i Jølster med rundt nitti deltakarar var eit av slike møter. I tillegg har ein vore på mange gardsbesøk for å gje råd om nødvendige tiltak i samband med sanering. Det har også vore jobba mykje med å skaffe friske kje og det har vore utført mykje rådgjeving via telefonen. Det har skjedd ei merkbar haldningsendring til sanering. Prosjektleiar vil rose geitehaldarane for eit svært godt samarbeid om saneringa og for at vi no har 100 % tilslutning i Møre og Romsdal og Sogn og Fjordane og berre tre bruk som manglar på full tilslutning i Hordaland. Dette gjeld altså geitmjølkprodusentane i regionen og det er her fokus har vore, men no skal meir fokus rettast inn mot amme- og hobbygeitene. Oversikt over situasjonen i mjølkegeitbesetningane: Fylke Tal produsentar Utan avtale Med smittesikring Hordaland 31 3 1 Sogn og Fjordane 65 0 2 Møre og Romsdal 42 0 0 Landet 347 10 23 Ammegeit: Fylke Besetningar Dyr Hordaland 102 1100 Sogn og Fjordane 95 1298 Møre og Romsdal 57 399 Landet 746 6500 29

Kjekjøt: Grunna svært stor aktivitet på bygning og sanering har dette teke mest heile tida til prosjektleiar. Anna aktivitet har difor vore lite tid til. Samarbeidet med Nortura er godt og prosjektleiar har jobba mot Nortura om vilkåra for kjekjøt produksjon også i år. Våren 2011 vart det gjennomført ein salskampanje ved 8-10 butikkar i Oslo området. Kampanjen var velukka og dannar grunnlaget for ein større kampanje der det er planlagt å selje ca 600 kje i løpet av to veker i mars 2012. Prosjektleiar har samarbeidd med Nortura om utarbeiding av informasjonsskriv til produsentane og skjema kor ein melder på kje for levering i aktuelle vekenummer. Det er varsla at pris til produsenten vil gå ned med ca 10,0 kr pr kg frå april 2012. Grunngjevinga frå Nortura er store kostnader forbunde med å slakte så små skrottar. Produksjonen i slaktehallen pr tidseining går rett og slett kraftig ned når det blir slakta kje i høve til når det blir slakta større dyr. Førde 31.01.2012 Ola Søgnesand -prosjektleiar- 30

Referat frå Årsmøte Sogn og Fjordane Sau og Geit Tidspunkt: 25. - 26. Februar 2010 Stad: Skei Hotell, Jølster Tal møtte : 49 deltakarar Representantar frå lokallag : 23 Lokallag representert med stemmerett 26 Deltakarar Representantar frå styret : 5 Andre representantar: 9 Innleiarar: 5 Innbedne gjester: Ove Ommundsen, NSG - Per Hilleren Sogn og Fjordane Bondelag Leiar Halvar Espeseth ønskte møtelyden, gjester, føredragshaldarar velkomne. Markerte Jon Heggdal sin bortgang med 1 minutts stillheit. Jon Oddvar Kandal spelte fleire slåttar som vart ei verdig opning av årsmøtet. Program fredag 25.Februar Nytt frå Tine Helga Kvamsås Geitetal, ytelse, geitemelkekvotar, kvalitet, frie fettsyrer. I Sogn og Fjordane og ellers i Tine. Snitttal for Sogn og Fjordane 91 geit, 686 kg melk levert/årsgeit, ca 92 % av geitemelkkvoten vert levert, så det er litt å gå på. Elitemelkprosenten har auka med 5% i fylket siste året. Avlsarbeid. Kåringa av bukkar er viktig for å ha god seleksjon. I Sogn og Fjordane vart det kåra 88 bukkar i 2010 av totalt 205 i vår region. Det vert også vektlagt genstatus. Melkeprisen har auka i gjennomsnitt frå kr 7,43/liter i 2009 til Kr 8,08 /liter i 2010. Strategiplan for geit. Hovudformålet å skape ei lønnsom omsetning i Noreg og internasjonalt. Meir retta mot salg og marked. Viktig å fokusere på geita som eit beitedyr. Geit i Vekst - Ola Søgnesand Snakka om Geit i vekst, organisering, finansiering. Sa litt om kva ein god geitefjøs inneheld med omsyn til byggningsløysningar, areal, teknisk utstyr til fòring og drift, melkestall etc. Totalkostnad på bygg til 170 geit ca 4 million, ca 7800 / kvadratmeter bygg. 550 kvadratmeter bygg. Dyrerommet ca 320 kvadrat. Areal/ geit har lagt på 0,7-0,8 kvadratmeter sidan 70-80 talet. No anbefaler ein 1,2 kvadratmeter/geit. 1,5 kvadratmeter i økologisk drift. Sanering av geitebuskapar gjennom Friskare geiter. Innmeldingsfrist for påmelding av sanering 31.desember 2011. Det er difor viktig å få testa alle besetningar og få desse sanert. Kjekjøt. Orienterte om korleis ein har jobba med denne utfordringa. Refererte til møte i Førde 1. Februar. Nortura har sett i gong eit prøveprosjekt her på salgssida i 7 butikkar i Oslo. Nortura vil prøve heve prisen på geitekjøtt. Nortura ynskjer også å få heva vekta på kje til 5-7 kg. Prisane på kjekjøtt og leveringsvilkår vert uendra for 2011. Det vil komme endringar på dette frå 31

1/1 2012. Ove Ommundsen - NSG NSG er viktige som avlsorganisasjon. Jobbar for auka pris og kjøttmarkedet, rovdyr som er grådig viktig. Hjelper lokallag til å lage beitebruksplan. Verneplanar (til dømes utkjøring av saltstein med skuter) Forsking på fòring av sau. Vi må ha ein lettare morsau. Smittevernplan for kjøp og salg av dyr. Aktivitet i lokal og fylkeslag. Miljøet i lokallaga er grådig viktig. Bruk tenesteveg i saker. Ny landbruksmelding. Korn, matforsyning. Avling / dekar må opp. Dyr som kan klare seg best i framtida er dyr som nyttar beiteressursar, brukar mindre kraftfòr, som heller kan nyttast til mat. Gruppearbeid - Innspel til Jordbrukstingingane. Geit :Geitemelk Kjekjøttproduksjon Ammegeitproduksjon -Tilskotsordningar - Innvesteringsmidlar Sau: Dyretilskot Arealtilskot Avløysartilskot Målpris - Andre innspel Jenny Wright Johnsen - Felleskjøpet Snakka om: Koparforgifning Fòring, kraftfòrval, mineraltilskudd Sauesignal Innrednings og I-Mek løysningar samt bygg til sau. Helen Haaland Fylkesmannen Snakka om: Tap. Beitelaga er viktige i denne jobben. Stor variasjon mellom beitelaga i tapstal. Mål om å 5 % tap av lam på tmarksbeite innan 2015. Planen er tenkt revidert etter 3 år. Fokus på tap. Store fine lam ved beiteslepp, parasitt/snyltarbehandling, tilsyn, aktivitet i beitelaget-miljø, rett rapportering og dokumentasjon. Flått. Større problem enn vi trur. Fører til direkte og indirekte tap. Rapport frå beiteprosjekt i Møre og Romsdal. (Ingolf Folven) Det vert tipsa om at det er 2 typar vaksine mot pulpanyre, den eine inneheld også vaksine mot pasturella infeksjon og har ein P etter produktnamnet,( eks Ovivac P, men kan og vere andre produsentar/produkt.) og bør brukast der ein har flått i beitet. Aktivitetspris. Vil premiere det beitelaget med best aktivitet. Skal utfordre 2 av dei beitelaga som har høgast tap. Startpakke med parasittpakken. Utprøving av radiobjøller og 250 lammenodar, vidare utprøving i same beitelaga som sist år. Kan søke om investeringstilskudd til org beitebruk. 900 000. søknad gjennom SMIL landbrukskontoret innan 15. mars. Støtte inntil 70 % av tilskotsgrunnlag. Betre rapportering. Seminar om tapsårsaker. 13.-14.Januar 2012. Fjøsskular i sauefjøset Pilotprosjekt. Prosjektstilling på sau. Samarbeid mellom anna med landbruksrådgjevinga. Forskrift om erstatning for tap av sau på beite. Johannes Nedrebø Nortura Snakka om: Marknadssituasjonen for sau og lam. Utfordringar i marknaden og kjedane si marknadsmakt. Produktutvikling og profilering av medkevarer. Satsing på produkt med historie for matopleving, samarbeid med hotell. Arbeidet med omsetjing av kjekjøt. Strategisk avklaring i løpet av 2011. 32

Innspel til jorbrukstingingar SFSG 2011 Tillegg til fellesinnspel frå HSG,SFSG og MRSG Etter gruppearbeid fredag vart resultata samanfatta til denne uttalen. Geitemjølkskvote Forslag: Å avvikle privat omsetning av geitemjølkskvote, men i staden la SLF styre omsetninga av kvotene. Bakgrunnen for dette er ønsket om å motverke effekten av at store bruk som allereie innehar stor kvote, kjøper meir og der mindre bruk, med mindre tilgjengeleg kapital, ikkje blir kjøpskraftige. Dagens situasjon bidreg til å auke gapet mellom små og store bruk. Gruppa ønsker å ha fylket som omsetningsregion, slik det er på kyr. Kjekjøtproduksjon Avventer Nortura sin innstilling. Ammegeitproduksjon Forslag: Å setje ammegeit i ein eigen klasse med same sats som sau, slik at ein unngår nedgang i tilskot dersom ein har meir enn 50 dyr totalt. Sau og ammegeit bør framleis ha same tilskotssats. Tilskotsordingar Gruppa meinar det bør stimulerast til beitebruk, med vekt på utmarksbeite og styrt beiting i verneområde. Forslag: Nytt intervall i tilskotsordninga til mjølkegeit: 1-75 = 1500 kr 76-125 = 1120 126-250 = 412 Bakgrunnen for dette forslaget er ønsket om å styrke dei små bruka som er og til ein viss grad halde igjen utviklinga som går mot store bruk. Gruppa ønskjer å halde på taket på mjølkekvote på 200 000 liter per bruk, for å unngå vidare akselerasjon i storleik på bruka. Innspel til jordbrukstingingar SFSG 2011 Sau over 1 år0-50, i dag:1010,- Ny: 1055 Sau over 1 år 51-75,i dag:799,- Ny: 860 Sau over 1 år 76-100, i dag:799,- Ny: 860 Sau over 1 år 101-200, i dag:270,- Ny: 335 Sau over 1 år 201-300, i dag: 133,- Ny: 150 Utegangarsau 0-300, i dag:180,- Ny: 180 Lammeslakt klasse o eller bedre, i dag:179,- Ny: 200 Tillegg Økologisk o- eller bedre, i dag:34,- Ny: 34 Utmarksbeitetilskot i dag:115,- pr dyr Ny: 155 Beitetilskot i dag:60,- Ny: 65 Arealtilskot: 0-250 da Fulldyrka, i dag:208,-pr da Ny: 220 Kulturlandskapstilskot i dag:191,- (for alt areal)ny: 210 Avløysartilskot i dag:446,-pr.sau. Ny: 460 Auke max tilskot frå 64000.- til Ny: 70000.- Tilskot sjukdom i dag, 1250.-pr.dag Ny: 1500.- Målpris på lam: Dagens målpris er:59,15 33

Ny: 61,65.- Andre innspel: Ta bort botnfrådraget. Sjukdomsavløysing-trekk av lønnsinntekt ved utrekning av tilskot må fjernast. Tilskot til elektronisk overvaking må vidareførast Tilskotsordningane og rentestøtte ved investeringar må aukast Utdeling av premiar Premieutdelinga vart lagt til middagen fredag kveld. Beste bukk: mottakar var Lars Olav Vanberg Beste vær: mottakar var Leif Arne og Ester Nordheim Beste geit: mottakar Sigurd og Grete Vikesland Lørdag 26.februar Nytt frå lokallaga Spørsmål frå salen om korleis fremme avlsarbeidet i ringane. Anne Moen: frå Eid stilte spørsmål ved samdrifter som ikkje kan ha produksjonar utanom samdrifta. Dette med bakgrunn i framlegg frå LMD om endring i kvoteregelverket Rune Myklebust: Listene til organisert beitebruk har persnnr dette er ynskjeleg å få endra på. Jonny Lofnes tok ein gjennomgang av heimesida til fylkeslaget. Andre tema som vart tekne opp: Diskusjonssider, lokallagssider og ansvarleg for desse, annonseverdi,e-postadresser til alle lag, SMS varsling, bruk av nye media for enklare kommunikasjon med medlemane ( NB ikkje gløym dei som ikkje er på nett ) Årsmeldinga blei diskutert, papir eller nett? Audun Nedrebø: Avlsutvalet vil ha møter med lokallag Kontakt mellom geitehaldarane i fylket (Jølster sau og geit) Avl sau, få yngre til å interressere seg for avlsarbeidet Nsg på eine sida og Tine på andre sida i geiteavlen, betre samordning. Per Ravndal: dei som driv avlsarbeid bør få ekstra godtgjering for arbeidet dei legg ned Årsmøtesaker. Saksliste : Tal røysteføre:31 Sak 1. Godkjenning av innkalling. Godkjent utan merknader. Forslag om å følgje standardvedtektene for rekkefølgje av saker i årsmøte. Godtgjersle blir teke opp under val. Innspel til jordbrukstingingane vert teke etter dei ordinære årsmøtesakene. Forslaga fekk samrøystes tilslutning Val referent Leif Brekken vart samrøystes vald. Sak 2. Val av 2 til å skrive under møteboka saman med møteleiar: Lise Elvagjeng og Morten Rygg einstemmig valnemnda blei vald til teljekorps. Sak 3. Årsmelding 2010 Møteleiar gjekk gjennom årsmeldinga for godkjenning side for side Merknad til hedding side 17 hadde feil årstal. Vart litt diskusjon omkring gjetarhund, det kom og forslag om å ta med kadaversøk som arbeidsfelt for gjetarhundnemnda. 34

Sak 4. Rekneskap 2008 Eigenkapital 1/1 09 kr 347 095.- Renteinntekter kr 5994.- Årsunderskot kr 36729.- Ragnhild gjekk gjennom rekneskapen og forklarde litt om dei ymse postane, Erling Offerdal:Vanskeleg å få inn nok midlar til å drive lag både sentralt og lokalt. Lise Elvagjeng: Sogndal gjekk aktivt ut og verva dette resulterte i 6 nye medlemar. Halvar: tok opp spørsmål om årsmeldinga på papir eller nett, fylkeslaget har spart 25000 i år på å gå over til å legge årsmeldinga ut på nett..ordninga i år vert vidareført. Erling: Kontingentane er høge nok, viktig å ha alle som medlemmar. Miriam, Audun, Eli, Ingolf samanslåing av lag eller samarbeid mellom lag eit vanskeleg tema som laga sjølve må bli einige om. Sak 5: Arbeidsplan 2011 Styremøte i april Styremøte juni Fjelldag Lærdal juli/august Styremøte månadsskifte august/september Klippekurs Jølster? Oppfølgingskurs nye småfehaldarar oktober Leiarsamling m. styremøte 3.-5. november, i samband med stormøte for landbruksfaglaga Styremøte første veka i desember Fagdagar sau 2. helga i januar i regi av Nortura. Styremøte. Årsmøte februar Oppfølging lokallag Halvar orienterte litt om leiarsamlinga, det har dei siste åra vore ein del reising og dette har då kosta lokallaga ein del. Orienterte om stormøte til hausten og orienterar om at styret vurderer å legge leiarsamlinga til den helga. Oppfyljing av fadderordninga. Lise: Det må bli meir seminkurs, oppfyljing frå NSG semin. Noralf: Meinar det må sendast ein representant til geitedagane 2011 i Tromsø. Olav Myrhol: Fjelldag i Nordalsfjorden Første del i Juli. Føyast til arbeidsplanen Arbeidsplanen godkjent med nemnde endringar Sak 6 Framlagde saker: Ingen Sak 7 Budsjett 2011 Eit totalbudsjett: Inntekter på kr 423.000.- og Utgifter kr 429.000,- Renteinntekter kr 6000,- Grep som må gjerast er å sjå på lokalisering av årsmøte og lokallags leiarsamlinga som ein vil prøve å legge til Skei. Halvar gjekk gjennom budsjett for 2011. Budsjettet verkar realistisk. Lars: Forslag om å endre posten andre utgifter frå 11000 til 6 000, og lage ei pott på 5000 til aktive lokallag. Lise: Korleis skal tildelinga vere Eli: søknadsfrist, søknad på førehand eller i etterkant? Tom Idar: Ikkje fylkeslaget sin jobb å støtte lokallag. Ragnhild: Konkrete søknader har blitt handsama. Framlegget vart teke opp til avrøysting, fekk 35

13 røyster og fall. Budsjett godkjent utan fleire merknader. Sak 8 Val. Tillitsvalde i Sogn og Fjordane Sau og Geit for 2011. Styre for 2010 Nytt styre 2011 Hallvar Espeseth ny leiar Hallvard Espeseth Attval (1 år 2011) 21 røyster, 10 blanke Styremedlem 2 år Forslag Leif Brekken attval Lars Nesse ny Leif Brekken 10 røyster Lars Nesse 18 røyster Lars Nesse ny 2 år Eva Høydal styremedlem Eva Høydal ikkje på val Tom Idar Kvam styremedlem, sagt frå seg attval. Forslag: Lene Rasch ny 2 år Lene Rasch 30 røyster, 1 blank Lene Rasch ny 2 år Eli Berge Ness sekretær. På val 2012 Styret har i møte 24.02.11 gjeve Eli Berge Ness permisjon frå årsmøte 2011 fram til årsmøte 2012. Val av nestleiar: Eva Høydal 18 røyster Eva Høydal nestleiar 1 år Lars Nesse 10 røyster Varafolk i nummer- rekkefølgje, valde for 1 år. Varafolk 2010 varafolk 2011 1.Lars Olav Vannberg 1 vara Mirjam Friberg 30 stemmer Ny 2.Anne Karin Dalsbotten 2 vara Anne karin Dalsbotten 31 stemmer 3.Olav Myrhol 3 vara Olav Myrhol 19 stemmer 4.Mirjam Friberg Revisorar Kjell K. Erikstad Kjell K. Erikstad attval 1 år Inge Erikstad Inge Erikstad attval 1 år Vara -revisor: Øystein Årdal og Jon Helge Sandal Utsendingar til landsmøtet 2011. Halvar Espeseth Lars Nesse Eva Høydal Lene Rasch Varautsendingar til landsmøtet i nummerrekkefølgje 2011. 1 Tom Idar Kvam 2 Mirjam Friberg 3 Anne Karin Dalsbotten 4 Olav Myrhol Valnemd Brita Einemo Zwart går ut etter 3 år. Noralf Høydal Margareth Skåre Ny medlem i valnemnda:lise Elvagjeng 18 røyster Møteleiar: Ingolf Folven Vara : Rune myklebust 13.jordbr. Sigurd: vil byte ut punkt om økologisk geitehald med det som står i felles innstilling. Ingolf: forslag om å kutte punkt om økologisk geitehold. 36

Halvar Espeseth runda av årsmøtet og takka for tilliten som vart vist ved å velje han til leiar for eit nytt år sjølv om der var ein del blanke stemmer. Sa og litt om framtida og lova at styret skulle arbeide endå hardare til felles beste i året som kjem.takka også valnemnda for godt arbeid.samla både det gamle og det nye styret til avskjed og velkomst. Referent Møteleiar Leif Brekken Ingolf Folven Lisa Elvagjeng Morten Rygg STYRET I SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT Leiar: Halvar Espeseth Askrova 6919 91723792 Halvar@sifon.no Styremedlem: Lars Nesse (rovvilt) 6888 Borgund 90679263 larsnesse@sogn.no Nestleiar: Eva Høydal 6983 Kvammen 97064424 evadal2009@hotmail.com Sekretær: Lene Engvik Rasch Otternesvegen 3, 5745 Aurland 97736176 sekr.sognogfjordane@sauoggeit.no Styremedlem: Mirjam Friberg (1. vara): Drage, 6750 Stadlandet 41542019 mirjam@srr.no

JORDBRUKSTINGINGAR 2011 Sogn og Fjordane Sau og Geit vil prioritere desse områda under jordbrukstingingane 2011: SAU Auke i tilskot til husdyr, sau og ammegeit: 1-50 I dag kr.1010 Ny kr.1055 51-100 I dag kr. 799 Ny kr. 860 101-200 I dag kr. 270 Ny kr. 335 201-300 I dag kr. 133 Ny kr. 150 Utegangarsau 0 300 I dag kr. 180 Ny kr.180 Auke i tilskot til dyr på utmarksbeite: Auke for sau, lam, geit og kje: I dag kr.115 Ny kr. 155 Beitetilskot: I dag Kr. 60 Ny kr. 65 Lammeslakt: Klasse 0 eller betre: I dag kr.179 Ny kr.200 Tillegg økologisk klasse 0 eller betre: I dag kr.34. Ingen auke er foreslått. Endring i satsar for arealtilskot i sone 5: Grovfor: I dag: 0-250 dekar kr.208 Ny kr 220 Kulturlandskapstilskot: I dag kr. 191 (for alt areal) Ny kr.210 Avløysartilskot: Avløysartilskot pr sau I dag kr.446 Ny kr.460 Auke avløysartilskot: I dag: kr.64000 Ny kr.70000.- Tilskot sjukdom pr dag: I dag kr. 1250 Ny kr.1500,- 38

Målpris på lam: Dagens målpris kr.59,15 Ny kr.61.65 Andre innspel: GEIT: ta bort botnfrådraget sjukdomsavløysing-trekk av lønnsinntekt ved utrekning av tilskot må fjernast tilskot til elektronisk overvaking må vidareførast tilskotsordningane og rentestøtte ved investeringar må aukast tilskot til produksjonsdyr under eit år (livlam) skal gjeninnførast same grunntilskot på lam over 23 kg som lam under 23 kg Tillegg til fellesinnspel frå HSG,SFSG og MRSG Geitemjølkskvote Forslag: Å avvikle privat omsetning av geitemjølkskvote, men i staden la SLF styre omsetninga av kvotene. Bakgrunnen for dette er ønsket om å motverke effekten av at store bruk som allereie innehar stor kvote, kjøper meir og der mindre bruk, med mindre tilgjengeleg kapital, ikkje blir kjøpskraftige. Dagens situasjon bidreg til å auke gapet mellom små og store bruk. SFSG ynskjer å ha fylket som omsetningsregion, slik det er på kyr. Kjekjøtproduksjon Avventar Nortura sin innstilling. Ammegeitproduksjon Forslag: Å setje ammegeit i ein eigen klasse med same sats som sau, slik at ein unngår nedgang i tilskot dersom ein har meir enn 50 dyr totalt. Differansen mellom ammegeit og mjølkegeit bør oppretthaldast. Tilskotsordingar SFSG meinar det bør stimulerast til beitebruk, med vekt på utmarksbeite og styrt beiting i verneområde. Forslag: Nytt intervall i tilskotsordninga til mjølkegeit: 1-75 = 1500 kr 76-125 = 1120kr 126-250 = 412kr Bakgrunnen for dette forslaget er ønsket om å styrke dei små bruka, og til ein viss grad halde igjen utviklinga som går mot store bruk. SFSG ynskjer å halde på taket på mjølkekvote på 200 000 liter per bruk, for å unngå vidare akselerasjon i storleik på bruka. 39

sponsorar/annonsørar til årsmeldinga/nettsida SFSG 40