Nye virkeområde for distriktsretta investeringsstøtte og differensiert arbeidsgivaravgift - verknader for Møre og Romsdal

Transkript

1 saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: /2014 Eivind Vartdal Ryste Saksnr Utval Møtedato Fylkesutvalet Nye virkeområde for distriktsretta investeringsstøtte og differensiert arbeidsgivaravgift - verknader for Møre og Romsdal Bakgrunn EU har revidert sitt regelverk for regional statstøtte til bedrifter. Dei nye retningslinene gjeld frå 01. juli 2014 til 31. desember Norge er omfatta av dette regelverket gjennom EØS-avtalen, og det betyr at alle støtteordningar retta mot bedrifter i Norge må godkjennast av ESA. Det mest aktuelle akkurat no er endringar i virkeområdet for distriktsretta investeringsstøtte og ordninga differensiert arbeidsgivaravgift. Kristiansund, Aukra og Herøy er ute av virkeområde for distriktsretta investeringsstøtte Virkeområdet for distriktsretta støtte til næringslivet slår fast kvar det offentlege kan gje støtte til næringsverksemd, for å styrke område med særskilte utfordringar knytt til spreidd busetjing og store avstandar. ESA godkjende 26. februar Kommunal- og moderniseringsdepartementet sitt forslag til virkeområde, som gjeld frå 01. juli Virkeområdet er endra ved at sju kommunar er tekne ut av virkeområdet, medan 4 kommunar er tekne inn. For Møre og Romsdal sin del er kommunane Kristiansund, Aukra og Herøy no ute av virkeområdet, medan ingen nye kommunar er tekne inn. Det medfører at næringslivet i desse tre kommunane frå 01. juli 2014 ikkje lenger får tilgang på distriktsretta investeringsstøtte hos Innovasjon Norge. Støtteordningar som ESA godkjenner som landsdekkjande vil framleis kunne brukast, mellom anna gjeld dette etablerartilskot. Kommunar i Møre og Romsdal som er omfatta av det distriktspolitiske virkeområdet i perioden 01. juli 2014 til 31. desember 2020: Aure, Smøla, Halsa, Rindal, Surnadal, Sunndal, Tingvoll, Gjemnes, Averøy, Eide, Sandøy, Midsund, Nesset, Rauma, Vestnes, Haram, Stordal, Stranda, Norddal, Ørsta, Volda, Sande, Vanylven Vanylven, Sande, Stordal, Vestnes og Nesset får differensiert arbeidsgivaravgift Kommunal- og regionaldepartementet har foreslått at bedrifter i 31 nye kommunar skal få differensiert arbeidsgivaravgift. Samstundes blir det endringar i kva næringar som blir omfatta av ordninga. Forslaget er til godkjenning i ESA

2 Ordninga med differensiert arbeidsgivaravgift inneber at satsane for arbeidsgivaravgifta varierer etter kvar verksemda er lokalisert. Norge er delt i soner, der satsen varierer frå 14,1 % i sentrale strok, til 0 % i Finnmark og Nord- Troms. Differensiert arbeidsgivaravgift er eit sterkt distriktspolitisk virkemiddel, ordninga gav i 2013 avgiftsreduksjonar på til saman 13 mrd kroner. Satsane for arbeidsgivaravgift i perioden blir som før: Sone 1 14,1 prosent Sone 1a Sone 2 Sone 3 Sone 4 Sone 4a Sone 5 10,6 prosent* 10,6 prosent 6,4 prosent 5,1 prosent 7,9 prosent 0 prosent *Satsen er 10,6 % så lenge differansen mellom avgift etter den satsen og avgift etter sats på 14,1 % ikkje kjem over kr ,- («fribeløpet»). Bortfall av avgifter blir rekna som bedriftstøtte og er dermed omfatta av EU sitt regelverk for regional støtte. Difor er ordninga for kommunane i sone 2-5 no til godkjenning hos ESA for ei ny sju-års periode. For Møre og Romsdal sin del inneber forslaget følgjande: Vanylven blir flytta frå sone 1a til sone 3 Sande, Stordal og Nesset blir flytta frå 1a til sone 2 Vestnes blir flytta frå sone 1 til sone 2 Etter dette er kommunane i fylket med differensiert arbeidsgivaravgift etter 01. juli 2014 vere desse: Sone 2 (10,6 %) Sande, Norddal, Stranda, Stordal, Vestnes, Rauma, Nesset, Sandøy, Tingvoll, Sunndal Sone 3 (6,4 %) Sone 4 (5,1 %) Vanylven, Surnadal, Rindal, Halsa, Aure Smøla Sektorvise unntak nokon bransjar må likevel betale full sats Dei nye retningslinene for regionalstøtte i EU og EØS har fleire sektorunntak enn tidlegare. Det betyr at det ikkje er lov med differensiert arbeidsgivaravgift for transport- og energisektoren, produksjon av stål og syntetiske fiber, finans og forsikring. I tillegg er føretak som fungerer som hovudkontor i konsern, også utanfor ordninga. På den positive sida er skipsbygging no tatt inn i ordninga, og det betyr at skipsverft i kommunar med differensiert arbeidsgivaravgift får nyte godt av redusert avgift, på lik line med andre verksemder. Det vil til dømes gje sparte kostnader for skipsverft i Sande kommune.

3 Kva så med sone 1a? Etter at Vanylven, Sande, Stordal og Nesset har fått differensiert arbeidsgivaravgift er det Herøy, Haram, Midsund, Aukra, Gjemnes og Eide som står att i sone 1a. Sone 1a er ei nasjonalt bestemt ordning som ikkje treng godkjenning frå ESA. Kommunane i 1a er omfatta av ei fribeløpsordning og ei kompensasjonsordning. Fribeløpsordninga inneber at bedrifter i desse kommunane betaler 10,6 % arbeidsgivaravgift i staden for 14,1 % inntil fordelen med det utgjer kr ,- i året. Dette er fribeløpet, som er avgrensa av EØS-reglane for bagatellmessig støtte, dette blir altså rekna som indirekte støtte til bedriftene. Over fribeløpet betaler bedriftene full sats. Ordninga er gunstig for mange små og mellomstore bedrifter i 1a-kommunane. Kompensasjonsordninga inneber at alt bedriftene betalar inn av avgift i differansen mellom 10,6 % og 14,1 %, utover fribeløpet, blir tilbakeført til kommunen der bedrifta er lokalisert. Dette er dei næringsretta midlane til regional utvikling, kompensasjon for auka arbeidsgivaravgift, løyvd frå kap. 551 post 61 i Statsbudsjettet, heretter kalla RDA-midlane. RDA-midlane skal, saman med fribeløpsordninga, kompensere for meirkostnader i dei kommunane som tidlegare hadde redusert sats, men som har hatt full sats sidan sist ordninga vart revidert i Kompensasjonsordninga vart først innført i 2004, men Framtida for sone 1a er usikker. Departementet seier i pressemelding frå at spørsmål om kompenserande tiltak vil vere ein del av budsjettbehandlinga, medan statsråd Jan Tore Sanner i Nationen 18. mars er sitert på at dagens 1a-ordning vil bli vidareført og at endeleg avklaring kjem i revidert nasjonalbudsjett i mai. Om han då refererer både til fribeløp og kompensasjon, og for kor lang periode, er uvisst. Det er også antyda kompensasjon for dei sektorane som har falle ut av ordninga, men det er ukjent korleis det i så fall skal gjennomførast. I tillegg må det avklarast om det at skipsbygging no er inne i ordninga vil få verknader for eventuell kompensasjon. Vurdering - verknader for Møre og Romsdal At Kristiansund, Aukra og Herøy no er ute av virkeområde for distriktsretta investeringsstøtte får verknader ved at bedrifter i desse kommunane ikkje lenger får høve til å søkje støtte frå enkelte ordningar hos Innovasjon Norge. I 2013 delte Innovasjon Norge til saman ut kr. 8,9 mill i distriktsretta tilskot til bedrifter i desse tre kommunane, og det er altså ordningar som no forsvinn. Samtidig er endringa eit resultat av at næringslivet i desse tre kommunane har utvikla seg positivt dei seinare åra, og at behovet for særskilte ordningar dermed er mindre. Totalt sett er virkeområdet slik at det framleis er mange bedrifter som vil kunne få distriktsretta investeringsstøtte i Møre og Romsdal. For fylket sett under eitt har Møre og Romsdal også kome godt ut av endringane i soner for differensiert arbeidsgivaravgift. Ingen har fått dårlegare vilkår. Å plassere Vanylven i sone 3 var på høg tid, etter utviklinga den kommunen har hatt dei siste ti åra. Så er det gunstig for Sande kommune at skipsbygging no kan nyte godt av sone 2, og bedriftene Vestnes kan med flytting frå sone 1 til 2 konkurrere på same vilkår som til dømes Rauma. For Stordal og Nesset er nok endringa frå sone 1a til sone 2 av mindre betydning, sidan dei fleste bedriftene der er såpass små at dei allereie har arbeidsgivaravgift på 10,6 % gjennom fribeløpsordninga.

4 Det er viktig å behalde RDA-midlane Det er spenning knytt til framtida for sone 1a. Vil fribeløp og kompensasjonsordninga (RDA-midlane) bli vidareført? Kan nye kommunar bli ein del av 1a-sona? RDA-midlane er eit viktig verkty for samfunns- og næringsutvikling i dei kommunane som nyt godt av dei. Sidan 2007 har Vanylven, Sande, Herøy, Haram, Stordal, Midsund, Aukra, Nesset, Gjemnes og Eide fått tilbakeført til saman kr. 562 millionar til næringsretta utviklingsarbeid. Sidan RDA-midlane skal kompensere for næringslivet sin meirkostnad speglar dei storleiken på næringslivet i kommunen, og er dermed ujamt fordelt. Herøy og Haram har vore «vinnarane», med årlege tildelingar på opp mot millionar kroner. Det vil seie at både Herøy og Haram kvart år får like mykje utviklingskapital til sin kommune, som fylkeskommunen disponerer for heile fylket. Eit bortfall av RDA-midlane vil få store verknader for dei kommunane som no er att i sone 1a. For Haram sin del er RDA-midlane ein viktig del av finansieringa av Nordøyvegen. Skulle RDA-midlane forsvinne blir heile Nordøyveg-prosjektet sett i fare. Herøy har også sett i gang store utviklingsprosjekt med hjelp av RDA-midlane, til dømes badeanlegg og sentrumsutvikling. Stopp av RDA vil true framdrift og ferdigstilling av desse prosjekta. For Midsund, Aukra, Gjemnes og Eide utgjer RDAmidlane mindre beløp, men spelar også der ei viktig rolle i lokal samfunns- og næringsutvikling. Det er viktig at dette blir vidareført. Sårbare Sykkylven har ramla utanfor dei distriktsretta ordningane Det er særleg ei kommune i Møre og Romsdal der næringslivet burde vore omfatta av dei omtalte ordningane, som har vore på dagsorden i fylkeskommunen sine uttalar og møter med kommunaldepartementet, men, som ikkje er teken på alvor: Sykkylven. Vurderingane departementet har gjort når kommunane skal plasserast i soner byggjer på Distriktsindeksen. Det er ei rangering av kommunane etter graden av utfordringar knytt til avstandsulemper, befolkningsstruktur og utvikling, arbeidsmarknad og inntektsnivå. Problemet med Distriktsindeksen er at den skildrar historia, og at akutte utfordringar og truande prognosar ikkje vert fanga opp før det er for seint. No gjeld det Sykkylven. Då Telemarksforsking i 2012 vurderte kor sårbart næringslivet i norske kommunar var, hamna Sykkylven på andreplass. Hovudstaden for norsk møbelindustri er altså vurdert som det nest mest sårbare næringsmiljøet i landet, rett bak den einsidige industristaden Årdal. Dette handlar ikkje berre om framtida for Sykkylven, men også om framtida for tyngda av møbelindustrien i Norge. Det er merkeleg at Kommunal- og moderniseringsdepartementet ikkje har sett at Sykkylven treng ordningar som bedriftene kan merke på botnlina, og at dei treng verktøy for å omstille industrien. Det må skje no, før fallet blir for hardt.

5 Forslag til vedtak: Følgjande brev blir sendt frå Møre og Romsdal fylkeskommune til Kommunal- og moderniseringsminister Jan Tore Sanner: Vilkåra kring den differensierte arbeidsgivaravgifta må avklarast Møre og Romsdal fylkeskommune takkar for at Kommunal- og moderniseringsdepartementet i forslaget til nytt virkeområde for differensiert arbeidsgivaravgift har funne rom for å inkludere fem nye kommunar frå Møre og Romsdal. Det er avgjerande at distriktsbedriftene i Møre og Romsdal slik får betre vilkår for å utvikle seg. Fylkeskommunen vil kome med nokre kommentarar til forslaget, og ber også om svar på nokre spørsmål. 1. Sårbare Sykkylven har ramla utanfor dei distriktsretta ordningane Det er særleg ei kommune i Møre og Romsdal der næringslivet burde vore omfatta av dei omtalte ordningane, som har vore på dagsorden i fylkeskommunen sine uttalar og møter med kommunaldepartementet, men, som ikkje er teken på alvor: Sykkylven. Då Telemarksforsking i 2012 vurderte kor sårbart næringslivet i norske kommunar var, hamna Sykkylven på andreplass. Hovudstaden for norsk møbelindustri er altså vurdert som det nest mest sårbare næringsmiljøet i landet, rett bak den einsidige industristaden Årdal. Det fortel at situasjonen i møbelindustrien er kritisk, og at dette ikkje berre handlar om framtida for Sykkylven, men om framtida for ei heil næring i Norge. Det er merkeleg at Kommunal- og moderniseringsdepartementet ikkje har sett det. Sykkylven treng ordningar som bedriftene kan merke på botnlina, og dei treng verktøy for å omstille industrien. Møre og Romsdal fylkeskommune ber Kommunal- og moderniseringsdepartementet gjere ei ny vurdering av vilkåra for Sykkylven. 2. Kva blir innhaldet i ei ny kompensasjonsordning? Møre og Romsdal fylkeskommune legg til grunn signal om at dei kommunane som er i sone 1a får bruke fribeløpsordninga også i komande periode. Vi ber departementet svare på følgjande spørsmål om kompensasjonsordning: a. Vil kommunane i sone 1a behalde kompensasjonen for meirkostnad etter bortfall av differensiert arbeidsgivaravgift, slik dei har hatt sidan 2004? b. Er det aktuelt å plassere nye kommunar i sone 1a? c. Vil verksemder som driv skipsbygging vere med i grunnlaget for utrekning av kompensasjon for sone 1a, sidan den bransjen no er omfatta av differensiert arbeidsgivaravgift? Møre og Romsdal fylkeskommune vil be om eit skriftleg svar på dette, og Fylkesordførar vil be om eit møte med politisk leiing i Kommunal- og moderniseringsdepartementet for ei avklaring av desse spørsmåla.

6 Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Bergljot Landstad regional- og næringssjef Vedlegg 1 Pressemelding : 281 kommuner i det nye virkeområdet for investeringsstøtte i Distrikts-Norge 2 KMD: Spørsmål og svar om virkeområdet for distriktsrettet investeringsstøtte Pressemelding : Regjeringen foreslår at flere kommuner får differensiert arbeidsgiveravgift 4 KMD: Spørsmål og svar om differensiert arbeidsgiveravgift