TYSVÆR KOMMUNE. Hovudplan for avløp SAMANDRAGSRAPPORT

Transkript

1 TYSVÆR KOMMUNE Hovudplan for avløp SAMANDRAGSRAPPORT

2 MÅL Hovudplan avløp er ei rullering av Hovudplan avløp og vassmiljø vedtatt i kommunestyret sak 42/05 den Overordna mål Tysvær kommune vil følgje opp hovudmålet i EU sitt rammedirektiv og vassforskrifta, - sikre god miljøtilstand og om nødvendig forbetre tilstanden i ferskvatn, grunnvatn og kystvatn. Føremålet med hovudplan for avløp er å: Fastsette mål for handtering av avløp i Tysvær kommune. Klarlegge dagens status for kommunale og private kloakkanlegg. Lage handlingsplan med tiltak for å ha tilstrekkeleg kapasitet på kommunale avløpsanlegg. Tysvær kommune har som mål at alle vassforekomster minst skal oppretthalde eller oppnå god tilstand eller godt potensial i tråd med nærare gitte kriterium i vassforskrifta. EU sitt rammedirektiv for vatn, vassforskrifta og forureiningsforskrifta gir overordna rammer for kommunen sitt ansvar for handtering av kommunalt avløpsvatn. Rammedirektivet for vatn deler landet inn i 11 vassregionar. Rogaland er ein vassregion, som igjen er delt opp i fire vassområder Jæren, Dalane, Ryfylke og Haugalandet. Tysvær kommune tilhøyrer Haugalandet vassområde. Forureiningsforskrifta definerer kommunen sitt ansvar både som eigar av avløpssystem og reinseanlegg, og som forureiningsmyndighet. Kommunen er forureiningsmyndighet for alle utslepp opp til personeiningar (pe) ved utslepp til sjø, og opp til pe ved utslepp til ferskvatn. Fylkesmannen er forureiningsmyndighet for utslepp større enn pe til sjø, og for utslepp større enn pe til ferskvatn. Aksdalsvatnet mot Frakkagjerd. Foto: Tysvær kommune Spesifikke mål Vasskvalitet: Delmål 1 Følgje arbeidet med regionalplan for vassregion Rogaland, - herunder oppfølging av tiltak og mål satt i handlingsplan for å oppnå overordna mål for vasskvalitet. Delmål 2 Sjøområder og områder med ferskvatn som blir brukt til friluftsbad og rekreasjon skal ha god badevannskvalitet (minimalt med tarmbakterier). Delmål 3 Drikkevatna Stakkestadvatnet, Lysevatnet og Måvatnet skal ha god drikkevannskvalitet. Det same gjeld Ådnavatnet som reservekjelde. Delmål 4 Nordre Storavatnet og Søndre Storavatnet skal ha god kvalitet som prosessvatn til industrien. Kommunale avløpsanlegg: Kommunale reinseanlegg og slamavskiljarar Tysvær kommune skal drifte kommunale reinseanlegg og slamavskiljarar i samsvar med godkjente utsleppsløyve. Vurderingar av utsleppsløyve skal forankrast i miljømål, brukarinteresser og resipientvurderingar. Skjoldastraumen Foto: Tysvær kommune 2

3 MÅL Leidningsanlegg Det kommunale kloakknettet skal ha nok kapasitet og vere driftssikkert. Det skal vere separate system for spillvatn og overvatn Avløpsnettet skal vere utan lekkasjar og feilkoplingar Leidningsbrot skal reparerast omgåande Ved legging av nytt leidningsnett skal også eksisterande busetnad inkluderast og som hovudregel få pålegg om tilknyting, jf. planog bygningslova, Kapittel 27 Tilknytning til infrastruktur. Pumpestasjonar og overløp Pumpestasjonane skal ha standard og utforming som gir funksjonell og sikker drift, og som ivaretar helse, miljø og tryggleik for driftspersonellet. Kommunen skal ha oversikt over alle overløp på avløpsnettet, og eit system for å registrere og berekne driftstid for utslepp frå overløp. Handtering av overvatn I tettbygde strøk med store areal med tette flater må det vurderast i kvart enkelt område om det er nødvendig med åpne system/fordrøyningsbasseng for å handtere høge nedbørintensitetar. Nye utbyggingsområde skal ikkje føre til auka problem med flom og utvasking nedstraums i grøfte-/kanalsystem og vassdrag. Påslepp frå industri Kommunen skal ha oversikt over alle oljeog fettutskiljerar, og utarbeide rutinar for saksbehandling og tilsyn. Kommunen skal ha oversikt over alle industripåslepp, og ved behov utarbeide påsleppsavtalar. Private påslepp Det skal utarbeidast rutinar for saksbehandling av private påslepp. Oversikt/arkiv for røyrleggjarmeldingar skal vere oppdatert og àjour. Kostnader Dei kommunale avløpsanlegga skal forvaltast kostnadseffektivt, og kostnadene ved avløpshandteringa skal kunne dokumenterast med nøkkeltal. Kostnadene ved drift av kommunale avløpsanlegg skal dekkjast av kommunale avløpsgebyr. I gebyrgrunnlaget inngår kapitalkostnader knytta til investeringar, og kostnader til drift og vedlikehald. Slusedag. Foto: Tysvær kommune Drift Det skal føreligge faste rutinar for årsrapportering Kommunen sitt driftspersonell skal ha tilfredstillande kunnskap og kvalifikasjonar. Nødvendig opplæring og kompetanseheving skal prioriterast. Kommunen skal ha ein oppdatert database over leidningsnettet, og eit oppdatert driftskontrollsystem for avløpsanlegga i kommunen. Leidningsanlegg og tilhøyrande utstyr skal ha eit vedlikehald gjennom året som sikrar tryggleik og effektive driftstilhøve. Det skal vere eit utskiftingstempo for leidningsanlegg og tilhøyrande utstyr som sikrar ein god nok teknisk standard og kapasitet på avløpsnettet. Foreløpig mål for årleg rehabilitering av kommunalt vatn- og avløpsnett er sett til 1 1,5 % av samla lengde på det kommunale VA-nettet. Private avløpsanlegg Avløpsanlegg i spreidd busetnad skal tilfredstille krav til reinsing gitt i Tysvær kommune sine retningslinjer for behandling av søknad om utslepp av avløpsvatn frå bustad, hytter og liknande, vedtatt av kommunestyret i sak 42/05 den Vurderingar av utsleppsløyve skal forankrast i miljømål, brukarinteresser og resipientvurderingar. 3

4 SITUASJONEN I DAG Dagens hovedstruktur I Tysvær kommune er det 4 kommunale reinseanlegg (ramme for utsleppsløyve i parantes): Førresfjorden reinseanlegg (6.500 pe) Grinde reinseanlegg (750 pe) Slåttevik reinseanlegg (1.200 pe) Kårstø reinseanlegg (600 pe etter anleggsperioden) Leidningsnett: I sentrale deler av kommunen (Aksdal, Frakkagjerd og Førre) har leidningsnettet for liten kapasitet på grunn av mykje fremmedvatn som følgje av innlekkasje eller feilkoplingar, eller dårleg teknisk tilstand. Dette fører til auka driftskostnader og begrensningar i forhold til utbygging av nye bustad- eller næringsområder. 8 kommunale slamavskillarar Kallevik / Høie (150 pe) Gismarvik (50 pe) Susort / Lervik (520 pe) Hervik (200 pe) Notaflot (Skjoldastraumen) (200 pe) Bådsvik (Skjoldastraumen) (300 pe) Nypedalen (Hinderåvåg) (150 pe) Nedstrand (300 pe) Haugaland Næringspark (255 pe) Førland og Klovning/Padlane (260 pe) Kort oppsummert status: Ungt leidningsnett Høg dekningsgrad, dvs. godt utbygd leidningsnett i dei tettbygde områdene i kommunen + For liten kapasitet i leidningsnettet i sentrale deler av kommunen (Aksdal, Frakkagjerd, - Førre) For dårleg kapasitet ved Førresfjorden og Grinde reinseanlegg Ikkje tilfredsstillande reinsing av utslepp i Skjoldastraumen. I leidningskartverket er det registrert ca. 115 km avløpsleidningar (spillvatn, overvatn, avløp felles). Hovudtyngda av avløpsnettet er separatsystem. Tysvær kommune har eit forholdsvis ungt leidningsnett (ca. 50 år og yngre). Vasskvalitet i sjø og ferskvatn Arbeidet med organisering og finansiering av vassområda i Rogaland er i startfasen. Mykje vil bli avklart i løpet av Kommunane vil bli involvert i arbeidet med forvaltningsplanen, med overvaking og analyse av menneskaskapte påvirkningar og i arbeidet med lokale tiltaksanalyser. 4 Private avløpsanlegg: I perioden er det godkjent ca. 300 private avløpsanlegg i Tysvær kommune. Saksbehandling av utsleppsløyver blir handtert etter Tysvær kommune sine retningslinjer for behandling av søknad om utslepp av avløpsvatn frå bustad, hytter og liknande. Kommunen har ikkje oversikt over eldre private avløpsanlegg. Då er det også vanskeleg å vite om desse anlegga har tilfredsstillande reinsing, eller om utsleppa er i strid med gjeldande miljømål og brukarinteresser. Tysvær kommune har sett i gang eit prosjekt for å kartlegge avløpsanlegg for bustader og hytter som ikkje er tilknytta kommunalt nett. Reinseanlegg: Førresfjorden reinseanlegg har for liten kapasitet. Det er behov for snarlege tiltak for å auke kapasiteten eller ev. overføre avløpet til eit nytt reinseanlegg. Grinde reinseanlegg har for liten kapasitet. For å kunne opne for vidare utbygging i Grindeområdet må kapasiteten i reinseanlegget aukast, eller avløpet må overførast til eit nytt reinseanlegg Skjoldastraumen dei to kommunale utsleppa til Skjoldastraumen (500 pe) pluss eit privat utslepp (300 pe), har pr. i dag ikkje tilfredsstillande reinsing. Det må vurderast tiltak for å etablere tilfredsstillande reinsing tilpassa den sårbare resipienten, eller ev. overføre avløpet til eit anna reinseanlegg. Haugaland Næringspark eksisterande slamavskillar ved Haugaland Næringspark er ei midlertidig løysing fram til nytt reinseanlegg blir etablert.

5 UTVIKLING OG TILTAK Investeringstiltak Ny hovudstruktur for avløp Fase 1 i etablering av ny hovudstruktur blir utbygging av nye hovudleidningar frå Dragavika til Førre, Frakkagjerd, Aksdal og Grinde. Fase 2 i etablering av ny hovudstruktur for avløp blir ny sjøleidning frå Dragavika til Haugaland Næringspark og bygging av nytt hovudreinseanlegg ved Haugaland Næringspark. Fase 1 Fase 2 Haugaland Næringspark Overføring av avløp frå Dragavika og etablering av nytt hovudreinseanlegg ved Haugaland Næringspark Planen legg til grunn at Tysvær kommune har ca innbyggerar i 2025, og at ca pe vil vere tilknytta kommunalt avløpsnett. Hovudtyngda av desse personeiningane (ca %) vil vere tilknytta planlagt reinseanlegg ved Haugaland Næringspark. Det betyr at utsleppet frå reinseanlegget ved Haugaland Næringspark ein gong mellom år 2025 og 2030 vil bli større enn pe, og at anlegget må tilfredsstille krav gitt i forureiningsforskrifta for utslepp større enn pe til sjø. 5

6 UTVIKLING OG TILTAK Utgangspunktet i 14-8 i forureiningsforskrifta er såkalla sekundærreinsing (70% reduksjon av organisk stoff). Fylkesmannen kan fastsette lågare krav dersom ein gjer grundige undersøkingar som dokumenterer at resipienten ikkje vert skada av planlagt utslepp. Utsleppet må minimum gjennomgå primærreinsing (20% reduksjon av organisk stoff og 50% reduksjon av suspendert stoff). I begge alternativa vil ein fjerne eksisterande utslepp til den indre delen av Førresfjorden. Dette vil på sikt betre miljøtilstanden i denne sårbare resipienten. Nytt hovudreinseanlegg ved Haugaland Næringspark gjer det også muleg å sanere eksisterande utslepp frå Kallevik ved tilkopling til sjøleidningen frå Dragavika til Haugaland Næringspark. På sikt vil det i tillegg være aktuelt å overføre avløpet frå Slåttevik til det nye hovudreinseanlegget. Karmøy kommune har også vist interesse for å overføre avløp frå vestsida av Førresfjorden til nytt hovudreinseanlegg ved Haugaland Næringspark. Eit primærreinseanlegg dimensjonert for personeiningar er kalkulert til ca. 40 MNOK. Eit sekundærreinseanlegg dimensjonert for pe er kalkulert til ca. 65 MNOK. I tillegg kjem sjøleidning frå Dragavika til Haugaland Næringspark som er kalkulert til 27 MNOK. Samla sett vurderes nytt hovudreinseanlegg ved Haugaland Næringspark å vere det beste alternativet for Tysvær kommune både miljømessig, teknisk og økonomisk. I økonomiplanen er det sett av midler til prosjektering i 2012 og resipientundersøking ved planlangt utsleppspunkt i Førresfjorden i Bygging av første byggetrinn (9.900 pe) er planlagt utført i Andre byggetrinn (utviding til pe) er planlagt utført etter Overføring til Haugesund kommune sitt reinseanlegg på Årabrot er vurdert som eit alternativ til nytt hovudreinseanlegg ved Haugaland Næringspark. Haugesund kommune har kalkulert utviding av kapasiteten ved reinseanlegget ved Årabrot for å ta imot avløp frå Tysvær til 25 MNOK. Kostnader knytta til ev. ombygging av reinseanlegget ved Årabrot frå primærreinsing til sekundærreinsing er ikkje inkludert i kalkylen frå Haugesund kommune. I tillegg kjem nødvendige tiltak i leidningsnettet i Haugesund, kalkulert til 30 MNOK. Kostnader knytta til overføringssystemet frå Dragavika til Skåredalen i Haugesund er kalkulert til 18 MNOK. I tillegg må det byggast eit permanent reinseanlegg ved Haugaland Næringspark dimensjonert for pe. Dette er kalkulert til ca 10 MNOK. Samla sett vil dette alternativet koste ca MNOK. Det er sett av 1 mill kr til ny resipientundersøking ved utsleppspunktet i Førresfjorden i 2018 for å dokumentere effekten av utsleppet frå det nye hovedreinseanlegget ved Haugaland Næringspark. I handlingsplanen er det lagt til grunn at denne resipientundersøkinga vil dokumentere at primærreinsing gir tilfredsstillande reinsegrad i forhold til tilstanden i resipienten. Dersom dette ikkje er tilfelle og fylkesmannen krev sekundærreinsing, så må kostnadskalkylen for utviding av anlegget frå pe til pe aukast frå 10 MNOK til 35 MNOK. Mellom Førland og Tysværvåg. Foto: Tysvær kommune Bongsatjørnet. Foto: Tysvær kommune 6

7 UTVIKLING OG TILTAK Skjoldastraumen Følgjande alternativ er vurdert når det gjeld avløpsanlegg og utslepp i Skjoldastraumen: a) Overføring frå Skjoldastraumen til Grinde b) Nytt reinseanlegg med utslepp til Skjoldastraumen Rehabilitering av eksisterande leidningsnett Tysvær kommune har som mål at utskiftingstempo for leidningsanlegg med tilhøyrande utstyr skal sikre ein god nok teknisk standard og kapasitet i avløpsnettet. Foreløpig mål for årleg rehabilitering av kommunalt vatn- og avløpsnett settes til 1 1,5 % av samla lengde på det kommunale VA-nettet. Det betyr at det årleg skal rehabiliterast ca. 1 1,7 km av det kommunale avløpsnettet. Ved sanering av VA-nett i tettbygd strøk reknar ein ca. kr ,- pr meter samla for vatn- og avløp. Med fordeling av kostnadene (60 % på avløp), så blir det ein kostnad på kr ,- pr meter. På sikt bør nivået på rehabilitering av eksisterande leidningsnett aukast til mellom 5 og 10 millionar pr år. Fordelen med overføring av avløp frå Skjoldastraumen til Grinde er at ein samtidig kan sanere utslepp frå boligar langs vegen over til Aukland (ca boligar). Dei aktuelle anlegga er ikkje kartlagt, men det er grunn til å tru at mange av dei ikkje har tilfredsstillande reinsegrad i forhold til utslepp til ein sårbar resipient som Grindefjorden. Forskjellen i kostnader for dei to alternativa er mill kroner. For den summen kan det byggast mange nye separate avløpsanlegg med tilfredsstillande reinsegrad. Samla sett vurderes difor nytt reinseanlegg i Skjoldastraumen å vere det beste alternativet for Tysvær kommune både miljømessig, teknisk og økonomisk. Drifts- og plantiltak I tillegg til ordinær drift og vedlikehald er det foreslått følgjande konkrete tiltak: Revidering av internkontrollsystemet Utarbeiding av RoS-analyse og beredskapsplan for avløpsanlegg Øvrige kommunale utslepp Slåttevik og Kårstø reinseanlegg, og øvrige kommunale Utarbeiding av sanitærreglement Oppdatering av driftskontrollanlegg utslepp, vil bli vidareført som i dag. Ny stilling VA-drift Dokumentasjon av kvalitet på badevatn som Tysvær kommune hentar inn må systematiserast og gjerast tilgjengeleg for driftsansvarleg for avløpsanlegga, slik at ev. behov for tiltak kan vurderast. Sluse, Skjoldastraumen. Foto: Tysvær kommune Gravearbeid. Foto: Tysvær kommune 7

8 Hovedplan vassforsyning og avløp Handlingsplan avløp HANDLINGSPLAN nr. Investeringer Totalkostnad T00 Fullføring Førlandsfjorden - Hetland - Odland T00 Hovedleidningar VA Nesheim - Førre skule T01 VA Førre-Dragavika T02b Hovedleidningar VA Aksdal næringspark - Skeiseid T22 Førresfjorden reinseanlegg - Udnavika T03c VA Hervik (etappe 1) T29 Hovedreinseanlegg HNP (første byggetrinn T35 Kloakkpumpestasjon pe) Hinderåvåg T23 Grinde - Aksdal Næringspark T07 Sjøledning Dragavika-Haugaland NP T28 Kallevik - sanering utslepp T21 Sjøleidning Aksdal - Skeiseid T32 VA Hervik (etappe 2) T26 Skjoldastraumen - sanering utslepp T27 Skjoldastraumen reinseanlegg T06 Nye VA-ledninger Grinde-Søvik T31 Hovedreinseanlegg HNP (andre byggetrinn pe, primærreinsing) Rehabilitering ledningsnett (frå 1 mill - 9 mill pr år i løpet av planperioden) Sum investering i planperioden (20 år): Handlingsplan Handlingsplanen prioriterer tiltak som bidrar til å løyse kapasitetsproblemene i området Førre Aksdal Grinde. Planlagt oppstart av utbygging av overføringssystem og nytt hovudreinseanlegg ved Haugaland Næringspark med tilhøyrande tiltak er i Når utbygginga av nytt overføringssystem og reinseanlegg ved Haugaland Næringspark er ferdigstilt prioriteres opprydding i utslepp og bygging av nytt reinseanlegg i Skjoldastraumen. Handlingsplanen i hovudplan avløp er koordinert med hovudplan for vassforsyning, og med planlagde VA-investeringar i økonomiplanen for perioden Samla sett i planperioden ( ) er det planlagt investeringar i avløpssystemet i Tysvær kommune for ca. 270 MNOK. Frå skal det investerast ca. 150 MNOK, og frå ca. 120 MNOK. Etter 2015 vil midlar til rehabilitering av leidningsnettet bli auka gradvis frå 1 MNOK til 9 MNOK pr år. Gebyr Prioritering av tiltak og mål om 100 % dekningsgrad er lagt til grunn for berekning av gebyrutvikling. Auken i talet på abonnentar er satt lik forventa auke i befolkning, - dvs 1,5 % pr år. Tysvær kommune hadde i 2011 ca. 120 % dekningsgrad i forhold til finansiering av kommunale avløpsanlegg. Dette er inkludert utgifter og inntekter knytta til septiktanktøming. Uvikling Utvikling gebyr vatn: i gebyrnivå er vist i faste 2012-kroner. Grafen øverst på side 9 viser forventa utvikling i gebyr og dekningsgrad, basert på foreslått handlingsplan. Grafen nederst på side 9 viser sum gebyrgrunnlag (kapitalkostnader og drift), sum inntekt og forventa utvikling i fond Forbruksgebyr (variabel del) 2450, ,- 3811,- Abonnementsgebyr (fast del) 812,- 872,- 1023,- 1263,- Gebyr for normal bolig 3262,- 3504,- 4108,- 5074,- Utvikling gebyr i gebyrnivå avløp: Forbruksgebyr (variabel del) 2414,- 3086,- 4175,- 4175,- Abonnementsgebyr (fast del) 806,- 1030,- 1394,- 1394,- Gebyr for normal bolig 3220,- 4116,- 5569,- 5569,- 8

9 GEBYRUTVIKLING GEBYRSTØRRELSE - DEKNINGSGRAD 25,00 Avløp 130 % 120 % 20, % 100 % 15,00 90 % Gebyr pr m3 10,00 80 % 70 % Dekningsgrad 60 % 5,00 50 % 40 % 0, % Gebyr (kr/m3) DEKNINGSGRAD FONDSUTVIKLING 30 Avløp Mill. kroner SUM GEBYRGRUNNNLAG SUM INNTEKT FOND 9