Åkerfallet; Sandekra og Hafstad; Oppibakkekra i Tingvoll kommune

Transkript

1 Åkerfallet; Sandekra og Hafstad; Oppibakkekra i Tingvoll kommune Rapport om to slåtteenglokalitetar. Folden grønt og plan

2 Slåttemarkslokaliteten som tidlegare er kartlagd Mellom Hafstad Oppigard og Åkerfallet blei besøkt noko tilfeldig i oktober 2014 for å sjå om det framleis var ein slåttemarkslokalitet her, og om det kunne vere tilhøve for å finne igjen ein førekomst av kvitkurle som skal ha vore nokon stad på Åkerfallet (Belegg samla av Håkon H. Vognild i 1962). Mykje av lokaliteten er attgrodd med lauvskog, så det er i praksis berre ein mindre bit mot vest og likeså ein mindre bit mot aust som kan ha slåttemarksverdiar igjen. Teigen blei oppsøkt på nytt ved fleire høve sommaren 2015.Det vestre av areala som framleis har verdi er i betydeleg attgroing, og har elles fått seg nokre rundar med beitepussar, i tillegg til at forhistoria er brokete. Den austre teigen har heilt mangla slått i lang tid, men har i alle fall ikkje vore utsett for ein del av problema knytt til feil skjøtsel. Båe desse areala har såpass verdiar igjen at restaurering bør forsøkast. Fylkesmannen i Møre og Romsdal blei orientert om dei kvalitetane som blei funne. Folden grønt og plan fekk så i oppdrag å gjere ei enkel kartlegging, slik at noverande naturtypelokalitet for slåtteenga kan reviderast. Då mykje har endra seg sidan lokaliteten blei kartlagd sist, blir det foreslått å avslutte den gamle lokaliteten BN Åkerfallet, og opprette to nye lokalitetar, Åkerfallet; Sandekra og Hafstad; Oppibakkekra. Tingvoll, den Øystein Folden

3 Framsidebiletet: Foto , Øystein Folden. Den sentrale delen av lokaliteten Åkerfallet; Sandekra sett mot sørvest. Denne dagen blei det slått ei stripe over lokaliteten, for å finne ut korleis strukturen var, og dessutan opne opp litt for mogleg beitemarksopp om det skulle bli sesong for slikt. Enga bak slåttestripa er vurdert å vere fukteng.

4 Tingvoll: Åkerfallet; Sandekra IID (Naturbase-nr.): NY (BN utgår) Posisjon: A= N= (WGS84 UTM32) Naturtype: Slåttemark (D01) Utforming: Fattig slåtteeng (D0126) 50%, og fattig slåttefukteng (D0128) 50% Verdi: B (Viktig) Moglege trugsmål: Fysiske inngrep, opphør av slått, gjødsling Undersøkt: , og av Øystein Folden. Avgrensingspresisjon: <10 meter Totalareal: 1,0 dekar Områdeskildring: Innleiing: Skildringa er skriven av Øystein Folden Etter oppdrag frå Fylkesmannen har Øystein Folden, for Folden grønt og plan, gjort ei undersøking av lokaliteten for å dokumentere at det er ei slåtteeng som framleis har høg verdi. Lokaliteten har tidlegare vore ein del av BN Geir Gaarder registrerte den gamle lokaliteten , og skreiv då: Lokaliteten ligger rett på oversiden av vegen opp til gardsbruket Åkerfallet. Den omfatter flere rester av antatt gamle slåtteenger, dels i mosaikk med ung lauvskog, og avgrensingen er litt diffus og trolig noe unøyaktig. Ein vel no å skilje ut den delen som er slåttemark som eigen lokalitet. Avgrensinga er mot nord noko skjønsmessig, og elles avgrensa etter kva ein meiner er mogleg å få tatt opp igjen slått på. Lokaliteten blei oppsøkt og deretter og Plassering og naturgrunnlag: Åkerfallet ligg heilt søraust i Tingvoll kommune, sørvendt i lia aust for Hafstadvatnet, kring 260 moh. Det er no stort sett attgrodd slåttemark og naturbeitemark rundt lokaliteten, bortsett frå i nerkant der ein har vegen. Berggrunnen består av gneisar, uinndelt (hovudsakeleg deformerte djupbergartar av mellomproterozoisk alder, ca 1700 mill år), granittiske til granodiorittiske gneisar, banda eller sterkt migmatittiske gneisar. Lausmassekartet fortel om tjukk morene i området. ( Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Arealet utgjer ein del av innmarka på Åkerfallet. Arealet har lenge vore slått, og det er ingen tvil om at det er tale om ei slåtteeng. Dvergjamne og kvitmaure kan tyde på noko kalkpåverknad, men ein ser lite til det elles. Utforming fattig slåtteeng er vald for øvre del, nedre del er slåttefukteng. Etter Fremstad 1997 er dette frisk fattigeng, vanleg utforming, G4a og fuktig fattigeng G1 som ikkje kan plasserast nærare. Artsmangfald: Det blei mellom anna funne blåknapp, dvergjamne, grov nattfiol, gulaks, harerug, kjertelaugnetrøyst, kvitmaure, smalkjempe småengkall og tepperot. Bruk, tilstand og påverknad: Åkerfallet er nemnt tilbake til Frå 1769 var det ikkje busetting på bruket, men innmarka blei brukt som seter fram til kring 1860 då det på nytt blei busetting på Åkerfallet. I 1865 var det 2 hestar og 8 kyr på bruket, og det blei avla noko korn. Det er uvisst når lokaliteten har vore slått sist på vanleg vis, men flyfoto frå 1960 viser areal som ser ut til å vere slått. Det blei slått nokre prøveflater Strukturen i enga var ganske brukbar, så dei delane som det ikkje står skog på vil truleg vere greie å slå. På øvre delen blei det funne plogspor, så ein må rekne med at arealet har vore dyrka opp i nokon grad lang tid tilbake. Aust på teigen står det nokre furutre, elles er det ein god del lauvtre i liten veddimensjon. I øverkanten er det noko einstape. Framande artar: Spansk kjørvel og hagelupin er så vidt funnen. Langs vegen opp til Åkerfallet står det mykje hagelupin, så ein må rekne med påverknad utanfrå lokaliteten. Elles er det planta gran i overkant av lokaliteten. Skjøtsel og omsyn: Lokaliteten er eit utprega restaureringsobjekt, der fjerning av skog og oppattaking av slått er heilt vesentleg. Ei slåtteeng som denne må slåast seint kvart år og avlinga må bli fjerna. Etterbeiting vil normalt vere positivt om det ikkje fører til vesentlege trakkskader. Fysiske inngrep, gjødsling (også i form av tilleggsforing) og sprøyting vil kunne øydelegge verdiane svært fort

5 Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten er ein rest av eit småskalajordbruk. I lia finst det fleire kulturmarksareal, dei fleste prega av gjødsling, men også fleire lokalitetar som har verdi som slåttemark og naturbeitemark. Verdigrunngjeving: Etter verdisettingsmatrisa nov skal fukteng få middels verdi sjølv om det er mykje attgroing, så lenge ein kan restaurere. Arealet er 1 dekar, det ligg andre kulturmarkslokalitetar ganske nær og det er i alle fall to grunntypar, og dette gir til saman verdi B Viktig. Manglar: Det bør vere eit potensial for funn av beitemarksopp på den beste delen av lokaliteten. Det er mogleg at det kan vere på denne lokaliteten at det blei funne kvitkurle i 1964, og denne bør ettersøkjast nærare. Figur 1. Frå Gislink. Lokaliteten er innlagt med raud omramming. Figur 2. Frå Gislink. Flyfoto frå 1960.

6 Figur 3. Foto , Øystein Folden. Biletet er tatt frå søraustre hjørnet av lokaliteten, med den sentrale delen av lokaliteten i bakkant. Figur 4. Foto , Øystein Folden. Nordvestre del av lokaliteten, fotografen har stått sentralt i lokaliteten.

7 Figur 5. Foto , Øystein Folden. Nordaustre hjørnet av lokaliteten.

8 Tingvoll: Hafstad; Oppibakkekra IID (Naturbase-nr.): NY (BN utgår) Posisjon: A= N= (WGS84 UTM32) Naturtype: Slåttemark (D01) Utforming: Fattig slåtteeng (D0126) 100%. Verdi: B (Viktig) Moglege trugsmål: Fysiske inngrep, opphør av slått, gjødsling Undersøkt: , og av Øystein Folden. Avgrensingspresisjon: <10 meter Totalareal: 1,4 dekar Områdeskildring: Innleiing: Skildringa er skriven av Øystein Folden Etter oppdrag frå Fylkesmannen har Øystein Folden, for Folden grønt og plan, gjort ei undersøking av lokaliteten for å dokumentere at det er ei slåtteeng som framleis har høg verdi. Lokaliteten har tidlegare vore ein del av BN Geir Gaarder registrerte den gamle lokaliteten , og skreiv då: Lokaliteten ligger rett på oversiden av vegen opp til gardsbruket Åkerfallet. Den omfatter flere rester av antatt gamle slåtteenger, dels i mosaikk med ung lauvskog, og avgrensingen er litt diffus og trolig noe unøyaktig. Ein vel no å skilje ut den delen som er slåttemark som eigen lokalitet. Avgrensinga er mot vest noko skjønsmessig, og elles avgrensa etter kva ein meiner er mogleg å få tatt opp igjen slått på. Lokaliteten blei oppsøkt og deretter og Plassering og naturgrunnlag: Hafstad ligg heilt søraust i Tingvoll kommune, sørvendt i lia aust for Hafstadvatnet, kring 260 moh. Mot vest er det eng. Elles er det no stort sett attgrodd slåttemark og naturbeitemark rundt lokaliteten, bortsett frå i nerkant der ein har vegen. Berggrunnen består av gneisar, uinndelt (hovudsakeleg deformerte djupbergartar av mellomproterozoisk alder, ca 1700 mill år), granittiske til granodiorittiske gneisar, banda eller sterkt migmatittiske gneisar. Lausmassekartet fortel om tjukk morene i området. ( Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Arealet utgjer ein del av innmarka på Hafstad Oppigard. Arealet har lenge vore slått, og det er ingen tvil om at det er tale om slåttemark, sjølv om det er lenge sidan. Kvitmaure kan tyde på noko kalkpåverknad, men ein ser lite til det elles. Utforming fattig slåtteeng er vald. Etter Fremstad 1997 er dette frisk fattigeng, vanleg utforming, G4a. Artsmangfald: Det blei mellom anna funne blåklokke, blåknapp, brudespore (1 individ), finnskjegg, fjellaugentrøyst, gulaks, harerug, heimyrklegg, kjertelaugentrøyst, kvitmaure, prestekrage, raudknapp, smalkjempe småengkall, tepperot og tiriltunge. Det er ser ut til at artsmangfaldet har utlikna seg gjennom åra, sjølv om historia til ulike delar av teigen er svært forskjellig. Bruk, tilstand og påverknad: Hafstad er nemnt tilbake til I 1875 var det 2 hestar, 2 oksar, 14 kyr, 2 ungnaut og 32 sauer på garden (2 bruk), og det blei avla noko korn og potet. Flybilete frå 1960 viser at lokaliteten består av ein del som då var slått og ein del lenger ned som anten var ruskeslåttemark eller beite, som før 1971 er delvis dyrka opp. Den vestre øvste delen er beitepussa fleire gonger, seinast i Skogen trenger seg litt på frå aust og nord. Det har vore beita noko på lokaliteten med sau vår og haust, men ikkje dei siste par åra (Ole Anton Rekdal, pers. med.). Lokaliteten er difor prega av ein skjøtsel som ikkje har vore optimal dei siste åra. Lauvtrerenningane kan truleg takast med slåmaskin om ein får det gjort i Det går liner av ulike slag over/kring lokaliteten. Tilkomsten til ei hytte på oversida går over lokaliteten, i form av ein sti det blir slått langs. Framande artar: Nyseryllik finst. Langs vegen opp til Åkerfallet står det mykje hagelupin, så ein må rekne med påverknad utanfrå lokaliteten. Elles er det planta gran i området. Skjøtsel og omsyn: Ei slåtteeng som denne må slåast seint kvart år og avlinga må bli fjerna. Etterbeiting vil normalt vere positivt om det ikkje fører til vesentlege trakkskader. Fysiske inngrep, gjødsling (også i form av tilleggsforing eller beitepussing) og sprøyting vil kunne øydelegge verdiane svært fort

9 Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten er ein rest av eit småskalajordbruk. I lia finst det fleire kulturmarksareal, dei fleste prega av gjødsling, men også fleire lokalitetar som har verdi som slåttemark og naturbeitemark. Verdigrunngjeving: Etter verdisettingsmatrisa nov Arealet er over 1 dekar og det ligg andre kulturmarkslokalitetar ganske nær, båe delar gir høg verdi. Det er 16 KST artar som gir middels verdi, gjengroinga er ikkje verre enn at det også gir middels verdi. Hevdstilstanden gir låg verdi på påverknad. Det er truleg berre ein grunntype, som gir låg verdi. Dette gir til saman verdi B Viktig. Manglar: Det bør vere eit potensial for funn av beitemarksopp på den beste delen av lokaliteten. Figur 6. Frå Gislink. Lokaliteten er innlagt med raud omramming på flyfoto frå Figur 7. Frå Gislink. Lokaliteten er innlagt med raud omramming på flyfoto frå 1960.

10 Figur 8. Frå Gislink. Lokaliteten er innlagt med raud omramming på flyfoto frå Figur 9. Foto , Øystein Folden. Sett frå nordausthjørnet av lokaliteten. Til høgre kan ein sjå i området som har vore beitepussa som grønt felt.

11 Figur 10. Foto , Øystein Folden. Den sentrale delen av lokaliteten, sett frå nordkanten av lokaliteten. Figur 11. Foto , Øystein Folden. På austsida går det ein sti til ei hytte på oppsida, og langs denne stien har det nok vore slått litt, syner godt på biletet. Skogen trenger seg elles på frå aust.

12 Figur 12. Foto , Øystein Folden. I sørausthjørnet er det rydda under ei line. Truleg kan det vere restverdiar i traseen. Figur 13. Frå Gislink. Slåttemarkslokaliteten Åkerfallet som no går ut (gult).

13 Kjelder: Hans Hyldbakk, Gards- og ættesoge for Tingvoll, band III Gaarder, G, Biologisk verdifulle kulturlandskap i Tingvoll kommune. Miljøfaglig utredning, rapport Ole Anton Rekdal, Hafstad, tidlegare eigar av Oppibakkekra.