Bustadplan for Granvin herad

Transkript

1 Granvin herad Bustadplan for Granvin herad Bakgrunn, utfordringar og mål Framlegg

2 Innhold Innhold Innleiing Bakgrunn Dagens bustadsituasjon Nøkkeltal Folketalsutvikling Oversikt bustadtypar Oversikt tomter Rapportar om bustadsituasjonen i Granvin og Hardanger Utfordringar Konkrete tiltak per idag Strategiar og mål framover Granvin framtidas trebygd Prioritering av tiltak Framlegg til konrete tiltak i perioden Konkrete mål for bustadplanen 2012/ Bustadstrategiske verkemiddel Forankring i planar Statlige planar og mål Kommunale planar Kommuneplanen si samfunnsdel Prioriterte satsingsområde Universell utforming Kommuneplanen sin arealdel Planstrategi Kunnskapsgrunnlag og kjelder Rapportar om bustadsitausjonen: Hovedfunn i AUD-rapporten Granvin herad Bustadplan

3 1 Innleiing For tida opplever me ein paradoksal utvikling på bustadområdet i Granvin herad. Me har fleire som ønskjer å bu i bygda, men ikkje finn plass. Det er flaskehals på tilgang på byggjetomter og brukte bustader - medan folketalet g nedover med bakgrunn i m.a. negativt fødselsoverskot. Stikk i strid med det ein skulle forvente. Husvære forsvinn altså ut av marknaden av ulike sakar. Ein del eigarar av potensielt tomteareal og av bustadhus bur utafor heradet og er ikkje interesserte i å selje. Dette g mest ut over førstegongsetablerarar, da det er dei som ikkje slepp til. Dette er ikkje eit fenomen Granvin er åleine om. Det opplevast mange plassar i distrikts-noreg. Dette er bakgrunnen for å lage ein bustadplan. Me ønskjer å analysera problemet og klargjere kva utgangspunkt me har. Så vil peika ut nokre sentrale utfordringar og fremja mål og løysingar for korleis desse kan møtast. Granvin herad deltar aktivt i fleire samarbeids- og utviklingprosjekt som g på utvikling av bustadsituasjonen: Flytt til Hardanger, Framtidas Bygder og Bustadetablering i distrikta. Sjølv om bustadsituasjon som nemnt har ein sosial side er ikkje dette det primære målet for denne planen å si noko om. Dette må avklarast i ein eigen bustadsosial handlingsplan. I første omgang er det viktigaste å få ein bustadsituasjon der det er mogleg å etablera seg, gjere noko nytt og utvikle Granvin som levande bygd. Bustadplanen følgjar opp gjeldande samfunnsplan ( ) for heradet. Visjonen her er «trivsel bygda Granvin». Retninga for utvikling av Granvin som stakast ut i planen er «Ei bygd som lever og fungerer på ein slik måte at den motiverer ungdom til å bli verande, koma attende og verta gammal i Granvin». Bustadplanen skal følgja opp dette. Planen for status som temaplan og vert lagt ut på fagleg høyring Bakgrunn 2.1 Dagens bustadsituasjon Marknaden for brukte bustader og leige i Granvin er lite dynamisk. Langt den største delen av husværa er einebustader. Tiltak for å nytte tomme hus til utleige har vore brukt og ein ser no at potensialet her er ved å være uttømt. Det er bortimot ingen tilgjengelege byggetomter for sal. Ein ser tendens til auka interesse for sentrumsnærleik. Mindre einingar, leilegheiter og gjennomgangsbustader er og ein mangel i dagens tilbod. Ein opplever frustrasjon frå yngre folk, da det er vanskeleg for dei å kome inn på bustadmarknaden, både med nybygg, brukte einebustader og leige (leilegheiter). Bak denne frustrasjon merkar me ein vilje og eit ønskje om å satsa i Granvin, og bustadsituasjonen vert opplevd som ein flaskehals i så måte. Sjå oversikt over tomtar og utleigebustader i kap. 6. Granvin herad Bustadplan

4 2.2 Nøkkeltal Folketalsutvikling - Nyeste tal visar at innbyggjartalet i Granvin herad er 925 (3. kvartal 2011). Dette er 22 personer færre enn Tal frå dei siste 15 bekreftar denne tendens: pers; pers; pers. Sidan 1995 er folketalet redusert med ca. 11 %. Figur 3 syner korleis endringa har fordelt seg på aldersgrupper: eller eldre Folketalet i Granvin fordelt på aldersgruppar Kjelde: SSB Det ein ser, er ei forflytting i fordelinga hen imot unge og eldre, men vekk ifrå yngre vaksne og barn/ungdomar. Framskriving syner at tendens held fram. Negativ fødselsoverskot og utflytting er viktigaste saker Oversikt bustadtypar Type Granvin herad Private Totalt Del av total husvære/eigar Omsorgsbustader Ca % Utleigeleilegheiter 2 Ca % Utleige 0 Ca % einebustader Andre typer % husvære, td. rekkehus Einebustader 0 Ca. 440 Ca. 440 Oversikta tek ikkje høgde for at det td. Kan være mindre einebustader, som i praksis kan fungera som rekkjehus. Likevel er g det klart fram at bustadmarknaden i Granvin best av relativt få private utleigeeiningar og ein stor del einebustader. Det trengst fleir typar husvære om ein skal kunne tilby eit konkurransedyktig, variert, inkluderande og bærekraftig bustadtilbod. Granvin herad Bustadplan

5 2.2.3 Oversikt tomter Namn Antal tomter/bueiningar - per i dag (moglege) Planstatus Planbehov Type husvære Eigerforhold Røynstrand 2 (10) Reg.plan Einebustad Privat og komm. Folkedal 5 Reg.plan 1999 og Komm.plan - Einebustad Privat og komm. Kvanndal? Reg.plan Einebustad Privat Øvsthus 1 (8) Reg.plan og Detaljreg. - Privat Komm.plan Furunes (8-12) Komm.plan Detaljreg. - Privat Kjerlandshagane (15-18) Komm.plan Detaljreg. - Privat Skielva (15-18) LNF i Område - Privat komm.plan og detaljreg. Stasjonsområdet (20-30) Reg.plan Detaljreg. Fortetting Kommunalt Brekke/Jørdre (5) LNF-spreidd - - Privat bustadbygging i komm.plan Nesheim (5) LNF-spreidd - - Privat bustadbygging i komm.plan Vindal (5) LNF-spreidd bustadbygging i komm.plan - - Privat Oversikta visar at det få eksisterande tomter tilgjengeleg i Granvin herad. Om talet skal auke må ein stimulera til å nytte nye areal og til å utnytte eksisterande areal betre. Nokre av tiltaka er omtalt nærmare i planstrategien for Granvin herad Noko som g klart fram er at talet på sentrumsnæra tomter er 2, noko som er alt for lite. Det ligg ein del moglegheiter i areal som er regulert til spreidd bustadbygging i kommuneplanen, men her må ein i kontakt med grunneigar Rapportar om bustadsituasjonen i Granvin og Hardanger På det seinaste har me fått to rapportar som belyser ulike aspekt ved flytting og bustad i Granvin. NORUT si «En analyse av boligmarkedet i Hardangerkommunene» frå 2012 og Hordaland fylkeskommune-aud sine «Ny tid for Hardanger? Flytting mellom 2007 og 2010 i lys av tidlegare» og «Spørreundersøkelse blant innflyttere til Hardanger» begge frå Desse er eit godt og oppdatert verktøy for å skjøne samanhengen mellom folketal/flytting og bustadsituasjonen i heradet. Ein samla konklusjon frå rapportane kan sjå slik ut: Granvin har høg del einebustader (88%), låg omsetnad og relativ låg i regional samanheng. Granvin har ein lite dynamisk bustadmarknad, med låg omsetnad av brukte husvære. Innvandring er det mest synlege bidraget til folkevekst (eller minska folketalsreduksjon) for Hardanger, men det er ei rekke andre faktorar som spiller inn, og redusert utflytting er det viktigaste. Spesielt viktig er den reduserte utflyttinga mot Bergensregionen dei siste a. Noko har likevel hendt i den perioden Flytt til Hardanger har eksistert. Det er færre som flyttar frå Hardanger, det er fleire som flyttar til Hardanger, og det er spesielt kvinner og menn mellom 28 og 40 som flyttar til Hardanger, og dei tek med seg barn. Granvin herad Bustadplan

6 Hardanger har fått eit flytteoverskot av barn, og dette er viktig å halde på for å motverke aldringa i befolkninga. Etter SSB sin middelprognose er gjennomsnittsalderen i Hardanger venta å auke frå 42 i dag til 45 i Respondentane ble bedt om å rangere en rekke tiltak som kan gjøre det lettare for innflyttarar å etablere seg i Hardanger. Tilrettelegging av fleire utleigebustader er det som blir rangert som viktigast, etterfult av kortare reise/reisetid til byen: Bergen og Oslo. Fleir resultat frå rapportane i kap Utfordringar Med utgangspunkt i erfaring og tilgjengeleg kunnskap kan me peika på nokre sentrale utfordringar som må løysast. Granvin herad har opplevd nedgang i folketalet dei siste a, samtidig som det er dleg tilgang på bustader, både for kjøp og leige. Med negativt fødselsoverskot må me å stimulera tilflytting, men har opplevd ein del hindringar i utviklinga av bustadmarknaden. Nokon av Granvin sine utfordringar: Gjennom Flytt til Hardanger har me arbeidd mykje med å ta i bruk tomme og ledige hus. Dette har me lukkast med, men no må me sjå på andre tiltak for å gje tilbod til dei som ynskjer bu i Granvin. Treng st regulerte og tilrettelagde områder der folk kan få kjøpa seg tomt. Har mista fleire unge som er lei av å stå i kø og venta. Vanskeleg for barnefamiliar å få tak i passande brukt bustad. Få eller ingen gjennomgangsbustader. Behov for areal der ein kan byggja alternative løysingar td. Rekkehus m.m. Heradet har hatt jamn tilflytting dei siste a særleg frå Polen og Tyskland, men likevel g folketalet nedover. Liten variasjon i privat bustadmasse om lag 90 % einbustader. Vanskeleg å koma inn på bustadmarknaden, særleg for ungdom og vanskelegstilte. Lite dynamisk bruktmarknad. Få tilgjengelege tomter særleg i nærleik av sentrum Einsidig type tomter (einebustader) trong for variert tilbod at tomter til mange typar husvære Fråflytta bustadhus forsvinn ut av marknaden vert ståandes tomme er vert fritidsbustad. Me opplever ein paradoksal utvikling der eit fall i folketalet likevel ikkje utløyser ledige husvære på bruktmarknaden. Bli meir merksame på å marknadsføra oss som bustadkommune både for barnefamiliar og eldre. 2.4 Konkrete tiltak per idag Stasjonsområdet på Eide. Samarbeidspartar: Hordaland Fylkeskommune, Husbanken, Fylkesmannen i Hordaland, Innovasjon Norge. Med er også Framtidas bygder som bidreg med god kompetanse på prosessar og nettverk. Neste steg er tilpassing av plangrunnlaget og avklaring rundt flaumsikring av Granvinselva. Gamle heradshuset i Granvin. Her vert det no av privatperson tilrettelagd for 6 husvære. Dei første er forventa ferdige til hausten Granvin herad Bustadplan

7 Kaien på Eide 4 husvære. COOP Granvin. Ein lokal byggmester har utarbeidd eit prosjekt med 10 leiligheiter på taket til COOP Granvin. Oppstarten skjedde i samarbeid med COOP eigedom. Det var meldt oppstart på revidering av kommuneplanen sin areal ven No vert det arbeid med eit framlegg til revidering som då skal ut på offentleg ettersyn. Granvin herad deltar aktivt i fleire samarbeids- og utviklingprosjekt som g på utvikling av bustadsituasjonen: Flytt til Hardanger, Framtidas Bygder og Bustadetablering i distrikta. 3 Strategiar og mål framover Hovudmål for bustadplanen : Auke folketalet i Granvin ved å stimulere tilflytting. Hovudstrategi: Skapa eit konkurransedyktig, variert, inkluderande og bærekraftig bustadtilbod. Med dette følgjer me opp gjeldande kommuneplan , sjå 5.2. Granvin ligg i pendleavstand til regionsentra Voss og Norheimsund og har ein aktiv arbeidsmarknad prega av stor ut- og innpendling. N Moelven Granvin Bruk er største private arbeidsgjevar, men her er og mange mindre bedrifter. Skog/trenæringa og heradet er største tilbydar av kompetansearbeidsplassar, og dette ønskjer me å satsa vidare på. I disse ferdigstillast mange store infrastrukturprosjekt rundt Granvin Hardangerbrua, Vossapakko, Kvammapakken og fleire rassikringsprosjekt i Granvin herad og nabokommunane. Det er opplagt at Granvin no har ein moglegheit til å byggje vidare på dette. Men då må me jobbe hardt for å få til eit godt og variert butilbod i heradet. Heradet har no god erfaring med å nytta dei bustadstrategiske verkemiddel (sjå kap. 4) som er tilgjengeleg gjennom Husbanken. I tillegg er me no med i «Bustadetablering i distrikta», eit prosjekt frå KRD/Husbanken, som med eigne ordningar skal stimulera til utvikling. Målet er å leggja til rette for tilflytting og for innbyggjarar frå ungdom til eldre. Me ønskjer å koordinera dette med Ullensvang herad og samkjøra prinsipp for prioritering innafor ordninga. Planen er å få dette på plass sommaren/hausten Granvin framtidas trebygd I tillegg til konkrete bustadrelaterte tiltak er omdømebygging og bygdeutvikling viktige område å ta tak i. I Granvin har den eksisterande bustadmassen i tre ein høg kvalitet og er noko me vil byggja vidare på. Mange døme visar at tre er framtidas miljøvennlege byggmateriale. Om ein ser på næringssituasjonen i Granvin blir det fort klart at tre spiller ein sentral rolle. Med ordet «trebygd» tenker ein difor både på tre som ressurs og bygg materiale, men og som bindeledd i bygdesamfunnet. Som levande material gir tre og noko tilbake til omgjevnaden det brukast i. Slik set bindar «framtidas trebygd» bygde- og bustadutvikling saman med miljøambisjonar, kunnskap og kulturhistorie. Granvin herad Bustadplan

8 3.2 Prioritering av tiltak I bustadplanen gjer ein framlegg om følgjande kriteria til å prioritera bustadtiltak i høve til kommunale/offentlege støttemidlar og kommunale investeringar. For forankringa i dei eksisterande kommunale planar sjå 5.2. Det er primært objektive kriteria om bygg/tomt som vert lagt til grunn dvs. ikkje kven som skal bu i dei. 1. Bygg - både nybygg og formålsendring/utviding av eksisterande bygg. Innafor bygg vert då prioritert: 1a. Typar husvære som gjer tilgangen til bustadmarknaden meir variert, fleksibel og enklare å kome inn på for nyetablerarar. 1b. Typar husvære som er underrepresentert i bustadmassen totalt. 1c. Samla miljøpåverknad 2. Tomter både nye tomter og utnytting av eksisterande. For både tomter og bygg skal i tilegg vurderast: - Plassering - avstand til sentrumsfunksjonar. - Plassering jordvern, solforhold mm. - Utbyggingskostnad. 3. Det vart nemnt i innleiinga at denne planen ikkje tek føre seg det sosiale aspektet og at dette må kartleggjast og handsamast i ein eigen plan. N det kjem til tiltak under pkt. 1 og 2, kan me likevel leggje følgjande prioritering til grunn: - Tiltak som betrar inngangen til, og fleksibiliteten på, bustadmarknaden for dei grupper som har det vanskelegaste økonomiske utgangspunkt vert prioritert. 4. Fysisk utforming, byggjestil, materialval mm. vert spesifisert i føresegna i dei enkelte reguleringsplaner/detaljplanar. Byggjeskikkrettleiaren frå 2001 leggjast til grunn. Sjå og avsnitt om «trebygda Granvin» 3.3 Framlegg til konrete tiltak i perioden Revidera og starte opp arbeid med areal- og reguleringsplanar. Sjå på moglegheiter innafor eksisterande planar for tomtar og spreidd bustadbygging. Løysa inn tomteareal for regulering/tilrettelegging. Jobbe vidare med Stasjonsområdet med tanke på utbygging. Oppgradera informasjonsmateriell, inkl. heimesida og formidle både kommunale og private bustadtilbod godt. Stimulera til byggjeprosjekt ved å nytta verkemidlane aktivt, her særleg Startlån og Bustadetablering i distrikta. Gjere Granvin kjent som en god bukommune, mellom gjennom omdømme bygging av «Granvin framtidas trebygd». Halde fram med å samarbeide og delta i prosjekt som kan bidra til god utvikling. Legge til rette for miljøvennlege bygg og energi forsyning i bustadmassen. 3.4 Konkrete mål for bustadplanen 2012/2013 Mål Tidsramme Få ein god oppstart på «bustadetablering i distrikta» August 2012 Vedta planstrategi med fokus på ma. Bustad og bustadareal i planar September 2012 Ta godt hand om dei byggjeprosjekt som alt er i gang og følgje opp nye Haust 2012 prosjekt, med oppfølging og hjelp og dei økonomiske hjelpemiddel som finst Granvin herad Bustadplan

9 Oppgradera heradet si heimesida og annen infomateriell Haust 2012 Oppstart på reguleringsplanarbeid Stasjonsområde og bustadfelt Haust 2012 Sjå på moglegheit for fleire tilgjengelege tomtar ved innløysing og Haust/vinter 2012 gjennomgang av eksisterande planar Offentleg ettersyn av reguleringsplanarbeid Vinter/v 2013 Vedtak av reguleringsplanarbeid Sommar 2013 Innløysing av aktuelt bustadareal og tilrettelegging av detaljregulerte tomter Sommar/haust Bustadstrategiske verkemiddel Granvin herad her ikkje per i dag nokon særskilte kommunale ordningar, slik som fleire av ve nabokommunar. Tronge økonomiske rammar er nok den viktigaste grunn til dette. Samtidig har Husbanken ein del gode ordningar, som i sum gjer gode moglegheiter for å stimulera namn beskriving Kontakt i kommunen Startlån er beregnet for førstegongsetablerarar, barnefamiliar, Olav Seim flyktningar og andre vanskeligstilte husstandar som har problem med å etablere seg på bustadmarknaden. Startlån vert gitt til kjøp av brukt bustad, toppfinansiering ved bygging av ny bustad og til refinansiering. Forvaltast av heradet. Bustadetablering i er ein nasjonale ordning med 12 kommunar som skal Ebbe Dam Meinild distriktet stimulera til eit betre og meir variert bustadtilbod. Tilskot til nybygg for utleige og privat bustad. Prioriterast og forvaltast av heradet i samsvar med bustadplanen. Bustøtte er ein støtteordning som vert gitt til dei som har lågast inntekt og har utfordringar med buutgifter. Søknadsskjema leveras til i tenestetorget. Solveig Reinsli Grunnlån Bustadtilskot Investeringstilskot til omsorgsbustader og sjukeheimplassar kan nyttast til å byggje nye bustader, utbetring av bustader, ombygging av bygningar til bustader, og kjøp av nye og brukte utleigebustader for prioriterte grupper. Det blir stilt krav til kvalitet, miljø og universell utforming for å få grunnlån. Forvaltast av Husbanken. til etablering, tilpassing og refinansiering skal bidra til moglegheit for etablering i eigen bustad, og til å sikre passande bustad for vanskeligstilte på bustadmarknaden. Sterkt behovsprøvd. Tilskotet vil være toppfinansiering av hele bustadfinansieringa. Skjema fyllast ut i samarbeid med heradet. Formålet med tilskotsordninga er å fornya og auka tilbodet av omsorgsbustader og sjukeheimplassar for personar med behov for heildøgns helse- og sosialtenestar. Forvaltast av Husbanken i samarbeid med Fylkesmannen. Olav Seim/Husbanken Olav Seim/Husbanken Husbanken Granvin herad Bustadplan

10 5 Forankring i planar Me har vore inn på ein del av innhaldet i heradet sine planar for bustadutvikling tidligare. Dette kapitel er tenkt å gi ein oversikt over kva som liggar føringar, innspel og visjonar i statlege/regionale og kommunale planar på området. Me ønskjer å syne korleis Bustadplanen byggjer vidare på desse tankar. 5.1 Statlige planar og mål Under temaet «bustad og bygningspolitik» skriv KRD: «En god bolig er en betingelse for et godt og meningsfylt liv, og det er derfor viktig at alle kan sikres en bolig som tilfredsstiller deres behov. Regjeringen ønsker at flest mulig av de som ønsker det, skal kunne etablere seg i egen eid bolig. Byggeprosessen skal være brukervennlig og effektiv. Boliger og bygg skal være sikre, og hensynet til universell utforming, miljøvern og god kvalitet skal stå sentralt i byggevirksomheten. Regjeringen ønsker at det bygde miljøet utformes med hensyn til bærekraftig utvikling.» Bustadplanen skal leva opp til dei mål som er nemnt i sitatet. Særleg sentralt er momentet med ein bustad som svarar til dei behov ein har. Det er her kunnskapen v om bustadsituasjonen i Granvin indikerer ein ubalanse, n einebustaden er så dominerande som den er. Universell utforming, miljøvern/miljøbygg og god kvalitet er og sentrale element. 5.2 Kommunale planar Det er i hovudsak kommuneplanen si arealdel som har dei langsiktige prioriteringar for samfunnsutviklinga. Desse følgjast då opp kvart i økonomiplanen. Frå 2012 er og planstrategien eit sentralt dokument. Bustadplanen skal følgje opp på følgjande: Kommuneplanen si samfunnsdel Overordna visjon: Trivselsbygda Granvin. Granvin har mange kvalitetar som gjer bygda til ein god plass å vera. Særskild i høve til natur og kultur finn me kvalitetar og tradisjonar som kan spelast på og vidareutviklast. Overordna mål: Skapa trivsel og livskvalitet for å gjera Granvin attraktiv for innbyggjarar og næringsliv. Trivsel og livskvalitet har m.a med forholdet mellom menneske, aktivitetar og attraktiv og trygg buplass å gjera. Det er viktig å legga til rette for universell utforming og setja fokus på tryggleiken i samfunnet n me skal vidareutvikla ei aktiv bygd som lever og fungerer. Retning for ønska utvikling: Ei bygd som lever og fungerer på ein slik måte at den motiverer ungdom til å bli verande, koma attende og verta gammal i Granvin Prioriterte satsingsområde For å nå visjon og mål ynskjer Granvin herad å prioritera og setja fokus på fire hovudområde: Ungdom Fysisk miljø Kulturbasert næring Samarbeid Viktig for desse fire områda vert: Tilrettelegging for stadutvikling Tilrettelegging for næringsutvikling Utvikla eit konkurransedyktig bustadtilbod og kommunalt tenestenivå Granvin herad Bustadplan

11 5.2.3 Universell utforming Prinsippet om universell utforming skal innarbeidast i alle kommunale planar. Universell utforming er tilgjenge for alle uavhengig av alder, funksjonstap m.m. I omgrepet ligg at utforming av bygningar, omgjevnadar og produkt skal gjerast på ein slik måte at det i så stort omfang som rå kan nyttast av alle menneskje utan spesialtilpassingar Kommuneplanen sin arealdel Arealdelen følgjer opp måla i samfunnsdelen. I samband med framlegg til planstrategi vart det meldt oppstart på revidering av bustadareal i arealdelen. Prioritering av tiltak nemnt i pkt 3.1 kan følgjast opp i revideringa som eit av fleire moment Planstrategi Ein bustadplan er eit av dei tiltak som er foreslått i framlegget til planstrategi Planestrategien inneheld fleire punkt som delvis overlappar med bustadplanen. Det ligg ein beskriving av (eit fallande) folketal til grunn for ønskje om å samordne kreftane rundt bustadpolitikken. Revidering av arealdelen er og ein del av dette. 6 Kunnskapsgrunnlag og kjelder 6.1 Rapportar om bustadsitausjonen: På det seinaste har me fått to rapportar som belyser ulike aspekt ved flytting og bustad i Granvin. NORUT v. Vigdis Nygd: En analyse av boligmarkedet i Hardangerkommunene. Rapport 2012:1 (vedlagt) Hordaland fylkeskommune, Regionalavdelinga, Analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD): Ny tid for Hardanger? Flytting mellom 2007 og 2010 i lys av tidlegare. AUD-rapport nr (vedlagt) Hovedfunn i AUD-rapporten 85 % av respondentene i undersøkelsen bor fremdeles i Hardanger. Jobb blir trukket fram som den viktigste saken til at man flyttet til regionen. Blant respondentene som har en annen nasjonalitet enn norsk oppgir nesten 6 av 10 at de har flyttet til Hardanger pga av jobb. Blant de som er oppvokst i Hardanger er ønsket om å flytte hjem den saken flest oppgir for flytting. Den viktigste kilden til informasjon i forbindelse med flyttingen har vært venner og familie. Omtrent 3 av 10 oppgir at de har mottatt velkomstpakke fra kommunen. De som har mottatt velkomstpakke var langt på vei fornøyd med denne. De aller fleste har verken hatt hjelp fra kommunen eller arbeidsgiver i forbindelse med flyttingen. Den største andelen av innflytterne vurderer sjansen for at de blir boende som større enn sjansen for at de flytter. Spesielt de som er oppvokst i regionen vurderer sjansen for å bli boende som gode. De av innflytterne som har flyttet ut igjen oppgir at oppholdet bare var ment å være midlertidig, som viktigste sak. Granvin herad Bustadplan

12 En god bolig er det respondentene tillegger størst viktighet ved valg avbosted. At det er gode muligheter for friluftsliv, er den bostedskvaliteten Hardanger oppn høyest sk på. Innflytterne vil i relativt stor grad anbefale andre å flytte til Hardanger. Respondentene ville fremheve naturen, mulighetene for friluftsliv og gode oppvekstvilk om de skulle fortelle andre om Hardanger. Negative faktorer som blir trukket frem ar vanskelig arbeids- og boligmarket, samt at det kan være vanskelig å bli sosialt integrert. Tilrettelegging av flere utleieboliger er viktigste tiltaket som kan gjøre det lettere for innflyttere å etablere seg i Hardanger. Granvin herad Bustadplan