Pensjonen din i KLP! 1
2
Innhald: 4 Kort om KLP 6 Kven er omfatta av offentleg tenestepensjonsordning i KLP? 8 Kva er du sikra i KLP? 10 Alderspensjon / Avtalefesta pensjon (AFP) 12 Attførings- og uførepensjon 14 Ektefelle- og barnepensjon 16 Kollektive personforsikringar 18 Gunstige tilbod til deg som har pensjonsordning i KLP 3
Kort om KLP KLP er eit av dei største livsforsikringsselskapa i Noreg med offentleg tenestepensjon som spesialfelt. Dei fleste kommunar, fylkeskommunar og helseføretak har pensjonsordning for sine tilsette i KLP, og dei er samstundes eigarar. Det same gjeld ei rekkje offentlege verksemder. Arbeidstakarar i offentleg sektor har tariffesta rett til tenestepensjon (AFP), ulukkes-/yrkesskadeforsikring og gruppelivsforsikring. Våre pensjons- og forsikringsordningar ivaretek rettane som ligg i dei aktuelle tariffavtalane. Om lag 450 000 medlemer er med i pensjonsordningane i KLP. På grunnlag av eige pensjonsinnskot og premiebetaling frå arbeidsgjevar tener dei opp rett til alderspensjon, attførings-/uførepensjon og ektefelle-/barnepensjon. Om lag 183 000 personar mottek pensjon frå KLP. Mange arbeidsgjevarar har gruppelivsforsikring og ulukkes-/yrkesskadeforsikring for sine tilsette i KLP. KLP har også mange andre gode tilbod innan banktenester og forsikringar, med spesielt gode vilkår for deg som er medlem i pensjonsordning hos oss. Dersom du ønskjer å lese meir om KLP kan du gå inn på klp.no VIL DU VITE MEIR OM PENSJON I KLP? For utfyllande informasjon om alderspensjon/afp, attførings- og uførepensjon og etterlattepensjon, sjå klp.no Ved å gå inn på klp.no, kan du som medlem i KLP logge deg inn på klp.no/minsidepensjon og kontrollere pensjonsoppteninga di, eller rekne ut den framtidige pensjonen din ut frå fleire alternativ. Du er velkomen til å ringe vårt kundesenter på tlf.: 05554 Du kan og sende oss e-post eller brev, dersom du ønskjer å vite meir om pensjon i KLP. Bruk e-postadressa vår: kundesenter@klp.no, eller postadresse: KLP, Pb. 400 Sentrum, 0103 Oslo 4
Kvar åttande nordmann har pensjonsrettar i KLP. 5
Kven er omfatta av offentleg tenestepensjonsordning i KLP? Alle som er tilsett hos ein arbeidsgjevar som har avtale om offentleg tenestepensjon i KLP, og dei aller fleste sjukehuslegar og sjukepleiarar er med i pensjonsordninga i KLP. Ein føresetnad for medlemskap er at du er fast tilsett med minst 14 timar i veka, eller at du arbeider minst 168 timar i løpet av eit kvartal. Dersom du har fleire stillingar hos ulike arbeidsgjevarar i offentleg sektor, skal du som hovudregel meldast inn hos alle, dersom du samla jobbar minst 168 timar i eit kvartal. Meld frå til arbeidsgjevarane dine dersom dette er tilfelle. Overtid tel ikkje med. For tilsette innan KS tariffområde gjeld ingen nedre grense for innmelding i pensjonsordninga. For sjukepleiarar gjeld likevel nedre grense for innmelding, slik det går fram over, sidan sjukepleiarar er omfatta av ei eiga lov. Ved å logge deg inn på klp.no/minsidepensjon får du raskt svar på om du er, eller har vore medlem i KLP, og kva rettar du har tent opp. Du kan og be arbeidsgjevaren din sjekke medlemskapet ditt ta kontakt med personalansvarleg. Skifte av arbeidsgjevar Dersom du har vore tilsett hos fleire arbeidsgjevarar innan offentleg sektor, vil den samla medlemstida di bli summert når du skal ta ut pensjonen din. Den siste pensjonsordninga du var medlem i vil då betale ut pensjonen på vegner av alle. Dette følgjer av overføringsavtalen som gjeld pensjonsordningar for tilsette i offentleg sektor. Dersom du sluttar i offentleg sektor før du vert pensjonist, og har samla medlemstid i offentlege tenestepensjonsordningar på minst 3 år, har du rett til alderspensjon når du når aldersgrensa for stillinga du hadde, likevel seinast frå 67 år. I slike tilfelle kan kravet til full opptening vere over 30, men maks 40 år. Dette er avhengig av kor mange medlemsår du kunne fått om du ikkje hadde slutta, men i staden halde fram med oppteninga fram til aldersgrensa for stillinga di. Permisjon Dersom du har permisjon utan løn vil du likevel ha rett til pensjon i tilfelle du vert ufør eller ved død i inntil 2 år, utan at det vert betalt premie i permisjonstida. Dette gjeld og ved delvis pensjon og ved delvis løn. Dersom du ønskjer å rekne med permisjonstida i den framtidige alderspensjonen din, må du betale full premie, både eigen og den delen arbeidsgjevar dekker. Etter permisjonen vil du verta meld inn att i pensjonsordninga på vanlege vilkår. 6
7
Kva er du sikra i KLP? Gjennom medlemskapet ditt i offentleg tenestepensjonsordning i KLP har du ein av dei beste pensjonsordningane i Noreg. Ordninga sikrar deg og den næraste familien din rett til pensjon ved: Pensjonsalder Uføre Død Pensjonsnivå Som hovudregel får du som er medlem i KLP minst 66 % av sluttløna di i samla pensjon frå KLP og folketrygda. Dette gjeld om du tek ut full pensjon og har ei samla medlemstid i offentleg sektor på minst 30 år når du tek ut pensjonen. Dersom du vert ufør vert medlemstida fram til det tidspunkt når du når aldersgrensa for stillinga di, godskriven. Frå 2011 vart det innført levealdersjustering av alderspensjon frå KLP og frå folketrygda. Dette medfører eit noko lågare pensjonsnivå, avhengig av kor tidleg du tek ut pensjonen. Meir om dette finn du under Alderspensjon/ Avtalefesta pensjon (AFP). I pensjonen frå KLP vert det som hovudregel gjort frådrag for eventuelle utbetalingar frå andre offentlege pensjonsordningar. Når til dømes folketrygda kjem til utbetaling, vert denne i stor grad trekt frå KLP-pensjonen, slik at KLP betalar ut resten opp til det aktuelle pensjonsnivået (66 % ved 67 år og full opptening). KLP gjer likevel ikkje frådrag for alderspensjon frå folketrygda før du fyller 67 år. Ver merksam på at utbetalinga frå folketrygda vert mindre til tidlegare du tek ho ut. KLP skal gjera frådrag for folketrygda som om ho var teken ut ved 67 år, sjølv om du har teke ho ut tidlegare. Regulering av pensjon Pensjonar frå KLP vert auka kvart år i høve til den generelle lønsveksten. Frå 67 år vert det ikkje lenger gjeve full kompensasjon for lønsveksten. På klp.no kan du lese meir om offentleg tenestepensjon. Dersom du ikkje har rett på annan pensjon, betalar KLP ut heile beløpet. 8
Som medlem i KLP har du ein av dei beste pensjonsordningane i Noreg. 9
NÅR KAN DU GÅ AV MED ALDERSPENSJON? Alderspensjon / avtalefesta pensjon (AFP) Dei fleste av KLP sine medlemer kan sjølv velje når dei vil gå av med pensjon etter at dei fyller 62 år. Tariffavtalane gjeve rett til å ta ut avtalefesta pensjon frå månaden etter at du fyller 62 år. NAV og KLP kan gjeve svar på om du oppfyller dei ulike vilkåra for AFP og kor mykje du får i pensjon. Du kan velje å ta ut delvis alderspensjon eller AFP og samstundes halde fram i arbeid. Reglane for korleis pensjonen din vert redusert for arbeidsinntekt er ulike for alderspensjon og AFP. Du kan ikkje kombinere AFP med alderspensjon frå folketrygda. Aldersgrense Den vanlege aldersgrensa i offentleg sektor er 70 år. Mange yrkesgrupper har lågare aldersgrenser (særaldersgrenser). I KLP kan grensa vere 60 eller 65 år. Aldersgrensa avgjer når du kan gå av med alderspensjon, og kor mange år du får medrekna dersom du skulle verte ufør eller falle frå. Dei som har særaldersgrense kan velje å gå av med alderspensjon 3 år før aldersgrensa dersom summen av alder og medlemstid er minst 85 år. Alle kan gå av med alderspensjon når dei fyller 67 år. Pensjonsgrunnlag Pensjonsgrunnlag er den delen av løna di som vert lagd til grunn for pensjonen. Som regel er dette fast årsløn inkludert faste tillegg på det tidspunkt du går av med pensjon. Løn ut over 12 grunnbeløp (frå 1. mai 2013 kr 1 023 000) gjev ikkje rett til pensjon. Tariffavtalane set grenser for kva lønnsauke som kan reknast med dei siste to åra før du går av med pensjon. Dersom du har arbeidd deltid vil den gjennomsnittlege stillingsprosenten din gjennom alle år verte lagd til grunn for pensjonsgrunnlaget. Dersom du har meir enn 30 års oppteningstid vert gjennomsnittet av dei 30 beste åra brukt. KORLEIS VERT ALDERSPENSJON FRÅ KLP FASTSETT? Alderspensjon frå KLP vert fastsett ut frå: pensjonsgrunnlag (løna di redusert for eventuell deltid) pensjonsprosent (66 %) medlemstid (X/30) barn under 18 år (barnetillegg) pensjonsgrad levealdersjustering 10
Pensjonsprosent Pensjonsprosenten for KLP-pensjonen er 66. Det vil seie at alderspensjonen utgjer 66 % av pensjonsgrunnlaget ditt ved full opptening. Dei som forsørgjer barn under 18 år får barnetillegg i tillegg til pensjonen. Dette utgjer 10 % av pensjonen for kvart barn, opp til ei maksimumsgrense. Medlemstid Medlemstid er så mange år du har tent opp pensjonsrett i KLP og eventuelle andre offentlege tenestepensjonsordningar. For full pensjon er kravet 30 år. For kvart år du har mindre enn 30 vert pensjonen redusert med 1/30. NB! Kravet til full medlemstid kan vere over 30 år, men maks 40, dersom du sluttar i offentleg stilling før pensjon er aktuell. Dette gjeld og dersom du sluttar i offentleg sektor og vel å ta ut alderspensjon frå folketrygda. Det gjeld ikkje dersom du tek ut AFP frå KLP. Arbeid og pensjon Alderspensjonen vert redusert dersom du fyller krava for medlemskap etter uttak av pensjonen. (Sjå reglane for innmelding på side 6). Det er kor mykje du held fram med å arbeide som avgjer reduksjonen, og det vert fastsett ein pensjonsgrad for pensjonen. Du held fram med å tene opp pensjon for den delen som er innmeld i pensjonsordninga. Alderspensjonistar som vert engasjerte på pensjonistvilkår skal ikkje meldast inn i pensjonsordninga, og dei vil difor heller få pensjonen sin redusert for denne inntekta. Undersøk likevel med arbeidsgjevaren din om dette er noko du kan få tilbod om. Levealdersjustering Levealdersjustering medfører at alderspensjonen frå folketrygda vert fastsett ut frå venta levealder for ditt årskull. Reduksjonen som følgjer av levealdersjustering vert mindre dersom du ventar med å ta ut pensjonen. Alderspensjon frå KLP vert levealdersjustert tidlegast frå det året du fyller 67. Ved å vente med å ta ut pensjonen kan du kompensere for dette, men pensjonen kan likevel ikkje utgjere meir enn 66 % av pensjonsgrunnlaget sjølv om du venter med å ta ut pensjonen. Dersom du er fødd 01.01. 1959 eller tidlegare, gjeld ein individuell garanti som sikrar at du likevel får minst 66 % i samla pensjon frå 67 år, så lenge du har full medlemstid og ikkje tek ut pensjonen frå folketrygda før du fyller 67 år. KORLEIS VERT AFP FASTSETT? AFP vert fastsett og utbetalt slik: AFP i offentleg sektor vert utbetalt i perioden mellom 62 og 67 år. AFP utgjer like mykje som folketrygda di ville utgjort dersom du hadde halde fram i arbeid til du fylde 67 år, med tillegg til ein årviss sum på 20 400, men maks 70 % av den tidlegare arbeidsinntekta di. Frå dei fyller 65 år vil AFP-pensjonistar i offentleg sektor alternativt få pensjonen rekna ut som ein ordinær alderspensjon, dersom dette gjev ei høgare utbetaling enn folketrygda og tillegget på kr 20 400 til saman. KLP vil orientere deg om kva alternativ som gjev deg høgast pensjon. Du kan ikkje ta i mot pensjon frå folketrygda samstundes som du mottek AFP. Dette gjeld og når AFP er rekna ut frå reglane for ordinær alderspensjon frå KLP. Du kan heller ikkje gå over til alderspensjon før du fyller 67 år dersom du først har teke ut AFP. 11
NÅR KAN EG HA RETT TIL ATTFØRINGS-/UFØREPENSJON? Attførings- og uførepensjon Når du går ned i løn grunna sjukdom eller skade kan du ha rett til attførings- eller uførepensjon frå KLP. Denne pensjonen vert utbetalt frå når du ikkje lenger får løn eller sjukepengar til vanleg etter eitt års sjukmelding. Det er ikkje krav om varig uføre eller nedre grense for bortfall av arbeidsevne for å få slik pensjon frå KLP. Dersom du er delvis arbeidsufør kan KLP betale ut redusert pensjon. Du kan til dømes få pensjon dersom du er 20 % ufør. Dette gjeld og når tilleggsløna fell bort dersom du må slutte i ein jobb med nattevakter på grunn av sjukdom. NB! Retten til attførings- /uførepensjon frå KLP fell bort dersom du vert sjuk før det har gått to år etter at du melde deg inn i ei offentleg tenestepensjonsordning, og uføret skuldast ein sjukdom du visste om då du melde deg inn. Også deltidsauke eller monaleg inntektsauke vert omfatta av denne avkortingsregelen. Ved attførings- og uførepensjon vil siste deltid (ev. full stilling) verta lagd til grunn når pensjonsgrunnlaget ditt skal fastsetjast, dersom dette er høgare enn den gjennomsnittlege stillingsprosenten din. Ulikt reglane for alderspensjon vert også medlemstida utover det som er opptent når uførepensjonen vert sett i gang, rekna med. Medlemstida fram til aldersgrensa for stillinga vert rekna med. Pensjonen vert redusert ut frå kor ufør ein faktisk er (pensjonsgrad). Dei som førsørgjer barn under 18 år får barnetillegg i tillegg til pensjonen. Tillegget utgjer 10 % av pensjonen din for kvart barn, opp til ei maksimumsgrense. Levealdersjustering er ikkje aktuelt ved attførings- og uførepensjon. Dette vert først aktuelt når uførepensjonen skal reknast om til alderspensjon ved fylte 70 år. For dei som har særaldersgrense vert levealdersjusteringa gjort når dei fyller 67 år. Reglane for attørings- og uførepensjon vert endra med verknad frå 1. januar 2015. KORLEIS VERT ATTFØRINGS- OG UFØREPENSJON FRÅ KLP FASTSETT? Attførings- og uførepensjon frå KLP vert fastsett ut frå: pensjonsgrunnlag (løna di redusert for eventuell deltid) pensjonsprosent (66 %) medlemstid (X/30) barn under 18 år (barnetillegg) pensjonsgrad 12
I meir enn 60 år har vi levert pensjon til offentleg tilsette. 13
RETT TIL EKTEFELLE OG BARNEPENSJON Ektefelle- og barnepensjon Ektefelle / registrert partnar og barn under 20 år har rett til pensjon når ein KLP-medlem døyr. Dersom medlemen døyr før uttak av alderspensjon frå KLP vert medlemstida fram til aldersgrensa for stillinga godskriven. Dersom den gjenlevande ektefellen gifter seg på nytt, fell vanlegvis denne pensjonsretten bort. Fråskilde ektefelle som ikkje har gifta seg på nytt kan og ha rett på pensjon. Sambuarar har ikkje rett til ektefellepensjon. Ektefellepensjon frå KLP kjem i tillegg til eventuelle utbetalingar frå folketrygda i motsetnad til reglane som gjeld for alders-, attførings- og uførepensjon. Gjenlevande ektefelles inntekt betyr ikkje noko for utrekning av ektefellepensjonen. Desse reglane for ektefellepensjon tok til å gjelda 1. januar 2001. Det gjeld ulike overgangsreglar for dei som er fødde før 1. januar 1955, dersom den avdøde var meld inn før 1. oktober 1976. Desse reglane er ikkje omtalte her, men i KLPs spesialbrosjyre om etterlattepensjon. Levealdersjustering er ikkje aktuelt for ektefellepensjon. KORLEIS VERT EKTEFELLEPENSJON FRÅ KLP FASTSETT? Ektefellepensjon vert fastsett ut frå: pensjonsgrunnlag (avdødes løn redusert for eventuell deltid) pensjonsprosent (9 %) avdødes medlemstid (X/30) Dersom medlemen døyr før uttak av alderspensjon frå KLP, vert medlemstida fram til aldersgrensa for den avdøde si stilling godskriven. Barnepensjon frå KLP kjem i tillegg til eventuelle ytingar frå folketrygd og andre pensjonsordningar ulikt reglane for alders-, attførings- og uførepensjon. Barnepensjon vert utbetalt fram til barnet fyller 20 år. Barns eiga inntekt spelar ikkje inn i utrekninga av barnepensjon. Levealdersjustering er ikkje aktuelt for barnepensjon. KORLEIS VERT BARNEPENSJON FRÅ KLP FASTSETT? Barnepensjon vert fastsett ut frå: pensjonsgrunnlag (avdødes løn redusert for eventuell deltid) pensjonsprosent (15 % for kvart barn) avdødes medlemstid (X/30) 14
15
Kollektive personforsikringar Tariffavtalen i offentleg sektor gjev tilsette rett til gruppelivsforsikring med eingangserstatning ved dødsfall. Også uførepensjonistar skal vere dekka fram til dei fyller 67 år. Alle tilsette i offentleg sektor skal også ha ulukkes- og yrkesskadeforsikring gjennom arbeidsgjevaren sin. Gruppelivsforsikring Mange arbeidsgjevarar har avtale om gruppelivsforsikring for sine tilsette i KLP. Forsikringa vert utbetalt til ektefelle, sambuar og/eller barn. Erstatningssummen er maksimalt 10 grunnbeløp, men summen vert redusert dersom avdøde var over 59 år. Dersom avdøde ikkje let etter seg nokon med rett til erstatning, vert det utbetalt ein minimumssum til dødsbuet. Ulukkes- og yrkesskadeforsikring Forsikringane gjev arbeidstakar rett til eingangserstatning ved ulukke i arbeidstida og ved yrkesskade og yrkessjukdom. Dei fleste tilsette er også forsikra på direkte reise mellom heim og arbeidsstad, og på tenestereiser. Arbeidsgjevar kan utvide forsikringa til også å omfatte ulukker i fritida. Arbeidsgjevar har oversyn over kva for forsikringar og forsikringssummar som gjeld for dei tilsette. Erstatning vert utbetalt ved varig medisinsk invaliditet, tap av arbeidsevne eller dødsfall. Erstaningsbeløpet er mellom anna avhengig av uføregrad, alder og inntektsgrunnlag. På klp.no kan du lese meir om våre kollektive forsikringar. 16
I offentleg sektor har du rett til gruppelivs-, ulukkes- og yrkesskadeforsikring. 17
Medlemsfordelar til deg! Skadeforsikring Bil, hus, reise, m.m. Spesielt gode prisar på forsikring av bil, hus, reise m.m. Gode forsikringsvilkår standard eller utvida Maksdekning Raskt skadeoppgjer Fondssparing Det rimelegaste kombinasjonsfondet i marknaden. Fondet høver for deg som sparer langsiktig (+ 5 år) og ønskjer lågare risiko enn aksjefond. Den årvisse kostnaden er berre 0,25 %. Banktenester Eit av dei beste rentetilboda i marknaden frå første krone, både på sparekonto og brukskonto Alle varekjøp og minibankuttak er gebyrfrie i nettbanken vår Gode vilkår på lån med sikkerheit i bustad Vi tilbyr bustadlån, bustadkreditt og Litt Extra (til dei over 60 år) For meir informasjon om medlemsfordelane klp.no/medlem eller send SMS med kodeord Medlem13 til 2262 FOR DAGANE SOM KJEM 18 18
Min Side på klp.no På Min Side kan du til ei kvar tid sjå pensjonsoppteninga di og få eit bilde av den framtidige pensjonen din. På Min side får du også tilgang til nettbank, fond og private forsikringar. klp.no/minside 19
Ring oss på: Bl. nr. F-190b, september 2014. Med atterhald om trykkfeil og endringar. 05554 Postadresse: Kommunal Landspensjonskasse, Pb. 400 Sentrum, 0103 Oslo Kontakt oss på: klp.no/kontakt /klp.no Ansvarlege investeringar KLP er ein ansvarlig investor og eigar som tek miljømessige og sosiale omsyn når vi investerer. Som deltakar i FNs Global Impact, kontrollerer vi jamleg at våre investeringar ikkje bryt med etiske minimumskrav. Vi forsøkjer også å påverke verksemdene vi investerer i, andre interessenter og samfunnet vårt, for å skape ei meir bærekraftig utvikling. Denne strategien meinar vi er den beste for langsiktig verdiskaping. 20