oktober 2009 Fjell Askøy Rapport frå prosjektet Betre saman Sund Eit interkommunalt samarbeid mellom kommunane Fjell, Askøy, Sund og Øygarden i samhandling med Haukeland universitetssjukehus Øygarden HELSE BERGEN Haukeland universitetssjukehus
INNHALD Forord frå arbeidsgruppa..3 Oppsummering...5 Bakgrunn. 6 Organisering av prosjektet.7 Målsetting 7 Prosjektgruppa- samansetjing og arbeidsform.. 8 Samhandlingsreforma som premissgjevar 8 Kartlegging...... 9 Modell... 9 Kompetanse.... 14 Betalingsordningar 14 Pilotprosjekt.. 16 Gjennomføring av tilrådingar..17 Vedlegg.. 18
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 2 Referansar..19 Forord frå arbeidsgruppa Kvifor etablera eit felles medisinsk senter? Denne rapporten handlar om å etablera eit felles, lokalt medisinsk senter for kommunane Askøy, Fjell, Sund og Øygarden i eit nært samarbeid med Helse Bergen. Her skal pasientar få vidare behandling og omsorg etter at dei har vore på sjukehus. Her skal pasientar verta rehabilitert for å vinna attende funksjonsevna. Her skal pasientar verta lagt inn til observasjon av fastlegen eller legevakta når det er eit like godt eller betre alternativ enn sjukehusinnlegging. Her kan kompetente fagfolk stilla diagnose m.a. med hjelp av moderne røntgenutstyr. Og her vil pasienten læra korleis han best kan leva med sjukdom og funksjonssvikt. Rapporten vil gje svar på følgjande spørsmål: Kvifor etablera eit slikt felles lokalt medisinsk senter? Kvifor kan ikkje alt vera slik det er? Og kvifor kan ikkje kvar kommune gjennomføra slike tiltak sjølv? Kvifor gjennomføra eit pilotprosjekt? Og kvifor lokalisering til Straume? Her er arbeidsgruppa sine svar: Stortingsmelding nr 47, samhandlingsreforma, varslar store endringar for kommunane. Dei får ansvaret for å behandla fleire pasientar utanfor sjukehus ved å førebyggja innleggingar og ta imot sjukehuspasientar tidlegare enn no. Det viktige verkemiddelet er av økonomisk art; kommunane får eit medansvar for finansieringa av spesialisthelsetenesta. Kommunane kan då velja mellom å senda alle pasientane til sjukehus som no og betala sin del av utgiftene eller etablera eigne tilbod for nokre av pasientane. Desse tilboda vil kunna vera betre for pasientane og rimelegare for kommunane. 1 Eit slikt lokalt medisinsk senter er eit svar på dei utfordringar St. meld. 47, Samhandlingsreforma, reiser. Rett pasient på rett stad i helsetenesta gir ein uomtvisteleg samfunnsmessig gevinst. Pasienten vil få eit meir tilpassa tilbod, sjukehuset vil kunna konsentrera seg meir om den mest spesialiserte behandlinga, kommunane sitt ansvar vert utvida mot meir krevjande oppgåver og den samla kostnaden for samfunnet vert mindre. Auken i talet på eldre vil setja krav til kapasitet og kompetanse som ikkje kan løysast innanfor dagens helsetenester. Sjukehusa må konsentrera seg om spesialisert behandling medan etterbehandling og førebygging i større grad må utførast på interkommunal basis. Desse interkommunale tenestene set krav til høg kompetanse som må utviklast i eit samspel med helseføretaket. Det finst mykje forsking som underbyggjer at utvalde pasientar får ein helsegevinst når dei får tilpassa behandling og opptrening utanfor sjukehusavdelingar, dei får færre komplikasjonar, betre funksjonsevne og er meir tilfredse. 2 Opptrening etter sjukdom gjev godt resultat gjennom ei mobilisering av pasienten sine ressursar. Tidleg utskriving frå sjukehus, kompetent lokal behandling og oppfølging i eigen heim etterpå, er ein god måte å få dette til på.
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 3 For å kunna yta kvalitetstenester, er det stundom behov for å utvikla spesialisert kompetanse. Det krev eit større befolkningsgrunnlag enn kvar einskild kommune har. Eit slikt senter må organiserast slik at det vert eit prosjekt til nytte for alle partar. På det viset kan ein utvikla kompetanse og spreia kompetanse til beste for innbyggjarane i kommunane. Vi har difor kalla dette for Prosjektet Betre saman. Prosjektet som er omtala i rapporten er todelt; ei straks-løysing gjennom eit pilotprosjekt med oppstart i 2010 og ei varig løysing ved bygging og drift av eit lokalt medisinsk senter truleg i 2012. Pilotprosjektet gjev høve til å utvikla kompetanse, til å vinna røynsle med organisering og til å vurdera effekten av prosjektet for pasientar, kommunar og helseføretak. Straume er ein tenleg stad for lokalisering. Her er varierte helsetenester alt lokalisert og som prosjektet kan dra nytte av ikkje minst Straume spesialistsenter, Straume terapisenter, Distrikt psykiatrisk senter og ambulansestasjon. Regjeringa og Stortinget vil stilla ressursar til rådvelde i forkant og i gjennomføringa av samhandlingsreforma. Å vera tidleg ute er inga ulempe! Prosjektet vil også vera ein døropnar til å kunna bruka ressursar annleis i eigen organisasjon.
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 4 Oppsummering Alt i 2006 vart kommunane Fjell, Sund og Øygarden einige om å gå inn i eit rehabiliteringssamarbeid. Hausten 2008 vart Fjell kommune og Helse Bergen samde om å greia ut føresetnadane for eit tilbod til utvalde somatiske pasientgrupper innan intermediær behandling og rehabilitering. Kommunane Askøy, Sund og Øygarden vart inviterte med, og gjekk inn i eit interkommunalt samarbeid med Fjell kommune. Utgreiing av tilbodet er organisert som eit prosjekt og ei prosjektgruppe med deltakarar frå alle kommunane og Helse Bergen vart etablert på nyåret. Siktemålet med prosjektet er å få etablert eit pasienttilbod innan intermediær behandling og rehabilitering for kommunane Askøy, Fjell, Sund, Øygarden og i tett samarbeid med Helse Bergen, lokalisert til Straume. Føresetnaden er at alle partar har nytte av eit slikt tilbod, pasientane får eit betre tilbod; Helse Bergen oppnår redusert liggjetid og kommunane får auka kompetanse. Med intermediær behandling forstår ein behandling på eit lågare nivå enn sjukehuset, men høgare enn vanleg sjukeheimsplass. Ordet intermediær tyder mellom nivåa. Hovudmålet er å gje pasientar god behandling og rehabilitering på lågaste effektive behandlings og omsorgsnivå. Delmåla er å hindre unødige innleggingar i sjukehus, hente pasientane raskare ut frå sjukehus og yte god rehabilitering og opplæring Arbeidsgruppa har delt prosjektet i to fasar: 1. Eit pilotprosjekt med 6 sengeplassar for intermediær etterbehandling med oppstart årsskiftet 2009/2010. 2. Eit lokalmedisinsk senter med intermediær etterbehandling og observasjonssenger, samt rehabiliteringseining og Lærings og meistringssenter. Oppstart av senteret er planlagt til 2012. Samhandlingsreforma og arbeidet med Stortingsmelding 47 har vore referanseramme for arbeidet. Pilotprosjektet med intermediære plassar vil ha ei stipulert liggjetid på 7 dagar og ta i mot ortopediske og nevrologiske pasientar frå Helse Bergen. Formålet er å få pasientane raskt mobilisert og derved oppnå eit funksjonsnivå som gjer at dei kan bu lengre heime utan institusjonsplass. Intermediæravdelinga på Straume vil ha ei observasjonseining for pasientar som har behov for heildøgnstilsyn og medisinsk oppfølgjing over ein kortare periode, samt ei eining for å ta pasientane raskare ut frå sjukehuset (som piloten). Det vil og vere ei rehabiliteringseining med sengeplassar og dagrehabilitering, samt eit lærings- og meistringssenter. Røntgenteneste vil verte utgreidd i eit eige prosjekt. Kompetansen vil verte sikra ved hospiteringsordningar i Helse Bergen, samt kurs og rotasjonsordningar. Det skal utarbeidast fagplanar i samarbeid mellom det lokalmedisinske senteret og aktuelle klinikkar i Helse Bergen. Betalingsordningar vil verte forhandla fram på grunnlag av eigne data og rapport frå Sintef. Gjennomføring av samhandlingsreforma vil vere viktig for å få etablert det lokalmedisinske senteret.
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 5 Bakgrunn Alt i 2006 vart kommunane Fjell, Sund og Øygarden einige om å gå inn i eit rehabiliteringssamarbeid. Hausten 2008 vart Fjell kommune og Helse Bergen samde om å greia ut føresetnadane for eit tilbod til utvalde somatiske pasientgrupper innan intermediær behandling og rehabilitering. Kommunane Askøy, Sund og Øygarden vart inviterte med, og gjekk inn i eit interkommunalt samarbeid med Fjell kommune. Utgreiing av tilbodet skulle organiserast som eit prosjekt og ei prosjektgruppe med deltakarar frå alle kommunane og Helse Bergen vart etablert på nyåret. Siktemålet med prosjektet er å få etablert eit pasienttilbod innan intermediær behandling og rehabilitering for kommunane Fjell, Sund, Øygarden og Askøy i tett samarbeid med Helse Bergen, lokalisert til Straume. Føresetnaden er at alle partar har nytte av eit slikt tilbod; pasientane får eit betre tilbod, Helse Bergen får frigjort sengekapasitet og kommunane får auka kompetanse. Fjell Kommune planlegg eit nybygg med 40 senger i tilknyting til terapibassseng og fysikalsk eining. Det medisinske senteret vil vere lokalisert til nybygget. Tidshorisont er oppstart i løpet av 2012. I mellomtida er ein paviljong under bygging og denne vil stå ferdig hausten 2009. Her er det planlagt eit pilotprosjekt med 6 intermediære etterbehandlingssenger som startar ved årsskiftet. Med intermediære etterbehandlingssenger meiner ein senger for etterbehandling av pasienter som vert overførte frå sjukehus til kommunen og som ikkje er ferdigbehandla på sjukehuset. Tilbodet gjeld pasientar som ikkje lenger har behov for dei høgspesialiserte tenestene i sjukehuset, og kan overførast til eit lågare behandlingsnivå. Her vil dei få meir ro og ei heilskapleg oppfølging. Etterbehandlinga består av medisinsk behandling, omsorg og rehabilitering utført av helsepersonell, gjerne i eit tverrfaglig team, etter at lege har avklart den medisinske stoda, initiert behandlinga og pasientens helsetilstand er stabilisert etter sjukehusbehandlinga. 3 I samhandlingsreforma vert også omgrepet lokalt medisinsk senter nytta. Det inkluderer det intermediære tilbodet med observasjonssenger, men også rehabilitering og førebygging. Definisjon av intermediær behandling: Services targeted at people who would otherwise face unnecessarily prolonged hospital stays or inappropriate admission to acute inpatient care, long term recidential care, or continuing NHS inpatient care. 4
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 6 Målsetting Organisering av prosjektet Hovedmål: Gje pasientar god behandling og rehabilitering på lågaste effektive behandlings og omsorgsnivå. Dette skal føre til at vi møter den demografiska utviklinga og at ein siktar seg inn på at dette vert gjort på ein økonomisk effektiv måte. 5 Delmål: Hindre unødige innleggingar i sjukehus Hente pasientane raskare ut frå sjukehus Yte god rehabilitering og opplæring Styrke forebygging av sjukdom Utvikle heilskaplege og koordinerte tenester Tilbodet skal mellom anna føre til at pasientar kan meistre kvardagen og oppretthalde eit godt funksjonsnivå. På denne måten vil dei klare seg lengre i heimen utan fast institusjonsplass. Mandat: 1. Utgreia behovet for intermediær behandling og rehabilitering for pasientar innan fagfelta ortopedi og nevrologi som grunnlag for dimensjonering av bygget. 2. Vurdere om omfanget er tilstrekkeleg til å sikra ei fagleg og effektiv drift. 3. Gjennomføra prosjektarbeidet slik at ein sikrar både fagleg og administrativ forankring. 4. Utforma eit ansvarsoversyn som viser partane sitt faglege ansvar 5. Avklara kompetansebehovet i eininga. 6. Koma med innspel til kva som er viktig for å lukkast med ei god samhandling mellom ulike fagmiljø i Helse Bergen, i kommunane og fagmiljøet på Straume både i planleggings og driftsfasen av prosjektet. 7. Skissera løysingar til deling av husleige og driftsutgifter. 8. Leggje fram viktige faktorar som bør vera med i ei evaluering av prosjektet. 9. Kome med forslag til ein modell for intermediæreininga.(medisinske senteret) Arbeidsgruppa skal gjennomføra møte med ei referansegruppe der fagfolk i kommunane, det relevante fagmiljøet i Helse Bergen, og eventuelt fagfolk frå spesialistsenteret på Straume deltar. Sluttleveranse: Sluttrapport skal liggja føre hausten 2009.
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 7 Prosjektgruppa samansetjing og arbeidsform Prosjektgruppa vart peika ut av dei respektive kommunane/helseføretak, og er sett saman av fagfolk og administrativt personale.: Terje Handal, leiar Svein Fjelland Line Barmen Liv Olsen Åse Vik Anne G. Hareide Nils Heine Walde Karen-Lovise Knapstad Larsen Kjersti Nordanger Ingebjørg Laupsa Halstensen, sekretær Helsesjef, Fjell kommune Rådgjevar, Fjell Kommune Pleie og omsorgssjef, Fjell kommune Pleie og omsorgssjef, Askøy Kommune Kommunalsjef, Øygarden kommune Einingsleiar, Sund kommune Ass Avd.direktør, Hjerte avd, HB Fagsykepleier Nevrologisk avd. HB Einingsleiar OT avd, HB Rådgjevar adm HB Prosjektgruppa har hatt 8 møter. Arbeidsforma har vore interaktiv med diskusjonar og oppgavefordeling. Det er oppretta undergrupper som arbeider mellom møtene. Gruppa har synt stort engasjement og vist vilje til å koma fram til eit godt resultat. Samhandlingsreforma som premissgjevar Signala frå Stortingsmelding 47 har vore premissleverandør for arbeidet i gruppa. Den komande samhandlingsreforma i helsevesenet tek utgangspunkt i at pasientane i større grad enn før skal få behandling i nærområdet. Ein ønskjer å setje kommunane betre i stand til å førebyggje sjukdomar, hindre innleggingar i sjukehus, ta pasiantane raskare ut frå sjukehuset og rehabilitere pasientane til eit optimalt funksjonsnivå. Ved å byggje opp tilbod i kommunane vil ein oppnå meir heilskaplege pasientforløp og sikre kontinuitet i tenestene. Det må overførast kompetanse frå sjukehusa til kommunane i høve til tilbod som vert bygt opp. Stortingsmeldinga legg opp til å gje kommunane økonomiske insentiv for å behandla fleire pasientar utanfor sjukehus. I så måte er det forslag om at kommunane skal betala for utskrivingsklare pasientar frå første dag. Men den største endringa er at kommunane får overført deler av den innsatsstyrte finansieringa av sjukehusa. Kommunane kan då velja mellom å behandla nokre av pasientane lokalt, finansiert med desse midlane eller overlata all behandling til sjukehusa og betala sin del av pasientkostnaden. Det er også varsla at det over statsbudsjetta vil verta løyvt midlar til opptrapping av det kommunale helsetilbodet fram til gjennomføringa av samhandlingsreforma.
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 8 Kartlegging Kommunane Fjell, Askøy, Sund og Øygarden har til saman 55 000 innbyggjarar. På grunn av at senteret skulle ha ein rehabiliteringsprofil, vart det avklara at aktuelle pasientgrupper for intermediærsengene i første omgang ville vere pasienter frå Ortopedisk Klinikk og slagpasientar frå Nevroklinikken. Ved gjennomgang av pasientgruppene innan desse fagfelta, synte det seg at Nevrologisk avdeling i 2008 hadde 56 pasientar heimehøyrande i Fjell, Sund, Øygarden og Askøy, med hjerneslag og liggjetid lengre enn 4 dagar. Av desse rekna ein at ca 20 slagpasientar i året ville kunne nytte tilbodet. Slagpasientane har ein akutt fase på 2-3 dagar, liggetid ca 10 dager i sjukehuset. Det er mogleg at også andre nevrologiske pasientar kan bruke intermediærsengene, dette vil auke tilfanget av pasientar. Ortopedisk avdeling hadde i 2008 316 pasientar over 60 år heimehøyrande i kommunane. Svært mange av desse vil kunne bruke intermediærsengene. I tillegg har OT pasientar under denne alderen som også er aktuelle. Ut frå berekningar vil dei aktuelle pasientgruppene kunne fylle 6 senger med fleksibel bruk. Dersom talet på intermediær etterbehandlingssenger skal aukast i det framtidige senteret, må også andre pasientgrupper innlemmast. Døme på pasientgrupper er pasientar frå medisinsk avdeling og frå Nevrokirurgisk avdeling. Alternativet er at Senteret leiger ut plassar til andre kommunar. Det er ikkje gjort eigne analysar på kor mange observasjonssenger det vil vere behov for, men det er gjort samanligningar med andre kommunar som driv lokalmedisinske senter. Det har vore ein gjennomgang av pasientar på sjukeheimar i kommunane i høve til å kartlegge behovet for rehabilitering. Folkeauken i dei fire kommuanene vil fram til 2030 vere 46% i Askøy, 37% i Fjell, 31% i Sund og 26% i Øygarden. Ut frå dette vil folketalet vere om lag 80 000 i dei fire kommunane i 2030. Dette er bygt på framskrivingar frå SSB. Modell I nybygget på Straume ønskjer ein eit medisinsk senter som kan hindre unødige sjukehusinnleggingar, samt hente pasientar tidlegare ut frå sjukehuset I tillegg til eit intermediært tilbod er det behov for ein fagleg sterk rehabiliteringspost slik at pasientar får trening til å meistra eit liv i eigen heim. På grunn av kort veg til sjukehuset, er det usikkert om det løner seg å etablera ein spesialistpoliklinikk der spesialister dreg frå Haukeland til Straume. Gruppa har landa på at senteret skal ha intermediæreining med etterbehandling og observasjonssenger, rehabiliteringseining og Lærings og meistringssenter. Intermediæreininga vil vere drifta av kommunane i samarbeid med Helse Bergen. Det vil verte fastsett eit visst tal dagar som vil vere den tilrådde liggjetida for intermediær etterbehandling. Rehabiliteringseininga vil ha tilknytta ein sengepost, denne vil vere interkommunalt drifta og ha eit fagsamarbeid med Rehabiliteringsklinikken i Helse Bergen.
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 9 Gruppa er samd om at desse tenestene vert lagt til nybygg på Straume som ei forlenging av terapisenteret. Når det gjeld organisering, meiner gruppa at tiltaket bør organiserast som eit felles prosjekt med tett dialog og samhandling mellom dei involverte partane. Deler av personalet vil verta utlånt frå kommunane/helseføretaket og for desse vil heimekommunen/helseføretaket framleis vera arbeidsgjevar. For dei andre, fast tilsette vert Fjell kommune arbeidsgjevar og ansvarleg for den samla daglege drifta. Denne organisasjonsmodellen vil verta prøvd ut i pilotprosjektet og røynslene herifrå vil verta avgjerdsgrunnlaget for den varige organiseringa. Intermediæreining med etterbehandlings og observasjonssenger Med intermediæreining forstår vi ei eining som ligg mellom spesaialisthelseteneste - og kommunehelsetenestenivå. Den intermediære eininga vil ha senger for etterbehandling (tidleg ut frå sjukehuset) og for pasientar som vert innlagt for observasjon (hindre sjukehusinnleggingar) Etterbehandlingssenger Tilbodet gjeld pasientar som ikkje lenger har behov for dei høgspesialiserte tenestene i sjukehuset, og kan overførast til eit lågare behandlingsnivå. Her får pasientane vidare behandling og trening/mobilisering. Det vil verte etablert intermediære etterbehandlingssenger for pasientar som kan kome raskt ut av sjukehuset. Ved at pasientane vert overførte til intermediæreininga, kjem dei tidlegare i gang med rehabilitering og kommunen får betre tid til planlegging og tilrettelegging av heimesituasjonen. Samhandling med pasient og pårørande kring utskriving vil kunne starte på eit tidlegare tidspunkt og det kommunale hjelpeapparatet vil bli betre kjent med behovet. pas HUS intermediær, spleise Kommunane pas Fig: HUS er Haukeland universitetssjukehus Talet på intermediære senger vil vere avhengig av pasientgrunnlaget frå Helse Bergen. Dersom ein tek høgde for auke i pasientgrunnlaget, og dersom ein samanliknar med andre medisinske sentre, vil det vere behov for ca 10 intermediære senger for etterbehandling.
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 10 Observasjonssenger Mange menneske vil på grunn av akutt sjukdom eller sjukdomsforverring ha behov for heildøgnstilsyn og medisinsk oppfølging over ein kortare periode. I ei observasjonseining kan det avklarast om pasienten har bruk for sjukehusinnlegging. Dersom pasienten ikkje treng høgspesialisert sjukehusbehandling kan behandlinga ivaretakast i observasjonsposten. Observasjonsposten vil ha senger der primærlegane sjølve kan leggje inn pasientar for observasjon og behandling. Eldre med samansette lidingar, hjartepasientar, og kronikargrupper som eks diabetes og kols vil vere aktuelle pasientgrupper. Elles ønskjer ein å kunne nytte observasjonsposten til ulike somatiske sjukdomar. Ut frå ei forsiktig vurdering har gruppa landa på fire senger. Bruken av observasjonssengene vil avhenge av kompetanse tilknytta eininga, og kor flinke primærlegane er å nytte seg av tilbodet. Det bør utarbeidast kriterier for bruk av observasjonssengene for å sikre at dei vert brukt til dei rette pasientane. Oppsummering: Det vert etablert senger til bruk for pasientar som kjem tidleg ut frå sjukehuset og for pasientar innlagt til observasjon og lettare behandling. Pasientane som kjem frå sjukehuset treng restbehandling, medisinsk oppfølging og mobilisering. Dei fleste vil kunne reise heim etter 7 dagar, nokre vil trenge eit korttidsopphald i sjukeheim for å sikre heimesituasjonen. Pasientar innlagt til observasjon får medisinsk oppfølging, behandling om det trengs. Den største delen vil kunne reise heim etter kort tid, nokre vil verte sendt vidare til sjukehus. Rehabilitering Ei rehabiliteringseining er ei eining der fleire aktørar samarbeider for å bidra til at pasient/brukar oppnår best mogleg funksjons og meistringsevne. Ved ei rehabiliteringseining vil ein få trent opp igjen funksjonstapet ved sjukdom. I tillegg til intermediæreining vil det vere ei rehabiliteringseining med senger og dagbehandling. Denne vil liggje i nærleiken av terapibassenget og den fysikalske eininga. Her tenkjer ein seg 10 dagplassar supplert med 10 senger. Eininga må tilpassast det tilbodet som i dag er i dei ulike kommunane. Lærings og meistringssenter (LMS) Kunnskap om eigen sjukdom og livssituasjon er ein føresetnad for å meistre livet ved kronisk sjukdom. LMS har som hovudmål å fremje uavhengigheit, sjølvstende og evne til å meistre eige liv. Ein ønskjer å etablere LMS på Straume i fagleg samarbeid med LMS Helse Bergen. Spesialkompetansen ved LMS er planlegging av læringstilbod. Samspelet mellom fagfolk og brukarar er sers viktig i læringsopplegga. Lærings og meistrings kursa kan haldast rundt i dei ulike kommunane ut frå opplæringsbehov. Pasientgrunnlaget i eit lokalt LMS vil vera dei gruppene som Samhandlingsreforma viser til; diabetes, KOLS, hjartesjukdom og overvektige. Lokalt må ein sjekka ut med fastlegane kven av desse pasientgruppene som er mest aktuelle for opplæring og kva grupper som i dag vert gjeven opplæring lokalt av kommunen. Fastlegane vil vera ein nøkkel for å lukkast då det er dei som skal tilvisa pasientar til ulike opplæringstiltak vedrørande livstilsendring, til dømes kurs om sunn mat. Det er overlag viktig å møta
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 11 dei lokale behova for læring og meistring og at fastlegane er aktive premissleverandørar. Opplæringstilbodet kan leggjast til tenlege lokale på Straume der LMS Helse Bergen står for koordineringa i ein oppstartfase og utviklar faglege "pakke-program". Deler av opplæringa vil verta lagt opp som gruppetrening med fysioterapeut - det gjev også klingande mynt i kassa i form av refusjon. Økonomisk vil Helse Bergen kunna yta hjelp til koordinering/pakke-program, men kommunane må vera budd til å betala kurshaldarar o.l. Det vil også vera høve til å søkja på prosjektmidlar hjå departementet då opplegget ligg midt i løypa til samhandlingsrefsorma. Eit lokalt LMS vil over tid kunna krevja ein stilling og eit kontor pluss tilgang til høvelege lokale for opplæring og trening. Det er viktig å utvikle ein modell for dei lokale LMS - Straume kan verta ein slik modell. Det sentrale LMS vil vera ein støttespelar for dei lokale og særleg kunna utvikla "program-pakkar" gjennom sitt nettverk mot fagleg og pedagogisk spisskompetanse. Avtale om samarbeid og økonomi må utviklast. Røntgen Det er viktig at det medisinske senteret gjev gode og trygge helsetenester. Moglegheit for å ta røntgenbilete vil vere ei god støtte for medisinske vurderingar og for befolkninga si tillit til senteret. For å effektivt kunne hindre innleggingar i sjukehus, vil det vere nyttig med skjelettrøntgen og ultralydapparat. Dette vil då kunne brukast av legevakta og observasjons og intermediæreininga. Ei mogleg løysing for røntgenteneste er at det vert etablert ein satellitt av Radiologisk avdeling ved Helse Bergen som kan drive polikliniske tenester på dagtid og serve legevakt på Fjell samt det lokalmedisineke senteret på ettermiddag. Fjell Kommune er budd på å dekkje utstyrskostnadane så framt Helse Bergen kan drifte røntgeneininga Dette må avklarast nærare i eit eige prosjekt. Alternativet er bruk av ei ambulerande røntgenteneste (vert truleg etablert i Helse Bergen) eller eit enkelt skjelett røntgen som kan handterast lokalt, eventuelt med biletgransking frå Helse Bergen eller privat røntgeninstitutt. Private røntgenløysingar er også aktuelle. Det samla røntgentilbodet i Helse Bergen i 2009 er tilfredsstillande. Det er difor ei utfordring å auka kapasiteten på Straume. Løysinga må finnast i eit samarbeid med Helse Vest som har ansvar for det samla røntgentilbodet i regionen.
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 12 Ansvarsoversyn, organisering Observasjons og intermediæreininga vil vere drifta av kommunane Fjell, Sund, Øygarden og Askøy i eit samarbeid med Helse Bergen. Det er utarbeida faglege samarbeidsavtalar. Rehabiliteringseininga vil vere interkommunal og ha fagleg samarbeid med spesialistrehabiliteringa i Helse Bergen. Lærings og meistringssenteret vil også vere kommunalt driven, men vil få kompetanseoverføring frå LMS i Helse Bergen. Kompetanseoverføring frå spesialisthelsetenesta til kommunane er i tråd med samhandlingsreforma. Kommunane har det medisinskfaglege ansvaret for pasienten etter utskriving frå sjukehuset. Det økonomiske ansvaret har den intermediære eininga så lenge pasienten ligg der. Alle pasientar som vert overførte frå Ortopedisk klinikk og Nevroklinikken til intermediæreininga vil ha åpen retur ved komplikasjonar Ansvar for drifta av dei intermediære sengene vert ivareteke av ei driftsgruppe og ei styringsgruppe. Driftsgruppa vil vere samansett av fagpersonar frå kvar kommune og frå Helse Bergen, medan styringsgruppa til dømes kan vere den noverande prosjektgruppa. Transport av pasientar frå sjukehuset til Straume vil i stor grad skje med ambulanse. Ambulansekostnader og annan pasientransport vert dekka av Helse Bergen HF. På grunn av ambulansestasjonen på Fjell, er det ofte returbilar frå sjukehuset som kan koordinerast med pasientar til Straume. Pasientar som køyrer i drosje vil ikkje betale eigenandel. Gruppa legg til grunn at Fjell kommune vert byggherre for det planlagte nybygget og vil stå som utleigar av lokala. Etter nærare avtale med dei andre partane vil Fjell kommune vera arbeidsgjevar og ansvarleg for dagleg drift. Kriterier Overføring av pasientar frå sjukehus til intermediæreining Observasjons og intermediæreininga vil ikkje ha aldersgrense, men ein ser for seg at eldre vil vere ei stor brukargruppe. Pasientar som vert overførte skal: Vere busett i Fjell, Askøy, Sund eller Øygarden. Ha som siktemål å utskrivast til heimen. Ha ei forventa kort liggjetid Vere medisinsk stabile Samtykke til overføring Ikkje vere langtkomen dement, ha alvorlig psykisk sjukdom eller rusproblem
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 13 Innlegging i observasjonseininga Innlegging av pasientar må klarerast med ansvarleg lege ved observasjonseininga eller bakvakt ved Helse Bergen. Kompetanse Ein må sikre at tilbodet som vert gitt ved det lokalmedisinske senteret er av høg kvalitet. Kompetansen hjå medarbeidarane vil vere avgjerande for dette. Det er i dag private avtalespesialistar (Helse Vest) innan ulike fagområde i helsesenteret på Straume, mellom anna spesialist i indremedisin/hjertemedisin, lungemedisin, gynekologi, øyre nase-hals og hudsjukdomar. Ein vonar å dra nytte av denne kompetansen ved sengeposten. Ein ønskjer å tilsetje ein lege i fast stilling ved senteret. Det vil vere aktuelt at fastlegar med utdanning i almennmedisin vert knytt til sengeposten. Kurs og hospitering for fastlegar blir tilrettelagt. Det vert ikkje lagt opp til vaktordning for legar. Ved behov for lege på kveld/natt legg ein opp til å nytte legevakta. For sjukepleiarar og anna pleiepersonell vil det verte lagt opp til hospiteringsordningar før oppstart og med visse mellomrom seinare. Sjukepleiarar frå Haukeland vil i ei oppstarfase ha ei rotasjonsordning på Straume, dette vil føre til kompetanseoppbygging hos personalet. I tillegg vil sjukehuset få betre kjennskap til kommunane. Ved at personale frå dei ulike kommunane arbeider ved senteret, vil kommunane få auka sin kompetanse. Sjukehuset vil med visse mellomrom arrangere kurs i aktuelle tema. Rehabiliteringseininga vil ha eit nært samarbeid med spesialistrehabiliteringa i Helse Bergen. Dette vil gå på hospitering og kurs, men og at representantar frå spesialistrehabiliteringa kjem til Straume for å gje rettleiing med visse mellomrom eller ved førespurnad. Det lokalmedisinske senteret på Straume skal i samråd med aktuelle klinikkar/avdelingar i Helse Bergen utarbeide fagplanar som sikrar tverrfagleg kompetanse. Betalingsordningar Når det gjeld pilotprosjektet for dei 6 intermediære etterbehandlingssengene og finansieringa av desse, er gruppa samd om at ei deling av utgiftene mellom helseføretaket og kommunar er ei akseptabel ordning for begge partar. Kommunane seg i mellom deler utgiftene etter folketalet. Dersom faktisk bruk viser eit vesentleg avvik frå fordelinga etter folketal, vert dette avrekna når driftsåret er omme. Det må etablerast ein skriftleg avtale mellom partane om finansieringa. Det lokalmedisinske senteret vil stå ferdig samtidig med at ny samhandlingsreform trer i kraft.
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 14 I SINTEF sin rapport Forslag til finansieringsmodell for etablering av lokalmedisinsk senter.. av 13.08.09 er det ikkje trekt klåre konklusjonar for finansieringa av det varige lokalmedisinske senteret m.a. fordi St. meld. 47 ikkje er ferdigbehandla enno. Rapporten gjev likevel ei skisse til løysing og det vert føresett at partane forhandlar om elementa i denne skissa. Gjennomføring av samhandlingsreforma vil vere viktig i dei vidare forhandlingane. Nedanfor er rapporten sine konklusjonar attgjevne og kommentert: Intermediære etterbehandlingssenger: Hva som vil bli et endelig forhandlingsresultat mellom partene vil måtte avgjøres etter en nærmere analyse av mulighetene. De to vurderingene over peker i retning av at Helse Bergen HF, Haukeland bør være en vesentlig bidragsyter når det gjelder finansiering av tiltaket. Deres andel bør antagelig kunne ligge omkring halvparten av antatt kostnad. (s. 21) Som nemnt framom er pilotprosjektet finansiert i tråd med dette dvs med deling av utgiftene mellom Helse Bergen og kommunane. Det blir vist til kapittelet om pilotprosjekt. Når det gjeld finansiering av dei varige intermediære etterbehandlingssengene, vert det å avklara etter at Stortingsmeldinga er godkjent. Intermediære observasjonssenger: Observasjonssenger bør finansieres med en del av Helse Bergen HF, Haukeland og med en andel fordelt på de fire kommunene i forhold til deres befolkningsstørrelse. Vedtas samhandlingsreformen slik den nå foreligger forslag om, bør det være DRG midlene overført for å behandle flere pasienter ute i kommunene som tilføres denne aktiviteten. (s. 25) Finansieringa av observasjonssengene vert i dette høvet avgjort av om helsereforma vert innført. Dersom den ikkje vert innført, vert finansieringa fastsett gjennom forhandlingar. Rehabilitering: Et sengetilbud bør vurderes sammen med Helse Vest RHF som et mulig alternativ til eksisterende tilbud ytt av private, ideelle organisasjoner. Helse Bergen HF, Haukeland bør ikke inngå med noen finansiering av denne enheten. Et dagtilbud innen rehabilitering bør finansieres ved brukerbetaling betalt av institusjoner, organisasjoner og privatpersoner som benytter seg av terapisenterets fasiliteter og personell. (s.26) I oppfølginga er det behov for å drøfta saka med Helse Vest i Stavanger som har ansvaret for saksfeltet. Gruppa legg til grunn at Helse Bergen ikkje tek del i finansieringa av rehabilitering. I det vidare arbeidet er det også nødvendig å konkretisera innhaldet i dagtilbodet. Spørsmål om brukarbetaling er eit tema som må avgjerast politisk.
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 15 Lærings og meistringssenteret: Utgiftene til LMS vil antagelig være så vidt beskjedne at den bør fordeles på de enkelte enheter i det lokalmedisinske senteret. Foreløpig er utformingen av dette tilbudet kommet kort og det må foreløpig også være åpning for at denne tjenesten kan løses ved å styrke LMS ved Helse Bergen HF, Haukeland. (s. 26) Gruppa har til no drøfta at det kan verta aktuelt at kommunane spleiser på ei stilling fordelt etter folketal/bruk av stillinga. I ein overgangsfase kan stillinga verta plassert i LMS, Helse Bergen HF, for å vera i eit fagmiljø medan tenestene vert levert lokalt i kommunane. Sluttmerknad frå gruppa: Gruppa viser til at St meld 47 er ute til høyring og at det kan koma endringar som følgje av høyringsfråsegner og den vidare politisk behandlinga i Regjering og Storting. SINTEF si skisse til finansieringsløysing kan difor ikkje forplikta partane no. Finansieringa av det varige prosjektet må ein difor forhandla fram etter at Stortinget har sluttbehandla meldinga. Når det gjeld pilotprosjektet er gruppa samd om at Helse Bergen og kommunane dekkjer omlag 50% kvar. Pilotprosjekt Fjell kommune har bygd ein paviljong med 14 institusjonsplassar som står ferdig til bruk. Etter diskusjonar med det medisinske miljøet og ut frå data på pasientgrunnlaget ønskjer ein her å starte eit pilotprosjekt med 6 intermediære etterbehandlingssenger frå årsskiftet 2009/2010. Observasjonssengene vil ein vente med. Grunngjevinga er at dette vert planlagt i nytt bygg og at det trengs meir oppbygging av kompetanse for å drive dei. Ved å kunne starte med desse 6 sengene vil ein tileigne seg erfaring med dimensjonering, pasientgrunnlag, kriterier for overføring, kompetanse, personalbehov osv. Dette vil vere særs nyttig for framtidig etablering av intermediæreining i nybygget. Rekrutteringsprosessen er under planlegging, og hospiteringsordningar ved Ortopedisk klinikk og Nevroklinikken er avtala i november/desember 2009 Betalingsordningar i piloteininga vil vere deling av husleige og ein fastsett sum for kvar pasient som blir overført til eininga frå sjukehuset. Summen pr pasient er berekna som ein fast prosent av snitt DRG-prisen ved avdelinga, for Nevrologiske pasientar 25% av snitt DRG, for OT pasientar 50% av snitt DRG. Ut frå full drift og 7 dagars liggetid i intermediæreininga vil dette tilsvara kr 2 mill årleg. I tillegg kjem halvparten av husleiga, kr 340 000 årleg. Til saman utgifter for Helse Bergen årleg på kr 2 340 000. Drifta av eininga er berekna til kr 4,5 mill årleg. Ei utgreiing frå Sintef slår fast at Helse Bergen bør betale ca halvparten. Det er utarbeida avtale mellom kommunane Fjell, Askøy, Sund og Øygarden og Helse Bergen om bruk av dei 6 pilotsengene. Vedlegg 1.
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 16 Gjennomføring av tilrådingar Denne rapporten femner både om etablering av eit framtidig, lokal medisinsk senter som kan stå verdig i løpet av 2012 og eit pilotprosjekt i mellombelse lokale med driftsstart i januar 2010. Parallelt med sluttføringa av rapporten, er det laga eit felles saksgrunnlag for den politiske behandlinga i kommunane. Saka konkluderer med eit framlegg til vedtak der det er teke høgd for pilotprosjektet og det vidare arbeidet med den varige løysinga: 1. Kommunestyret sluttar seg til samarbeidsavtalen mellom kommunane og Helse Bergen om eit drift av 6 intermediære plassar på Straume og med den økonomiske fordelinga som ligg i rapporten. 2. Prosjektgruppa sin rapport blir lagt til grunn for vidare arbeidet med etablering av Lokal medisinsk senter på Straume. 3. Prosjektgruppa får mandat til å følgje opp piloten på Straume og planlegge innhald og organisering av det lokalmedisinske senteret. Kommunane Fjell, Sund og Øygarden tek sikte på å fremja sak for politiske organ i løpet av november månad 2009. Askøy har meldt at dei treng noko meir tid og det er akseptert av dei andre kommunane. Helse Bergen vil leggja fram rapporten for leiinga i føretaket i slutten av oktober d.å. Når det gjeld det vidare arbeidet med det lokalmedisinske senteret, er det fleire tilhøve som treng nærare avklaring. Særleg gjeld dette røntgentenester og opplegget for rehabiliteringstilbodet. Prosjektgruppa vil elles rå til at sentrale styresmakter vert orienterte om prosjektet og at det vert søkt om støtte til gjennomføring av det.
Utgreiing av medisinsk senter på Straume 17 Vedlegg Vedlegg 1 Samarbeidsavtale mellom kommunane Fjell, Sund, Øygarden og Askøy om etablering og drift ev intermediær eining på Straume frå årsskiftet 2009/2010. Vedlegg 2 Lærings og meistringssenter Vedlegg 3 Sintef rapport: Forslag til finansieringsmodell for etablering av lokalmedisinsk senter for kommunane Fjell, Øygarden, Sund og Askøy i samarbeid med Helse Bergen HF. Vedlegga i eige dokument.
Utgreiing av lokalmedisinsk senter på Straume 18 Referanser 1 Stortingsmelding nr 47 av 19.juni 2009 http://www.regjeringen.no/nb/dep/smk/pressesenter/pressemeldinger/2009/sa mhandlingsreformen--rett-behandling--p.html?id=567911 2 Renate Pettersen, Wyller Torgeir. Rehabilitering integrert i akuttbehandling av sykdom. Tidsk Nor Lægeforen 13-14/2007 3 Garåsen H. Etterbehandling, ferdigbehandling og sluttbehandling. Tidskr Nor Lægeforen 2008; 128:2096 4 Intermediate are. Guidance for commissioners and providers of health and social care. BGS Compendium Document 4.2 London: British Geriatrics Society, 2004. 5 Garåsen H, Magnussen J, Windspoll R, Johnsen R. Eldre pasienter i sykehus eller intermediæravdeling en kostnadsanalyse. Tidsk Nor Lægeforen 2008;128:284-4. Garåsen H, Windspoll R, Johnsen R. Intermediate care at a community hospital as an alternative to prolonged general hospital care for elderly patients: a randomised controlled trial. BMC Public Health 2007, 7:68 Omsorgsplan 2015 Nasjonal rammeavtale om samhandling på helse- og omsorgsområdet mellom Helse og omsorgsdepartementet og KS Overordna avtale om samhandling mellom spesialisthelsetenesta og kommunane i Helse Bergen sitt føretaksområde. St.meld.nr.7 (2008-2009) Et nyskapende og bærekraftig Noreg. Evaluering av spesialisert behandlingsavdeling i sykehjem, Storetveitmodellen