Strategisk politisk arbeid på kulturfeltet

Transkript

1 MØTEBOK Side 1 av 6 Sak nr : V 12-/-17 Strategisk politisk arbeid på kulturfeltet har fått denne saka frå: Ole Aastad Bråten, direktør Valdresmusea og Ellen Persvold dagleg leiar Jørn Hilme-stemnet.: «Innleiing Valdres har eit rikt og variert kulturliv. Offentlege institusjonar, frivillige lag og organisasjonar, og profesjonelle utøvarar i det frie feltet utgjer ein kulturell og samfunnsmessig kraft, ikkje berre for menneske i Valdres, men for tilreisande og kulturbrukarar frå heile landet. Og slik har det v ore lenge. Allereie Ludvig Mathias Lindemann ( ) valde Valdres som mål for si fyrste innsamlingsferd i Det var musikklivet som drog. Kulturen har historisk funne plassen sin innanfor det frivillige organisasjons-livet. Dei med interesse for historie og lokalkultur fann heimen sin i historie-lag og på museet tidleg på 1900-talet. Den offentlege kulturinnsatsen kom òg tidleg, i kommunale musikkskular og bibliotek, og elles gjennom statleg distribuert kunst og kultur som Riksteateret, Rikskonsertane og Riksgalleriet. Så seint som på 1980-talet kan ein snakke om ein vekst innanfor det frie feltet, altså den delen av kulturlivet som ikkje høyrer heime i institusjonane eller dei frivillige organisasjonane, i hovudsak dei profesjonelle utøvarane. Dei to siste tiåra har det dessutan vore eit sterkt fokus på profesjonalisering og strukturell endring her, men også i den delen av kultursektoren med statleg finansiering. Museumsreforma, bibliotekreforma og regionteaterreforma, er døme på slike endringar, der bestillinga frå staten også synest styrd av eit ynske om profesjonalisering.

2 MØTEBOK Side 2 av 6 Profesjonaliseringa kjem særleg til uttrykk gjennom framveksten av konsert-scener, festivalar og i det høge nivået på utøvarar i musikk og dans. Talent veks fram i eit nettverk av kulturskular, frivillig kulturliv og ei vilje til utvikling hos den einskilde elev med familiar. Så har også finansieringa av kulturfeltet endra seg etter Andre verdskrigen. Etableringa av Norsk kulturråd i 1965 var frå starten ei viktig støtte for kunstnarar og komponistar med føtene i ein borgarleg kulturtradisjon. Det er Kulturrådet enno. Men, sidan 1980-talet har Kulturrådet femna om breidda av norsk kulturliv. Frå 1975 var det dessutan slutt på finansiering av musea gjennom tilfeldige kommunale tilskott, gåver og lotteri. No sikra staten fast driftsstøtte til dei store institusjonane. Valdresmusea har sidan 1975 vore del av denne tilskotsordninga. Kultur som politikkområde kom seint på plass. Ikkje før i 1940 oppretta den tyske okkupasjonsmakta det fyrste Kulturdepartementet. Så gjekk det 40 år før Lars Roar Langslet tok til som kulturminister for Høgre, i Då som no er det i spennet mellom dyrking av ein heimleg kultur og fascinasjon for det utanlandske, at det ein ser konturane av ein offentleg kulturinnsats. Korleis har valdrisane greidd seg? I dette landskapet har Valdres greidd seg bra. Her er høg tettheit av profesjonelle kulturutøvarar i alle sjangrar og i alle uttrykksformer; musikarar, songarar, dansarar og kunstnarar. Særleg innan musikk og dans finst fleire profesjonelle utøvarar; Jan Beitohaugen Granli, Marit Karlberg, Hallgrim Hansegård, Guro Kleven Hagen og Hemsing-systrene, som nokre av dei fremste. Her er fotografar, forfattarar, pedagogar, instrumentmakarar og redaktørar.

3 MØTEBOK Side 3 av 6 Det institusjonelle kulturlivet, i musea, biblioteka og kulturskulane er rikt og markerer seg i nasjonal samanheng. I randsona til den tradisjonelle kultur-utøving finn vi dessutan ei rekkje kulturleiarar og kulturarbeidarar; i danse-kompania, festivalane, produksjonsselskapa, kommunane og kulturskulane. Så har også økonomien endra mykje av vilkåra for kulturlivet. Prosentmål, gåveforsterking og privat-offentleg samarbeid er døme på korleis staten har utvida rammene for finansiering og kulturell medverknad dei siste åra. I spørsmålet om finansiering reiser det seg òg stadig problemstillingar knytt til lønsemd og kva delar av sektoren Noreg plikter til å sikre livsvilkåra for. På fleire område tek Valdres eit internasjonalt ansvar. Gjennom Unesco - konvensjon om immateriell kulturarv har Noreg plikt til å sikre livsvilkåra for særskilte kulturformer. Jørn Hilme-stemnet og Valdresmusea gjer ein stor innsats i arbeidet med instrumenthandverket og langeleikmusikken. Båe institusjonar forvaltar tradisjonar, men er samstundes utviklingsorienterte og viktige utviklarar av feltet på nasjonal basis. Til sjuande og sist handlar spørsmålet om finansiering om kva slags samfunn vi skal leve i. Kva er kulturens bidrag i ein slik samanheng og kva skal kulturen gjere med kvar og ein av oss. Skal den vere samfunnets lim eller må vi tole at den også blir vår lupe? Skal vi tole kulturlivets kritikk eller heier vi berre fram det koselege og hyggelege, den delen av kulturen som stadig stadfestar våre identitetar? Gjev vi rom til det vi ikkje forstår, det vi ikkje forklare, det smale og det marginale? Eller arbeidar vi jamt og trutt med dei gamle kulturelle grunnplankane, kulturen vi kjenner så godt frå før? Handlar ikkje kulturens bidrag i røynda om å sikre det frie ordet gjennom demokratisk deltaking og medverknad for alle? Dette tvisynet på kultur er det ei vilje

4 MØTEBOK Side 4 av 6 og evne til å utforske og problematisere innanfor kulturfeltet i Valdres, og her kan regionen framover vera ein interessant aktør regionalt og nasjonalt. Dei politiske partia anerkjenner langt på veg ei slik forståing av kulturens verdi. Graden av stateleg finansiering og påverknad varierer, men i røynda snakkar vi om nyansar kring dei same sentrale prinsippa for norsk kulturliv: staten skal bidra til eit fritt og sjølvstendig kulturliv. Staten bidreg Det statlege bidraget til kulturlivet er stort: Valdresmusea, Vinjerock, Jørn Hilme-stemnet, Valdres sommersymfoni er døme på mottakarar av fast driftstilskott. Men også andre aktørar nyter godt av anten årlege tilsko tt frå Kulturrådet elle støtte til einskilde arrangement eller prosjekt; Frikar, Hemsingfestivalen og Strunkeveko er døme på dette. På utøvarnivå har Valdres ein høg andel mottakarar av støtte frå Statens kunstnarstipend innafor folkekulturfeltet. Det statelege bidraget er viktig og sikrar det høge nivået i kulturlivet i Valdres. Så er også responsen i retur svært god. Styresmaktene omtalar kulturlivet i Valdres som framoverlent, nytenkande, men også trufast overfor dei uttrykksformene som kjenneteiknar regionen. Tvisynet er nok ein gong eit viktig prinsipp for kulturarbeidet i Valdres. Og valdrisane er flinke til å sikre statlege bidrag til institusjonane, prosjekta, festivalane og arrangementa. Like fullt har me ein kompetanse regionalt som me i større grad kan dra veksel på nasjonalt sett både i tildeling av roller, midlar og fagleg anerkjenning. Men, skal ein sikre slik merksemd må ein jobbe knallhardt kvar dag. Dialogen med politikarar og representantar for råd, utval, stiftingar og komitear på nasjonalt nivå er

5 MØTEBOK Side 5 av 6 krevjande. I dei fleste tilfelle utfører ein desse oppgåvene åleine, på vegne av seg sjølv eller sin eigen organisasjon. Sjeldan dreg ein veksel på kompetansen eller nettverket hjå heimlege politikarar. Ordførarar reiser gjerne til Stortinget i spørsmål om veg og infrastruktur. Men sjeldan dreg kulturfeltet veksel på denne kompetansen og inviterer dei same ordførarane til kamp om ressursar til kulturfeltet. Truleg ville eit samla kulturfelt i Valdres vinne mykje på om ein samla seg om ein felles strategi for møte med sentrale politikarar og bidragsytarar.» Vurdering: Dagleg leiar meiner at dette er eit viktig innspel for å få til utvikling i Valdres. Det er viktig at Valdres til ein kvar tid søkjer å finne beste løysingar for å bli betre. I Valdres er det Valdres kulturnettverket som handterer og koordinerer kultursaker. Kulturnettverket skriver høyringsuttaler, kjem med politiske innspel og foreslår tiltak og aktiviserer i regionen. Desse er representert i ved sine rådmenn. Det er viktig at saker frå kulturnettverket går vidare frå OK-utvalet slik at saker kan fremmast vidare til der mellom anna alle ordførarane er samla. Saker kan også fremmast frå kulturnettverket gjennom administrasjonen i VNK. Valdres har fleire nettverk som arbeidar innan kultursegmentet, og deira interesser kan dekkast gjennom dei etablerte strukturane. I desse nettverka er både museet og VNK representert. I brevet om kulturlivet i Valdres tek dei også opp frivillig sektor. Dette er ei gruppe som ikkje har plass i dagens struktur. Dagleg leiar tilrår at (VNK) og Valdresmusea(VM) tek opp dette som tema i eit samhandlingsmøte der saker koordinerast, og tek opp korleis arbeidet kan koordinerast endå betre. Vidare bør eit slikt administrativt møte diskutere korleis vi utviklar kulturfeltet vidare i samarbeid med dei nettverka og strukturane som alt er etablert..

6 MØTEBOK Side 6 av 6 Framlegg til vedtak: tilrår at Valdresmusea og fyljer opp saka i samarbeid. Vedtak: