FRIVILLIGE VOLDA EIN TILSTANDSRAPPORT HAUSTEN Volda kommune

Transkript

1 FRIVILLIGE VOLDA EIN TILSTANDSRAPPORT HAUSTEN 212 Volda kommune Frivillige Volda / s. 1

2 APRIL, 213 Den frivillige aktiviteten er fundamentet i lokalkulturen vår Etter som forskarar har slege fast at kulturaktivitet i heile sitt mangfald fremmar folkehelsa, finn vi nok ein viktig grunn til å løfte fram denne samfunnssektoren, slik denne meldinga er eit bidrag til. Aktiviteten, som tidlegare var noko som stort sett føregikk lokalt og med rein lokal interesse, er no for fullt på den politiske dagsorden. Begrep som frivilligregister, satelittrekneskap, momskompensasjonsordning, frivilligmelding og frivilligpolitikk har kome til i løpet av dei -6 siste åra og omhandlar nye statlege rammer og ordningar som dei fleste av dei som er engasjerte i ei eller anna form for organisert frivillig verksemd møter. Nye former for styringstenking som truleg vil kome sterkare i tida som kjem inneber samarbeidsformer på tvers av offentleg, privat og frivillig sektor, og nøkkelbegrep er dialog, partnarskap og gjensidig tillit. ikkje har hatt kommunale kulturmidlar på femten år, og til trass for at vi framleis ikkje har kulturhus. Denne meldinga er ein tilstandsrapport for frivillig sektor i Volda og byggjer på datagrunnlag henta frå lagsleiarar sine eigne svar. Ei spørreundersøkinga vart sendt ut via Questalyze 3. mars og avslutta 11. mai 212. Laga hadde 6 veker på seg til å svare, og det vart nytta ulike informasjonskanalar for å nå lagsleiarane. Innhaldet i rapporten vert teken vidare i planarbeid i kommunen som eit supplement til andre planverktøy. Men den står òg som sjølvstendig dokumentasjon som kan nyttast i dei samanhengar ein måtte ønskje. Astrid Gjersdal, leiar Frivilligsentralen Gunnar Andenes, sjef Frivillig lagsverksemd vil alltid føregå lokalt, til liks med kommunale tenester. I Volda er grasrotaktiviteten stor, i talverdiar uråd å fastsetje, men som ein indikator i måleeing av leveklår tydeleg: Volda scorar høgt som ein god kommune å bu i! Dette til trass for at vi SJÅ TALA s. 2 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s. 3

3 UTGANGSPUNKTET ER SVAR FRÅ 89 LAG GEOGRAFISK FORDELT PÅ TYPE LAG SLIK: MEDLEMSGRUNNLAG Ekstakt medlemstal har vi ikkje innhenta gjennom denne undersøkinga, vi har delt inn i medlemstal; 1-, -1, 1-3 og over 3 medlemer. Kunst og kultur Annan rekreasjon og sosiale foreiningar Trus-og livssynsorganisasjonar KOR MANGE MEDLEMER HAR LAGET/GRUPPA? Total Total e tenester inkludert naudhjelp og støtte Natur,-miljø og dyrevern Samfunns-og lokalmiljøutvikling Interesseorganisasjonar og juridisk tenesteyting Internasjonale organisasjonar over 3 over Total Total Vi presenterer svara i høve til geografi (postnummer) og lagkategori, slik det var inndelt i skjemaet. Vi har nytta ICNPO-kategori, ei internasjonal kagorisering av Non Government Organisations (Ngo) som også det nasjonale frivilligregisteret er basert på. Det er laga sjølve som har kategorisert sine lag, utifrå eige skjøn. Vi ser at dette har vorte noko tilfeldig gjort, t.d har sanitetslag blitt plassert i ulike kategoriar. Vi har valt å slå saman nokre av kategoriane, og enda opp med følgjande fem: ALDER 6 4 Tabellen syner medlemstalsgruppering geografisk fordelt etter postnummer Tabellen syner medlemstal etter lagkategori lag t KJØNN Alle aldergrupper Vaksne/eldre Born og ungdom Diagrammet syner aldergrupper, geografisk fordelt etter postnummer. Alle aldergrupper Vaksne/eldre Born og ungdom Diagrammet syner aldergrupper etter lagkategori Flest gutar Flest / gutar menn/ menn Flest gutar Flest / gutar menn/ menn Flest jenter Flest / jenter kvinner / kvinner Flest jenter Flest / jenter kvinner / kvinner 79 svar kjem svara frå hovudlag, 6 frå undergrupper som registrerer eigne medlemer og 4 frå undergrupper som ikkje registerver eigne medlemer. Omtrent Omtrent likt fordelt likt fordelt Omtrent Omtrent likt fordelt likt fordelt Diagrammet Diagrammet syner kjønnsfordeling, syner kjønnsfordeling, geografisk geografisk fordelt etter fordelt postnummer. etter postnummer. Diagrammet Diagrammet syner kjønnsfordeling syner kjønnsfordeling etter lagkategori etter lagkategori s. 4 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s.

4 Halvparten av laga som har svara er små lag på inntil medlemer. Ser vi på fordelinga geografisk i kommunen, finn vi at det også i bygdene er relativt medlemsrike lag, både i Folkestad og i Lauvstad krins finn vi lag med 1-3 medlemer. Ser vi på lagkategori, ser vi at vi finn medlemsrike lag innanfor alle kategoriar, men at dei fleste i tal ligg på - medlemar. Dette gir eit bilete av eit organisasjonsliv med stor grad av aktivitet på tvers av både alder og kjønn. Vi finn ei lita overvekt av jenter/ kvinner hovudsakleg i kultur og sosiale lag, og gutar/ menn i idrett. Spørsmålet om fråfall i medlemsmassen var stilt laga som rettar aktiviteten sin mot barn og unge, og i spørsmålet inndelt i kjønn og aldersgrupper. Vi ser at heile 14 lag har utelate å svare på dette spørsmålet, og 14 svarar veit ikkje. Svara er dermed få, og skilnadane små. Vi har dermed valt å slå saman tala. KOR OFTE FØREGÅR AKTIVITETEN? RAMMEVILKÅR Fleire gongar i veka Ein gong i veka Meir enn en gong i månaden Månadleg eller annankvar månad Mindre enn 6 gongar i året Fleire gongar i veka 61 Ein gong i Veka Meir enn en gong i månaden Månadleg eller annankvar månad Mindre enn 6 gongar i året KVA LOKALITETAR/ANLEGG NYTTAR LAGET? Ikkje relevant 1 2 Ikkje relevant 1 2 Ingen svar Laget nyttar andre frivillige lag sine lokale/anlegg Diagrammet syner aktivitetsfrekvens geografisk foredelt etter postnummer Diagrammet syner aktivitetsfrekvens etter lagkategori Laget nyttar private lokale/anlegg Laget har eigne lokale/anlegg Laget nyttar kommune sine lokale/anlegg Vi ser at ei overvekt av laga driv hyppig aktivitet, 44 lag oppgir aktivitet ein gong i veka eller meir. 11 av desse laga oppgir ikkje relevant, dette kan tyde på at laget ikkje er aktivitetsretta, men driv anna type interessearbeid. og kultur scorar høgast på aktivitetsfrekvens. FRÅFALL Opplever ikkje fråfall 612 Opplever ikkje fråfall Her var det mogeleg å krysse av på fleire alternativ, slik ser vi at laga nyttar både eigne, private og kommunale anlegg i ulike kombinasjonsløysingar. Av svara går det vidare fram at 18 av laga kombinerer lokale og anlegg i ulike konstellasjonar. Tabellen syner samla svar for heile kommunen. 611 Opplever fråfall 61 Opplever fråfall Diagrammet syner medlemstalsgruppering geografisk fordelt etter postnummer Diagrammet syner medlemstal etter lagkategori s. 6 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s. 7

5 ER LOKALA ELLER ANLEGGA SOM LAGET NYTTAR TILFREDSSTILLANDE FOR DYKKAR BEHOV? SAMARBEID Mest omfattande ser vi samarbeidet er laga imellom, både internt i kommunen og på tvers av kommunegrenser. Samtidig ser vi eit utbreitt samarbeid med offentleg sektor KVA TYPE AKTØRAR HAR LAGET HATT SAMARBEID MED DEI TO SISTE ÅRA? 1 1 ja nei ja nei Diagrammet syner tilfredsheit med lokale/anlegg etter geografi Diagrammet syner tilfredsheit med lokale/anlegg etter lagkategori Har ikkje hatt samarbeid Vidaregåande og høgskule Pleieinstitusjonar, helse-og omsorgstenester Totalt 16 lag svarar negativt på om dei er nøgde med lokale og anlegg, dei fleste innanfor idrett. Elles ser vi at laga jamnt over er nøgde med lokalitetar og anlegg, på bygdene er det jamnt over godt, med eit unnatak, Folkestad, der 2 lag svarar nei. offentlege akt rar Barnehage og grunnskule Næringslivet KVAR HENTA LAGET INNTEKTENE SINE FRÅ I 211? Frivillige lag i andre kommunar Medlemskontingent Gåver frå bank og næringsliv Arrangementsinntekter Lotteri og sal Dugnad Tilskot frå staten Spelemidlar Gåver frå private aktørar Innsamling Tilskot frå fylket Lavterskel aktivitetsmidlar Tilskot frå kommunen Loppemarknad Ingen svar Fysak-midlar BISTAND FRÅ KOMMUNEN frivillige lag i Volda kommune Figurane på neste side syner at det ikkje er rop etter kommunen som pregar lagslivet. Her bad vi lagsleiarane ta stilling til heilt konkrete tiltak/tilbod frå kommunen si side. Eit frivilligforum, ein møteplass der ein kan drøfte tema av interesse har betydning for vel halvparten av laga. Volda manglar møteplassen, dette vert stadfest av vel halvparten av laga, vel i varierande styrkegrad. Ein felles kulturkalendar har vore etterspurt av mange, dette vert stadfest av svara her. Langt færre etterspør rådgiving/ rettleiing frå kommunen. Mange organisasjonar køyrer eigne kurs, men svara viser at dette ikkje dekkjer heile behovet. Den hyppigaste nytta inntektskjelda er naturleg nok medlemskontingenten, unnataket er dei laga som er undergrupper av hovudlag, og som ikkje krev inn eigen medlemskontingent. Elles ser vi at bank og næringsliv utmerkjer seg som gode støttespelarar for lagslivet i Volda, framfor ulike former for inntekter som medlemane sjølve arbeider inn. Dette kjem vi tilbake til. s. 8 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s. 9

6 MØTEPLASS/STAD Å VÆRE RÅDGIVING/RETTLEI- VURDERTE PÅSTANDAR Ingen betydning Betydning Ingen betydning Betydning Vi bad laga ta stilling til ei rekke påstandar, og krysse av på ein skala frå1-7, der 1 er ikkje samd og sju er heilt samd. Vi presenterer dei følgjande figurane ukommenterte, og drøftar svara til sist i rapporten. Stor betydning Stor betydning ØKONOMIEN ER EIT HINDER FOR LAGET VÅRT ORGANISASJONSKURS KULTURKALENDER Ingen betydning Ingen betydning Betydning Betydning Stor betydning Stor betydning Både Ikkje og samd Både Ikkje og samd Diagrammet Diagrammet syner tilfredsheit syner med tilfredsheit med lokale/anlegg lokale/anlegg etter geografietter geografi Diagrammet syner Diagrammet tilfredsheit syner med tilfredsheit med lokale/anlegg lokale/anlegg etter lagkategori etter lagkategori Vi ser at trivselsskapande samfunnsengasjement er ei sterk drivkraft i frivillig sektor i Volda, tradisjon kjem på ein god tredjeplass, medan pliktkjensla nesten ikkje er til stades. På dette spørsmålet var det råd å krysse på mange alternativ, og vi ser at 6 av lagsleiarane har valt å krysse av på å bidra til trivsel i nærmiljøet. KVA MOTIVERER TIL FRIVILLIG INNSATS? MOTIVASJON DET ER VANSKELEG Å FÅ FOLK TIL Å TA PÅ SEG DET ER VANSKELEG Å FÅ FOLK TIL Å TA PÅ SEG VERV I LAGET VÅRT 3 2 Bidra til trivsel i nærmiljøet Av samfunnsengasjement Bringe vidare ein tradisjon Dyrke ei særskild interesse Spreie ein bodskap Auke eigen eller familiemedlemar sin trivsel Fremje ei sak Bidra for betra folkehelse Auke eigen kompetanse Betre eiga eller familiemedlemar si helse Skape tryggleik Auke andre sin kompetanse Kjenner det som ei plikt Nærmiljøet s. 1 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s. 11

7 LAGET VÅRT KJENNER OSS VERDSETTE I VOLDA LAGET VÅRT KJENNER OSS VERDSETTE I VOLDA DET ER EIT PROBLEM AT MYKJE ER PÅ DATA DET ER DET EIT ER PROBLEM EIT PROBLEM AT MYKJE AT MYKJE ER PÅ ER DATA PÅ DATA DET ER MEDLEMENE SOM AVGJER KVA AKTIVITETAR LAGET VÅRT DRIV DET ER MEDLEMENE SOM AVGJER KVA AKTIVITETAR LAGET VÅRT DRIV MED EIT KULTURHUS VIL BETY OPPSVING FOR LAGET VÅRT EIT KULTURHUS VIL BETY OPPSVING FOR LAGET VÅRT VI PRIORITERAR ARBEID FOR FOLKEHELSA VI PRIORITERAR ARBEID FOR FOLKEHELSA Å MOTTA STATLEGE MIDLAR BETYR FOR STOR STYRING AV AKTIV- Å MOTTA STATLEGE MIDLAR BETYR FOR STOR STYRING AV AKTIVITETEN s. 12 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s. 13

8 LAGET VÅRT KUNNE TENKT SEG FLEIRE OPPGÅVER LAGET HAR EIT OPE OG GODT MILJØ FOR ALLE SOM YNSKJER Å BIDRA Både Ikkje ogsamd Ikkje Både samd og VI VEL Å IKKJE SØKJE STATLEGE MIDLAR PÅ GRUNN AV FOR MYKKJE ARBEID INFORMASJON OM AKTIVITETAR I LAGET VÅRT ER LETT Å FINNE FOR ALLE I VOLDA INFORMASJON OM AKTIVITETAR I LAGET VÅRT ER LETT Å FINNE FOR ALLE I VOLDA 4 Både og Både Ikkje og samd Både Ikkje ogsamd LAGET NYTTAR SOSIALE MEDIER FOR Å NÅ MEDLEMENE MED INFORMASJON NYE MEDLEMER VERT GODT MOTTEKNE OG INKLUDERTE I LAGET VÅRT 8 8 Både og Ikkje Både samd og Både Ikkje ogsamd Både Ikkje ogsamd Både og s. 14 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s.

9 FRIVILLIGE VOLDA 212 REALITETAR OG UTFORDRINGAR DATA Største utfordringa i å gå ut og innhente data frå laga i Volda var å nå alle. Med ein gong kan me slå fast at det har me ikkje greid. Men, om denne rapporten ikkje omfattar alle laga i Volda, meinar me at svardata frå 89 lag gir oss eit rimeleg bra bilete, også når det kjem til geografisk fordeling og til type lag. I DET STORE BILDET Generelt må me gå ut i frå at organisasjonslivet i Volda har same utfordringar som elles i landet. At det i dag er eit mindre spekter av oppgåver ein menig lagsmedlem er kvalifisert til å drive i høve til for 3-4 år tilbake, er nok eit faktum også her. Styrefunksjonar kan vere krevjande, det er sjeldan kamp om å verte vald til kasserar. Ein del større lag vel å nytte profesjonelle til rekneskapsarbeidet. Handball- og fotballdommarar, så vel som dirigentar må vere utdanna eller kursa. Oftast er desse lønna. Forsikringar skal vere i orden før ein tek ut på eit meisterskap, og skal du vere leiar for ei speidargruppe bør vandelsattesten vere på plass. Sjølv for eit liten interesseorganisasjon eller klubb kan mange pengekister vere låste om ein ikkje er registrerte i Brønnøysundregisteret. Mykje av medlemsaktiviteten går med til å skaffe økonomi til lagsdrifta, særleg for støtteapparatet til barne- og ungdomsaktivitetar, og økonomien er avgjerande for dei fleste. Gjennom ein ny rapport, framlagt av Senter for forsking på sivilsamfunn og frivillig sektor, vert det langt på veg stadfest at auka formaliseringskrav har ført til svekking av medlemstrolla i dei frivillige organisasjonane. Å, DEI PENGA.. Det er oppløftande å sjå at økonomien i liten grad vert opplevd som eit hinder for majoriteten av laga i Volda. 17 av laga, flest innan kulturkategorien, stadfestar økonomien som hinder. 28 av laga opplever det ikkje som eit hinder, men vi har ei stor både-òg gruppe (38). Kva ein opplever som hinder kan vere veldig ulikt frå lag til lag. For enkelte aktivitetar er tilstrekkeleg økonomi td for å få på plass eit anlegg avgjerande for om aktiviteten i det heile kan drivast, medan det i andre aktivitetar handlar om å auke attraktiviteten for og dermed trivselen i det ein driv med. Den geografiske fordelinga er jamn her, eit lag i kvart bygdelag oppgir økonomi som hinder. Pr. november 212 var 67 lag i Volda registrerte i Frivilligregisteret. Registrering i frivilligregisteret er frivillig, men med alle dei økonomiske fordelane som ligg i å registrere seg der, mellom anna vilkår for å delta i grasrotandelen, vil dei fleste lag innsjå at det er lurt å registrere seg. I den ovanfornemnde rapporten, der det vert synt til Christensen, Strømsnes og Wollebæk si forsking på organisasjonar i Hordaland , går det fram at økonomien har betra seg for dei aller fleste organisasjonane dei ti siste åra. 8 % av laga dei har forska på har stadfest dette. Det er ikkje urimeleg å tru at dette langt på veg kan vere overførbart til våre lag i Volda. Etter medlemskontingent, som naturleg nok toppar frekvensen av nytta inntektskjelder, sidan så godt som alle lag har det, følgjer gåver frå bank og næringsliv. Volda har eit raust næringsliv og både Sparebankane og Tussa syner at dei ser verdien av eit aktivt frivilligliv gjennom jamnlege gåvetildelingar. Dei tre neste finansieringskjeldene er arrangementsinntekter, lotteri og sal og dugnad, altså midlar som laga jobbar inn sjølve. Ein betydeleg del av dette inngår i den jamne lagsverksemda, som t.d førebuing til basarar og messer. STATLEGE MIDLAR, EIT POTESIALE? Det er berre 9 av laga som oppgir at dei let vere å søkje om statleg støtte fordi dette er for arbeidssamt. 47 er heilt usamde i påstanden. Redselen for at slike midlar skal verke for styrande for aktiviteten er heller ikkje i stor grad til stades, men 13 av laga er samde i denne påstanden. Statlege midlar kjem på 6. plass i rekka over dei hyppigast nytta finansieringskjeldene, 23 av laga oppgir at dei i 211 henta inntekter frå statlege midlar. Det kan, sidan få ser ut til å vere avskrekka av prosedyrane med å søke slike midlar, såleis sjå ut til at her kan kan vere eit uutnytta potensiale. 7 lag er i Volda står i november 212 registrerte i grasrotandelen, i vårt materiale har 22 lag oppgitt tippemidlar, som også omfatta grasrotmidlar, som ei nytta finansieringskjelde i 211. Kva språk vi nyttar for å skildre aktivitetane kan vere avgjerande for om ein søknad går gjennom. Skriv ein at laget driv folkehelsefremjande aktivitet med delmål å integrere marginale grupper aukar truleg muligheitene. DRIVKRAFTA Men kva tenkjer den vanlege idrettsengasjerte forelder om dette når han eller ho har sagt ja til å vere leiar for fotballgruppa? Vi spurde lagsleiarane om dei prioriterar arbeid for folkehelsa (pkt. 7.8), og 1 av 19 idrettslag svarar nei eller både òg på dette spørsmålet. Det er innafor kulturkategorien vi fekk høgast score på dette spørsmålet. Korleis forklarar vi dette? Oppfattar ikkje idrettslaga i Volda det dei gjer som folkehelsearbeid? At kulturdeltaking gir helsegevinst er stadfesta gjennom HUNT-forskinga (Helseundersøkinga Nord-Trøndelag), men fysisk aktivitet er likevel det som mest har vore knytt til folkehelsebegrepet. Forklaringa kan ligge i spørsmålsstillinga: prioriterer laget arbeid for folkehelsa? Det er klart at idretten driv folkehelsearbeid, men for desse leiarane er det ikkje det dei prioriterar. (jfr. idrett og folkehelse-undersøkinga) I undersøkinga spurde vi om kva som motiverer til frivillig aktivitet, og folkehelse kjem heilt ned på åttande plass. Dei tre motivasjonsfaktorane på topp er bidra til trivsel i nærmiljøet (6), av samfunnsengasjement (43) og bringe vidare ein tradisjon (33). Dette gir eit meir nyansert bilete av kvar vi finn drivkrafta for det frivillige engasjementet i Volda. DEI FRIVILLIGE HUSA Når ein les tala er det viktig å sjå kva spørsmål det er svara på, og ikkje drage slutningar ut over det. Til dømes må påstanden Eit kulturhus vil bety oppsving for laget vårt, der har sagt seg usamd, lesast kun som eit uttrykk for det som gjeld laget og deira aktivitet. Det er viktig å ikkje ut i frå dette trekke ei slutning at frivillig sektor i Volda ikkje ønskjer kulturhus, for det er ikkje det lagsleiarane er spurde om. Det ein kan lese ut av svara er at kulturhus på ingen måte er avgjerande for utviklinga av det frivillige lagslivet. s. 16 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s. 17

10 Laga er bra tilfreds med lokale og anlegg ifølgje denne undersøkinga. Svara syner at det er kommunen sine lokale/anlegg som er mest brukt, men at det er mange kombinasjonsløysingar. Trass i at dei langt fleste seier seg nøgde med lokalitetar og anlegg er det likevel 16 lag som seier seg misnøgde. For dei laga dette gjeld kan det vere svært avgjerande for aktivitet og rekruttering. Desse 16 svara fordelar seg på alle typer lag, men med ei overvekt på idrett. I bygdene syner svara god tilfredsheit med lokalitetar og anlegg, men unnatak av to i postadresse Folkestad. avdelinga har laga ei oversikt over offentlege og privateigde lokale i kommunen: ALFABETISK OVERSIKT OVER FORSAMLINGS- HUS I VOLDA: Austefjord kyrkje Austefjorden, Samhald Austefjord ungd.hus Bedehuset Berte Kanutte, Auditoium Berte Kanutte, Kantine Betel Bjørkedal ungd.hus Dalsbygd Grendahus Dalsfjord kyrkje Dravlaus bedehus Folkestad kulturhusw Frelsesarmen Frikyrkja Fyrlykta kulturhus Gamle gymnaset Helgatun Hjartåbygda skule Høgtun Høgtun Åmelfoten Høydal skule sbygget Inselset grendahus Kalvatn skule Kårstabygget Lid bedehus Lid grendhus Mork skule/grendhus Mork ungdomshus Pinsekyrkja Rokken Røde kors-huset Straumshamn grendahus Straumshamn kyrkje Sætre bedehus Uppheim Varmestova på Reset Velsvik bedehus Vesttun grendahus Volda kyrkje Volda omsorgssenter Volda samfunnshus Volda turisthotell Volda ungdomsskule SAMARBEID Har laga nok med seg sjølve og sin eigen aktivitet, eller samarbeidar dei med andre? Her går det fram at 1 av laga samarbeidar med andre lag i kommunen. Men også nabokommunelag er samarbeidspartnarar. Som nummer tre kjem næringslivet, og her kan det vere eit definisjonsspørsmål om det å motta stønad eller sponsing kan vere rekna som samarbeid. Spørsmålet var ikkje nærare definert. Også når det kjem til offentlege aktørar finn vi fleire samarbeidsrelasjonar. Til grunnskule og barnehage (22), omsorgstenestene (18) og andre offentlege aktørar (22). Også vidaregåande og høgskule har samarbeidsrelasjonar mellom desse svara. KOMMUNAL BISTAND? I undersøkinga hadde vi med spørsmål som omhandla ønska samarbeid mellom frivillige lag og kommunen/kultur-avdelinga. At dette var førehandsdefinert var gjort med hensikt, det var nettopp dei nemnde formene for bistand og samarbeid vi ønska å få tilbakemelding på. Svara stadfestar behovet for å legge til rette både for kurs, møteplassar, fellesforum og formidlingsarenaar. Når det gjeld det siste er dette på gang gjennom StudiebygdA, digital integrasjon, der innsats må setjast inn på å få laga til å nytte muligheitene som vil ligge gjennom ulike nettløysingar. Å NÅ UT... Berre 16 lag svarar avkreftande på at dei nyttar sosiale medium for å nå medlemene med informasjon. Lagslivet i Volda er såleis godt integrerte i den digitale verda. Data er eit svært marginalt problem mellom desse lagsleiarane. Likevel ser vi at det å nå ut med informasjon kan vere eit problem. Vi la fram påstanden om at Informasjon om aktivitetar i laget vårt er lett å finne for alle i Volda. 63 lagsleiarar er ikkje samde eller svarar både òg i dette, og desse fordelar seg over heile spekteret av lagkategoriar og geografi. Vi må dermed konkludere med at tilgjenge for å delta som ny i ein lagsaktivitet ikkje er god nok.... OG Å KOME INN Men når nye medlemer først finn fram er sjansen for å verte godt motteken stor. 71 lag ligg i toppscore på at nye medlemer vert godt mottekne og inkluderte i laget vårt. Det same biletet finn vi i påstanden om at laget har eit ope og godt miljø for alle som ynskjer å bidra. Nokre steg står att for at dette fullt og heilt òg skal gjelde funksjonshindra, 14 svarar negativt på at lokale er tilrettlagde, og dei langt fleste er innan kulturkategorien. Men nokre lag svarar negativt på desse spørsmåla om lagsmiljø og inkludering. Nokre lag maktar ikkje å vere opne og inkluderande. Er det slitasje? Er der rammevilkåra som er for dårlege? VERDIEN Eller kan det vere det som kjem til uttrykk i denne påstanden: Laget vårt kjenner oss verdsette i Volda, der heile 19 lag seier seg usamde. Vi finn også her ei stor mellomgruppe på 37, og desse fordelar seg over heile lagsspekteret men med forholdsmessig stor overvekt i bygdene. Vi ser at spørsmålet var lite presist, det kan leggjast ulik betydning i Volda. Det kan lesast som Volda sentrum, som kommuneadministrasjonen, eller som politikarane. Til trass for at det kan ligge ulike tydingar i svara, handlar det om verdsetjing, og vi tenkjer det er urovekkjande at heile 19 lagsleiarar oppgir at dei ikkje kjenner seg verdsette. Av svara frå Austefjorden er det ingen som seier seg samde i påstanden, i postadresse Folkestad ein og postadresse Lauvstad to. Dersom Volda vert tolka som Volda sentrum kan dette tyde på ei sentrum-bygd-misnøye, men ein må her vere varsame med å konkludere. Kjensla av å vere lite verdsett er òg stor i sentrumslaga. Frivillig arbeid både fortener og betingar at ein skal kjenne seg verdsette, elles ser framtidsutsiktene for dette samfunnsviktige arbeidet ikkje gode ut. REKRUTTERING Frivillig sektor har på mange måtar endra karakter og form. Det kan synast å gå i retning av at det å la seg rekruttere til tidsavgrensa aksjonsprega tiltak og aktivitar er langt meir attraktivt enn å ta på seg styreverv. Påstanden det er vanskeleg å få folk til å ta på seg verv i laget vårt er det 2 lag som ikkje er samde i. Av desse 2 finn vi flest innanfor kulturkategorien og sosiale lag. Resten kan ein konkludere med meir eller mindre har valnemnder som slit. Kva så med fråfall av medlemer? I ei undersøking som Frivillighet Norge gjennomførte i 29 (medlemsundersøkelse om frivillig innsats, høsten 29) mellom sine medlemsorganisasjonar, går det fram at størsteparten av organisasjonane har opplevd medlemsvekst dei siste åra, og at denne var størst i organisasjonane med berre eit ledd. Kan dette tolkast som at dei tradisjonelle vertikalt oppbygde organisasjonane er i ferd med å tape terreng for grupper og samanslutningar av mindre byråkratisk karakter? I vårt materiale svarar 39 av laga at dei ikkje opplever fråfall. Dette spørsmålet var retta inn mot dei laga som organiserer barn og unge, og i alt 7 lag har svara på spørsmålet. 13 har svara veit ikkje. At det i barne- og ungdomslaga skalar av i medlemsmassen etter som dei vert eldre er naturleg, men om tilveksten er bra får vi ikkje svar på i tala våre. KVEN BESTEMMER? Les ein offentlege utredningar og planar kan ein innimellom få inntrykk av at frivillig sektor framstår som ei sareptas krukke. Forventningane til kva det frivillige organisasjonslivet skal kunne ta opp i seg av meir eller mindre definerte samfunnoppgåver er til dels store. Vi veit at det er her brorparten av alt det førebyggjande arbeidet i samfunnet føregår. Aktivitet er i seg sjølv førebyggjande og helsebringande, anten ein syng eller spring. Men kven bestemmer kva laget skal drive med? Vi ga laga påstanden Det er medlemene som avgjer kva aktivitet laget vårt driv og resultatet syner oss eit etter måten sjølvstendig medlemsstyrt lagsliv i Volda, med 48 som svarar samd. var ikkje samd i påstanden og i lag med den relativt store mellomgruppa på 34 kan det tyde på at det er krefter som dreg lagsaktiviteten bort frå primærinteressene i Volda òg. I ei undersøking Kommunenes Sentralforbund gjennomførte i 21, om frivillighet og kommunane, går det fram at ein relativt stor del av laga oppga at dei har inngått økonomiske avtalar som medfører oppgåver som ikkje ligg inn under foreininga sin opphavelege aktivitet ( Finn vi så ein restkapasitet i lagslivet i Volda? Påstanden laget vårt kunne tenke seg fleire oppgåver ga eit samd-svar frå eit sosialt lag. 26 av svara ligg i mellomgruppa, men er ikkje samde i dette. Ser vi svara på desse to spørsmåla i samanheng ser vi eit lagsliv med rikeleg av oppgåver som medlemane i all hovudsak er sameinte om. FØRINGAR OG PREMISSAR Med bakgrunn i den økonomiske tilstanden som kommunane står overfor er det lite realistisk å tenkje seg at Volda kommune vil kunne gi store økonomiske tilskot til lag og organisasjonar i nær framtid. I tillegg til å tilrettlegge rammer som lokalitetar og anlegg er det er såleis kvalifiserte rådgivings-og støttefunksjonar kommunen skal kunne bistå med. Kva dette kan bestå i, må kommunen vere tydeleg på, og syte for å vere tilgjengelege for laga som etterspør tenestene. Organisasjonskurs for å styrke styra og vonaleg få fleire til å ta på seg verv kan vere gode tiltak. Drilling i søknadsskriving kan vere svært innbringande, og eit svært aktuelt tiltak frå kommunen å tilby laga. Men sjølve aktiviteten vert det offentlege sterkt åtvara mot å blande seg bort i. Her er òg regjeringa svært tydeleg i frivilligmeldinga. Trass i at ulike statlege stønadsordningar legg føringar for kva som er lurt å drive med, eller legge vekt på om ein vil oppnå å få tilskot, må det offentlege syne stor varsemd i å legge økonomiske føringar som dyttar lagsaktiviteten i ei bestemt definert nytteretning. Frivilligheita lever av lyst og døyr av tvang, og er altfor verdifull til å gamble med. Det er dette som ligg i at frivillig sektor skal kunne utvikle seg på sine egne premisser (Stortingsmelding 39, 26/7 Frivilligmeldinga). UTORDRINGAR Ut frå materialet i denne meldinga kan vi i all hovudsak konkludere med at det står bra til med den frivillige lagsverksemda i Volda. Dette betyr ikkje at det ikkje kan verte betre. Vi har trekt ut av materialet sju felt som vi meinar er utfordringar som må gripast tak i, nokre av dei frivillige laga sjølve, andre i nært samarbeid med Volda kommune, næringsliv og lokalsamfunn elles. Felta er: Informasjon Verdsetjing Inkludering Leiarrekruttering Lokalitetar/anlegg Møteplassar Tilgjenge for alle Materialet vert teke vidare med i kommuneplanarbeidet. REFERANSAR Helseundersøkelsen Nord-Trøndelag, HUNT 1 ( ), HUNT 2 (199-97) og HUNT 3 (26-8). Ny-undersokelse-stort-omfang-av-samarbeid-mellom-kommuner-og-frivillige-organisasjoner/ Selle, Per og Strømstad Kristin: Organisasjonene og det offentlige, har vi fått en ny frivillighetspolitikk?, 212 Stortingsmelding 39, Frivillighet for alle (26/27) UTFORMING Tekst: Astrid Gjersdal Datainnhenting: Questalyze, levert av Aksnes AS, Ørsta Design: Kib&Morits, s. 18 / Frivillige Volda Frivillige Volda / s. 19

11 s. 2 / Frivillige Volda Volda kommune