Driftsgranskingar 2012

Transkript

1 Driftsgranskingar 2012 Presentasjon 10. desember 2013 Eva Øvren og Torbjørn Haukås, NILF

2 Program for presentasjonen Driftsgranskingane generelt Hovudresultat jordbruk Resultat og analyser Jordbruk Analyse av jordbruksfrådrag Tilleggsnæringar Skogbruk Brukarfamilien totaløkonomi Oppsummering

3 Driftsgranskingar i jord- og skogbruk Rekneskapsstatistikk, driftsrekneskap 870 enkeltbruk og 33 samdrifter tilfeldig trekte frå SLF sin database blant dei som søkjer produksjonstilskot: 70 % er aktuelle. Dekker meir enn 90% av produksjonen for dei fleste viktige produkt. Alle landsdelar (8), bruksstorleikar (6 arealgrupper) og dei fleste produksjonar representerte (9 driftsformer presenterte) Frivillig deltaking, ca 10 % vert skifta ut kvart år Herav 142 i skogbruksgranskingane

4 Formål Vise resultat og utvikling i økonomiske tilhøve på bruk der inntekter frå jordbruk har eit vesentleg omfang Gi grunnlag for samanlikningar med annan nasjonal og internasjonal statistikk Skaffe grunnlag for forsking og utgreiing, rådgjeving og undervisning, underlag for offentlig politikk og forvaltning og grunnlag for samfunnsmessig verdiskaping i landbruket

5 Kjelder Skatterekneskap SLF TINE Nortura Husdyrkontrollen Brukarfamilien Andre

6 Vederlag til arbeid og eigenkapital Produksjonsinntekter - Produksjonskostnader = Driftsoverskot Driftsoversk. + Leigd hjelp Jordbrukets del av renter og kår = Vederlag til alt arbeid og eigenkapital Vederlag til alt arbeid og eigenkapital per årsverk = Vederlag til alt arbeid og eigenkapital/brukte timar *1845

7 Hovudtal jordbruk 2012 Stor auke i jordbruksinntekt, kr (+ 21 % nominelt) per årsverk Korrigert for inntektsverknad av jordbruksfrådrag: Kr ( + 20 %) Viktigaste endringar frå 2011: Auke i kornavling Høg prisauke på mange produkt, mjølk, kjøt Auke i produksjonen per bruk Auke i renteutgifter (10 %) og gjeld (7 %) Eigekapitalprosenten 53 (uendra) Kostnadsauke (9 %) (Mest for kraftfôr 13 %, gjødsel 10 %) (el kraft ned med 22 %)

8 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, alle bruk , faste 2012 kroner 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,

9 Lønsutvikling diverse yrke, nominelle kroner

10 Inntekter

11 Variable kostnader nominelle kroner

12 Faste kostnader nominelle kroner

13 Mjølkeproduksjon, omfang og produktivitet Areal daa Årskyr 15,0 18,2 23,7 Mjølk per årsku Mjølk omsett liter Årsverk 1,81 1,84 1,95 Omsett mjølk/årsverk

14 Produksjonsomfang og produktivitet korn/svin Areal Salbare smågrisar Slaktesvin, stk Avlsgrisar 32,0 44,2 49,9 Årsverk 1,58 1,63 1,70 Slaktegris per årsverk Smågris per årsverk

15 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2012 kroner, Austlandet

16 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2012 kroner, Sør- og Vestlandet

17 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2012 kroner, Midt- og Nord-Noreg

18 Vederlag til arbeid og eigenkapital per årsverk, storleiksgrupper 280, ,0 200, kr 160,0 120,0 80,0 40,0 0,0-40, >500 Alle bruk

19 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, einsidige driftsformer 350,0 Faste 1000 kroner, 2012 kr 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Mjølk Korn Sau Geit Ammekyr År

20 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, kombinerte driftsformer Faste 1000 kroner, 2012 kr 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Mjølk/svin Mjølk/sau Korn/ svin Mjølk/Korn

21 Produksjon av mjølk og storfeslakt med ein aktiv brukar 320 bruk, jamt fordelt over heile landet 23,7 årskyr (+1,5) 344 dekar (+ 9) Produsert kg mjølk per årsku (+ 106) Kvotefylling 90 % Arbeidsinnsats: 1,9 årsverk (-) herav familien: 1,5 årsverk (-) Vederlag til arb og EK per årsverk kr ( ) Både volum og mjølkepris auka (9 % og 0,35 kr / l) Auka volum og pris på kjøt (3,30 og 1,81 kr per kg for kukjøtt og anna )

22 Mjølkeproduksjon , vederlag per årsverk i nominelle kroner, storleiksgrupper > 500 daa daa daa daa daa

23 Variasjon mjølkeproduksjon Vestlandet årskyr Leigd arbeid, kr per årsku Faste kostnader, kr per årsku Var kostnader, kroner per årsku Produksjonstilskot, kr per årsku Produksjonsinnt kjøt, kr per årsku Produksjonsinnt mjølk, kr per årsku Mjølkepris, kr per l Levert mjølk, l per årsku Arbeidsforbruk, timar per årsku Avling i alt, FEm per daa Grovfôr per årsku, daa Tal årskyr Vederlag til arbeid og EK, per åv Driftsoverskot jordbruk, per bruk Driftsoverskot, kr/liter mjølk Alder på brukaren Areal per bruk,daa Svakeste tredel i % av beste

24 Samdrift innsatsfaktorar 2012 Samdrifter Samdrifter Samdrifter Samdrifter Store mj.bruk Tal bruk Jordbruksareal, daa 614,1 629,0 666, herav leigd 207,0 199,0 232, Eigedelar i jordbruket 31.12, kr Tal årskyr 41,4 41,7 43,0 43,4 43,3 Mjølk pr årsku, kg Kjøt per årsku, kg Omsett mjølk, liter Mjølkekvote,liter Mjølkepris, kr/liter 4,10 4,44 4,52 4,84 4,85 Pris på kukjøt. Kr/kg 35,53 35,46 37,46 39,31 39,53 Pris på anna storfekjøt, kr/kg 42,42 43,10 45,00 47,07 45,28 Arbeidsinnsats i alt (jordbruket),timar Timar per årsku

25 Samdrifter produksjonsinntekter 2012 Samdrifter 2009 Samdrifter Samdrifter Samdrifter Store mj.bruk Produksjonsinntekt Storfe Mjølk Kukjøt Anna storfekjøt Livdyr Husdyrprodukt i alt Planteprodukt i alt Tilskot Andre inntekter Botnfrådrag Sum

26 Samdrifter variable kostnader 2012

27 Samdrifter faste kostnader

28 Samdrift - resultat Samdrifter Samdrifter Samdrifter Samdrifter Store mj.bruk Produksjonsinntekter Kostnader Driftsoverskot Lønsevne pr. time 142,66 142,64 141,74 170,98 166,96 Vederlag til arb og EK pr årsv Skattekorr. vederlag pr årsv Eigenkapitalprosent % 49 % 49 % 44 %

29 Samdrift mjølk vederlag til alt arbeid per årsverk , nominelle kroner

30 Økologisk mjølkeproduksjon innsatsfaktorar og prisar Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Økomjølk 2012 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Tal bruk Sum jordbruksareal herav grovfôr og beite Avling grovfôr og beite Årskyr 25,1 25,0 26,1 26,1 28,9 Oksar over eitt år 1,1 0,9 0,5 6,5 7,9 Mjølk per årsku Omsett mjølk Mjølkekvote Prisar Mjølk - ku 5,07 5,12 5,42 4,79 4,80 Kukjøt 36,98 39,25 40,30 39,66 39,52 Annet storfekjøt 41,42 43,25 43,61 45,78 46,02 Arbeidsinnsats Arbeidsinnsats i alt (jordbruket) Timar per årsku

31 Økologisk produksjon inntekter og kostnader Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Økomjølk 2012 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Husdyrprodukt i alt Tilskot i alt Andre inntekter Produksjonsinntekter i alt Tilskotsprosent 35 % 37 % 37 % 32 % 32 % Handelsgjødsel og kalk Kraftfôr Andre variable kostnader Sum variable kostnader Vedlikehald bygningar Vedlikehald maskiner Andre Faste kostnader i alt ekskl. avskrivingar Avskrivingar

32 Økologisk mjølkeproduksjon - resultat Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Økomjølk 2012 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Driftsoverskot jordbruk Driftsoverskot skogbruk Driftsoverskot tilleggsnæring Driftsoverskot anna næring Lønsinntekter Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Økomjølk 2012 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Tal bruk Driftsoverskot per bruk Lønsevne per time 125,20 138,17 157,41 149,13 153,35 Vederlag til alt arbeid og eigenkapital per årsverk Skattekorrigert vederlag

33 Nettoinvesteringar , faste kroner Nettoinv.jordbr.defl. Nettoinv. glatta Lineær (Nettoinv.jordbr.defl.)

34 Nettoinvesteringar - regionar Austl.fl. Austl. ab. JærenAgder/Rog. ab. Vestlandet Tr.lag fl. Tr.lag ab. Nord-Noreg Landet Areal Bygning Maskin Kvote Sum

35 Tilleggsnæringar Næring utanom jord- og skogbruk som er basert på brukets ressursar Omsetning over kr Inndelt i: Utleige av areal og bygningar Maskinkjøring Vareproduksjon/ foredling Utmarksnæring Landbruksrelatert reiseliv (turisme) Anna tenesteyting Anna biologisk produksjon

36 Deltakarar med tilleggsnæring 2012, prosent med omsetning, og prosent med omsetning over kr % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Austlandet Agder & Rogaland Vestlandet Trøndelag Nord-Noreg Landet Prosent av bruka med omsetning i TN Prosent av bruka med omsetning på over kr i TN

37 Omsetning i tilleggsnæring, kroner per bruk. Bruk med omsetning over kr i tilleggsnæring, regionar Omsetning per bruk, kr Austlandet Agder & Rogaland Vestlandet Trøndelag Nord-Noreg Landet

38 Arbeidsforbruk ulike tilleggsnæringar Utleige Rental housing Maskinkjøring Machine driving Vareproduksjon Production of goods Utmarksnæring Utilization of nonagricultural farm areas Turisme Tourism Anna tenesteyting Other kinds of service Anna biologisk produksjon Other biological production

39 Gjennomsnittleg driftsoverskot per bruk, ulike driftsgreiner Kr per bruk NOK per holding Utleige Rental housing Maskinkjøring Machine driving Vareproduksjon Production of goods Utmarksnæring Utilization of nonagricultural farm areas Turisme Tourism Anna tenesteyting Other kinds of service Anna biologisk produksjon Other biological production

40 Driftsoverskot per time i ulike grupper av tilleggsnæringar Maskinkj. Vareprod. Turisme A. tenesteyt. Jordbr.

41 Bidrag frå tilleggsnæring i prosent av samla inntening Austlandet Flatbygder 7,1 6,1 7,2 8,6 8,8 6,2 8,1 6,1 Austlandet Andre bygder 8 6,2 5,8 5,9 5,7 5,6 5,4 5,0 Jæren 3,6 2,5 1,6 1,3 1,7 2,2 5,4 4,6 Rog./Agder 4,1 3,6 4,5 7,1 6,7 15,8 10,6 10,5 Vestlandet 4,8 3,8 4,9 4,8 3,5 6,1 7,0 5,0 Trøndelag Flatbygder 2,6 2,3 4,6 4,8 6,3 5,7 6,0 6,1 Trøndelag Andre bygder 4,9 4,3 6,3 4,3 4,0 7,7 6,4 4,2 Nord-Noreg 2,5 3,5 2,1 2,8 4,6 3,6 4,0 4,0 Landet 5,5 4,6 5,2 5,7 5,7 6,5 6,8 5,7

42 Driftsresultat i gardsskogbruket per m 3 Driftsresultat Operating result Arbeid familie Family labour Kr per m3 NOK per m Skogkultur Silviculture Driftskostnader Costs År Year

43 Gardsskogbruket i 2012 Avverking per bruk auka frå 302 m3 til 350 m3 per skogeigedom, dette tilsvarar 100 % av balansekvantum Driftsoverskot pr skogeigedom redusert frå til kr frå 2011 til 2012 Driftsoverskot redusert frå kr 168 til kr 161 per m3 Tømmerpris redusert frå kr 357 m3 til kr 328 m3 Stadig større del av avvirkning utført av entreprenør, 86 % i 2012 mot 75 % i 2006 og 60 % i 2002

44 Totalgjeld i 1000-kroner per bruk kroner, 1000 kroner

45 Utvikling av gjeldsprosent Gjeld i prosent av eiendeler i alt År

46 Jordbruksfrådrag historie Botnfrå dra g, kroner Frå dra g, pros ent Maksimalt frådrag, kroner Jordbruksinntekt (minimum) som trengst for å oppnå maksimalt frådrag, kroner

47 Jordbruksfrådrag Verknad påverkar ikkje nokon av resultatmåla i driftsgranskingane Maksimalt frådrag auka frå kr i 2011 til kr i For å få maksimalt frådrag må næringsinntekt vere over kr ( ) Andre frådrag kan redusere verknad av jordbruksfrådrag Jordbruksfrådraget var kr i gjennomsnitt for 2012 ( ) Ingen store skilnader mellom landsdelar 6 % av bruka hadde 0 i jordbruksfrådrag (7 % i 2011) 52 % av bruka hadde fullt frådrag (47 % i 2011)

48 Inntektsverknad av jordbruksfrådrag Føresetnader: 33 % marginalskatt Landet: Kr per årsverk ( ) Trøndelag flatbygder: Kr per årsverk ( ) Jæren: Kr per årsverk ( ) Korn: Kr per årsverk ( ) Korn/Mjølk: Kr per årsverk ( ) Små skilnader mellom storleiksgrupper

49 Jordbruksfrådrag storleiksgrupper

50 Jordbruksfrådrag driftsformer

51 Jordbruksfrådrag regionar

52 Nettoinntekt per familie i 2012 Nettoinntekt er sum av all inntening med frådrag for gjeldsrenter og kår I gjennomsnitt for alle var nettoinntekta kr (+10 %) Høgast på Trøndelags flatbygder med kr (+ 20 %), lågast i Nord - Noreg kr (+ 4 %) Størst for dei største bruka, men liten skilnad mellom dei små og mellomstore

53 Samansetning av totalinntekta for driftsgranskingsbruka 100 % Renter 90 % 80 % 70 % Lønsinntekter, pensjonar og anna 60 % 50 % 40 % Anna næring Tilleggsnæring Skogbruk 30 % 20 % Jordbruk 10 % 0 %

54 Oppsummering Stor auke i jordbruksinntekta per årsverk, 21 % Knapt middels kornår, likevel stor avlingsauke frå 2011 Volumauke per bruk Liten auke i timebruk (+2 %) Auke i produksjonsinntekter (13 %) Kostnadsauke (9 %) Auke i investeringar, framleis høge, men likevel langt under toppåret 2009 Liten nedgang i driftsoverskot i skogbruket trass auka hogst. Nedgang i tømmerpris Stort innslag av tilleggsnæring på norske gardsbruk, men bidrag frå tilleggsnæring til familieøkonomien gjekk noko ned Inntektsverknad frå jordbruksfrådraget auka med kr per årsverk