Trygge og gode helse- og omsorgstenester kan tilsynserfaringar vere ei kjelde til læring og forbetring?

Transkript

1 Trygge og gode helse- og osorgstenester kan tilsynserfaringar vere ei kjelde til læring og forbetring? Oppsuering av tilsynserfaringar 20 1

2 Innleiing... 3 Korleis brukar kounane tilsyn til forbetring?... 3 Tilsyn ed helse- og osorgstenester Legeiddelhandtering... Førebygging og behandling av underernæring... 6 Tilsyn ed rehabiliteringstilbod til pasientar i sjukehei 2009 og Tilsyn ed saksbehandling ved søknad o avlastning for personar so har osorg for eldre... 8 Tilsyn ed tvang og akt overfor psykisk utviklingshea... 9 Tilsyn ed helse- og sosialtenester til barn i barne- og avlastingsbustader 2009 og Tilsynsdialog i etterkant nyttar det?

3 Innleiing Trygge helse- og osorgstenester er avgjerande for tenesteottakarane, uavhengig av alder. Tenestene skal vere fagleg forsvarlege og for dei so har kroniske sjukdoar er kontinuitet og koordinering viktig. Tilsyn vi har utført, har vist at tenestene i ange tilfelle ikkje er robuste nok. Forhold (ved styring) so blir avdekte ved tilsyn ed eitt tenesteoråde kan ha overføringsverdi til andre einingar og tenester. Frå og ed 20 prøver vi ut o tiltak for systeatisk tilbakeelding til alle kounane i fylket o kva vi har funne ved tilsyn i nokre av dei, kan bidra til eir systeatisk oppfølging og forbetring av tenestene. I noveber 20 inviterte vi kounane og spesialisthelsetenesta til øte for å leggje fra kva vi hadde funne ved tilsyn i kounane, erfaringsutveksling og drøfting av utfordringar tenestene øter i forbetringsarbeid. Dette dokuentet er ei oppsuering av svar frå kounane o korleis dei brukar tilsynserfaringar generelt og korleis dei har følgd opp vår oppsuering frå tilsyn i 20. Opplysningane er innhenta ved hjelp av eit enkelt spørjeskjea, jf. vedlegg nr. 1. Vi har fått svar frå 24 kounar. Svara kan ikkje brukast til å trekkje konklusjonar o styringa av helse- og osorgstenestene. Korleis brukar kounane tilsyn til forbetring? Plikta, og difor også forventninga frå tilsynet, er at kounane har styring og sjølve fører kontroll ed at krav i lovgjevinga blir følgde. Det enkelte tilsynet er avgrensa til utvalde problestillingar og gir såleis ikkje full oversikt over kva styring og kontroll kounen fører ed einingane so gir helse- og osorgstenester. Forhold so blir avdekte ved tilsyn, gir i fleire tilfelle likevel grunn til å stille spørsål o styringa. I kva grad anglane berre gjeld den aktuelle eininga tilsynet er utført i, eller o det kan vere dei sae i andre einingar, kan tilsynet ikkje ta stilling til. Det er ei vurdering kounen sjølv å gjere. Ei av ålsettingane våre er å bidra til at fleire brukar tilsyn so er gjennoført i eigen koune og i andre, i eige forbetringsarbeid. Bruk av tilsynserfaringar generelt Vi har fått svar frå 24 kounar. Tenestene er ulikt organiserte og svara speglar dette. I fe kounar, er det to eller fleire einingsleiarar so har svara. Dei fleste svara kje frå etatssjefar og einingsleiarar for pleie- og osorgstenestene. I seks kounar er det rådann eller kounalsjef so svara, og i tre kounar svara rådgjevarar i helse- og osorgseining. På spørsålet o kounen har ordningar for å følgje opp og bruke tilsynserfaringar i forbetringsarbeid, svara ein at kounen ikkje denne ikkje har slike. To seier at dei ikkje deltok på øta Fylkesannen arrangerte i noveber 20 og at dei difor ikkje kan svare. 3

4 20 har inforert o korleis dei følgjer opp dei enkelte tilsyna i eigen koune. Sju gjennogår tilsynserfaringar i leiarøte. Enkelte svara at dei held seg orienterte o tilsyn og rettar forhold i eige verksed derso det er aktuelt. Tilsyn ed helse- og osorgstenester 20 I 20 gjennoførte Helsetilsynet og Fylkesannen i Hordaland tilsyn ed helse- og osorgstenester til eldre ed følgjande tea o tiltak for å førebyggje og behandle underernæring o legeiddelhandtering o rehabiliteringstilbod i sjukehei o heiesjukepleie til eldre so har vedtak o hjelp eller avtale o hjelp frå heiesjukepleia til legeiddelhandtering o sakshandsaing ved søknad o avlasting helse- og osorgstenester til barn i avlastings- og barnebustader ivaretaking av rettstryggleik ved bruk av tvang og akt overfor personar ed psykisk utviklingsheing Tilsyna ofatta forskjellige tenesteoråde og einingar. Det er i stor grad dei sae forholda so og anglane ved styringa so blei avdekte. Tre oråde so gjekk igjen, var uavklarte ansvarsforhold, anglande opplæring og anglande/anglefulle rutinar for saarbeid og inforasjonsutveksling. Vi såg også at det var store skilnader i leiinga si oppfølging av tenestene og kva erksed leiinga har på fagleg standard, evaluering og forbetring av tenestene. 4

5 Legeiddelhandtering Tilsynet ed legeiddelhandtering var del av det landsofattande tilsynet ed helsetenester til eldre. I Hordaland blei ført tilsyn ed heiesjukepleia og ed sjukeheiar i 13 kounar. Heiesjukepleia og/eller sjukeheien, fekk tilsendt spørjeskjea og vurderte eigen praksis opp ot krav i regelverk o legeiddelhandtering. Svara blei sende til Helsetilsynet i Hordaland, saan ed ein plan for retting derso praksis ikkje var i sasvar ed krav. Spørjeskjeaet blei og lagt på nettsida vår slik at alle kounane kunne bruke det til å gjennogå eigen praksis i alle tenester/einingar so handterar legeiddel til pasientar og brukarar. Ved to tilsyn undersøkte vi o legeiddelhandteringa i heiesjukepleia var forsvarleg, o nødvendig saarbeid ed fastlegane var etablert og o pasientane i heiesjukepleia fekk nødvendig oppfølging. Fellestrekk ved tilsyna Tilsynet so blei gjort ved bruk av spørjeskjea, avdekte behov for eir opplæring til tilsette. Eit anna forhold var at det i fleire kounar ikkje blei vurdert kva oppgåver innan legeiddelhandtering dei enkelte vernepleiarane og sjukepleiarane kunne utføre. Tilsynet ed legeiddelhandtering i heiesjukepleia og deira saarbeid ed fastlegane viste at rutinar for legeiddelhandtering ikkje var oppdaterte, nødvendige opplysningar o pasienten var i ange tilfelle ikkje dokuenterte i pasientjournal. Rutinar for saarbeid ed fastlegar var sårbare og dessutan personavhengige. Korleis kounane har brukt tilsynserfaringane 17 av 24 kounar har gjennogått rutinar og praksis ved legeiddelhandtering. To av dei fire kounane so ikkje har gjort dette, seier dei har gode nok rutinar frå før. K o u n a r Legeiddelhandtering 0

6 Førebygging og behandling av underernæring Tilsynet var del av eit landsofattande tilsyn ed helsetenester til eldre. Tea for tilsynet var kounens tiltak for å identifisere ernæringsessig risiko og å førebyggje og følgje opp underernæring hos eldre personar so får heiesjukepleie og/eller praktisk bistand. Fellestrekk ved tilsyna Leiarar og tilsette har stort behov for eir kunnskap o ernæring til eldre. Det var ikkje gjeve nødvendig opplæring. Det systeatiske arbeidet for å identifisere risiko for underernæring var for dårleg. Det er ikkje gjeve nok opplæring til å kunne rekne ut kva ernæringsbehov pasientane har og kor ykje dei får i seg. Tilrådingar i Nasjonale faglige retningslinjer for forebygging og behandling av underernæring, IS-180, frå Helsedirektoratet, var ikkje osette i praktisk arbeid. Korleis kounane har brukt tilsynserfaringane 14 av 24 kounar har gjennogått tenestetilbod og/eller rutinar. Tre fann at det ikkje var nødvendig å gjere endringar i gjeldande rutinar. K o u n a r Førebygging og behandling av underernæring 6

7 Tilsyn ed rehabiliteringstilbod til pasientar i sjukehei 2009 og 20 Tilsynet i 2009 var del av eit landsofattande tilsyn ed helsetenester til eldre. Tea for tilsynet var o kounen ved systeatisk styring og forbetring sikarar at pasientar innlagt i sjukeheien får forsvarleg rehabilitering anten dei er tildelte rehabiliterings-, korttids- eller langtidsplass. Fellestrekk ved tilsyna Institusjonane vi førte tilsyn ed er ulike. Det er skilnader i korleis institusjonane er organiserte, storleik på avdelingane, o og kva andre pasientar so er innlagt i sae avdeling, kor ange tilsette so er på vakt og kva kopetanse dei har. Ved tilsyn ed to av sjukeheiane blei det ikkje avdekt forhold so var i strid ed helselovgjevinga. Ved dei andre var det tverrfaglege saarbeidet lite strukturert. Rutinar for utgreiing av behov for rehabilitering, planlegging, gjennoføring og evaluering av tiltak i høve til ålsetting, var angelfulle. Kapasitet og tilgjenge til personell ed særskilt kopetanse var ikkje i sasvar ed behov. Korleis kounane har brukt tilsynserfaringane 13 av 24 kounar har gjennogått tenestetilbodet og gjort endringar. K o u n a r Rehabiliteringstilbod i sjukehei 0 7

8 Tilsyn ed saksbehandling ved søknad o avlastning for personar so har osorg for eldre Tilsynet var del av eit landsofattande tilsyn ed helse- og osorgstenester til eldre. Tilsynet blei utført ved gjennogang av søknader o avlasting for personar so i det daglege har osorga for eldre. Vi såg etter o føresegner i forvaltningslova o utgreiing av saka og grunngjeving av vedtaket var følgde, jf. forvaltingslova 16 og 17 og 24 og 2. Fellestrekk ved tilsyna Gjennogangen av søknader og saksutgreiing viste at belastninga for personane so hadde osorga ikkje var godt nok utgreidd. Saksutgreiinga var i liten grad dokuentert. I grunngjevingane for vedtaka var det vanskeleg å sjå kva vurderingar so var gjort av situasjonen for personane so hadde osorga. Korleis kounane har brukt tilsynserfaringane 14 av 24 kounar har gjennogått eige verksed. Tre av dei fann ikkje at det var nødvendig å gjere endringar i saksbehandlinga. K o u n a r Saksbehandling - søknad avlasting 0 8

9 Tilsyn ed tvang og akt overfor psykisk utviklingshea Lov o sosiale tjenester kapittel 4A skal bidra til å hindre at personar ed psykisk utviklingsheing utset seg sjølve eller andre for vesentleg skade, og redusere bruk av tvang og akt. Fylkesannen har i fleire år ført tilsyn ed o kounane følgjer føresegnene i lova. Tea for tilsynet var o kounen sikrar eit forsvarleg tenestetilbod etter lov o sosiale tenester 4-3 jf. 4-2, bokstav a-d, til personar ed psykisk utviklingsheing i sasvar ed endring av bistandsbehov og at tenester til personar ed psykisk utviklingsheing blei gjevne utan bruk av tvang og akt i strid ed reglane i lov o sosiale tenester kapittel 4A Fellestrekk ved tilsyna: - Tilsette har ikkje fått tilstrekkeleg opplæring i reglane o bruk av tvang og akt. - Mange av dei so gjev tenester, kan ikkje identifisere handlingar so kje inn under ogrepet tvang og akt. - Har kounen gløyt at lov o sosiale tjenester kap 4 A også gjeld støttekontaktar og private avlastings-/besøksheiar? Korleis kounane har brukt tilsynserfaringane 12 av 24 kounar har svara at dei har gjennogått tenestetilbod og/eller rutinar. Fleire av kounane har endra rutinar og gitt opplæring til leiarar og tilsette. K o u n a r Tvang og akt overfor psykisk utviklingshea 9

10 Tilsyn ed helse- og sosialtenester til barn i barne- og avlastingsbustader 2009 og 20 Tilsynet i 2009 var del av eit landsofattande tilsyn. Fylkesannen og Helsetilsynet i Hordaland gjennoførte også tilsyn ed dette tenestetilbodet i 20. Tea for tilsynet var o kounen sikrar at barne- og avlastingsbustadene: - oppfyller barna sin rett til savær ed andre, og gjev dei eit einingsfullt daglegliv og deltaking i fritidsaktivitetar - tek i vare barn ed spesielle ernæringsbehov - gjev pleie og osorg so er tilpassa barna sin helsetilstand - har forsvarleg legeiddelhandtering - er fysisk tilrettelagt for barna Fellestrekk ved tilsyna På grunnlag av funn ved tilsyna, stilte vi følgjande spørsål: - Ser kounane på seg sjølve so ei eining ed ansvar for helse- og sosialtenester til barna? - Kva tid og korleis bør foreldra bli involverte når barna er i barne- eller avlastningsbustad? Korleis kounane har brukt tilsynserfaringane av 20 kounar svara at dei har gjennogått tenestetilbod og/eller rutinar. 2 Helse- og osorgstenester i barne- og avlastningsbustader K o u n a r

11 Tilsynsdialog i etterkant nyttar det? 20 var første året Helsetilsynet og Fylkesannen i Hordaland inviterte alle kounane og spesialisthelsetenesta til øte o erfaringar frå alle tilsyn ed helse- og osorgstenester i kounane. I øta fekk vi og nyttige tilbakeeldingar o kva vi kan gjere betre. Vi vil følgje opp så langt vi kan. Ved å foridle erfaringane frå tilsyn og spørje o korleis kounane nyttar seg av inforasjon so vi gir, ønskjer vi å bidra til forbetring og læring på tvers av tenester og kounar, og til at fleire regelessig gjennogår styringa ed tenestene. Talet på deltakar på øta og svar på kartlegginga tilseier at fleire kounar enn dei det blei ført tilsyn ed, har vurdert ulike delar av styringssystea for helse- og osorgstenestene. Svar i kartlegginga, til døes o kor ange so justerer eller endrar rutinar og gir opplæring, tyder såleis på at dialog og kontakt so vi har prøvd ut, er eigna tiltak og at det nyttar. Vi har også invitert kounar der vi har ført sae tilsyn, til øte for erfaringsutveksling i saband at dei skal rette forhold so er i strid ed krav i lovgjevinga. Kor nyttige tiltaka er, vil vi først vite når det er gått ei tid. Difor tek vi sikte på å følgje opp tilsyna i 2011 ed tilsvarande tiltak og vonar at kounane i øte denne hausten vil koe ed sine synspunkt på dette. 11

12 Spørjeskjea Vedlegg nr.1 O bruk av tilsynserfaringar til forbetring av tenestene Svar frå koune/bydel Nan: Stilling: Generelt o oppfølging og bruk av tilsynserfaringar Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateininga so du leier, sett i verk ordningar so inneber at erfaringar frå tilsyn 1 blir brukte til forbetring av tenestene? Ja Nei Derso ja, beskriv kort kva so blir gjort: Tilsynserfaringar 20, jf tilbakeeldingar i øte 23. og 2. noveber og tilsynsrapportar frå Fylkesannen og Helsetilsynet i Hordaland 2a. Legeiddelhandtering i heiesjukepleia og i sjukeheiane Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateining so du leier, gjennogått eige verksed og vurdert o forhold so otalt i øta 23. og 2. noveber og i tilsynsrapportane gir grunnlag for endringar i din koune? Ja Nei Derso ja, beskriv kort kva so er gjort: 2b. Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateining so du leier, brukt spørjeskjeaet på nettsida vår, Ja Nei 3. Legeiddelbehandling Derso ja, beskriv kort kva so er gjort: 4. Førebygging og behandling av underernæring Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateining so du leier, gjennogått eige verksed og vurdert o forhold so otalt i øta 23. og 2. noveber og i tilsynsrapportane gir grunnlag for endringar i din koune? Ja Nei Derso ja, beskriv kort kva so er gjort: 1 Det vil seie oppsueringsrapportar frå landsofattande tilsyn so Statens helsetilsyn gir ut og rapportar frå tilsyn ed andre einingar i kounen og eller i andre kounar so Fylkesannen og Helsetilsynet i Hordaland har utført. 12

13 . Rehabiliteringstilbod til pasientar so er innlagt i sjukehei anten dei har langtidseller korttidsplass Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateining so du leier, gjennogått eige verksed og vurdert o forhold so otalt i tilsynsrapportane gir grunnlag for endringar i din koune? Ja Nei Derso ja, beskriv kort kva so er gjort: 6. Behandling av søknader o avlasting Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateining so du leier, gjennogått eige verksed og vurdert o forhold so otalt i øta 23. og 2. noveber og i tilsynsrapportane, gir grunnlag for endringar i din koune? Ja Nei Derso ja, beskriv kort kva so er gjort: 7. Rettstryggleik ved bruk av tvang og akt overfor psykisk utviklingshea Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateining so du leier, gjennogått eige verksed og vurdert o forhold so otalt i øta 23. og 2. noveber og i tilsynsrapportane, gir grunnlag for endringar i din koune? Ja Nei Derso ja, beskriv kort kva so er gjort: 8. Helse- og osorgstenester til barn i barnebustader og avlastingsbustader Har kounen, eventuelt tenesta eller resultateining so du leier, gjennogått eige verksed og vurdert o forhold so otalt i øta 23. og 2. noveber og i tilsynsrapportane, gir grunnlag for endringar i din koune? Ja Nei Derso ja, beskriv kort kva so er gjort: Ver venleg å sende svaret til postottak@fho.no innan. april