E F N I S Y FIR LIT. bis. Inngangur 41,. 1 1. A6fer6ir vi6 kortlaeningu... 22 2. ~ykkt gr~gr9tisins... 3 3. Millilog i gragrytinu....... 5 4. d~brei6s1a, uppt~k og ger6 einstakra hruna... 7.J. fi6ggun..,... 11 6. Sjavarstaca a upphle6s1uskei6i "'" "'.. gragryt~s~ns... 12 7. Timaskali fyrir upphle6s1uskei6 sragrytlslns "".............. 1 ".( ~ 8. Lokaor6........ 14 Heimildarrit 15 F Y L G I B L ~ ~ Kart: 1-2 Dyngjuhraun umhverfis Reykjavik. 3. pykkt gragrytisins. 4. Snic AB af karti 3. 5. Sni6 ur Ar~unsh~f6a. 6. Sjavarstaoa a upphle6s1uskei6i gragrytisins. 7. Timaskali fyrir upphle6s1uskei6 gragr~tisins.
E F N I S Y FIR LIT. bis. Inngangur....................... 1 AOfer6ir vi6 kor~lagningu... 22 2. ~ykkt gr~gr~tisins... 3 3. t-lil1ilog!. gragry~inu......... 5 4. Ctbreics1a, uppt~k og ger~ einstakra hruna...... 7.:;. Hl5ggun... 11 6~ Sj&varsta6a i upphle6s1uskei6i.,. "... gragrytl.sl.ns.............. 12 7. Timaskali fyrir upphle6s1uskei6 "" ;#.. [ragrytl.sl.ns............. 13 8. Lokaor6.................. 14 Heimildarrit..................... 15 r Y L G I B L ~ D Kort: 1-2 Dyngjuhraun umhverfis Reykjavik. 3. ~ykkt grigrytisins. 4. Sni6 AB af korti 3. 5. Sni6 ur Artunsh5f6a. 6. Sjavarsta6a a upphle6s1uskei6i gragry~isins. 7. Ti~askali fyrir upphle6s1uskei6 gr~gry~isins.
INN G A N G U R t bessari ritger6 er greint fra athugun a gragry~ishraunbrei6u ~~irri"er~~~kur Reykjavikursv26i6 og almennt er k511ur Reykjav:l.kur8ragryt~. Verkio.:ar unni6 fvrir Va'tnsveitu keykjavikur, en neyzluvatn fy:::ir Reykj iiv{k og nagr-enni er f engi6 ur bert.clur.. i gragryt:inu. Tilgangur pessarar athugunar var ae greina 6undur og rekja utorei6s1u einstakra hrauna innan gragry~isins, kanna zero milli1aga! ~vi og finna aldursafst56u hraunanna. ~ekkine a pessum a"tricum ga!ti hugsanlt;za. varpa,", 1jcsi a hee6un grunnvatnss"treymis og lei6beint urn bar-anii'. Einungis 61josar visbendingar er ao finna um ~essi ati'i6i i eld~i rit:uw. ReYkjavikurgragryti6 var tali6 eiga upptok sin I Borgarholum (pori. Einarsson, 1968, 1971, Tomas Tryggvason og p(~rl. Einarsson 1966). Jon Jonsson ( 1963, 1972) getur pess til, ao su6urhluti gragrytisins se fra Btrum elasto6vum en Borgarholum, skortir sannanir a pvi, og takmorkin segir hann. alger1ega opekk~. Tr. Einarsson (1972) nefnir a6 einhver h1uti ReykjavikurgI'agry~isins muni vera uppruninn i Lyklafel1i. Eina visbendingin urn eiginleg millilog i gragry~inu) a~ frateknum Fossvogs- og E1li6avogslognunum, er snio af djupri borholu i Rau6holum (Jon Jonsson 1973). Vic pessa athugun '/dl." einkwn stuczt vic skyrslur og greina.r Jons Jonssonar 11963, 1965, 1972) og jar6fr~6i kort hans og Tomasar Tryggvasonar (L 58). Auk rannsokna uti i morkinni var reyn~ ao vinna u~ upplys.,ingum wn borholur a sva:6inu og loks raflei6nim~lingum. A6allega var tekio tillit til peirra borana, S~D bora6ar hafa veria fyrir Hitaveitm Reykjavikur, og peir Jens Tomasson og pors~einn Thorsteinsson hafa gert jar61agasni6 af. Auk peirra eru til kaldavatnsborho1ur vioa a sv&6inu, en upplysingar um jarol~g i peim eru yfirlei~t evo torraonar, a6 hoi'fi6 var fra pvi, ag a~~la nokkuo um jarolo~ i peim; ao minns~a kos~i i bili.
L 1. ADGERfjIR VID KORTLA.GI :INC;; ins og fyrr er sag~ var einkum leitazt vi6 ao greina grar..:r,i1:is bl" ei6una 1. ~ i ns 1:0K hra14i1. Upplysin~asofnun til slikrar ". greiningar er tvenns konar: A) Athuganir uti a sv~6inu. 3) Gl'V inns la ur bo!"'gdgnu:::. A) Gr~gr tishraunin eru blet6tt dvngjuhraun. Beltaskiptingin myndast vi6 pac, a6 hraunstraujjiai' hafa I'unni~ einn yfir a.nnan me6 til~olulega stu1:1:u millibili, en po i sama gosi. pau atri6i, sem s~rstaklega voru lag6 til gi'undvallar vi6 aogrei~ing~ milli einstakra dyngjuhrauna eru: (0 millilog a hraunaskilum ~ bolstraberg { necra bor~i hrauns I';) u:t:li1:srnunur a berginu :. ') ~ C landmotun Finnsst Dlillil~g, p.e. set, milli tveggja gragrytishrauna, gefur ~ao til kynna, ao hraunin ofan og ne6an vi6 millilagi6 h.fi ekki runnio i sarna gosi. Bolstraberg i hrauni s nir, ab hraun ~a6, er b61strabergib tilheyrir, hefur runni6 lit i vatn e6a sjo. Se hraun undir bolstraberginu, er auos~tt, a6 par er um tv5 a6skilin hraun a6 ra::oa. Landsffiotun ma~ti of~ hafa til hliosjonar 1 kortlagningunni. Hraunin syna pvi minni merki urn rof, sem pau eru yngri. Oft koma fram stallar i landslaginu ~ hraunaskilum ~ar sem -ciltolulega au6rofi6 millilag e6a bolstraberg er a m6rkunum. A6 vissu marki reyndist unnt a~ nota u-clitsmun a bergi til a6greiningar hrauna. Er pa serstaklega att vic grofleika og tegund gg st~rc d{la. B) Allmikil gbgn eru til hja 'Orkustofnun um borholur a u1:brei6s1usva:6i Reykj av{kurgragr::itis ins. Gr nokkrl.lll hlu-ca holanna. hefur svarf veric r,reint og teiknu6 af peim sni6. Vi~ sko6un sni6anna :yrir petta verkefni er pa. a6ga;tt, hvort millilc5g e6a bolst:raberg finnst i gragry1:inu og pykkt pess akv5rbu6.
J. 2. ~YKKT GRAGR1TISINS pykkt gragryt:islilreit.unnar er helz.t h;.eg-: co akva,r6a lit ira: a) pvi sem sest i opnunt, par sem g,!"l,u:r.ur pess kemur i ljos. b) J~r6~agasn~oum af borholum. -;) V~ 6 nains nliel.l ngilla Opnur par sem sel'" i gl"'arl"'y-ri ofan a gc::~::j. hallandi bergi el"'u einkum a norourhlut:a 5v;}!oisins 4 ';yrz~ & sva:6inu hefur ~ragr~t:i6 runni6 vest:ur dalinn nilli Mosfel:s or Esju, ~t: i S]C, 1. gamla berp:ic uncir g,r2 r:r:'it inu, en ekk:' vannst t imi til nakv~~rar sko6unar pess a6 s~nni. Of an a Nor6an i Alfsnesi ser i ga.r.lal t berg i sjavarr.1.ali. Alfsnesi er af'ta.r a mot:i gragryti og nc:.!"' h~st 63 m.y.s.! nor6-vestur horni Gelainganess sel'" i gamalt berg Up? lir gragrytinu. Liklegt er, ao ~etta horn hafi veria hall i lar~dslaginu og gragrytit. rl:.nnio uf.lhverf:'s hann. Sunnan 1. Geldinganesi ser i g~lalt holufyllt bo:s~raberg undir gragrytisbrun. Geldinganes er h~s~ 40 m~y.s. cg pykk~ gragry~isins ~vi meiri en 40 m.! Gufuneshofoa og Artunshof6d ser i ga~alt hallandi berg unair gragryti (kart (). 1 opnunni 1: Artunsh(5f6a, sem skissan er af, er gragr:,~islaqi6 punn't eoa UY.i 3 0. Ves"':dst i hofcanurr. na!r gragryti6 ni6ur fyrir sjavarmal. Eez~ er a6 a~huga borholusnio og ni6urs~o6ur vi6namsj:r~linga saman til ao fa :--"!il(jar~ynd ad pykkt gragryt:isins (sbr. kort: 3) pes s ber ae gtp..~a, ao nakv2?jnar Ili~u!"st~6ur..l.ffi vi6ndet hinna ymsu berg~egunqa liggja ekki fyr~~. Slikar tolur eru einkum ha.oar s21tumagni, ummyndun e6a hi-ra i berginu, par sem pessi atri6i hafa ahrif til l~kkunar i viomaminu. Eina atri6i~, sem her g2ti haft: ahrif er selta og pa ~elzt a fi.lftanesi og Seltjarnarnesi. Vi~namSffi21ing2r) seffi her eru athugacar nafa verio nota6ar Lil jar6hitaleitar og m~li~gar ~vi rni6a6ar vic kdnnun ~ 1000 15000 m dypi fre~ur en yfirbor6skdnnun. Flest:ar m21ingar ~ gragrytissv~6inu syna yfirboroslag ~e6 hau vi6n~ni og er e61ilegt a~ telja pe~-ra lag gragryt:islag, e~~kum ef h~g~ er a6 sty6jdst vi6 ni6urs~b~ur ~r borholun ja~nir~~:.
I I t 4. i1e6 pessum upplysingum var reynt ao gera kort af vesturhlu~a sv~6isins, sem s~nir h~6arlinur ~ botni grigr~tisins, mioao vi6 sjavarmal (kart 3). Yzt a Seltjarnarnesi og Alftanesi er gragryti efs~ i borholum, en undir flv! kemur bolstraberg a b - 10 ffi dypi, ne6an vi6 nuverandi sjavarmal. Bo1strabergiO er si6an 25-30 m pykkt, yfirleitt. Vionamsrna!lingar a Alftanesi sync. lagaot i urn ~a6 ~il - 40 m og g~ti pa6 veri6 mot milli tolstrabergsins og pess sem undir ere pegar austar cregoi' h~kkar landic, nerna kva6 daldir eoa kvosir nafa veri6 fr...-i sunndnv~r6um Elli6avogi a6 Fossvogi, svo og vi6 Hvaleyri. SlOan ha:;kkar landie allt ao fijallamisgen~juii.l. Auste~ vi6 pau dypkar mjog a neori motum gragrytisins og eru ~au r 0 - - 15 m. ~et~a m~ t~lja e61ilega aflei6ing misrengjanna, sem a6eins eru 2 vi6namsm~lingar og 1 borhola austan misgengjanna. A sv~6i~u Dor6an og austan vi6 Hosfell var einungis stuoizt vi6 vicn~ls~&lingar. Vir6is~ gragrytic hafa runnib vestar, nokkuc prt)ngan ell oj upan dal. fi.~~lu6 l)yy:ct pess sest a sni6i AS (ko:'t 1+). t i
f : :1 iid.1!jokkui..1 vi6 Elli6avcg, einnig i S.::''':'r..r.esi o('!' vi6ur vic ~ undin) $er a setlog, SE.Q l1rt:em6 l..:ifu nclfil.j.f :ogir~i.4u U)~ n~flld er lj. r:lliodvof,slc~~ (p. POI'kel~s0rl 193, pori. [ind:c'sgon 19 ti). LBg ~~G3i 1iceja milli tertiera, berggrunnsins C[ gr:lgr'y'tis O(l;;:ykj6vlku'!:':=x ilgry1::i.s). l)du el:'u ut' leir3"tei!ii c,eb s},-elju.j..~, d.l: frdnburci og j(jkulberi{i. f-ar sera Lllila. vcs81i)?;in r:anzd inn UIHlir zriigrytic Get' i [H.lnll"t moldg t:fs"t. f..ess v'dr'our einnip. va!."t: undir ~3riP.'!' ftinu i hr-c-.insho (~d (!~crl. 1:.:irldrs:JLr. 19cd). r:lli'~d'jc!sll,i~in kama. fr2.::1! L~rhclw~ V!6d ~ ~e~k4~vikursv~6inu, dllt su.6ur! K6~dVC~. bcr6u.n vi6 Fossvof! 6t3!, l. 'lll~ykk Gt!'tl(~g, er cr a.ga nafn af vo ::.:inu!l) 1'0 J H vc ~:s l()s (ii. Pj e t: ur:j S Ci~!'-orl. r.:ir.:u"s sor~ 1'J t,e). Lwp' f,essi ~ru l~t.!1.'0 uj...!:ij~v'-lrut;"ti ~E;6 )3Y.~ljuw, S~. hvi:lir.:i j o}~ui:raku6u kcykj dv :[kur&i'dgryti Het.s't:r se1:inu er }:'kull.)(~rg. Johannes /.:..;kels:jofl. (19:;~) htfur dlykt:.:l6 U1: Era 8er~ sj..lvar Gctsins ol, dyrdlcifuill, 0.6 ne~ri hluti Fcssvogslagar,aaa s~ mynda~'lr 1 ~T'UanUr;l sjo oz hafi ha.nn dypkab a me!jan s wynjun ~etuins 61:66. Ji!kull h-=fur r.engio yfir robsvc6~10:;i.l.l cg er talie u,1: fra 1.'vl., a6 pau seu fra. siodsta hlyskei6i (porl. Einarsson L~E:.b). SjavarSi:1: 1. Kopavogi (sudllan 1. harseesi og norcan i J..!'l.arr.esi) Co:" likl~g.a fra sam.:i tihld. Of. fossvogslligin. ~ctta S~~ er grcinil~gag~ nor~an vib 66 K6?avogsl~kjar cz hafa Sd.l.:S konal" la[1uskiptinr,u og Fossvof:slwgin. PO eru l(;irsteil.slogin no]"':ku6 pynnri. J()k.ull aefu.r ~inf1ig zenp:i6 yfir pes:...i lug ertir alj pau 11~rC,nu.Cu og. finilsst stykii Ul' p~im v6t.luc sa:nan vi6 j~kull'u6nini~icln efst 1 laginu, c) Lllioavatnssetic ""." ;... C'.J. 1...... "". 11 '" g.rjotnlir..~ ~ &,,)f:: 65l SE::r ~ 6~t Ull~~r gr.agi,,t:,:,sf.e U 1 h.ub. 8U ~ h&6 yfir sj6. Se~ ~~t~d er lj6s~r~t1:, leirkenn~ vatnaset, se~ ligrur d milli ~v~~rja grigr9~i5- hrauna, Re'lkjavikur~r~~r9tj~ins 0;; Heicmerkurgr~grYtisi.n (sur. reynu 3.1 og 3.2). liraunib yfir ~r gr6fstuola~ neost., e..1 hefur s torkru~o i kul:;.bdterg ~f~~, en ~a6 banoir til vatndgangs! heitt hrauni6.
6 pe~~a set kemur fram i borholunni i Rau~holUffi og er par wu 10 m ~ykkt (Jon Jonsson 1963) og 1973). ~a6 kemur einnig fram i hinum_dypri borholwn Vatnsveitunnari Hei6m(5rk langt su6ur fyrir ja6ar og skiptir par tugum metra. Ein at pr~wur kjarnanolum sy6st i Selasi kern i kisi1gur undir gragrytislagi. G~agryti6 ofan a kisilgurnum er i bolstrabergsasynd, sem s~st raunar einnig ~ yfirbor~i austan i holtinu, sem kjarnaholurnar voru bora6ar i 4mynd 3.4.) Se~ petta er her nefnt Elli6avatnsseti6 og hefur myndas~ : v~lni, sern veri6 hefur a Elli6avatnssv~6inu. Hei6merkurgragrjtio hefur si~an runni6 U~ yiir seti6., g6mlu ~rj6tn~mi nor6austan! Brei6holtsnverfi s~r i set unair grdgr~~i i uc ~a6 bil 80 m h~6 (mynd 3.3). ~a6 er um molj a(~ rieoa. ~et"ta grjot:nam er mj5g samfalli~, en liklt:!ga a a-:hu~ast::md Porl. Einarssonar (1908) urn kcla6ar pldn~u~eifar og jar6veg ner6austan i Brei6holti vi6 um pennan 51:ao. Undirlagi6 3~St ekki, e~ enginn vafi ge-:ur verio ~ ~vi, a6 pac er gragryti o~ pa ann~o hraun, en ~a6 Stm yfir liggur, en ekki hinn arkvarteri berggrunnur. Jar6vegsla~i6 mun vera fr~ san~ tima og Elli6ava~nsseti6...~ - ~.-- ~- ~- - - :r ria.m:.... a.ne s i austur af Hafnarfi.roi., er grj otnam. par serf DolstraDerg efs~, sem tilheyrir ~i6aerkurgragry~inu. UnJir pvi er punn-c set:lag, sem hvilir a jokulsorfinni Q'rd.'lrvt:iskl :';o-c>. Set betta rna tel] a samtir..a Ellillavatns "" C,:;' J... '*' s~tinu.
~.l. Reykjr-:tvlk'Jr,Q'rq~rTltl~. Reykjav!kurgragrYtl~ Ilggur a BIIu Seltjarnarnes1 og Karsnesl. ~a~ ser undir pao l' ElliOavo~l (Elll0~Vogslo~ln). V10 Vl0 ey~qrsund,! ArtUnshofOa og f GufuncahofOa ser elnn1g undlr pqo, par 8em arkvar~er bassltmyndun meo su~austur halla ke~url fr3.il1.1 ' i1 norours.n.rer Reykjavikurgragrytl0 norour e. Graf'lrhol t og Keldnaholt og ut a GUfuneshofOa, par sem p~~ gengur! sjo. ~~~ pess sve~grr paoan suour a ArtUnshofO~ og 11ggur umhverfls EI110avoggog u~ me~ Vl~eyj~rsundl ao aunnan. t-laugarnesi., II! ~ ~engur gragrytl0 fr~ sjo. en gamla bergl0 kemur fram aftur a su~urstrond Vl0ey~ar. ~ ~ I j Til suours ~r ReykjavlkurgragrytiO yflr Karsnes, yflr utgnvert Arr.a.rnes og utanvert Alftanes.! Arnarnes1 o~ Alftanes1 gengur pao undir ytra gragrytislag, sem er her kennt vi~ nai'l1.9.rfjoro. ~vur-~ 'Til austurs l' Grafa.rholt1 og Brel0holtshverfl ~r Reykj~v!kurgrqgrytl0 und1r Hel~erkurgragrYtl0. sem er sjalfstrett hra~~ eins 08 va.r sagt. Upptok ReykjaVlkurgragrytls1ns eru nokkrum vafa undlrorpln. Lrklegust upptok eru r Lyklafelll, gem er dyngjuhvirfill upp af ~andskel01. Vesturhluti gigsins stendur. en j5kull hefur r sorfl~ burt austurhluta hans. Nrest hvlt~tinnl 8em myndar " I... sjalfan giglnn ma ~relnile~a sja, hvern1g hraunbeltum og gjalllogum~allar ut fra gignum, t, Eft1r a~ glgurinn mynda01st hafa gragrytls1shraun tvlsvar rannl0 upp eo honum. t hoi tl.un sunnan vl0 Lyklafell" svo,e~g 1. lrekjarfarvegum austan og vestan fellslns er feldspa:tdllott hraun (Hel~merkurgragrYtl). Ofan a pvl t noroan vl~ Lyklafell t 11ggur suv Bor~arholagr.3grYtl0, en a nokkrurn stcsoum vi~ Lyklafell ser f moberg a mill! peiraa (myndlr 4.1, 4,2, 4.2, 4.4.4.5). F;eYkJa!~~~rgragrYt10 ol!v-.na...lo-c-:;. er beltott dyngubasalt nokkuo pett, t Uvaleyra.rhofOa ser! grqgrytl, mjog bolstr~~. Bolstrabergl~ sest yzt! hofoa.n'~, en ofan a og innar er gragrytl~ batott 1
tim 20 m.h.y.s. A Alftanesl sar! bolstraberg Petta! fjorunnl, neo~~ v~~ ~lnn Dysjar.. Skammt utar sar! gra~rytisklappi~! fla~armallnu, er veros ao ~eliast 11gg~a und1rbolstraberg1nu og tilheyra LReykjavlkurgragryt1nu bolstrabergl0 flmmst meofram Hraur~oltslrekt vestan Hafnarfjar~qrvegar, og PaO ma s!~~n rekja pve~~ yf1r Arnarnes, en par 11ggur HafnarfjarO~rgragrytl~ elnnig ofan a Reykjavikurgragrytlnu., ' Nor(jurmo~l: pesse. gragryt1shrauns 11g~ja svo l!klega 1nn kvosina inn af Kopav~gl. HafnarfjarOargrQgrytl0.hef'ur pann1g runn1(jtti 1 vesturs! sjo frame h7e!" '1'11 su()urs -hefur Hl).fnarf jarkrgrb.grytl~ undlr ung hraun. Til eus~urs hve~r pa~ undir yngra hraun, HeiOmerkurgragrYtl~. VerO~ pau s0rk rakln sloar. Ihfr~rfjar~?~~ragrYt10 er beltott dyngjub~saltt l!kt Reykj~v!kur grag=ytlnu : utliti. Pykkt belt1 meo starum ol!vlnduum finr2st. 4.3 D110 tt ar~~::::,,"rti. 1. HA.-mrqnesi O~ Grfmsnesl. Su~austur a! Asfjal11 ofan vl0 HsfnarfjorO eru tva holt li8.1lrsnes 0:: Grl!llsnes. t. Hamranes1 er grjatn~ "Efs t t grjotn4minu er? ~ pa~ bil 5- m h.y.s. bo1straber~. Undlr pvl er p p~~t setl~ o~ h~ll1r Pao a,jakulsorfl~i gragrytlsk1cpp. Pet-ca ne~r;. gragrytl er meo aberandi storum feldspat-dllu..:: og fint1st aoei!:3 1. Hamranesl, svo og Grlmsnesi. Afsta~a pess v1~ hafnarfjar~argragryt10 er oskyr. en l!klegt erppa. ao dilotta hraunio 1ig3i ofan a. 4.4 Hel~~erkur,~~f!'rYtl'~ Bostabergi~ 1. Hamranesl. sem fyrr er a mlnnst, tl1heyrlr svonefndu ceiomerkurgragrytl (mynd 4.6.). Til austurs fra Hamranesl ~ rekja petta bo1straberg so m1sgengm. sem sker Bleiksteinsr;1s (skammt fra ruslahaugum HafnfirOinga). flyer, " t!' misgengin~ ~fur bolstrabergl~ og er 1 klega a einhverju dypi par fyrir austan.! Asfjalli er bolstraberg, p.e. skri~ur paktar bols~rabergsbrotum.! somu hreo of! Hamranesi, eoa ~ pao: bil 50 m h.y.s. Rekja ma avo petta bolstraberg noroan! Asfjalll, vestan 1. Fjarhusholtl, umhverf1s Urrl0avstn. vestan 1 Urri~avatnsholt1 og VifllstaOahll". umhverfls Vfr1~a"ta.enya.'Vestgn ves~an! Eno~raholti. Alltaf! somu hre~. e~a u.p.b. 45-50 m h.y.s. Brlnin lig~ur svo a~ ollum llk1ndum afram noroaustur yfir kvosin; ir~ af Kopav~gl og tengist gragrytinu sem 11ggu: ef~t! BreiOholti og Selasi. ~ar liggur pa~ ofan a l~irkenndu arset1 1 u.p.b. 70 c h.y.s.
9. Br~nin liggur svo nor6ur a6 Leirtj5rn, yfir Grdfarholt o~ austur undir ~eyni5vatnsas. Siban ser :l pac afrtl:n-austan Langava tr,s, austur a6 Ni6dal. Apessu svze6i eru m5rkin n:illi liei6merkurgrigr~tisins og Reykjavikurer~gr~tigins fundin me~ ~v! d~ bera san.dn utli-c hraulujnna. liei6merkurrra~r1ti~ er ~r6fdr.:l t:n Reykjavikurgragryti~ og auk pess feld~pat-dllott. A S"'(J:tillU augtur af G~ithaiui ser l. r:ra!~~ryti6 (S~n: a.c gt:r'c likis"t bor2drlol~eraf:rytinu) og ez' pi1~6(' dr!'i flu H~ rm("r!-:,r ~"1'-- 1.-. Auk pess ser svo r He16merkurgragryt18 1 holt! v1~ ~gberg, ~vo og swlu~ af Lykla elli, ains og 'nur or vlkl~ a~. 4 5.Kot4sgragrYti~. Austur af Geithalsi er gragrytiseyja, sem a~ vestanver6u afmarkast af lla1~merkurgragrytij ains og fyrr er sagt. Aa noraan ug austan afmarkast pa~ ~vo af Borgarh61ahraunbanniuni, hugsaalega tilheyr~ petta Keykjav!kurgragrYtinu. ~ssi gragrytisspilda viruist vera pgnn, ~ sem gamalt hulufyllt (holufyllid~) l~lja.9!t) b61straljerg hofur komi5 upp vi6 sprengingar fyr~ haspennumobtru~. 4.6.Burgarh61a~ra~rYti3. Yo~sta gragrytishraun15 er komi5 fr4 Borgarh61um sem eru dyn~jugvirfl1l a hlosfellshe16i. Ncr~austan vl~ Grl~Qannsfell li~bur brun pess! l!kle~a ira austurgcrni fjal13ins, meofram Leirvog::iratni a5 sunnan, og pab'an norlraustur. Aaallr.i pe'irri lei~ kemur skorp bfun fram t landslaglnu, sem Itkist bruninnl ofan vi~ ~kjarbotna og syndi 5ig par ae vera a hraunaskilum. HrauDi~ sem runni~ hefau vestur me~ Eaju mundi vera eldra, l!klaga samt1ma Reykjav!kurgragrytinu vg jafnvel sama hraunia. Jaaar Borgarh61agragrytisins liggur svo ~u~vestur mcu Gr!mmannsfelli, umhverfis Y~okatjorn svo fyr1r Djupakal og a5ai cnda Langavatns. AlIt fra nefndumid tjorn austan Mioials aa coda Langavatns ma finna sl~ing af b61strabergsbrotum meofram bruninni. Vestan Langavatns liggur Hrauni~ fram a Reynisvatns1s vg Grafar helot. Nor(ran Rau6a'Jatns beygir brunln svo ti au:iturs og liggur sunnan! st6ra Skyggni, l<r~ir fyrir S61heimatjorn og liggur til su~urs a8 Logbergi. Ofan vifi LOgberg bey;ir hun austur og rna tinna hana { holtunuc su~austur af Lyklatelli. Han liggur svo umhverfis Lyklafelll o~ sutaustur af fellinu. NetJst t brauubruninni nyrzt! Lu;,kjarbCJtnUl:l ug t;alran allt a~ St6ra skyggui rna Ginna b01strabcr;sbrut. Brunin cr P.iz~a jafnframt einkeunilega ha. ~~ gmti bent til Fass. a5 hrauni~ hafi ~ pes~um slvouru ruuni~ at 1 vatu (mynd 4.7).
" 10. Atbyglisvert er, a~ tolvert af uppsprettum kama fram undan jaari Borgarholagragrytisins. Einkum eru lrenurnar varnsmiklar, sem koma fram i ~jarbotnum. Einnig kama fram lrenur vic Leirtjorn. en }~ eru miklu vatnsminni. Borgarh61agragryti~ er belt6tt dyngjubasalt, pett, sums sta~ar aberandi oliv!nd116tt. J or Sd.ndskei~sgragrYtitj.,. j '_oj~;:.;;;.-----------.-..-- ~auni~ sunnan vegar, Sankskei~i, l!kist nokku~ Bargarh6lagragrytinu ao utliti, en er heldur gr6tara og 111vind1larnlr "t~ri. I>etta gragryti stendur a5eins parna 1. nokkrum holtum lit fra Logbergi og austur a Sandskel~, en hverfur alit undir ~ngri myndanir rett ~udnanvpg austar. ~tta fragryti kemur fram 1 lagum asum, sew fara hall{kandi til suburs. Af pv! ma alykt3., ao um serstal:t dyngguhraun se at> rre5lf, eem se runnio tit peirri att.
11. 5 HOGG m'j.--_....orotllnur assva;~lnu eru a~ mestu leytl HA - SV misgert.0i og sprun5ur. t gegn urn sv.re~l~ ma rekja tva sprungusveima. 3a vestari el' framhald sprungusvelms er 11ggur! gegn um Kr!suv!kursvm~i. Vestustu mlsgengin eru! BlelksteinGhalsi~ skammt aust~~ vi~ HafnarfjarO. par sem bolstrabargslagl0 ne(}st 1 HelomerkUJJgrSgry~inu sekkur nl0ur. S~rsta mlsgengl! sv~lmnum ar avo nefnt HjalIamlsgengl (myruilr.5.1. 5.2). Hest synilegt misgengi er v1~ Vatnsendaborg og Arnarbrell og hefur Jon Jonsson (1964) mrel t :PaO samtals um 65 m. p.e. alit fra B1elkstelnshSlsl austur A vesturhluta sv~lmsins. fyrir Hjalla, snua misgengln pannl~. ao austurbarmur sprungunn~r er lregri. Ska.rnmt austan Hjalla snyst petta vl0. Austar hverf'..l:r" svo gragrytl0 undir Husafellsbruna t sem hefur runnio yflr austurh1uta. sveimsins. Eystrl sveimurinn ar framhald sprungusve;ms er 11ggur um Brennlstelnsfjallasv~010. Brotllnurnar a s~olnu umhverfis Lyklafell eru hlut! ur peim sveiml og er Lyklafel1 sta~sett! vestur hluta svelmsins. Sa svelmurinn raklnn noroaustur sest a~ Borgarholarn1r eru el~~g sta~settir 1 vesturjaorl pessa sama sprungusvelms. Sjavarmenjarnar, sem ~tt er um! nresta kafla. benda ekk1 til pess ao gragrytlshellan haf1 snarazt eftir ao hun myndaolst. RiO eins, sen h~sanlega g~t1 bent til snorunnar, er~ skil beltot~s og bolstrotts gra 9rYtls a Brimnesi, sem eru h.u.b. 10 m.h.y.s. og a Seltjarnarnesi og Alftanesl, par sem pess1, " l'! somu skil eru 5,- 10 m undir sjavarmali. Po er ekkl fullv~sst e.~! rauninn1 se parna um sa.ma hraunio ao raoe.
l~ I He1ml1darrit PorI. E1narsson 1~66: Jar~frre~i. ~orl. Einarsson og Tomas Tryggvason 1966: A~a1sk1pulag Reykjav!kur. - Kafli um jarofrre~1 Reykjav!kur og nagrennis. " Jon Jenssen 1963: Skyrsla t11 Vatnsveltu asamt kart1. Jon Jonsson 1965: "Natturufr.reOlngur1nn, - Sprungur og misgeng1! nagrennl Reykjav!kur. Jon Jonsson 1973: NatturufrreOingur1nn. - Gragryt1. Jon Jonsson o~ ~omas Tryggvason 1968: JarOfr.re~lkort af nagrenni Reykjavlkur. Montfrans 1971: Pa1eomf1.gnet1c dat1ng in the North Sea Basin. Earth and Planetary Science Letters. porkell ~orke1sson 1935: Grelnsr. - A Fossiliferous Inter glac1al Layer at El1i~aiQVogurt Reykjav!k. H.P jeinlrsson 1904; T!m.9.r1thins!s1enzka bokmenntafe1ags, 25. erg., - Athugasemd um jarolog :{ Fossvogl. Traustl Einarsson 1972: EOllsPrettlr jaroar1nnar og JarOsaga tslands.
r7il ORKUSTOFNUf' ' ~
o R i( U S r 0 F N IJ 1'1
'. "~ ) ) (~ I l- ( :(,>, -''--'' j ; I,r--./ I I I.' :'-'-1 I '-... I : _~ ' f! ~ I (.., - - -- - - -,'; /,! i I ' i J
~,..-.----... o R }< U :) T 0 F t'4 U ;') --------------forf4.j - --.~.. ----~--- -~-""-.-~.--------~ ~~- -.-~--...,.., "-.j ~ <:). -" ~~ ~ -: ~ '" -",, -,. ".. ' - 'J ~ ~ '~ -: '>. -'.. '...,... ~ --. "...,. '- >, ~ " 'J' C. CJ,', ~t.-;. r" i ~,~ -J - ~
,---- 0 D I( I lsi r'... ~.' U ;'1,,_' 0. 1, U,.) r I j I.. tori J. ---1,:
.~ ~ O~!<'IjSTOFNUN ~ i -- -- --- -- I J ;,.:::7J,6.J,;-;;r.../."'" LL../::;' / ;'J.../ I... ' 1 i ' /" /' /' j~c_'c.../0f.j<::?j'../l7'-';.l.o/, i -- 1 '-J Q I..; Q '-.,~ ~ I..-.. J I'" " " -"',s ~ 'I... r--., ~ 'l'" ") ") "J f'j c::: '" ~ " i", ~ ~.C!,"