Forfall vert å melda til kundetorget på tlf , som syt for innkalling av varamedlemar. Varamedlemar møter kun etter særskild innkalling.

Transkript

1 Fitjar kommune Møteinnkalling Utval: Kommunestyret Møtestad: Kommunestyresalen, Rådhuset Dato: Tid: 15:00 Forfall vert å melda til kundetorget på tlf , som syt for innkalling av varamedlemar. Varamedlemar møter kun etter særskild innkalling. Innkalling er sendt til: Namn Funksjon Representerer Wenche Tislevoll Ordførar H Frode Pletten Medlem H Tor Henning Vestbøstad Medlem H Terje Træet Medlem H Arne Prestbø Medlem H Bente Karin Isdahl Medlem H Torstein Grimen Medlem H Agnar Aarskog Varaordførar AP Annar Westerheim Medlem AP Thoralf Åge Røen Medlem AP Helga Nøtland Auestad Medlem KRF Dagfinn Brekke Medlem KRF Bård Inge Sørfonn Medlem KRF Lars Ove Rimmereid Medlem SP Grete Marit Veka Maraas Medlem SP Sigurd Andre Maraas Medlem FRP Varamedlemar Funksjon Representerer Bjørg Karin Tislevoll Varamedlem H Sigurd Johan Underhaug Varamedlem H Gunn Marit Søreide Varamedlem AP Johannes Nesse Varamedlem KRF Karen Elisabet R. Sæbø Varamedlem SP Konrad Westvik Varamedlem FRP Til sak PS 1/14 Temamøte kommunestruktur: Kommunestyret vil starta med temamøte som vert innleia ved Harry Herstad. Wenche Tislevoll Ordførar Bente Fitjar møtereferent Side1

2 Saksnr Innhald Lukket PS 1/14 PS 2/14 PS 3/14 PS 4/14 PS 5/14 PS 6/14 Temamøte kommunestruktur Godkjenning av protokoll Meldingar Val av ny pensjonsordning for folkevalde Adressering i Fitjar Presisering av eigedomsskattevedtaket i budsjettet - nyare bustader PS 7/14 Lånopptak i høve kjøp av eigedom til omsorgs- og bustadsføremål - fornya lånefullmakt PS 8/14 Søknad om utviding av bompengeperioden for E39 Halhjem - Sandvikvåg PS 9/14 Barnehegestrukturen i Fitjar kommune PS 10/14 Høyring Ferjerute Halhjem-Sandvikvåg frå 2017 PS 11/14 PS 12/14 PS 13/14 Reaksjonar mot ulovleg bygging. Bruk av rettsbrotsgebyr på området for Plan- og bygningslova Busetting av flyktningar Ymse Side2

3 Fitjar kommune Arkivkode: 040 Saksmappe: 2011/550 Sakshandsamar: Wenche Tislevoll Dato: SAKSFRAMLEGG Temamøte kommunestruktur Utval sak Utval Møtedato 20/14 Formannskapet /14 Kommunestyret Vedlegg : 1 Norhordland fase 2.1 Vedlegg: Nordhordland - Kommunestruktur 2015, Telemarksforskning Bakgrunn: I Sundvollen erklæringa står det: Regjeringen vil gjennomføre en kommunereform, hvor det sørges for at nødvendige vedtak blir fattet i perioden, jamf. samarbeidsavtalen (Venstre og Krf) Regjeringen vil ha gjennomgang av oppgavene til fylkeskommunene, fylkesmennene og staten med sikte på å gi mer makt og myndighet til mer robuste kommuner. Regjeringen vil omtale arbeidet med kommunereformen i kommuneproposisjon I kommunestyret stilte representanten Harald Rydland (gruppeleiar Krf) spørsmål til ordføraren: Stortingsvalet er vel over og me har alt fått grei melding om kva politikk me kan venta oss på ein del områder framover. Det er ikkje tvil om at det snart vert sett i gang ein prosess for å få redusert talet på kommunar i Noreg. Det er heller ikkje tvil om at Fitjar er ein av dei kommunane som ligg lageleg til for hogg i ein slik prosess. Me i Fitjar kan då velja å forhalda oss til dette på ulike måtar: 1. Me kan seia at dette er me i mot, lena oss tibake og håpa at det går over denne gangen og. 2. Me kan ta inn over oss at dette kjem til å skje, involvera oss i prosessen, vera med og setja dagsorden, og prøva å styra dette slik at innbyggjarane i Fitjar kjem så godt ut som råd. Fitjar KrF er tilhengar av å gå på løysing nr. 2. Då bør me snarast invitera innbyggjarane og det politiske miljøet i Fitjar med i debatten. I ein slik debatt er det mange spennande spørsmål som kjem opp. Til dømes desse: -Kan me læra noko av prosessen frå 1964 (Schei-kommisjonen) for å hindra at lokalsamfunn skal verta sette opp mot kvarandre, og at det vert skapt sår som tek lang til å lækja? -Kor stor kommune bør Fitjar verta ein del av, og kven bør vera med? -Skal me be om å få fortgang i nokre vegprosjekt og andre offentlege investeringar som ein del av ei kommunereform? -Korleis vil ei kommunesamanslåing verka inn på talet offentlege arbeidsplassar i Fitjar? Side3

4 -Bør me sikra at me får eit lokalt folkevald organ som kan fremja Fitjar som lokalsamfunn og styrka samarbeidet mellom kommune, næringsliv og frivillig sektor på nokre områder, og at dette organet får eit budsjett å forvalta? -Skal me i ein overgangsperiode prøva å få til ei slags kommunal regjering, der representantar frå dei ulike kommunane/lokalsamfunna får plass? -Kva kommunale- og andre offentlege institusjonar er det viktig å framleis behalda i Fitjar? I tillegg til desse spørsmåla er det mange andre tema som og bør trekkjast fram i ein debatt om kommunestruktur. SPØRSMÅL Vil ordføraren arbeida for at me snarast skal få innbyggjarane og det politiske miljøet i Fitjar med på ein debatt med tanke på ei kommunesamanslåing? SVAR Ordføraren ser også at ei endring i kommunestrukturen vil koma, dette varsla frå Høgre ved Erna Solberg og frå AP Jens Stoltenberg. Det er ikkje mindre aktuelt etter at ei ny regjering ser dagens lys. Dette vore drøfta nokre gongar i Samarbeidsrådet og vil koma opp igjen i møtet 11. oktober I Samarbeidsrådet Dersom Samarbeidsrådet skal drøfta kommunestruktur vidare er det avgjerande med forankring i kommunane. Der er difor viktig med informasjon til kommunestyra. Det må/bør utarbeidast ein strategi på ein prosess for å ta saka vidare. Det er avgjerande at ordførarar og rådmann får fullmakt til å drøfta saka vidare i Samarbeidsrådet. Saka vil koma opp igjen, men då i ein større utgreidd sak. I fellesmøte mellom SRS og ORK Kort runde om diskusjonar og prosessar i kommunane. I Samarbeidsrådet Kommunestruktur: Ordførar Kjetil Hestad la fram forslag om at scenario er ei god tilnærming til dette tema. Kommunane vart samde om at administrasjonen lager ei skisse til korleis eit eventuelt scenarioarbeid kan gjennomførast i møte 11. oktober. Også KS gjorde vedtak som gjaldt ei eventuell endring i kommunestrukturen. Som bl.a understreker at ein mogleg endring i kommunestrukturen forutset eit tydeleg initiativ frå Stortinget med ei klar begrunning, eit klart formål, tydelege rammer for prosessen og ein overordna tidsplan. Som vist til over så er dette alt eit politisk arbeid på gong og eg håpar å koma attende med ei sak ang. starten på scenario arbeidet i kommunestyret i november. Elles er dette ei sak som også må drøftast nøye i eige parti. Som ordførar håpar eg å få så gode prosessar som mogleg på dette for å få eit resultat til beste for Fitjar kommune sine innbyggjarar. Reknar også med at me får klare signal frå stortinget/regjeringa på dette, som vist til i vedtak frå KS. Side4

5 Saksopplysningar: I kommunestyret stilte representanten Harald Rydland (gruppeleiar Krf) på nytt spørsmål til ordføraren vedkomande kommunesamanslåing. Viser til svaret frå ordførar: «Viser til tidligare uttaler og kan opplyse om at arbeidet ikkje er kome i gong enda. Det er ikkje gitt klare hentydingar om denne prosessen. Ein tek sikte på å få eit temamøte i kommunestyret på nyåret.» Seinare blei slikt vedtak fatta i Samarbeidsrådet : Samarbeidsrådet for Sunnhordland går inn for at det vert gjennomført eit scenarioarbeid med fokus på ein eventuell ny kommunestruktur i Sunnhordland Det vert sett ned ei arbeidsgruppe med representantar frå Bømlo, Stord og Fitjar som skal utarbeida eit mandat for det vidare arbeidet. Finansieringa av arbeidet kjem opp som ny sak når mandatet for arbeidet er vedteke. I arbeidsgruppa er: Odd Harald Hovland, Bømlo, Harry Herstad Stord og Wenche Tislevoll Fitjar. Arbeidsgruppa skal leggja fram eit mandat til felles formannskapsmøte for Sunnhordland fredag 7. mars på Stord Hotell kl. 09:00, der kommunestruktur skal vera tema. Kommunestruktur er sett opp som tema i kommunestyret Harry Herstad vil koma og ha ei innleiing om tema og ein ber formannskapet drøfta opplegget for drøftingane. Framlegg til vedtak: Saka vert lagt fram utan tilråiing. Endeleg sak vert å leggja fram for kommunestyret. Behandling i Formannskapet : Ordførar Wenche Tislevoll orienterte om bakgrunn for saka. Formannskapet drøfta saka. Saka vert lagt føre som temasak i kommunestyret Tilråding til kommunestyret: Atle Tornes Rådmann Side5

6 Nordhordland Kommunestruktur 2015 Avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) KJETIL LIE, TOR ERIK BAKSÅS, ANJA HJELSETH OG AUDUN THORSTENSEN TF-rapport nr Side6

7 Tittel: Nordhordland Kommunestruktur 2015 Undertittel: Avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) TF-rapport nr: 331 Forfatter(e): Kjetil Lie, Anja Hjelseth, Audun Thorstensen og Tor Erik Baksås Dato: ISBN: ISSN: Pris: 165,- (Kan lastes ned gratis fra Framsidefoto: Nordhordland Utviklingsselskap IKS, fotograf: Eivind Senneset Prosjekt: Kommunestruktur Nordhordland fase 2.1 Prosjektnr.: Prosjektleder: Kjetil Lie Oppdragsgiver(e): Nordhordland Utviklingsselskap IKS Spørsmål om denne rapporten kan rettes til: Telemarksforsking Postboks Bø i Telemark Tlf: Resymé: Regionrådet for Nordhordland har hausten 2013 fått utarbeida ein rapport som vedtaksgrunnlag for val av vidare prosess knytt til prosjektet «Kommunestruktur 2015». Rapporten tek for seg ulike sider ved å velje å gå vidare med ei utgreiing av ei eller fleire mogelege kommunesamanslåingar, eller å fortsetje som sjølvstendige kommunar med interkommunalt samarbeid. Rapporten utfyller ein tidlegare rapport frå juni 2013, som tek for seg ulike sider ved kommunesamanslåing og interkommunalt samarbeid. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 2 Side7

8 Forord Telemarksforsking - i samarbeid med EY AS - har fått i oppdrag frå Nordhordland Utviklingsselskap IKS å utgreie fase 2.1 av Kommunestruktur Rapporten skal klargjere og tilrå for kommunane om anten å velje utgreiingsløpet eller samarbeidsrelasjonsløpet før neste fase av prosjektet. Denne rapporten kan lesast aleine, men vi vil samtidig tilrå å sjå den i samanheng med rapporten frå fase 1. Kjetil Lie frå Telemarksforsking har vore prosjektleiar og Tor Erik Baksås frå EY har vore gjennomføringsansvarleg. I tillegg har Audun Thorstensen og Anja Hjelseth frå Telemarksforsking delteke i arbeidet. Vår kontaktperson hos oppdragsgjevar har vore dagleg leiar Rune Heradstveit i Nordhordland Utviklingsselskap IKS, som vi vil takke for godt samarbeid i prosjektperioden. Vi vil òg takke andre i kommunane og Nordhordland Utviklingsselskap IKS som har hjelpt med gode bidrag. Utgreiingsarbeidet er gjennomført i perioden oktober - desember Bø, 20. desember 2013 Kjetil Lie Prosjektleiar «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 3 Side8

9 Innhold Samandrag Innleiing Framtidas Nordhordland Bakgrunn for utgreiinga Formål med utgreiinga Metode og gjennomføring Drøfting av vurderingskriterium Kommuneøkonomi Økonomisk status Økonomiske effektar på overføringane frå inntektssystemet Sone for arbeidsgjevaravgift og distriktspolitisk verkeområde Eigedomsskatt og kommunal prissetjing Inntekter frå konsesjonskraft Tenesteproduksjon Administrasjon Tenesteproduksjon og moglege effektiviseringsgevinstar Demografi og kommuneøkonomi Modellar for tenesteyting Lokaldemokrati Samarbeidsrelasjonsløpet Utgreiingsløpet Demokrati i neste fase Samfunnsutvikling Samarbeidsrelasjonsløpet Utgreiingsløpet Utgreiingsløpet og samarbeidsrelasjonsløpet Presentasjon av utgreiingsløpet «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 4 Side9

10 4.1.1 Kommuneøkonomi Tenesteproduksjon Lokaldemokrati Samfunnsutvikling Fordelar med utgreiingsløpet Ulemper ved utgreiingsløpet Ekstern påverknad Presentasjon av samarbeidsrelasjonsløpet Kommuneøkonomi Tenesteproduksjon Lokaldemokrati Samfunnsutvikling Fordelar ved samarbeidsrelasjonsløpet Ulemper ved samarbeidsrelasjonsløpet Ekstern påverknad Vidare prosess i prosjektet «Kommunestruktur 2015» Sentrale føringar Tidfesting Organisering av vidare prosess Fase 2.2 Utgreiingsfasa Fase 3 - Gjennomføringsfasa Prosesskisse Prosesskisse Framdrift og beslutningspunkt Oppsummering og anbefaling Kommuneøkonomi Tenesteproduksjon Lokaldemokrati Samfunnsutvikling «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 5 Side10

11 6.1.5 Sentrale politiske føringar og kunnskapsinnhenting Tilråding «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 6 Side11

12 Samandrag Nordhordlandsregionen er i gong med arbeid om framtidig kommunestruktur. Denne fasen av prosessen er etablert for å danne eit vedtaksgrunnlag for dei einskilde kommunestyra om kva type prosess dei ønskjer å delta i framover; anten eit utgreiingsløp som leier fram til ein eller fleire kommunesamanslåingar, eller eit samarbeidsrelasjonsløp der kommunen ikkje vil slå seg saman med andre kommunar, men vel ei løysing med tett samarbeid med ein større og sannsynlegvis samanslått nabokommune. Denne utgreiinga tek føre seg tre alternative utviklingsbanar for framtidas Nordhordland. Det fyrste alternativet er å fortsetje som i dag som sjølvstendige kommunar med utstrakt interkommunalt samarbeid. Den andre vegen vidare inneber gjennomføring av det vi kan kalle ei tradisjonell kommunesamanslåing, der typisk to-tre kommunar går saman i ein ny kommune. Den siste alternative utviklingsbana inneber å skape ein stor regionkommune, der alle eller dei fleste av dagens kommunar i regionen går saman til ein ny stor Nordhordlandskommune. Kommuneøkonomi Våre berekningar viser at dei fyrste 15 åra etter ei kommunesamanslåing vil innebere lita endring i kommunane sine frie inntekter. Dersom ein klarer å realisere nokre effektiviseringsgevinstar relativt raskt, vil det vere netto innsparingspotensial. Ein kan også forvente at den nye regjeringa vil gjere endringar i inntektssystemet, som gjer det meir fordelaktig å slå seg saman ut frå det som er sagt om den varsla kommunereforma. Uansett meiner vi at kommuneøkonomien ikkje bør vere den avgjerande drivkrafta for å gå vidare med prosjektet «Kommunestruktur 2015». Dersom den nye regjeringa skal lukkast i å gjennomføre ei større kommunereform, vil det etter vårt syn kunne vere heilt avgjerande å gjere endringar i inntektssystemet slik at det i større grad løner seg å gjennomføre friviljuge kommunesamanslåingar. Tenesteproduksjon Ved ei eventuell kommunesamanslåing er det å forvente at det kan realiserast eit relativt monaleg innsparingspotensiale på administrasjonskostnader, og i noko mindre utstrekning på dei ulike tenesteområda. For å lukkast med det, må ein likevel føresette at ein er villig til å gjere strukturelle grep som gjer det mogeleg å spare pengar. Vår vurdering er at ingen av dei aktuelle modellane knytt til samlokalisering, desentralisering eller funksjonsdeling, vil kunne gjennomførast fullt ut, men at ein må finne ei «mellomløysing» der det beste frå kvar av dei blir brukt. Det vil vere naturleg å leggje kriterium som økonomi, stordriftsfordelar, større fagmiljø og tilgang til tenestene til grunn. Lokaldemokrati Forsking viser uklare effektar på lokaldemokratiet knytt til kommunestrukturendringar. Det er mange moglegheiter knytt til å vitalisere det lokalpolitiske arbeidet og lokaldemokratiet i samband med ei kommunesamanslåing. Kommunane som deltek vidare i prosessen, vil få utarbeidd konkrete forslag til korleis den politiske organiseringa kan utformast i samband med ein eventuell endra «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 7 Side12

13 kommunestruktur. Dette vil gå på storleik på kommunestyret, utvalsstruktur osv. I tillegg vil ein også sjå på andre grep kommunen kan gjere for å styrkje lokaldemokratiet; både for dei folkevalte og for innbyggjarane i kommunen. Her vil det mellom anna drøftast moglegheiter for å ta det politiske arbeidet ut til folket i form av opne møter, nye møtearenaer- og former samt prosessar rundt høyringsfråsegner. Ved å velje å gå vidare med samarbeidsrelasjonsløpet det vil seie ikkje å gjennomføre ei kommunesamanslåing, men fortsetje med interkommunalt samarbeid, vil ein i aukande grad kome borti dei demokratiske problema ved interkommunale samarbeid ved at avgjerdene blir tekne vekk frå kommunestyra. Samfunnsutvikling Ei kommunesamanslåing vil kunne føre til at kommunane blir oppfatta som ei meir slagkraftig eining og framstår som ein meir attraktiv samarbeidspartnar for aktørar som ønskjer å bidra med næringsutvikling, bustadbygging, andre offentlege organ osv. Nordhordlandsregionen er i vekst, men veksten er til dels svært ujamnt fordelt i regionen. Den sentrale problemstillinga vil vere om ei kommunesamanslåing vil klare å gjere veksten meir balansert. Den vidare prosessen bør i stor grad ta opp i seg utfordringane med å balansere veksten i regionen. Sentrale politiske føringar og kunnskapsinnhenting Den nye regjeringa Solberg saman med regjeringa sine støtteparti KrF og Venstre, har blitt einige om at det skal gjennomførast ei større kommunereform der nødvendige vedtak for å endre kommunestrukturen skal fattast i løpet av Stortingsperioden Ut frå dette er prosessen Nordhordlandsregionen har starta på, veldig rettidig. Nordhordland er no i forkant av dei sentrale politiske føringane. Det gir større styringsfart og moglegheit til å påverke dei gode løysingane. Ut frå dei styringssignala som så langt har kome frå sentralt politisk hald, meiner vi det er rimeleg å tru at samarbeidsrelasjonsløpet er mindre relevant no enn tidlegare. Når kommunane no skal velje kva dei vil gjere vidare i prosessen, meiner vi difor at kommunane bør velje å gå vidare med utgreiingsløpet. Grunngjevinga for dette er at ein då er i tråd med det som ser ut til å bli dei sentralt gitte føringane for kommunereforma. I tillegg vil deltaking i utgreiingsløpet òg vera det alternativet som gjev mest kunnskap om dei moglege alternativa framover. Tilråding Vi rår til at alle kommunane i Nordhordland går vidare i prosessen rundt prosjektet «Kommunestruktur 2015» ved å delta i utgreiingsløpet. Gjennom deltaking i utgreiingsløpet vil kommunane innhente mest mogeleg kunnskap om konsekvensane av ei eventuell deltaking i ei framtidig kommunesamanslåing. Vi meiner slik sett at det tidlegare «samarbeidsrelasjonsløpet» bør utgå i den vidare prosessen. For å kompensere for bortfallet av samarbeidsrelasjonsløpet tilrår vi også at den vidare prosessen etablerer fleire vedtakspunkt for kommunestyra, slik at dei einskilde kommunane har moglegheit til å fatte andre utviklingsval på eit seinare tidspunkt. På denne måten meiner vi at kommunane ikke har forplikta seg endeleg til ei kommunesamanslåing ved å vedta å gå vidare i utgreiingsløpet. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 8 Side13

14 1. Innleiing 1.1 Framtidas Nordhordland Nordhordlandsregionen utarbeida i 2006 den fyrste rapporten om mogeleg kommunesamanslåing. På denne tida var den svært liten aktivitet knytt til dette feltet i Noreg. I samband med, og i etterkant av Stortingsvalet 2013, har temaet på nytt blitt dagsaktuelt. I samband med dette har Nordhordlandsregionen også denne gongen vore blant dei fyrste regionane i landet som har teke tak i denne problemstillinga med opne og fordomsfrie auge. Formålet med prosessen er å sjå kva kan ein skape for regionen i fellesskap. Denne utgreiinga tek i så måte for seg tre alternative utviklingsbanar for framtidas Nordhordland. Det fyrste alternativet er å fortsetje som i dag som sjølvstendige kommunar med utstrakt interkommunalt samarbeid. Den andre vegen vidare inneber gjennomføring av det vi kan kalle ei tradisjonell kommunesamanslåing der typisk to-tre kommunar går saman om å danne ein ny kommune. Dersom ein vel denne utviklingsbana, må grunngjevinga vere at ein på denne måten kan levere betre og meir effektive tenester til innbyggjarane, og slik sett ha ein betre driftsøkonomi. I tillegg vil ei viktig grunngjeving vere at ein ny kommune kan spele ei større og viktigare rolle i samfunnsutviklinga i regionen. Den siste alternative utviklingsbana inneber å skape noko heilt nytt; ein stor regionkommune der alle eller dei fleste av dagens kommuner i regionen går saman til ein ny stor Nordhordlandskommune. Ei slik samanslåing vil skape noko vi ikkje har sett til no i Noreg. I samband med den varsla kommunereforma vil likevel regionkommunar sannsynlegvis bli ein del av ordskiftet. Ein regionkommune vil vere den utviklingsbana som i størst mogeleg grad er i stand til å ta på seg nye oppgåver, til dømes innanfor vidaregåande opplæring, samferdsel og regional utvikling. Diskusjonar og prosessar rundt mogelege endringar i kommunestruktur er krevjande, både sakleg sett og emosjonelt. Til sjuande og sist kokar problemstillingane ned til følgjande: Korleis står vi best mogleg rusta til å møte framtidas utfordringar og til å skape framtidas Nordhordland? Langs alle dei aktuelle strategiske utviklingsbanane ligg det moglegheiter til å takle både utfordringar og å skape framtid. Det alternativet som framstår som det tryggaste, er å fortsetje som i dag. Men vil det kunne skape mange nye moglegheiter for regionen som ikkje er skapte allereie? Å gå for kommunesamanslåingar, og framfor alt å skape ein stor regionkommune, er det mest krevjande alternativet med størst risiko. Men desse alternativa er også dei alternativa med størst oppside, og størst moglegheiter til å vere i front nasjonalt med å skape ein ny konstellasjon. For å gjenta den overordna problemstillinga: Korleis står vi best mogleg rusta til å møte framtidas utfordringar og til å skape framtidas Nordhordland? Scena er dykkar. God debatt! «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 9 Side14

15 1.2 Bakgrunn for utgreiinga Nordhordlandsregionen er i gong med arbeid om framtidig kommunestruktur. Regionrådet har kunngjort eit eksternt bistandsoppdrag for å støtte i prosessen både som prosessrettleiararg for å skaffe underlagsmateriale og vedtaksgrunnlag for vidare prosess i regionen og dei einskilde kommunane. Telemarksforsking, i samarbeid med Ernst & Young, har fått oppdraget med å hjelpe i prosessen og utarbeide eit skriftleg vedtaksgrunnlag for kommunane sine val av vidare prosess i prosjektet «Kommunestruktur 2015». Som bakgrunn for prosjektet ligg også ei utgreiing frå 2006 utført av Asplan Analyse og ECON Analyse om Nye samhandlingsformer og strukturendringar i Nordhordland. Vidare er det utført ei innleiingsutgreiing til prosessen ein no står føre som ein fase 1, med tittelen Nye samhandlingsreformer og strukturendringar i Nordhordland. Denne blei utført av Telemarksforsking i samarbeid med Ernst & Young og Asplan Viak våren 2013, og er ei oppdatering av rapporten frå Denne rapporten er som nemnd eit vedtaksgrunnlag for vidare prosess i dei ulike kommunane. Rapporten skal kunne lesast som eit sjølvstendig produkt. For å oppnå dette har vi også henta inn delar frå rapporten i fase 1 der det er relevant, for å gi lesaren betre samanheng i denne rapporten. Like fullt tilrår vi styringsorgana i kommunen om også å lese rapporten frå fase 1 i prosjektet våren 2013, saman med denne rapporten frå fase 2.1, før ein fattar endeleg avgjerd om kommunen sin vidare deltaking i prosessen. I fase 2.1 meiner vi at det viktigaste blir å skaffe eit vedtaksgrunnlag, slik at kommunane kan ta stilling til om dei ønskjer å delta i utgreiingsløpet eller samarbeidsrelasjonsløpet. Denne rapporten skal drøfte fordelar og ulemper ved og konsekvensar av å delta på kvart av dei to løpa for den einskilde kommunen. Fordelar og ulemper blir her drøfta og lista opp for alle dei naturlege utgreiingstema; kommuneøkonomi, tenesteproduksjon, lokaldemokrati og samfunnsutvikling. Utgreiinga gir og ulike døme på korleis tenesteproduksjonen i ein eventuell samanslått kommune kan fordelast mellom dei ulike noverande kommunane. Fase 2.1 er etablert for å danne eit vedtaksgrunnlag for det enkelte kommunestyre, for kva type prosess dei ulike kommunane ønskjer å delta i framover; anten eit utgreiingsløp som leier fram til ein eller fleire kommunesamanslåingar i Nordhordland, eller ein samarbeidsrelasjonsløp der kommunen ikkje vil slåast saman med andre kommunar, men vel ei løysing med tett samarbeid med ein større og sannsynlegvis samanslått nabokommune. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 10 Side15

16 1.3 Formål med utgreiinga Som det framgår av ovannemnde er formålet med utgreiinga å lage eit vedtaksgrunnlag for kommunane om dei ønskjer å gå vidare med utgreiinga og sjå kva som eventuelt kan kome ut av ei mogeleg kommunesamanslåing ved å delta vidare i utgreiingsløpet. Her vil det i denne fasen bli presentert nokre forskjellige alternativ for mogelege framtidige kommunesamanslutningar. Vi vil kome nærmare tilbake til presentasjon av dei ulike alternativa, som er utarbeidd i samarbeid med Nordhordland Utviklingsselskap IKS. Vi gjer merksam på at dei ulike alternativa for mogelege kommunesamanslåingar som blir presenterte i denne rapporten korkje er uttømmande eller ekskluderande for andre alternativ i den vidare prosessen. Dei presenterte konstellasjonane i denne rapporten er berre presenterte for å vise eksempel på korleis det kan gjerast, og også eksempel på kva for effektar ei kommunesamanslåing kan ha. Alternativet til dette utgreiingsløpet dersom ein ønskjer å delta meir flyktig og mindre forpliktande i den vidare prosessen, vil vere samarbeidsrelasjonsløpet. Dette vil kunne gi mange av dei same fordelane som å delta i utgreiingsløpet. Ulempa i dette alternativet er at ein i mindre grad har kontroll over kva for ein kommune som blir slått saman vil samarbeide med ein kommune på utsida av kommunesamanslåinga om. I denne utgreiinga vil vi kome nærmare inn på fordelar, ulemper og konsekvensar av å velje dei ulike alternativa for vidare prosess i prosjektet «Kommunestruktur 2015» i Nordhordland. Utgreiinga vil løfte fram og klargjere problemstillingar knytte til kommuneøkonomi, tenesteproduksjon, lokaldemokrati og samfunnsutvikling, som sentrale beslutningsvariablar knytt til endringar i kommunestruktur. I denne fasen vil likevel ikkje alle spørsmål bli besvart. Resterande og utfyllande svar vil kome i den vidare prosessen, då poenget no berre er å gi kommunane eit vedtaksgrunnlag for kva veg ein ønskjer å gå vidare. Til slutt presenterer vi i slutten av denne rapporten ei skisse til vidare prosess og framdriftsplan for «Kommunestruktur 2015» i Nordhordland. Som nemnt er denne rapporten meint å vere eit vedtaksgrunnlag for kommunanes val av vidare prosess knytt til «Kommunestruktur 2015.» Kommunane vil med utgangspunkt i denne rapporten bli invitert til å fatte ei slik avgjerd i løpet av fyrste del av Eit sentralt poeng i så måte er at kommunane ikkje bind seg opp til det eine eller andre endeleg utfallet, ved å fatte ei avgjerd for val av vidare prosess. Det vil kome fleire avgjerdspunkt der kommunane kan skifte retning/prosesstype. Korleis dette kan sjå ut i praksis vil bli nærmare skildra mot slutten av rapporten. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 11 Side16

17 2. Metode og gjennomføring Utgreiinga er gjennomført ved bruk av ulike tilnærmingar for å svare på problemstillingane som blir tatt opp. KOSTRA er brukt for å sjå på den økonomiske situasjonen i dei ulike kommunane i Nordhordland. For å berekne kommunane sine inntekter over rammetilskotet er berekningane gjennomførde i prognosemodellen til KS, versjon «prok1008» For å sjå på konsekvensar for konsesjonskraftsinntekter har vi henta inn tal på konsesjonskraftmengd frå Noregs vassdrag- og energidirektorat datert , og tal på allment elektrisk forbruk i kommunane frå BKK og Modalen Kraftlag SA. Oppdraget er gjennomført i perioden oktober - desember Det var eit oppstartsmøte i Knarvik i forkant av deltaking på Nordhordlandstinget der regionen var representert med regionrådsleiar Jon Askeland, samt Bent Gunnar Næss og Rune Heradstveit frå Nordhordland Utviklingsselskap IKS. Oppdragstakar har delteke på følgjande samlingar i regionen: Møte i Nordhordlandstinget 28. oktober. Her blei oppdraget presentert, og det blei gjennomført workshop og gruppearbeid med formannskap og rådmenn i dei 9 kommunane. Møte i regionrådet 1. november. Her blei gruppearbeidet frå førre samling summert og diskutert. Møte i regionrådet 25. november. Oppdragstakar presenterte førebelse berekningar på økonomiske effektar i samband med eventuell endring av kommunestruktur. I tillegg blei det gjennomført temavise sesjonar rundt følgjande tema sett i lys av kommunestrukturendringar: Økonomi, tenesteproduksjon, samfunnsutvikling og lokaldemokrati. Mot slutten av gjennomføringsperioden sendte oppdragstakar over eit rapportutkast til oppdragsgivar til gjennomlesing, for å luke ut eventuelle feil og misforståingar. Det blei i tillegg gjennomført eit oppsummeringsseminar i regionrådet 9. desember, før endeleg rapport blei overlevert. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 12 Side17

18 3. Drøfting av vurderingskriterium I dette kapittelet ser vi på dei ulike vurderingskriteria kommuneøkonomi, tenesteproduksjon, samfunnsutvikling og demokrati. Når det gjeld kommuneøkonomi gjer vi vurderingar ut frå dei 5 ulike samanslåingsalternativa som er utarbeida i samråd med Nordhordland Utviklingsselskap IKS. Desse alternativa er: 1) Alle, dvs. Modalen, Osterøy, Meland, Radøy, Lindås, Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen 2) Alle minus Osterøy, dvs. Modalen, Meland, Radøy, Lindås, Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen 3) Meland + Radøy + Lindås 4.1) Modalen + Meland + Radøy + Lindås 4.2) Austrheim + Fedje + Masfjorden + Gulen Dersom ikkje alternativ 1 vert valt, vil det kunne vere naturleg å tenke seg at Meland, Radøy og Lindås slår seg saman og Osterøy held seg utanfor. Dei andre kommunane i nord kan vurdere ei eigen samanslåing. Ei utfordring som då vil oppstå, er at dei i nord ikkje vil ha noko naturleg regionssenter. Det er i utgangspinktet ikkje noko geografisk som knyttar desse saman i ein kommune. Det som kan vere aktuelt er samanslåing av Masfjorden og Gulen saman med eventuelt Austrheim og Fedje. Modalen passar ikkje geografisk inn i nokon av desse alternativa. Alternativet til Modalen er å gå inn i storkommunen i sør. Dei skisserte alternativa er ikkje ei uttømmande liste, men ein start for å få fram moglege effektar i våre berekningar. I den vidare prosessen er det naturleg at òg andre alterntive kommunesamanslåingar blir vurdert. Innanfor tenesteyting ser vi nærmare på administrasjon, effektiviseringsgevinstar på tenesteproduksjon og ulike modellar for organisering og lokalisering av tenester. Når det gjeld samfunnsutvikling og lokaldemokrati vurderer vi det ut frå samarbeidsrelasjonsløpet og utgreiingsløpet. 3.1 Kommuneøkonomi Her har vi regna på økonomiske konsekvensar av ulike alternativ for kommunesamanslåing i Nordhordland. Blant anna er det sett på effektar av rammeoverføring gjennom inntektssystemet, inntekter frå eigedomsskatt og inntekter frå konsesjonskraft. Før vi går inn på effektane av ei kommunesamanslåing, vil vi sjå på status i Nordhordlandskommunene i dag. I fase 2.2 av prosjektet vil ein eventuelt kunne drøfte enda nærmare økonomien i kvar enkelt kommune, og effektar av ulike samanslåingsalternativ. Eksempel på dette kan vere korleis kommunane disponerer sine midlar, utrekna utgiftsbehov, planlagte investeringar, langsiktig finansielle plasseringar, harmonisering av lønnsutgifter også vidare. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 13 Side18

19 3.1.1 Økonomisk status Vi ser her nærmare på ulike økonomiske indikatorar, for å kunne seie noko om dagens økonomiske status i dei ulike kommunane, og kva utfordringar dei står overfor. Korrigerte frie inntekter er ein indikator som gir uttrykk for kommunen sitt inntektsnivå. Korrigerte frie inntekter viser nivået på dei frie inntektene (rammetilskot og skatt) korrigert for variasjon i utgiftsbehov ifølgje kriterier i inntektssystemet. Indikatoren viser dermed inntekts- og utgiftssida samla. Kommunar med eit lågt utrekna utgiftsbehov ( billig i drift) får justert opp inntektene sine, mens kommunar med eit høgt utrekna utgiftsbehov ( dyre i drift) får justert ned inntektene sine. Det er fyrst og fremst variasjon i omfanget av regionalpolitiske overføringar, skjønnstilskott og skatteinntekt som forklarer variasjon i utgiftskorrigerte frie inntekter mellom kommunane. For å få eit mest mogeleg komplett bilete av kommunane i Nordhordland sine frie inntekter, viser vi kommunane sine korrigerte frie inntekter både med og utan eigedomsskatt og konsesjonskraftsinntekter i tabellen under. Tabell 1 Frie inntekter i 2012 korrigert for variasjonar i utgiftsbehov. Tabellen viser prosent av landsgjennomsnittet av inntekt pr. innbyggjar. Landsgjennomsnittet = 100. Kjelde: Kommuneproposisjonen Korrigerte frie inntekter ekskl. e-skatt + konsesjonskraftinnt. Korrigerte frie inntekter inkl. e- skatt + konsesjonskraftinnt. Modalen Osterøy Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Gulen Hordaland Hele landet Tabellen viser at alle dei aktuelle kommunane, med unnatak av Osterøy, Meland og Radøy, har eit inntektsnivå over landsgjennomsnittet. Modalen peikar seg ut med svært høge inntekter i forhold til landsgjennomsnittet. I det vidare ser vi på nokre indikatorar på korleis kommunane i Nordhordland forvaltar dei disponible midlane. Teknisk berekningsutval for kommunal og fylkeskommunal økonomi (TBU) vurderer netto driftsresultat som ein hovudindikator for økonomisk balanse i kommunesektoren. TBU tilrår at netto driftsresultat for kommunesektoren over tid bør vere minst 3 % av driftsinntektene. Eit netto driftsresultat på 3 % vil sikre økonomisk balanse. Enkelt sagt tilsvarer eit netto driftsresultat på 3 % eit rekneskapsresultat på nær 0 i privat sektor. Eit netto driftsresultat over 3 % for heile kommunesektoren vil innebere at kommunane byggjer opp ein buffer mot uventa auka utgifter eller reduserte inntekter. God økonomistyring tilseier at kommunane budsjetterer med ein slik buffer. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 14 Side19

20 Dersom vi ser på tabell 2 ser vi at 5 av kommunane (Modalen, Radøy, Fedje, Masfjorden og Gulen) ligg på eller over det tilrådde nivået på 3 % i Fire av kommunane (Osterøy, Lindås, Meland og Austrheim) ligg under. Det er ikkje økonomisk berekraftig for ein kommune å ha netto driftsresultat under 3 % over tid, og det er då sjølvsagt ikkje økonomisk berekraftig å ha eit negativt driftsresultat. Fleire av kommunane må derfor tilpasse drifta til inntektsnivået for å få ei berekraftig økonomisk utvikling. Tabell 2 Netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter Kjelde: KOSTRA (Konsern) Gj.snitt Modalen 8,0 8,6 9,9 8,8 Osterøy 3,8-1,6 0,0 0,7 Meland 2,1-1,3 0,5 0,4 Radøy 0,8 0,2 3,0 1,3 Lindås 1,2-4,5 6,8 1,2 Austrheim 5,7 3,5 2,2 3,8 Fedje 4,7 4,4 5,0 4,7 Masfjorden 6,3 3,3 4,7 4,8 Gulen 6,0 11,8 5,2 7,7 Hordaland 1,5 1,2 1,7 1,5 Landet 2,6 2,5 3,1 2,7 Eit rekneskapsmessig meirforbruk tyder at kommunen har brukt meir pengar enn budsjettert, og nyttast gjerne som ein indikator på økonomisk styring og kontroll. Osterøy og Meland hadde eit monaleg rekneskapsmessig meirforbruk i Per hadde desse to kommunane eit akkumulert rekneskapsmessig meirforbruk på høvesvis om lag 14 og 18 mill. kr. Dei kommunale fonda viser kor mykje kommunen har sett av til seinare års drifts- og investeringsføremål. Disposisjonsfond er det einaste fondet som fritt kan nyttast til dekning av utgifter i både drifts- og investeringsrekneskapen. Disposisjonsfondet er derfor den delen av «reservane» som gir best uttrykk for den økonomiske handlefridomen. Nivået på disposisjonsfond kan seie noko om kva økonomisk «buffer» kommunen har ved uventa hendingar, eller som eigenfinansiering av investeringar. Som vi ser av figuren under har fem av kommunane (Modalen, Lindås, Fedje, Masfjorden og Gulen) ein buffer som er høgare enn landsgjennomsnittet, mens Austrheim har ein buffer som er noko under landsgjennomsnittet og tre kommunar (Osterøy, Meland og Radøy) har låg eller ingen buffer. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 15 Side20

21 Disposisjonsfond ,4 10,0 12,2 11,7 Modalen Osterøy Meland Radøy 8 6 5,9 5,6 Lindås Austrheim Fedje 4 3,9 3,2 Masfjorden Gulen ,4 Hordaland Landet Figur 1 Disposisjonsfond i % av brutto driftsinntekter Kilde: KOSTRA (Konsern). Norske kommunar har moglegheit til å ta opp lån, og gjeldsbelasting og konsekvensen låneopptaka har for drifta, er svært viktig for den økonomiske styringa i norske kommunar. Netto lånegjeld er eit uttrykk for kommunane si gjeldsbelasting, soliditet og finansieringsstruktur. Dess lågare tal, dess betre er det for kommunen sin økonomi. Dei beste kommunane i landet er heilt nede i under 30 % på dette nøkkeltalet, mens gjennomsnittet på landsbasis var 67,6 % i Av figuren under ser vi at 8 av 9 Nordhordlandskommuner er under landsgjennomsnittet, det er berre Meland som over. Meland ligg heller ikkje skremmande høgt over når ein samanliknar med dei kommunane som har størst utfordringar i landet. Generelt kan vi seie at netto lånegjeld for Nordhordlandskommunene viser ein sunn økonomi. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 16 Side21

22 Netto lånegjeld ,1 44,8 77,8 54,6 58,5 47,3 38,7 31,3 64,5 67,6 Modalen Osterøy Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Gulen ,9 Hordaland Landet Figur 2 Netto lånegjeld i % av brutto driftsinntekter i Nordhordlandskommunene, gjennomsnitt Hordaland og landet (konserntall) Kjede: KOSTRA. Som vi ser av dei finansielle nøkkeltala, så er det fleire av kommunane i Nordhordland som har ein solid økonomi. Dette heng saman med inntekter, og vi ser at dei 6 kommunane som har høgare inntekter enn landsgjennomsnittet når ein tek omsyn til eigedomsskatt og konsesjonskraft, og, med nokre unnatak, har eit ok eller godt driftsresultat, bufferar i disposisjonsfond og netto lånegjeld under landsgjennomsnittet. Radøy, Osterøy og Meland har ein meir krevjande økonomisk situasjon som krev stram økonomisk styring.av desse er fyrstnemnde den med høgast driftsresultat og noko buffer i disposisjonsfond. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 17 Side22

23 Tabell 3 Finansielle nøkkeltal 2012 for Nordhordlandskommunene, gjennomsnitt Hordaland og landet. Kjelde: KOSTRA (Konsern). Netto driftsresultat Netto lånegjeld Disposisjonsfond Modalen 9,9 17,1 9,4 Osterøy 0,0 44,8 0,0 Meland 0,5 77,8 0,0 Radøy 3,0 54,6 1,4 Lindås 6,8 58,5 10,0 Austrheim 2,2 47,3 3,9 Fedje 5,0 5,9 12,2 Masfjorden 4,7 38,7 11,7 Gulen 5,2 31,3 5,9 Hordaland 1,7 64,5 3,2 Landet 3,1 67,6 5, Økonomiske effektar på overføringane frå inntektssystemet Det overordna formålet med kommunane sitt inntektssystem er å utjamne kommunane sine føresetnader for å gi eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine. Ved fordelinga av rammetilskotet blir det teke omsyn til strukturelle ulikskapar i kommunane sine kostnader (utgiftsutjamning) og ulikskapar i skatteinntektene (inntektsutjamning). Slik inntektssystemet er utforma, vil ikkje rammetilskotet for ein ny samanslått kommune vere lik summen av rammeoverføringane for dei gamle kommunane. Korleis rammetilskotet - og dermed dei frie inntektene - blir påverka ved ei kommunesamanslåing, vil vere ulikt, avhengig av kva for kommunar som slår seg saman. For å stimulere til frivillige kommunesamanslåingar, er det innført eit særskilt inndelingstilskot som ein del av inntektssystemet. Inndelingstilskotet er lovfesta i lov om fastsetjing og endring av kommune- og fylkesgrenser (inndelingslova). Denne ordninga skal sikre at kommunar ikkje får reduserte rammeoverføringar som følgje av ei samanslåing. Inndelingstilskotet kompenserer for bortfall av basistilskotet (basistillegg), ein eventuell nedgang i regionalpolitiske tilskot og moglege kommunale meirutgifter knytte til endra arbeidsgjevaravgiftssats. Inndelingstilskotet varar over ein 20-årsperiode, der tilskotet blir reelt fryst dei fyrste 15 åra og deretter blir gradvis trappa ned over fem år. Etter 20 år er så rammetilskotet nede på det nivået som skal gjelde på lang sikt. Figuren under illustrerer skjematisk eit typisk utviklingsforløp for rammetilskotet ved ei samanslåing av kommunar. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 18 Side23

24 Sum ramme tilskot etter samanslåing Sum rammetilskot som sjølvstendige kommunar + x mill kr per år - Y mill kr per år - Z mill kr per år Figur 3 Rammetilskotssutvikling med og utan samanslåing. Eksempelkommune Det er viktig å vere merksam på at inntektssystemet er under stadig endring, og at langsiktige konsekvensar derfor er behefta med stor uvisse. Våre berekningar er gjorde på bakgrunn av dagens inntektssystem. Våre berekningar er gjennomførde i prognosemodellen til KS (versjon prok1308gh som byggjer på forslag til statsbudsjett for 2014, datert ), ved å opprette ein ny, konstruert kommune og leggje inn nye verdiar medfølgjande kriterium: - Alle kriteria i kostnadsnøkkelen for utgiftsutjamning - Anslag på skatteinntekter som foreslått i KS-modellen - Inndelingstilskot (verdien av eit basistilskot er sett til 12,331 mill. kr) Med desse dataa blir det partieltkøyrt berekningar ved hjelp av KS sin prognosemodell både med og utan samanslåing. Dei direkte økonomiske effektane av ei samanslåing slår berre ut på rammetilskotet, men sidan rammetilskotet også inneheld eit element kopla til skatt - nemleg inntektsutjamninga - går vi vegen om frie inntekter (= skatt + rammetilskot) for å finne fram til differansane mellom dagens nivå, nivået dei 15 åra ein har fullt inndelingstilskot og nivået etter 20 år når inndelingstilskotet er borte. Berekningane er gjort på følgjande samanslåingsalternativ: 1) Alle, dvs. Modalen, Osterøy, Meland, Radøy, Lindås, Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen 2) Alle minus Osterøy, dvs. Modalen, Meland, Radøy, Lindås, Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen 3) Meland + Radøy + Lindås «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 19 Side24

25 4.1) Modalen + Meland + Radøy + Lindås 4.2) Austrheim + Fedje + Masfjorden + Gulen Alternativ 1 Alternativ 1 er at alle kommunane i Nordhordland blir slått saman til ein kommune. Under blir det vist kva kortsiktige og langsiktige effektar det vil vere snakk om ved ei eventuell samanslåing av alle ni kommunar frå 2014 (jf. Tabell 4 og Figur 4). Tabell 4 Frie inntekter pr år i mill 2014-kr. Alternativ 1 «Alle». Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) Årleg effekt av samanslåing dei fyrste 15 åra (B-A) -0,5 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -119,1 Rammetilskot Alternativ 1-0,5 mill kr per år Rammetilskot Alternativ 1-118,7 mill kr per år -119,1 mill kr per år Figur 4 Rammetilskottsutvekling med og utan samanslåing. Alternativ 1 «Alle». Som tabellen og figuren viser vil alternativ 1 (alle) få redusert rammetilskotet sitt med 0,5 mill. kr kvart år dei fyrste 15 åra etter samanslåing. Dette utgjer -0,02 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. Når inndelingstilskotet er ferdig trappa ned, vil kommunen vere ned på eit langsiktig tilskotsnivå som ligg 119,1 mill. kr pr år under det ein mottok som enkeltkommunar. Dette utgjer -3,6 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. I perioden vil den nye kommunen ha motteke 7,3 mill. kr mindre enn dei sjølvstendige kommunane vil få i sum. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 20 Side25

26 Korleis rammetilskotet fordeler seg på dei ulike elementa er vist i tabellen under. Kommunane befinn seg i ulike skatteinntektsklasser (+/- 90 % av landsgjennomsnittet). Ei eventuell samanslåing vil derfor påverke inntektsutjamninga over rammetilskotet (-9,806 mill.). For kriteria sone og nabo blir det operert med eit anslag lik inga endring. Berekningane viser at samanslåingsalternativ 1 vil få ein auke i den delen av rammetilskotet som skriv seg frå kriteriet urbanitet (9,8 mill.). Opphopingsindeksen (246 tusen) og netto verknad for elevar i statlege og private skular (493 tusen) slår negativt ut på rammetilskotet for den nye kommunen. Inndelingstilskotet er på 118,7 mill. kr og består av 8 basistilskot, 3 småkommunetilskot og eit veksttilskot. Tabell 5 Endring i ulike tilskotselement kroner. Alternativ 1. Tilskotselement Endring i 1000 kr Nto. inntektsutjamning Sone (anslag) 0 Nabo (anslag) 0 Nto.virkn. statl./priv. skoler -493 Opphopningsindeks -246 Urbanitetskriterium Basistillegg Småkommunetilskot Veksttilskot Inndelingstilskot Sum -486 Alternativ 2 Alternativ 2 vil si alle kommunane utan Osterøy. Under ser ein kva for kortsiktige og langsiktige effektar det vil vere snakk om ved ei eventuell samanslåing av alle utanom Osterøy frå 2014 (jf. Tabell 6 og Figur 5). Tabell 6 Frie inntekter pr år i mill 2014-kr. Alternativ 2 «Alle utanom Osterøy». Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) Årleg effekt av samanslåing dei fyrste 15 åra (B-A) 1,5 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -104,9 «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 21 Side26

27 Rammetilskoy Alternativ 2 Rammetilskot Alternativ 2 +1,5 mill kr per år -104,9 mill kr per år -106,3 mill kr per år Figur 5 Rammetilskotsutvikling med og utan samanslåing. Alternativ 2 «Alle utanom Osterøy». Som tabellen og figuren viser vil alternative 2 (alle minus Osterøy) få auka rammetilskotet sitt med 1,5 mill. kr kvart år dei fyrste 15 åra etter samanslåing. Dette utgjer +0,1 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. Når inndelingstilskotet er ferdig trappa ned, vil kommunen vere nede på eit langsiktige tilskotsnivå som ligg 104,9 mill. kr pr år under det ein mottok som enkeltkommunar. Dette utgjer -3,7 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. I perioden vil den nye kommunen ha motteke 22,2 mill. kr meir enn dei sjølvstendige kommunane vil få i sum. Korleis rammetilskotet fordeler seg på dei ulike elementa er vist i tabellen under. Kommunane befinn seg i ulike skatteinntektsklasser (+/-90 % av landsgjennomsnittet). Ei eventuell samanslåing vil derfor påverke inntektsutjamninga over rammetilskotet (-4,850 mill.). For kriteria sone og nabo blir det operert med eit anslag lik inga endring. Berekningane viser at samanslåingsalternativ 2 vil få ein auke i den delen av rammetilskotet som skriv seg frå kriteriet urbanitet (7,014 mill.). Opphopingsindeksen (247 tusen) og netto verknad for elevar i statlege og private skular (440 tusen) slår negativt ut på rammetilskotet for den nye kommunen. Inndelingstilskotet er på 106,3 mill. kr og består av 7 basistilskot, 3 småkommunetilskot og eit veksttilskot. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 22 Side27

28 Tabell 7 Endring i ulike tilskotselement kroner. Alternativ 2. Tilskuddselement Endring i 1000 kr Nto. inntektsutjamning Sone (anslag) 0 Nabo (anslag) 0 Nto.virkn. statl./priv. skoler -440 Opphopningsindeks -247 Urbanitetskriterium Basistillegg Småkommunetilskot Veksttilskot Inndelingstilskot Sum Alternativ 3 Alternativ 3 er kommunane Meland, Radøy og Lindås. Under blir det vist kva kortsiktige og langsiktige effektar det vil vere snakk om ved ei eventuell samanslåing av Meland, Radøy og Lindås frå 2014 (jf. Tabell 8 og Figur x). Tabell 8 Frie inntekter pr år i mill 2014-kr. Alternativ 3 «Meland, Radøy og Lindås». Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) Årleg effekt av samanslåing dei fyrste 15 åra (B-A) -1,5 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -30,2 «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 23 Side28

29 Rammetilskot Alternativ 3 Rammetilskot Alternativ 3-1,5 mill kr per år -28,7 mill kr per år -30,2 mill kr per år Figur 6 Rammetilskotsutvikling med og utan samanslåing. Alternativ 3 «Meland, Radøy og Lindås». Som tabellen og figuren viser vil alternativ 3 (Meland, Radøy, Lindås) få reduserte rammetilskotet sitt med 1,5 mill. kr kvart år dei fyrste 15 åra etter samanslåing. Dette utgjer -0,1 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. Når inndelingstilskotet er ferdig trappa ned, vil kommunen vere nede på eit langsiktige tilskotsnivå som ligg 30,2 mill. kr pr år under det ein mottok som enkeltkommunar. Dette utgjer -2,7 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. I perioden vil den nye kommunen ha motteke 21,9 mill. kr mindre enn dei sjølvstendige kommunane vil få i sum. Korleis rammetilskotet fordeler seg på dei ulike elementa er vist i tabellen under. Kommunane befinn seg i ulike skatteinntektsklasser (+/-90 % av landsgjennomsnittet). Ei eventuell samanslåing vil derfor påverke inntektsutjamninga over rammetilskotet (-4,850 mill.). For kriteria sone og nabo blir det operert med eit anslag lik inga endring. Berekningane viser at samanslåingsalternativ 3 vil få ein auke i den delen av rammetilskotet som skriv seg frå kriteria urbanitet (3,454 mill.) og opphoping (55 tusen). Netto verknad for elevar i statlege og private skular (117 tusen) slår negativt ut på rammetilskotet for den nye kommunen. Inndelingstilskotet er på 28,730 mill. kr og består av 2 basistilskot og eit veksttilskot. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 24 Side29

30 Tabell 9 Endring i ulike tilskotselement kroner. Alternativ 3. Tilskuddselement Endring i 1000 kr Nto. inntektsutjamning Sone (anslag) 0 Nabo (anslag) 0 Nto.virkn. statl./priv. skoler -117 Opphopningsindeks 55 Urbanitetskriterium Basistillegg Småkommunetilskot 0 Veksttilskot Inndelingstilskot Sum Alternativ 4.1 Alternativ 4.1 er kommunane Modalen, Meland, Radøy og Lindås. Under blir det vist kva kortsiktige og langsiktige effektar det vil vere snakk om ved ei eventuell samanslåing av desse kommunane frå 2014 (jf. Tabell 10 og Figur 7). Tabell 10 Frie inntekter pr år i mill 2014-kr. Alternativ 4.1 «Modalen, Meland, Radøy og Lindås». Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) Årleg effekt av samanslåing dei fyrste 15 åra (B-A) -1,3 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -42,3 «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 25 Side30

31 Rammetilskot Alternativ 4.1 Rammetilskot Alternativ 4.1-1,3 mill kr per år -41,1 mill kr per år -42,3 mill kr per år Figur 7 Rammetilskotsutvikling med og utan samanslåing. Alternativ 4.1 «Modalen, Meland, Radøy og Lindås». Som tabellen og figuren viser, vil alternativ 4.1 Modalen, Meland, Radøy og Lindås) få reduserte rammetilskotet sitt med 1,3 mill. kr kvart år dei fyrste 15 åra etter samanslåing. Dette utgjer -0,1 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. Når inndelingstilskotet er ferdig trappa ned, vil kommunen vere nede på eit langsiktige tilskotsnivå som ligg 42,3 mill. kr pr år under det ein mottok som enkeltkommunar. Dette utgjer -2,1 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. I perioden vil den nye kommunen ha motteke 19,1 mill. kr mindre enn dei sjølvstendige kommunane vil få i sum. Korleis rammetilskotet fordeler seg på dei ulike elementa er vist i tabellen under. Kommunane befinn seg i ulike skatteinntektsklasser (+/-90 % av landsgjennomsnittet). Ei eventuell samanslåing vil derfor påverke inntektsutjamninga over rammetilskotet (-4,850 mill.). For kriteria sone og nabo blir det operert med eit anslag lik inga endring. Berekningane viser at samanslåingsalternativ 4.1 vil få ein auke i den delen av rammetilskotet som skriv seg frå kriteria urbanitet (3,667 mill.) og opphoping (91 tusen). Netto verknad for elevar i statlege og private skular (184 tusen) slår negativt ut på rammetilskotet for den nye kommunen. Inndelingstilskotet er på 41,1 mill. kr og består av 3 basistilskot og eit veksttilskot. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 26 Side31

32 Tabell 11 Endring i ulike tilskotselement kroner. Alternativ 4.1. Tilskuddselement Endring i 1000 kr Nto. inntektsutjamning Sone (anslag) 0 Nabo (anslag) 0 Nto.virkn. statl./priv. skoler -184 Opphopningsindeks 91 Urbanitetskriterium Basistillegg Småkommunetilskot 0 Veksttilskot Inndelingstilskot Sum Alternativ 4.2 Dersom alternativ 4.1 blir realisert, kan det vere aktuelt at fire av dei andre kommunane slår seg saman. Dette er alternativ 4.2, og utgjer Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen. Under blir det vist kva kortsiktige og langsiktige effektar det vil vere snakk om ved ei eventuell samanslåing av Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen frå 2014 (jf. Tabell 12 og Figur x). Tabell 12 Frie inntekter pr år i mill 2014-kr. Alternativ 4.2 «Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen». Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) 467 Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) 468 Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) 415 Årleg effekt av samanslåing dei fyrste 15 åra (B-A) 0,6 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -52,3 «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 27 Side32

33 Rammetilskot Alternativ 4.2 Rammetilskot Alternativ ,6 mill kr per år -52,3 mill kr per år -52,9 mill kr per år Figur 8 Rammetilskotsutvikling med og utan samannslåing. Alternativ 4.2 «Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen». Som tabellen og figuren viser vil alternativ 4.2 (Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen) få auka rammetilskotet sitt med 0,6 mill. kr kvart år dei fyrste 15 åra etter samanslåing. Dette utgjer +0,1 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. Når inndelingstilskotet er ferdig trappa ned, vil kommunen vere nede på eit langsiktige tilskotsnivå som ligg 52,3 mill. kr pr år under det ein mottok som enkeltkommunar. Dette utgjer -6,9 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. I perioden vil den nye kommunen ha motteke 9,2 mill. kr meir enn dei sjølvstendige kommunane vil få i sum. Korleis rammetilskotet fordeler seg på dei ulike elementa er vist i tabellen under. Kommunane befinn seg i same skatteinntektsklasse (over 90 % av landsgjennomsnittet). Ei eventuell samanslåing vil derfor ikkje påverke inntektsutjamninga over rammetilskotet. For kriteria sone og nabo blir det operert med eit anslag lik inga endring. Berekningane viser at samanslåingsalternativ 4.2 vil få ein auke i den delen av rammetilskotet som skriv seg frå kriteriet urbanitet (908 tusen). Netto verknad for elevar i statlege og private skular (200 tusen) og opphoping (92 tusen) slår negativt ut på rammetilskotet for den nye kommunen. Inndelingstilskotet er på 52,9 mill. kr og består av 3 basistilskot og 3 småkommunetilskot. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 28 Side33

34 Tabell 13 Endring i ulike tilskuddselement kroner. Alternativ 4.2. Tilskotselement Endring i 1000 kr Nto. inntektsutjamning 0 Sone (anslag) 0 Nabo (anslag) 0 Nto.virkn. statl./priv. skoler -200 Opphopningsindeks -92 Urbanitetskriterium 908 Basistillegg Småkommunetilskot Veksttilskot 0 Inndelingstilskot Sum 616 Tabellen under summerer kortsiktige og langsiktige effektar ved samanslåing for dei ulike samanslåingsalternativa som vi har presentert før i denne rapporten. Tabell 14 Kortsiktige og langsiktige effektar ved samanslåing for dei ulike alternativa. I tal. Alternativ 1 Alternativ 2 Alternativ 3 Alternativ 4.1 Alternativ 4.2 Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) Frie inntekter pr år i år etter samanslåing (B) Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) Årleg effekt av -0,5 1,5-1,5-1,3 0,6 samanslåing de fyrste 15 åra (B-A) Årleg effekt av - 119,1-104,9-30,2-42,3-52,3 samanslåing frå og med år 20 (C-A) Inndelingstilskot 118,7 106,3 28,7 41,1 52,9 Inndelingstilskotet kompenserer for bortfall av basistillegg og regionaltilskot over ein periode på 20 år, med gradvis nedtrapping etter 15 år. Etter 20 år er rammetilskotet nede på det nivået som skal gjelde på lang sikt. For at kommunesamanslåing skal vere økonomisk lønnsamt, må kommunane innan 20 år ha realisert eit innsparingspotensial tilsvarande reduksjonen i rammetilskotet. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 29 Side34

35 3.1.1 Sone for arbeidsgjevaravgift og distriktspolitisk verkeområde Ei samanslåing vil også reise problemstillingar avhengig av om kommunane ligg i ulike soner når det gjeld arbeidsgivaravgiftssats og distriktspolitisk verkeområde. Ein samanslått kommune vil her få kompensert eventuelt inntektsbortfall/kostnadsauke over inndelingstilskotet - og vil såleis ikkje ha noka verdi dei 15 fyrste åra etter ei samanslåing. Regionale- og distriktspolitiske ordningar som differensiert arbeidsgivaravgift og bedriftsstønad er definerte gjennom ulike verkeområde. Til grunn for inndelinga av det distriktspolitiske verkeområdet ligg det ei vurdering av kva delar av landet som har spesielle utfordringar i forhold til distrikts- og regionalpolitiske mål om busetjing og verdiskaping. Tabell 15 Oversikt over sone for arbeidsgjeveravgift og distriktspolitisk verkeområde for kommunane i Nordhordland. Sone for arbeidsgjeveravgift Sone for distriktspolitisk verkeområde Modalen 1a III Osterøy 1 I Meland 1 I Radøy 1 II Lindås 1 I Austrheim 1 II Fedje 2 III Masfjorden 2 III Gulen 2 III Differensiert arbeidsgivaravgift inneber at landet er delt inn i ulike arbeidsgivaravgiftssone, der det blir betalt lågare satsar i distrikta enn i sentrale strøk. Ordninga er delt i sju arbeidsgivaravgiftsoner der satsane varierer frå 14,1 % i sentrale strøk, til 0 % i Finnmark og Nord-Troms. Kommunane i Nordhordland ligg i sone 1a, 1 eller 2. Ein samanslått kommune vil her få kompensert eventuelt inntektsbortfall/kostnadsauke over inndelingstilskotet - og vil såleis ikkje ha noka betyding dei 15 fyrste åra etter ei samanslåing. Det distriktspolitiske verkeområdet blir brukt for å avgrense kor, og med kva intensitet, det kan gis bedriftsstøtte/næringsstønad som er heimla i føresegnene om regionalstønad innanfor EØSregelverket om statsstønad, og som altså går ut over det som er tillate innanfor det generelle, landsdekkjande konkurranseregelverket (sone III og IV). I tillegg blir området brukt for å avgrense kor det kan gis støtte til fysisk tilrettelegging, men ikkje direkte bedriftsstønad (sone II i tillegg til sone III og IV). «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 30 Side35

36 3.1.2 Eigedomsskatt og kommunal prissetjing Ein samanslått kommune kan naturlegvis ikkje praktisere utskriving av eigedomsskatt lik «summen av» dei gamle kommunane sin praksis. I Nordhordland har nokre kommunar eigedomsskatt i heile kommunen, mens andre har eigedomsskatt berre på verk og bruk. Eigedomsskatten kan gjelde heile kommunen eller avgrensa område som er utbygde på byvis. Etter 3 i eigedomsskattelova er det fire hovudalternativ for avgrensing av eigedomsskatt: a. Eigedomsskatt i heile kommunen b. Eigedomsskatt i klart avgrensa område som er utbygd heilt eller delvis på byvis c. Eigedomsskatt berre på verker og bruk d. Eigedomsskatt på næringseigedom e. Alternativ b + c f. Alternativ b + d g. Alternativ a, unnateke alternativ d Tabellen under viser at Modalen, Lindås og Masfjorden har eigedomsskatt berre på verk og bruk, mens Austrheim og Fedje også har eigedomsskatt på næringseigedom. Dei andre kommunane har eigedomsskatt i heile kommunen. Tabell 16 Oversikt over praksis for eigedomsskatt for kommunane i Nordhordland. Kilde: KOSTRA Heile kommunen Berre på verker og bruk Modalen x Osterøy Meland Radøy x x x Lindås Austrheim Fedje Masfjorden x x (næringseigedomar) x (næringseigedomar) x Gulen x Det er ikkje berre områda som eigedomsskatten blir skrevne ut for som må harmoniserast, også nivået/takstgrunnlaget på eigedomsskatten må harmoniserast ved ei kommunesamanslåing. Eigedomsskatten skal vere minst 0,2 prosent og maks. 0,7 prosent av takstgrunnlaget. Tabellen under viser nivået på kommunane sine inntekter frå eigedomsskatt. Modalen, Lindås og Masfjorden har høgast inntekter frå eigedomsskatt, sjølv om dei berre har eigedomsskatt på verk og bruk. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 31 Side36

37 Tabell 17 Eigedomsskatt kr. Kilde: KOSTRA 2012 Anna eigedom Bustader og fritidseigedomar Eigedomsskatt totalt Eigedomsskatt i % 1 Modalen ,7 % Osterøy ,2 % Meland ,4 % Radøy ,3 % Lindås ,1 % Austrheim ,0 % Fedje ,1 % Masfjorden ,7 % Gulen ,4 % Korleis eigedomsskatten vil bli utforma i ein ny kommune, er vanskeleg å spå noko om. Eigedomsskatten må bli harmonisert ved ein samanslåing, og det kan bliei krevjande øving. Ei anna problemstilling er at kommunane har ulike prisar på kommunale tenester. Dette kan vere alt frå barnehagesatsar til kommunale avgifter. Sentrale spørsmål vil vere om ei kommunesamanslåing medfører høgare prisar og avgifter enn i dei «gamle» kommunane. Er forskjellane store eller vil det vere relativt enkelt å harmonisere prissetjinga? Prissetjinga av tenestene varierer noko mellom kommunane, og satsane må bli harmonisert i ein ny kommune. Foreldrebetaling i barnehagane er lik mellom kommunane, som følgje av innføring av makspris på foreldrebetaling. Modalen har lågast foreldrebetaling for ein SFO-plass, mens foreldrebetalinga er høgast i Radøy. Årsgebyr på vatn varierer frå kr i Modalen til kr i Masfjorden. Radøy har høgast årsgebyr på avløp på kr 3 958, mens Fedje har høgast årsgebyr på avfall. 1 I % av sum driftsinntekter. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 32 Side37

38 Tabell 18 Eksempel på kommunale satsar for kommunane i Nordhordland. Kilde: KOSTRA 2012 Foreldrebetaling Årsgebyr SFO (20t) Vatn Avløp Modalen Osterøy Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Gulen Inntekter frå konsesjonskraft Kraftverkseigar skal avstå inntil 10 prosent av kraftgrunnlaget som konsesjonskraft til kommunane og fylkeskommunane der kraftanlegga ligg. Kommunane si rett til konsesjonskraft er derimot avgrensa til kommunane sitt behov for allmenn elektrisitetsforsyning. I kommunar med lågt folketal - men med store utbyggingar - inneber dette at fylkeskommunane blir overførte den overskytande mengda. Ei kommunesamanslåing mellom små kraftkommunar kjem med eit større innbyggjartal, og inneber eit større behov for allmenn el-forsyning. Ein større del av konsesjonskrafta vil dermed gå til den nye kommunen, mens fylket si mengde blir tilsvarande redusert. På den måten kan ein seie at regelverket og regiment knytt til fordeling og uttak av konsesjonskraft, ikkje er samanslåingsnøytralt (Brandtzæg et al. 2011). I tabellen nedanfor er det vist tal for konsesjonskraftmengd, allment forbruk og overskytande konsesjonskraftmengd. Alle tala er i GWH. Allment forbruk er definert som alt forbruk av elektrisk energi til hushald, jordbruk, bedrifter osv. unnateke kraftintensiv industri. På grunn av Statoils anlegg på Mognstad, er det verdt å merke seg at raffineri og utvinning av råolje og naturgass ikkje inngår i allment forbruk. Som vi ser av tabellen er det to kommunar i Nordhordland som ikkje utnyttar den konsesjonskrafta som dei har krav på i eigen kommune; Modalen og Masfjorden. Lindås, Osterøy og Gulen har noko konsesjonskraft, men langt lågare enn allment forbruk. Meland, Radøy, Austrheim og Fedje har ikkje konsesjonskraft. 2 Me har fått opplyst fra Fedje kommune at dei har eit fleksibelt system, kor SFO-prisen fastsetjast på timebasis. Timeprisen for 2013 er på 41 kroner, og er lagt til grunn for utrekning av kostnad for 20 timar. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 33 Side38

39 Tabell 19 Konsesjonskraftmengde, allment forbruk og overskytande konsesjonskraft i kommunane i Nordhordland Kjelde: NVE og netteierne BKK og Modalen Kraftlag DA. Kommune Konsesjonskraftmengde Alm. Forbruk Overskytende konsesjonskraft Lindås 0, Meland Radøy Austrheim Fedje Masfjorden Osterøy Modalen Gulen Konsesjonskraft skal ifylgje NVE bereknas til rimeleg pris. Nettoprisen ved uttak/sal av konsesjonskraft har variert mykje dei siste 10 åra, frå rundt 5 til 30 øre (Brandtzæg et al. 2011). Dei nyaste tala me har fått opplyst er frå Helgelandskraft, som har berekna dagens nettorpris til 15,64 øre. Den er berkna ved med utgongspunkt i kraftpris termin 2014 på 29 øre, minus konsesjonskraftpris OED på 10,86 øre og minus innmating op 2,5 øre. Dersom vi legg til grunn ein nettopris på 15 øre/kwh, er det eit nøkternt overslag. Ved uendra kommunestruktur vil summen av kommunane sine konsesjonskraftsinntekter vere [(0, ):x ]:x0,15 kr = 7,3 mill. kr. For å rekne ut kva for effektar dei ulike samanslåingsalternativa kan ha på konsesjonskraftsinntektene, har vi samanstilt konsesjonskraftmengde, allment forbruk og overskytande konsesjonskraft i tabellen under. Tabell 20 Konsesjonskraftmengde, allment forbruk og overskytande konsesjonskraft i de 5 sammenslåingsalternativene. Kilde: NVE og netteierne BKK og Modalen Kraftlag DA. Alternativ Konsesjonskraftmengde Alminnelig forbruk Overskytende konsesjonskraft 1 - alle alle utanom Osterøy Meland, Radøy, Lindås 0, Modalen, Meland, Radøy, Lindås Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen Alle alternativ vil føre til eit høgare allment forbruk enn konsesjonskraftmengda. Derfor blir konsesjonskraftmengda lagd til grunn når ein reknar på dei økonomiske effektane av samanslåing. Det er gjort i tabellen under, der det igjen er lagt til grunn ein nettopris på 15 øre/kwh. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 34 Side39

40 Tabell 21 Konsesjonskraftmengde, inntekter i ny kommune og endring frå inntektene i de samme kommunene i dag. 15 øre/kwh. Alternativ Konsesjonskraftmengde Inntekter ny kommune Endring frå i dag 1 - Alle Alle utanom Osterøy Meland, Radøy, Lindås 0, Modalen, Meland, Radøy, Lindås Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen Alle alternativa til samanslåing, med unnatak av nummer 3, vil føre til auka inntekter frå sal av konsesjonskraft for ein ny samanslått kommune. I alle alternativa vil fylkeskommunen miste inntektene sine frå konsesjonskraft. Prisføresetnaden vår på 15 øre/kwh kan naturlegvis diskuterast. Vi meiner den er forsiktig vurdert så i tabellen under viser vi dei same berekningane med eit anslag på 20 øre/kwh. Tabell 22 Konsesjonskraftmengde, inntekter i ny kommune og endring frå inntektene i dei same kommunane i dag. 20 øre/kwh. Alternativ Konsesjonskraftmengde Inntekter ny kommune Endring frå i dag 1 - Alle Alle utanom Osterøy Meland, Radøy, Lindås 0, Modalen, Meland, Radøy, Lindås Austrheim, Fedje, Masfjorden og Gulen Utrekningane viser at alternativ 1, 2, 4.1 og 4.2 vil føre til auka konsesjonskraftsinntekter for ein ny og samanslått kommune. Dette gjeld både med ein prisføresetnad på 15 øre/kwh og 20 øre/kwh. Generelt kan vi seie at dei alternativa der Masfjorden og Modalen kommunar inngår, aukar inntektene sidan dette er kommunar med lågt folketal og dermed lågare allment forbruk enn konsesjonskraftmengda. Størst effekt har alternativ 1 og 2 kor anten alle eller nesten alle kommunane inngår. Det er verdt å merke seg at auka inntekter frå konsesjonskraft ikkje blir avrekne mot nokre ordningar innanfor inntektssystemet (rammeoverføringane utanom skjønnsmidler). Men løyvinga av skjønnsmidler frå fylkesmannen kan derimot tenkjast å bli redusert i lys av ei eventuell kommunesamanslåing som har medført til dels vesentleg betre inntektsføresetnader. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 35 Side40

41 3.2 Tenesteproduksjon Ei sentral målsetjing med ei kommunesamanslåing vil vere å hente ut stordriftsfordelar i form av ei meir effektiv drift, større og sterkare fagmiljø og betre tenester. Det har vore gjennomført relativt mange undersøkingar i Noreg som viser at kostnad per innbyggjar blir reduserte ved aukande kommunestorleik, og at dei minste kommunane har høgast kostnader (sjå f.eks. Langøren et al. 2003). Dette er og dokumentert i samanheng med nye utgreiingar av potensielle kommunesamanslåingar (f.eks. Brandtzæg 2009, Brandtzæg et al og Brandtzæg et al. 2011). Dette gjeld spesielt i forhold til administrasjon. Tenesteproduksjon kan vurderast langs ulike dimensjonar; blant anna ut frå effektivitet, kor godt tenestene er tilpassa innbyggjarane sine ønskjer og behov, samt målbar kvalitet på tenestene. I fase 2.2 av prosjektet vil ein drøfte dette inngåande, med fokus på dei ulike tenesteområda i kommunane. I denne rapporten ser vi på administrasjon, tenesteproduksjon og mogelege effektiviseringsgevinstar, og ulike modellar for organisering og lokalisering av tenestetilbod Administrasjon I figuren under viser vi samanhengen mellom administrasjonsutgifter per innbyggjar og kommunestorleik for heile landet. Dei minste kommunane har klart høgare utgifter per innbyggjar, noko som viser at det isolert sett er eit klart innsparingspotensial når det gjeld samanslåing av små kommunar Utgifter per innbygger til administrasjon Folketall (<20 000) Figur 9 Utgifter per innbyggjar til administrasjon (KOSTRA 2012) Det er liten diskusjon om at det er relativt omfattande stordriftsfordelar i administrasjonen til ein kommunestorleik på innbyggjarar, men det synest å vere stordriftsfordelar opp til ein kommunestorleik på innbyggjarar. Vi har ikkje utført noka detaljert vurdering av innsparingsmoglegheitene innan administrasjon, noko som ville kravd at vi konkret gjekk inn i den einskilde kommunen og vurderte kvar enkelt stilling og måten kommunane er organisert på. Vi har derfor heller forsøk å finne fram til mogelege innsparingspotensial ved å analysere KOSTRA-data frå Dette vil vere ein metode som gir «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 36 Side41

42 eit bilete av eit mogeleg innsparingspotensial. Vår definisjon av administrasjonsutgifter i denne analysen er netto driftsutgifter på følgjande KOSTRA-funksjonar: 100 Politisk styring 110 Kontroll og revisjon 120 Administrasjon 121 Forvaltningsutgifter i eigedomsforvaltninga 130 Administrasjonslokaler Tabell 23 viser administrasjonskostnadane i kommunane i Nordhordland i dag og moglege innsparingspotensial i «Nordhordland kommune». Tabell 23 Administrasjonsutgifter. Kjelde: KOSTRA 2012/beregninger Telemarkforsking Administrasjonsutgifter Innbyggjarar ( ) Netto driftsutgifter pr. innb Netto driftsutgifter kr Modalen Osterøy Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Gulen Sum Landsgjennomsnittet Karmøy Askøy Ålesund Lindås har i dag lågast administrasjonskostnader av dei ni kommunane. Dersom den nye kommunen klarer og leggje seg på eit tilsvarande nivå på administrasjonsutgiftene, vil gevinsten kunne bli om lag 53 mill. kr samanlikna mot summen for dagens ni kommunar. Dersom vi ser den nye kommunen i forhold til landsgjennomsnittet, vil gevinsten vere på om lag 34 mill. kr årleg. Tabell 24 Innsparingspotensial på administrasjon «Nordhordland kommune». Gevinst/Innsparing «Nordhordland-kommune» ved nivå tilsvarende kr Lindås Landsgjennomsnittet Karmøy Askøy Ålesund «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 37 Side42

43 Vi samanliknar også nye «Nordhordland kommune» med større sammenlignberre kommunar. Innsparingspotensialet i forhold til kva Karmøy, Askøy og Ålesund bruker på administrasjon er på mellom 70 og 106 mill. kr Tenesteproduksjon og moglege effektiviseringsgevinstar I tillegg til innsparing på administrasjon vil ein samanslått kommune også kunne hente ut innsparingsgevinstar på tenesteområda gjennom realisering av stordriftsfordelar og harmonisering av utgiftsnivået. Ein skal ikkje undervurdere innsparingsmoglegheiter innan tenesteområda, men erfaringar tilseier at det er vanskeleg å hente ut direkte økonomiske effektiviseringsgevinstar for fyrstelinetenester, spesielt for tenester der nærleik til innbyggjarane er viktig. Erfaringar frå dei gjennomførde kommunesamanslåingane er at skular, barnehagar, sjukeheim og liknande gjerne blir liggjande der dei er (Brandtzæg 2009). Når vi kjem til fase 2.2 vil det vere viktig å avklare kva for område som skal vere gjenstand for vurdering av ny lokalisering og kva for område som eventuelt blir skjerma for slike endringar. Forskjellane mellom kommunane i Noreg er til dels store når det gjeld kostnadsstruktur og demografisk samansetjing. Både etterspørselen etter kommunale tenester og kostnadene ved tenesteytinga vil derfor variere mellom kommunane. Kommunane i Nordhordland har samla sett ei samansetjing av innbyggarane som avvik lite frå landsgjennomsnittet. Andelen eldre over 67 år utgjorde 13,4 prosent av innbyggartalet pr Tilsvarande andel for fylket og landet var høvesvis 12,8 og 13,3 prosent. Det er derimot store forskjellar mellom kommunane i Nordhordland. Andel eldre over 67 år utgjorde berre 9,5 prosent for Meland pr , medan Fedje hadde ein andel på heile 20,4 prosent på same tidspunkt. Tabell 25 Prosentandel av befolkninga i ulike aldersgrupper per år 6-15 år år år år 90 år og eldre Modalen 6,8 15,1 63,7 10,7 2,9 0,8 Osterøy 7,4 13,9 64,7 8,9 4,1 1,2 Meland 9,7 14,8 65,9 6,7 2,2 0,6 Radøy 7,6 12,6 65,8 9,2 3,5 1,3 Lindås 8,2 14,0 65,0 8,5 3,4 0,9 Austrheim 6,4 12,9 66,2 11,1 2,7 0,7 Fedje 4,2 14,9 60,5 11,8 6,7 1,9 Masfjorden 6,8 12,0 61,7 11,6 6,3 1,6 Gulen 5,3 12,9 63,8 11,6 4,8 1,6 "Nordhordland" 7,8 13,8 65,0 8,9 3,5 1,0 Hordaland 7,8 12,5 67,0 8,4 3,5 0,9 Landet 7,4 12,2 67,0 8,9 3,6 0,8 Tabellen under viser netto driftsutgifter per innbyggjar i målgruppa einingsskostnaden på dei mest sentrale tenesteområda. Netto driftsutgifter (= driftsutgifter - driftsinntekter) viser korleis kom- «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 38 Side43

44 munen prioriterer dei frie midlane. Prioriteringsindikatorane skal seie noko om kor mykje av eigne pengar kommunen vel å bruke til dei einskilde tenesteområda. Ei teneste kan seiast å vere høgt prioritert når ein kommune bruker ein relativt stor andel av ressursane sine på ei bestemt teneste. Tabell 26 Netto driftsutgifter i kr per innbyggjar i aktuell målgruppe på utvalde tenesteområde. Kjelde: KOSTRA Barnehage Grunnskule Kommunehelse Pleie og omsorg Sosialtjenesten Barnevern Målgruppe 1-5 år 6-15 år Alle 67 år år 0-17 år Modalen Osterøy Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Gulen «Nordhordland» Hordaland Hele landet Tabellen viser at kommunane i Nordhordland generelt har høgare kostnader enn landsgjennomsnittet på tenesteområda grunnskule, kommunehelse, pleie og omsorg og barnevern. På tenesteområda barnehage og sosialteneste har kommunane i Nordhordland generelt lågare kostnader enn landsgjennomsnittet. Under viser vi andel av totale netto driftsutgifter på alle tenesteområda for kommunane i Nordhordland. Vi har også gjort ei samanlikning mot fylke og landsgjennomsnittet. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 39 Side44

45 Tabell 27 Andel av totale netto driftsutgifter på ulike tenesteområde. Kjelde: KOSTRA 2012/berekningar ved Telemarksforsking. Rad øy Lind ås Aust rhei m Administrasjon og 18,3 7,6 9,4 8,6 7,0 10,7 18,2 13,7 11,5 7,3 8,3 styring Barnehage 9,5 11,1 18,6 12,9 14,2 12,6 6,0 10,6 9,0 16,0 14,5 Grunnskole 18,9 27,3 29,8 27,1 29,2 24,1 24,1 29,1 27,2 25,1 24,4 Helse og omsorg 31,7 39,5 31,6 40,8 41,4 37,8 42,1 39,4 46,8 37,5 36,4 Sosialtenesten 1,5 2,2 4,6 3,9 3,1 1,6 0,6 1,0 1,0 5,1 5,2 Barnevern 0,6 5,0 2,4 4,1 3,4 2,1 0,3 2,1 1,7 3,2 3,1 VAR 1,8-0,6-1,7-1,3-0,5-0,6-1,2-0,4 0,3-0,7-0,7 Fys.planl./kult.minne/ 4,2 1,4 0,5 0,4 0,6 1,9 0,8 1,0 1,6 1,1 1,1 natur/nærmiljø Kultur 9,4 1,9 1,9 3,2 2,3 5,2 5,7 4,6 2,1 3,8 3,8 Kirke 1,6 1,3 1,0 1,6 1,4 1,9 2,5 2,7 1,9 1,2 1,1 Samferdsel 3,0 1,3 1,1 1,0 1,9 2,7 1,0 2,5 2,7 1,3 1,5 Bolig 1,5-0,4 0,5-0,1-0,3-0,2 1,1 1,1 0,0-0,1 0,1 Næring -4,9 0,4 0,5 0,5 0,6 1,7 1,6-7,0-4,5-0,6-0,2 Brann- og ulykkesvern Interkommunale samarbeid Teneste utanfor kommunalt ansvarsområde Modalen Osterøy Meland Fedje Masfjorden Gulen Hor daland Hele landet 1,2 1,4 1,6 0,9 1,5 1,7 0,5 1,7 2,3 1,4 1,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,5 0,0 0,0-0,3 0,0 0,1 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 I forhold til tenesteproduksjon vil ikkje direkte økonomiske innsparingar vere blant dei viktigaste effektane av ei samanslåing. Dei største gevinstane knytte til ei samanslåing må vere moglegheiter for større fagmiljø og betre og meir fleksibelutnytting av dei ressursane som kommunane samla sett har. Større og sterkare fagmiljø vil vere viktig som grunnlag for å kunne handtere dei framtidige utfordringane som kommunane står overfor på god måte Demografi og kommuneøkonomi Kommunane har ansvaret for m.a. barnehagar, grunnskule og pleie- og omsorgstenester. Dette er tenester som i hovudsak er retta mot bestemte aldersgrupper av befolkninga, og der utgiftene i stor grad blir påverka av den demografiske utviklinga. Innbyggjartalsutvikling og alderssamansetjing har stor tyding for nivået på dei statlege overføringane. Meininga er at rammetilskotet skal reflektere at dei ulike aldersgruppene ikkje kostar kommunekassa det same. Yrkesaktive menneske klarer seg i hovudsak sjølv, medan dei yngste skal ha barnehage og skuleplass. Dei eldste gir kostnader på helse- og omsorgst enestene. Samtidig er det ikkje sikkert at ein kommune får reduserte kostnader i tenestetilbodet på grunn av demografiske endringar. Kommunen vil då oppleve at det blir mindre pengar til rådvelde. I samband med konsultasjonsmøta mellom staten og kommunesektoren om årets statsbudsjett, legg det tekniske berekningsutvalet for kommunal og fylkeskommunal økonomi (TBU) fram ut- «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 40 Side45

46 rekningar om korleis den demografiske utviklinga blir vurdert å påverkje kommunesektoren sine utgifter. I statsbudsjettet for 2014 har TBU rekna ut at kommunesektoren kan få meirutgifter på om lag 3,3 mrd. kroner i 2014 som følgje av den demografiske utviklinga. Fleire 0-15-åringar trekkjer isolert sett i retning av auka utgifter til barnehage og grunnskule. Fleire eldre i aldersgruppa frå år og over 90 år fører isolert sett til auka utgifter til pleie- og omsorgstenesta, medan færre eldre i alderen år trekkjer i motsett retning. Av dei samla meirutgiftene for kommunesektoren på om lag 3,3 mrd. kroner, blir det vurdert at om lag 400 mill. kroner kan knyttast til fylkeskommunane. KRD har anslått at om lag 2,8 mrd. kr av dei samla meirutgiftene på 3,3 mrd. kr, må dekkes av veksten i frie inntekter. Anslaga er basert på uendra standard, dekningsgrad og effektivitet i tjenesteytinga, og er eit utrykk for kva det vil koste kommunesektoren å byggje ut tjenestetilbodet for å halde tritt med befolkningsutviklinga. I tabellen under er meir- og mindreutgifter knytt til dei einskilde aldersgruppene utrekna med utgangspunkt i SSB sitt mellomalternativ for folketilvekst. På bakgrunn av prognostisert befolkningsutvikling i 2013, syner tabellen at kommunane i Nordhordland vil få auka utgiftene med med om lag 33 mill. kroner i Meland og Lindås er anslått å få meirutgifter på høvesvis 10,1 mill kr og 13,4 mill kr. Tabell 28 Berekna meir- og mindreutgifter i 2014 knytt til endring i aldersgrupper i Tal i mill kr. Kjelde: SSB/TBU år 6-15 år år år år år 90 år og eldre Sum Sum ekskl år Modalen 0,0 0,0-0,8 0,1 0,1 0,2 0,8 0,3 1,1 Osterøy 1,4-2,0 4,8 0,7 2,7-1,2 1,6 8,0 3,2 Meland 1,3 4,9 5,2 2,3 2,1 0,3-0,8 15,2 10,1 Radøy 0,4 0,3 0,4 0,8 1,2 1,4-1,6 2,9 2,5 Lindås 3,1 1,7-4,4 2,3 5,8-2,0 2,4 8,9 13,4 Austrheim 2,7-2,5 1,7 0,4 1,1-0,3 0,0 3,1 1,4 Fedje 0,1-0,6 0,0-0,1-0,1 0,5 0,8 0,7 0,7 Masfjorden -0,2 0,1-0,2 0,2 0,2-0,5 0,0-0,2 0,0 Gulen 0,8-1,3-1,5 0,1 0,1-0,6 2,0-0,5 1,1 "Nordhordland" Hordaland Heile landet Under er rekna ut demografikostnadene basert på SSB sine framskrivingar frå 2013 til Utrekningsopplegget elles er det same som i tabellen over. Som oppstillinga syner, er kommunane i Nordhordland anslått å få meirutgifter på om lag 243 mill. kr som følgje av den demografiske utviklinga fram til Ifølgje berekninga får Fedje utrekna reduserte utgifter på 6,8 mill. 3 Aldersgruppa år kan i stor grad knyttast til fylkeskommunane. Denne aldersgruppa er difor holdt utanfor i den siste kolonna, «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 41 Side46

47 Tabell 29 Berekna meir- og mindreutgifter frå 2014 til 2020 som følgje av endringar i befolkninga. Faste mill 2013-kr. Kjelde: SSB/TBU 0-5 år 6-15 år år år år år 90 år og eldre Sum Sum ekskl Modalen 0,6 0,3-0,6 0,3 0,2 1,2-0,4 1,7 2,3 Osterøy 19,6 0,4 1,2 6,7 15,7-2,9-0,4 40,3 39,2 Meland 12,5 38,5 4,8 16,4 17,3 4,9-3,2 91,2 86,4 Radøy 2,8 5,5-3,3 4,9 10,1 2,0-6,9 15,2 18,4 Lindås -2,3 26,4 1,2 12,7 37,2-0,3 0,0 74,9 73,7 Austrheim 10,2-2,1 2,5 4,6 6,5 3,7 0,0 25,4 22,9 Fedje 0,2-3,9-1,3-0,3 0,6-1,4-2,0-8,1-6,8 Masfjorden 2,3 3,4-4,2 0,6 1,6-1,4-0,4 1,9 6,1 Gulen 4,8-5,5-3,8-0,3 4,1 0,2-2,4-3,1 0,8 "Nordhordland" Hordaland Heile landet Desse berekningane viser kva for utfordring dei ulike kommunane vil møte i åra fram mot 2020 uavhengig av eventuelle endringar i kommunestruktur. Berekningane viser at dei fleste kommunane vil få auka sine kostnader som følgje av endringar i befolkningssamansetninga. Meirutgiftene vil likevel i utgangspunktet verte kompensert gjennom auka rammetilskot Modellar for tenesteyting Ei kommunesamanslåing kan tenkjast å ha ulike verknader for det kommunale tenestetilbodet. Det kan til dømes tenkjast at tenestene blir betre fordi ein større kommune har meir ressursar, og dermed høve til å byggje opp eit større og betre fagmiljø. På den andre sida kan ein mindre kommune ha betre kjennskap til lokalmiljøet, vere meir fleksibel og tilpassingsdyktig, slik at ein kan forvente meir tilfredse innbyggjarar i små kommunar. Det kan også vere at det ikkje er forskjellar, eller at mindre kommunar har betre tenestetilbod på somme område, mens større kommunar har betre tenestetilbod på andre område. Christiansenutvalget (NOU 1992: 15) peikte på at det er smådriftsulemper i kommunal administrasjon for dei minste kommunane, og at ei samanslåing til større einingar gir høve til å flytte ressursar frå administrasjon til tenesteproduksjon. Dette har vi sett konkrete eksempel på i samband med dei siste frivillige kommunesamanslåingane som er gjennomført (Brandtzæg 2009). Det er lagt opp til at kommunane i Noreg skal vere generalistkommunar, der alle kommunar skal gjennomføre alle oppgåver. Samtidig blir det stadig fleire og meir komplekse oppgåver som skal «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 42 Side47

48 gjennomførast. Det siste eksempelet er innføringa av samhandlingsreforma, der det og i Nordhordland blir planlagt felles satsingar. Barnevern er eit eksempel på eit tenesteområde der små kommunar ikkje har makta å etablere eit tilfredsstillande fagmiljø og tenestetilbod på eiga hand (Brandtzæg 2006 a,b, 2009). Dette har ført til eit utbreidd bruk av interkommunalt samarbeid. Dersom det blir samanslåing av ein eller fleire kommunar i Nordhordland kan ein ta utgangspunkt i nokre «modellar» for korleis tenestetilbodet skal organiserast og lokaliserast i den nye kommunen. Som nemnt over viser erfaringar frå dei gjennomførde kommunesamanslåingane at skular, barnehagar, sjukeheim og liknande gjerne blir liggjande der dei er (Brandtzæg 2009). I tillegg vel ein i varierande grad å behalde andre tenester desentraliserte. Når ein skal vurdere ulike modellar for organisering og lokalisering av tenestetilbodet, meiner vi det er naturleg å vurdere det opp mot økonomi, stordriftsfordelar som større fagmiljø og utnytting av ressursar og tilgjengelegheit for innbyggjarane. 1. Samlokaliseringsmodell I ein samlokaliseringsmodell ser vi for oss at mesteparten av kommunane sine administrative oppgåver blir lokalisert til ein stad. Ein slik modell vil i størst grad sikre økonomiske stordriftsfordelar og større fagmiljø. Samtidig vil det vere modellen som gir minst tilgjengelegheit til innbyggjarane. 2. Funksjonsdelingsmodell I ein funksjonsdelingsmodell ser vi for oss at ein samlar oppgåver som naturleg høyrer saman, eller kan dra nytte av kvarandre, på ein stad. Eksempelvis at økonomi, rekneskap, lønn blir plasserte i ein kommune, barnevern i ein, kulturadministrasjon i ein også vidare. På den måten kan ein styrkje og forbetre tenestene ved å hente ut samlokaliseringsgevinstar, samtidig som ein sikrar ei fordeling som gir impulsar til vekst og utvikling på fleire stader i den nye kommunen. Ved samling av kommunale tenester som høyrer saman, vil det vere naturleg å ta utgangspunkt i dei styrkane kommunane har i dag, og byggje på dei komparative fordelane som kommunane allereie har. Ei ulempe vil vere at kommuneadministrasjonen blir splitta på fleire lokasjonar, men moderne IKTløysingar vil alt i dag kunne bøte på mange av desse ulempene. Nokre oppgåver som kan drøftast i tillegg til sentraladministrasjonen: - helse (helsestasjon, jordmor, fysioterapi, ergoterapi, psykisk helse og førebyggjande arbeid) - oppvekst (betre utnytting av spesialkompetanse og fordelar knytt til ein meir heilskapleg oppvekstpolitikk) - tekniske tenester (drift og vedlikehald, oppmåling og byggjesaksbehandling, vassforsyning og planleggingsoppgåver) - NAV og kultur (betre koordinering, utvikling og profilering av kulturtilbodet og styrking av tilbodet til barn og unge). Eit slikt alternativ vil i mindre grad trekkje ut økonomiske stordriftsgevinstar, men ein vil sikre større fagmiljø og moglegheit til spesialisert kompetanse. Modellen vil i varierande grad gi god tilgjengelegheit til innbyggjarane, sidan ulike oppgåver er spreidd over heile kommunen. 3. Desentralisert modell I ein desentralisert modell ser vi for oss at tenestetilbodet på mange måtar blir vidareført som i dag, sjølvsagt med unnatak av dei mest sentrale leiarstillingane. I ein slik modell vil det seie at ein framleis har «kommunehus» i kvar av dei gamle kommunane med eit breitt spekter av funksjonar. Dette alternativet vil i størst grad ivareta ønsket om tilgjengelighet for innbyggjarane, men samtidig vil ein ikkje oppnå verken større fagmiljø eller økonomiske gevinstar ved samanslåing. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 43 Side48

49 Vår vurdering er at ingen av desse modellane vil kunne gjennomførast fullt ut, og den desentraliserte modellen er mest urealistisk. Det vil i for stor grad binde opp tjenesteproduksjon og økonomi. Ein må finne ei «mellomløysing» der det beste frå kvar av dei tre blir brukt. Det vil vere naturleg å leggje til grunn kriterium som økonomi, stordriftsfordelar som større fagmiljø og utnytting av ressursar og tilgjengelegheit til tenestene. Det er og mange føresetnader som kan leggjast til grunn for vidare arbeid. Ei moglegheit er å seie at skulestruktur, barnehagestruktur og sjukeheimstruktur skal liggje fast, og at det fyrst og fremst er andre tenester ein skal finne ei ny organisering på. Ei anna kan vere at ein seier det skal etablerast eit minimum av tenester i som servicekontor, kulturskule etc. rundt omkring i den nye kommunen. 3.3 Lokaldemokrati Det er viktig at kommunestrukturen er slik at omsynet til demokrati og medverknad blir ivareteke. Eit levande lokaldemokrati er grunnsteinen i folkestyret, og ein føresetnad for tillit og legitimitet til det nasjonale folkestyret. Det er fleire kriterium som bør vere tilstades for å kunne seie at ein kommune har eit godt lokaldemokrati: nærleik, engasjement frå innbyggjarane, deltaking (og i mellomvalår), politisk handlingsrom og reell påverknadskraft. Ut frå forsking om kommunestruktur og kommunestorleik, er det vanskeleg å vise enkle og eintydige samanhengar mellom kommunestruktur og demokrati, t.d. Bukve (1999). På den eine sida blir den hevda at små kommunar gir større høve for deltaking i folkevalte verv og utvikling av politisk engasjement. På den andre sida kan ulike former for deltaking som ikkje er kopla opp mot politiske val og formell politisk representasjon, ha større utbreiing i større kommunar. Politisk engasjement har også samanheng med kva for politisk handlingsrom som er tilgjengeleg, og kva for høve ein har til å påverke samfunnsutviklinga. Undersøkingar viser at større kommunar har størst eigenfinansiering og større høve til å finansiere tiltak som spenner over meir enn dei sentrale kommunale tenestene. Større kommunar har også større og sterkare fagmiljø som gjer at desse kommunane får større slagkraft i ein regionalpolitisk kontekst. Grefsrud & Hagen (2003) konkluderer med at små kommunar kjem betre ut enn større kommunar på nokre av demokratikriteria, mens større kommunar kjem betre ut på andre. Vidare blir det understreka at det er små forskjellar mellom store og små kommunar. Frå nyare utgreiingar i små kommunar ser vi også at det innafor det politiske systemet er utfordringar i forhold til inhabilitet, og at lite politisk handlingsrom gjer det vanskeleg å rekruttere folk inn i kommunepolitikken (Brandtzæg et al. 2010). Sidan kommunane i Nordhordland no står overfor eit val om dei skal fortsetje med samarbeidsrelasjonsløpet eller utgreiingsløpet er det naturleg å drøfte demokrati opp mot desse to alternativa Samarbeidsrelasjonsløpet Dersom ein vel dette løpet og i stor grad fortset som i dag med tett interkommunalt samarbeid, vil neppe rammene for eit godt lokaldemokrati endre seg nemneverdig. Det er rundt interkommunale samarbeid i Nordhordland i dag. Interkommunalt samarbeid har fleire positive sider ved seg, som styrkte fagmiljø på område som er sårbare (som barnevern), felles koordinering i spørsmål som er viktige for samfunnsutviklinga i ein region (som næringsspørsmål) og felles fråsegner i nasjonale og regionale saker som angår regionen. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 44 Side49

50 På den andre sida er det utfordrande at interkommunalt samarbeid kan skape uklare styringsforhold og på sett og vis eit indirekte demokrati. Dersom ein er ordførar eller sit i formannskap og deltek aktivt i regionsamarbeid, vil ein kjenne sterkare eigarskap og ha større kunnskap om samarbeidet, enn medlemer i kommunestyret som ikkje har same posisjonen. Det vil som vi viste til i fase 1 kunne føre til eit «A-lag» og «B-lag» av politikarar. Samtidig vil innbyggjarar ofte kjenne ein større avstand til interkommunale samarbeid. Det siste avheng riktignok av kva det blir samarbeidt om. Tenester som innbyggjarane uansett møter i kvardagen har dei eit eit nært forhold til Utgreiingsløpet Dersom resultatet av det pågåande arbeidet i Nordhordland blir at nokre eller alle kommunane slår seg saman, kan det endre forholda rundt lokaldemokratiet Men som Bukve (2002) peikar på, er det vanskeleg å sjå nokon eintydig samanheng mellom kommunestruktur og demokrati. Det som kan skje er at dersom dei minste kommunane slår seg saman med andre, kan ein få færre utfordringar med habilitet, rett og slett fordi det er fleire innbyggjarar å fordele verv og posisjonar på. Samtidig kan innbyggjarane kjenne at det er lenger avstand til den einskilde lokalpolitikaren, sjølv om det framleis vil vere forholdvis få stemmer bak kvar representant dersom alle kommunane skulle slå seg saman.. Nøyaktig kor mange stemmer vil avhenge av kva for kommunar som eventuelt slår seg saman, kva for storleik ein vel på kommunestyret og valdeltaking. Færre kommunar i Nordhordland vil og gi færre kommunestyrerepresentantar enn i dag. Samtidig vil ein større kommune gi rom for fleire frikjøpte politikarar som jobbar for ein kommunane. Om derimot antal frikjøpte stillingar vil utgjere meir eller mindre enn antalet i regionen i dag er det for tidleg å seie noko om. Men forskjellen vil vere at dei då ville jobbe for ein felles kommune, istadenfor 3 eller 9 ulike. Som redegjort for i fase 1, kan det vere ulike måtar og aktivt jobbe for å bevare lokaldemokratiet. Ein kan vere å opprette ulike valkrinsar innanfor kommunen, noko vi eintydig ikkje tilrår. Vi meiner det ikkje vil skape den felles politiske kulturen som er nødvendig i ein kommune. Eit anna alternativ er å etablere lokalutval. Det er vi noko mindre skeptiske til, men meiner at dette er ei ordning som fyrst og fremst passar i bynære område. I Nordhordland vil det framleis vere eit fragmentert busetjingsmønster, og då vil ikkje eit lokalutval kunne gi tilstrekkeleg auka nærleik. Noko som legg til rette for at viktige grupper i samfunnet blir høyrde, er at eldreråd og råd for personar med nedsett funksjonsevne er lovfesta. Regjeringa har og nyleg avslutta ei høyring om medverknadsorgan for ungsom, som skal lovfestast.. Dette er viktige arenaer for at innbyggjarar i ein kommune i dag skal bli høyrde, og vil og vere det for ein eventuell samanslått kommune i framtida Demokrati i neste fase I neste fase vil det vere naturleg å analysere dagens forhold for lokaldemokrati i Nordhordland nærmare, for å kunne vurdere konsekvensane av endringar. Kjenneteikn og forhold det vil vere naturleg å gå grundigare inn i er: - Kor stort stort det politiske engasjementet er i dag? Er det eksempelvis lett å rekruttere folk til politiske verv i dagens kommunar? Kor stor er valdeltakinga? «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 45 Side50

51 - Den politiske kulturen i kommunane. Er det for eksempel tradisjon for einstemmige vedtak eller ein aktiv opposisjon som til einkvar tid utfordrar den sitjande posisjonen? Er det konstruktivt samspel mellom politikk og administrasjon? Er det samarbeid mellom partia på tvers av kommunegrensene? - Politisk organisering i dei ulike kommunane, og politisk samansetjinga. - Er det ei aktive og tilstadeverande lokalpresse? - Er det eit aktivt nærings- og foreiningsliv? Som er oppteken av samfunnsutvikling i tillegg til si eiga drift. - Er dei aktive interessegruppene utanfor dei ordinære politiske foraene? 3.4 Samfunnsutvikling Ei viktig målsetjing med ei kommunesamanslåing er å få ein meir handlekraftig kommune som kan spele ei større rolle som både lokal og regional samfunnsutviklar. Kommunane har ei sentral rolle når det gjeld å skape ei heilskapleg utvikling av lokalsamfunnet og gode levekår for innbyggjarane. I analysar av kommunane si rolle som samfunnsutviklingsaktør er det vanleg å leggje ein brei definisjon av samfunnsutvikling til grunn, noko som inneber innsats på ei rekkje område. Som vist i rapporten i fase 1, så vil befolkningstilveksten i Nordhordland utvikle seg som følgjer: Befolkningsutvikling fram til 2039, kilde Panda 2012 Nordhordland , , Befolkningstall i året ,0 0,5 Årlig prosentvis vekst , ,5 Figur 10 Befolkningsutvikling i regionen Nordhordland. Kjelde: SSB bearbeida av Asplan Viak S «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 46 Side51

52 Som ein ser vil veksten vere omtrent 1,5 til 1,7 prosent årlegfram mot Deretter vil veksten gradvis avta noko fram mot 2038, kor den ligg på 0,6 prosent årleg. Som vi ser av tabellen under vil det vere ulikt kor i Nordhordland veksten kjem: Tabell 30 Tre alternative prognoser for folketalsutvikling fram til Uttrykt som 5-års glidande gjennomsnitt for årleg prosentvis vekst 5-års glidande gjennomsnitt for årleg prosentvis vekst Kommune Alternativ Folketal Folketal 2032 Modalen Låg 383 2,1 % 0,9 % 0,3 % 411 Modalen Middels 383 2,1 % 1,1 % 0,2 % 457 Modalen Høg 383 2,2 % 1,2 % 1,6 % 490 Osterøy Låg ,0 % 0,8 % 0,4 % 8913 Osterøy Middels ,1 % 1,3 % 0,8 % 9691 Osterøy Høg ,3 % 1,7 % 1,5 % Meland Låg ,0 % 1,9 % 1,2 % Meland Middels ,1 % 2,4 % 1,6 % Meland Høg ,3 % 2,9 % 2,3 % Radøy Låg ,2 % 0,7 % 0,2 % 5749 Radøy Middels ,4 % 1,1 % 0,6 % 6227 Radøy Høg ,5 % 1,6 % 1,2 % 6820 Lindås Låg ,3 % 0,8 % 0,3 % Lindås Middels ,5 % 1,2 % 0,8 % Lindås Høg ,6 % 1,7 % 1,4 % Austrheim Låg ,6 % 1,5 % 0,6 % 3733 Austrheim Middels ,8 % 1,8 % 1,0 % 4057 Austrheim Høg ,9 % 2,3 % 1,7 % 4439 Fedje Låg 569-1,5 % -1,4 % -1,4 % 438 Fedje Middels 569-1,4 % -1,1 % -0,7 % 455 Fedje Høg 569-1,3 % -0,7 % 0,1 % 517 Masfjorden Låg ,8 % 0,3 % -0,1 % 1737 Masfjorden Middels ,9 % 0,6 % 0,2 % 1876 Masfjorden Høg ,0 % 1,1 % 1,0 % 2070 Gulen Låg ,2 % -0,4 % -0,3 % 2181 Gulen Middels ,0 % 0,3 % 0,3 % 2405 Gulen Høg ,2 % 0,8 % 1,0 % 2689 Det vil vere kommunane som ligg nærmast Bergen som har den største veksten fram mot For Fedje viser prognosen at folketalet vil gå ned ved låg og middels alternativ, mens for Gulen gjeld dette ved det låge alternativet. Dette viser at det vil vere ulike utfordringar i framtida for dei ulike kommunane i Hordaland. Kommunane har ei sentral rolle når det gjeld å skape ei heilskapleg utvikling av lokalsamfunnet og gode levekår for innbyggjarane. Uansett om ein vel å gjennomføre endringar i kommunestrukturen eller ikkje, vil samarbeid og vere viktig i framtida. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 47 Side52

53 3.4.1 Samarbeidsrelasjonsløpet Dersom ein fortset med samarbeid meir eller mindre som no, vil kommunane sjølv vere i førarsete når det gjeld utvikling i det området sin kommune strekkjer seg over. Ei utfordring mange kommunar vi møte i åra framover er å rekruttere nok kompetent arbeidskraft. Dersom ein får større kommunar, og dermed etablert større fagmiljø, vil det kunne gjere framtidig rekruttering lettare. Men denne effekten kan ein og få gjennom interkommunalt samarbeid mellom to og fleire kommunar på område der ein har utfordringar ved å skaffe tilstrekkeleg kompetent personell Utgreiingsløpet For ein eller fleire nye «Nordhordalandskommar» vil det vere viktig å jobbe for ei balansert utvikling i heile kommunen. Det kan vere fleire ting som hjelper til det. Eit kan vere at det blir etablert eit sterkt felles sentrum og i den nordlege delen av kommunen, at ein i avtalen om samanslåing forpliktar seg til å sikre utvikling og nærmiljøtiltak i heile kommunane og ein legg til grunn ei organisering og lokalisering av tenestetilbodet som innbyggjarane kjenner nærleik til. Dersom ein får ein eller færre kommunar i Nordhordland, vil det gi moglegheit til å sjå meir heilskap. Ei viktig målsetjing for einkvar kommune er å stimulere til næringsutvikling og auke sysselsetjing. Dette er noko som også krev tyngd, kompetanse, evne til nettverksbygging, gode planar og god infrastruktur Eit område det vil vere fordel å sjå meir heilskap på, er arealplanlegging. Spesielt i områda som opplever befolkningstilvekst vil det vere behov for bustadbygging og areal som er tilrettelagt for næringsverksemd. Det kan vere krevjande å gjennomføre større arealprosessar som inneber fleire kommunar, og løysingane kan enda opp med å bli lite formålstenleg sidan ein ikkje ser heilskapen. Ei viktig målsetjing med ei kommunesamanslåing er derfor å få ein meir handlekraftig kommune som kan spele ei større rolle som både lokal og regional samfunnsutviklar. Ein annan fordel ved større kommunar kan vere at ein står sterkare i høve til moglege aktivitetar retta mot omverda, for eksempel når det gjeld moglegheiter til å skaffe seg utviklingsmidlar, trekkje til seg nye verksemder (både offentlege og private). Kommunar som har slått seg saman dei seinare åra har gode erfaringar med dette. Det er innanfor samfunnsutvikling at kommunane sjølv, etter vår oppfatning, har størst moglegheiter og risiko knytt til ei eventuell kommunesamanslåing. Noko av utfordringa kan vere at det er vanskeleg å måle effekten på samfunnsutviklinga, i alle fall på kort og mellomlang sikt. Og det er stor forskjell på dei som lukkast og dei som ikkje lukkast. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 48 Side53

54 4. Utgreiingsløpet og samarbeidsrelasjonsløpet I fase 1 av utgreiinga, som blei utført våren 2013, blei det presentert to ulike alternativ for vidare prosess; utgreiingsløpet og samarbeidsrelasjonsløpet. I korte trekk går dei to løpa ut på følgjande: Utgreiingsløpet er ein prosess som ved utgangen av prosjektet «Kommunestruktur 2015», skal gjere greie for ulike konsekvenser for ein kommune ved eventuelt å gå inn i ei kommunesamanslåing. I utgreiingsløpet vil ein gå i detalj på korleis ei kommunesamanslåing påverkar kommuneøkonomien, korleis tenesteproduksjonen kan løysast og organiserast, korleis ein ny samanslått kommune kan ivareta og vidareutvikle lokaldemokratiet, og til slutt kva for ein verdi ei kommunesamanslåing vil ha for kommunen sin evne til å bidra i den overordna samfunnsutviklinga i regionen. Å gå for utgreiingsløpet er likevel ikkje det same som å seie JA til kommunesamanslåing. Etter utgreiingane som skal gjennomførast i neste fase vil kommunane få høve til å gå vidare eller stoppe opp ved utgreiingsløpet. Samarbeidsrelasjonsløpet blei i fase 1 våren 2013 presentert som eit alternativ til vidare prosess for dei kommunane som ikkje så det som ønskjeleg å delta i ein vidare prosess der ein sjølv inngikk i ei kommunesamanslåing. I samarbeidsrelasjonsløpet vil kommunen delta i den vidare prosessen, men då med ei lausare tilknyting til resten av prosessen og dei andre kommunane. For kommunane som vel å gå vidare med samarbeidsrelasjonsløpet, ser ein for seg eit interkommunalt samarbeid med ein eller fleire større og samanslåtte kommunar i regionen. Dersom kommunar vel å slå seg saman til ein eller fleire relativt store kommunar, kan ein kommune i samarbeidsløpet, på grunn av storleiksforholdet mellom den samanslåtte kommunen og samarbeidsrelasjonsløpskommunen, komme til å gjere reine tenestekjøp av storkommunen, framfor å organisere interkommunale samarbeid. Dette vil særleg vere aktuelt i ein situasjon der ein har ein stor og samanslått kommune, som dei neste åra må bruke all utviklingskrafta si til å etablere nye strukturar for den nye kommunen, og ein liten kommune ved sidan av, som på den måten vil ha relativ liten påverknad på utviklinga av tenestene, men må kjøpe tenester til førehandsavtalte vilkår. Fordelen ved å leggje opp til ei slik todelt løysing er at kommunane får det dei sjølv vil ha, samstundes som ein ikkje legg avgrensingar på andre kommunar sitt val. Gjennom ei slik løysing vil dei kommunane som ønskjer å forplikte seg i større grad til ei kommunesamanslåing, få moglegheit til å gå vidare med det utan at kommunar som av ulike årsaker er meir skeptiske, skal leggje avgrensingar på prosessen deira. Samstundes får kommunar, som ikkje meiner tida er «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 49 Side54

55 moden for å gjennomføre kommunesamanslåing, moglegheit til å fatte avgjerda si i størst mogeleg grad fri for eksternt press på grunn av mogelege konsekvensar for andre kommunar i regionen. Dessutan vil kommunane som vel å gå for samarbeidsrelasjonsløpet, få moglegheit til framleis å delta i eit interkommunalt samarbeid, sjølv om dette naturleg nok vil endre noko karakter dersom to eller fleire kommunar vel å slå seg heilt saman. Då rapporten til fase 1 i prosjektet «Kommunestruktur 2015» blei skriven våren 2013 såg det ut til at både utgreiingsløpet og samarbeidsrelasjonsløpet hadde nokolunde jamgod relevans for dei ulike kommunane. Som vi skildrar nærmare i kapittel 5.1 har regjeringsskiftet 2013 ført til at den vidare prosessen ser ut til å ta ei litt anna retning. Den nye regjeringa har varsla at dei vil gjennomføre ein storstilt kommunereform. Det ser ut til å vere eit stort fleirtal i Stortinget for å gjennomføre dette. Dei premissane som så langt er lagt i den debatten ser ut til å gå i retning av at det skal bli færre og større kommunar, med særleg vekt på å gjere endringar med dei minste kommunane her i landet. Ut frå programformuleringane til dei ulike partia, og ordlyden i regjeringsplattforma, som blir drøfta nærmare i avsnitt 5.1, ser det ut til at kommunestrukturen skal endrast; om nødvendig med tvang. Som vi drøfter i denne rapporten fører dette til at samarbeidsrelasjonsløpet har fått avgrensa relevans, samanlikna med den politiske situasjonen før stortingsvalet Som vi også kjem inn på i vår vidare drøfting og konklusjon, fører dei sentralt gitte politiske rammevilkåra til at vi ikkje kan tilrå kommunane å velje samarbeidsrelasjonsløpet som utgangspunkt for vidare prosess. 4.1 Presentasjon av utgreiingsløpet I fase 1 av prosjektet våren 2013 blei utgreiingsløpet definert som følgjande: «Utgreiingsløpet: Dei kommunane som vel dette løpet har bestemt seg for å delta i ein prosess som skal utgreie dei konkrete konsekvensane av eit konkret forslag om kommunesamanslåing, med vurdering av konsekvensane for kommunane sin økonomi, rammer for samfunnsutvikling, harmonisering av tenesteproduksjon og demokratiske forhold før og etter ei kommunesamanslåing.» Korleis vidare framdrift i utgreiingsløpet vil bli, blir nærmare presentert i kapittel 5. I denne delen av rapporten vil vi fokusere på kva det vil innebere å delta i utgreiingsløpet i den vidare prosessen. Her vil vi vektleggje dei ulike vurderingskriteria som blei presenterte i kapittel 3; kommuneøkonomi, tenesteproduksjon, lokaldemokrati og samfunnsutvikling Kommuneøkonomi For kommunane som deltek i utgreiingsløpet vil utgreiingsfasen gi detaljerte svar på kva kommunen(e), gitt dei alternativa til endringar i kommunestruktur som skal utgreiast, kan forvente seg av økonomiske rammevilkår gjennom kommunane sitt inntektssystem. Desse analysane har vi presentert i fyrste del av i kapittel 3, men utgreiingsfasen vil gå meir i detalj. Ein vil også her vurdere korleis mogelege endringar i det framtidige inntektssystemet til kommunane vil slå ut. Nøyaktige berekningar vil likevel berre bli utførte på grunnlag av dagens inntektssystem, sidan endringar i inntektssystemet sannsynlegvis ikkje vil vere klart allereie i Vidare vil utgreiingsløpet også sjå på løysingar for å harmonisere ulik praksis i regionens kommunar knytt til eigedomsskatt, og andre kommunale avgifter/gebyr i dag. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 50 Side55

56 I tillegg vil forhold frå denne fasen knytt til endringar i konsesjonskraftinntekter ved endringar av kommunestrukturen, bli klargjorde Tenesteproduksjon Dersom ein skal gjere endringar i kommunestrukturen vil det også bli behov for å gjere omfattande endringar/harmonseringar i tenestetilbodet som i dag blir levert til innbyggjarane frå dei respektive noverande kommunane. Kommunane som vel å gå vidare i utgreiingsløpet vil i løpet av dette bli presentert for relativt komplette forslag til korleis ein kan organisere den overordna tenestestrukturen i kommunane. (En vil her ikkje gå inn og konkret sjå på korleis ein f.eks. kan samkøyre fleire hendande distrikt i heimesjukepleia osv., det vil kome i gjennomføringsfasen). Men kva tenestesamansetjing ein ny kommune bør prioritere, f.eks. korleis fordelinga mellom omsorgsbustader og sjukeheim kan harmoniserast. Korleis ein skal leggje opp til ein einsarta skulestruktur osv., vil også vere forhold som blir konkretisert i utgreiingsløpet. Vidare vil ein også kome inn på konkrete forslag til korleis fellestenester kan både samlast, og/eller fordelast mellom ulike tettstader i ein ny kommune osv Lokaldemokrati Det er oppfatninga vår at Nordhordlandsregionen har eit oppegåande lokaldemokrati. Slik må det også vere etter ei eventuell endring av kommunestrukturen. I fase 1 av prosjektet frå våren 2013 har vi drøfta både lokalutvalsmodell og valkrinsmodell. I fase 1 tilrådde vi at ein region med struktur som Nordhordland vil ha lite igjen for å få gå både for lokalutval og fleire valkrinsar. Den tilrådinga står vi fast ved. Men like fullt er det mange moglegheiter knytte til å vitalisere det lokalpolitiske arbeidet og lokaldemokratiet i samband med ei kommunesamanslåing. Kommunane som deltek i utgreiingsløpet vil gjennom utgreiingsfasen få utarbeidd konkrete forslag til både korleis den politiske organiseringa kan utformast i samanheng med ein eventuell kommunestruktur. Dette vil gå på storleik på kommunestyret, utvalsstruktur osv. I tillegg vil ein også sjå på andre grep kommunen kan gjere for å styrkje lokaldemokratiet; både for dei folkevalte og for innbyggjarane i kommunen. Her vil det blant anna drøftast moglegheita for å ta det politiske arbeidet ut til folket i form av opne møter, nye møtearenaer og -formar, og prosessar rundt høyringsfråsegner Samfunnsutvikling Samfunnsutvikling er sannsynlegvis den største problemstillinga knytt til kommunen sitt arbeid generelt og kommunestrukturendringar spesielt i denne samanhengen. Samtidig er det nok også det mest svevande og vanskeleg området å kome med konkrete fasitsvar på, i forhold til effekten av ei kommunesamanslåing. Like fullt er det nok utvilsamt å forvente at ein ny og større kommune vil få større regional tyngd og framstå som ein meir attraktiv samarbeidspartnar, samtidig som ein kan sjå meir heilskapleg på utvikling av eit større område, f.eks. innanfor arealpolitikken. For dei kommunane som deltek i utgreiingsløpet vil den vidare prosessen både identifisere kva moglegheiter kommunen har innanfor eiga drift og utvikling, som f.eks. arealpolitikken. I tillegg vil det vidare utgreiingsløpet også innebere deltaking i form av intervjuer og/eller allmøte med «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 51 Side56

57 representantar frå næringsliv og frivillig sektor. I denne fasen er det å forvente at aktørar i og rundt kommunen vil gi nyttige innspel for det vidare arbeidet med samfunnsutvikling, uavhengig om det til slutt blir gjennomført ei kommunesamanslåing eller ikkje Fordelar med utgreiingsløpet Dersom ein skal summere fordelane ved å delta i utgreiingsløpet knytt til dei fire beslutningsvariablane, vil ein kunne seie at dei økonomiske effektane på kommunane sitt rammetilskot frå staten, generelt og islolert sett, vil vere relativt nøytrale (om enn ikkje med noko store beløp), spesielt dei fyrste åra. 4 I tillegg vil ein også truleg kunne realisere noko av effektiviseringspotensialet knytt til administrasjon og tenesteproduksjon; om enn ikkje frå «dag 1», så etter ikkje så mange år frå tidspunktet for samanslåinga. I «samanslåingstilfelle» der små kraftkommunar er involverte, vil dessutan auka inntekter frå konsesjonskraft kunne virke spesielt til dei positive effektane på den økonomiske handlefridomen. 5 Ei kommunesamanslåing kan såleis generere økonomiske gevinstar samstundes som ei samanslåing gjev grunnlag for etablering av store og sterke fagmiljø, betre kvalitet på tenestene og meir ressursar, auka handlekraft og større tyngde i høve til eit framtidsretta nærings- og samfunnsutviklingsarbeid. Når det gjeld prosessen knytt til prosjektet «Kommunestruktur 2015» vil dei som deltek i utgreiingsløpet vere dei kommunane som får mest kunnskap om kva for ein verdi ei kommunesamanslåing kan få, både av positive og negative sider. Høgst sannsynleg vil ein kommunereform som er varsla frå regjeringa si side medføre at vi får færre kommunar her i landet, og at det blir gjennomførte mange kommunesamanslåingar. Det betyr sannsynlegvis at dei fleste kommunane i Nordhordland vil bli møtte av ei eller anna form for kommunesamanslåing i løpet av dei nærmaste ti åra. Sett i lys av dette vil dei vere fordelar knytt til å vere i forkant av denne prosessen, for i størst mogeleg grad å påverke eigne utviklingsbaner og framtidsvegar Ulemper ved utgreiingsløpet I likskap med den innleiande vurderinga vår av fordelane av utgreiingsløpet vil det også vere overordna ulemper ved å delta i utgreiingsløpet med sikte på ei kommunesamanslåing. Moglege ulemper ved kommunesamanslåing av kommunar som er spreidd geografisk, og er ulike i storleik, er at det kan vere sterk frykt for maktforskyving i regionen ved at ei kommunesamanslåing vil sette fart på sentraliseringa. Kommunane bør derfor vere særs merksam på denne effekten ved ei eventuell kommunesamanslåing når ein skal plassere og fordele dei ulike tenestene i ein ny samanslått kommune. Utover dette vil det for prosessen sin vidare framdrift i prosjektet «Kommunestruktur 2015» berre vere ei ulempe ved å delta i utgreiingsløpet, slik vi ser det. Ved å delta i utgreiingsløpet vil kommunane kunne bli oppfatta som allereie å ha forplikta seg til å delta i ei kommunesamanslåing, og at samarbeidsrelasjonsløpet slikt sett framstår som mindre forpliktande og dermed med forlokkande. For å kompensere for dette vil vi tydeleg poengtere viktigheita av å få fram det sentrale po- 4 Tilsvarande perioden for inndelingstilskotet over inntektssystemet. 5 For å få til ei slik kommunesamanslåing bør ein truleg fyrst ha kome fram til ei avtale som dei «gamle» konsesjonskraftkommunane ser seg tent med. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 52 Side57

58 enget at det også i utgreiingsløpet burde leggjast opp til fleire beslutningspunkt undervegs, der kommunane får høve til anten å delta vidare eller å ta eitt skritt tilbake Ekstern påverknad Erfaringane frå dei siste frivillige samanslåingane som er gjennomførde, syner at det er mogleg å hente ut gevinstar som kjem alle kommunane til gode. I Nordhordland vil det truleg vere gevinstar å hente i høve til ei eventuell kommunesamanslåing men utfordringane varierer mellom dei ulike kommunane, særlig kva gjeld befolkningsgrunnlag, og det vil på førehand vere viktig å diskutere seg fram til korleis gevinstane kan nyttast for å skape ei framtidig samfunnutvikling som alle kommunane ser seg tent med. Erfaringane tilseier òg at dette er eit særs viktig moment; dvs. at ein så langt som råd er konkret på dette punktet, og at dei store kommunane syner seg rause i høve til dei små. Den varsla kommunereforma som blir nærmare vurdert under avsnitt 5.1, meiner vi klart trekkjer i retning av å favorisere utgreiingsløpet. Som vi også drøfter nærmare under kapittel 5 har ein gjennom deltaking i utgreiingsløpet høve til å vere svært tidleg ute med kunnskapsinnhenting og debatt i lokalsamfunnet i forhold til den varsla kommunereforma. Dette gir moglegheiter til både å få ein god og grundig debatt i dei enkelt lokalsamfunn, og i tillegg gir det større moglegheiter til å påverke det som måtte kome av sentrale gitte premissar/krav til endringar i kommunestrukturen. I tillegg gir det moglegheiter til kanskje å stille krav til sentrale styresmakter om kva som må vere på plass av rammeføresetnader for at ein lokalt skal ønskje å gå inn i ei frivillig kommunesamanslåing. Kva som både eksisterer og eventuelt trengst av rammevilkår blir delvis belyst i denne rapporten, men vil i eit større større omfang bli klargjort og vurdert i neste fase av prosjektet «Kommunestruktur 2015», gjennom deltaking i utgreiingsløpet. 4.2 Presentasjon av samarbeidsrelasjonsløpet I fase 1 av prosjektet våren 2013 blei samarbeidsrelasjonsløpet definert som følgjande: «Samarbeidsrelasjonsløpet. Dei kommunane som vel dette alternativet, har kome fram til at tida ikkje er moden for dei til å vurdere full kommunesamanslåing no, men er samstundes med vidare som ein samarbeidspartnar i form av fleire interkommunale samarbeid med ein samanslått kommune blant to eller fleire av nabokommunane i Nordhordlandsregionen.» Vidare framdrift i samarbeidsrelasjonsløpet vil bli nærmare presentert i kapittel 5. I denne delen av rapporten vil vi fokusere på kva det vil innebere å delta i samarbeidsrelasjonsløpet i den vidare prosessen. Her vil vi vektleggje dei ulike vurderingskriteria som blei presenterte i kapittel 3; kommuneøkonomi, tenesteproduksjon, lokaldemokrati og samfunnsutvikling. Den vidare presentasjonen av samarbeidsrelasjonsløpet blir vurdert opp mot konsekvensar av å delta i utgreiingsløpet. Vi legg det opp på denne måten, sidan deltaking i samarbeidsrelasjonsløpet på mange måtar er å vurdere som ei deltaking i eit utgreiingsløp i «light-versjon». Dette underbyggjer vi fyrst og fremst ved at eventuell deltaking i samarbeidsrelasjonsløpet vil innebere ein mindre omfattande prosess enn deltaking i utgreiingsløpet. I tillegg vil samarbeidsrelasjonsløpet, med dei gitte sentrale føresetnadene om ei varsla kommunereform, høgst sannsynleg vere ein mellomfase før ein på ny må diskutere eit fullverdig utgreiingsløp som «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 53 Side58

59 følgje av kommunereforma, slik den har blitt presentert så langt, med ei målsetjing om færre og større kommunar her i landet Kommuneøkonomi Samanlikna med utgreiingsløpet vil deltaking i samarbeidsrelasjonsløpet ikkje innebere ytterlegare berekningar og analysar, sidan deltaking i samarbeidsrelasjonsløpet vil innebere ei vidareføring av «status quo» for kommunane sine frie inntekter med dei til einkvar tid gjeldande føresetnader i kommunane sitt inntektssystem. Grunnen til dette er at samarbeidsrelasjonsløpet ikkje vil utløyse nokon ny kommunedanning for kommunane som deltek, og dermed ikkje påverke kommunane sine frie inntekter gjennom inntektssystemet Tenesteproduksjon Ved deltaking i samarbeidsrelasjonsløpet vil tenesteproduksjonen bli endra samanlikna med å delta i utgreiingsløpet. Mange av primæroppgåvene til kommunane kjem sannsynlegvis framleis til å bli utført fullt og heilt av den einskilde kommunen. Det betyr at strukturen på tenester og organisasjon mv., vil bli vidareført uavhengig av dette kommunestrukturprosjektet. På ein del tenesteområde vil det vere naturleg, og i nokre tilfelle nødvendig å samarbeide med andre kommunar om tenesteleveransar, slik som også er tilfelle i dag gjennom ulike interkommunale samarbeid. Ein del av dei interkommunale samarbeida kan antageleg vidareførast i si noverande form gjennom deltaking i samarbeidsrelasjonsløpet. Men dersom mange av kommunane i regionen vel å delta i utgreiingsløpet, og til slutt vel å slå seg saman, er det naturleg og sannsynleg at dei interkommunale samarbeidstiltaka endrar karakter. I ein slik situasjon kan ein sjå for seg at ein får ein eller to relativt store kommunar i Nordhordland og kanskje nokre frittståande små kommunar ved sidan av. I ei slik setjing (som det ikkje er gitt at ein kjem opp i), vil balansen og tyngdepunktet mellom ein stor samanslått kommune og ein liten framleis frittståande kommune vere slik at det er naturleg at fleire av dei interkommunale samarbeidstiltaka vil finne ei anna organisatorisk tilhøyrsel. Det er då sannsynleg at tenestene vil gå inn i ein større samanslått kommune og blir levert derifrå. Det vil medføre at den mindre frittståande kommunen vil måtte inngå tenestekjøpsavtalar med den større kommunen. Korleis dette kan gjerast på ein måte som framleis fremjar eit godt og relativt likeverdig samarbeid vil bli belyst nærmare under utgreiing av samarbeidsrelasjonsløpet, for dei kommunane som eventuelt måtte velje det. Samtidig er det også sannsynleg at den mindre frittståande kommunen vil få mindre påverknad på utviklinga og leveransen av dei tenestene som vil inngå i denne typen samarbeid. Det vil i større grad bli eit interkommunalt samarbeid på den store samanslåttekommunen sine premissar. Neste fase av prosjektet «Kommunestruktur 2015» må derfor klargjere og vurdere ulike sider ved korleis eit interkommunalt samarbeid i praksis kan organiserast og fungere, parallelt med dei praktiske konsekvensane av utgreiingsløpet for dei kommunane som ønskjer å delta i dette løpet i den vidare prosessen Lokaldemokrati Vår hypotese er at lokaldemokratiet kan utviklast uavhengig av om ein går for endringar i kommunestruktur eller ikkje. Neste av fase av prosjektet vil klargjere korleis ein kan utvikle lokaldemokratiet, både som ein del av kommunestrukturprosjektet eller uavhengig av dette. Som nemnt i «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 54 Side59

60 rapporten frå fase 1 våren 2013, har tidlegare kommunesamanslåingar vist uklare effektar på lokaldemokratiet, der det både er fordelar og ulemper knytt til kommunesamanslåingar. Samanlikna med utgreiingsløpet vil samarbeidsrelasjonsløpet gi to forskjellar knytte til lokaldemokrati: Gjennom framleis å skulle delta i interkommunale samarbeidstiltak i utsrekt grad, kanskje også gjennom tenestekjøpsavtalar, mister ein demokratisk påverknad på utviklinga av tenestene som inngår i eit slikt samarbeid. På den anna side vil ein kunne oppretthalde folkevalte organ enda tettare på befolkninga ved at ein framleis har sitt eige lokale kommunestyre intakt Samfunnsutvikling Som det er nemnt i vurderinga under utgreiingsløpet, er det vanskeleg å måle kommunen sitt arbeid knytt til samfunnsutvikling. Samanlikna med utgreiingløpet vil samarbeidsrelasjonsløpet i utgongspunktet innebere ein mindre omfattande prosess. Med mindre den aktuelle kommunen, som har valt samarbeidsrelasjonsløpet, sjølv ønskjer at prosessen skal innehalde også workshops, intervjuar og tilsvarande av næringsliv, frivillige lag og organisasjonar også vidare knytt til kommunestrukturprosjektet, så finn vi det ikkje naturleg at ein legg opp til denne typen aktivitetar i samarbeidsrelasjonsløpet. Grunnen til dette er at kommunane som har valt samarbeidsrelasjonsløpet i utgangspunktet ikkje legg opp til endringar i arbeidet med samfunnsutvikling som er strukturbasert. Dersom ein likevel ønskjer å få gjennomført ein tilsvarande prosess som for utgreiingsløpet, så vil det for det fyrste bli vanskeleg fordi utgangspunktet blir så forskjellig, men målet blir det same. Og for det andre så vil prosessen, dersom den skal gjerast skikkeleg, då likne så mykje på utgreiingsløpet at ein derfor eigentleg formelt sett også bør delta i utgreiingsløpet for å få ein heilskapleg prosess Fordelar ved samarbeidsrelasjonsløpet Omfanget av det interkommunale samarbeidet i Nordhordland har auka dei seinare åra, og samarbeidet kan karakteriserast som omfattande. Dei viktigaste årsakene som generelt vert trekt fram for å styrkje det interkommunale samarbeidet, er små og sårbare fagmiljø og utfordringar ved rekruttering av kvalifisert arbeidskraft kombinert med stadig aukande krav til kommunane. Interkommunale samarbeid gjev moglegheiter for å styrkje fagmiljøa og heve kvaliteten på teneste- og forvaltningsoppgåver på ein meir effektiv måte enn det den einskilde kommune maktar på eiga hand. Samstundes kan det bli sett som utfordrande at samarbeida har utvikla seg tilfeldig etter kvart som utfordringane har dukka opp, noko som har resultert i at kommunane til dels samarbeider i ulike retningar utan faste samarbeidskonstellasjonar der ikkje alle kommunane er involvert i alle samarbeida. Samarbeida har gjerne ulik organisering med ulike samarbeidsavtaler og rutinar for oppfølging. Dersom det interkommunale samarbeidet skal utviklast på same måten i tida som kjem, kan dette resultere i at dei interkommunale samarbeida vert uoversiktlege og krevjande å følgje opp. Med tanke på å utvikle eit meir heilskapleg og systematisk samarbeid, vil det vere ein fordel om kommunar går saman for å avklare aktuelle samarbeidsområde, kva slags konkrete samarbeid ein vil satse på, korleis ein vil samarbeide, kor samarbeida skal lokaliserast og korleis samarbeida skal organiserast. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 55 Side60

61 4.2.6 Ulemper ved samarbeidsrelasjonsløpet Det går ei grense for kor langt det er fornuftig å utvikle det interkommunale samarbeidet ut frå omsynet til demokratisk styring. Kor grensa går før kommunesamanslåing er eit betre alternativ, er det vanskeleg å gje noko eksakt svar på. Vertskommunemodellen blir i fleire høve trekt fram som den mest aktuelle organisasjonsforma for nye samarbeid, sidan det er ein modell som ikkje løfter samarbeida ut av den kommunale organisasjonen. Mange nye tenestesamarbeid har vorte etablert etter denne modellen dei seinare åra, spesielt innan barnevern. Sett i høve til ei kommunesamanslåing, vil faren for ei akselerert sentralisering vere mindre med auka interkommunalt samarbeid. Men ein vil ha langt mindre økonomiske gevinstar, som potensielt sett kan nyttast til å snu negative utviklingstendensar. Dei økonomiske gevinstane som følgje av ei kommunesamanslåing kan vere store, og gje grunnlag for ei monaleg styrking av samfunnsutviklingsarbeidet på ein måte som alle kommunane dreg nytte av. I eit alternativ der ein heller vel samarbeid, er innsparingspotensialet i utgangspunktet berre knytt til tenester og administrative oppgåver på dei områda der ein etablerer samarbeid. Ei anna utfordring ved interkommunalt samarbeid er dei prinsipielle demokratiske vurderingane. Gjennom interkommunalt samarbeid, og interkommunalt samarbeid som blir utvida over tid, blir makt og påverknad gradvis flytta vekk frå dei einskilde kommunestyra. Interkommunalt samarbeid bidreg slik sett til auka makt og påverknad for dei som blir med i styrande organ i ulike interkommunale samarbeidstiltak, som gjerne er eit mindre utval sentrale politikarar Ekstern påverknad Som tidlegare nemnt i kapittelet har den nye regjeringa varsla ei kommunereform, ei reform som per dags dato ser ut til å ende med færre og større kommunar. Samanlikna med utgreiingsløpet vil ein ved å velje samarbeidsrelasjonsløpet miste moglegheita til å vere i framkant av det som ser ut til å kome gjennom kommunereforma. Vår beste vurdering er at dei eksterne gitte rammevilkåra per no ser ut til å gå i retning av at dei fleste kommunane må ta del i ei eller anna form for kommunesamanslåing. Sett ut ifrå dette vil samarbeidsrelasjonsløpet høgst sannsynleg ikkje stå seg over tid, og føre til behov for/krav om å delta i eit utgreiingsløp sannsynlegvis umiddelbart etter at prosjektet «Kommunestruktur 2015» er planlagd å vere ferdig. I den samanhengen meiner vi det er eit betre val, også for dei kommunane som er skeptiske til kommunesamanslåing, å delta i utgreiingsløpet i den vidare prosessen for å sjå kva ein slik prosess kan bringe av moglegheiter. Samtidig må det understrekast at deltaking i utgreiingsløpet ikkje er ei endeleg forplikting til å delta i ei kommunesamanslåing, sidan det blir lagt opp til fleire beslutningspunkt vidare i prosessen. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 56 Side61

62 5. Vidare prosess i prosjektet «Kommunestruktur 2015» I dette kapittelet mot avslutninga av rapporten vil vi presentere innspela våre til vidare prosess i prosjektet «Kommunestruktur 2015». Vi vil her drøfte dei sentrale føringane frå den nye regjeringa og den varsla kommunereforma. Vidare vil vi sjå forslag til tidfesting og organisering av det vidare arbeidet. Til slutt presenterer vi ein skjematisk prosesskisse, som summerer den andre drøftinga i kapittelet. 5.1 Sentrale føringar Stortingsvalet 2013 medførte som kjent eit regjeringsskifte med ei ny regjering utgått frå Høgre og Fremskrittspartiet. Den nye regjeringa Solberg saman med regjeringa sine støtteparti KrF og Venstre, har blitt einige om at det skal gjennomførast ei større kommunereform der nødvendige vedtak for å endre kommunestrukturen skal fattast i løpet av Stortingsperioden Ut frå dette har prosessen i Nordhordlandsregionen starta på veldig rett tid. Nordhordland er no i forkant av sentrale politiske føringar som etter alt å dømme kjem til å bli vedteke. Det gir større styringsfart og moglegheit til å påverke dei gode løysingane. Vi har gått gjennom sentrale politiske styringsdokument i den samanhengen: Regjeringsplattforma mellom Høgre og Fremskrittspartiet, og samarbeidsavtalen dei to nye regjeringspartia har inngått med Krf og Venstre, seier følgjande om framtidig kommunestruktur: - Regjeringa vil gjennomføre ei kommunereform, kor det blir sørgt for at nødvendige vedtak blir fatta i perioden. Vidare seier regjeringsplattforma at ein meir robust kommunestruktur (etter vår oppfatning ein kommunestruktur med færre og større kommunar), vil sikre meir kompetanse, også større fagkompetanse i den einskilde kommunen. Vi har vidare sett på kva dei einskilde av dei nye regjeringspartia og støttepartia seier i programma sine. Framstegspartiet er det partiet som går lengst i sitt valprogram, og seier at kommunestrukturen skal fastsetjast av Stortinget. Utover det seier Høgres og Fremskrittspartiets program i all vesentleg grad det same som står i regjeringsplattforma. Den nye regjeringa vil ut frå ordlyden, og den debatten som har vore om kommunestruktur i valkampen gjennomføre ei endring i kommunestruktur, om nødvendig med tvang. Venstre, som er ei av regjeringa sine støtteparti og som saman med Høgre og Fremskrittspartiet vil utgjere eit fleirtal i Stortinget, går også langt i sitt valprogram. Venstre seier at: Venstre vil gjennomføre ei kommunereform som resulterer i nye, færre og sterkare kommunar. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 57 Side62

63 Det siste av den nye regjeringa sine støtteparti, KrF er det partiet som går lengst i at det framleis skal vere eit innslag av frivillighetslinja i kommunestrukturdebatten. KrF seier at Stortinget bør påskynde samanslåing av fleire kommunar der ei slik samanslåing vil ha sjølvsagde fordelar. Underforstått her meiner vi det ligg eit element av tvang. Vidare seier imidlertid KrF i valprogram sitt at for kommunar med stor geografisk utstrekning og spredt busetjing eller perifer lokalisering, kan det vere lite å hente på ei samanslåing med andre. Dette atterhaldet ser det ikkje ut til at KrF har fått gjennomslag for i forhandlingar med dei 3 andre partia. Som det også er omtala i rapporten frå Telemarksforsking til Nordhordland i fase 1 våren 2013, vil Stortingsvalget kunne medføre eit taktskifte i arbeidet med kommunestruktur. Valresultatet og dei følgjande forhandlingane gir grunnlag for å konkludere med at dette er tilfelle. Endringa i politikken ser likevel ut til å vere større enn mange hadde trutt før valet. At den nye regjeringa skal sørgje for nødvendige vedtak i løpet av perioden er eit tydeleg signal om at det her skal gås kraftig til verks. Ut frå desse tydelege styringssignala frå politisk hald meiner vi det er rimeleg å tru at samarbeidsrelasjonsløpet er mindre relevant no enn våren Vi meiner fase 2.1 bør resultere i at kommuane veljer utgreiingsløpet for den vidare prosessen. 5.2 Tidfesting Sett i forhold til den varsla kommunereforma er Nordhordlandsregionen tidleg ute samanlikna med resten av landet. Etter vår vurderinga er ikkje regionen for tidleg ute, men heilt i front per dags dato. Ein må også rekne med at ein region som Nordhordland vil trenge meir tid til å gjennomføre ein prosess sidan det er så mange kommunar. Dei fleste andre stader i landet der det pågår, eller der ein er i startfasen til denne typen prosess, er det så vidt vi kjenner til jamt over noko færre kommunar som utgjer ei regionsamanslutning enn i Nordhordland. Ved å vere tidleg ute samanlikna med resten av landet gir det også moglegheiter; både kva gjeld å setje agenda for saksfeltet, men også i form av at det kan gi moglegheiter til å stille nokre krav til sentrale styresmakter. Det vil seie; det er større moglegheiter til å hente ut ekstra «gulrøter» ved å vere tidleg ute med ei eventuell kommunestrukturendring. Sannsynlegvis kjem regjeringa til å fremje sak om kommunereforma for Stortinget i løpet av vårsesjonen Samtidig har regjeringserklæringa slått fast at nødvendige vedtak knytte til gjennomføring av ei kommunereform skal fattast i løpet av inneverande stortingsperiode ( ). Det betyr at her må ting skje kontinuerleg, for at regjeringa skal rekkje å innfri sin ambisjon. I forslaget vårt til vidare framdrift bør kommunane før påske 2014 fastsetje om ein ønskjer å delta i utgreiingsløpet eller samarbeidsrelasjonsløpet for den vidare prosessen, slik at neste fase, utgreiingsfasen kan starte før sommaren 2014 og blir avslutta ved utgangen av Med ei slik framdrift vil ein både vere helt i front og i rute i forhold til den sentrale prosessen rundt kommunereforma, samtidig som ein vil ha moglegheit til å innfri regionen si eiga målsetjing om gjennomføre ei rådgjevande folkerøysting i dei kommunane det er aktuelt i tilknyting til kommunevalet «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 58 Side63

64 5.3 Organisering av vidare prosess Dei to følgjande avsnitta om utgreiingsfase og gjennomføringsfasen har vi henta frå rapporten frå fase 1 i prosjektet, for også her å gi ei fullstendig framstilling av korleis vi ser for oss arbeidet i dei to fasane av prosjektet, som enno ikkje er påbegynt. Generelt vil organisering og oppgåvefordeling bli viktigare i dei komande fasane. Det blir viktigare enn tidlegare at regionen sjølv også etablerer ein intern prosjektorganisasjon. Det bør vere eit koordinerande ledd som både koordinerer kommunane i regionen, og som også er sparringspartner, hjelper med å finne fram dokumentasjon osv. til ein ekstern prosessrettleiar. Nordhordland Utviklingsselskap IKS bør vere ein naturleg plass å etablere eit slikt koordinerande ledd, gjerne med spesiell dedikasjon frå ein eller to medarbeidarar. I tillegg vil det i denne fasen, særleg for dei kommunane som vel å gå for utgreiingsløpet, også vere behov for at den einskilde kommunen etablerer si eiga prosjektgruppe med både politisk og administrativ representasjon. Denne gruppa vil vere viktig som ei referansegruppe for å rettleie prosessen ut frå dei gjeldande lokale forhold. I tillegg vil det vere eit viktig ledd også for å koordinere arbeidet som skal gjerast både internt i den kommunale organisasjonen og arbeidet ut mot eksterne grupper, som næringsliv, frivillige lag og organisasjonar osv. Samla ser vi derfor, skjematisk sett, for oss følgjande prosjektorganisering for det vidare arbeidet: Regionrådet (prosjekteigar) Prosjektkoordinator (Nordhordland Utviklingsselskap IKS) Ekstern prossesveiledar/ utgreiar Prosjektgruppe for kvar einskild kommune Figur 11 Forslag prosjektorganisering Fase 2.2 Utgreiingsfasa På bakgrunn av kommunane si avgjerd i fase 2.1 bør det gjennomførast eit større utgreiingsoppdrag. På dette tidspunktet vil ein ha avklart kven og kor mange kommunar som «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 59 Side64

65 ønskjer å delta i utgreiingsløpet, og kven og kor mange kommunar som vel samarbeidsrelasjonsløpet. Arbeidsomfanget i denne fasen vil i stor grad avhenge av kor mange kommunar som vel utgreiingsløpet. I dei kommunane som vel å gå for utgreiingsløpet, må ein gå relativt grundig til verks i kvar enkelt kommune med gjennomføring av intervjuar i kvar enkelt kommune, osv. Å gå grundig til verks meiner vi er heilt naudsynt for å gi prosessen den forankringa ein treng for å kunne lukkast. Føresetnadene for å velje utgreiingsløpet kan vere ganske forskjellig i dei ulike kommunane, som blant anna er svært ulike kva gjeld storleik. For kommunane som vel samarbeidsrelasjonsløpet, vil ein i større grad kunne køyre ein felles prosess sidan desse kommunane venteleg vil ha nokolunde likt utgangspunkt for valet sitt; dei ønskjer å vere med i eit interkommunalt samarbeid for å gi best mogelege tenester til innbyggjarane sine, men vil behalde sin eigen suverenitet som kommune. I starten av fase 2.2 bør det utarbeidast ein eigen kommunikasjonsplan/-strategi for resten av prosessen. Kommunikasjon er, som nemnd, ein kritisk suksessfaktor. Mange integrasjonsprosessar har stoppa opp på grunn av undervurdert behov for kommunikasjon. Kommunikasjon må kome rettidig og vere klar og einsarta for å leggje til rette for best mogelege avgjerder for kommunane, og hjelpe til med forankringa i lokalsamfunna for øvrig. I fase 2.2 vil det vere naturleg å basere seg på analysane utført i fase 1, med ei innleiande skildring av regionen. I tillegg vil fordelar og ulemper ved ulike organiseringar av interkommunale samarbeidsrelasjonar eller full integrasjon gjennom kommunesamanslåing frå både fase 1 og frå vedtaksgrunnlaget i fase 2.1, vere sentrale premissleverandørar. I utgreiingsfasen vil det vere ei rekkje sentrale spørsmål som ein bør kunne svare på, og som kan delast inn i 4 hovuddelar (utgreiingstema): 1) Økonomi 2) Tenesteproduksjon 3) Demokrati 4) Samfunnsutvikling Fase 2.2 bør etter vår oppfatning munne ut i ein relativt omfattande rapport som svarar på dei aktuelle problemstillingane nemnd i dette kapittelet. Rapporteringa frå fase 2.2 vil vere det viktigaste skriftlege materialet for ei avgjerd som kommunane kan få, for å vedta eller avslå ei eventuell kommunesamanslåing Fase 3 - Gjennomføringsfasa Etter fase 2.2 må kommunane avgjere om dei ønskjer å iverksetje arbeidet med gjennomføring av kommunesamanslåing, og utarbeide nye samarbeidsavtalar for dei kommunane som vel å delta i og fullføre prosessen i samarbeidsrelasjonsløpet. I gjennomføringsfasa vil arbeidet i hovudsak bestå av tre delar. 1. Forankre konklusjonane frå fase 2.2. Konklusjonane frå fase 2.2 må følgjast opp i gjennomføringsfasa, slik at prosessen tek med seg vidare svara på dei problemstillingane som er lista opp i fase 2.2. Her vil det også bli skissert forslag til løysingar på problemstillingane og utfordringane. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 60 Side65

66 2. Utarbeiding av fusjonsplan, samarbeidsavtalar og ei rekkje andre juridiske dokument. Fase 3 vil også i stor grad dreie seg om formalia, for å kunne gjere kommunane klare for ein ny kommunestruktur både for dei som har valt utgreiingsløpet, og for dei som har valt samarbeidsrelasjonsløpet. For dei kommunane som har valt utgreiingsløpet, vil fase 3 innehalde utarbeiding av fusjonsdokument og planar for praktisk og teknisk gjennomføring av ei samanslåing. For kommunane som heller har valt ein samarbeidsmodell på det dåverande tidspunkt, med ein ny og samanslått kommune blant to eller fleire av dei noverande Nordhordlandskommunane, vil fase 3 innebere utarbeiding av nye samarbeidsavtaler på ei rekkje tenesteområde der kommunane i dag samarbeider. Denne delen av fase 3 vil trenge juridisk kompetanse på avtalerett mv., for å utarbeide dokumenta på ein komplett måte. 3. Avgjerder knytta til harmonisering og dimensjonering av tenestetilbod, organisasjonsstruktur osv. fram mot ei strukturendring. I fase 3 må kommunane også bli einige om korleis tenestetilbodet skal lokaliserast, bli dimensjonert og tilpassa slik at det blir ei ny eining som framstår samla, også etter gjennomføringa av ei eventuell kommunesamanslåing. Forhold knytt til dette vil inngåande bli drøfta også i fase 2.2, mens ein i fase 3 vil vere meir på avgjerdsstadiet kva gjeld tilpassingar av den kommunale drifta og dei kommunale organisasjonane. Fase 3 vil leie ut til endeleg behandling av spørsmålet om kommunesamanslåing i Nordhordland. Gjennom fase 2 vil ein få utgreidd konsekvensane av ei endring i kommunestrukturen, og i fase 3 har ein fått gjort ei rekkje val om korleis kommunane skal tilpasse seg konsekvensane som er utgreidde i fase 2. Den endelege behandlinga bør finne stad både i form av ei rådgjevande folkerøysting halden i samband med kommunevalet i 2015, og ved endeleg politisk behandling i aktuelle kommunestyrer. 5.4 Prosesskisse Prosesskisse I figuren under har vi samla saman dei ulike oppgåvene som må behandlast i dei ulike delane av prosjektet (inklusiv det som allereie er gjort). Det er også lagt inn ei tentativ tidfesting av dei ulike «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 61 Side66

67 fasane. Fase 1 Fase 2.1 Fase 2.2 Innleiande fase Oppdatering av rapport frå 2006 "Nye samhandlingsformer og strukturendringar i Nordhordland" Skildring av regionen, befolkningsutvikling og demografi Nye kommunale oppgåver Nasjonale trendar Hovudutfordringar framover Tidsramme: juni 2013 Avgjerdsgrunnlag for forplikting og forankring Utarbeide beslutningsgrunnlag for kommunane for beslutning om utgreiingsløp eller samarbeidsrelasjonsløp Fordeler og ulemper ved dei to løpa. Ulike døme på fordeling av tenesteproduksjon geografisk i regionen ved ein eventuell samanslåing Kommunene avgjer om dei ønskjer å delta i utgreiingsløpet med tanke på kommunesamanslåing, eller i samarbeidsrelasjonsløpet, som innebærer tett samarbeid med ein framtidig samanslått kommune av 2 eller fleire Nordhordlands-kommunar. Tidspunkt: fyrste del 2014 Tidsramme: oktober - desember 2013 Utgreiingsfasa Utarbeiding av kommunikasjonsplan Utgreiing om kommunesamanslåing og konsekvenser for kommunane i utgreiingsløpet og i samarbeidsrelasjonsløpet. Utrekning av økonomiske effektar av kommunesamanslåing. Vurdering av kommunane si rolle som samfunnsutviklar. Politiske/demokratiske konsekvenser av kommunesamanslåing. Konsekvenser for tenestetilbod, geografisk plassering, struktur og harmonisering av tenestenivå. Tidsramme: juni - desember 2014 Fase 3 Gjennomføringsfasa Utarbeiding av fusjonsplan, framdriftsplan for gjennomføring av kommunesamanslåing. Rådgjevande folkerøysting 2015 Utarbeiding av juridiske dokument og nytt avtaleverk for samarbeidsprosjekt/fellestiltak. Endeleg behandling i dei einskilde kommunestyra. Tidsramme: 2015 Figur 12 Prosesskisse prosjekt "Kommunestruktur 2015" «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 62 Side67

68 5.4.2 Framdrift og beslutningspunkt I figuren under har vi lagt inn forslag til framdrift og beslutningspunkt for den vidare prosessen, med sikte på å kome i mål med ei rådgivande folkerøysting, for dei kommunane som ønskjer det i samanheng med kommunevalet Oppstart fase 2.1 Innhente ekstern bistand/prosessveileder Utarbeiding av beslutningsmaterial e til val av løp oppstart september 2013 Rapportering desember Val av løp - Beslutningspunkt Utgreiingsløpet Samarbeidsrelasjonsløpet Mars Oppstart og gjennomføring fase 2.2 Innhente ekstern bistand/prosessveileder Oppstart april-juni 2014 Gjennomføring intervjuer, kartleggingar mv. Rapportering desember Behandling av fase Beslutningspunkt Kommunene behandler rapportering frå fase 2.2 og avgjer eventuell iverksetting av fase 3 Tidsrom: januar Oppstart og gjennomføring fase 3 Innhente ekstern bistand Utarbeiding av fusjonsplan/ juridisk Bistand til harmonisering av tenestestruktur, gebyrsatsar mv Behandling av fase 3 - Beslutningspunkt Behandle fase 3 og avgjøre endelig gjennomføring av kommunesammenslåing. Gjennomføring av folkerøysting mv. høsten 2015 Figur 13 Forslag framdrift og beslutningspunkte for vidare prosess «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 63 Side68

69 6. Oppsummering og anbefaling Kommuneøkonomi Våre berekningar viser at dei fyrste 15 åra etter ei kommunesamanslåing vil innebere lita endring i kommunane sine frie inntekter. Dersom ein klarer å realisere nokre effektiviseringsmoglegheiter relativt raskt, vil det vere netto innsparingspotensial. Etter år 15, når inndelingstilskotet trappast ned, vil eventuelt nye kommunesamanslutningar i sum tape monaleg med frie inntekter. Det er likevel høgst usikkert om inntektssystemet forblir uendra dei neste åra. Høgst sannsynleg gjer det ikkje det. Derfor meiner vi at ein ikkje bør gi dei økonomiske effektane etter år 15 avgjerande vekt i denne samanhengen. Ein kan også forvente at den nye regjeringa vil gjere endringar i inntektssystemet, som gjer det meir fordelaktig å slå seg saman ut frå det som er sagt om den varsla kommunereforma. Uansett ser vi at kommuneøkonomien ikkje bør vere den avgjerande drivkrafta for å gå vidare med prosjektet «Kommunestruktur 2015». Dersom den nye regjeringa skal lukkast i å gjennomføre ei større kommunereform, vil det kunne vere heilt avgjerande å gjere endringar i inntektssystemet (eller det stalege finansieringsopplegget generelt) slik at det i større grad løner seg å gjennomføre friviljuge kommunesamanslåingar. Når det gjeld kommuneøkonomi meiner vi også at det er viktig at kommunane i tida som kjem etablerer styringssystem som sørgjer for ei sunn økonomi- og finansforvalting fram mot ei eventuell kommunesamanslåing, slik at ikkje for mykje pengar blir brukt i forkant av ei kommunesamanslåing Tenesteproduksjon Ved ei eventuell kommunesamanslåing er det å forvente at det kan realiserast eit relativt monaleg innsparingspotensiale på administrasjonskostnader. For å lukkast med det blir det likevel føresett at ein er villig til å gjere strukturelle grep som gjer det mogeleg å spare pengar. Det kan også forventast å spare noko på dei ulike tenesteområda, men her vil biletet vere meir samansett og har relativt sett eit mindre innsparingspotensiale. Vår vurdering er at ingen av dei presenterte modellane knytt til samlokalisering, desentralisering eller funksjonsdelingn vil kunne gjennomførast fullt ut, men at ein må finne ei «mellomløysing» der det beste frå kvar av dei blir brukt. Det vil vere naturleg å leggje kriterium som økonomi, stordriftsfordelar som større fagmiljø og utnytting av ressursar og tilgjengelighet til tenestene til grunn. Det er og mange føresetnader som kan leggjast til grunn for vidare arbeid. Ei moglegheit er å seie at skulestruktur, barnehagestruktur og sjukeheimstruktur skal liggje fast, og at det fyrst og fremst er andre tenester ein skal finne ei ny organisering på. Ei anna kan vere at ein seier det skal etablerast eit minimum av tenester som servicekontor, kulturskule etc. rundt omkring i den nye kommunen. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 64 Side69

70 6.1.3 Lokaldemokrati Vår nullhypotese er at lokaldemokratiet er mogeleg å utvikle uavhengig av val av kommunesamanslåingar. Forsking viser også uklare effektar på lokaldemokratiet knytt til kommunestrukturendringar. Det er oppfatninga vår at Nordhordlandsregionen har eit oppegåande lokaldemokrati. Slik må det også vere etter ei eventuell endring av kommunestrukturen. Det er mange moglegheiter knytt til å vitalisere det lokalpolitiske arbeidet og lokaldemokratiet i samband med ei kommunesamanslåing. Kommunane som deltek vidare i prosessen vil få utarbeidd konkrete forslag til korleis den politiske organiseringa kan utformast i samanheng med ein eventuell endra kommunestruktur. Dette vil gå på storleik på kommunestyret, utvalsstruktur osv. I tillegg vil ein også sjå på andre grep kommunen kan gjere for å styrkje lokaldemokratiet; både for dei folkevalte og for innbyggjarane i kommunen. Her vil det blant anna drøftast moglegheiter for å ta det politiske arbeidet ut til folket i form av opne møter, nye møtearenaer, nye møteformer og prosessar rundt høyringsfråsegner. Ved å velje å gå vidare med samarbeidsrelasjonsløpet, det vil seie å ikkje gjennomføre ei kommunesamanslåing, men fortsetje med interkommunalt samarbeid vil ein i aukande grad kome borti dei demokratiske problema ved interkommunale samarbeid ved at avgjerdene blir tekne vekk frå kommunestyra. Ved å gå vidare med utgreiingsløpet og til slutt gjennomføre ei kommunesamanslåing, vil ein kunne løfte fleire oppgåver tilbake til kommunestyret som tidlegare har lege i interkommunale organ. Utfordringa blir likevel at avstanden til dei politiske organa kan bli større, sjølv om det i ein litt større samanheng framleis vil vere kort veg frå dei som styrer til dei som blir styrte i Nordhordland Samfunnsutvikling Ei kommunesamanslåing vil kunne føre til at kommunane blir oppfatta som ei meir slagkraftig eining og framstår som ein meir attraktiv samarbeidspartnar for aktørar som ønskjer å bidra med næringsutvikling, bustadbygging, andre offentlege organ osv. Nordhordlandsregionen er i vekst, men veksten er til dels svært ujamnt fordelt i regionen. Den sentrale problemstillinga vil vere om ei kommunesamanslåing vil klare å gjere veksten meir balanserte. Svaret på det er ikkje eintydig. På den eine sida kan ein meir heilskapleg blant annan arealpolitikk gjere det lettare å spreie vekstalternativa utover, dersom det blir færre og større kommunar. På den anna side vil ei kommunesamanslåing ha i seg sentraliserande element, som ein må ha eit svært medvite forhold til for å kunne motverke. Den vidare prosessen bør i stor grad ta opp i seg utfordringane med å balansere veksten i regionen Sentrale politiske føringar og kunnskapsinnhenting Stortingsvalet 2013 medførte som kjent eit regjeringsskifte med ei ny regjering utgått frå Høgre og Fremskrittspartiet. Den nye regjeringa Solberg saman med regjeringa sine støtteparti KrF og Venstre har blitt einige om at det skal gjennomførast ei større kommunereform der nødvendige vedtak for å endre kommunestrukturen skal fattast i løpet av Stortingsperioden «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 65 Side70

71 Ut frå dette er prosessen Nordhordlandsregionen har starta på, veldig rettidig. Nordhordland er no i forkant av sentrale politiske føringar som etter alt å dømme kjem til å bli vedteke. Det gir større styringsfart og moglegheit til å påverke dei gode løysingane. Som det også er omtala i rapporten frå Telemarksforsking til Nordhordland i fase 1 våren 2013, vil stortingsvalet kunne medføre eit taktskifte i arbeidet med kommunestruktur. Valresultatet og dei følgjande forhandlingane gir grunnlag for å konkludere med at dette er tilfelle. Den nye regjeringa har sagt dei skal sørgje for nødvendige vedtak i løpet av perioden. Det er eit tydeleg signal om at ein her skal gå kraftig til verks. Ut frå desse tydelege styringssignala frå sentralt politisk hald, meiner vi det er rimeleg å tru at samarbeidsrelasjonsløpet er mindre relevant no enn våren 2013, då rapporten frå fase 2.1 blei skrivi. Når kommunane no skal velje kva dei vil gjere vidare i prosessen, meiner vi difor at kommunane bør velje å gå vidare med utgreiingsløpet. Grunngjevinga for dette er at ein då er i tråd med det som ser ut til å bli dei sentralt gitte føringane for kommunereforma. I tillegg vil deltaking i utgreiingsløpet òg vere det alternativet som gjev mest kunnskap om dei moglege alternativa framover Tilråding Ut frå vurderinga vår av dei ulike kriteria kommuneøkonomi, tenesteproduksjon, lokaldemokrati og samfunnsutvikling men kanskje aller mest på grunn av dei sentralt gitte politiske føringane/signala, tilrår vi at alle kommunane i Nordhordland går vidare i prosessen rundt prosjektet «Kommunestruktur 2015» ved å delta i utgreiingsløpet. Gjennom deltaking i utgreiingsløpet vil kommunane innhente mest mogeleg kunnskap om konsekvensane av ei eventuell deltaking i ei framtidig kommunesamanslåing. Me meiner slik sett at det tidlegare «samarbeidsrelasjonsløpet» bør utgå i den vidare prosessen. For å kompensere for bortfallet av samarbeidsrelasjonsløpet tilrår vi dessutan at den vidare prosessen frametter etablerer fleire vedtakspunkt for kommunestyra, slik at dei einskilde kommunane har moglegheit til å fatte andre utviklingsval på eit seinare tidspunkt. På denne måten meiner vi at kommunane ikke har forplikta seg endeleg til ei kommunesamanslåing ved no å vedta å gå vidare i utgreiingsløpet. «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 66 Side71

72 Referansar Bukve, O Samanslåing, samarbeid eller status quo? Kva bør skje med kommunestrukturen Høgskulen i Sogn og Fjordane. R-nr 1/99. Brandtzæg, B.A a. Evaluering av forsøk med interkommunale barnevern. Telemarksforsking-Bø. Rapport nr Brandtzæg, B.A b. Evaluering av forsøk med interkommunalt samarbeid om barnevern i Vest-Telemark. - Telemarksforsking-Bø. Arbeidsrapport nr. 29/2006 b. Brandtzæg, B.A a. Frivillige kommunesammenslutninger Erfaringer og effekter fra Bodø, Aure, Vindafjord og Kristiansund. Telemarksforsking. TF-rapport nr Brandtzæg, B.A b. Interkommunalt barnevern. Aktuelle samarbeidsmodeller for Hof, Re og Holmestrand kommuner. - Telemarksforsking-Bø. TF-rapport nr. 250 Brandtzæg, B.A, Aastvedt, A., Thorstensen, A. & Vareide, K Mosvik og Inderøy. Utredning av kommunesammenslåing. Telemarksforskning. Rapport nr Brandtzæg, B.A., Aastvedt, A., Lie, K., Thorstensen, A. & Storm, H Utreiing av kommunestruktur i Ryfylke. Telemarksforsking. Rapport nr Langøren A., Aaberge, R. & Åserud, R Kostnadsbesparelser ved sammenslåing av kommuner. Rapporter 2002/15. Statistisk Sentralbyrå. Grefsrud & Hagen Kriterier for kommuneinndeling Østlandsforsking. ØF-rapport nr. 21/2003. NOU 1992: 15. Kommune- og fylkesinndelingen i et Norge i forandring - Kommunaldepartementet. Nettsider: pdf «Kommunestruktur 2015» - avgjerdsgrunnlag for val av vidare prosess (fase 2.1) 67 Side72

73 Fitjar kommune Arkivkode: 033 Saksmappe: 2013/196 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: Godkjenning av protokoll SAKSFRAMLEGG Utval sak Utval Møtedato 2/14 Kommunestyret Vedlegg: Protokoll frå møte Framlegg til vedtak: Kommunestyret godkjenner protokoll frå møte Atle Tornes Rådmann Side73

74 Side74

75 Side75

76 Side76

77 Side77

78 Side78

79 Side79

80 Side80

81 Side81

82 Side82

83 Side83

84 Side84

85 Side85

86 Side86

87 Side87

88 Side88

89 Side89

90 Side90

91 Side91

92 Side92

93 Side93

94 Side94

95 Side95

96 Side96

97 Fitjar kommune Arkivkode: 033 Saksmappe: 2013/196 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: SAKSFRAMLEGG Meldingar Utval sak Utval Møtedato 3/14 Kommunestyret Vedlegg: Notat oppfølging av forvaltningsrevisjon personalforvaltning. Ferdigerklæring Dokken. Årsavslutning rekneskap 2013 meir orientering i møtet. Klagenemnda for offentlige anskaffelser (Kofa) Endeleg vedtak. Prosjekt heimerehabilitering og ergoterapeut. Skatteinngangen januar Orientering: Arbeidsgruppe utviding FKIB. Formannskapet har valt fylgjande medlemar til prosjektgruppa: Johannes Koløen leiar Agnar Aarskog styreleiar FKIB Ole Bergesen dagleg leiar FKIB Dagfinn Brekke valgt repr. frå oppvekst og omsorg Representant frå administrasjonen rådmannen har utnemnd helse- og sosialsjef Anne Berit Hovstad Johansen Representant frå administrasjonen kallar inn til fyrste møtet. Munnlege orienteringar i møtet: - status Rimbareid skule Framlegg til vedtak: Kommunestyret tek meldingssakene til vitande. Atle Tornes Rådmann Side97

98 Fitjar kommune Notat Dykkar dato: Dykkar ref: Vår dato: Vår ref: Sakshandsamar: / /2014, arkiv 440 Andreas Moe Larsen Til: Kommunestyret Oppfølging av forvaltingsrevisjon personalforvalting Kommunestyret vedtok i møte at rådmannen innan fyrste februar skulle laga ein handlingsplan for å gjennomføra tilrådingane frå Deloitte AS. Samstundes blei det vedteke at rådmannen skulle orientera kommunestyret om planen og framdrift i kommunestyremøtet i februar i år. Rådmannen meiner dei fleste punkta er gjennomført med vedtak av personalpolitisk rammeverk i kommunestyret 19. desember i fjor. Vedtak om delegering til rådmannen, i tillegg til rådmannens vidaredelegering i administrasjonen, vil utgjera eit viktig element for å klargjera oppgåvefordelinga innan personalfeltet. Fleire av punkta går på å gjera regelverk og rutinar kjent i organisasjonen. Her vil samlinga av all dokumentasjon i Kvalitetslosen vera avgjerande. Rådmannen vil i tillegg peika på at sentrale leiarsamlingar i kommune vera eit viktig verkemiddel for å sikra eins handtering av saker i kommunen. 1. Utarbeider felles strategiar og retningsliner for dei sentrale funksjonane innanfor personalforvaltninga, og sikrar både at desse omtalar aktuelle krav i regelverket, og er kjent i organisasjonen. Gjennomført i personalpolitisk rammeverk. 2. Klargjer kva konkrete oppgåver som inngår i personalansvaret på ulike leiarnivå. Delvis gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Fullført med vedtak om delegeringsreglement til rådmannen med intern vidaredelegering. Detaljskildring av oppgåver blir gjort i rutineskildringar. 3. Tydeleggjer kva som er personalavdelinga si rolle og ansvarsområde, og sikrar at dette er kjent i organisasjonen. Delvis gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Fullført med vedtak om delegeringsreglement til rådmannen med intern vidaredelegering. Detaljskildring av oppgåver blir gjort i rutineskildringar. 4. Tydeleggjer Arbeidsmiljøutvalet og Administrasjonsutvalet sine oppgåver og ansvarsområde. Delvis gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Fullført med vedtak om reglement for formannskapet. 5. Sett i verk aktuelle tiltak for å sikre at alle tilsette får tilbod om årleg medarbeidarsamtale, i samsvar med kommunen si målsetting. Side98

99 Virksomhetens navn Side 2 av 2 Gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Kommunestyret endra målsetnad til at medarbeidarsamtale skal gjennomførast minst annakvart år. 6. Etablerer system som sikrar at alle linjeleiarar får tilstrekkeleg opplæring knytt til det å ha personalansvar. Gjennomført i personalpolitisk rammeverk og rutineskildring for opplæring av nye tilsette. 7. Reviderer kommunen sitt internkontrollsystem på HMT-området, og sørgjer for at det er i samsvar med krav i regelverket. Herunder til dømes: a. Utarbeider retningsliner for gjennomføring av risikokartleggingar og vurderingar i alle delar av verksemda. b. Gjennomfører systematiske gjennomgangar av internkontrollen på HMT-området, for å sikre at systemet fungerer i praksis. c. Sørgjer for at det i tilknyting til det systematiske HMT-arbeidet blir utarbeidd rutinar for intern varsling, eller sett i verk andre tiltak som legg forholda til rette for intern varsling. d. Sørgjer for at rolle- og ansvarsfordelinga mellom dei ulike leiarnivåa i linja er dokumentert i tilstrekkeleg grad. e. Sørgjer for at oversikter over medlemmar og roller i AMU er oppdatert. f. Sørgjer for at internkontrollen på HMT-området blir dokumentert i samsvar med krav i regelverket. Tilrådingane i punkta a, c, d og e er gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Punkta b og f er delvis gjennomført. Arbeidstilsynet har i sitt tilsyn spurt etter meir dokumentasjon for å lukka sitt tilsyn på desse punkta, og administrasjonen vil laga rutineskildringar for dette innan fristen 03. mars, sett av tilsynet. 8. Sikrar at arbeidstakarane får moglegheit til å delta i internkontrollarbeidet på HMTområdet i samsvar med krav i regelverket. Herunder sikrar at verneomboda blir involvert i prosessar og vurderingar som kan ha innverknad på arbeidsmiljøet. Gjennomført i personalpolitisk rammeverk. 9. Gjennomgår inndelinga i verneområde, og sørgjer for at ingen verneområde er større enn at verneombodet kan ha full oversikt og ivareta sine oppgåver på ein forsvarleg måte. Det er gjennomført val av verneombod i løpet av desember Valperioden går fram til desember I løpet av dette tidsrommet vil administrasjonen, i samråd med bedriftshelsetenesta og verneomboda, vurdera verneområda på nytt. 10. Definerer rolla og oppgåvene til varaverneomboda, og vurderer om desse har behov for opplæring innan HMT. Delvis gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Det er kalla inn til HMT-kurs for leiarar, verneombod og varaverneombod i mars månad. Rolle og oppgåver for varaverneombod må klargjerast, i samråd med hovudverneombod. 11. Sørgjer for at alle arbeidstakarar som er sett til å leie eller kontrollere andre arbeidstakarar, får opplæring i HMT. Gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Det er kalla inn til HMT-kurs for leiarar og verneombod i mars månad. Side99

100 Virksomhetens navn Side 3 av Ferdigstiller arbeidet med ein periodevis plan for bedriftshelsetenesta si bistand til dei ulike einingane i kommunen, og sikrar at denne blir revidert i samsvar med endringar i aktuelle risikoforhold innanfor ulike delar av verksemda. Gjennomført hausten Det er gjort ein revisjon av planen i januar 2014, som skal opp til handsaming i fyrste møte i arbeidsmiljøutvalet. Planen skal reviderast årleg etter årshjul for personalpolitikk og HMT. 13. Systematiserer arbeidet med kartlegging av utfordringar knytt til arbeidsmiljøet eller arbeidssituasjonen, og sikrar at slike kartleggingar blir gjennomført i alle delar av organisasjonen. Herunder vurderer å gjennomføre jamlege medarbeidartilfredsheitsundersøkingar i heile organisasjonen. Delvis gjennomført i personalpolitisk rammeverk, med både medarbeidarsamtalar og personalmøter. Kommunestyret fann ikkje midlar til medarbeidarundersøking i 2014, men tiltaket er foreløpig lagt inn i plan for samarbeid med bedriftshelsetenesta i Prisen på undersøkingane er redusert monaleg sidan førre avtaleperiode. 14. Etablerer system og rutinar som tydeleggjer korleis linja skal følgje opp identifiserte utfordringar knytt til arbeidsmiljøet og/eller arbeidssituasjonen. Gjennomført i personalpolitisk rammeverk, og underliggjande rutineskildringar. 15. Sørgjer for at leiarar i kommunen har oppdatert informasjon om kva verkemiddel som finst (til dømes gjennom IA/NAV), og korleis ein kan gå fram for å nytte desse. Delvis gjennomført i personalpolitisk rammeverk. Det er i tillegg lagt inn lenker til NAV og Arbeidstilsynet i Kvalitetslosen. Rådmannen vil i løpet av våren halda fram arbeidet med innhaldet i Kvalitetslosen, for å sikra at oppdatert informasjon til ein kvar tid er tilgjengeleg i systemet. Rådmannen meiner ein stor del av tilrådingane er fanga opp i arbeidet med nytt personalpolitisk rammeverk. Det vil i tillegg vera nokre punkt som må arbeidast vidare med. Informasjonsdelinga i organisasjonen er eit kontinuerleg arbeid, men grunnlaget er lagt med innføringa av Kvalitetslosen og leiarsamlingar. Arbeidstilsynet har bedt om tilleggsinformasjon for å lukka fire av dei fem pålegga til sentraladministrasjonen. Rådmannen meiner Arbeidstilsynet er noko detaljorientert i sitt tilsyn, og legg lite handlingsrom attende til kommunen. Arbeidet med å lukke avvika held fram, men rådmannen vil ikkje fremma personalpolitisk rammeverk for ny politisk førehaving. Naudsynt dokumentasjon vil bli utarbeidd på rutinenivå. Med helsing Andreas Moe Larsen Assisterande rådmann Side100

101 Side101

102 Side102

103 Side103

104 Side104

105 Side105

106 Side106

107 Side107

108 Side108

109 Side109

110 Side110

111 Side111

112 Side112

113 Side113

114 Side114

115 Fitjar kommune Notat Dykkar dato: Dykkar ref: Vår dato: Vår ref: Sakshandsamar: / /2014, arkiv 232 Trond Salmo Til: Formannskapet Melding om skatteinngang januar 2014 Fitjar kommune har budsjettert med kr ,- i skatteinntekter i 2014 (basert på 102,5 % av landsgjennomsnittet). Dette er ein auke på 10,8 % i høve faktisk skatteinngang i Satsar for skatteøyre i perioden rapporten omhandlar er 11,6%: Perioden januar 2014: Samla skatteinngang (tal i heile 1000): Skatteinntekter 2014 Budsjett 2014 Skatteinntekter 2013 Kr Avvik - 12,9 % - 4,6 % Kommunen hadde ca. 1,4 mill. i mindreinntekter på skatt i januar I utgangspunktet vert 60% kompensert gjennom skatteutjamningsordninga. På bakgrunn av svak skatteinngang november 2012 og november / desember 2013, er periodisering av skatteinntektene lagt tidlegare i året, sett i høve til tidlegare år. Netto skatteinngang 2013: Skatteinntekter 2013 Budsjett 2013 Skatteinngang Inntektsutjamning Netto skatteinntekter Side115

116 Virksomhetens navn Side 2 av 2 Skatteinngang 2014 Budsjett Innbetalt Samla innbet. Innbetalt Samla innbet. Innbetalt Samla innbet. januar kr kr februar kr kr kr kr mars kr kr kr kr april kr kr kr kr mai kr kr kr kr juni kr kr kr kr juli kr kr kr kr august kr kr kr kr september kr kr kr kr oktober kr kr kr kr november kr kr kr kr desember kr kr kr kr Med helsing Trond Salmo Økonomisjef Side116

117 Fitjar kommune Arkivkode: 570 Saksmappe: 2013/580 Sakshandsamar: Andreas Moe Larsen Dato: SAKSFRAMLEGG Val av ny pensjonsordning for folkevalde Utval sak Utval Møtedato 17/14 Formannskapet /14 Kommunestyret Vedlegg: 1 Ny pensjonsordning for folkevalgte fra 1. januar Regelverk 3 Premie- og tilskuddssatser for folkevalgte fra KLP - ny pensjonsordning for folkevalde (utdrag frå nettstad) Samandrag: Folkevalde i kommunar og fylkeskommunar har i dag ein eigen ordning. Fitjar kommune har KLP som leverandør av ordninga. Forskrifta som regulerer denne ordninga blei oppheva frå årsskiftet, noko som fører til det frå same tid blir høve til å velja mellom to nye ordningar. Fitjar kommune må difor velja om ein skal ha pensjonsordning for folkevalde, kva ordning ein skal velja og frå kva vervstorleik den skal gjelda for. Det må i tillegg vurderast om folkevalde skal få høve til å ta ut AFP-pensjon. Saksopplysningar: Kommunar er ikkje pålagd å ha ein pensjonsordning for folkevalde, men dei fleste kommunane har slik ordning for folkevalde der vervet utgjer ein stor del av arbeidstida til den folkevalde. Ein ny forskrift opnar for at kommunane kan ha ordning lik stortingsrepresentantane sin pensjon. Alternativet er å innlemma dei folkevalde i den ordinære tenestepensjonsordninga for dei tilsette. Ettersom noverande ordning blir erstatta av to nye ordningar, må Fitjar kommune gjera eit val mellom alternativa. Den eine ordninga er laga utifrå ordninga dei tilsette har. Denne ordninga gir ei brutto, livsvarig yting. Den andre ordninga er liknande stortingsrepresentantane sin ordning, med ei netto, livsvarig yting. Det blir vist til vedlegg for nærare utgreiing om dei to ordningane. Begge ordningane vil i utgangspunktet gjelda for folkevalde med meir enn 1/3 av full godtgjersle, men kommunen kan vedta andre grenser. Fitjar kommune må seinast innan utgangen av mars melda inn til KLP kva ordning ein vil nytta. KLP legg opp til at valet kommunen no gjer er varig. Nabokommunane i Sunnhordland har vedteke ulike ordningar for framtida. Stord kommune har vore i kontakt med KLP, som melder at 42 kommunar foreløpig har valt den ordinære tenestepensjonsordninga, medan ein kommune har valt ordning som for stortingsrepresentantane. Side117

118 Bømlo og Austevoll kommunar har valt ordninga som for stortingsrepresentantane. Gjeldande reglement for godtgjersle til folkevalde i Fitjar kommune seier følgjande om pensjon: «Ordføraren skal vera med i kommunen si gruppelivs- og ulukkesforsikring, og meldast inn i pensjonsordning for folkevalde.» Vurdering: Rådmannen vil normalt ikkje koma med framlegg til vedtak i saker som omhandlar ordningane for dei folkevalde. I denne saka kjem pensjonsleverandøren KLP til at den ordinære tenestepensjonsordninga for dei tilsette både er billegast for kommunen og mest lønsam for den folkevalde. Ettersom dei folkevalde sin kompensasjon er knytt til Ordninga som speglar stortingsrepresentantane sin ordning, kan det argumenterast for at pensjonen bør følgje same prinsipp. Dersom få kommunar vel denne ordninga, kan avgrensa pensjonskapital auka risikoen i forvaltinga. Det må i tillegg gjerast ei vurdering av om ein skal leggja til grunn dei grensene for deltaking som ligg i ordninga eller setja eigne grenser. Dersom folkevalde skal få høve til å delta i AFP-ordninga frå 62 år, må det i tillegg gjerast særskilt vedtak om dette. Vedtaket kan formulerast slik: 1. Fitjar kommune skal ha pensjonsordning for folkevalde. 2. Fitjar kommune melder folkevalde som ordninga omfattar, inn i (den ordinære tenestepensjonsordninga for dei tilsette/ordninga lik stortingsrepresentantane). Dersom en vel å endra grensene for deltaking og opna for AFP-ordning (kun i den ordinære tenestepensjonsordninga), kan dette gjerast ved å leggja til desse punkta: 3. Folkevalde med større del av full godtgjersle enn X/100 skal delta i ordninga. 4. Folkevalde får høve til å delta i AFP-ordninga frå 62 år. Framlegg til vedtak: 1. Formannskapet rår kommunestyret til å gjera følgjande vedtak: Behandling i Formannskapet : Ordføraren vart samrøystes erklært habil i denne saka, jfr. Kommunelova 40, pkt. 3a. Ass. rådmann Andreas Moe Larsen orienterte om saka. Formannskapet drøfta saka. Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) 5. Fitjar kommune skal ha pensjonsordning for folkevalde. 6. Fitjar kommune melder folkevalde som ordninga omfattar, inn i den ordinære tenestepensjonsordninga for dei tilsette. 7. Folkevalde med større del av full godtgjersle enn 33/100 skal delta i ordninga. 8. Folkevalde får høve til å delta i AFP-ordninga frå 62 år. Atle Tornes Rådmann Side118

119 Side119

120 Klp Fitjar Kommune Postboks FITJAR Kornmunal Landspensjonskasse gjensidig forsikringsselskap Org. nr: Forelaksregisteret PM 4-00 Sentor rn, 0103 Oslo Esposr: tortvveklo.no,t I 3/sso Oslo, 31. oktober 2013 Forsikringstakernr.: Att. rådmann og okononi ansvarlig NY PENSJONSORDNING FOR FOLKEVALGTE FRA 1. JANUAR 2014 Folkevalgte i kommuner og fylkeskommuner er i dag tilsluttet Pensjonsordningen for folkevalgte. Denne tilsvarer kommunens pensjonsordning for ansatte, men med særskilte bestemmelser som bare gjelder de folkevalgte. Kravet til fu II opptjeningstid er 16 år og pensjonsalder er 65 år. Fra 1. januar 2014 opphører dagens pensjonsordning og det må velges en ny pensjonsløsning for de fo1kevalgte, slik vi tidligere har varslet. Omleggingen skyldes endringer i forskrift om pensjonsordninger for folkevalgte som trer i kraft 1. januar Etter endringene i forskriften gis det nå anledning til å melde de folkevalgte inn i den ordinære pensjonsordningen for kommunensifylkeskommunens ansatte med samme pensjonsregler som disse, men med noen få særbestemmelser. Alternativt kan kommunenifylkeskommunen velge at folkevalgte skal innlemmes i en særskilt pensjonsordning etter mønster av den nye pensjonsordningen for stortingsrepresentanter og regjeringsmedlemmer. Det medforer at konnnunerffikeskommuner som onsker pensjonslosning for de folkevalgte nå kan velge mellom to alternativer: Innlemmelse i den ordinære tjenestepensjonsordningen for de ansatte Alderspensjonen vil bli en brutto, livsvarig årlig ytelse tilsvarende som for de ansatte i kommunenifylkeskommunen, men med enkelte tilpasninger. Uføre- og etterlatteytelser vil også være som i den ordinære fellesordningen for de ansatte. Pensjonsordning etter monster av ordningen for stortingsrepresentanter Alderspensjonen vil være en netto, livsvarig årlig ytelse. Uføre- og etterlatteytelser vil være som i den ordinære fellesordningen for de ansatte i kommunen/fylkeskommunen. Fra 1. januar 2014 vil alle aktive medlemmer i den nåværende pensjonsordningen for folkevalgte i KLP bli innmeldt i hhv. Fellesordningen for kommuner og bedrifter eller i Fellesordningen for fylkeskommuner, m.a.o. meldes de folkevalgte inn i kommunen/fylkeskommunens ordinære tjenestepensjonsordning i første omgang. Det vil også bli fakturert premie sammen med denne. Hovedkon lor Regionskontor KLP Skadeforsilcring AS RLP Forsiludngsservice AS KLPBunken AS Dronning Eufernias gale 10 Oslo Vågsallmenningen 16 Bergen KLPBedriftpensjon AS 16LPKapnalforvallning AS KLPKommunekredj11 AS 11f: Faks: Tlf: Faks: KLPEiendom AS IELPFondsforvaltning AS Side120

121 Hvis kommunen/fylkeskommunen velger at de folkevalgte skal ha samme pensjonsordning som de ansatte, vil premien som betales være endelig. For de som velger at de folkevalgte skal ha en pensjonsordning etter menster av ordningen for stortingsrepresentanter, vil den fakturerte premien bli å konto og det vil senere bli foretatt etteroppgjør. Nærmere beskrivelse av pensjonsordning følger vedlagt. for folkevalgte fra 2014, samt oversikt over premiesatser På vinvw./dp.no/nyfolkevalgtordningfinnes mer informasjon. På klp.no finner dere også regelverket for de to alternative ordningene: "Offentlig tjenestepensjon i KLP - Tillegg til vedtekter med særskilte bestemmelser for folkevalgte i kommuner og fylkeskommuner" - for de som velger at de folkevalgte skal innlemmes i fellesordningen for de ansatte. "Særskilte vedtekter for folkevalgte i kommuner og fylkeskommuner" - for de som velger særskilt pensjonsordning etter monster av den nye ordningen for stortingsrepresentanter. "Forsikringsvilkår - Offentlig tjenestepensjon i KLP" gjelder også for ny særskilt pensjonsordning så langt de passer. Vi ønsker å sende dere regelverket per e-post og viser i denne forbindelse til forespørsel om samtykke til elektronisk kommunikasjon i vedlegg 111Svarskjema ny folkevalgtordning fra Dersom dere ønsker regelverket tilsendt per ordinær post ber vi om tilbakemelding. Senest innen utgangen av mars 2014 må kommunen/fylkeskommunen beslutte hvilken pensjonsordning som skal gjelde for de folkevalgte fra 1. januar Vi anbefaler at valg av alternativ gjøres på langsiktig og prinsipielt grunnlag. Vedlagt følger et svarskjema hvor vi ber dere krysse av for ønsket alternativ løsning for de folkevalgte gjeldende fra 1. januar Vi ber om at utfylt og signert skjema returneres oss elektronisk til; "avtaler@klp.no" så snart dere har besluttet hvilken ordning dere ønsker, senest i løpet av mars Dersom dere ønsker mer informasjon eller en presentasjon av ny folkevalgtordning gjerne kontakt med kunde- og salgsleder for deres fylke. og konsekvenser, ta Vennlig hilsen Kommunal Landspensjonskasse Marianne Sevaldsen konserndirektør Vedlegg Mer om regelverket for folkevalgtefra 2014 Vedlegg II Premie- og tilskuddssatser for folkevalgte fra 2014 Vedlegg III Svarskjema ny folkevalgtordning fra 2014 Side121

122 Vedlegg I MER OM REGELVERKET FOR FOLKEVALGTE FRA 2014 Hva skjer med den gamle pensjonsordningen for folkevalgte? Uavhengig av valget mellom de to alternative fremtidige løsninger for folkevalgte vil de aktive medlemmer i dagens ordning for folkevalgte bli meldt ut av denne 31. desember Deres opptjente rettigheter på utmeldingstidspunktet blir stående i den gamle ordningen. Det samme gjelder pensjonsrettighetene for tidligere utmeldte med oppsatte rettigheter, og for de som mottar løpende pensjoner eller ventepenger. Disse rettighetene forblir forsikret i den gamle opphørte ordningen for folkevalgte, og endres ikke som følge av endrede regler for opptjening fra For de som har rettigheter i gammel ordning og nå blir innmeldt i ny ordning, er det gitt regler for hvordan disse skal sees i sammenheng når pensjonen kommer til utbetaling. For rettighetene i den opphørte ordningen vil følgende gjelde fra 2014: Pensjonsgrunnlaget vil være likt den folkevalgtes samlede faste godtgjørelse per 31. desember For folkevalgte som har fratrådt vervet tidligere vil pensjonsgrunnlaget være det vedkommende hadde på det tidligere fratredelsestidspunktet. Pensjonsgrunnlaget lønnsvekstreguleres frem til pensjonsuttak, på samme måte som i fellesordningene. Alderspensjon kan først tas ut fra &Ite 65 år. Full alderspensjon etter 16 års opptjeningstid. Levealdersjustering og individuell garanti. Særskilte regler for maksimal samlet pensjon for oppfiening både før og etter I. januar Hovedpunkter for folkevalgte som innlemmes i den ordinære pensjonsordningen for ansatte Folkevalgte som innlemmes i den ordinære tjenestepensjonsordningen for kommunenifylkeskommunens ansatte vil få tilsvarende pensjonsrettigheter som disse, dog med tilpasninger som følger av de særskilte bestemmelsene for folkevalgte. For fullstendig oversikt over disse vises til "Tillegg til vedtekter - Særskilte bestemmelser for folkevalgte i kommuner og fylkeskommuner". Disse finnes på De særskilte tilpasninger som vil gjelde for folkevalgte fra er: Hovedintensjonen i ordningen er 66 % alderspensjon etter 30 års opptjeningstid. Nedre grense for medlemskap på 1/3 av godtgjørelse for full stilling. Pensjonsgrunnlaget er den folkevalgtes samlede, faste godtgjørelse. Aldersgrensen er 70 år. AFP fra 65 år er en del av tjenestepensjonsordningen, mens AFP fra 62 til 65 år kan avtales. Pensjon opptjent i den tidligere folkevalgtordningen og pensjon opptjent i.h.t. nye regler fra 1. januar 2014 samordnes i.h.t. Samordningslovens 7. Side122

123 Hovedpunkter for den nye særskilte pensjonsordningen for folkevalgte Den særskilte pensjonsordningen for folkevalgte vil være etter mønster av pensjonsordningen for stortingsrepresentanter og regjeringsmedlemmer. For fullstendig oversikt over reglene i den nye særskilte folkevalgtordningen for kommuner og fylkeskomrnuner vises til "Særskilte vedtekter - Pensjonsordning for folkevalgte i kommuner og fylkeskommuner". Disse finnes på Nedenfor følger de viktigste elementene i den nye særskilte pensjonsordningen for folkevalgte: Det siktes mot 66 % alderspensjon fra 65 år etter 41 års opptjeningstid. Nedre grense for medlemskap på 1/3 av godtgjørelse for full stilling. Pensjonsopptjeningen til alderspensjon utgjør 6,03 % av opptjeningsgrunnlaget opp til 7,1 grunnbeløp og i tillegg 24,13 % av opptjeningsgrunnlaget mellom 7,1 og 12 grunnbeløp. Krav om minst ett års medlemskap for rett til alderspensjon. Alderspensjonen kan tas ut fra og med fylte 62 år, senest ved fylte 75 år. Det må tas ut hel pensjon, og gis ikke mulighet for gradert alderspensjon. Alderspensjonen skal levealdersjusteres. Det legges til grunn at totalsummen man får i pensjon blir den samme, uavhengig av om man pensjonerer seg når man er 62 eller 75 år. Pensjonen fastsettes på grunnlag av pensjonsbeholdningen på uttakstidspunktet. Eventuell opptjening av pensjon etter pensjonsuttak gir grunnlag for ny alderspensjon. Denne fastsettes årlig. Rett til uføreytelser etter tilsvarende regler som i den ordinære pensjonsordningen for ansatte. Ved opptjeningstid forut for 1. januar 2014 blir denne medlemstiden omregnet til 30-deler ved at tiden deles på 16 og ganges med 30. Rett til ektefellepensjon og barnepensjon etter tilsvarende regler som i den ord inære pensjonsordningen for ansatte. Medlemstiden omregnes på samme måte som for uføreytelser. Pensjonsbeholdningen reguleres årlig i samsvar med lonnsveksten frem til uttak av alderspensjon. Pensjonene reguleres på samme måte som i folketrygden. Generelt om nytt regelverk Premie Premiene for folkevalgte som skal omfattes av den ordinære Offentlige tjenestepensjonsordningen omfatter de samme premieelementer og kreves inn sammen med premie for andre omfattet av denne ordningen. For en nærmere beskrivelse av premieberegningen, utjevning, betaling, konsekvenser av mislighold mv. viser vi til Forsikringsvilkår for Offentlig tjenestepensjon i KLP 11-16, som er tilgjengelig på klp.no. Endring Forsikringstaker kan ikke foreta endringer i pensjonsordning for folkevalgte. KLP kan i forsikringstiden gjennomføre endringer i premier, omkostningstillegg, forsikringsavtalen, samt vilkår og vedtekter som regulerer avtaleforholdet, når forholdene tilsier at slike endringer er nødvendige, jf. Forsikringsavtaleloven Oppsigelse - Flytting Forsikringstaker kan si opp pensjonsordning for folkevalgte med to måneders frist til opphor ved kalenderårets slutt. Oppsigelse skal skje skriftlig. Ved flytting gjelder reglene i Forsikringsvirksomhetsloven kapittel 11. For ytterligere informasjon om oppsigelse og opphør av den offentlige tjenestepensjonsordningen viser vi til Forsikringsvilkår for Offentlig tjenestepensjon i KLP 21,22 og 24, som er tilgjengelig på klp.no. Side123

124 Vedlegg II PREMIE- OG TILSKUDDSSATSER FOR FOLKEVALGTE FRA 2014 For de som velger å innlemme de folkevalgte i den ordinære pensjonsordningen for ansatte vil premiesatsene bli de samme som i Fellesordningen for kommuner og bedrifter, og som tidligere meddelt i vårt premieskriv av 1. september i år. For 2014 vil også de kommuner/fylkeskommuner som velger særskilt ordning for de folkevalgte, bli belastet premie og tilskudd for disse som i den ordinære pensjonsordningen for ansatte. Eventuelle pensjonstilfeller beregnes og utbetales imidlertid i samsvar med regelverket for den særskilte pensjonsordningen for folkevalgte. Forskjellen i pensjon som er forsikringsmessig dekket (ved innbetalt premie) og den pensjon som utbetales avregnes mot bruttogarantien. Eventuell etablering av særskilt pensjonsordning for folkevalgte i kommuner og fylkeskommuner som velger pensjonsordning etter mønster av stortingspensjonsordningen, er betinget av at denne ordningen får tilslutning av relativt mange kommunerifylkeskommuner. Dette fordi enhver forsikringsløsning må ha et minimum antall forsikrede. KLP vil fra 2014 melde alle de folkevalgte inn i den ordinære pensjonsordningen for de ansatte i kommunerifylkeskomrnuner. For de som har valgt særskilt pensjonsordning for folkevalgte vil det være en forskjell mellom den pensjonen som er forsikringsmessig sikret (ved innbetalt premie) og den pensjonen som skal utbetales. Denne forskjellen vil vi som nevnt avregne mot bruttogarantien i Høsten 2014 vil det bli vurdert å etablere en ny løsning fra 2015, for de som velger særskilt pensjonsordning for folkevalgte. Det kan da bli aktuelt å foreta et engangsoppgjør basert på forskjellen mellom 2014-løsningen og den eventuelle nye løsningen. Det er grunn til å anta at premienivået i en eventuell ny forsikringsordning vil ligge noe høyere enn satsene for Premiesatser aktiv pensjonsordning folkevalgte Premie- og tilskuddssatser i prosent av pensjonsgrunnlaget - Fellesordningen for kommuner og bedrifter 2014 Forsikringspremie 8,59% Termintil legg 0,17% Administrasjonstillegg 0,40% Adm inistrasjonsreservepremie 0,17% Brut-togaranti 1,10% Sum 10,43% - Arbeidstakers andel 2,00% Sum arbeidsgivers andel 8,43% Tidligpensjon (85-årsregel og AFP 65-66) Tilskudd til Overforingsavtalens Sikringsordning og evt. kontingent til Pensjonskontoret kommer i tillegg og fremkommer på åretsførste kvartalsfaktura. Prognose premie- og tilskuddssatser i prosent av premiereserven - Fellesordningen for kommuner og bedrifter Reguleringspremie5,00% Rentegarantipremie0,18% Rentegarantipremie er prisen for forsikringsselskapets garanterte minimumsavkastning til kundene. Vart anslag for rentegarantnårentienforutsetter at pensjonsmidlene forvaltes i samme portefolje som i Side124

125 Premiesatser opphørt pensjonsordning folkevalgte Arbeidsgiver vil fremover bli belastet følgende premie- og tilskudd for den opphørte ordningen: Bruttogarantitilskudd Tilskudd til allerede løpende ventepenger Reguleringspremie Rentegarantiprernie Premie- og tilskuddssatser i prosent av forsikret alderspensjonsbeløp - Pensjonsordningen for folkevalgte 2014 Bruttogaranti 2,00% Ventepenger 4,30% Sum arbeidsgiver 6,30% Bruttogaranti beregnes av sum forsikret alderspensjonsbeløp for folkevalgte i deres ordning. Dette utgjør per oktober 2013: kr ) Tilskudd ventepenger beregnes av forsikret alderspensjonsbeløp for folkevalgte under pensjonsalder i deres ordning. Dette utgjør per oktober 2013: kr Prognose premie- og tilskuddssatser i prosent av premiereserven 2014 Reguleringspremie 4,10% Rentegarantipremie 0,18% Vi minner om at alle satser for bruttogaranti, ventepenger, reguleringspremie og rentegarantipremie er prognoser. Endelig oppgjor for disse blirforst foretatt euer årets slutt og nærmere spesdikasjon vil fremkonune i kontoutskrifien dere mottar i mai hvert år. Side125

126 Ny pensjonsordning for folkevalgte - KLP Side 1 av 3 Side

127 Ny pensjonsordning for folkevalgte - KLP Side127 Side 2 av

128 Ny pensjonsordning for folkevalgte - KLP Side128 Side 3 av

129 Fitjar kommune Arkivkode: L32 Saksmappe: 2012/774 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: SAKSFRAMLEGG Adressering i Fitjar Utval sak Utval Møtedato 16/14 Formannskapet /14 Kommunestyret Vedlegg: 1. Forslag til vegnamn i Fitjar, dagsett 4. februar Rapport: Adressering i Fitjar kommune, dagsett 4. februar Innkomne merknader til høyringsdokumentet. 4. Skriv dagsett 17. januar 2014 frå Kartverket. Utrykte dokument: Kommunestyresak sak PS 49/12 (Adresseforskrift). Formannskapssak PS 67/13 (Høyringsdokumentet). Samandrag: Det som no skal vedtakast er kommunen sitt endelege vedtak om vegnamn, områdenamn, og forslag til adressering i Fitjar: Kva vegar skal ha eigne namn? Kva skal namna vera, og korleis skal namna skrivast? Forslag til namn (områdenamn) på veglause område. Rådmannen rår til at det framlagte forslaget vert vedteke, og at vedtak om nye namn vert vidaresendt til Sentralt Stedsnavnsregister(SSR) til endeleg godkjenning. Godkjende namn vert deretter lagt inn i matrikkelen, og adressar tildelt kvar einskild adressepliktig eigedom. Lovgrunnlaget: Lov av 17 juni 2005 nr 101 om eigedomsregistrering (matrikkellova) 2. Forskrift av 26 juni 2009 nr 864 om eigedomsregistrering (matrikkelforskrifta). Lov av 18 mai 1990 nr 11 om stadnamn. Fitjar kommune si «Adresseforskrift» vedteke av kommunestyret 19. desember Dei viktigaste paragrafane i kommunen sine føresegner er 1 og 2. 1: Adresseparsellane er hovudgrunnlag for all namnsetjing. Ein adresseparsell kan vera ein veg, ein vegstrekning, eit klart definert og avgrensa område langs offentleg veg, eller eit nærare definert område utan vegtilkomst. Føresegnene 1, pkt 2. I den offisielle rettleiinga står det at me ikkje kan nytta områdenamn på andre stader enn veglause eigedommar. Dette gjeld dømesvis øyane og veglause gardar, hytter. Der det er vegar som går over kommunegrensa skal adressane samordnast med nabokommunen så langt råd er. Føresegnene 1, pkt 3. Alle næringseigedommar, bustader og fritidseigedommar skal ha eiga adresse. Føresegnene 1, pkt 4. I føresegnene 1, pkt 5, har me definert nærare kva vegar som er namnepliktige. 2: Med offisiell adresse meiner ein: Side129

130 Vegadresse, gitt med vegnamn, adressenummer og evt bokstav, eller Matrikkeladresse (som er det me har i dag). Til offisiell adresse kan ein ha eit brukseiningsnummer, og/eller eit adressetilleggsnamn. Det skal innførast vegadressar i heile kommunen. Deretter skal bruk av matrikkeladressar opphøyra. Føresegnene våre opnar dermed ikkje for bruk av områdenamn der det er veg, jf ordlyden «Det skal innførast vegadressar i heile kommunen.» 3 inneheld tekniske reglar om adressering, som ikkje blir vurdert nærare i saka, og 4 reglar om val av adressenamn og skrivemåte, som blir vurdert nedanfor. Etter 5 kan adressemyndet gjera fråvik frå prinsippa i paragrafane 1 og 3(men ikkje 2) for å gjera det lettare å finna fram og/eller for å unngå større endringar i det etablerte adressesystemet. Vedtak i formannskapet 26 september 2013: (Samrøystes) 1.Fitjar formannskap sluttar seg til prinsippa om adressering i Fitjar slik det går fram av saka. Formannskapet legg vekt på at det kan nyttast lokal skrivemåte i adresseringa. 2.Namnenemnda skal gå inn som ein del av arbeidsgruppa når merknadane etter høyringa skal behandlast. 3.Formannskapet legg adresseringsdokumentet ut til offentleg ettersyn. Høyringsfristen vert sett til 15. november Saksopplysningar: Bakgrunn: Fitjar kommune har ikkje hatt eit einskapleg adressesystem. Ein del av kommunen har hatt adressar med gatenamn og oppsette skilt. Andre deler har ikkje hatt nøyaktige adresser, men er referert som til dømes: NN, Tislevoll, 5419 Fitjar, som mest detaljert adresse. Arbeidet med adresseringsprosjektet vart sett i gang hausten 2012, med formannskapet som styringsgruppe og adressemynde, med ei namnenemnd som har bestått av Torhild Andersen, Annar Westerheim og Magnar Kloster, og med rådmannen og Liene Tolka som sekretariat. Fitjar kommune si lokale føresegn vart vedteke i desember 2012, jfr. sak PS 49/12. Namnenemnda sitt forslag til ny namnsetjing vart vedteke lagt til høyring i sak 67/13, i perioden fram til 15 november Status i dag: Store deler av Fitjar har ikkje hatt vegadresser i det heile. Det gjeld Hageberg krins, Osternes krins, Øyane krins. Øvrebygda krins har hatt ei lett blanding av vegnamn og gardsnamn. Til dels har gardsnamna vore brukte, også der ein har hatt vegadresse. I Rimbareid krins har det hovudsakleg vore gatenamn, men ikkje alltid tildelte adressar. Det same har det delvis vore i Sælevik krins. I dette arbeidet har ein sett at det har vore ein del utfordringar med eksisterande namn. Til dels har det vore fleire ulike vedtak for same vegstrekning slik at det har vore vanskeleg å finne ut kva som faktisk er gjeldande namn i dag. Andre tider ser vi at svært små vegstubbar har fått eigne namn, sjølv om det etter føresegnene ikkje skulle hatt det. Me har i saka presisert dette med vedtak som gjeld alle namnepliktige vegar. Men ikkje alle vegar har fått eigne namn. Utfordringar: Som eit særproblem, ser me at i ein del kart og GPS-grunnlag er vegnamn flytta til andre stader enn der det faktisk høyrer heime, anten nær området eller heilt andre Side130

131 stader i kommunen. Dette har me som mål å rydda opp i, men dette må gjerast i samband med at alle nye vegnamn blir lagt inn. Ei anna hovudutfordring er at det er 3 gjennomgåande vegar, som og omfattar Stord. Dette gjeld E-39 der Stord kommune nyttar eit områdeprinsipp frå Agdestein til Mehammar, Fv545 der Stord kommune har adressert med namnet «Fitjarvegen» frå Sagvåg og nordover. Deira prinsipp vil nå i ca. nr 700 ved kommunegrensa. Den tredje gjennomgåande vegen er Dåfjordvegen. Her er det naturleg for oss å føra adressane i Stord vidare. Så har me ein intern gjennomgåande veg i kommunen, Fv75 på vestsida av Storavatnet, Me ser at den har (hatt) 4(5) namn frå sentrum til Rydland. Me forslår å fjerna 2 av dei. I øyane har det heller ikkje vore tildelt adressar frå før. Her ser me at einskilde gardsnamn også dekker over mindre øyer/holmar som er bebygd. Det vil sei at gardsnamn og øynamn ikkje alltid samsvarer. På to av øyane er det fleire gardsnamn på ei og same øy. Ålforo 6 gardar, Fodno 2 gardsnamn. Innspel etter høyring av adresseforslaget. Det kom i alt 14 innspel. Ingen merknadar frå offentlige instansar, men Kartverket har i ettertid(vedlegg 4)opplyst at dei ikkje hadde sett forslaget, og har sendt eit tilleggsskriv, men opplyser at dei ikkje er høyringsinstans i denne runden. Kartverket sitt syn er innarbeidd i forslaget. Gjeld gnr. 65 og bruk nr. 141, 383 og 7 v/ Frøydis Almås. Eigarane søkar om adresse Tronshaugen for ovannemnde eigedommar. Kommentar: Dette er det gamle tunet på bruk nr 7 på Fitjargarden, men det gamle gardshuset er frådelt. Eigedommen skal ha ein vegadresse. Tronshaugen er ikkje ein namnepliktig veg, gir berre tilkomst til 3 adressar, og namnet kan ikkje nyttast som adresse. Det er mogleg å søkja om å bruka namnet som adressetilleggsnamn. Me viser såleis til den generelle vurderinga nedanfor, avsnittet Adressetilleggsnamn, om kor vidt søknaden kan innvilgast eller ikkje. Gjeld gnr.50. bnr.125 v/ Aud Irene Tufteland og Leif Helge Engelsen. Dei ynskjer at vegen til eigedomen deira får vegnamn Vastølen. Kommentar: Vegen gir tilkomst til berre 2 adressar, og er ikkje namnepliktig/verdig. Kan dermed ikkje imøtekomast. Gjeld gnr.50/63 v/oddrun Hatlevik Ho ynskjer at vegen til eigedomen får vegnamn Kvernhusbekken. Kommentar: Vegen gir tilkomst til berre 4 adressar, og er ikkje namnepliktig/verdig. Kan dermed ikkje imøtekomast. Gjeld Elvavegen 18 v /Oddvar Bergesen. Han ynskjer at noverande adresse blir forandra frå Elvavegen 18 til Bakken 1. Kommentar: Dette er det gamle tunet på bruk nr 16 på Fitjargarden, kjent som Bakken, der innmarka stort sett er frådelt, og våningshuset er frådelt som bnr 386. Eigedommen skal ha ein vegadresse. Bakken er ikkje ein veg, gir berre tilkomst til 1 adresse, og namnet kan dermed ikkje nyttast som vegadresse. Det er mogleg å søkja om å bruka namnet som adressetilleggsnamn. Me viser såleis til den generelle vurderinga nedanfor, avsnittet Adressetilleggsnamn, om kor vidt søknaden kan innvilgast eller ikkje. Rossneset v/ Idrettsplassen. Roar Pedersen viser til at vegen mellom Rossnesvegen og ned til idrettsbanen og barnehagen ikkje er synleggjort med vegnamn. Kommentar: Dette er vurdert, og konklusjonen er at vegen ikkje er namnepliktig. Adressane vert dermed knytt til Rossnesvegen. Barnehagen har inngang frå Bakken-sida og vert adressert dit. Side131

132 Forslag til endring av namn i høyringsforslaget. Rossneset Forslag frå Victor Aga om å ta ut «Havnahaugen» og erstatte den med «Rossneshaugen». Kommentar: Rossneshaugen er lagt inn i forslaget. Skaraneset Hildegunn W Sørvik ynskjer å retta vegnamn frå «Skardanesvegen» til «Skaranesvegen». Kommentar: Dette er lagt inn i forslaget. Sagatunvegen: Ole Berge Helland viser til at denne vegen vart kalla Gamlevegen i 1998 (endra frå Sagatunvegen). Kommentar: Gamlevegen er lagt inn i forslaget. Øvrabygdo som vegnamn Fleire er imot at Fv.75 frå Synningjo til Rydland skal heita Øvrabygdo. Det er komme inn 4 innspel som er imot dette vegnamnet, frå Tor Gunnar Andersen, Nina Strand, Bjørn Haaland og Harald Rydland. Nokre foreslår bruk av gardsnamn, andre alternative namn, m.a. Hellandsvegen. Kommentar: Namnet på vegen frå Synningjo til kryss mot Koløy er i dag Hellandsvegen. Hellandsvegen vert foreslått som namn heilt fram til FV 545. Namnet Koløyvegen går ut på denne strekkja. Bjørn Haaland. Han har kommentert namnet Øvrabygdo som uheldig vegnamn, og viser elles til bruk av det gamle namnet Synningjo: Kommentar: Det er mogleg å søkja om å bruka namnet Synningjo som adressetilleggsnamn. Me viser såleis til den generelle vurderinga nedanfor, avsnittet Adressetilleggsnamn, om kor vidt søknaden kan innvilgast eller ikkje. Nesjavegen, Hellandsneset V/ 5 oppsitjarar Her ynskja dei å forandra frå Nesjavegen til Hellandsvegen som sideveg til Fv75, og at namnet blir Nesjavegen frå Hellandsvegen til Hellandsneset(Hellandsneset går då ut). Dei viser elles til at vegnamna har skifta mykja opp gjennom tida. Kommentar: I og med at Hellandsvegen vert forslått i fortsatt bruk på FV 75, kan dette namnet ikkje nyttast som foreslått frå oppsitjarane. Det er viktig at sidevegar har eit namn frå start og til vegs ende. Me har difor foreslått Nesjavegen som vegnamn frå FV 75 og til vegs ende i Hellandsneset. Det er likevel ikkje noko i vegen for å kalla heile vegen Hellandsneset. Harald Rydland. Han har ein generell kommentar som særleg gjeld bruk av områdenamn. Områdenamn er kommentert nedanfor på generell basis, og vert ikkje tilrådd. Vidare har han tre kommentarar til konkrete namn, der den eine gjeld namnet Øvrabygdo, og er kommentert ovanfor. Det ikkje er foreslått namn på vegen frå Sandvikvåg til Fitjar sentrum, og han ber om at det blir vurdert områdenamn. Kommentar: Det er ein glipp at gjeldande namn på strekkja ikkje er kome med i forslaget. Det er no lagt inn som Sandvikvågvegen. Områdenamn er kommentert nedanfor, og vert ikkje tilrådd, men det er mogleg å søkja om å bruka gardsnamna som adressetilleggsnamn. Me viser såleis til den generelle vurderinga nedanfor, avsnittet Adressetilleggsnamn, om kor vidt søknader kan innvilgast eller ikkje. Vidare kommenterer han at det ikkje er foreslått namn på vegen frå Fitjar sentrum til Stord Grense, og ber om at det blir vurdert områdenamn, og at vegen nærmast sentrum blir kalla Kyrkjevegen. Kommentar: Namn på denne strekkja vart ikkje foreslått i høyringsrunden, av di namnenemnda ville be om råd frå innbyggjarane. Det er berre kome denne merknaden. Side132

133 Nytt namn på strekkja er kommentert under eige avsnitt nedanfor, «Andre gjennomgåande namn, jf. avsnitt 2. og 3, og namnet Rydlandsvegen vert forslått på heile strekkja. Johannes Nesse, Vistvik: Han ber om å få behalda namnet Vistvik, som er det gamle namnet på garden. Kommentar: Det er foreslått å nytta områdenamn for Vistvik. Dersom dette blir resultatet vil han få ynsket sitt oppfylt. Dersom forslaget ikkje blir vedteke, blir alternativet eit vegnamn på heile strekkja frå Sandvikvåg til kommunegrensa. Det er då mogleg å søkja om å bruka namnet som adressetilleggsnamn. Me viser såleis til den generelle vurderinga nedanfor, avsnittet Adressetilleggsnamn, om kor vidt søknaden kan innvilgast eller ikkje. Tematiske vurderingar: E-39(Hageberg krins). Her har ein vurdert eit prinsipp med gateadresser der europavegen får eit eige namn, t.d. Strando, og der namnepliktige sidevegar blir namngitt. Dette er hovudregelen i lov og føresegner. Samstundes har det lokalt vore sterke ynskje om å få behalda gardsnamna, og det er ingen vegnamn frå før. Etter dette hovudprinsippet ser ein at på einskilde gardar (Engevik og Raunholm)vil nokre eigedommar få namnsetning direkte til europavegen, medan andre(gjerne næraste nabo) vil få adresse til sideveg. Resten av krinsen vil få adresse til hovudveg, med unntak av Færøysund, som har hatt eige vegnamn frå gammalt av. Ein har sett denne blandinga som uheldig. Namnenemnda har opna for fråvik (mot råd frå Kartverket) for å tilpassa oss Stord( 1, pkt 3) og nytta same prinsipp; områdenamn med nummerering frå sør mot nord, langs E -39 i Hageberg krins og i sjølve Sandvikvåg. Dette fordi det er ein hovudveg utan namn i dag, berre nokre få namnepliktige småvegar på Engevik og Raunholm, og elles adressering til hovudveg. Områda blir då Eide, Raunholm, Hageberg, Vistvik, Hovland, Engevik, Levåg, Sandvikvåg, og er klart definerte. Namnet Færøysundvegen vil ein behalda, då det er ein namnepliktig veg med innarbeidd namn, og potensiale for eit hyttefelt. Ein kunne og ha landa på at alle eigedommane får adresse til hovudveg (europavegen), utan omsyn til sidevegar. Andre gjennomgåande namn: Ein har lagt vekt på at det skal vere gjennomgåande namnsetjing, og at fylkesveg 545 vil få eit namn frå europavegen til Fitjar sentrum, Sandvikvågvegen. Sentrum vil behalda namnet «Fitjarsjødn», men med justert skrivemåte. For strekkja sørover langs FV 545 frå Fitjar mot Stord har Namnenemnda velt å foreslå namnet Rydlandsvegen. Dette er eit tidlegare brukt namn på vegen langs austsida av Storavatnet, på same måte som Hellandsvegen er nytta på vestsida. Fitjar kommune har tidlegare vedteke namnet Fitjarvegen, men dette namnet er «oppbrukt» i Stord på same vegen frå Sagvåg og nordover. Viss me skal nytta namnet Fitjarvegen må ein leggja til grunn stigande husnummer frå Sagvåg og nordover, med husnummer over 1000 ved Fitjar sentrum. Dette er mogeleg, men ikkje ynskjeleg. Ein kunne også her vurdert å nytte gardsnamna som områdenamn, men her er utfordringa først og fremst manglande lovgrunnlag. Områdenamn er i utgangspunktet i strid med lova. Eit viktig moment og at det både over Rimbareid, gjennom Vik, og dels i Øvrabygdo er fleire parallelle og nærliggjande namnepliktige vegar, som dekker same gard. Dermed er ikkje områda klart definerte. Områdenamnet vil dessutan dekka fleire vegar og gjera det vanskeleg å finna fram. Kartverket rår frå ei slik løysing. Gardane kan likevel nytta gardsnamnet som tilleggsnamn etter søknad. For FV 75 foreslår Namnenemnda to gjennomgåande namn frå Fitjar sentrum til Rydland, Vestbøstadvegen frå Fitjar Meieri til brua i Synningjo, og Hellandsvegen for resten av strekkja til FV 545 ved Rydland. Namna Skålevikvegen går ut, og Koløyvegen får nytt startpunkt ved kryss i Øvrabygdo. Tidlegare forslag om å nytta Øvrabygdo som vegnamn vert trekt. Side133

134 Byggjefelt. Nye byggjefelt er namnsett. I Rossneset er det 8 nye namnepliktige vegar. Det vert foreslått ein hovudveg, og 7 sidevegar. Brakjehaugen på Vestbøstad ligg i forlenging av eksisterande veg, Grutle, og namnet er vidareført. I Koløyo er det planlagt nytt bustadfelt som gir ein ny namnepliktig veg. Søre Stølen er eit lokalt innarbeid namn, men ikkje formelt vedteke. Namnet blir no stadfest. Øyane: I øyane legg ein til grunn at øynamna som blir brukt som områdenamn, med nummering rekna frå sør mot nord. I tillegg til hovudøyane, gjeld det og mindre øyar og holmar, som til dømes Bårholmen, Ringholmen, Arholmen. Den vesle holmen inne i Ivarsøyvika på Nord-Ivarsøy, vil me adressera til Ivarsøy. Då vil til dømes ein adresse i Ålforo bli: NN, Ålforo 25, 5419 Fitjar. Så må eventuelt brukarane søkja om å få bruka gardsnamnet som tilleggsnamn, til dømes Hatlevik. Dette er kurant for gardsbruk, ikkje like kurant for andre eigedommar. Dette prinsippet vart lagt til grunn ved høyringa. Basert på dei råda me har fått frå Kartverket kan me ikkje blanda prinsipp, med gardsnamn på nokre øyar, og øynamn på andre. Andre veglause eigedommar. Det er og ein del veglause eigedomar med hus og hytter som i dag ikkje har adressar. I tillegg til hovudøyane, gjeld det mindre øyar og holmar, som til dømes Bårholmen, Ringholmen, Arholmen. Men me har og Hermannsplass m.fl. på fastlandet. I slike høve vil me nytta områdenamn der kvar gard(eller hus/hytte) vil vera eit eige område. Nokre få slike eigedommar har me likevel adressert til nærmaste veg der det er ei naturleg utgangspunkt for tilknyting, t.d. Helland v/«gamle» Hellandsjøen, Kalvaneset. Sælevik På den gjennomgåande vegen frå Fv 545 gjennom Stord til Sælevik og Skardet, har vi halde fram med Stord sitt namn «Dåfjordvegen». Vår nummering vil starta på 150 ved brua og fylgje heile vegen til snuplass ved Skaret. Merk elles at namna Sælevik og Selevik blir brukt om kvarandre. Dette er presisert til Sælevik(som skulen heiter), og Selevikvegen til Sælevikvegen. Kråko: Kråko vart namnsett i 2007, men vedtaket i kommunestyret vart ikkje vidareført til godkjenning hos overordna myndigheit og lagt inn i matrikkelen. Dette er no innbakt i forslaget, stort sett med dei same namn og vegar som vart lagt til grunn i kommunestyresaka sist, men med ei lita justering på grunn av endring i vegsystema (mellom anna Litla Kråko). Namnet Litla-Kråko er såleis trekt heilt opp til Kråkevegen, i og med ein ny reguleringsplan med ny veg og større utbygging. Skrivemåte: I arbeidet har namnenemnda og formannskapet lagt til grunn at ein skal nytta lokale namn med lokalt målføre, jf føresegnene 4. punkt 3. Skrivemåten finst det presedens på i mange øynamn, fleire gardsnamn og andre gamle lokale namn. Spesielt gjeld dette o-endingar som finst i svært mange av øyane. Kommunen må og senda skrivemåten for nye namn til den regional stadnamntenesta for uttale, jf. 6 første ledd, siste punktum i lov om stadnamn. (Det ser ut som om dei ikkje har fått det siste høyringsdokumentet). Dei har lova å gje snarleg uttale. Lova og dei kommunale føresegnene tilseier at ein skal normalisera skrivemåten basert på reglane i stadnamnlova, jf føresegnene 4. punkt 2. I den grad det kan vera motstrid mellom det lokale namnet og ein normert skrivemåte har namnenemnda velt den lokale skrivemåten. Adressetilleggsnamn: Dette kan nyttast på gardsbruk, dersom det er namn som er etablerte og nedarva. Det er ikkje heilt avklart kor vidt både gardsnamn og bruksnamn kan nyttast som adressetilleggsnamn. Den aktuelle paragrafen lyder slik: «Når adressen gjelder et gårdsbruk, kan den som har hjemmel til eiendommen som eier, kreve at den offisielle adressen også skal omfatte gårdens bruksnavn, dersom navnet faller språklig og geografisk sammen med et nedarvet stedsnavn, jf. lov om stadnamn.» Side134

135 I lov om stadnamn 2 bokstav c er bruksnavn definert som: «namn på eigedom med eitt eller fleire bruksnummer eller festenummer under eit gardsnummer». Nedarvet stedsnavn er definert i samme paragraf bokstav d som: «stadnamn som munnleg eller skriftleg er overlevert frå tidlegare generasjonar». Ordlyden gardsbruk dekker begge deler, både garden og bruket, og me kan få mange bruksnamn som er kjent frå gammalt av i ein mindre krins av innbyggjarane, men som ikkje er allment brukte. Me vil såleis i praksis ofte stå ovanfor to eller fleire naboeigedommar på same garden som har ulike adressetilleggsnamn. Det blir svært vanskeleg å draga ei presis grense for dette. Sekretariatet ynskjer at det blir presisert at adressetilleggsnamn i praksis berre skal gjelda gardsnamnet, og ikkje bruksnamnet. Det konkrete namneforslaget. Vedlegg 1 inneheld dei konkrete forslaga til namn med ein kort kommentar, og vedlegg 2 inneheld kart som viser kor traseane er tenkt. Desse er oppdaterte i høve tidlegare utsendingar. Vedlegg 1 inneheld og ei liste over namn som går ut. Dette bør vurderast grundig av kvar einskild for å få eit best mogleg beslutningsgrunnlag. Postnummer. Det har vore vurdert å ta inn, som ein del av prosessen, endring av postnummer i Selevik krins, som har postadresse 5411 Sagvåg, og Eide, som har postadresse 5414 Rommetveit, til å få adresse 5419 Fitjar. Rådmannen sin konklusjon har vore at dette er ei heilt uavhengig sak, som bør vurderast som dette, og det har ikkje vore arbeidd meir med denne utfordringa. Prosessen vidare: Prosjektet bli no styrt mot å fastsetja detaljerte adressar for kvar eigedom. Hovudprinsippet er at eigedomen skal ha adresse til den vegen som ein har direkte utkjørsel til. Det vil krevje noko detaljarbeid for å få dette lagt inn, men er uavhengig av vegnamnet. Når namna endelig er vedtekne skal dei leggjast inn i matrikkelen, men dette kan ikkje gjerast før me har ei endeleg godkjenning på namnesystemet, eller større deler av systemet. T.d. ein ferdig krins. Før me får alle avklaringar vil arbeidet gå noko i rykk og napp. Framlegg til vedtak: Formannskapet som namnemynde rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Fitjar kommune vedtek det framlagte forslaget til ny adressering, og godkjenner dei framlagte forslaga til namn, slik dei går fram av vedlegg 1 og 2. Vedtak om nye namn vert vidaresendt til Sentralt Stedsnavnsregister(SSR) til endeleg godkjenning. Godkjende namn vert deretter lagt inn i matrikkelen, og adressar tildelt kvar einskild adressepliktig eigedom. Behandling i Formannskapet : Dokument «Førebelse merknader i ein del vegnamnsaker» frå Stadnamntenesta på Vestlandet sendt til Formannskapet på ipad før møtet. Namnenemnda deltok i saka. Rådmann Atle Tornes orienterte om bakgrunn for saka. Namnenemnda kom med innspel i saka. Formannskapet drøfta saka med namnenemnda, og legg føre slikt tillegg til tilrådinga: Namnet på FV 545 frå Fitjar sentrum til kommunegrensa skal framleis vera Fitjarvegen. Nummerering vert samordna med tilsvarande veg i Stord. Side135

136 Fv75 frå Synningjo til vegkryss mot FV 545 i Øvrabygda får vegnamn Storavassvegen. Sideveg til Fv75 som har fått namn Nesjavegen, blir endra til Hellandsvegen. Rossneshage blir Rossneshagen. Storavikjo blir Storavikvegen. Øvre Fiskaneset blir Øvra Fiskaneset Formannskapet ber kommunestyret om å vurdera skrivemåten i fylgjande namn(merknader frå Stadnamntenesta): Rossneshagen fare for forveksling(merknad frå Stadnamnteneste). Evt.til Rossneshagevegen. Rossneslio/Rossneslivegen (merknad frå Stadnamnteneste Mosamyro/Mosamyrvegen (merknad frå Stadnamnteneste) Hogstevegen/Hovstadvegen (merknad frå Stadnamnteneste) Formannskapet får fullmakt til å endra og fastsetja endelege namn, dersom SSR/Stadnamntenesta har vesentlege merknader til namneforslaga. Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) Fitjar kommune vedtek det framlagte forslaget til ny adressering, og godkjenner dei framlagte forslaga til namn slik dei går fram av vedlegg 1 og 2, med fylgjande endringar: Namnet på FV 545 frå Fitjar sentrum til kommunegrensa skal framleis vera Fitjarvegen. Nummerering vert samordna med tilsvarande veg i Stord. Fv75 frå Synningjo til vegkryss mot FV 545 i Øvrabygda får vegnamn Storavassvegen. Sideveg til Fv75 som har fått namn Nesjavegen, blir endra til Hellandsvegen. Rossneshage blir Rossneshagen. Storavikjo blir Storavikvegen. Øvre Fiskaneset blir Øvra Fiskaneset Formannskapet ber kommunestyret om å vurdera skrivemåten i fylgjande namn(merknader frå Stadnamntenesta): Rossneshagen fare for forveksling(merknad frå Stadnamnteneste). Evt.til Rossneshagevegen. Rossneslio/Rossneslivegen (merknad frå Stadnamnteneste Mosamyro/Mosamyrvegen (merknad frå Stadnamnteneste) Hogstevegen/Hovstadvegen (merknad frå Stadnamnteneste) Vedtak om nye namn vert vidaresendt til Sentralt Stedsnavnsregister(SSR) til endeleg godkjenning. Godkjende namn vert deretter lagt inn i matrikkelen, og adressar tildelt kvar einskild adressepliktig eigedom. Formannskapet får fullmakt til å endra og fastsetja endelege namn, dersom SSR/Stadnamntenesta har vesentlege merknader til namneforslaga. Side136

137 Atle Tornes Rådmann Side137

138 Vegnamn som går ut Nr. Vegnamn Grunn 1 Gloppevågen Ikkje namnepliktig. 2 Store Steinane Ikkje namnepliktig. Del av større veg Liarhaugvegen. Ikkje godkjent som vegnamn. 3 Tednekleivo Søre Kort sideveg. Blir Tednekleivo. 4 Skrammavegen Ikkje offisielt namn. 5 Vodlavegen Vegen får nytt namn Fitjargardsvegen. 6 Sandgåtnavegen Ikkje namnepliktig. 7 Geilo Ikkje namnepliktig. 8 Tongane/ Tongabrekko Del av større veg (Rimbareidvegen). 9 Nybergevegen Ikkje namnepliktig. 10 Vågavegen Får vegnamn Rundamyr. 11 Sjoarvegen Traktorveg. Ikkje namnepliktig. 12 Simovegen Ikkje namnepliktig. 13 Hovstadstølane Får nytt namn Hogstevegen. 14 Prestbøbrekko Ikkje namnepliktig. 15 Fitjarvegen Vegnamn brukt på Stord. 16 Idrettssparkvegen 17 Sagatunvegen I tidligare vedtak står det Gamlavegen. 18 Skålavikvegen Del av Vestbøstadvegen. 19 Skaret Ikkje i bruk som vegnamn. 20 Årskogvegen Vegnamn er ikkje i bruk 21 Øksabrekko Forlenging av Steinabrekko. Får namn Steinabrekko. 22 Løkjevegen Ikkje namnepliktig Side138

139 23 Torgastølvegen Ikkje namnepliktig. 24 Bakken Vegnamn står i Matrikkelrapport men veg fins ikkje. 25 Sandvikvegen Vegnamn godkjent frå før. Namnenemda har valt å kalla vegen for Sandvikjo. 26 Morteinsbrekko Godkjent vegnamn. Vegen fins ikkje. Side139

140 Forslag til vegnamn i Fitjar kommune Dagsett 4.februar 2014 Nr. Vegnamn Beskriving av veg\område E39 Ny veg Grunngjeving Eide Garden Eide Områdenamn Gardsnamn Raunholm Raunholm søre, nordre gnr.88, 87 Områdenamn Gardsnamn Hageberg Hageberg gnr.86 Områdenamn Gardsnamn Vistvik Vistvik gnr.86 Områdenamn Gardsnamn Hovland Hovland gnr.84 Områdenamn Gardsnamn Engevik Engevik søre, midtre, nordre Gnr.83,82,81 Områdenamn Gardsnamn Færøysundvegen Frå E39 til kaien i Færøysundet Gamalt namn. Vegnamn godkjent frå før. Levåg Levåg øvre, nedre. Grn.80,79 Eks Færøysund Områdenamn Gardsnamn Sandvikvåg Område frå Levåg til ferjekaien. Områdenamn Kjent områdenamn Sandvikjo KRINS OSTERNESET Veg ned frå Fv545. Naturlig avkjøring. Gamalt hevdvunne namn. Endra namn pga forveksling. Side140

141 Osternesvegen Frå Fv545 til Stokken. Vegnamn godkjent frå før. Sandvikvågvegen Nesevegen Frå E39 mot Fitjar sentrum til brua. Frå Osternesvegen til Skumsnes KRINS RIMBAREID Vegnamn godkjent frå før. Hevdvunne namn. Vegnamna godkjent frå før. Leirpollvegen Vardavegen Frå Fv545 (omfattar Løkjevegen og Torgastølvegen) til sjøs Frå Leirpollvegen til enden av vegen. Vegnamn godkjent frå før. Vegnamn godkjent frå før. Breivikvegen Frå Fv545 til garden Breivik. Hevdvunne namn. Godkjent frå før. Rossnesvegen Hovudvegen i Rossneset. Frå Fv545 til sjøs i Russevikjo. Flytta namn, dekker stor del av Rossneset. Rossneshaugen Sideveg til Rossnesvegen. Ny veg Nytt namn Rossneshage Sideveg til Rossnesvegen. Ny veg Nytt namn Ørnavarden Sideveg til Rossnesvegen. Ny veg Nytt namn Mosamyro Sideveg til Rossnesvegen. Ny veg Nytt namn Rossnesbrotet Sideveg til Rossnesvegen. Ny veg Nytt namn Rossneslio Sideveg til Rossnesvegen. Ny veg Nytt namn Austre Bakkavegen Gamle Havnavegen Havnahagen Varhaugsvegen Havnavegen Uendra Uendra Uendra Uendra Forlenga opp til Wårtsila. Siste del av vegen er i dag Rossnesvegen. Nemnet flyttast til Rossneset. Side141

142 Træsvegen Elvavegen Vestre Bakkavegen Steinabrekko Uendra Uendra Uendra Frå Fv545 og omfattar Øksabrekko Vegnamn godkjent frå før. Tednekleivo Liarhaugvegen Stølane Botnavegen Frå Steinabrekko og går rund(opp) til tomtar som blir regulert og sluttar mot Steinabrekko (Øksabrekko). Naturleg veg. Frå Steinabrekko. Omfattar Storesteinane som går ut som vegnamn. Frå Liarhaugvegen. Uendra. Frå Steinabrekko til «siste tomten». Vegnamn godkjent frå før. Vegnamn godkjent frå før. Godkjent frå før. Søre Stølen Heile feltet Nytt vegnamn Stølsvegen(Stølavegen) Frå Fv545/Rema100 til Fitjargardsvegen Vegnamn Stølavegen godkjent frå før. Kvednavegen Fitjargardsvegen Fitjarsjødn (Fitjarsjøen) Sjøsbrekko Storhaugvegen Uendra Frå Fv545. Nytt namn på Vodlavegen Frå brua over Fitjar elva til Meieriet. Fv75 Frå Fitjar sentrum til planlagt slutt ved Rimbareid skule. Frå Rimbareidvegen til Storhaugen. Gamalt hevdvunne namn. Nytt vegnamn. Vegnamn godkjent frå før Vegnamn godkjent frå før. Vegnamn godkjent frå før. Gamlevegen Vart kalt dette i Gamalt namn. Finner ikkje godkjenning på Side142

143 vegnamn. Rimbareidvegen Nesbøvegen Vegen startar frå Fv545 ved Bedehuset og går opp på Rimbareid og vidare til Vikeleite og Nesbøvegen. Uendra. Nytt vegnamn. Vikeleite Uendra. Rydlandsvegen Frå Fitjar sentrum til Stord grensa. Nytt vegnamn. Hungersdalen Sideveg frå Fv545. Hevdvunne namn. Nytt vegnamn. Nygardsvegen Sideveg frå Fv545. Hevdvunne namn. Nytt vegnamn. Vestbøstadvegen Austre Prestbøvegen Vestre Prestbøvegen Frå Fitjar Meieri til brua i Synningjo. Fv75 Frå Sjøsbrekko til enden av veg på Prestbø. Frå Vestbøstadvegen (Fv75) til enden av veg. Vegnamn godkjent frå før. Nytt vegnamn. Nytt vegnamn. Austre Skålavikevegen Sideveg til Vestbøstadvegen (Fv75) til enden. Nytt vegnamn i Skålavikjo. Hegranesvegen Vestre Skålavikevegen Frå Vestbøstadvegen (Fv75) til enden. Uendra. Frå Vestbøstadvegen (Fv75) til enden. Nytt vegnamn i Skålavikjo. Slottshaugen Kalveid Sideveg til Vestbøstadvegen (Fv75). Uendra. Sideveg til Vestbøstadvegen (Fv75). Vegnamn godkjent frå før. Side143

144 Kalvaneset Sideveg frå Kalveid. Omfattar veglause hytter på Kalvaneset. Gamalt namn på neset. Nytt vegnamn. Lambatøkje Sideveg til Kalveid. Uendra. Grutle Grutle uendra + forlenging også får namn Grutle. Vegnamn godkjent frå før. Buskabrekko Uendra. Valbergvegen Uendra. Nordresjøvegen Frå Vestbøstadvegen (Fv75) til sjøs. Vegnamn godkjent frå før. Rundamyr Omfattar også Vågavegen som går ut som vegnamn. Vegnamn godkjent frå før. Arhaugsvegen Frå Reinokrysset til Arhaugen og Taraldstunet. Uendra. Gamle Vestbøstadvegen Frå Reino/Vestbøstadvegen til Rimbareidvegen. Hevdvunne namn. Nytt vegnamn. Kjærelvvegen Frå Vestbøstadvegen til Kjærelva. Uendra. Kråkevegen Frå Kjærelvegen gjennom heile Kråko. Ny veg. Nytt vegnamn. Grønavikvegen Frå Kråkevegen til Grønavikjo. Ny veg. Nytt vegnamn. Hundsryggvegen Sideveg frå Kråkevegen. Ny veg. Nytt vegnamn. Skykkjenesvegen Sideveg frå Kråkevegen. Ny veg. Nytt vegnamn. Ilderfaret Sideveg frå Kråkevegen. Ny veg. Nytt vegnamn. Litlestraumen Sideveg frå Kråkevegen. Ny veg. Nytt vegnamn. Dåvane Sideveg frå Kråkevegen. Ny veg. Nytt vegnamn. Side144

145 Vesthaugane Sideveg frå Kråkevegen. Ny veg. Nytt vegnamn. Straumsreset Sideveg frå Kråkevegen. Ny veg. Nytt vegnamn. Litla Kråko Frå Kråkevegen. Omfattar heile Litla Kråko. Ny veg. Nytt vegnamn. KRINS ØVRABYGDA Hellandsvegen Frå brua i Synningjo til Rydlandsvegen (Fv545). Vegnamn godkjent frå før. Straumavegen Sideveg til Hellandsvegen (Fv75). Uendra. Hellandsjøen Sideveg til Straumavegen. Innarbeida namn på hyttefelt. Vegnamn godkjent frå før. Nesjavegen Sideveg til Fv75 mot nord. Godkjent vegnamn frå før. Rabbakleivo Sideveg frå Fv75. Uendra. Økland Haugavegen Hogstevegen Sideveg frå Fv75. Uendra. Sideveg frå Fv75. Uendra. Sideveg frå Fv75. Tidligare Hovstadstølane. Hevdvunne namn. Nytt vegnamn. Koløyvegen Frå Hellandsvegen Fv75 til Eide. Naturlig avkjørsel på Fv75. Godkjent vegnamn frå før. Sjoareset Sideveg til Koløyvegen Innarbeida namn. Nytt vegnamn. Bustebrotet Sideveg til Koløyvegen Innarbeida namn Godkjent vegnamn frå før. Lio Sideveg til Koløyvegen Innarbeida namn Godkjent frå før Storavikjo Sideveg til Koløyvegen Innarbeida namn Hevdvunne namn Nytt vegnamn. Side145

146 Bøkjenesvegen Sideveg til Koløyvegen Innarbeida namn Godkjent vegnamn frå før. Koløystø Frå Koløyvegen til tomtane Nytt namn. Tilsvara det gamle namn på gard. Korsvikvegen Frå Koløyvegen til Korsvik Vegnamn godkjent frå før. Sæterbøvegen Frå Rydlandsvegen Fv545 til Sæterbø. Uendra Svartasmogvegen Dåfjordvegen Småvikane Fiskanesvegen Øvre Fiskaneset Frå Rydlandsvegen Fv545 til SIM KRINS SÆLEVIK Frå brua ved kommunegrense til snuplass ved Skaret (fysisk slutt på veg) Frå Dåfjordvegen opp til Småvikane Frå Dåfjordvegen til nedre del av bustadfeltet. Frå Fiskenesvegen til øvre del av bustadfeltet. Gamalt stadnamn på Svartasmoget v/sætrafjellet Godkjent frå før Stord brukar dette namnet frå hovudveg 545 til Trulsastraumen/brua (kommunegrensa). Vegnamn gokjent frå før Gamalt namn Godkjent vegnamn frå før. Godkjent vegnamn frå før. Nytt vegnamn. Sælevikvegen Frå Dåfjordvegen til Sælevik Hevdvunne namn. Godkjent frå før. Skaranesvegen Frå snuplassen på Dåfjordvegen til enden av veg. Nytt vegnamn. OMRÅDENAMN PÅ ØYANE Fodno (nor og sør) Nord og sør. Gnr.13, 14 Teløya Gnr.15 Side146

147 Gloppholmen Engesund Skatholmen Flatholmen Ivarsøy Avløypet Langøy Bukkholmen Siglo Slottholmen Torsdagsøy Flatøy Eggøy Eidøy Hanøy Gnr.16. Gnr.17. Gnr.17 Gnr.17. Gnr.18. Gnr.18 Gnr.18. Gnr.20. Gnr.21. Gnr.21. Gnr.22. Gnr.22 Gnr.23. Gnr.24. Gnr.25. Store Soløy Gnr. 34 Tverdarøy Sauholmen Landfastholmen Sølvebltholmen Nattarøya Tranøy Bårholmen Gnr.36. Gnr.36. Gnr.36. Gnr.36. Gnr.37. Gnr.38. Gnr.38. Side147

148 Ringholmen Ålforo Arholmen Straumøy Hjelmen Teistholmen Hellandsholmen (Nordre Hellandsholmen i dag) Koløy Litla Eldøy Gnr.38. Gnr.39,40,41,44,45,46. Gnr.39. Gnr.47. Gnr.48. Gnr.49. Gnr.49 Gnr.49 Gnr.61. ANDRE OMRÅDE Vinsjevik Skaravågen Hermansplass inkl. Hermasholmen Sølivatnet Gnr.91. Side148

149 Adressering i Fitjar kommune Rapport Side 149

150 E39 Område namn Garden Eide, gnr.89 Garden Raunholm, gnr.88, 87 Garden Hageberg, gnr.86 Garden Vistvik, gnr.85 Garden Hovland, gnr.84 Garden Engevik, gnr.83,82,81 Færøysundvegen frå E39 til kaien i Færøysund i garden/område Levåg. Planlagt nytt hyttefelt. Garden Levåg gnr.80,79. Sandvikvåg område frå Levåg til ferjekaien. To hytter får adresser til Sandvikvåg. 1 Side 150

151 Eide Raunholm 2 Side151

152 Engevik Levåg 3 Side152

153 KRINS: OSTERNESET 4 Side153

154 Sandvikjo, Sandvikvågvegen Sandvikvågvegen (lilla) Fv54 frå E39 til Fitjarelva i Fitjar sentrum Sandvikjo (rødt) 5 Side154

155 Osternesvegen, Nesevegen. Osternesvegen (svart) Nesevegen (rødt) 6 Side155

156 Landa Sandvikvågvegen(lilla) 7 Side156

157 KRINS: RIMBAREID 8 Side157

158 Årskog. Museum adresserast til Fv545 Sandvikvågvegen (lilla). Skilt må flyttast. Brannstasjonen adresserast til Sandvikvågvegen (lilla). Leirpollvegen (rødt) Vardavegen (grønt) 9 Side158

159 Breivikvegen Breivikvegen (rødt) Sandvikvågvegen (lilla) 10 Side159

160 Rossneset Rossnesvegen, Rossneshaugen, Rossneshage, Ørnavarden, Mosamyro, Rossnesbrotet, Rosneslio. 11 Side 160

161 Havn Gamle Havnavegen rødt, Træsvegen grøn, Havnavegen blått, Elvavegenturkis, Vestre Bakkavegen rosa, Varhaugsvegen grå, Austre Bakkavegen blålilla), Havnahagen gul. 12 Side161

162 Fitjarstølane Steinabrekko (grønt), Botnavegen (rødt), Tednekleivo (blått), Liarhaugvegen (lilla), Stølane (gul). 13 Side162

163 Botnavegen Botnavegen (rødt) 14 Side163

164 Søre stølen. Søre Stølen (lilla) 15 Side164

165 Stølsvegen v/rema100 Stølsvegen (oransje) 16 Side165

166 Fitjargardvegen, Kvednavegen Fitjargardsvegen (grønt) Kvednavagen (blått) 17 Side166

167 Fitjarsjødn Fitjarsjødn (lilla) 18 Side167

168 Vestre Prestbøvegen (blått), Sjøsbrekko, Rimbareidvegen, Gamlevegen, Storhaugvegen Gamlevegen (lilla), Sjøsbrekko (grønt) Austre Prestbøvegen (blått), Rimbareidvegen (gul), Storhaugvegen (rosa) 19 Side168

169 Nesbø, Vik Nesbøvegen(brun) og Vikeleite (rosa) 20 Side169

170 Fv545 Rydlandsvegen (rødt) 21 Side170

171 Rydlandsvegen, Hungersdalen Hungersdalen (blått), Rydlandsvegen (grønt) 22 Side171

172 Vik Rydlandsvegen(grønt) Nygardsvegen (gul) 23 Side172

173 Tveita Rydlandsvegen(grønt) 24 Side173

174 Fv75 Fitjarsjødn (lilla) Vestbøstadvegen (oransje) Hellandsvegen (grønt) 25 Side174

175 Vestbøstadvegen Vestbøstadvegen (lilla) 26 Side175

176 Austre Prestbøvegen Austre Prestbøvegen (lilla) 27 Side176

177 Vestre Prestbøvegen, Austre Skålavikevegen Vestre Prestbøvegen (grønt) Austre Skålavikevegen (rødt) 28 Side177

178 Hegranesvegen. Hegranesvegen (grønt) 29 Side178

179 Vestbøstadvegen, Slottshaugen, Vestre Skålavikevegen Vestbøstadvegen (lilla) Slottshaugen (lysgrøn) Vestre Skålavikevegen (oransje) 30 Side179

180 Kalveid Kalveid (grønt) Kalvaneset (blått) Lambatøkje(rosa) 31 Side180

181 Vestbøstad Grutle (blått), Buskabrekko(rosa), Valbergvegen(lilla). 32 Side181

182 Vestbøstad Nordresjøvegen (gul) Rundamyr (blått) 33 Side 182

183 Sjoarvegen, Vestbøstadvegen Vestbøstadvegen (lilla) 34 Side183

184 Arhaugvegen, Gamle Vestbøstadvegen Arhaugvegen(rosa) Gamle Vestbøstadvegen (lysgrøn) 35 Side184

185 Vestbøstadvegen, Kjærelvvegen, Kråkevegn Kjerelvvegen (lysgrøn) Vestbøstadvegen (lilla) Kråkevegen (rødt) 36 Side185

186 Kråko og Litla Kråko Kråkevegen (rødt), Grønnavikvegen (grønt), Hundsryggvegen (lilla), Skykkjenesvegen (oransje), Ilderfaret (mørkeblå), Litlestraumen (rosa), Dåvane (brun), Vesthaugane (gul), Straumsreset (mørkegrøn). 37 Side186

187 KRINS: ØVRABYGDA 38 Side187

188 Hellandsvegen Hellandsvegen (oransje) 39 Side188

189 Hellandsjøen, Straumavegen Hellandsjøen (blått) Straumavegen (grønt) 40 Side189

190 Nesjavegen, Rabbakleivo, Økland Nesjavegen(rødt+svart), Rabbakleivo (gul), Økland (grønt), Hellandsvegen (lilla) 41 Side190

191 Haugavegen, Hogstevegen Haugavegen(gul) Hogstevegen (blått) Hellandsvegen (lilla) 42 Side191

192 Koløyvegen, Lio Bustebrotet, Sjoarreset Koløyvegen(grønt) Sjoarreset (blått) Bustebrotet (rødt) Lio (lilla) 43 Side192

193 Koløyvegen, Storavikjo, Bøkjenesvegen Koløyvegen(grønt) Storavikjo (blått) Bøkjenesvegen (lilla) 44 Side193

194 Koløyvegen, Koløystø, Korsvikvegen Koløyvegen(grønt) Koløystø (svart) Korsvikvegen (blått) 45 Side194

195 Hellandsvegen Hellandsvegen(lilla) 46 Side195

196 Rydlandsvegen, Sæterbøvegen Rydlandsvegen( grønt) Sæterbøvegen(gul) 47 Side196

197 Svartasmogvegen Svartasmogvegen (oransje) 48 Side197

198 KRINS: SÆLEVIK 49 Side198

199 Sælevik Dåfjordvegen(blått), frå Fv545 på Stord Småvikane(gul), Fiskanesvegen(grønt), Øvre Fiskaneset(rødt) Selevikvegen(lilla) 50 Side199

200 Dåfjordvegen, Skaranesvegen Dåfjordvegen (blått) Skaranesvegen (gul) 51 Side200

201 OMRÅDENAMN PÅ FITJARØYANE Fodno (nord og sør) gnr.13 gnr.14 Teløyna gnr.14 Smedholmen gnr.15 Gloppholmen gnr.16 Engesund gnr.17 Skatholmen gnr.17 Flatholmen gnr.17 Ivarsøy gnr.18 Avløypet gnr. 18 Langøya gnr.19 Bukkholmen gnr.20 Siglo gnr.21 Slottholmen gnr.21 Torsdagsøy gnr.22 Flatøy gnr.22 Eggøya gnr.23 Eidøy gnr. 24 Hanøy gnr.25 Store(a) Soløy(a) gnr.34 Tverdarøy gnr.36 Sauholmen gnr.36 Landfastholmen gnr.36 Sølvbelteholmen gnr.36 Nattarøya gnr.37 Tranøy gnr.38 Bårholmen gnr.38 Ringholmen gnr Side201

202 Ålforo gnr.39, gnr.40, gnr.41,gnr.44, gnr.45, gnr.46 Arholmen gnr. 39 Straumøy gnr.47 Hjelmen gnr.48 Teistholmen gnr.49 Hellandsholmen gnr.49 (Nordre Hellandsholmen i dag) Koløy gnr.49 Litla Eldøy gnr.61 ANDRE OMRÅDE Vinsjevik Skaravågen Hermansplass inkl. Hermansholmen Sølivatnet gnr.91 Nummerering begynnar frå sør mot nord. Øyar/Holmar som er bebygd får øyar/holmar sitt namn i adressa og ikkje gardsnamn. Gardsnamn som adressetilleggsnamn etter eigars søknad. 53 Side202

203 Side203

204 Side204

205 Side205

206 Side206

207 Side207

208 Side208

209 Side209

210 Side210

211 Side211

212 Side212

213 Side213

214 Side214

215 Side215

216 Side216

217 Side217

218 Side218

219 Side219

220 Side220

221 Side221

222 Side222

223 Side223

224 Fitjar kommune Postboks FITJAR Dykkar ref.: Vår ref. Dato: 2012/774- Sak/dok.: 08/ Ark.: 342 Adressering i Fitjar Vi viser til dokument om adressering i Fitjar kommune. Kartverket har tidlegare uttalt seg om adresseforskrifta i kommunen. Når det gjeld kommunen sitt konkrete forslag til adressering er Kartverket ikkje høyringsinstans. Vi har likevel valt å gi noen kommentarar på generelt grunnlag. I forskrift til matrikkelloven kap.12 er adresseparsell definert slik: Adresseparsell er å forstå som en gate, vegstrekning, sti, plass eller område som har eller skal tildeles et eget adressenavn. En adresseparsell kan ligge i en eller flere kommuner (eksempelvis i et felles adresseringsområde). I siste tilfelle gis adresseparsellen forskjellig adressekode i hver kommune, men samme adressenavn. En adresseparsell skal utgjøre en enhet med start og sluttpunkt på naturlige geografiske steder, slik som vegkryss, vegdeler ved broer eller andre klare naturlige punkt. Når det ikkje er klåre naturlege sluttpunkt på vegparsellen slik forskrifta og adressevegleiaren (kap.4) seier, er det naturleg å nytta eit vegnamn (parsell) til ein gjennomgåande veg. I tilfeller kor nabokommunen allereie har etablert adresseparsellar kan dette vere ei utfordring. Det er kommunen som er adressegivande mynde og som må finne løysing som gjer at man kan finne fram til adressene på best mogeleg måte, jfr. matrikkelforskrift 49 første ledd. Områdeadresser kan nyttast på øyer utan eit teneleg vegnett. Områdenamn vert då nytta som adressenamn. Ei øy kan bestå av fleire områdenamn med nummerering innanfor kvart område. Jfr. matrikkelforskrifta 50 fjerde ledd. Når det gjeld adressetilleggsnamn kan dette enten gjelde for eit gardsbruk eller ein særleg kjent institusjon eller bygning jfr. matrikkelforskrifta 54. Med adressetilleggsnamn som gjeld gardsbruk meiner ein garden sitt bruksnamn men berre dersom namnet fell språkleg og geografisk saman med Statens kartverk Bergen Besøksadresse: Fabrikkgaten 3 Bergen Postadresse: 3507 Hønefoss Telefon: Telefax: E-post: firmapost@kartverket.no Organisasjonsnummer: Side224

225 eit nedarva stadnamn, jfr. lov om stadnamn. Med bakgrunn i dette er det kun eit fåtal av adressene som kan få tildelt adressetilleggsnamn. Adresseveiledaren har i kap ein meir utfyllande forklaring kor det mellom anna står Med gårdsbruk menes ikke nødvendigvis at vanlig gårdsdrift utøves på det aktuelle tidspunkt. Det kan videre tenkes at slik tilleggsadresse bør kunne tildeles en vegadresse til det opprinnelige gårdstunet som nå utgjør en vanlig boligtomt. Med venleg helsing Britt Anne Bergfjord Side225

226 Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2013/437 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: SAKSFRAMLEGG Presisering av eigedomsskattevedtaket i budsjettet - nyare bustader Utval sak Utval Møtedato 12/14 Formannskapet /14 Kommunestyret Samandrag: Me har i alle år sidan eigedomsskatten vart innført praktisert at nyare bustadhus(ikkje hytter) som har bygg som er inntil 5 år gamle, skal ha halvt fritak for eigedomsskatt. Dette fritaket er noko som i høve til regelverket skal vedtakast kvart år i budsjettet. Då me skulle gå igjennom opplegget for eigedomsskatten etter at budsjettet for 2014 vart vedteke, ser me dessverre at dette ikkje er spesifisert for Vurdering: Dette er noko som har lege til grunn ved alle tidlegare vedtak, og som me ynskjer å oppretthalda. Me ynskjer difor å presisera dette i eit ekstraordinært vedtak i fyrstkomande kommunestyremøte. For 2014 vil dette gjelda bustader som er bygde i Framlegg til vedtak: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Bustadhus(ikkje hytter) som er inntil 5 år gamle, skal ha halv eigedomsskatt. Behandling i Formannskapet : Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) Bustadhus (ikkje hytter) som er inntil 5 år gamle, skal ha halv eigedomsskatt. Atle Tornes Rådmann Side226

227 Fitjar kommune Arkivkode: 600 Saksmappe: 2013/512 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: SAKSFRAMLEGG Låneopptak til kjøp av eigedom til omsorgs- og bustadsføremål - fornya lånefullmakt Utval sak Utval Møtedato 4/14 Formannskapet /14 Kommunestyret Vedlegg: Samandrag: I sak PS 49/13 i kommunestyret i oktober 2013, vart det vedteke å gje ei investeringsramme på 4,5 mill. kroner til kjøp av bustader til omsorgsføremål og vanskeligstilte. Det var tenkt eit hus, nokre modular og 1 leilegheit. Ramme for kjøp av leilegheiter vart frigjort av formannskapet i ekstraordinært formannskapsmøte seinare same dag til kjøp av 2 leilegheiter, i det ein nytta ramma for modular. Kjøp av bustad vart godkjent i formannskapsmøte , og delegert til rådmannen. Det vart deretter brukt ca 2,2 mill. til kjøp av 2 leilegheitar på Vestbøstad, men overtakinga, og dermed betaling, vart utsett til Det huset me hadde tenkt å gi bod på, vart selt før me fekk vedtak. I samband med budsjettet for 2014, vart eit av innsparingstiltaka ei forskuving av låneopptak frå 2013 til 2014, slik at føremål som det ikkje var absolutt nødvendig å ta opp lån til, vart utsett til Dermed vart det ikkje teke opp lån til dette føremålet i Diverre vart dette heller ikkje følgt opp igjennom å leggja ramma på 4,5 mill. inn i det ordinære investeringsbudsjettet med påfølgande fullmakt til låneopptak. Me står såleis utan godkjent låneopptak i 2014, då reglane tilseier at eit vedtak om låneopptak må fornyast kvart år. Ein må difor be kommunestyret om å fornya låneramma på kr. 4,5 mill. Framlegg til vedtak: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera følgjande vedtak: Fitjar kommunestyre fornyar låneramma på 4,5 mill. kroner til kjøp av omsorgsbustad/bustader for vanskelegstilte. Behandling i Formannskapet : Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) Fitjar kommunestyre fornyar låneramma på 4,5 mill. kroner til kjøp av omsorgsbustad/bustader for vanskelegstilte. Side227

228 Atle Tornes Rådmann Side228

229 Fitjar kommune Arkivkode: Q33 Saksmappe: 2011/415 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: SAKSFRAMLEGG Søknad om utviding av bompengeperioden for E39 Halhjem - Sandvikvåg Utval sak Utval Møtedato 3/14 Formannskapet /14 Kommunestyret Vedlegg: Skriv dagsett 13 januar 2014 frå Statens vegvesen. Bakgrunn: Denne saka har me arbeidd med i fleire år, og presentert i fleire saker og meldingar. Etter initiativ frå Stord og Fitjar kommunar, har no Statens vegvesen utarbeidd den endelege søknaden om utvida periode for innkrevjing av bompengar i ferjesambandet Halhjem- Sandvikvåg for 2015 og 2016, til finansiering av ytterligare tiltak på FV 545. Søknaden vert no sendt til høyring til kommunane Stord, Fitjar og Os. Vurdering: Dei siste tala i kostnadskalkylene for pakken Stord vestside er som fylgjer: Sagvåg bru 11,5 mill eks moms. Rimbareid Vik 38,25 mill eks moms. Kommunegrensa 25 mill eks moms. Fitjar sentrum Bedehuset. 5,25 mill. Samla utgjer dette 80,0 mill. Det vert føresett at all refusjon moms vert tilbakeført til prosjektet. (Dette styrer fylkeskommunen). Me har fylgjande samletal i Pakke 1: Bompengar 2013/2014 (vedteke) Forskottering Fylkeskommunalt tilskot Sum Brukt på strekning 1 Sagvåg bru Disponibelt til Rimbareid - Vik 47,5 mill. 10 mill 7,5 mill 65,0 mill 20,8 mill 11,5 mill 32,7 mill Konklusjon: Me manglar 5,5 mill til Rimbareid - Vik i pakke 1. Det er ikkje midlar til tiltak på kommunegrensa og ikkje til Fitjar sentrum. Ny bompengepakke: Prognose for faktisk inntekt frå bompengar i 2015 og 2016 blir 49,5 mill., etter det gamle takstpåslaget med rabatt. I og med forslaget om endra påslag utan rabattering er talet litt meir usikkert, men me har ikkje grunn til å endra det. Bompengar trinn 2 Skal dekka: Rest Rimbareid Vik 49,5 mill (to heile år) 5,5 mill Side229

230 Utviding kommunegrensa Fitjar sentrum Sagvåg sentrum 25,0 mill 5,25 mill 13,7 mill Sagvåg sentrum er sist prioritert og skal brukast som reserve i tilfelle sprekk på dei 4 andre prosjekta. Det er føresett fylgjande framdrift i delprosjekta: Sagvåg bru 2014 Rimbareid Vik 2015 Resten 2016 Høyringstemaet: Statens vegvesen har no i skriv av bede om at Fitjar kommune sluttar seg til søknaden om utviding av bompengeperioden med 2 år til 1. januar På grunn av EU-forskrift som medfører at det ikkje lenger blir gitt rabatt på bompengar, vil eit uendra takstnivå medføra at det blir større bompenginntekt. Statens vegvesen foreslår difor at påslaget på Halhjem Sandviksvåg vert redusert frå 5 til 3 takstsonar som medfører ei endring på kr. 29,- til kr. 17,- i bompengar for lette kjøretøy. I tillegg til Fitjar vert søknad sendt til lokalpolitisk handsaming i kommunane Stord og Os. Når vedtak ligg føre frå kommunane, vert saka til Hordaland fylkeskommune og deretter Statens vegvesen til Vegdirektoratet for vidare handsaming. Det er grunn til å rekne med at saka vil koma opp i Fylkestinget i juni og til handsaming i Stortinget i haust. Tidlegare von om at ein kunne ha parallell handsaming i kommunane og innleiande organ i fylkeskommunen, med endeleg handsaming i fylkestinget i mars, har no vist seg at me ikkje får til. Framlegg til vedtak: Formannskap rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Fitjar kommune stør søknaden om utviding av bompengeperioden for E39 Halhjem- Sandvikvåg for perioden 1. januar 2015 til 1. januar Kommunestyret har ikkje merknader til at bompengepåslaget på taksten vert redusert frå 5 til 3 takstsonar frå 1. januar Behandling i Formannskapet : Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) Fitjar kommune stør søknaden om utviding av bompengeperioden for E39 Halhjem- Sandvikvåg for perioden 1. januar 2015 til 1. januar Kommunestyret har ikkje merknader til at bompengepåslaget på taksten vert redusert frå 5 til 3 takstsonar frå 1. januar Atle Tornes Rådmann Side230

231 Side231

232 9-oi IL115- Statens vegvesen -N 2014 Fitjar Kommune Pb FITJAR Behandlande eining: Region vest Sakshandsamartinnvalsnr: Knstian Bauge Vår referanse:dykkar referanse:vår dato: 2011/ Søknad om utviding av bompengeperioden for E39 Halbjem - Sandvikvåg Etter initiativ frå Stord kommune er det utarbeida ein søknad i samarbeid mellom Stord og Fitjar kommunar og Statens vegvesen om utviding av bompengeperioden for innkrevjing av bompengar på E39 Halhjem Sandvikvåg med to år til 1.januar Søknaden føljer vedlagt. Hovudpunkta i søknaden er lista opp i det føljande: I 2012 vedtok Stortinget å vidareføre innkrevjingsperioden på ferjesambandet E39 Halhjem Sandvikvåg med ytterligare to år til 1.januar 2015 for å gjennomføre fire prosjekt på fv 545. Det har mellom anna vist seg at det ikkje er tilrådeleg å utbetre Sagvåg bru slik ein såg for seg i Prop. 149 S ( ). I høve til Prop. 149 S ( ) har Statens vegvesen tilrådd ei standardheving, både på strekninga Rimbareid-Vik og for strekninga over kommunegrensa der det er planlagt gul midtstripe på heile den aktuelle strekninga. Noko som har medført ein kostnadsauke for pakken. Ei utviding av bompengeperioden på E39 Halhjem Sandvikvåg medfører at rabattordninga vert underlagt Eurovignettdirektivet. Det medfører at det ikkje lengre vert gitt rabatt på bompengar på ferjer. For å oppretthalde nivået på bompengeinntektene føreslås det at bompengepåslaget frå 1.januar 2015 vert redusert frå fem til tre takstsoner. Reduksjonen medfører ei endring frå kr. 29 til kr. 17 i bompengar for lette kjøretøy. Statens vegvesen region vest tilrår at Fitjar kommunestyre sluttar seg til søknaden om utviding av bompengeperioden for ferjesambandet E39 Halhjem Sandvikvåg med to år til I. januar Bompengepåslaget blir tre takstsoner utover takstsone 22, utan rabatt på bompengepåslaget frå 1.januar Søknaden er sendt til lokalpolitisk handsaming i kommunane Fitjar, Stord og Os. Når vedtak ligg føre frå kommunane vert saka sendt Hordaland fylkeskommune. Søknaden vert deretter sendt Statens vegvesen ved Vegdirektoratet for vidare handsaming Postadresse Telefon: Kontoradresse Fakturaadresse Statens vegvesen Telefaks: Spelhaugen 12 Statens vegvesen Region vest firmapost-vest@vegvesen.no 5147 FYLLINGSDALEN Regnskap Askedalen 4 Båtsfjordveien Leikanger Org.nr: VADSØ Side232 Telefon: Telefaks:

233 2 Statens vegvesen Region vest Med helsi ikeit He1geEidsnes Regionvegsjef Paal Fosdal 1 vedlegg Side233

234 Fitjar kommune Arkivkode: A10 Saksmappe: 2008/248 Sakshandsamar: John Karsten Raunholm Dato: SAKSFRAMLEGG Barnehegestrukturen i Fitjar kommune Utval sak Utval Møtedato 6/14 Utval for Oppvekst og omsorg /14 Kommunestyret Vedlegg: Melding til Formannskapet 25. september Brev frå Fjellheim friluftsbarnehage datert 13. desember Svar frå Fitjar kommune datert 21. januar Oversyn over talet på barn i ulike årsklassar jf. rapport frå folkeregisteret. Saksopplysningar: I sak 28/13 vedtok kommunestyret den nye barnehageplanen for Fitjar kommune. Ut frå plandokumentet ser ein ikkje noko behov for fleire barnehageplassar dei komande åra sjølv om behovet for barnehageplassar har auka dei siste åra. Hausten 2012 vart det opna ein ny avdeling i Fitjar soknerådsbarnehage. Denne avdelinga som til no har vore lokalisert i Fitjar Idrettslag sitt klubbhus vil i løpet av 2014/15 bli innlemma i eit permanent tilleggsbygg til barnehagen. Hausten 2013 vart det opna ein ny barnehage i Dåfjorden. Denne barnehagen vil gje plass til ein del av dei barna som i dag har barnehageplass i Stord kommune. Ut frå dei tala kommunen har fått frå folkeregisteret har talet på barnefødslar gått ned med om lag % dei to siste åra. Dette barnehageåret har me 163 barn i barnehagane i Fitjar kommune. I tillegg er det 5 barn som er busette i Fitjar som går i barnehage i Stord kommune. For barnehageåret vil det vera 175 barn som har rett til barnehageplass. Med ei dekningsgrad på om lag 90 %, vil det seia at 158 barn treng barnehageplass. Den forrige regjeringa la i sitt statsbudsjett ut eit framlegg om at barn som er fødde i september og oktober også skulle få rett til barnehageplass. (I kommunen vart det hausten 2013 fødde 9 barn i perioden september oktober. Gjennomsnittet vil liggja på 6 barn) Dette framlegget vart trekt av den nye regjeringa. Om dette vil bli aktuelt igjen hausten 2014 eller hausten 2015 veit me ikkje. Det vart etter vedtak i kommunestyret sak 28/13 sett ned ei hurtigarbeidande gruppe beståande av skulesjef, ordførar og leiar i utval for oppvekst og omsorg som skal koma med alt. løysingar som vert å leggja fram for første formannskap/kommunestyre etter ferien. Formannskapet fekk ei orientering om framdrifta gjennom ei melding til Formannskapsmøtet 25. september Nøkkelen for ein stabil barnehagestruktur i kommunen ligg hos eigarane av Fjellheim friluftsbarnehage. Gjennom eit brev til kommunen gjev dei melding om at dei ynskjer ei omlegging av drifta. Dei ser for seg eit eigarskifte der Trygge barnehagar (FUS) overtek drifta. Ei drift som skal byggja vidare på same etikk og verdiar som i dag. For å få dette til ynskjer dei at kommunen skal gje løyve til å oppretta 10/20 plassar slik at barnehagen har plass til 72 barn. Dette er eit ynskje som FUS av driftsmessige og økonomiske årsaker har kome med. Alternativet for eigarane av Fjellheim friluftsbarnehage dersom FUS ikkje overtek er å avvikla drifta innan 1. august Gjennom samtalar med eigarane den siste tida har kommunen tydeleg signalisert at ein ikkje kan gje nokon garanti for å oppretta 10/20 nye plassar sidan det ikkje er behov for dette på det noverande tidspunkt. Eit alternativ vil derfor vera om kommunen kan gje Side234

235 ein garanti om at Fjellheim friluftsbarnehage vil vera den barnehagen som får oppretta ein ny avdeling dersom det vert behov for ein auke av talet på barnehageplassar i kommunen i framtida. Vurdering: Fitjar kommune er avhengig av å ha ein barnehagestruktur som er robust og framtidsretta. Det må vera samsvar mellom behov og folketalsutvikling. Fitjar soknerådsbarnehage og Fitjarstølane barnehage er dei to store aktørane i sentrum av bygda. Dei har stabile tal på plassar og Fitjar soknerådsbarnehage vil no investera i nytt bygg slik at avdelinga i idrettsbygget vil bli avvikla og få permanente lokaler samlokalisert med dei andre avdelingane. Årskog og Dåfjorden barnehage er dei minste barnehagane. Små einingar vil kunna vera mindre robuste i høve til økonomiske svingingar, det same gjeld i høve til kompetansemiljø. I reguleringsplanen for Rossneset er det lagt inn eit areal til etablering av ein barnehage. Ein aktør har hatt uformelle samtalar med kommunen om denne tomten. For å kunna byggja ein ny barnehage i dette området, var det nødvendig å etablera ein 4 avdelings barnehage. Dette er det ikkje grunnlag for med dagens barnetal. Det har også vore vurdert om ein skal byggja ut den kommunale barnehagen med 1 eller 2 avdelingar. Men med dei store investeringane som har blitt lagt i nytt skulebygg ved Rimbareid skule, vert dette uråd å gjennomføra. Fjellheim friluftsbarnehage er den nest største barnehagen i kommunen. Ei sikker drift av denne barnehagen er svært viktig. Barnehagen har 52 plassar og som friluftsbarnehage er den med på å gje eit breitt barnehagetilbod i bygda. Kommunen ser det som positivt at ein større aktør (FUS) er interessert i å overta drifta av denne barnehagen. Dette vil sikra ei stabil drift for framtida. Slik situasjonen er no, kan kommunen ikkje gje løyve til at barnehagen får utvida drifta med ein avdeling 10/20 plassar. Kommunen ynskjer likevel å vera positiv til tanken om ei FUS overtaking, men på litt andre vilkår. I framtida vil det av ulike grunnar bli behov for fleire barnehageplassar. Nye statlege føringar, auka fødselstal, auka innvandring eller at enkelte barnehagar kan bli lagde ned. Av den grunn er det naturleg at kommunen gir ein garanti til Fjellheim friluftsbarnehage for å sikra ei vidare stabil drift. Dei vil ha førsteretten til å opna ein ny avdeling med barn som har rett til barnehageplass jf. statlege føringar dersom det blir behov for det i framtida. Framlegg til vedtak: Utval for oppvekst og omsorg rår Kommunestyret til å gjera følgjande vedtak. 1. Fitjar kommune inngår ein avtale med Fjellheim friluftsbarnehage om at dei får førsteretten til gradvis å opna ein ny avdeling med inntil 10/20 plassar dersom det vert mangel på barnehageplassar i Fitjar kommune. Dvs. i høve til barn som har rett til barnehageplass jf. statlege føringar. 2. Det er ein føresetnad at kommunen ikkje får auka utgifter til barn utan rett til barnehageplass. 3. Administrasjonen i kommunen får løyve til å inngå ein slik avtale. Behandling i Utval for Oppvekst og omsorg : Skulesjef John Karsten Raunholm orienterte om at situasjonen hos eigarane i Fjellheim har endra seg mykje i det siste, og at det vil vera for seint å venta med politisk handsaming til neste utvalsmøte. Difor vart denne saka lagt føre i møtet i dag. Rådmann Atle Tornes og skulesjef John Karsten Raunholm orienterte om saka, og svara på spørsmål frå utvalet. Utvalet drøfta saka grundig. Side235

236 Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) 2. Fitjar kommune inngår ein avtale med Fjellheim friluftsbarnehage om at dei får førsteretten til gradvis å opna ein ny avdeling med inntil 10/20 plassar dersom det vert mangel på barnehageplassar i Fitjar kommune. Dvs. i høve til barn som har rett til barnehageplass jf. statlege føringar. 4. Det er ein føresetnad at kommunen ikkje får auka utgifter til barn utan rett til barnehageplass. 5. Administrasjonen i kommunen får løyve til å inngå ein slik avtale. Atle Tornes Rådmann Side236

237 Side237

238 Side238

239 Side239

240 Side240

241 Fitjar kommune Arkivkode: N33 Saksmappe: 2013/469 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: SAKSFRAMLEGG Høyring Ferjerute Halhjem-Sandvikvåg frå 2017 Utval sak Utval Møtedato 15/14 Formannskapet /14 Kommunestyret Vedlegg: Høyringsdokument dagsett 17. januar 2014 frå Statens vegvesen. Samandrag: Statens vegvesen Region Vest skal lyse ut drifta av riksvegferjesambandet Halhjem Sandvikvåg på nytt anbod med oppstart januar I høyringsbrev av 17 januar 2014 er det vedlagt ferjeruter for 3 ferjer og opsjonsrute med 4 ferjer. Det er framleis berre to ferjer i drift laurdag og tidleg sundag ved alternativet med 3 ferjer. Halvtimes avgangar startar litt tidlegare enn i dag, og sluttar litt seinare, men ikkje vesentleg. I alternativet med 4 ruter er det vekselvis 20 og 25 minuttar mellom avgangane kvardagar og sundag frå 12.00, halvtimes avgangar laurdag og tidleg sundag. Det er litt «luft» mellom avgangane på natt, i begge ruteforslaga. Vurdering: Rådmannen meiner det bør presiserast at halvtimes avgangar bør vera hovudregel alle dagar med tre ferjer, i perioden Nattferjene bør ha normal overfartstid på 40 minutt, og det bør ikkje vera pausar mellom avgangane. Viss det av driftstekniske årsaker er nødvendig med eit opphald med ei ferje på dagtid, bør me kunna akseptera laurdagsrutene, Ein vil rå til at det vert sendt nedanståande uttale, som er sjølvforklarande. Framlegg til vedtak: Fitjar formannskap rår kommunestyret til å sende slik høyringsuttale: For Fitjar kommune er det sers viktig at regulariteten vert oppretthalden og at rutetilbodet vert betra ifrå dagens situasjon. Ved ruteplan for 3 ferjer vil det vera eit ynskje at rutetilbodet blir auka slik at ein får halvtimes ruter frå 06:00 til 24:00, alle dagar. Viss det av driftstekniske årsaker er absolutt nødvendig med eit opphald med ei ferje på dagtid, kan me akseptera laurdagsrutene, og seinare start med tre ferjer enn sundag kl Ved ruteplan for 4 ferjer vil det vera eit krav at minimum halvtimes ruter blir oppretthalde frå 06:00 til 24:00, alle dagar. Det må tas omsyn til øvrige rutetilbod, slik som internasjonale flyruter, og annan gjennomgåande trafikk, slik at ferjetilbodet «korresponderer» med desse. Særleg gjeld dette på kvelds- og nattestid. Side241

242 I begge alternativa bør nattferja(ene) gå kontinuerleg, med vanleg rutefart. I tilfellet med 4 ferjer bør det gå to nattferjer. Behandling i Formannskapet : Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) For Fitjar kommune er det sers viktig at regulariteten vert oppretthalden og at rutetilbodet vert betra ifrå dagens situasjon. Ved ruteplan for 3 ferjer vil det vera eit ynskje at rutetilbodet blir auka slik at ein får halvtimes ruter frå 06:00 til 24:00, alle dagar. Viss det av driftstekniske årsaker er absolutt nødvendig med eit opphald med ei ferje på dagtid, kan me akseptera laurdagsrutene, og seinare start med tre ferjer enn sundag kl Ved ruteplan for 4 ferjer vil det vera eit krav at minimum halvtimes ruter blir oppretthalde frå 06:00 til 24:00, alle dagar. Det må tas omsyn til øvrige rutetilbod, slik som internasjonale flyruter, og annan gjennomgåande trafikk, slik at ferjetilbodet «korresponderer» med desse. Særleg gjeld dette på kvelds- og nattestid. I begge alternativa bør nattferja(ene) gå kontinuerleg, med vanleg rutefart. I tilfellet med 4 ferjer bør det gå to nattferjer. Atle Tornes Rådmann Side242

243 Side243

244 Side244

245 Side245

246 Side246

247 Fitjar kommune Arkivkode: 00/000 Saksmappe: 2013/208 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: SAKSFRAMLEGG Reaksjonar mot ulovleg bygging. Bruk av rettsbrotsgebyr på området for Plan- og bygningslova Utval sak Utval Møtedato 14/14 Utval for plan og miljø /14 Kommunestyret Vedlegg: 1. Lovreglane - 32 i plan og bygningslova 2. Rettleiing frå DiBK- 16 i byggesaksføresegna 3. Prosedyre ved mogleg brot på plan og bygningslova, dagsett 7. februar Notat «Ulovleg bygging og bruk av rettsbrotsgebyr» dagsett 7. februar Rettleiing for materiell vurdering av søknader om godkjenning av ulovlege tiltak i etterkant, dagsett 7. februar Utrykte dokument: 1. Sak PS 103/12 i møte 2. oktober Sak PS 20/13 i møte 19 mars Sak PS 63/13 i møte i kommunestyret 18 desember Bakgrunn: Fitjar kommune har gjennom lengre tid vurdert korleis ein skal forhalda seg til tiltak i kommunen som er i strid med plan- og bygningslova. I dette ligg alt frå grove brot på PBL, til bagatellmessige tiltak som er i strid med lovens bokstav, men som reelt ikkje bør oppfattast som noko tiltak. Det kan og vera andre lover inne i biletet. Eit poeng bør og vera å få kartlagt tiltak som ikkje er registert i arkiva, og som er eldre enn lova, eller av andre årsaker er lovlege. T.d. hytter frå før 1965, eldre naust, og andre tiltak. Dermed kan dette bli formelt registrert, slik at alle eigedommar på lang sikt framstår med registrerte tiltak, og ein slepp seinare vurderingar av kva som vart gjort når, og av kven. Tiltak i strandsona er det som oftast vert fokusert på, men det kan og vera andre tiltak i andre område utanom strandsonen. Ein må dessutan vera merksam på at viss ein har strenge reaksjonar i nokon saker, så bør kommunen ha ei oppfølging som gjer at det er sannsynlegheit for å «bli teke», dersom nokon gjer eit ulovleg tiltak. Me ser og at mange saker ikkje vert fylgt opp i etterkant av kommunen sine vedtak, td fristar som ikkje vert halde, eller vilkår som ikkje vert fylgt. Dette er og brot, og det er såleis eit stort behov for oppfylging. Eit spesielt forhold er at etter PBL er det ikkje berre det å byggja eit tiltak som kan vera ulovleg, men og den seinare bruken. Og eventuell bruk vil gjelda eventuell ny eigar også. I hovudsak bør arbeidet føregå langs to linjer: Det materielle tiltaket, er det lovleg eller ulovleg, skal ein få høve til å søkja om tiltaket skal få stå, eventuelt justerast, eller det skal fjernast. Eventuelle reaksjonar som har karakter av straff: gebyr, melding til politi. I begge tilfelle bør kommunen ha dekning for kostnader med arbeid med saka. Det gjeld Side247

248 vanlege søknadsgebyr, og eventuell meirtid. Ved dette arbeidet vil det vera eit stort registreringsarbeid, men ein vil etter kvart få dei fleste tiltaka registrert, slik at saker på gamle tiltak etter kvart vil «forsvinna». Arbeidet vil såleis ha ein stor langsiktig verdi. Då saka vart handsama i kommunestyret i desember 2013 vart det gjort fylgjande vedtak: Kommunestyret utset saka til første møte i Utval for plan og miljø må før den tid leggja fram eit eige dokument med retningsliner for oppfylging av slike saker etter plan- og bygningslova. Dokumentet må ha ein ryddig og oversiktleg struktur og seia noko om kva saker som skal reknast som svært alvorlege, mindre alvorlege og ubetydelege. Det må i retningslinene og gjerast greie for korleis det skal reagerast på dei ulike typane av saker. Det saklege grunnlaget i rådmannen si saksutgreiing sluttar kommunestyret seg til. Denne saka byggjer på kommunestyresaka frå desember, med ei noko omarbeidd struktur. Ein har og stroke noko som ikkje har direkte relevans for framtidig handsaming av sakene, og utdjupa nokre moment. Dessutan er prosjektet nedskalert, ved at trinn 2 blir foreslått utsett. Vurdering: Plan- og bygningslova Saka gjeld tiltak som kjem inn under Plan- og bygningslova, men som ikkje er i samsvar med lova(manglar søknad, tiltak i strid med søknad eller lova), og kva som skal skje med tiltaket: a) Skal tiltakshavar få søkja om løyve/justering av tidlegare løyve, dvs at tiltaket skal få stå, eller skal tiltaket fjernast. (Materiell reaksjon). Sjå rettleiing i vedlegg 5. b) PBL heimlar og aksjonar med karakter av straff for brotet. Det kan vera alt frå ingen aksjon (brotet er bagatellmessig), bruk av gebyr etter 32-8 i Plan- og bygningslova, eller melding til politi i særs grove tilfelle ( 32-9). Direktoratet for byggkvalitet(dibk)har gjeve ut eit hefte/rettleiing dagsett 23. oktober 2013 som viser korleis ein kan vurdera ulike reaksjonar. Dette er lagt ved som vedlegg 2 i saka. Rettleiinga frå DiBK viser kva regelverk det er aktuelt å nytta, og korleis ein kan nytta det. Korleis kommunen skal praktisera/tilpassa regelverket i konkrete sakstypar vert drøfta i vedlegg 4. Både den materielle vurderinga og evt strafferettsleg reaksjon bør variera etter som brotet er gamalt, eller av nyare dato. Det bør og vera strengare reaksjonar dersom tiltaket er grovt, irreversibelt, eller har gått ut over/hatt konsekvensar for nokon andre. Eldre tiltak (før 1984). Tid er her eit vesentleg moment. Dersom tiltaket er frå før 1965, så er det lovleg. Det var ingen søknadsplikt (men seinare endringar på tiltaket kan vera søknadspliktige). Då vert det opp til tiltakshavar å kunna påvisa at tiltaket sto der før 1965, og her kan me ikkje stilla alt for strenge krav til dokumentasjonen. Vitneerklæringar kan vera ein god dokumentasjon i slike tilfelle. Sakshandsaminga før 1984, særlig for mindre tiltak, kan dessutan ha foregått munnleg. Frå tid til anna får me påstander som viser til at eit tiltak er godkjent av ein bestemt (eller ein ubestemt) medarbeidar i kommunen. Ein kan ikkje sjå bort i frå at dette kan vere tilfelle, men det blir ein påstand som «alle» vil koma med, og som vanskeleg kan bevisast eller motbevisast. Utan dokumentasjon vil ein vektleggja slike påstandar lite. Bagatellmessige tiltak: Kommunen har heimel for å rekna mindre tiltak som bagatellmessige, og unnlata reaksjon. Her bør kommunen vera romsleg ved den konkrete vurderinga om storleik, i alle fall for gamle forhold. Bagatellmessige tiltak kan vera mindre murar, «opprydningar» Side248

249 i strandsona, avvik frå nabogrense, terassar/utkjørslar som skulle vore meldt, manglande innmelding av andre meldepliktige saker. Ein bør likevel rekna kostnader med meirtid, viss det har noko omfang. For nye tiltak som er utført etter denne prosessen vart starta(frå og med 2014) bør me likevel vera strengare, og fylgja regelverket fullt ut. Fakturert meirtid og andre kostnader: Fakturert meirtid er ikkje straff, men betaling for kommunen sitt arbeid med å finna ut av saka. Eventuelt ekstraarbeid og direkte kostnader bør alltid fakturerast, dvs saker der kommunen faktisk har meirtid eller andre kostnader i å finne ut av tilhøvet, basert på ekstra medgått tid. Dette har kommunen praktisert ei tid. Dersom tiltakshavar har meldt ulovleg tiltak sjølv t.d. gjennom søknad som kjem inn etter 13. november 2013, eller det i annan søknad etter 13. november blir funne ulovlege tiltak i ei eller anna form, skal saka handsamast etter dette regelverket m.o.t. meirtid. (Datoen 13. november er velt av di dette var første gong saka var oppe. Det er ikkje rimeleg at ein eventuell søkjar skal kunna oppnå ein fordel ved at vårt endelege vedtak blei utsett). Viss det er kommunen sitt eige forhold som gjer at det blir meirarbeid skal meirtid ikkje fakturerast. Rådmannen legg til grunn at fakturering av meirtid framleis skal praktiserast slik. Samordning med nye strandsonereglar. Kommunen arbeider med nye interkommunale reglar og ny Øyaplan som vil gjelda i strandsona når dei vert ferdige. For ein del saker kan dei materielle vurderingane bli endra som følge av nye reglar. I arbeidet vil ein freista å samordna og tilpassa, slik at framdrift og regelverk samsvarer i størst mogleg grad. Økonomi: Som vist ovanfor vil me kunna fakturera direkte kostnader i form av meirtid ovafor tiltakshavarane dersom det vert dokumentert eit ulovleg forhold. Viss dette ikkje er tilfelle vil undersøkinga kosta noko, utan at me kan fakturera dette. Ein reknar meirkostnaden med dette som liten. Såleis vil bruk av meirtid og gebyr finansiera arbeidet etter ei tid. Fitjar kommune søkte i 2011, saman med Tysnes, om midlar til å starta arbeid med tiltak mot ulovleg bygging, og me fekk samla kr til tiltaket frå fylkesmannen. M.a. grunna manglande personalressursar har me aldri kome i gang med dette arbeidet. Tysnes er så vidt starta. Me har framleis midlane tilgjengelege, kr 0,5 mill. Men det vil vera ei utfordring å kunna bemanna eit apparat som gjer at me kan setja i verk det apparatet som er skildra i søknaden. Rådmannen legg førebels til grunn at fellesprosjektet ikkje blir starta. Organisering av arbeidet: Den praktiske måten å gjennomføra arbeidet på er: Trinn 1. Tildela fullmakter til utval og administrasjon.( Er gjort i saka. Utval for plan og miljø får i saka også fullmakt til å melda saker til politiet, jf 32-9). Fylgja opp ein del kjende saker der det er merksemd om, og viktig å koma vidare med. (Gjerast med eksisterande personell, men Utval for plan og miljø kan vurdera styrka bemanning). Ta tak i resterande arbeid etter aksjon strandsone. Løpande kontrollera innkomne søknader mot andre tiltak på eigedommen, slik at det ikkje er ulovlege tiltak som blir implisitt godkjende i prosessen. (Gjerast med Side249

250 eksisterande personell). Trinn 2: Leggja ein plan for resterande saker som me kan ha informasjon om. Ta stikkprøvar i nærare definerte område (tilfeldig velte) i kommunen ut frå kapasitet. Laga eit apparat som kontrollerer at det ikkje oppstår nye saker. Vurdera fellesprosjektet med Tysnes, om det framleis er aktuelt. Trinn 2 vert ikkje foreslått sett i verk no. Kommunen må likevel ha ei meining om kva som kan koma framover, sakene forsvinn ikkje av seg sjølv. Prosedyre for sakshandsaming: Her viser ein til vedlegg 3 i saka. Framlegg til vedtak: Utval for plan og miljø rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Fitjar kommune startar arbeid med oppfylging av eventuelle ulovlege tiltak i kommunen, etter retningslinene som er skissert i trinn 1, samt vedlegg 3-5, i saka, herunder bruk av rettsbrotsgebyr. Trinn 2 vert ikkje sett i verk no. Utval for plan og miljø får tildelt fullmaktene etter i Plan- og bygningslova. Fullmakt etter blir vidaredelegert til rådmannen. Tildelt fullmakt til rådmannen etter 32-8 vert trekt tilbake. Behandling i Utval for plan og miljø : Rådmann orienterte om saka i møte. Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) Fitjar kommune startar arbeid med oppfylging av eventuelle ulovlege tiltak i kommunen, etter retningslinene som er skissert i trinn 1, samt vedlegg 3-5, i saka, herunder bruk av rettsbrotsgebyr. Trinn 2 vert ikkje sett i verk no. Utval for plan og miljø får tildelt fullmaktene etter i Plan- og bygningslova. Fullmakt etter blir vidaredelegert til rådmannen. Tildelt fullmakt til rådmannen etter 32-8 vert trekt tilbake. Atle Tornes Rådmann Side250

251 Side251

252 Side252

253 Side253

254 Side254

255 Side255

256 Side256

257 Side257

258 Side258

259 Side259

260 Side260

261 Side261

262 Side262

263 Side263

264 Side264

265 Side265

266 Vedlegg 3 til sak om ulovleg bygging. Prosedyre ved mogleg brot på plan og bygningslova. 1. Varsel om tilsyn skal meldast skriftleg på førehand. 2. Når kommunen får melding om mogleg brot på plan og bygningslova skal eigar og eventuelle andre ansvarlege varslast om dette med eige brev. 3. Tilsyn med tilsynsrapport skal gjennomførast så snart som praktisk og kapasitetsmessig mogleg. 4. Informasjonsbrev med stadfesting av tilstand til eigar, og informasjon om at eigar (eventuelt ikkje alltid) kan søkja om godkjenning/endring av tiltak jf. 20-1, og få minimum 3 veker til å uttala seg. Det same gjeld eventuelle andre ansvarlege. 5. Dersom eigar søker om godkjenning/endring av tiltak vil det bli fremja sak til politisk handsaming. 6. Viss det ikkje vert søkt om løyve, eller det vert gjeve avslag på søknaden vil vidare saksgong vera etter PBL kapittel 32, mellom anna: Førehandsvarsel etter pbl 32-2 Pålegg om retting, pålegg om stans pbl 32-3 Pålegg om tilbakeføring, og evt tvangsfyllbyrding etter 32-6 og Deretter vil kommunen vurdera om det skal utferdast overtredelsesgebyr, Den/dei ansvarlege skal få minimum 3 veker til å uttala seg før vedtak om gebyr kan gjerast. Fitjar 7. februar Side266

267 Vedlegg 4 Ulovleg bygging og bruk av rettsbrotsgebyr. Strafferettslege eller tilsvarande reaksjonar kan berre nyttast mot den/dei som har gjort noko ulovleg. Bruk av gebyr etter PBL 32-8 krev anten skuld eller uaktsemd. Dessutan at det er samsvar mellom gebyret og den/dei som har gjort det ulovlege. Den som har gjort tiltaket er ikkje alltid noverande eigar. Etter Plan- og bygningslova er bruk av eit ulovleg tiltak også ulovleg( 32-3). Men ein kan ikkje rekne med at ny eigar kan lastast for dette. Då vil normalt brotet vera forelda ovafor tidlegare eigar. Kjøp av eigedom med eit ulovleg tiltak bør ikkje straffast med gebyr ovafor ny eigar, men det må ryddast opp i saka, etter dei vanlege materielle reglane i PBL. Opprydding kan og medføra tilbakeføring (tilbakeføring er ikkje straff). Ny eigar sin bruk bør heller ikkje straffast med mindre vedkomande har kjennskap til at bruken er ulovleg. Merk at alle saker skal vurderast individuelt med omsyn på reaksjonsform. Det er såleis ikkje korrekt å laga ein meny for bruk av gebyr. Nedanståande kan likevel nyttast som rettleiing. For ulovlege tiltak som er gjennomført etter , bør det normalt reagerast med gebyr, ovafor tiltakshavar og eventuell annan ansvarleg (t.d. entreprenør). For vanleg «tankeløyse» kan eit høveleg gebyr vera kr ,-, men der det blir handla i strid med vedtak/meldingar frå kommunen, bør gebyret vera høgare, til dømes minimum kr ,- og strengare di større tiltaket er, om det går ut over andre, er eit irreversibelt inngrep osb. For tiltak som er etablert før år 2008 (evt før ), bør det dokumenterast skuld(ikkje aktløyse) og bruk av ulovleg tiltak dersom det skal nyttast gebyr, t.d at ein har fått melding om søknadsplikt. Bruk av ulovlege bueiningar/butilhøve bør vurderast som grovt. Me viser elles til «Rettleiing frå DIBK- 16 i byggesaksføresegna», vedlegg 2 til saka. Bagatellmessige tiltak: Kommunen har heimel for å rekna mindre tiltak som bagatellmessige, og kommunen vil ikkje ileggja gebyr. Kommunen vil vera romsleg ved den konkrete vurderinga om storleik, for eldre forhold. Bagatellmessige tiltak kan vera mindre murar, «opprydningar» i strandsona, avvik frå nabogrense, terassar/utkjørslar som skulle vore meldt/omsøkt, manglande innmelding av andre meldepliktige saker o.l.. Tiltak som går ut over andre kan ikkje reknast som bagatellmessige, med mindre dei samtykkjer i tiltaket. Ein bør rekna kostnader med meirtid, viss det har noko omfang. For nye tiltak som er utført etter denne prosessen vart starta(frå og med 2014) bør me likevel vera strengare, og fylgja lova. Meir om rettsbrotsgebyr: Heimelen til å ileggja gebyr er i delegasjonsvedtak frå våren 2010, i kraft frå 1 juli 2010, gjeve til rådmannen, kva gjeld , og 32-8(Rettsbrotsgebyr=Overtredelsesgebyr) og 32-6 er delegert til utvalet. Side267

268 I saka er det foreslått at fullmakta etter 32-8 (å ileggja gebyr), vert tilbakeført frå rådmann til politisk nivå v/ Utval for plan og miljø. Ileggjing av rettsbrotssgebyr skjer i tre trinn: Vurdering av kva type(r) regelbrot som har skjedd. Vurdering av kor alvorlege brota er. Utmåling av gebyr. Kvar ansvarleg kan ileggjast gebyr for fleire brot i same sak. Fleire ansvarlege kan ileggjast gebyr i samme sak, avhengig av «bidrag» til brotet, og graden av skuld/uaktsemd. Til dømes både tiltakshavar og entreprenør. (Entreprenør kan be om å få sjå eventuelle løyve før han startar arbeidet). Det skal lite til før det blir høve til å ileggja rettsbrotssgebyr, jf rettleiinga frå DiBK. Ei vurdering av uaktsemd vil i første rekke væra problematisk der det er uklare regler, som gamle planer, eller hvis det er gitt misvisande utsagn frå tilsette i kommunen i førehandskonferanse e.l. (Må dokumenterast). Viss det er gjeve skriftleg løyve frå eksterne instansar som også krev løyve frå Plan og bygningslova vil ein ut frå ordlyden i det eksterne løyvet måtta konkret vurdera kor vidt dette kan vera eit «formildande omstende» ved bruk av gebyr. Det har ingen verknad m.o.t. materiell handsaming. Løyve etter hamnelova er vanleg, og der står det normalt at det krevst løyve etter PBL, og vil då ikkje vera eit formildande omstende. Det er opna for rettsbrotsgebyr frå 1 juli Her må ein vurdera konkret om det er bruk i perioden etter 2010 som kan tilsei eit ulovleg forhold, dersom sjølve tiltaket er eldre. Her kan ein utvida bruksomgrepet til å gjelda kaiar, vegar, påbygg o.l, i tillegg til butilhøve. Men det er nok vanskeleg å dokumentera bruk av kaiar og vegar. Rettsbrotsgebyr er eit pengekrav, som må krevjast inn av kommunen. Lova gir kravet sterkare vern enn vanlege krav, i og med at pålegg og vedtak etter PBL er særleg tvangsgrunnlag, og kan fullbyrdast utan dom eller forelegg, jf Eventuelle gebyr bør ileggjast etter at saka elles er avslutta kva gjeld den materielle delen. Fitjar 7. februar Side268

269 Vedlegg 5 Rettleiing for materiell vurdering av søknader om godkjenning av ulovlege tiltak i etterkant. Generelt: Alle saker skal vurderast individuelt, og som om tiltaket ikkje ligg der/er ugjort. Dette krev gjerne ulike grader av skjønn. Det er såleis ikkje korrekt å laga ein meny for handsaming av slike saker. Det er spørsmål om å bruka gjeldande rett, og allereide innarbeidd praksis, med kjende rettsreglar å halda seg til. Handsaming av slike saker er såleis ikkje noko nytt. Dei materielle reglane for vurdering av tiltaket vil vera dei samme som me nyttar ved vurdering av andre saker, slik at dette notatet ikkje treng å gå inn meir på dette. Nedanståande må såleis vurderast som ei rettleiing for bruk av skjøn. Eldre tiltak: Kommunen vil setja ei grense ved lova i 1984, slik at det ikkje blir reagert på eldre tiltak, med mindre dei er grove, og det er stor sannsynlegheit for at tiltakshavar visste at han har gjort noko ulovleg (fått melding om søknadsplikt, søkt og fått avslag, eller hatt tilsvarande(søkt eller blitt orientert om søknadsplikta) sak annan stad). Etablering av nye bueiningar/butilhøve bør vurderast som grovt tiltak. Dermed vil ein etter søknad kunna godkjenna dei fleste eldre tiltak, med mindre overordna mynde, eventuelt naboar, klagar på vedtaka. Såleis må gjeldande lovprosedyrar fylgjast. Tiltak i perioden Når det gjeld tiltak i perioden frå Plan- og bygningslova kom i 1984 til kring 2008 bør me reagera noko strengare. Lova var i ferd med å bli kjent, og folk stort sett kjende med søknadsplikta. Ein bør konkret vurdere korleis situasjonen ville vore på tiltakstidspunktet. Ville det vore sannsynleg at dei fekk løyve til tiltaket i denne perioden, bør det kunna vera eit positivt moment ved vurdering av saka, men sjølvsagt ikkje avgjerande. Overordna instansar og naboar har klagerett på vedtak, og dermed vil eit tiltak utan søknad og nabovarsel avskriva klagerettane, og vera eit rettsbrot ovafor naboar eller almenne interesser, i tillegg til PBL. Ein må dessutan sjå på om tiltaket har store konsekvensar, er irreversibelt, til sjenanse for naboar eller andre, eller er uheldig ut frå generelle arealomsyn. Etablering av nye bueiningar/butilhøve skal alltid vurderast som grovt tiltak. Dersom det kan dokumenterast at dei har fått beskjed om å søkja, men ikkje har gjort det, eller søkt og fått avslag bør det likevel reagerast strengare, og ein kan vurdera å krevjast tilbakeføring. Når det gjeld det materielle vil ein såleis i stor grad opna for skjønn. Dersom det er andre enn den som no eig som har gjort tiltaket, bør det kunna vera eit formildande moment ved skjønnet. Tiltak etter år For tiltak som er gjennomført etter 2008 bør me reagera ytterlegare strengt. (Grensa ved år 2008 er ikkje knytt til bestemte reglar, anna enn at Aksjon Strandsone vart utført dette året.) Plan- og bygningslova er no godt kjent og folk flest kjenner til søknadsplikta. Tiltaka bør vurderast ut frå dagens reglar, viss tiltaket er av ein slik karakter at ein kan Side269

270 vurdera å gje løyve. Viss tiltaket er så grovt at ein ikkje vil vurdera å gje løyve etter dagens regelverk, så bør ein krevja tilbakeføring av tiltaket. Viss det er tilhøve som kan vurderast skjønnsmessig, og tiltak er gjort utan søknad, bør manglande søknad bli vurdert som eit negativt moment i skjønnet, i tillegg til øvrige moment. Tiltak som er utført etter at denne saka vart starta (frå 2014) vil bli vurdert utan nokon formildande omstende, og manglande søknad som negativt moment ved skjønnsvurderinga av ein eventuell søknad i etterkant. Søknader som kjem inn, og som kunne blitt godkjende etter dagens reglar må uansett handsamast viss det blir kravd frå søkjar. Fitjar 7. februar Side270

271 Fitjar kommune Arkivkode: F30 Saksmappe: 2009/52 Sakshandsamar: Andreas Moe Larsen Dato: Busetting av flyktningar SAKSFRAMLEGG Utval sak Utval Møtedato 5/14 Formannskapet /14 Utval for Oppvekst og omsorg /14 Kommunestyret Vedlegg: Brev frå Integrerings- og mangfaldsdirektoratet dagsett Samandrag: Fitjar kommune har fått spørsmål om å ta imot 10 flyktningar dei neste tre åra. Det er mange moment som skal greiast ut for å sikra at kommunen skal kunna ta imot flyktningar på ein god måte. Kommunale tenester, samfunnet som heilskap og busetnad er viktige punkt i vurderinga. Rådmannen meiner dette må utgreiast vidare, før ein positiv konklusjon eventuelt kan trekkjast. Saksopplysningar: Integrerings- og mangfaldsdirektoratet (IMDI) oppmodar kvart år norske kommunar om å ta imot flyktningar som har fått vedtak om permanent opphald i riket. Fitjar kommune har blitt oppmoda om å ta imot 10 flyktningar årleg i åra Målsetnaden er at flyktningar som har fått permanent opphaldsløyve skal busetjast i ein kommune innan seks månader. For einslege mindreårige flyktningar er målsetnaden tre månader. Det er avgjerande for god integrasjon at flyktningar raskt kjem ut frå asylmottaka og inn i langsiktig bustad. Nær halvparten av dei flyktningane som i dag venter i asylmottak har venta lengre enn seks månader, og IMDI har difor bede landets kommunar om å ta imot flyktningar i Kommunestyret hadde sist ei sak til handsaming om mottak av flyktningar i Etter dette har spørsmålet vore oppe til drøfting fleire gangar, men det er ikkje gjort endeleg vedtak i saka. IMDI sender ut brev med oppmoding om mottak av flyktningar annakvart år. Når Fitjar skal bestemma om kommunen har høve til å ta imot flyktningar, må det gjerast vurderingar av både humanitær, praktisk og økonomisk art. For Fitjar sin del må det vurderast om ein skal ta imot flyktningar som ein einskildhending, eller om ein skal planleggja utifrå mottak av nye flyktningar årleg. IMDI ønskjer ikkje at kommunar gjer vedtak med atterhald eller med føresetnader, men av eit tal flyktningar. Sjølv om IMDI ikkje ønskjer føresetnader kan det vera naudsynt å setja slike for at ein liten kommune skal ha høve til å ta imot flyktningar. I tillegg til det vedtekne talet kjem eventuell familiegjenforeining. I snitt er 69 prosent av flyktningar einslege vaksne på busettingstidspunktet. Side271

272 Ei svært sentralt punkt i integreringa av flyktningar er å skaffa til vegs eigna bustad. Ettersom kommunen ikkje på førehand har kjennskap til flyktningen sin sivile status og familiesituasjon, vil det vera ei utfordring å finna riktig bustad til føremålet. I Fitjar kommune er bustadsituasjonen prega av få objekt til sals, medan prisane er på eit fornuftig nivå. Det er i teorien mogleg å leiga bustadar på den private marknaden, for så å vidareutleiga bustaden til flyktningen. Utleigemarknaden i Fitjar kommune er òg prega av få objekt, så det vil vera vanskeleg å basera busetting på innleige. Målsetnaden må vera at flyktningane over tid skal ta steget inn i den ordinære bustadmarknaden. Økonomiske ordningar for mottakarkommunane IMDI betalar ut eit integreringstilskot til kommunar som tek imot flyktningar. Målsetnaden er at tilskotet skal gi kommunane høve til å gjennomføra eit aktivt busettings- og integreringsarbeid, med sikte på at dei busette skal kome i jobb og klara seg sjølv. Tilskot År 1 Sats Kr (vaksen, barn, einsleg mindreårig). Kr (einsleg vaksen) År 2 Kr År 3 Kr År 4 Kr År 5 Kr Barnehagetilskot Kr (eingangstilskot) Eldretilskot Kr (eingangstilskot) Særskilt tilskot einslege mindreårige Kr Personar med kjente funksjonshemmingar Tilskot 1: Kr (eingangstilskot) Tilskot 2: Inntil kr i inntil 5 år Tilskota blir utbetalt for personar som har fått vern i Noreg, personar som har fått opphaldstillating på humanitært grunnlag etter utlendingsloven på grunnlag av søknad om asyl, personar som har fått kollektivt vern i ein massefluktsituasjon, og overføringsflyktningar med innreisetillating. I tillegg kjem familieinnvandring med desse gruppene, både dei som kjem saman med hovudpersonen eller dei som får familiesameining seinare. Den årlege reduksjonen i satsane gjennom integreringa byggjer på ein forventning om gradvis lågare kostnadar med integreringa av innvandraren. Innvandrarar tel i berekninga av innbyggjartilskot på lik line med alle andre innbyggjarar, og vil difor bidra til at Fitjar kommune får auka innbyggjartal og auka inntekter. Tidspunktet for teljing er 1. juli året før tildelinga. I tillegg vil ulike grupper innvandrarar gje ulike vekter i kostnadsnøkkelen som ligg til grunn for utgiftsutjamninga mellom kommunane. Det er eigne tilskot til opplæring i norsk og samfunnskunnskap for vaksne innvandrarar, som kjem i tillegg til tilskota i tabellen. Då det økonomiske tilskotet er lagt opp med reduserte satsar gjennom integreringslaupet, må det leggjast opp til fast, årleg mottak av flyktningar for å halda oppe det økonomiske grunnlaget for eit mottaksapparat. Dette vil i tillegg redusera den økonomiske risikoen knytt til kostnadar med den einskilde innvandrar. Det er mange ulike bakgrunnar for at menneske får opphald i Noreg, men fellesnemnaren er vanskelege tilhøve i heimlandet. Å ha levd med krig eller forfølging er ikkje eit lett utgangspunkt for å byrja på nytt i eit heilt nytt land. Flyktningar som skal busetjast kan vera familiar, einslege vaksne, barn eller ungdom. Dei ulike gruppene fører med seg ulike sett med utfordringar, både for flyktningen og for mottaksapparatet. Mottak av flyktningar i eit lite samfunn som Fitjar krevjer at det blir tilsett eigne personar som har ansvar for å hjelpa til med å finna bustad og koordinera integreringa Side272

273 av flyktningar. Dette vil utgjera brorparten av kostnadane. Samstundes vil mottak av flyktningar auka trongen for dei ulike tenestene i det kommunale apparatet, frå barnehage og skule til sosialarbeid og eldretenester. Nye tenester og større trong for eksisterande tenester Bustadmarknaden i Fitjar kommune er ikkje så vanskeleg som i nokre nabokommunar, men er i større grad prega av at det er få objekt til sals til ein kvar tid. Fitjar kommune eig ikkje eigna flyktningbustadar per i dag, og må anten kjøpa eller leiga slike bustadar dersom ein tek imot flyktningar. Dette vil krevja ein administrasjonsressurs, i tillegg til at bygningsmessige tilhøve og vedlikehald må handterast. Barn av flyktningar vil sjølvsagt ha rett til barnehage og skule på lik line med alle andre barn. Dette vil føra til auka kostnadar for kommunen, sjølv om det vil vera mange faktorar som avgjer kor store kostnadar det vil vera snakk om. Fitjar kommune har ein streng barnehagesituasjon, og å sikra nok barnehageplassar til å ha full barnhagedekning vil vera ei utfordring òg i framtida. Eit auka tal på skulebarn vil i utgangspunktet ikkje medføra ei stor kostnadsauke, med mindre det kjem til deling av klassetrinn. Barnehage- og skuleklassesituasjonen i kommunen endrar seg over tid, og det er ikkje truleg at mottak av flyktningar vil vera avgjerande. Skulane må kartleggja behovet for særskild norskopplæring. Barn har rett til særskild norskopplæring til dei har tilstrekkeleg dugleik til å følgja den ordinære opplæringa i skulen. Om naudsynt har slike elevar òg rett til morsmålsopplæring. Vaksne flyktningar mellom 18 og 55 år har rett og plikt til å delta i introduksjonsprogram i mottakskommunen. Programmet skal gå på fulltid i inntil to år, og skal gi grunnleggjande dugleik i norsk, innsikt i norsk samfunnsliv og førebu yrkesdeltaking. Deltakarar i introduksjonsordninga har rett på introduksjonsstønad frå kommunen. Det vil vera mogleg å kjøpa denne tenesta av nabokommunar som allereie har eit slikt apparat. Norske kommunar pliktar å gi naudsynt helsehjelp til innbyggjarar og dei som oppheld seg i kommunen. I utgangspunktet skal flyktningar nytta seg av det ordinære tilbodet om fastlege, men det kan vera naudsynt med informasjonsarbeid og noko tilrettelegging. Ettersom mange flyktningar ikkje snakkar godt norsk eller engelsk når dei kjem til mottakskommunen, vil det vera naudsynt med større bruk av tolketenester enn det Fitjar kommune nyttar per i dag. Det vil nyttast tolking innan alle delar av tenesteapparatet, men erfaring tilseier at barnehagebarn og skuleelevar tileignar seg norsk raskare enn vaksne flyktningar. Nav yter sosialtenester til innbyggjarar i Fitjar kommune, i tillegg til å driva arbeidskvalifiserande tenester. Dette gjer at det Nav vil vera ein viktig ressurs i mottak og integrering av flyktningar i Fitjar-samfunnet. Vidare utgreiing Fitjar kommune er spurd av IMDI om å ta imot 10 flyktningar for busetting kvart år i 2014 og For å vera i stand til å ta imot flyktningar på ein god måte, må spørsmålet ugreiast vidare. Det vil difor fyrst vera mogleg å ta imot flyktningar frå hausten av, noko som tilseier at det vil vera svært vanskeleg å ta imot 10 flyktningar i Det økonomiske systemet legg opp til at kommunen skal ta imot flyktningar årleg, der kommunen har eit stabilt mottaksapparat. Ettersom tida går etter mottak blir tilskotet for den einskilde flyktning redusert, samstundes som flyktningen i mindre grad nyttar seg av apparatet. Ettersom mottak av flyktningar krev tenester frå store delar av det kommunale tenesteapparatet, må det greiast ut i kva omfang trongen for tenester blir auka, og kva kostnaden for dette er. Vidare må det vurderast kva tal flyktningar som er realistisk å ta imot, for å sikra god integrering av dei som blir busett her. Side273

274 Fitjar kommune sitt mottaksapparat vil vera viktig for integreringa av dei flyktningane som kjem til kommunen, men mottakinga i lokalsamfunnet vil vera like viktig. Mottak av flyktningar må difor bli noko heile lokalsamfunnet tek på seg, frå organisasjons-, idrettsog religionslivet til verksemder og næringslivet. Busetting av einslege mindreårige flyktningar gjev særskilte utfordringar, både innan busetting, personell i bustad og barnevernstenester. Vurdering: Rådmannen meiner at Fitjar kommune ikkje no kan gjera endeleg vedtak om å ta imot flyktningar for busetting i kommunen. Dersom skal vera aktuelt å ta imot flyktningar, må kommunen på førehand ha greidd ut kva apparat som skal til for å sikra god integrering av dei som kjem, og kva tal på flyktningar kommunen kan ta imot årleg. Bustadspørsmålet vil i tillegg vera sentralt. Utgreiinga bør òg sjå på kva ressursar lokalsamfunnet utanom det kommunale tenesteapparatet kan bidra med i busettinga og integreringa av flyktningane. Dersom kommunen skal gå vidare med utgreiinga, må det setjast av administrative ressursar til utgreiinga. Desse ressursane er knappe i administrasjonen, og rådmannen ser vanskeleg at utgreiinga kan gjennomførast utan at det blir tilført ressursar til dette. Det må leggjast til grunn at det må tilsetjast flyktningkonsulent til å koordinera tiltaksapparatet noko tid før dei fyrste flyktningane blir busett. Dersom mottak av flyktningar skal utgreiast, kan det tilsetjast ein medarbeidar med kjennskap til området i eit avgrensa tidsrom for å greia ut saka, og eventuelt leggja til rette for mottak ved eit eventuelt positivt vedtak etter utgreiinga. Eit utgangspunkt kan vera ein halv stilling i ein periode på eit halvt år, som omlag kostar kr I tillegg kjem arbeid frå andre delar av administrasjonen. Kostnadane vil difor vera høgare det fyrste året, enn når flyktningtenesta eventuelt kjem i ordinær drift. Rådmannen meiner Fitjar kommune ikkje kan setje av ressursar til å greie ut mottak av flyktningar på noverande tidspunkt. Dersom formannskapet vil gå vidare med utgreiinga, kan alternativ tilråding nyttast. Framlegg til vedtak: 1. Formannskapet vedtek at Fitjar kommune ikkje tek imot flyktningar i tidsrommet Alternativ tilråding: 1. Rådmannen skal greia ut kva konsekvensar mottak av flyktningar får for det kommunale tenesteapparatet. Utgreiinga skal meldast til formannskapet som eigen sak innan utgangen av september Formannskapet set av kr til utgreiinga. Løyving blir teke frå posten tilleggs- og nye løyvingar. 3. Formannskapet kjem attende til om kommunen skal ta imot flyktningar og eventuelt talet på flyktningar etter at rådmannen har levert sin utgreiing. Behandling i Formannskapet : Ordførar Wenche Tislevoll (H) kom med framlegg om å sende saka til handsaming i Utval for oppvekst og omsorg som tilrår kommunestyret til å gjera vedtak. Formannskapet hadde ikkje merknader til dette. Vedtak: (Samrøystes) Saka vert sendt Utval for oppvekst og omsorg som tilrår kommunestyret til å gjera vedtak. Side274

275 Behandling i Utval for Oppvekst og omsorg : Ass. rådmann Andreas Moe Larsen orienterte om saka. Utvalet drøfta saka, rådmann Atle Tornes svara på spørsmål frå utvalet. Utval for oppvekst og omsorg gir følgjande tilråding til kommunestyret: Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) 4. Rådmannen skal greia ut kva konsekvensar mottak av flyktningar får for det kommunale tenesteapparatet. Utgreiinga skal meldast til kommunestyret som eigen sak innan utgangen av september Kommunestyret set av kr til utgreiinga. Løyving blir teke frå posten tilleggs- og nye løyvingar. 6. Kommunestyret kjem attende til om kommunen skal ta imot flyktningar og eventuelt talet på flyktningar etter at rådmannen har levert si utgreiing. Atle Tornes Rådmann Side275

276 91:00-1 /Sd_ PosLadtesse: Postboks 159 Sandviken 5812 Bergen Integrerings- Fitjar kommune Postboks FITJAR og mangfoldsdirektoratet Besoksacitesse: Sandbrogaten 5/7 Internet E- post : gosto prid4no Ver venleg og distribuer brevet til: 0 rdfora r Rgdmann/Byrgdsleiar Sentiatord: oo teletaks DERES REF VAR REF DATO RAA Org.nr Oppmoding om busetting av flyktningar i IMDi ber Fitjar kommune om a ta imot minst 10 flyktningar for busetting i I tirâd med prognosane for utlendingsforvaltninga, ber vi samstundes om at minst 10 flyktningar far busette seg i kommunen kvart Sr i 2015 og Det er 69 mogleg for kommunen 3 ta imot fleire flyktningar enn det talet IMDi oppmodar om. IMDi er klar over at Fitjar skal ha ei prinsipiell drofting i kommunestyret varen PS bakgrunn av at vi har ends storre trong for a busette flyktningar enn ved forre oppmoding, vil vi be Fitjar kommune om handsame var nye forespurnad om busetting av flyktningar i dette motet. Det er i dag om lag personar i asylmottak med lovleg opphaldsloyve som ventar pg g fg flytte til ein kommune. 700 av desse er born i familiar. IMDi oppmodar kommunane i Noreg om g busette til saman flyktningar i 2014, og for kvart gr i 2015 og Det er grunn til g tru at talet pg flyktningar som skal busettast i Noreg vil halde seg stabilt i gra som kjem. Tilskota til busettings- og integreringsarbeidet i kommunane utgjer 7 milliardar kroner i Meir informasjon om uhke okonomiske verkemiddel ved busetting av flyktningar kan finnast pg IMDi sine heimesider http: //www. imd no/no/tilskudd/ Afinne eigna bustad til flyktningar kan vere ei utfordring. Det er avgjerande at kommunane sine vedtak om busetting folgjast opp gjennom bustadplan og aktiv bruk av Husbanken sine ordningar. I bustadmeldinga varslar regjeringa at det kan gjevast inntil 40 pst utmgling av tilskot til utleigebustader for flyktningar og andre grupper som er prioriterte. Husbanken i din region kan kontaktast v/ regiondirektor Mabel Johansen tlf eller mob Sjg ogsg Side276

277 IPIDI har kome fram til oppmodingstala for kvar kommune i samarbeid med KS. IMDi oppmodar til saman 360 kommunar om 5 ta del i busettingsarbeidet i gra framover. Dagens busettingsmodell er ein "solidaritetsmodell". Dette tyder at om ein kommune som blir oppmoda om 5 busette flyktningar svarar nei, eller fattar vedtak som er I5gare enn IMDis oppmoding, mg talet p flyktningar delast p5 resten av busettingskommunane. IMDi er avhengig av presise vedtak for tal p flyktningar som skal busettas, slik at vi slepp vedtaksformuleringar som gjer det uklart kor mange flyktningar kommunen faktisk kjem til 5 ta imot. IMDi ber om at det ikkje lages vedtak som inkluderer personar med familieinnvandringsloyve eller p.5 anna vis gjer det vanskeleg 5 gjennomfore busettingsarbeidet. Vedtak mg fattast utan atterhald. Al le vedtak er bindande. For 5 legge til rette for jamn og foreseieleg busetting i grene , ber vi om kommunens svar pg oppmodinga innan 30. oktober Vi ber samstundes kommunen om a vurdere om det er mogleg a fatte vedtak for inneverande Sr. Auka busetting er naudsynt for 5 hindre at talet p personar som venter i asylmottak aukar ytterlegare. Ta kontakt med Ragnhild Aasvang, raa(e0imdi.no tlf i NADI Vest om de ynskjer meir informasjon om oppmodinga, eller busetting av flyktningar generelt. Ver venleg og send vedtaket skriftleg til HAD! Vest og pg e-post til post@imdi.no med kopi til KS v/nina Gran; nina.gran(a)ks.no. Vi ser fram til eit vidare godt samarbeid med Fitjar kommune! Pled hilsen r Integrerings- og mangfoldsdirektoratet cm W ( Al\ _hene b bo VIC'S gye \ Regiondirektor Lit AkAzu Rag hild Aasvang Serniorr5dgjevar 2 Side277