%Date:FmDay DD. month YYYY% Fjordenes Tidende %P Tema: skular og utdanning
skular & utdanning DRØMMER DU OM Å BLI FRISØR? Søk i dag! Oppstart august 2012. Etter bare 5 1/2 måned med frisørskole, kan du begynne å jobbe som lærling. Se cancamskolen.no for søknadsskjema og mer informasjon. Ved spørsmål, nøl ikke med å ta kontakt. Cancam Skolen AS, Kirkegata 15, 6004 Ålesund Tlf: 951 70 784/ 977 26 077 soknad@cancamskolen.no 50 ledige læreplassar Vi tek inn lærlingar i faga: Kjemiprosess, Laboratorie, Produksjonsteknikk, Industrimekanikar, Sveis, Plate, Automatisering, Elektrikar, Dataelektronikar, IKTservice, CNC-maskinerings-teknikk, Logistikk, Bilmekanikar tunge kjøretøy, Kontor- og administrasjon, Salsfag, Industrisnikkar, Industrirørleggar, Motormekanikar. Lærebedriftar: BIS Høyanger, BIS Årdal, BIS Svelgen, Elkem, Ewos, Vik Ørsta, Vik Industrier, Solund Verft, Havyard, NorSun, Stryvo, Cermaq, Teekay Petrojarl, KMI, Norway Pelagic, Nesseplast, Førde Mekaniske Industri, WIS, WISS, ITM, Klausen, Eikefjord Mekaniske, Luster Mekaniske Industri, Nomek, ERAS, Utla Kjeldevatn, Jostedal Industrier, Hellenes, Solheim Diesel, SafeClean, PRO Opplæringskontoret, Sunnfjord Industri og Sveiseservice, Hagen. Elektronisk søknad til: post@pro.sf.no Søknadsfrist 1. mars Mobilkrankurs G1 STARTER UKE 13. PÅMELDING 57 85 10 35 Forbehold om nok påmeldte OGSÅ KURS I LASTEBILKRAN OG STORTRUCK margaret@teamtrafikk.no www.teamtrafikk.no Personlege interess Vi har valt fag som også betyr personleg utvikling for oss, seier seks elevar ved Firda vidaregåande skule. Dei oppmodar nye elevar om å lytte til hjartet og søkje informasjon litt utanfor allfarveg. Dei råda vi fekk på ungdomsskulen gjekk stort sett ut på at vi helst skulle velje den vidaregåande skulen som låg nærast heimplassen, seier Frida Høstaker frå Florø. Ho er i år russ på Firda vidaregåande skule, og har snart tre år bak seg på musikklinja ved skulen. Ho understrekar at eigne interesser for musikk førte ho til Firda på Sandane, eit val ho ikkje har angra på. Dersom eg skulle ha lytta til rådgjevarane ved ungdomsskulen eg gjekk på i Førde, så hadde det blitt allmennfag på den næraste vidaregåande skulen. Men eg opplevde at eg ville utvikle meg på ein annan måte, og gjennom innhenting av informasjon på eiga hand vart det musikk på Firda for meg, seier Frida og får støtte frå dei fem andre elevane når det gjeld val av utdanning. Alle er samde om at det er viktig å finne ut av kva ein sjølv har lyst til. Det er viktig å velje etter interesser, slår dei seks avgangselevane ved Firda fast. Meir inspirasjon Også Helene Hauge frå Øvre Årdal måtte leite ei stund før ho fann sitt utdanningsval på vidaregåande. Ho går siste året på dans ved skulen på Sandane. Eg er heilt einig at rettleiinga vi fekk på ungdomsskulen ikkje var noko å skryte av. Dei rådgjevarane som skulle informere oss hadde stort sett berre kunnskap om fag på studiespesialisering. Dersom ein ville velje noko anna ut frå eigen interesse var det lite å hente, seier Helene som likevel fann fram til eit tilbod som passa for henne. Det var gjennom å leite på nettet og snakke med eldre elevar at eg kom fram til kva eg ville velje vidare. For meg har det vore viktig å ha dansetimane her på skulen. Det har gjeve meg ei betre sjølvkjensle, og også inspirasjon til å arbeide med dei allmenne faga, seier Helene som ikkje hadde dansa så mykje då ho starta opp for nærare tre år sidan. Dans var nokon som eg hadde lyst til å drive med, men den sjansen hadde eg ikkje hatt så mykje før. Her på skulen fekk eg lære frå grunnen av, og det har vore tre veldig positive år for meg, seier ho. Vil bli skodespelar Sindre Viken Holsen kjem frå Naustdal i Sunnfjord og gjekk på ungdomsskulen der. Han går siste året på drama ved Firda vidaregåande skule. Eg har vel alltid likt å drive med teater, og drama her på skulen var heilt klart eit førsteval for meg. Informasjon om dramatilbodet her fekk eg både gjennom rådgjevarar på skulen, og gjennom tidlegare elevar på Firda. Skulen her på Sandane har eit godt rykte, og det er mange som vil hit, seier Sindre som etter snart tre år på Firda vidaregåande er blitt minst like bestemt på sitt yrkesval. Det er skodespelar som er målet mitt. Neste år blir det vel dramalinja på ein folkehøgskule, og etter kvart satsar eg mot ei karriere som skodespelar, seier Sindre som ikkje er uroa for at det skal bli for mange om beinet innan teaterbransjen. At det etter kvart vil bli for mange skodespelarar i høve til ledige jobbar er vel mulig. Men når eg satsar på dette yrket, vil eg jobbe beinhardt for å lukkast. Eg er ganske sikker på at eg skal klare å skaffe meg jobbar, seier Sindre som også understrekar at dramafag kjem til nytte innan mange andre yrker. Vi lærer ikkje minst å stå fram for ei forsamling for å formidle noko. Dette er noko som mest alle kan ha nytte av gjennom trening og rettleing. Drama som fag er slett ikkje berre for dei som likar å prate mykje og stå fram. Sjølv om ein er av den meir sjenerte typen vil ein å utbytte av å gå på drama. Ein lærer seg teknikkar for å kommunisere ein bodskap, og får etter kvart meir tryggleik til å stå på ei scene, til dømes, seier han. Foreldra viktig Karoline Strand frå Florø valde media og kommunikasjon på Firda vidaregåande. Ho er russ i år og har snart bak seg tre år ved skulen. Ho valde denne utdanninga etter samråd med foreldra og råd frå vener. Eg er heller ikkje særleg imponert over den informasjonen vi fekk på ungdomsskulen. Eg trur vi hadde yrkesrettsrettleiing to timar i året. Elles fekk vi nokre spørsmål i ei mappe som vi skulle krysse ut. Men det sikta seg inn på meir generell informasjon, og eg opplevde det som lite nyttig i høve til mitt utdanningsval, seier Karoline som har fått informasjon ikkje minst gjennom eigne foreldre. Mine foreldre jobbar innanfor informasjonsyrke, og eg har vel blitt ganske påverka av dei, seier Karoline som sjølv har ganske bestemt på at ho ville til Sandane for å gå vidaregåande. Same tilbodet finst også i Sogndal, men skulen her på Sandane har eit langt betre rykte. Gjennom tidlegare elevar fekk vi tips om at vi måtte velje Firda framfor ein annan skule med tilbod innan media - og kommunikasjon, seier ho som ikkje heilt har bestemt kva ho vil bli til slutt. Kanskje det blir journalistikk, eller kanskje noko innan marknadsføring eller informasjon. Å jobbe innanfor ein organisasjon som til dømes Natur og ungdom er noko som eg har lyst til, seier Karoline. Bra på hybel Fem av dei seks elevane som vi snakka med på Firda vidaregåande skule, bur på hybel på Sandane.
r er viktig for utdanningsval Vel etter interesse Er sikre på å få jobb Lite nøgd med yrkesrettleiing på ungdomsskulen Blir sjølvstendig av å bu på hybel Kreative fag skapar ein betre skulekvardag Dei seier at hybeltilveret fungerer bra, og at dei klarer å halde orden på skulekvardagen. Vi var berre seksten då vi flytta på hybel, men det har gått veldig bra. For min del har det vore ei viktig utfordring å få meir ansvar og å stå på eigne bein, seier Frida Høstaker frå Førde. Ho får støtte frå dei andre hybelbuarane. Sandane har eit veldig bra miljø for oss som bur på hybel. Det finst fleire gode hybelhus, og vi er ein sosial gjeng som tek vare på kvarandre, seier dei. Min idrett Fredrik Henden er den einaste av dei seks som ikkje bur på hybel. Han bur heime hjå foreldra på Sandane, og går tredje året på idrettsfag ved Firda vidaregåande skule. Etter besøk på skulen her då eg gjekk på ungdomsskulen, bestemte eg meg for å velje idrett. Eg fekk også god informasjon frå rådgjevarar på ungdomsskulen, seier Fredrik som har funne seg vel til rette på idrettsfag på skulen. Første året må vi innom dei fleste idrettar. Etter kvart får vi velje vår eigen idrett som vi får spesialisere oss i. Eg har valt handball som første idrett og volleyball som andre idrett. Vi har gode lærarar med mykje kunnskap innan dei ulike idrettsgreinene, og store sjansar til personleg utvikling, seier Fredrik. Også Simon Johnsen frå Florø måtte leite mykje på eigenhand for å kome fram til sitt utdanningsval på vidaregåande. Då eg ville gå noko anna enn allmennfag, var det lite informasjon å hente frå rådgjevarane på ungdomsskulen, seier Simon som går andre året på helse- og sosialfag ved Firda vidaregåande skule. Han har bestemt seg for å bli sjukepleiar, og er godt nøgd med tilbodet ved helse- og sosialfag. Vi er ute i praksis og har praktiske øvingar på skulen. I det heile får vi eit godt innblikk i både sjukdomslære og kva det betyr å jobbe innanfor helsesektoren, seier han. INGER TRÆEN journalist@fjordabladet.no Direkte telefon: 57 88 53 17 Seks elevar ved Firda vidaregåande skule som er i ferd med å avslutte skuletida på Sandane. Vi har teke individuelle val og har ikkje angra på det, seier frå venstre Helene Hauge (dans), Frida Høstaker (musikk), Karoline Strand (media og kommunikasjon), Sindre Viken Holsen (drama), Fredrik Henden (idrett) og Simon Johnsen (helseog sosialfag).
Lesevanskar skaper unge trygdemottakarar Ungdom som har lese- og skrivevanskar, slit ofte med å klare overgangen til arbeidslivet. Risikoen for å ende som trygdemottakar eller sosialklient er høg, viser ny forsking. Sjølv om problemet er mest vanleg blant gutar, ser det ut til at jenter som strevar med lesing og skriving, møter dei største hindera når dei skal ut i arbeidslivet, seier doktorgradsstipendiat i samfunnsmedisin Kristine Pape til Adresseavisen. I studien hennar er 8.500 nordtrønderske ungdommar følgt gjennom rundt ti år, frå ungdomsskole- og vidaregåande og fram til dei var mellom 24 og 28 år. Studien viser at problema startar tidleg. Rundt ti prosent av skoleungdommen har lese- og skrivevanskar. ( NPK) Mo og Jølster v.g. skule 6800 Førde Kurstilbod Skulen har følgjande kurstilbod for skuleåret 2012/2013: VG1 Studiespesialisering m/formgjeving VG1 Design og handverk VG1 Medium og kommunikasjon VG1 Naturbruk VG1 Naturbruk m/vekt på hest VG2 Studiespesialisering m/formgjeving VG2 Design og tekstil VG2 Medium og design VG2 Heste- og hovslagarfag VG2 Landbruk og gartnarnæring VG3 Påbyging til generell studiekompetanse (3. år) VG3 Studieførebuande Medier og kommunikasjon (generell studiekompetanse) VG3 Studiespesialisering m/formgjeving (generell studiekompetanse) VG3 Naturforvaltning (studieførebuande VG3 innan naturbruk) VG3 Landbruk og husdyrhald (agronom) VG2/VG3 Agronomutdanning for vaksne (fjernundervisning med samlingar) For bortebuande elevar har skulen internat. Det er eiga trav- og ridebane på skuleområdet. Søknad finn ein på adressa: www.vigo.no Søknadsfrist: 1. mars 2012 Heimeside: www.mojo.vgs.no Utdanningstilbod våren 2012 Teori til praksiskandidateksamen: Ein kveld i veka frå 13. februar: Helsefagarbeidar Akvakultur Barne- og ungdomsarbeidar Reinhaldsoperatør Skuletilbod på dagtid, Førde: Grunnopplæring data Kontor- og administrasjonsmedarbeider Kultur og fritid, språk: Noregs historie, perioden 1030-1905 Norsk, spansk, engelsk, fransk, italiensk og andre språk, nybyrjar eller vidarekomne For meir informasjon eller påmelding: Nordfjord: nordfjord@folkeuniversitetet.no Tlf. 958 46 277 Sunnfjord og Sogn: sunnfjord@folkeuniversitetet.no Tlf. 57 83 23 18 www.folkeuniversitetet.no Vi prøver å leggje til rette for trivsel. Trivsel på skulen er viktig, både med tanke på å hindre fråfall, og fordi elevane skal ha eit innhaldsrikt liv medan dei går her. Våre samarbeid med Malakoff Rockfestival, Opera Nordfjord, Gymmen, Hestesenteret, idrettslag og andre er ein del av det. Då tek vi ungdomen på alvor, meiner rektor Ove Bjørlo, som òg trur skulemusikalen er viktig. Eg er ikkje i tvil om at den er med på å hindre at elevar droppar ut av vidaregåande utdanning, seier han. Meistring Kollega og arbeidslivskontakt/kursansvarleg Gunn Guddal er einig. Kunnskap er viktig, men det ligg òg store verdiar i meistring. Det gjeld ikkje berre for område du tek utdanning i. Det er fullt mogeleg å vere både elektrikar og stå på ei scene eller vere topp i symjing. Og det må elevane få lov til, meiner ho. Å gå på skule er òg eit liv, med fleire sider. Våre elevar skal få utfolde seg og blomstre, og samlokaliseringa med operaen er med på å sikre dette. Vi har heldigvis ikkje mange som sluttar, fastslår Bjørlo. Riktige val Begge meiner dei at dei som skular & utdanning Vel med hjartet! Du kan bli din eigen arbeidsgivar Ove Bjørlo og Gunn Guddal ved Eid vidaregåande skule er opptatt av trivsel i skulen. Unge som søker seg til vidaregåande utdanning bør legge eigne interesser til grunn, meiner dei. Gå etter magekjensla og lytt til deg sjølv går på ungdomsskulen i dag bør legge eigne interesser til grunn når dei skal velje vidaregåande utdanning, men trur elevane ofte er påverka av andre faktorar. Forsking viser at mykje er tilfeldig. Ungdomsskuleelevane får god rettleiing i dag, mykje betre enn før. Med høve til hospitering og utdanningsval som obligatorisk fag etter Kunnskapsløftet, ligg det i alle fall godt til rette for elevane å gjere seg kjent med dei vala dei har når det gjeld vidare utdanning og yrke. Men familie og vener har mykje å seie, og «bjøllesauprinsippet» gjer seg nok ofte meir gjeldande enn den rettleiinga ungdomsskuleelevane får, trur Bjørlo. Samstundes vil han ikkje vere med på tankegangen om å velje «rett» eller «feil»: Det er slutt på dei tider då vi tok ei utdanning og hadde ein jobb heile våre yrkesaktive liv. I dag er det heilt vanleg å velje om igjen når det gjeld utdanning, og norma er blitt å skifte jobb og kanskje også yrke fleire gongar i løpet av livet, påpeiker han. Alle livsfasar er ulike. Vidaregåande skule er ein fase i livet der ein prøver ut ting, finn ut kva ein er god på, kva ein meistrar og ikkje meistrar. Det må det vere rom for, meiner Guddal. Behov i arbeidslivet Men kva med å tenkje praktisk? Det er ikkje alltid det er like godt samsvar mellom behova i arbeidsmarknaden og studievala til elevane på vidaregåande utdanning. Det har ein eit eksempel på i VG2 Industriell møbelproduksjon på Eid vidaregåande skule. Elevar som tek denne linja, vil ikkje ha problem med å få seg jobb i ein bransje som skrik etter ny arbeidskraft. Men industriell møbelproduksjon fekk berre to-tre søkjarar i fjor, og derfor er det ikkje oppretta klasse dette skuleåret. Likeeins er det store behov for nytt blod innan helse og omsorg, men desse faga er ikkje særleg populære blant ungdomen. Dei vel gjerne media og kommunikasjon, eit fag der det er trongt om plassen i arbeidslivet i vårt fylke. Kan eller bør skulen prøve å styre dei vala elevane tek? Nei. Vi kan ikkje styre det, i alle fall ikkje i prinsippet. Det er fritt skuleval i Norge, og elevane må søke på det dei vil. Men i realiteten kan ein likevel seie at det blir styrt: Kva linje ein elev kjem inn på, er avhengig av både karakterar og kvar tilboda finst. I byane er det kanskje reelt med fritt val, men ikkje i Sogn og Fjordane. Eid vidaregåande har til dømes tre linjer som vi er åleine om å tilby i Nordfjord. Alle skulane i Nordfjord har studiespesialiserande linjer, og det er fylkesvedtak på at ein skal få plass på den skulen som er nærast. Men i praksis er det slik at ein elev frå til dømes Raudeberg kan kome inn på Eid vgs framfor ein elev frå Eid, dersom han eller ho har betre karakterar, fortel Bjørlo. Alt i alt har skulane i Sogn og Fjordane dei tilboda elevane vil ha. Det er nokre få unntak, som flyfag og brønnteknikk, der ein må kjøpe plassar utanfor fylket. Men i
Jølstring vann designpris Over førti designstudentar meldte seg då Norsk Husflidslag og Statoil i fjor lyste ut konkurranse om å lage moderne design bygd på tradisjonelt handverk, teknikk og material. No har juryen i konkurransen «Morgendagens helter lager morgendagens kulturarv» sagt sitt, og Aud Julie Befring frå Jølster i Sogn og Fjordane vann førstepremien på 50.000 kroner for puffen «Sting» med sete laga av overdimensjonerte diamantsting av stoff, sydd av 15 meter maskinstrikka tubestrømper. ( NPK) Nynorskbråk gav mållagsmedlemmer Medlemmene strøymer på i Noregs Mållag etter bråket om nynorsken dei siste dagane. På eitt døgn har 55 nye medlemmer heldt seg inn i Mållaget, fortel organisasjonen på nettsidene sine. Etter at kunnskapsminister Kristin Halvorsen sa at ho vil ha ein tydelegare og mindre omfattande læreplan i norsk og vurderer å fjerna karakteren i sidemål, har det storma rundt kva plass sidemålet bør ha i skulen. Dagleg leiar Gro Morken Endresen i Noregs Mållag gler seg over at mange meiner Mållaget har ei viktig rolle å spela. Det er veldig godt å oppleva at folk bryr seg om nynorsken og ser at eit sterkt Noregs Mållag er viktig, seier ho. ( NPK) prinsippet er det altså elevane som vel, og som du påpeiker er media og kommunikasjon populært, sjølv om det er ei retning der ein er nesten garantert å måtte flytte for å få jobb, konstaterer Bjørlo. Studieval og politikk Rektoren meiner det er mykje politikk og distriktspolitikk i desse spørsmåla. Skal ein råde dei unge til å velje utdanning som vil krevje flytting, eller fokusere meir på mulegheitene lokalt? Eg trur uansett ein del av svaret må vere å involvere arbeidslivet i større grad. Både private og offentlege er våre «kundar» og bør gjere seg synlege og attraktive for elevane. Rettleiarane på ungdomsskulen har ein vanskeleg jobb og kan berre få gjort litt. Bedriftene bør engasjere seg på skulane, så tidleg som råd, og la elevane få vite kva karriereval som finst hos dei. Kor mange veit til dømes at det er minst ti ulike profesjonar ved Norgesvinduet Bjørlo? Dei spennande jobbane er ikkje nødvendigvis i dei store byane, understrekar Bjørlo. Sikker jobb Kva utdanning skal ein ta for å vere garantert jobb i Eid og omegn? Akkurat no, og med tanke på det etablerte næringslivet i Eid, er det kanskje sikraste valet å bli elektroingeniør. På Eid vidaregåande går om lag halvparten på yrkesfag og halvparten på studieførebuande, og det er mogeleg å gå begge vegar for å nå det målet. Ein kan til dømes bli ingeniør med fagbrev i botnen. Elles må også nemnast industriell møbelproduksjon og fagbrev som industrisnikkar. Om det berre blir nok søkjarar? Ja. Elles blir det snakka mykje om kompetansearbeidsplassar og fråflytting, men då gløymer vi dei som faktisk er her og held hjula i gong; Folk som har valt tradisjonelle yrkesfag som rør og elektro, til dømes. Er ikkje det òg kompetanseyrke? Sjølvsagt er det det, fastslår Bjørlo. Kva råd vi de sjølve gje til ungdomsskuleelevar som vel vidaregåande utdanning no? Gå etter magekjensla og lytt til deg sjølv. Ta imot alt du kan av informasjon før du gjer valet ditt, og vel det du sjølv føler at du har lyst til. Om det skulle vise seg å vere «feil», så er ikkje det noko nederlag. Det er lov til å velje om igjen, fastslår Bjørlo. Tenk også på at du ikkje nødvendigvis treng å bli arbeidstakar. Du kan òg satse på å bli din eigen arbeidsgivar. Bli entreprenør eller gründer!, oppmoder Guddal, og får støtte frå Bjørlo: Eg håpar at både elevar på yrkesfag og dei som tek studiespesialiserande vil starte for seg sjølv, og gjerne med verksemd vi ikkje har i Nordfjord i dag! MARIA HJELLE maria.hjelle@fjordabladet.no Direkte telefon: 57 88 53 14 SKULEELEVAR SKAL LEVE EIT LIV:Trivsel i skulen er viktig, meiner Gunn Guddal og Ove Bjørlo, som oppmodar søkjarar til vidaregåande om å tenkje mest på kva dei har lyst til sjølve. Norma i dag er å skifte jobb mange gonger
skular & utdanning Variert tilbod i kystbyen Karin Hunvik planlegg å bli kaptein, og Shahez Raoof jobbar målmedvite for å bli kjeveortoped. Dei er begge elevar ved Måløy vidaregåane skule. Ved Måløy vidaregåande skule kan ein velje mellom eit variert tilbod av linjer. Alt frå maritime fag til helse- og sosialfag til kokk- og restaurant, eller studiespesialisering. Vi har møtt fem elevar som snart er ferdig med si utdanning ved skulen, og som har valt ganske så ulike retningar. Det er Marcus Ruben og Karen Hunvik som går på maritime fag og planlegg ei framtid som kaptein. Shahez Raoof som er elev på TAFhelse, og vil bli kjeveortoped. Andreas Foss Iversen som vil bli kokk og Eirin Nesheim som går studiespesialisering og vil til utlandet, kanskje for å studere psykologi. KOKK: Andreas Foss Iversen får bruke kreativiteten sin på kjøkkenet ved Måløy vidaregåande skule. Interesser viktig Alle dei fem er samde som at personlege interesser kjem først når ein skal velje framtidig yrke. Korleis situasjonen er for å skaffe seg arbeid etter ferdig utdanning, kjem på andre plass. Eg bestemte meg for yrkesval etter eit besøk her på skulen då eg gjekk i 9. klasse på ungdomsskulen. Etter ni år på skulebenken var eg lei av teori, og ville ha meir kreative fag. Eg har ikkje angra på at eg starta på kokk- og servitør, seier Andreas Foss Iversen frå Husevågøy. Han pendlar til Måløy vidaregåande skule kvar dag, og stortrivst på kjøkkenet ved skulen. Kokk er eit yrke med mange muligheiter. Til neste år planlegg eg å reise til Bergen for å bli lærling på ein restaurant der. Då får eg sjansen til å kome inn i eit skikkeleg profesjonelt miljø og kan lære endå meir. Her ved skulen er eg veldig godt nøgd med lærarane og den sjansen vi får til å utvikle oss innan faget. Det er aldri ein keisam dag og vi lærer heile tida noko nytt, seier Andreas som understrekar at ein ikkje treng særskilde kunnskapar om matlaging for å starte på kokk- og servitør. Her får vi lære alt frå starten av. Det er grundig opplæring der alle har sjansen til å henge med, seier Andreas som ikkje fekk så stort utbytte av yrkesrettleiinga på ungdomsskulen. På ungdomsskulen viste dei ikkje så mykje om den utdanninga som eg hadde lyst til å starte på. Eg henta informasjon andre stadar, seier Andreas. MARITIME FAG: Karen Hunvik frå Stårheim planlegg ei framtid som kaptein. Vil bli kaptein Karen Hunvik frå Stårheim har alltid vore fasinert av livet på sjøen. Ho er oppvaksen på Stårheim, der ho ofte var i båten til faren. Men det var først under ein leir i 9. klasse at ho bestemte seg for vidare yrkesval. Eg var fire, fem dagar ombord i Skulebas på ein leir då eg gjekk i 9. klasse. Etter det bestemte eg meg for at den maritime vegen var framtida for meg. Etter to år her på skulen har eg ikkje angra på valet, seier Karen som planlegg ei framtid som kaptein, gjerne i utanriksfart. Også Marcus Ruben fråvik i Sogn har bestemt seg for ei framtid på sjøen. Det valet tok han allereie i femte klasse på barneskulen. Familien har eit chaterfirma med båtar, og eg har vel vore om bord i båt så langt tilbake som eg kan hugse, seier Marcus som kom til Måløy vidaregåande skule dette året. Første året tok han på Sogndal vidaregåande skule. Etter dette skuleåret blir det først teknisk fagskule, deretter to år som lærling. Så må eg jobbe i tre år etter det før eg kan ta eit nytt sertifikat og bli kaptein. Å bli kaptein er heilt klart eit mål som eg jobbar imot, seier Marcus. Shahez Raoof går andre året på TAF-helse. Han går på skule tre dagar i veka, og er ute i jobb dei to andre dagane. Eg er i jobb på Kulatoppen omsorgssenter og i heimesjukepleien i Vågsøy kommune. For meg er dette ein svært lærerik måte å ta utdanning på, seier Shahez som har planlagt nøye kva han vil gjere vidare. Mitt mål er heilt klart å bli kjeveortoped. Første tenkte eg kanskje lege eller tannlege. Men etter kvart kom eg fram det at det er eit for stort ansvar. Som kjeveortoped får eg høve til å hjelpe menneske, samstundes som andre sitt liv ikkje ligg i mine hender, og eg slepp unna å jobbe på kvelden og i helgar, seier Shahez. Han bestemte seg for ordninga TAF-helse etter eit besøk på Måløy vidaregåande då han gjekk på ungdomsskulen. Det er travelt å både skulle gå på skule og jobbe to dagar i veka. Ofte må eg bruke helgane til å gjere lekse, men med eit klart mål i sikte så går det bra, seier Shahez som har rekna ut nøyaktig kor gode karakterar han må ha for å bli kjeveortoped. Med 4,9 i snitt vil eg klare å kome inn på utdanninga vidare, og det skal eg få til. Etter to år på helse-og sosialfag, har han to år igjen før han har fullført utdanning med studiekompetanse. Studiespesialisering Eirin Nesheim går siste året på studiespesialisering ved Måløy vidaregåande skule. Eg har vel ikkje heilt bestemt meg for kva eg vil bli, og studiespesialisering var eit bra val for meg. I fjor var eg eit år i England, og kom tilbake til Måløy vidaregåande for å gå siste året no i haust, seier Eirin. Neste år vil eg gjerne tilbake til England, kanskje for å studere psykologi. Men eg vil nok bruke litt meir tid for å finne ut kva som blir mitt yrkesval, seier ho. INTERESSER: Kva ein sjølv har lyst til er viktig når vidare utdanning skal veljast. Sjansen for å få jobb kjem som prioritet nummer to. Elevar frå Måløy vidaregåande skule frå venstre Marcus Ruben, Shahez Raoof, Andreas Foss Iversen, Karen Hunvik og Eirin Nesheim. INGER TRÆEN journalist@fjordabladet.no Direkte telefon: 57 88 53 17
Sjark og spennande industri i Sogn og Fjordane Dei fleste drøymer om lærlingplass i Nordsjøen. Dan Shanker hadde karakterane som skulle til. Men han valde BIS i Svelgen. Elkem produserer silisium og silgrain, eit spesialprodukt til elektronikkindustrien. BIS Production Partner leverer vedlikehald og modifikasjonstenester til Elkem. Dei fleste eg kjenner jobbar faktisk her, fortel han. I juni 2012 vert han ferdig industrimekanikar. SHAHEZ RAOOF TAF- Tekniske og allmenne fag 2. året Frå Måløy Vil bli kjeveortoped. ANDREAS FO SS IVERSEN Kokk og serv itør 2. året Frå Husevåg øy Vil bli kokk. Lærling i Ber MARCUS RUBEN gen neste år. Maritim 2. året Frå Vik i Sogn Vil bli kaptein. KAREN HUNV IK Maritim 2. år et Frå Stårheim Vil bli kaptei n. EIRIN NESHEIM Studiespesialisering 3. året Frå Måløy Usikker på yrkesval, kan skje studere psykologi. Planlegg opphald i utland et. Allsidig jobb Eg veit ikkje om eg får tilbod om jobb her etterpå, men dei fleste får det, fortel han. Men lærlingen lurer litt på teknisk fagskule i Førde. Kanskje han vil satse på å bli ingeniør. Det er så mange spennande retningar innafor mekanikk, det har han fått erfare ved BIS. Her får han prøve seg innafor alle moglege felt, som sveising, platearbeid, køyrety, modularbeid, kranar, røyr, kjemikaliehandtering, omnsarbeid og automasjon. Men det er maskinering og mekanisk arbeid eg liker aller best. Dessutan er det kjekke og inkluderande folk her, det har mykje å seie, særleg for lærlingane som kjem utanfrå og ikkje kjenner nokon frå før. Dei fleste lærlingane ved BIS er frå Svelgen, og det er berre gutar. Men det er fleire jentelærlingar innafor andre fag på Elkem, og Dan trur det kjem fleire. Dan tykkjer det er interessant å vere lærling ved BIS. Og ikkje minst allsidig. Dei aller fleste som får sjansen stikk rett i Nordsjøen etter VG 2. Men PRO-lærlingen tykkjer det er greitt å kunne bu heime eit par år til. Dessutan har han morfar og sjarken sin her. Ein morfar i livet Dan har alltid budd i Svelgen, i to år pendla han til Florø og PIA ved Flora vidaregåande skule. Når resten av familien drar på ferie til Tyrkia, stikk han og morfar til sjøs med sjarken, tøffar opp og ned langsetter kysten, eller vitjar slekta på Atløy saman med mormor. Om vinteren driv dei to vedlikehald av båten på land. Morfar har og jobba ved Elkem, men er pensjonist no. Det var i den overfylte garasjen til morfar Dan byrja å skru på båtmotorar, gutungen elska lydane og luktene, av diesel og gammalt treverk. Produksjon for framtida Elkem i Svelgen produserer silisium, som vert nytta i solcellepanel, mikrobrikker og anna finelektronikk. Den beste i verda, meiner Dan. Japan og Tyskland er dei største kundane. Når silisiumet vert reinsa i syrebad, Dan Shanker hadde karakterane som skulle til for å bli lærling i Nordsjøen, men han valde BIS i Svelgen. (Foto: Opplæriongskontoret.) vert den til silgrain. Dette er den einaste staden i verda at silisium vert reinsa på denne måten. Han tykkjer det er spennande teknologi, han liker avanserte prosessar Også Elkem og BIS merkar at det er turbulente tider, eurouro og sterk konkurranse frå Kina, men ingen er permitterte. I staden nyttar dei den litt lågare etterspurnaden til vedlikehald av omnane. Same kva som skjer industrien er meir enn olje og har spennande teknologi for framtida. #3*>;=,*#=>? '!#"$$(%& 82$55 (% %!#$ "& :18 %/7 -;(#%$>& 8%("/$#@$#/;7/#$!/>*) 8%("/$#@$#/;7/#$!/>* 9$" '?!9*2$,/>*) 6"!$%%#';*) 4$7#$0?* #?#/;7';* 4(*# #<5>;"#'!/#%$> += 9;!#. Mange spanande jobbar ventar på deg i fiskeriog havbruks-relaterte næringar. Fin nu.no t mei Opplæringsr på : www.okfh kontoret for fiskeriog havbruksfag i Sogn og Fjordane Maritim Park, Raudeberg/Pb. 89, 6707 Raudeberg Tlf. 57 85 22 32, e-post: post@okfh.no Me er ein del av &)04( '%&9 3:88 $(2.!"7(4* 5+ 38,5 //9!)04(-!)04(1#0!146
Kvifor sluttar kokkane? Ein norsk gjennomsnittskokk held berre ut seks-sju år etter fagbrev. 25 prosent er i yrket etter ti år. No skal eit nordisk utval leidd av meisterkokk Harald Osa finne svara og tiltaka. Det er veldig mange som vel yrket. Det er ikkje problemet. Problemet er at dei forsvinn ut av yrket for tidleg. Når dei er 26-27 år gamle og etablerer familie, så er dei borte, seier Harald Osa til NRK. Osa-utvalet har no seks månader på seg, før dei skal levere innstillinga si innan utgangen av juni. Det er Landbruks- og matdepartementet som har gitt Harald Osa og utvalet hans oppdraget. ( NPK) skular & utdanning Utdanning tema på Nordfjordkonferansen Nordfjordkonferansen 2012 går av stabelen komande måndag på Gloppen Hotell, og tek føre seg ei rekkje spørsmål kring utdanning, kompetanse og rekruttering. Målgruppa er privat og offentleg næringsliv. Leiar i Nordfjordrådet, Anne- Britt Øen Nygård, opnar konferansen, som mellom anna har desse tema på programmet: Eit kunnskapsbasert Sogn og Fjordane Kva kompetanse treng vi i kommunane? Fylkeskommunen og den vidaregåande skulen si rolle Dei vidaregåande skulane og kompetansebygging Kva må Nordfjord gjere for å rekruttere kompetanse? Rekruttering av arbeidskraft frå utlandet Slik rekrutterer vi gode ambassadørar til Nordfjord! Mellom dei som held føredrag er: GeorgArnestad, medlem i styringsgruppa og seniorrådgjevar ved Høgskulen i Sogn og Fjordane, Torfinn Moen, rådgjevar Stryn kommune, Bekka Skaasheim, fylkesdirektør opplæringsavdelinga i fylkeskommunen, Karl Ottar Rundereim, rektor Vågsøy vidaregåande skule, Anne van Oorschot, dagleg leiar Framtidsfylket, Marcel Meijer, prosjektleiar Bremanger Hamn og Næring, og Hallgeir Hansen, rektor Nordfjord Folkehøgskule. Færre juksesaker på universiteta I fjor vart 18 studentar mistenkt for juks ved Universitetet i Bergen. Det er det lågaste talet sidan 2007. Det er ikkje berre ved UiB at talet på juksesaker har blitt færre. Tidlegare i månaden skreiv Universitetsavisa at talet på saker ved NTNU i Trondheim var halvert i 2011 samanlikna med 2010. Også i Oslo er fuskinga på ei nedgåande kurve. Etter rekordåret 2010 der 45 studentar blei tekne for juks ved UiO, kan leiinga konstatere at i 2011 vart «berre» 35 personar funne skuldige i juks av UiOs klagenemnd, skriv Uniforum. Ein student som blir dømt i klagenemnda for juks på eksamen får eksamenen annullert. Studenten kan òg risikere å bli utestengd frå all høgare utdanning i Noreg. ( NPK) SOGN OG FJORDANE FYLKESKOMMUNE STRYN VIDAREGÅANDE SKULE Stryn vidaregåande skule har følgjande tilbod For deg som vil litt meir! YRKESFAGLEGE UTDANNINGSPROGRAM INNAN VG1/VG2 Bygg- og anleggsteknikk Helse- og sosialfag Restaurant- og matfag Teknikk- og industriell produksjon STUDIEFØREBUANDE UTDANNINGSPROGRAM INNAN VG1/VG2/VG3 Studiespesialiserande Idrettsfag Søknad på www.vigo.no For meir informasjon: Sjå www.stryn.vgs.no I åra framover vil det vere trong for langt fleire helsefagarbeidarar. Tal frå Statistisk sentralbyrå viser at det i Noreg vil kunne mangle 41.000 årsverk med helsefagarbeidarar i 2030. Med dette som bakgrunn er Helsedirektoratet inne i sitt fjerde år med ei rekrutteringskampanje til omsorgsyrka. (Illustrasjonsfoto) Firda Studiespesialisering Musikk, dans og drama Helse- og sosialfag Idrettsfag Medium og kommunikasjon vidaregåande skule Utdanningssidene er produsert av Fjordabladet for avisene i Nordfjord. Tekst og foto: IngerTræen, Maria Hjelle, Tormod Flatebø. Grafisk utforming: AnneTykhelle STRYN VIDAREGÅANDE SKULE Postboks 158 6781 STRYN Telefon: 57 83 48 00 Firda vidaregåande skule Firdavegen 21, 6823 Sandane Telefon: 57 82 53 20 - Telefax: 57 82 53 21 E-post: postmottak.firdavgs@sfj.no Web-adresse: firda.vgs.no Ide og deisgn: Johanne, Johanne, Lise : 1MKA
UTDANNING: For fjerde år på rad står Helsedirektoratet bak ein rekrutteringskampanje for helsearbeidarfaget. Formålet er å gje informasjon og vise ungdom kva arbeid som finst i pleie- og omsorgssektoren. Innan 1. mars skal ungdom over heile landet velje utdanningsprogram i vidaregåande opplæring. Rekrutterer ungdom til helse- og omsorgsyrket framover er ei av våre største utfordringar, seier Anne Eli Wangen, fylkessjuepleiar ved fylkesmannen sitt kontor. Eit mål med kampanjen er at endå fleire ungdommar skal få informasjon om kva ein lærer i utdanninga og kva arbeid ein kan få som helsefagarbeidar. Tal frå Statistisk sentralbyrå viser at det i Noreg vil kunne mangle 41.000 årsverk med helsefagarbeidarar i 2030. Rekrutteringsbehovet er altså stort. Vi følgjer med på kommunane sine Kostratal, og ser allereie no at det er problem med å rekruttere lærlingar. Vi ser også at talet på omsorgsarbeidarar er fallande, medan talet på årsverk med høgskuleutdanning er rimeleg stabilt. Målsettinga er sjølvsagt å få Rekrutterer til omsorg Studentar klagar på for mykje ferie fleire med høgskuleutdanning, men det er også ei målsetting å få fleire årsverk blant dei som har teke helsearbeidarfag på vidaregåande, seier Wangen og legg til at det er eit generelt trekk i Sogn og Fjordane, og for landet elles, at ungdom ikkje vel yrkesfagleg utdanning. Utviklingstrekka er at dei som startar på helsefag på vidaregåande tek påbygging, og går så vidare på høgskule. I tillegg er det vanskleg å bygge denne utdaning «stein på stein», seier ho. Satsar på spel og bloggar I år som i fjor satsar Helsedirektoratet på å involvere bloggarar i kampanjen. Ti ferdigutdanna helsefagarbeidarar skal blogge om sin arbeidskvardag. Dei arbeider i ulike delar av landet og på ulike arbeidsplassar. I tillegg kan ein følgje tre elevar på helse- og sosialfag ved tre vidaregåande skular. På sin personlege blogg fortel dei om tankar, opplevingar og forventningar til utdanninga dei har valt. Bloggane gir eit bilete av ein helsefagarbeidar sin kvardag, og av korleis dei opplever det å vere i gang med utdanninga. Nytt av året er spelet «Er du en hverdagshelt?», som ligg på kampanjesida til Helsedirektoratet. Gjennom spelet kan ein på ein uformell og underhaldande måte teste om ein har nokre av dei eigenskapane ein helsefagarbeidar kan ha glede av. Utdanning Helsearbeidarfaget er relativt nytt. Frå 2006 erstatta faget omsorgsarbeidar- og hjelpepleiarutdanningane. Som helsefagarbeidar arbeider ein med menneske i ulike aldrar og i mange ulike livssituasjonar. Helsefagarbeidarar kan arbeide i heimetenesta, på sjukeheim, i sjukehus, med psykisk sjuke, i rusomsorg, med rehabilitering, i bustader for menneske med nedsett funksjonsevne og med barn og unge. Yrket er variert. Dei som vel det får bruke alle sider ved seg sjølv. Om kampanjen Rekrutteringskampanjen for helsearbeidarfaget er ein del av Kompetanseløftet 2015, som er regjeringa sin handlingsplan for rekruttering og kompetanseheving i dei kommunale omsorgstenestene. Formålet med kampanjen er å: auke rekrutteringa til Vg1 helse- og sosialfag auke rekrutteringa til helsearbeidarfag Vg2 auke talet på elevar som vel læretid som helsefagarbeidar (Vg3) Rekrutteringskampanjen for helsearbeidarfaget er no inne i sitt fjerde år. I kampanjeperioden har det vore ein gradvis auke i talet på ungdommar som søkjer seg til utdanningsprogrammet helse- og sosialfag på vidaregåande skule - opp 18 prosent sidan 2008. Stortingsmelding Det vert no jobba med ei ny Stortingsmelding om velferdsutviklinga. I denne med stortingsmeldinga ser ein på utdanning og tiltak. I denne samanheng kjem det nok ei heil rekkje utfordringar. Spørsmålet er korleis ein greier å møte utfordringane, seier Anne Eli Wangen og understrekar at det er mange som kjempar om dei same ungdomane. Anne Eli Wangen er også oppteken av at mange helsefagarbeidarar, hjelpepleiarar, sluttar i yrket av ulike grunnar. Det som er viktig å sjå på no er at samhandlingsreforma står for døra, og at det med denne reforma er behov for å bygge meir kompetanse ute i kommunane på dette området. TORMOD FLATEBØ redaksjon@fjordabladet.no Direkte telefon: 57 88 53 18 Tidleg eksamen om våren gjer at sommarferien er lengre enn haustsemesteret. No klagar studentar ved tre fakultet på Universitetet i Bergen. På samfunnsvitskapleg fakultet er siste eksamen i år lagt til 25. mai, og dermed får ikkje studentane den lesetida dei har krav på. Også på humanistisk og psykologisk fakultet er semesteret for kort i høve til universitets- og høgskulelova. Ifølgje NRK bryt praksisen med lova som seier at studentane har krav på ti månader studietid i året.viserektor for utdanning ved universitet i Bergen Kuvvet Attakan seier ein komplisert eksamenskabal og at professorane får mindre tid til eiga forsking, er årsaka til problemet. Han har forståing for klagen frå studentane, og seier dei arbeider med saka. ( NPK) Tungt arbeid krev god form Mange menn med dårleg fysisk form og tungt fysisk arbeid lever farleg, viser nyare dansk forsking. Låglønte menn utan høgare utdanning med denne bakgrunnen tredoblar risikoen for å døy av hjartesjukdom. Dersom forma er moderat eller god, har arbeidarane derimot ingen slik auka risiko, går det fram av den danske forskinga, fortel Statens arbeidsmiljøinstitutt på nettsidene sine. Undersøkinga er basert på ein studie der forskarar har følgt over 5.000 menn frå fjorten ulike arbeidsplassar sidan tidleg på 70-talet. ( NPK) Uroa over lite landbruksfokus Bondelaget er uroa over at naturbruksskulane ikkje brukar ordet landbruk i marknadsføringa si. Leiar Nils T. Bjørke skriv i eit brev til skulane at ungdomsskoleelevar i dag ikkje er klar over at landbruk inngår i naturbruk, og landbruksforeldre som ikkje ser ordet landbruk i marknadsføringa kan lett tru at skulen ikkje lenger tilbyr landbruksutdanning. I brevet spør Brekk om skulane ønskjer å tilby yrkesutdanning for framtidige yrkesutøvarar i landbruket, og om dei ønskjer at studieførebuande naturbruk skal vere grunnutdanning for ungdom skal bli forskarar, rådgjevarar og lærarar innan landbruk i framtida. I så fall meiner Bondelaget det er nødvendig å bruke ordet landbruk i marknadsføringa av utdanningstilbodet. ( NPK) SOGN OG FJORDANE FYLKESKOMMUNE Er dette noko for deg? VG1 Studiespesialisering VG1 Naturbruk VG1 Restaurant- og matfag VG1 Teknikk og industriell produksjon VG1 Helse- og sosialfag VG1 Bygg- og anleggsteknikk VG2 Akvakultur VG2 Fiske- og fangst VG2 Maritime fag VG2 Kokk- og servitørfag VG2 Køyretøy VG2 Barne- og ungdomsarbeiderfag VG2 Byggteknikk VG2/3 Studiespesialisering - Språk, samfunnsfag og økonomi - Realfag Måløy vidaregåande skule 6718 Deknepollen tlf.nr: 57 84 91 00 fax: 57 84 91 01 e-post: postmottak.maloyvgs@sfj.no www.maloy.vgs.no www.maloy.vgs.no Tekniske og allmenne fag (TAF) Teknikk og industriell produksjon Helse- og sosialfag Eid vidaregåande skule Opplæringstilboda ved Eid vidaregåande skule 12/13 STUDIEFØREBUANDE UTDANNINGSPROGRAM ST Studiespesialisering - Innføringsklasse for framandspråklege - VG1 studiespesialisering STUSP1 - VG2 og VG3 realfag STREA2 - STREA3 - VG2 og VG3 samfunnsfag, økonomi og språk STSSA2 STSSA3 - VG3 påbygging PBPBY3 YRKESFAGLEGE UTDANNINGSPROGRAM SS Service og samferdsel - VG1 service og samferdsel SSSSF1 - VG2 sal, service og tryggleik SSSSS2 DH Design og handverk - VG1 design og handverk DHDHV1 - VG2 interiør og utstillingsdesign DHIUD2 TP Teknikk og industriell produksjon - VG1 teknikk og industriell produksjon TPTIP1 - VG2 industriell møbelproduksjon TPIMS2 - VG2 industriteknologi TPPIN2 EL Elektrofag - VG1 elektrofag ELELE1 - VG2 data og elektronikk ELDEL2 - VG2 elenergi ELELE2 - VG3 dataelektronikerfaget ELDAT3 Meir informasjon på heimesida vår: www.eid.vgs.no og www.operahuset.no Spennande programfag som alle elevane ved skulen kan velje frå utdanningsprogram i IDRETT, og MUSIKK i samarbeid med Operahuset Nordfjord Eid vidaregåande skule (skulekode 14016) Postboks 174, 6771 NORDFJORDEID. Telefon: 57 88 52 00 Telefax: 57 88 52 01