Leiingsystem for kvalitet (LFK) Helse Møre og Romsdal HF har heilt sidan 2015 (Styresak 2015/26) hatt kontinuerleg forbetring (KF) som sin hovudstrategi for kvalitetsforbetring og endringsevne. I 2016 vedtok styret å utvikle eit styringssystem i tråd med føringane frå Forskrift om leiing og kvalitetsforbedring i helse- og omsorgstjenesten (2017), i tillegg til tilrådingane frå den internasjonale kvalitetsstandarden NS-EN ISO 9001 (Sak 2016/46). Formålet med forskrifta er; «.å bidra til faglig forsvarlige helse- og omsorgstjenester, kvalitetsforbedring og pasient- og brukersikkerhet, og at øvrige krav i helse- og omsorgslovgivningen etterleves.» Forskrifta viser til at den som har det overordna ansvaret for verksemda, skal syte for at det etablerast og gjennomførast systematisk styring av verksemda sine aktivitetar i tråd forskrifta og at dei tilsette i verksemda skal medverke til dette. Verksemda si styring omhandlar korleis aktivitetane planleggast, gjennomførast, evaluerast og korrigerast i samsvar med krav som er fastsatt eller i medhald av helseog omsorgslovgivinga. Det vart i 2016 satt i gang eit arbeid med å samle tre hovudområder i verksemdsstyringa med utgangspunkt i ein felles portal i EQS for leiingssystem for kvalitet, miljø og HMS. I tillegg til krava i forskrift for ledelse og kvalitetsforbedring i helse og omsorgssektoren, skulle den også tilfredstille krava i ISO- standardane 9001(kvalitet), 14001 (Miljø) og 45001 (HMS). Det er også naturleg at leiingssystem for kvalitet skal omfamne heile verksemdsstyringa. Arbeidet som er lagt for denne prosessen vil bli nytta inn i vidare forbetring av leiingssystemet for kvalitet. Som en del av vår hovudstrategi for kontinuerlig forbetring er det ein ambisjon at Leiingssystem for kvalitet omfattar prinsippa om prosessorientering og risikobasert tilnærming. Dette vil skildras nærmare under konkret beskriving av leiingssystemet for kvalitet. Leiinga sin gjennomgang (LGG) er eit viktig utøvande ledd for LFK. Det er gjennom tidlegare styresaker vist til at ein ønskjer å gjere dette til den praktiske arenaen som forankrar leiargruppa til verksemdsstyringa. ISO-standarden gir innhald og innretting av LGG, og arbeidet med utviklingsplanen samsvarer med delen av LGG som går på strategisk planlegging. Frå 2017 har Helse Møre og Romsdal gjennomført LGG både på overordna nivå/systemnivå (nært knytt til styringskrava frå eigar som tematisk fell tydeleg inn under arbeidet med kvalitet og pasienttryggleik), og også som ei tertialvis hending pr. klinikk og stabseining. Kvalitets- og pasienttryggleiksutvalet (KPU) er eit organ i det systematiske arbeidet med kvalitetsforbetring og pasienttryggleik føretaket er pålagt å utføre. KPU er i form ei utviding av direktøren si leiargruppe, og er endra i samansetjing frå tidlegare. KPU har no fått ei meir strategisk og planleggande rolle i organisasjonen sitt samla forbetringsarbeid på veg mot ei berekraftig utvikling, som også er den overordna målsettinga i utviklingsplanarbeidet. Internasjonal standard angir krav til leiingssystem for kvalitet, der omfanget må avgrensast og bruksområdet må fastleggast. Verksemda sin kontekst spelar inn når ein skal definere omfanget internt og eksternt, krav frå interessepartane og verksemda sine produkt og tenester.
Kontekstmodellen til Helse Møre og Romsdal HF illustrerer både interne og eksterne forhold ein må ta omsyn til for planlegging og innretting av kjerneverksemda. Målet er størst mulig verdi for pasientane (Pasientverdiprosessen). Figur 0.1 Kontekstmodell for Helse Møre og Romsdal HF Vidareutvikling av leiingssystem for kvalitet vart lagt fram for styret (sak 72/2017) og er føretaket sitt rammeverk for etterleving av lov om spesialisthelsetjeneste (1999) og forskrifta om leiing og kvalitetsforbetring i helse- og omsorgstenesta. 1.1 Leiingsystem for kvalitet med prosessinnretting Forståing og leiing av samverkande prosessar som eit system, kan bidra til at HMR oppnår sine tiltenkte resultat på ein verknadsfull måte. Denne metoden gjer det mogleg å styre innbyrdes forhold og gjensidig avhengigheit mellom prosessane i systemet, slik at vår samla prestasjon kan aukast. Ser ein på prosessen som ei organisasjonseining i seg sjølv, ser ein også at dette kan leiast. Leiing av prosessar må utførast både på strategisk og operasjonelt nivå, i tillegg til leiinga av dei ulike innsatsfaktorane som er etablerte i matrisestrukturen. HMR vil gjennom organisasjonsutviklingsarbeidet vidareutvikle organisasjonsstrukturen i samsvar med prosesstankegangen, for å sikre leiing av dei ulike prosessane og vekselverkinga mellom dei. 1.2 Kjerneprosessar, støtteprosessar og styringsprosessar Leiingssystem for kvalitet er gruppert i kjerne- støtte- og styringsprosessar. Sentralt for alle prosessane, står pasientverdiprosessen som blir den endelege «leveransen» av tenestane vi leverer gjennom våre prosessar. 1.3 Kjerneprosessane «Dette gjer vi» I HMR er der ulike kjerneprosessar, som metodisk må vidareutviklast. Ein kan nemne naturleg skiller mellom prosess som inneliggande pasient, poliklinisk pasient, dagbehandlings pasient, pasient som mottek spesialisthelsetenester i heimen («ambulant»). Dette er arbeidet som vert utført nærast pasienten. Alle medisinske/ kliniske seksjonar (176 stk) er leverandørar av tenester inni kjerneprosessane. Desse har ulik organisatorisk tilknytning (klinikkar, avdelingar, seksjonar)-, og representerer ulike medisinske oppgåve- og fagområde, men dei er gjensidig avhengig av kvarandre for at samla prestasjon og pasientverdi kan betrast.
Figur 0.2 Kjerneprosessar 1.4 Støtteprosessane «Våre verkty» Vi har fem støtteprosessområde som bidreg til at kjerneprosessane leverer tenester av høg kvalitet. Desse områda er fag, HR, Infrastruktur (eller Drift og eigedom), økonomi og kommunikasjon. Det skal utarbeidast ein definert policy 1 (kvalitetspolicy) og strategi for korleis dei ulike prosessane innanfor sitt område bidreg til å optimalisere pasientverdiprosessen. Her er det særs viktig med grunnleggande prosessforståing, rolle- og ansvarsavklaring. 1 ISO 9001:2015 viser til at øverste leiing skal etablere, implementere og vedlikehalde kvalitetspolicy som; a. Passar for organisasjonens formål og kontekst og understøtter strategisk retning b. Gir ramme for å fastsette kvalitetsmål c. Omfattar ei forplikting til å oppfylle aktuelle krav d. Omfattar ei forplikting til kontinuerleg forbetring av leiingsystem for kvalitet
Figur 0.3 Støtteprosessar 1.5 Styringsprosessane «Korleis gjer vi det?» Styringsprosessar omhandlar grunnlaget og oppbygginga av korleis vi planlegger, gjennomfører, kontrollerer og korrigerer verksemda vår slik at den samsvarer med krav frå lovverk, rammeverk, nasjonale og regionale føringar og liknande. Det er i denne prosessen vi kan vurdere om vi når måla vi har satt oss og sikre at leiingssystemet kan bidra til læring og kontinuerlig forbetring. Leiinga si gjennomgang (LGG) er blant anna ei viktig del av styringsprosessen. Ein viktig del av styringsprosessen er risikobasert tilnærming som skal ligge til grunn for planlegginga, jamfør krav om risikostyring i forskrift 2 og eigarkrav frå Helse- og omsorgsdepartementet til Helse Midt- Norge RHF. Det visast også til utarbeida rammeverk for risikostyring 3. Ei risikobasert tilnærming er grunnleggande for å oppå eit verknadsfullt leiingssystem for kvalitet. Verksemda skal oversikt over område der det er risiko for svikt eller mangel på myndigheitskrav og område der det er behov for vesentleg forbetring av kvaliteten på tenestene og pasient- og brukartryggleik. Det er ei form for pro-aktiv leiing, der vurdering/rangering av risikoar og mogelegheiter vil tene som eit verktøy for prioritering. Figur 0.4 Styringsprosessar 1.6 Leiingssystem for kvalitet kjerne, støtte og styringsprosessar som system Det er når ein ser kjerneprosessar, støtteprosessar og styringsprosessar samla sett at leiingsystem for kvalitet kjem til sin rett. Pasienten sitt behov for kjerneverksmeda som er det medisinskfagleg tilbod pasienten trenger og som skal gi pasientverdi, er understøtta av seksjonar, avdelingar og klinkkar sin kjerneverksemd. Dette er godt underbygd av støtte og styringsprosessar for å fasilitere og underbygge god pasientverdi. Ein må derfor forstå interaksjonen mellom kjerne, støtte og styringsprosessar. 2 Forskrift om leiing og kvalitetsforbedring i helse- og omsorgstjenesten.(2017): 6d, 6e. 3 Helse Midt-Norge RHF.(2016): Rammeverk for risikostyring.
Figur 0.5 Leiingsystem for kvalitet HMR