Flora kommune Markegata Florø TILSYNSRAPPORT. Skulens aktivitetsplikt og plikt til å førebygge, informere og involvere

Flora kommune Markegata 51 6901 Florø TILSYNSRAPPORT Skulens aktivitetsplikt og plikt til å førebygge, informere og involvere Flora kommune Florø barneskole Sak 2017/4063

Innhald Samandrag... 4 1. Innleiing... 6 2. Om tilsynet med Flora kommune Florø barneskole... 7 2.1 Fylkesmannen fører tilsyn med offentlege skular... 7 2.2 Tema for tilsyn... 7 2.3 Rektor skal sikre og sørge for... 7 2.4 Om gjennomføringa av tilsynet... 8 2.5. Kommunens generelle merknader... 9 2.6. Våre vurderingar og konklusjonar i forhold til kommunens generelle merknader.. 9 3. Skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø...12 3.1 Rettslege krav...12 3.1.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø...12 3.1.2 Plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak...15 3.1.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere om og følgje opp at skulen oppfyller aktivitetsplikta...16 3.2 Fylkesmannens undersøkingar...18 3.2.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø...18 3.2.2 Plikta til å straks å varsle, undersøkje og setje inn tiltak dersom ein som jobbar på skulen, krenkjer ein eller fleire elevar...23 3.2.3 Plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak...25 3.2.4 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere og følgje opp at skulen oppfyller aktivitetsplikta...26 3.3 Kommunens merknader i forhold til skulens aktivitetsplikt...28 3.4 Fylkesmannens vurderingar og konklusjon...33 4. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande og informere og involvere elever og foreldre...39 4.1 Rettslege krav...39 4.1.1 Plikta til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremje eit trygt og godt skulemiljø...39 4.1.2 Plikta til å informere og involvere elevar og foreldre...39 4.1.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere om og følgje opp at skulen oppfyller krava...40 4.2 Fylkesmannens undersøkingar...41 4.2.1 Plikta til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremje eit trygt og godt skulemiljø...41 4.2.2 Plikta til å informere og involvere elevar og foreldre...44 2

4.2.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere og følgje opp at skulen arbeider førebyggjande, og for å vurdere og følgje opp at skulen informerer og involverer elevar og foreldre...46 4.3 Kommunens merknader i forhold til skulens plikt til å arbeide førebyggjande og informere og involvere elever og foreldre...48 4.4 Fylkesmannens vurderingar og konklusjon...51 5. Førehandsvarsel om vedtak...55 6. Kommunen sin frist til å rette...57 Vedlegg: Dokumentasjonsgrunnlaget...58 3

Samandrag Tilsynsrapporten gir ikkje ei heilskapsvurdering av skuleeigaren og skulen. Rapporten omhandlar berre resultat knytt til temaet som er valt og på det tidspunktet tilsynet er gjennomført. Når det gjeld metode for tilsyn etter opplæringslova, har Utdanningsdirektoratet utarbeidd eiga handbok som Fylkesmannen skal nytte. Handboka 1 ligg på Utdanningsdirektoratets nettsider. Tema og føremål Temaet for tilsynet er skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø, skulens plikt til å arbeide førebyggjande, informere og involvere elever og foreldre. Det overordna formålet med tilsynet er å medverke til at alle elevar får innfridd retten til eit trygt og godt skolemiljø som fremjar helse, trivsel og læring. Hovudpunkta i tilsynet er: Plikta til å følgje med, gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremme eit trygt og godt skulemiljø. Skuleeigars forsvarlege system. Gjennomføring Tilsynet med Florø barneskole i Flora kommune vart opna gjennom varselbrev 28.11.2017. Det vart gjennomført tilsyn på staden 27., 28. februar og 1. mars 2018 med intervju av representantar for FAU, foreldrekontaktar, arbeidsutvalet for elevrådet, lærararrepresentantar på kvart årstrinn, baseleiarar SFO, skuleleiing og reprentantar frå skuleeigar. Den 28.02.2018 gjennomførte vi opningsmøte for dei vi skulle intervjue, dvs. lærarar, SFO, skuleleiing og skuleeigar. Målet med møtet var å informere om tema for tilsynet og gjennomføring av tilsynet. Brot på regelverket og varsel om ev. pålegg Vi varslar kommunen om pålegg som gjeld: Skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø Skulens plikt til å arbeide førebyggjande og informere og involvere elever og foreldre Skuleeigars forsvarlege system, dvs. førebygging og informasjon Status på rapporten og vegen vidare Flora kommune fekk tilsendt førebels rapport 23.04.2018 og kommunen fekk frist til 16.05.2018 med å kommentere rapporten. 1 Metodehåndbok for tilsyn - en håndbok for tilsyn i metode for tilsyn etter barnehageloven og opplæringsloven. 4

Det vart gjennomført sluttmøte med Flora kommune og Florø barneskole 07.05.2018. Møtet vart gjennomført som videomøte med skuleeigar v/kommunalsjef, rektor og inspektør på Florø barneskole. Til møtet hadde Flora kommune og Florø barneskole sendt inn skriftlege problemstillingar i form av «avklaringspunkt». Då det seinare oppstod problem i samband med oversending av kommunens merknader og vedlegg, fekk vi ikkje desse før med posten den 23.05.2018. Dette førte til at vi fekk inn kommunens merknader seinare enn planlagt. Samla innsending frå kommunen utgjorde til saman ca. 100 sider. Eit planlagt møte mellom kommunens kontrollutval og Fylkesmannen 04.06.2018 vart difor utsett. Fylkesmannen har i kapitla 3 og 4 konstatert regelverksbrot. Under pkt. 3.4 og 4.4 har vi vurdert kommunens merknader etter førebels rapport. Det er kommunen som har det overordna ansvaret for at krava i opplæringslova blir etterlevde, jf. opplæringslova 13-10 første ledd. Kommunen er derfor adressat for tilsynsrapporten. Flora kommune får ein frist til å rette regelverksbrota, jf. kommunelova 60 d. Frist for retting er 01.11.2018. Kommunen må innan denne datoen sende Fylkesmannen ei erklæring om at det ulovlege forholdet er retta. Dersom regelverksbrot ikkje er retta innan den fastsette fristen, vil Fylkesmannen vedta pålegg om retting. Eit eventuelt pålegg om retting vil ha status som enkeltvedtak og kan klagast på, jf. forvaltningslova kapittel VI. 5

1. Innleiing Fylkesmannen opna tilsyn med Flora kommune i brev av 28.11.2017. I brevet informerte vi om at Flora kommune og Florø barneskole er vald ut på bakgrunn av kor sannsynleg det er at krava i regelverket ikkje er oppfylte, og kva for konsekvensar det kan få for elevane. Denne risikovurderinga byggjer på informasjon vi har frå ulike kjelder. I varselbrevet informerte vi om tema for tilsynet: Skulens plikt til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremme et trygt og godt skolemiljø. Skuleeigars forsvarlege system i forhold til dei to tilsynsområda. Utdanningsdirektoratet har utarbeidd rettleiingsmateriell knytt til tilsynet gjennom RefLex 2. Hausten 2017 har Fylkesmannen tilbydd og gjennomført informasjons- og rettleiingssamlingar knytt til nytt regelverk i kapittel 9A i opplæringslova som gjeld frå 01.08.2017. Det er kommunen som har det overordna ansvaret for at krava i opplæringslova blir etterlevde, jf. opplæringslova 13-10 første ledd. Kommunen er derfor adressat for denne tilsynsrapporten. Tilsynet har avdekt brot på regelverket knytt til dei tre deltema i rapporten. Kommunes frist for retting er 01.11.2018. 2 RefLex er et verktøy for alle som jobber med barnehage og skole. RefLex gir ei hjelp til å vurdere om eigen praksis er i samsvar med barnehagelova og opplæringslova 6

2. Om tilsynet med Flora kommune Florø barneskole 2.1 Fylkesmannen fører tilsyn med offentlege skular Fylkesmannen fører tilsyn med kommunen som offentlege skular, jf. opplæringslova 14-1 første ledd. Fylkesmannens tilsyn på opplæringsområdet er tilsyn med det lovpålagde, jf. kommunelova 60 b. Fylkesmannens tilsyn med offentlege skular er utøving av mynde og skjer i samsvar med reglane for dette i forvaltningsretten. I dei tilfella der Fylkesmannen konkluderer med at eit rettsleg krav ikkje er oppfylt, blir dette sett på som regelverksbrot, uavhengig av om det er opplæringslova eller forskrifter fastsett i medhald av denne lova som er brotne. 2.2 Tema for tilsyn Temaet for tilsynet er retta mot skulemiljøet ved skulen. Det er elevens subjektive oppleving av skulemiljøet som avgjer om elevens rett til eit trygt og godt skulemiljø er oppfylt. For at skulen skal kunne oppfylle aktivitetsplikta, må alle ta utgangspunkt i korleis eleven sjølv opplever at skulemiljøet verkar på eiga helse, trivsel og læring. Hovudtema i tilsynet vil vere: Skulens plikt til å følgje med, gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremme et trygt og godt skolemiljø. I tillegg undersøker vi om Flora kommune som skuleeigar har eit forsvarleg system i forhold til dei to hovudtema. Tilsynet skal medverke til at kommunen som skuleeigar syter for at alle elevar får eit trygt og godt skulemiljø. Manglande etterleving av regelverket kan føre til at elevane opplever eit skulemiljø som verkar negativt inn på helse, trivsel og læring. 2.3 Rektor skal sikre og sørge for I fleire av kontrollspørsmåla er det brukt omgrep som rektor «sikrar», «syter for» og «følger opp». Krava om at rektor skal sikre, følge opp eller sørge for, viser til rektors plikt til å arbeide systematisk slik at krava i lova blir oppfylte. Rektor skal sikre At rektor skal sikre at skulen oppfyller eit krav i regelverket, betyr at vi undersøker om rektor har bestemt ein fast framgangsmåte for korleis skulen skal oppfylle kravet. Dette er nødvendig der regelverket gir skulen eit handlingsrom for korleis dei skal oppfylle kravet, slik at skulen sjølv må operasjonalisere korleis den enkelte skal gå fram i kvar enkelt sak. Det er ikkje eit krav at framgangsmåten er skriftleg, men den må vere eigna til å sikre at kravet i lova blir oppfylt i alle saker på den aktuelle skulen. Rektor må i tillegg følgje opp at dei som jobbar på skulen bruker framgangsmåten i praksis. Dersom skulen ikkje har hatt saker der det har vore nødvendig å bruke framgangsmåten, undersøker vi om rektor har gjort det som er nødvendig for at framgangsmåten vil bli følgd, når skulen får ei slik sak. 7

I nokre tilfelle har ikkje skulen eit handlingsrom for korleis han skal oppfylle kravet, fordi framgangsmåten er gitt. At rektor skal følge opp at skulen oppfyller eit krav i regelverket, betyr at rektor må forsikre seg om at den bestemte framgangsmåten blir oppfylt i praksis på skulen. Døme: «Følgjer rektor opp at skulen gjennomfører tiltak i samsvar med aktivitetsplanen?» Her er det aktivitetsplanen som viser framgangsmåten, men rektor må følge opp at det som står i aktivitetsplanen blir gjennomført. Rektor skal sørge for At rektor skal sørge for at eit krav blir oppfylt, betyr at oppgåva er av ein slik art at det ikkje er nødvendig med ein fast framgangsmåte. Dette kan gjelde mindre oppgåver eller aktivitetar. Døme: «Sørger rektor for at skulen vurderer informasjonen om korleis tiltaka har verka, og tilpassar tiltaka basert på vurderinga og elevens syn?» Det kan i tillegg gjelde større oppgåver der det er unaturleg med ein fast framgangsmåte. Døme: «Jobbar rektor for at skulen skal praktisere haldningar og verdiar som bidreg til eit inkluderande og trygt skulemiljø?» Ikkje krav Når kontrollspørsmålet ikkje inneheld krav om at rektor skal «sikre», «følgje opp» eller «sørge for», betyr det at vi ikkje vurderer det systematiske arbeidet til rektor, men her vil vi berre vurdere om skulen oppfyller kravet i praksis. Døme: «Dokumenterer skulen kva som blir gjort for å oppfylle plikta til å følgje med og gripe inn, varsle og undersøkje?» 2.4 Om gjennomføringa av tilsynet Flora kommune vart i vårt varselbrev av 28.11.2017 bedt om å legge fram dokumentasjon med heimel i kommunelova 60 c. I brevet er det informert om at Flora kommune og Florø barneskole er vald ut på bakgrunn av kor sannsynleg det er at krava i regelverket ikkje er oppfylte, og kva for konsekvensar det kan få for elevane. Risikovurderinga byggjer på informasjon vi har frå ulike kjelder. I perioden 27.02. til 01.03.18 gjennomførte vi intervju med foreldrepresentantar 3, elevrepresentantar 4, tre lærargrupper, dvs. 1-2, 3-4 og 5.-7. klassetrinn, skuleleiing representert med tre inspektørar 5, kommunalsjef og skulefagleg rådgjevar. Sistnemnde har vore skuleeigars kontaktperson under tilsynet. Den 28.02.2018 gjennomførte vi eit felles opningsmøte for tilsette vi skulle intervjue, dvs. representantar for skuleeigar, skuleleiing og lærarar. Vårt hovudinntrykk etter å ha intervjua eit utval av representantar for elevar og foreldre, er at begge gruppene har tillit til skulen. Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på skriftleg dokumentasjon og opplysningar frå intervju, sjå vedlegg. 3 To representantar for FAU og fire foreldrekontaktar 4 Fire representantar for elevrådet 5 Rektor var fråverande p.g.a. sjukdom. 8

I den førebelse rapporten 23.04.2018 formidla vi varsel om pålegg om retting av brot på regelverket. Flora kommune hadde frist til 16.05.2018 med å kommentere den førebelse rapporten. Kommune valde å kome med uttale slik kommunen har høve til. Då det oppstod problem i samband med oversending av kommunens merknader og vedlegg av 16.05.2018, fekk vi ikkje desse før i posten 23.05.2018. 2.5. Kommunens generelle merknader Då Flora kommune har generelle merknader til innhaldet i den førebelse tilsynsrapporten, tek vi desse opp under denne delen i rapporten: 1. Flora kommune og Florø barneskole er vald ut på bakgrunn av kor sannsynleg det er at krava i regelverket ikkje er oppfylte, og kva for konsekvensar det kan få for elevane. Denne risikovurderinga byggjer på informasjon Fylkesmannen har frå ulike kjelder. For Flora kommune ville det vere lærerikt å få innsyn i Fylkesmannen si risikovurdering og kva kjelder som ligg til grunn for opninga av tilsynet. Er det mange kjelder? Kva informasjon er det snakk om? Fylkesmannen sitt svar på spørsmål omkring dette i oppsummeringsmøtet den 7. mai 2018 var ikkje tilfredsstillande. Flora kommune ber difor om innsyn i dei dokument i saka som vedkjem dette, jf. forvaltningsloven 18. 2. Flora kommune har og merknad til at konklusjonane i rapporten ikkje er logiske til premissane dei er bygd på. Det vert nytta enkelteksempel på avvik som er generalisert til regel. Dette vil gå fram av dei nedanståande merknadene frå Flora kommune. Dette er etter Flora kommune si meining ei nivåfeilslutning generalisering av enkeltfakta - som går igjen i store delar av rapporten. Dersom avvik frå systemet diskvalifiserer systemet sjølv, må Fylkesmannen gi Flora kommune system som gjer til at vi unngår avvik. 3. Flora kommune forventar og at tilsynsmynde knyt merknader til graden av omfang og kor alvorleg funna dei gjer er, slik at funna vert sett inn i ein riktig kontekst. Dette er eit viktig punkt i den allmenne forståinga av tilsyn som metode og Flora kommuneoppfordrar Fylkesmannen til å komme med desse merknadene. 4. Fylkesmannen skriv på side 4 i rapporten: "Rapporten omhandlar berre resultat knytt til temaet som er valt og på det tidspunktet tilsynet er gjennomført. ". Flora kommune registrerer likevel at ei hending i 2016 som vart handsama som 9 meldingar etter 9a i Opplæringslova, politimeld og henlagt i 2 instansar og også handsama som personalsak, vert ved fleire høve trekt fram som eksempel på at Flora kommune ikkje har system inn mot nokre av dei punkta som er undersøkt. Åtte av desse sakene vart godtekne av meldar og lagt vekk etter sakshandsaming v/florø barneskole. Ei av sakene vart klaga vidare til Fylkesmannen og handsama der utan spesielle merknader til Flora kommune si handtering. Dette gir ikkje eit tilstrekkelig grunnlag for å trekke ein slik slutning/konklusjon som fylkesmannen gjer. Dette medfører ein feil som verkar inn på dei vurderingar fylkesmannen gjer. 2.6. Våre vurderingar og konklusjonar i forhold til kommunens generelle merknader Det er viktig å presisere at våre varsel om pålegg i den førebelse rapporten bygger på vårt kunnskapsgrunnlag då rapporten vart skriven, dvs. 23.04.2018. 9

Vi ser at fleire av dei innsendte dokumenta er daterte i perioden frå då vi gjennomførte intervjua og fram til kommunes merknader 16.05.2018. Innhaldet i desse dokumenta var difor ikkje med i våre vurderingar i den førebelse tilsynsrapporten. Utifrå dette ser vi at Florø barneskole kom tidleg i gang med å rette forhold der dei meinte det var manglar i skulens system. Vi ser på dette som svært positivt og det har ført til at vi på fleire punkt har fråfalle våre varsel om pålegg. Ad punkt 1 Fylkesmannen har tidlegare teke stilling til kommunens innsynskrav og handsama kravet etter forvaltningslova og offentleglova. I Fylkesmannens vedtak datert 01.06.2018 gav vi Flora kommune avslag både etter forvaltningslova og offentleglova. Ad punkt 2 Fleire av kontrollspørsmåla i tilsynet har merksemd på rektors sikring. I dette ligg det om rektor har bestemt ein fast framgangsmåte for korleis skulen skal oppfylle aktuelle lovkrava. Dette er nødvendig der regelverket gir skulen eit handlingsrom for korleis dei skal oppfylle kravet. Det er ikkje eit krav at framgangsmåten er skriftleg, men den må vere eigna til å sikre at kravet i lova blir oppfylt i alle saker på den aktuelle skulen. Skulen sjølv må operasjonalisere korleis den enkelte skal gå fram i kvar enkelt sak. I tillegg må rektor følgje opp at dei som jobbar på skulen bruker framgangsmåten i praksis. Dette inneber at vi undersøker på kva måte rektor har klargjort framgangsmåten. Vi undersøkjer dette meir konkretet gjennom fleire eigenvurderingsspørsmål (RefLex) til rektor og lærarar. Seinare vert svara følgt opp gjennom intervju I samband med innsending av dokumentasjon sendte Florø barneskole inn tre elevsaker. I rektors svar på dei ulike eigenvurderingsspørsmåla i RefLex, viser rektor til forhold ved dei tre innsendte elevsakene. Med andre ord nyttar skulen elevsakene for å vise og stadfeste rektors bestemte framgangsmåte. I og med at skulen har sendt inn elevsaker, reknar vi difor med at elevsakene er representative for rektors bestemte framgangsmåte. Dette er vårt utgangspunkt når vi vurderer om rektor har ein bestemt framgangsmåte, dvs. om denne er kjent, om den vert praktisert, om rektor følgjer opp tilsette og om framgangsmåten er lovleg. Ad punkt 3 Kommunen forventar òg at tilsynsmynde knyter merknader til graden av omfang og kor alvorleg funna er, slik at funna vert sett inn i ein riktig kontekst. Fylkesmannens kontekst er at kommunens plikt gjeld for alle krav i regelverket. Utdanningsdirektoratets tilsyn er retta mot dei reglane kor konsekvensen for brot på regelverket er størst. Kontrollspørsmåla er formulert som ja/nei spørsmål der ja betyr at vi har konkludert med at kommunes praksis er i samsvar med lovkrava og nei betyr vi har konkludert med brot på regelverket. Dette er likevel ikkje eit inntrykk for at kommunen kan unnlate å etterleve dei reglane kor konsekvensane for brot på regelverket kan vere mindre 10

alvorleg. Difor opererer ein i Utdanningsdirektoratets metodeopplegg for tilsyn ikkje med gradering av regelverksbrot slik kommunen etterspør. Ad punkt 4 Kommunen tek opp at vi fleire plassar viser til at hending i 2016 som førte til ni meldingar. Kommunen skriv at åtte av meldingane vart godtatt av meldarane. Saka vart meldt til politiet, men seinare lagt bort to gonger av påtalemakta. Kommunen viser òg til at Fylkesmannen har hatt den aktuelle saka som klagesak, men at klageinstansen ikkje hadde særlege merknader til kommunes handtering. Faktum er at skulen over ein tiårs-periode har fått tilmeldt fleire saker som har gått på dårleg relasjon mellom lærer elev. Vidare er det eit faktum at dette for 2016 gjeld ti meldingar, dvs. fleire elevar som har opplevde å ha ein dårleg relasjonen til lærar. Om det er ein eller fleire lærarar som er involvert er ikkje så interessant, men det sentrale i dette er at fleire elevar ved skulen i periodar har opplevd skulemiljøet som utrygt. Det går vidare fram av intervju med skuleleiinga at ein har vurdert det som skjedde i 2016 opp mot gjeldande rutinar, dvs. for skulemiljøutvalet og FAU: «Må bruke saka i 2016 som retningsgjevande for i kva grad ein skal invitere med brukarorgan i dette arbeidet. Har brukt svært mykje tid dette skuleåret her på å evaluere leiinga sitt arbeid med dette området. Gjensidig forståing av i kva grad brukarorgana skal involverast mellom skulen og dei involverte organa. Leiinga tenkjer å vere meir proaktiv og meir enn å informere drøfte saman med brukarorgana. ( ) Gjort seg nokre erfaringar frå slike saker og kan vere klare for å utarbeide prosedyrar for akkurat slike saker.» Sjølv om kommunen skriv og skuleleiinga seier i intervju at skulen har ordna opp i dei aktuelle sakene frå 2016, er det likevel viktig at ein nyttar fortidige hendingar eller forhold som grunnlag for kommunens eller skulens risikovurdering. Det er forhold ved desse vurderingane vi framhevar fleire plassar i førebels rapport og endeleg rapport. 11

3. Skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø 3.1 Rettslege krav 3.1.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø Alle som jobbar på skulen, skal ha kunnskap om at det er elevens eiga oppleving som avgjer om eleven har eit trygt og godt skulemiljø Det er elevens eiga subjektive oppleving av skulemiljøet som avgjer om elevens rett til eit trygt og godt skulemiljø er oppfylt. For at tilsette skal kunne oppfylle aktivitetsplikta, må alle ta utgangspunkt i korleis eleven sjølv opplever at skulemiljøet verkar på eiga helse, trivsel og læring, jf. opplæringslova 9 A-2 og 9 A-3 andre ledd. Alle som jobbar på skulen, skal følgje med på om elevane har eit trygt og godt skulemiljø. Plikta til å følgje med varierer ut frå kva for rolle, oppgåver og posisjon den vaksne har på skulen, jf. opplæringslova 9 A-4 første ledd. Alle som jobbar på skulen, må kjenne til korleis dei i sin arbeidskvardag skal vere årvakne for forhold eller oppførsel som kan tyde på at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulen skal følge spesielt godt med på korleis elevar med ei særskild sårbarheit har det på skulen. Skulen må skaffe seg informasjon frå elevane om korleis elevane opplever skulemiljøet. Alle som jobbar på skulen, skal gripe inn mot krenkingar dersom det er mogleg. Plikta til å gripe inn omfattar andre typar handlingar enn handlingar knytte til å setje inn tiltak, jf. opplæringslova 9 A-4 første ledd. Plikta til å gripe inn handlar ofte om straks å stanse negativ oppførsel, til dømes ved å bryte opp ein slåsskamp eller stanse anna fysisk krenking, stanse ein utfrysingssituasjon eller stanse og irettesetje elevar som krenkjer andre elevar verbalt. Alle som jobbar på skulen, skal ha nulltoleranse mot krenkingar som til dømes utestenging, isolering, baksnakking, mobbing, vald, diskriminering og trakassering. Alle som jobbar på skulen, skal varsle rektor ved mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Alle som jobbar på skulen, skal varsle rektor om all mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, jf. opplæringslova 9 A-4 andre ledd. Terskelen for kva som skaper mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, skal vere låg. Å ha ein mistanke om at ein elev ikkje har det trygt og godt på skulen, vil seie å ha ei kjensle av eller tanke om at eleven ikkje har det bra. Dei som jobbar på skulen, skal gi eleven beskjed om at dei kjem til å varsle rektor om saka, med mindre dette hindrar at dei kan varsle rektor raskt nok. I nokre tilfelle vil det vere nødvendig å varsle rektor straks, mens i andre tilfelle kan det vere forsvarleg å vente noko lenger. Rektor skal varsle skuleeigaren om alvorlege tilfelle, jf. opplæringslova 9 A-4 andre ledd. Døme på kva som er alvorleg, er saker der krenkingane er særleg valdelege eller på andre måtar svært integritetskrenkjande, der fleire elevar alvorleg har krenkt ein enkeltelev, eller der skulen over noko tid ikkje har klart å løyse ei sak. 12

Skulen skal undersøkje alle saker Etter at rektor har fått varsel om mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, skal ein undersøkje saka så snart som mogleg, jf. opplæringslova 9 A-4 tredje ledd. Tilsvarande gjeld tilfelle der ein elev seier frå om at han eller ho ikkje opplever skulemiljøet som trygt og godt. Undersøkingane skal få fram fakta om situasjonen, bakgrunnen for elevens oppleving og kva i elevens omgivnader som påverkar korleis eleven opplever skulemiljøet. Dersom undersøkinga viser at eleven ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, eller eleven sjølv har sagt frå om dette, må skulen bruke informasjonen til å vurdere kva for tiltak ein skal setje inn. Skulen må innhente nok informasjon til å avdekke kva som har skjedd, og om éin eller fleire elevar opplever at skulemiljøet ikkje er trygt og godt. For at saka skal vere godt nok opplyst, må skulen snakke med alle elevane som kan belyse saka. Eleven skal få uttale seg om kva som skal vere innhaldet i aktivitetsplanen. Ein elev som er involvert i saka, har rett til å uttale seg. Eleven skal få nødvendig informasjon for å kunne ta stilling til om han eller ho vil uttale seg, kva sak gjeld, og kvifor og korleis skulen skal gjennomføre samtalen. Skulen skal legge til rette og ufarleggjere samtalen og syte for at denne er tilpassa elevens mognadsnivå. Eleven kan ha med seg foreldra eller andre som støtte, eller få dei til å uttale seg på sine vegner. Skulen skal setje inn tiltak for å gi eleven eit trygt og godt skulemiljø. Plikta til å sette inn tiltak gjeld uavhengig av kva som er årsaka til at eleven ikkje opplever skulemiljøet som trygt og godt, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Årsaka kan òg vere noko som skjer utanfor skuletida eller skulens område. Skulen skal velje tiltak ut frå faglege vurderingar av kva som er eigna tiltak. Vurderingane skal basere seg på kunnskap, prinsipp og verdiar som er utvikla og anerkjende av kompetente fagmiljø. Dei eigna tiltaka skal gjere det som er tilstrekkeleg for å gi eleven eit trygt og godt skulemiljø. Skulen må aktivt søkje etter moglege og eigna tiltak, og setje inn dei tiltaka som er tilgjengelege for skulen. De må tilpasse tiltaka til saka og elevens heilskaplege behov. Samla sett skal de gjennomføre dei tiltaka som det er rimeleg å vente av dykk i den enkelte saka. Tiltaka må vere lovlege etter opplæringslova. Skulen må ta stilling til kva som er elevens beste i saka. Da må ein vurdere elevens syn på kva som bør vere innhaldet i aktivitetsplanen, elevens identitet og karaktertrekk og eigenskapar, familiemiljø og nære relasjonar, vern, omsorg og tryggleik, sårbarheit eller sårbare situasjonar, elevens rett til liv og utvikling, elevens fysiske og psykiske helse og elevens rett til utdanning. Det skal sterke omsyn til for at skulen kan setje elevens beste til side. Skulen må ta stilling til kor stor vekt elevens beste skal ha. Dersom skulen set inn tiltak som òg gjeld andre elevar, må ein vurdere kva som er til beste for desse elevane. Ved motstrid mellom omsynet til det beste for dei ulike elevane, må skulen avgjere om det er mogleg å finne ei løysing som tek var på alle omsyna og elevane. 13

Skulen skal dokumentere kva skulen gjer for å følgje med, gripe inn, varsle og undersøkje saker. Skulen skal dokumentere det ein har gjort i kvar enkelt sak. Det er ikkje tilstrekkeleg å vise til rutinar eller planar for korleis de skal oppfylle aktivitetsplikta jf. opplæringslova 9 A-4 sjuande ledd. Når det gjeld plikta til å setje inn eigna tiltak, er den skriftlege aktivitetsplanen god nok dokumentasjon. Plikta til å varsle, undersøke og sette inn tiltak dersom ein som jobbar på skulen, krenker ein eller fleire elevar. Alle som jobbar på skulen, skal varsle rektor straks, dersom tilsette får mistanke om eller kjennskap til at ein som jobbar på skulen, krenkjer ein eller fleire elevar, jf. opplæringslova 9 A-4 andre ledd og 9 A-5. Dersom det er ein tilsett i skuleleiinga som krenkjer elevar, skal han eller ho som jobbar på skulen, varsle skuleeigaren i staden for rektor. Kva som er å krenke, skal ein tolke vidt. Det kan vere direkte handlingar og verbale uttrykk retta mot elevar. I tillegg omfattar omgrepet meir indirekte krenkingar som utestenging, isolering og baksnakking. Korleis elevane opplevde krenkinga, har ikkje noko å seie for plikta til å varsle. Det er tilstrekkeleg med mistanke for at plikta til å varsle trer inn. Å ha ein mistanke vil seie å ha ei kjensle av eller tanke om at ein som jobbar på skulen, krenker ein eller fleire elevar. Tilsette skal gi elevar som har vorte krenkte, beskjed om at dei kjem til å varsle rektor eller skuleeigaren om saka, med mindre dette hindrar at ein kan varsle raskt nok. Rektor skal varsle skuleeigaren straks, dersom det er mistanke om eller kjennskap til at ein som jobbar på skulen, krenkjer ein eller fleire elevar, jf. opplæringslova 9 A-5. Skulen må undersøkje kva som har skjedd, om det har skjedd krenkingar, og kva for elevar som er involverte, jf. opplæringslova 9 A-4 tredje ledd og 9 A-5. Dersom undersøkinga viser at ein som jobbar på skulen, har krenkt elevar, må ein undersøke korleis elevane opplevde dette. Dersom det er elevar som ikkje har eit trygt og godt skulemiljø som følgje av krenkingane, må de bruke informasjonen til å vurdere kva for tiltak skulen skal sette inn. Ein elev som krenkinga rettar seg direkte mot, har rett til å uttale seg. Eleven skal få nødvendig informasjon for å kunne ta stilling til om han eller ho vil uttale seg, kva saka gjeld, og kvifor og korleis ein skal gjennomføre samtalen. Skulen skal legge til rette og ufarleggjere samtalen og syte for at innhaldet er tilpassa elevens mognadsnivå. Eleven kan ha med seg foreldra eller andre som støtte, eller dei kan uttale seg sjølve. Dersom krenkinga rettar seg mot ei større gruppe elevar, til dømes ein klasse, kan det vere tilstrekkeleg å snakke med klassen samla eller med ein del av elevane. Skulen må vurdere tiltak mot den aktuelle personen som har krenkt. Kva for tiltak og reaksjonar som kan vere aktuelle mot tilsette, blir blant anna styrt av arbeidsrettslege reglar. Slike reaksjonar er ikkje regulerte i opplæringslova, og er derfor ikkje ein del av tilsynet. Dersom ein eller fleire elevar opplever å ikkje ha eit trygt og godt skulemiljø som følgje av krenkinga, gjeld skulens ordinære aktivitetsplikt. Skulen skal så langt det finst eigna tiltak, syte for at eleven får eit trygt og godt skulemiljø, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd og 9 A-5. 14

Skulen må aktivt søke etter moglege og eigna tiltak og utifrå elevens beste. Skulen skal velgje tiltak ut frå faglege vurderingar av kva som er eigna tiltak. Vurderingane skal basere seg på kunnskap, prinsipp og verdiar som er utvikla og anerkjende av kompetente fagmiljø. Eit eigna tiltak skal gjere det som er tilstrekkeleg for å gi eleven eit trygt og godt skulemiljø. Skulen må aktivt søke etter moglege og eigna tiltak, og setje inn dei tiltaka som er tilgjengelege for skulen. Ein må tilpasse tiltaka til saka og elevens heilskaplege behov. Samla sett skal skulen gjennomføre dei tiltaka som det er rimeleg å vente av skulen i den enkelte saka. Tiltaka må vere lovlege etter opplæringslova. Skulen må ta stilling til kva som er elevens beste i saka. Ein må vurdere elevens syn på kva som bør være innhaldet i aktivitetsplanen, elevens identitet og karaktertrekk og eigenskapar, familiemiljø og nære relasjonar, vern, omsorg og tryggleik, sårbarheit eller sårbare situasjonar, elevens rett til liv og utvikling, elevens fysiske og psykiske helse og elevens rett til utdanning. Det skal sterke omsyn til for at ein kan setje elevens beste til side. Skulen må ta stilling til kor stor vekt elevens beste skal ha. Skulen skal dokumentere kva han gjer for å varsle og undersøke. Skulen skal dokumentere det ein har gjort i kvar enkelt sak, og det er ikkje tilstrekkeleg å vise til rutinar eller planar for korleis skulen skal oppfylle aktivitetsplikta, jf. opplæringslova 9 A-4 sjuande ledd. Når det gjeld plikta til å setje inn eigna tiltak, er den skriftlege aktivitetsplanen god nok dokumentasjon. 3.1.2 Plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak Skulen skal lage ein skriftleg aktivitetsplan for eleven. Skulen skal lage ein skriftleg plan som skal beskrive kva for ein elev eller kva for elevar planen gjeld, kva for problem tiltaka skal løyse, kva for tiltak er planlagt, når ein skal gjennomføre tiltaka, kven som er ansvarleg for gjennomføringa av tiltaka, og når ein skal evaluere tiltaka, jf. opplæringslova 9 A-4 sjette ledd. Det er ikkje formkrav til planen utover at han skal vere skriftleg. Ein aktivitetsplan treng ikkje å vere knytt til éin bestemt elev, men kan ta for seg ein situasjon eller ei utfordring som omfattar fleire elevar. Eleven og foreldra til eleven som saka gjeld, skal få dei delane av aktivitetsplanen som omhandlar eleven. Dersom eleven er over 18 år, skal ikkje foreldra få aktivitetsplanen, med mindre eleven sjølv ønskjer det. Skulen skal gjennomføre tiltak i tråd med aktivitetsplanen. Skulen må gjennomføre alle tiltaka som følgjer av aktivitetsplanen, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Det er rom for at de gjer små praktiske endringar i gjennomføringa av tiltaka, dersom dette er etter avtale med eleven og foreldra. Skulen skal dokumentere kva ein gjer for å evaluere og tilpasse tiltak. For å kunne evaluere tiltaka slik det er bestemt i aktivitetsplanen, må skulen skaffe seg tilstrekkeleg informasjon om korleis tiltaka har verka, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Eleven som tiltaka gjeld, har rett til å uttale seg. Eleven skal få nødvendig 15

informasjon for å kunne ta stilling til om han eller ho vil uttale seg, kva saka gjeld og kvifor og korleis de skal gjennomføre samtalen. De skal legge til rette og ufarleggjere samtalen og syte for at innhaldet er tilpassa elevens mognadsnivå. Eleven kan ha med seg foreldra eller andre som støtte, eller få dei til å uttale seg på sine vegner. I mange tilfelle er det nødvendig å hente inn meir informasjon om korleis tiltaka har verka. De må vurdere kva for personar som kan gi slik informasjon. Skulen må vurdere informasjonen ein har henta inn om korleis tiltaka har verka, og med bakgrunn i vurderinga må ein tilpasse tiltaka. At skulen må tilpasse tiltaka, betyr at ein må endre tiltaka eller setje inn nye tiltak, dersom eleven framleis opplever å ikkje ha eit trygt og godt skulemiljø. Evalueringa kan òg føre til at ein forlenger tiltak som verkar. Skulen skal setje inn tiltak så lenge eleven ikkje opplever at skulemiljøet er trygt og godt, og det finst eigna tiltak Skulen skal fortsetje med å setje inn tiltak, så lenge eleven ikkje opplever at skulemiljøet er trygt og godt, og det finst eigna tiltak som skulen kan setje inn, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Det kan vere tilfelle der aktivitetsplikta er oppfylt, sjølv om eleven og foreldra framleis ikkje er nøgde med skulemiljøet. Dette vil vere tilfellet dersom skulen har gjort alt det er rimeleg å vente av skulen, og skulens planar for vidare tiltak er i samsvar med eit godt fagleg skjønn. Skulen skal informere elevar og foreldre som meiner at skulen ikkje oppfyller aktivitetsplikta, om at dei kan melde saka si til Fylkesmannen, jf. forvaltningslova 11 og opplæringslova 9 A-9 første ledd. Skulen skal dokumentere kva skulen gjer for å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak. Skulen skal dokumentere det ein har gjort i kvar enkelt sak, og det er ikkje tilstrekkeleg å vise til rutinar eller planar for korleis ein skal oppfylle aktivitetsplikta, jf. opplæringslova 9 A-4 sjuande ledd. Når det gjeld plikta til å setje inn nye eller endra tiltak, er den skriftlege aktivitetsplanen god nok dokumentasjon. 3.1.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere om og følgje opp at skulen oppfyller aktivitetsplikta Skuleeigar skal skaffe seg informasjon om korleis skulen oppfyller aktivitetsplikta Skuleeigaren skal innhente tilstrekkeleg informasjon ofte nok til å vurdere og følgje opp praksis som ikkje er i samsvar med regelverket, jf. opplæringslova 13-10 andre ledd. Skuleeigaren må vurdere kor ofte og kor mykje informasjon som skal innhentast om korleis skulen tek hand om aktivitetsplikta. Skuleeigaren kan hente inn informasjon direkte frå skulen eller skaffe seg informasjon på andre måtar. Eksempel er informasjon frå korrespondanse og samtalar med skulen, datasystem og nasjonale undersøkingar. 16

Kva som er tilstrekkeleg informasjon, og kva som er ofte nok, vil variere ut frå lokale forhold, til dømes kor detaljerte retningslinjer skuleeigaren har utarbeidd, eller kor stor kompetanse skulen har på eit område. Skuleeigar skal bruke informasjonen som er innhenta, til å vurdere om skulen oppfyller aktivitetsplikta. Skuleeigaren må bruke informasjonen til å vurdere om skulen oppfyller aktivitetsplikta, jf. opplæringslova 13-10 andre ledd. For at vurderingane til skuleeigaren skal vere forsvarlege, må skuleeigaren ha ei riktig forståing av krava i opplæringslova. For at eit system skal vere forsvarleg, må det vere eigna til å avdekke forhold som er i strid med opplæringslova. Dersom brot på opplæringslova kan skje over lang periode utan at forhold blir avdekt, vil skuleeigars system truleg ikkje vere forsvarleg. Skuleeigaren vurdere kor alvorleg og omfattande eit eventuelt brot på opplæringslova vil vere, og konsekvensane brotet har for opplæringa og rettstryggleiken til elevane. Vidare skal skuleeigaren ha eit forsvarleg system for å følgje opp resultata av desse vurderingane. For å ha eit effektivt system må skuleeigaren basere seg på ei risikovurdering, der skuleeigaren avveg sannsynet for brot på aktivitetsplikta opp mot kva for konsekvens brotet på opplæringslova kan få. Skuleeigar kan pålegge endringar og følgje opp. Dersom skulens praksis ikkje er i samsvar med krava i opplæringslova, må skuleeigaren syte for at skulen endrar praksisen slik at aktivitetsplikta blir oppfylt. Dersom praksisen ikkje er i samsvar med opplæringslova, må skuleeigar sikre at skulen set i gang nødvendige og eigna tiltak slik at aktivitetsplikta bli oppfylt. Skuleeigaren kan sjølv setje i gang tiltak eller be skulen om å setje i gang tiltak. Skuleeigaren må følgje opp at skulen endrar praksisen. I begge tilfella må skuleeigaren følgje opp at tiltaka blir gjennomførte i praksis, og at tiltaka fører til at skulen oppfyller aktivitetsplikta. 17

3.2 Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på innsendt skriftleg dokumentasjon, innsendte eigenvurderingar og opplysningar gitt i intervju av rektor, lærarar og representantar frå foreldre og elevar. Fleire av kontrollspørsmåla er retta mot om «rektor sikrar». Å sikre inneber at rektor både må gi føringar og ha oppfølging, dvs. skulen har eit system, jf. pkt. 2.3. 3.2.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. 1.Har alle som jobbar på skulen, kunnskap om at det er elevens subjektive oppleving som avgjer om eleven har eit trygt og godt skulemiljø? I eigenvurderingane skriv både skuleleiing og lærarar at dei får kunnskap om elevens subjektive oppleving på ulike måtar, t.d. dagleg kontakt, samtalar med elevar og foreldre, og oppfølgingssamtalar. Både eigenvurderingar og dokument viser at nytt lovverk om elevens skulemiljø er gjennomgått på personalsamlingar. 2. Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, følgjer med på om elevane har eit trygt og godt skulemiljø, og at dei følgjer spesielt godt med på elevar som kan vere særskilt sårbare? Både gjennom dokument og intervju kjem det fram at skulen følgjer med om elevane har det trygt og godt på ulike måtar, t.d. lærarane er ute med elevane i første klasse, lærarane er pålagde å praktisere «god start på dagen» (dørstokkregelen), bruk av to-pedagogordning i aktuelle timar. Skulen har gjennomført risikovurdering knytt til forhold knytt til utearealet og forhold i friminutta. Her viser skulen til dokumentet «Ta grep» 6. For fleire elevar har skulen såkalla 1:1 inspeksjon i friminutta. Dette er elevar som skulen meiner er særleg sårbare. I dokumentet «Bekymringsfullt fråvær i skulen» 7 er det m.a. omtalt fleire forhold som kan utgjere risiko og som skal vurderast. I intervju med både tilsette og skuleleiinga er det sagt at skulen følgjer tett opp elevar med unormalt eller høgt fråvær. Leiinga seier i intervju at skulens prosedyre for føring av fråvær òg er formidla til foreldra. Skulen nyttar rapporteringssystem gjennom «Oppad Web» der lærarane fører elevfråvær. Dette medfører òg at leiinga blir oppdatert om fråværet til enkeltelevar. I intervju nemner tilsette forhold som er drøfta og kva forhold ved elevar eller forhold rundt elevar som kan gjere dei særskilt sårbare. Det er dokumentert gjennom intervju og tiltak der tilsette følgjer med på særskilt sårbare elevar. 6 PPT for Ytre Nordmøre: Ta grep om inspeksjon i friminuttene 7 Flora kommune: «Bekymringsfullt fråvere i skulen ei prosedyre for grunnskulen i grunnskulen i Flora kommune» 18

Skulen innhentar ulik informasjon om korleis elevane generelt opplever skulemiljøet, t.d. gjennom arbeid med elevrådet, klassetrivselundersøking 8 i kvar klasse to gonger per år, bruk av Zippys venner 9. Elevane er engasjert gjennom vaktordningar ved skulen knytt til do/sykkelstativ og som trivselsleiarar. Skuleleiinga seier i eigenvurderinga at dei innhentar mykje informasjon gjennom desse ordningane. Skuleleiinga skriv at skulen òg får informasjon om skulemiljøet gjennom elevsamtalar og skule-heim samtalar. Elevane seier i intervju at det er lett å ta kontakt med rektor dersom noko er ugreitt. Skulen har dokumentert kva blir gjort av skulen for å følgje med på om elevane har det trygt og godt, t.d. dokument frå personalsamling/skulebesøk i 2016 og 2017 og dokument knytt til skulefritidsordning (SFO). Forholda er òg stadfesta gjennom intervju med tilsette, skuleleiing og elevrepresentantar. Innsendt elevsak viser at ein elev ikkje opplevde skulemiljøet som trygt og godt. Dokumentasjonen viser at elevens oppleving hadde strekt seg over ein lengre periode (halvt år) utan at skulen har klart å fange opp signala frå eleven. Det går fram av innsendt dokumentasjon at eleven hadde sagt frå til vaksne av og til: «(.) seier at han av og til seier i frå om dette til vaksne, ( )» Eleven si negative oppleving av skulemiljøet vart i dette tilfellet ikkje fanga opp. 3. Syter rektor for at alle som jobbar på skulen, grip inn mot krenkingar som til dømes utestenging, isolering, baksnakking, mobbing, vald, diskriminering og trakassering, dersom det er mogleg? Korleis gripe inn står omtalt i dokument som er utarbeidd av Florø barneskole 10 : «Grip raskt inn i situasjonar som kan gje uønska åtferd frå barna.» (s.23) I kommunens dokument om handsaming av krenking 11 står følgjande: «Kvar enkelt grip inn og stoppar kranglinga dersom der er mogeleg» (s.6). I eigenvurderingane skriv tilsette at dei er kjende med plikta til å gripe inn mot krenkingar, t.d. har skuleleiinga gitt informasjon på personalmøte der det nye lovverket i opplæringslova 9A er gjennomgått. At nytt lovverk i opplæringslova kap. 9-A er gjennomgått på personalmøte går fram av innsende dokument og eigenvurderingar frå lærarar/skuleleiing. Forholdet er òg stadfesta i intervju med lærararar og tilsette i SFO og at skulen har merksemd på særleg sårbare elevar. Det er òg sendt inn lysark frå personalmøte for SFO der det går fram at nytt lovverk i opplæringslova kap. 9-A er gjennomgått. Lærarar framhevar både i eigenvurderingar og i intervju at dei gjennom vidareutdanningsstudiet «Klasseleiing» har blitt tilført kunnskap om relasjonar. Dei opplever at innhaldet i studiet var relevant, t.d. i forhold til korleis dei skal gripe inn t.d. mot krenkingar. Når det gjeld å dokumentere situasjonar der ein som jobbar på skulen, har gripe inn, seier lærarane i eigenvurderinga at dette er eit forhold som kan bli betre. I intervju med skuleleiinga seier dei at ein ønskjer å setje i verk eit opplegg med 8 Gjennom www.klassetrivsel.no 9 Voksne for barn for trygg barndom og god psykisk helse: Zippys venner er eit barnetrinnsprogram 10 Florø barneskole: «Internkontroll/rutinar ved Florø barneskole og SFO» 11 Flora kommune: «Handsaming av krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering» 19

klassemappe der slik dokumentatasjon kan samlast og vere lettare tilgjengeleg, men dei seier at systemet ikkje er på plass. I dag praktiserer tilsette eit meir privat notatsystem for å kunne dokumentere aktuelle situasjonar, t.d. der ein som jobbar på skulen har gripe inn. Men dette er forhold som skulen no er i ferd med å ta tak i. 4. Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, varslar rektor dersom dei får mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø? I eigenvurdering seier skuleleiinga at lærarar og assistentar varslar alltid leiinga, rektor. SFO varslar baseleiar og SFO-leiar som igjen tek kontakt med rektor. SFOleiar inngår som er ein del av leiinga ved skulen. På personalsamling 18.10.2017 har tilsette drøfta ulike case, t.d. der varsling til rektor er ein del av problemstillinga. Til samlinga var det utarbeidd eit meldingsskjema som tilsette skal nytte ved melding til leiinga. 12 I innlevert elevsak går det fram at tilsette har nytta utarbeidd meldeskjema og som tilsette skal nytte. I intervju med både elev- og foreldrerepresentantar seier dei at tilsette vil varsle rektor ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. I intervju seier lærarar at dei ved skulen ikkje har drøfta terskel for å varsle rektor, men at dei opplever at det er låg terskel for å varsle rektor. I intervju med lærarar seier dei òg at det er uklart om eleven alltid får beskjed dersom ei sak vert varsla til rektor. Dei peikar òg på forhold som tilseier at dei ikkje ville gitt eleven beskjed, t.d. dersom det gjeld heimeforhold. Men skuleleiinga har ikkje gitt ein bestemt framgangsmåte for å sikre at eleven får beskjed dersom rektor vert varsla. 5. Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, varslar rektor så raskt som saka tilseier? I eigenvurderingane seier både lærarar og skuleleiing at forhold som gjeld fare for liv og helse, trakassering og misbruk er saker der tilsette skal varsle raskt. I innleverte elevsaker viser at det går forholdsvis kort tid frå forhold kjem fram eller vert avdekka til rektor vert varsla. Skuleleiinga praktiserer òg «opa dør» i forhold til tilsette. Leiinga har sagt til dei tilsette ved skulen at det er betre at dei «varslar ein gong for mykje». Tilsette seier i intervju at skuleleiinga har vore tydeleg på dette, t.d. gjennom informasjon og på personalmøte. I intervju med både skuleleiing og tilsette kjem det fram at tilsette òg har hyppig kontakt med skuleleiinga om forhold dei ønskjer å drøfte og som gjeld skulemiljøet til elevane. Innsendte elevsaker viser at leiinga har vore raskt inne. Detter gjer det òg mogeleg å kome raskt i gang med tiltak. 12 Melding til leiinga ved Florø barneskole 20

6. Varslar rektor skuleeigaren om alvorlege tilfelle, inkludert tilfelle der skulen ikkje har klart å løyse ei sak? I eigenvurderinga skriv rektor at dei har løypande kontakt med skuleeigar. Dette skjer både gjennom formelle og uformelle møtepunkt. I kommunens plan for handsaming av krenking 13 går det fram at «Skuleeigar har eit ansvar for at skulen tar tak i saker der elevar blir krenka i samanheng med skulen sine aktivitetar. Skuleeigar skal trekkast med i handsaming av svært alvorlege og grove saker med fare for liv og helse»(s.11). Opplæringslova 9 A-4 seier at rektor skal varsle skuleeigar i alvorlege tilfelle, men vi gjer merksam på det er ikkje krav om at tilfellet treng vere «svært alvorlege og grove saker med fare for liv og helse» slik det står i kommunens dokument. Både gjennom dokumentasjon og intervju med skuleleiing går det fram at forholdet er kjent og dette òg vert praktisert. 7. Sikrar rektor at skulen undersøkjer saka når rektor får varsel frå ein som jobbar ved skulen, eller ein elev seier frå om at skulemiljøet ikkje er trygt og godt? Skuleleiinga har levert inn elevsaker som viser at skulen undersøkjer i dei aktuelle sakene dersom tilsette varslar eller at ein elev opplever skulemiljøet ikkje er godt og trygt. I intervju seier både elev- og foreldrerepresentantane at dei meiner at rektor vil undersøke dersom rektor får kjennskap til at ein elev ikkje opplever skulemiljøet som trygt og godt. I innsendte elevsaker går det òg fram at rektor undersøker fakta om situasjonen og kva som ligg til grunn for elevens oppleving av skulemiljøet. Innsendte elevsaker viser at involverte elevar òg er høyrde som ein del av rektors undersøking. Høyring av eleven er med på skjemaet som kontaktlærar skal nytte i samband med bekymringsfullt fråvære i skulen. I skulens skjema for aktivitetsplan er det med eit eige punkt «Korleis er undersøkinga utført?». I innleverte saker har skulen òg dokumentert korleis dei har undersøkt i desse elevsakene. 8. Sikrar rektor at skulen undersøkjer saka snarast? I eigenvurderinga skriv både rektor og lærarar at dei «(.) startar undersøking så snart som råd og alltid innan fem dagar.» Innleverte elevsaker viser òg at skuleleiinga kjem raskt i gang med å undersøkje i sakene. Forholdet er stadfesta gjennom intervju med elev- og foreldrerepresentantar. Begge seier at rektor vil undersøke saka snarast. 13 Flora kommune: «Handsaming av krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering» 21