Hovudplan for vassforsyning SAMANDRAGSRAPPORT

Transkript

1 TYSVÆR KOMMUNE Hovudplan for vassforsyning SAMANDRAGSRAPPORT

2 MÅL Føremålet med å utarbeide hovudplanen for vassforsyning er å: Fastsette mål for vassforsyninga i Tysvær kommune Klarlegge dagens status for vassforsyninga i Tysvær kommune Lage handlingsplan med tiltak for å nå målsettingane om sikker vassforsyning med tilstrekkelig kapasitet og kvalitet Aksdalsvatnet mot Frakkagjerd. Foto: Tysvær kommune Som vassverkseigar må kommunen: søke om godkjenning av vassverk i samsvar med krav i drikkevannsforskrifta. Mattilsynet gir slik godkjenning og gjennomfører tilsyn. sørge for at drikkevatnet tilfredsstiller krav til kvalitet, mengde og leveringstryggleik når det leveres til forbrukar. Kommunen har vidare ei klar opplysningsplikt, både til eigne abonnentar og tilsynsmyndighetene (Mattilsynet og kommunehelsetenesta). Opplysningsplikten gjeld all relevant informasjon om vasskvaliteten, og ei løpande orientering i dei tilfellene der vassforsyningssystemet ikkje tilfredsstiller gjeldande krav. Overordna mål for vassforsyning Tysvær kommune skal levere nok og hygienisk trygt drikkevatn. Det skal vere tilstrekkeleg kapasitet på hovudforsynings- og distribusjonsnettet Som langsiktig mål ønskjer Tysvær kommune å være sjølvforsynt med drikkevatn frå eigne kjelder. Spesifikke mål Vasskvalitet Tysvær kommune skal levere godkjent drikkevatn til hus og bedrifter. Vatnet skal leverast frå eigne vassverk i Hervik, Tysværvåg, Skjoldastraumen og Hinderåvåg med tillegg av leveranse frå Haugesund vassverk og Karmøy vassverk. Kvaliteten på drikkevatnet skal ikkje forringast i Tysvær kommune sitt leidningsnett ut til forbrukar. Kvaliteten på drikkevatnet på leidningsnettet skal kontrollerast regelmessig etter prøvetakingsprogram godkjent av Mattilsynet. Det skal være eit operativt internkontrollsystem som sikrar at myndigheitskrav og interne krav blir overholdt. Kapasitet Vasstrykket hjå forbrukar (ved avstikk frå kommunal leidning) skal når nye trykksoner er etablert, liggje mellom 3 og 8 bar under vanlege forsyningstilhøve. Trykktap på stikkleidning samt montering av trykkreduksjon ved for høgt trykk inn, er forbrukar sitt ansvar. Tysvær kommune har ikkje ansvar for leveranse av prosessvatn til industri. Vasskrevjande næringsverksemd kan der det er mogleg, og etter særskilt avtale, få nok vatn i dei utpeikte næringsområda. Distribusjonsnettet blir ikkje dimensjonert for fri vatning om sommaren eller frosttapping vinterstid. I tørre periodar om sommaren, og særskilt kalde periodar vinterstid kan det innførast restriksjonar på forbruk. Nye bustadområde med småhusbebyggelse skal ha uttak for brannvatn med kapasitet 20 l/s. Uttaket kan skje frå to kummar med maksimalt slangeutlegg 200 meter. Det skal være tilstrekkelig brannvatn i høgdebasseng til minimum 2 timar slokketid. I nye næringsområde eller bebyggelse med brannvannskrav på 50 l/s, må det gjerast ei konkret vurdering av om det offentlige leidningsnettet har tilstrekkelig kapasitet eller om det alternativt må stillast krav til utbyggjar om etablering av separat forsyning av brannvatn. 2

3 MÅL Effektivitet Kostnader Dei kommunale anlegga for vassforsyning skal forvaltast kostnadseffektivt, og kostnadene ved vassforsyninga skal kunne dokumenterast med nøkkeltal. Kostnadene ved kommunal vassforsyning skal dekkjast av kommunale gebyr, og skal vere sjølvfinansierande. I gebyrgrunnlaget inngår kapitalkostnader knytta til investeringar og kostnader til drift og vedlikehald. Sprinklaranlegg må vurderast særskilt i kvart enkelt tilfelle ut frå kapasiteten på leidningsnettet på den aktuelle uttaksstaden. Ved leggjing av nytt leidningsnett skal også eksisterande busetnad inkluderast, og som hovudregel få pålegg om tilknyting, jf. planog bygninglova, kapittel 27 Tilknytning til infrastruktur. Ingen forsyningsområder skal ha lekkasjeandel på meir enn 30% av total vassforsyning. Tryggleik Alle områder med unntak av HinderåvågNedstrand skal kunne forsynast frå to uavhengige kjelder. Hindervåg-Nedstrand skal ha bassengvolum til å forsyne i 12 timar når midlere uttak av vatn er lagt til grunn. Ved utfall av hovudvasskjelde, skal kjelde nummer to forsyne med vatn innan 2 timar. For område med meir enn 1000 personar skal ikkje leidningsbrot gi avbrot i vassforsyninga i meir enn 2 timar (tosidig forsyning via ringsystem eller frå alternativ kjelde). Tysvær kommune skal ha ein beredskapsplan for vassforsyninga i kommunen inklusiv rutinar for forsyning med krisevatn. Som naudreserve i tilfelle ei alvorleg kjeldeforureining skal det vere eit opplegg for å gi innbyggjarar vatn til matlaging og drikke (minimum 5 l per person per døgn). Drift Det skal føreligge faste rutinar for årsrapportering Kommunens driftspersonell skal ha tilfredstillande kunnskap og kvalifikasjonar. Nødvendig opplæring og kompetanseheving skal prioriterast. Kommunen skal ha ein oppdatert database over leidningsnettet i Gemini VA, og kunne foreta simuleringar av vassforsyningssituasjonen. Kommunen skal ha eit automatisk system for overvakning og logging av driftstilstand og alarmering av avvikssituasjonar. Leidningsnett og tilhøyrande utstyr skal ha eit vedlikehald gjennom året som gir sikker vassforsyning, god kvalitet på drikkevatnet og effektive driftstilhøve. Rehabilitering. Det skal vere eit utskiftingstempo for leidningsanlegg og tilhøyrande utstyr som sikrar ein god nok teknisk standard og kapasitet i vassforsyningssystemet. Foreløpig mål for årleg rehabilitering av kommunalt vatn- og avløpsnett er sett til 1 1,5% av samla lengde på det kommunale VA-nettet. Aksdalsvatnet Foto: Tysvær kommune 3

4 SITUASJONEN I DAG Med unntak av Nedstrand og Hervik som har eigne vassverk, er det pr. i dag eit samanhengande hovudnett bygd rundt tre vasskjelder: Haugesund vassverk (Førre vassverk, med Stakkestadvatnet som kjelde), Tysværvåg vassverk (Ådnavatnet) og Skjoldastraumen vassverk (Måvatnet). Førre vassverk kjøper vatn frå Haugesund vassverk, medan dei andre er Tysvær kommune sine eigne vassverk. l/s 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 Tysværvåg vv Førre vv Skjoldastraumen vv SUM Utvikling i leverte vannmengder, l/s År Førre vassverk (raudt), Tysværvåg vassverk (blått) og Skjoldastraumen vassverk (grønt) Om lag 76 % av kommunen sine innbyggarar er tilknytta kommunal vassforsyning. Gjennomsnittleg produksjon av vatn er m³/d (tilsvarande 53 l/s). Det er totalt om lag 195 km kommunale vassleidningar i kommunen. Av leidningar av kjent materiale er nesten alt plastmateriale: 91 % PVC og 7 % PE. Dei eldste leidningane er frå ca Totalt volum på høgdebasseng i drift er m³. Med 30 % av maksimalt døgnforbruk brukt til utjamningsvolum blir reservekapasiteten m³, noko som i gjennomsnitt for kommunen gir 10 timars reserve ved maksimalt døgnforbruk. Lekkasjane i vassforsyningssystemet totalt er ca. 26 l/s, som tilsvarer ca. 50 % av produsert vassmengde. Vasskvalitet og kjelder Stakkestadvatnet (Haugesund vassverk) forsyner Førre vassverk. Kjelda har høgt fargetal og låg ph, men vatnet gjennomgår fullreinsing og har bra kvalitet. Haugesund kommune har ansvar for vassverket. Måvatnet forsyner Skjoldastraumen fram til Grinde. Kjelda har akseptabelt lågt fargetal og antas å ha god kapasitet, men er ikkje sikra med tanke på bruk som framtidig hovudkjelde. Prosessanlegget i Skjoldastraumen vassverk er svært enkelt og består av lutdosering for phjustering og desinfisering ved UV-stråling. Ådnavatnet tilfredsstiller ikkje krava til fargetal, og det må byggast anlegg for fjerning av humus dersom denne vasskjelda skal kunne nyttast vidare. Kommunestyret i Tysvær vedtok ny hovudstruktur for kommunal vassforsyning der Ådnavatn blir nedgradert frå hovudvasskjelde til reservevasskjelde. Karmøy og Tysvær kommune har i fellesskap lagt ny vassleidning frå Fosen via tunnel under Førresfjorden til Haugaland Næringspark. Etter avtale vil Karmøy kunne forsyna ein viss del av Tysvær sitt vassbehov via denne leidningen. Vatnet frå Håvåstjørna til Hervik vassverk har svært høgt fargetal. Kommunen ønskjer difor å knytte bygda til øvrig kommunalt nett ved å leggja ny leidning frå Bjørk til Håvås. 4

5 SITUASJONEN I DAG Kapasitet og tryggleik Ved utfall av enten Haugesund vassverk eller Ådnavatnet i dagens situasjon, vil det bli problem med vassforsyninga fleire stader i leidningsnettet. Spesielt er hovudforsyninga mot Aksdal både frå Førre og frå Tysværvåg flaskehalsar i systemet. Måvatnet som framtidig hovudkjelde krev vesentleg auka kapasitet mellom Skjoldastraumen og Aksdal. Reservekapasitet i høgdebassenget i Førre er kun 2 timar, og vil bli redusert ettersom innbyggartalet aukar. Tosidig forsyning for område med meir enn 1000 personar Nord for Tysværvåg blir alle befolkningstette områder dekt av minst to vasskjelder. Sør for Tysværvåg er det ingen reservevasskjelder. Ved Tysværvåg er det eit strekk på ca. 1 km der leidningsbrot vil kutte all tilførsel av vatn til søre Tysvær inntil leidninga er reparert. Likeeins vil brot i leidninga over Mjåsund bru kutte all tilførsel av vatn til Haugaland næringspark og området rundt Gismarvik, inntil leidninga er reparert. Forsyning frå Karmøy kommune via T-sambandet er mulig, og vil bidra til å sikre forsyningssituasjonen for søre del av kommunen. Denne leidningen skal i første rekke sikre brannvatn til tunnelen, men vil også kunne forsyne vatn frå Karmøy til Tysvær eller omvendt. Brannvannsforsyning For høgtrykkssoner med lokal pumping og endeleidningar med relativt små dimensjonar vil det være uråd å få tilstrekkelig kapasitet, 20 l/s for boligområder og 50 l/s for næringsområder. I tillegg er store deler av kommunen svært spredtbygd, utan offentleg vassforsyning. Kommunen har difor behov for tankbil til slokking. Målet om minimum 2 timers brannvannsreserve i høgdebasseng er tilfredsstilt i heile kommunen, med unntak av Hervik som har maksimalt 50 minutt. Supplert med tankbil vil brannvannsdekninga vere akseptabel. Åpen dag på brannstasjon. Foto: Tysvær kommune Leidningsnett Mesteparten av leidningsnettet er PVC materiale, og deler av leidningsnettet er rundt 40 år gammalt. Dårlegare leggjemetodar og dårleg materialkvalitet på PVC røyr frå før 1982, gjer redusert restlevetid for leidningsanlegg i Førre og Skjoldastraumen. Faren for leidningsbrot vil auke dersom det ikkje blir sett av tilstrekkeleg med ressurser til fornying av leidningsnettet. Kort oppsummert status + Tilgang på fleire uavhengige vasskilder Tosidig forsyning til tettstadene i nordre del av kommunen - Dårleg reservekapasitet i høgdebassenget i Førre Begrensa kapasitet i hovudnettet rundt Aksdal Ådnavatnet har uakseptabelt høgt fargetal Dårleg forsyningssikkerhet sør for Tysværvåg Høg lekkasjeandel 5

6 FRAMTIDIG FORSYNING OG TILTAK Prognose Til grunn for prognosane for 2030 har vi lagt følgjande føresetnader: 1,5 % årleg auke i innbyggartal. Den absolutte mengda til landbruk og til Statoil Kårstø er satt lik i 2030 som i Spesifikk mengde (mengde per person) til hushald og til næring og institusjon er satt lik i 2030 som i Lekkasjeandelen er redusert frå dagens 53 % til eit mål på 30 %. Det er lagt inn ei framtidig forsyningsreserve for uforutsette forhold på 10 %. Etablering av trykk- og målesoner Inndeling av nettet i forbruks- og trykksonar knytta til kvart høgdebasseng, vil gje betre kontroll på trykk, alder på vatnet, reservevolum, forbruk og lekkasjar. Rehablilitering av eksisterande leidningsnett Det bør lagast ein rehabiliteringsplan for gamle PVC leidningar, og settast av pengar til årleg utskifting. For å nå mål for årleg rehabilitering av kommunalt vatn- og avløpsnett på 1 1,5 % av samla lengde på det kommunale VA-nettet, må årlege midler til rehabilitering aukast i forhold til dagens nivå. Kjelde og nettkapasitet Ny hovudstruktur for kommunal vassforsyning vedtatt av kommunestyret i Tysvær er lagt til grunn for valg av tiltak. Ådnavatn blir nedgradert frå hovudvasskjelde til reservevasskjelde. Før Ådnavatnet koples ut som hovudkjelde må kapasiteten i leidningane mellom Førre og Aksdal og mellom Aksdal og Tysværvåg aukast. Desse må dimensjonerast for å kunne forsyne heile nettet med tilstrekkelig vatn til normalt forbruk, også ved utfall av Haugesund vassverk. Måvatnet som framtidig hovudkjelde krev vesentleg auka kapasitet mellom Skjoldastraumen og Aksdal. l/s 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 - Husholdning Landbruk Næring og Kårstø Lekkasjer Reserve institusjon ,5 2,3 4,0 6,4 24, ,0 2,3 6,3 6,4 18,0 6,0 Vassforbruk fordelt på kategori i 2010 og anslått fordeling for 2030 Tosidig forsyning for søre Tysvær Etter avtale vil Karmøy kommune via leidning gjennom tunnel i T-sambandet kunne bidra til å sikre forsyningssituasjonen sør for Tysværvåg nokre år. For å sikra søre Tysvær tosidig forsyning uavhengig av Karmøy kommune, må det leggjast ein ny sjøleidning frå Dragavik til Haugaland næringspark. Investeringstiltak i to faser Planlagte investeringstiltak er vist i skissene på side 7. Skissene viser hovudstruktur og vassmengder, samt dei aktuelle tiltaka fordelt på to fasar: Fase 1: Naudsynte forsterkingstiltak i hovudnettet når Ådnavatn blir reservekjelde. Gjennomføres fram til og med Fase 2: Tiltak for å etablere Måvatn som hovudkjelde, inkludert naudsynte forsterkingstiltak på hovudnettet mellom Skjoldastraumen og Aksdal. Gjennomføres etter Drifts- og plantiltak I tillegg til ordinær drift og vedlikehald er det foreslått følgjande konkrete tiltak: Revidering av internkontrollsystemet Utarbeiding av RoS-analyse og beredskapsplan for vassforsyninga Utarbeiding av sanitærreglement Oppdatering av driftskontrollanlegg Ny stilling på VA-drift Bongsatjørna. Foto: Tysvær kommune 6

7 FRAMTIDIG FORSYNING OG TILTAK T1 T20 T2 T13 T14 T5 T17 T3 Fase 1: Forsterkningstiltak før nedgradering av Ådnavatnet til reservekjelde T6 T9 T11 T10 T12 PROSJEKTFASE X Y -- xxx xx x T16 T19 Fase 2: Forsterkningstiltak for å nytte Måvatnet som hovudkjelde 7

8 HANDLINGSPLAN OG GEBYR Hovedplan vassforsyning og avløp Handlingsplan vatn Tiltak nr. Investeringer Totalkostnad T00 T-forbindelsen vannleidning T00 Hovedleidningar VA Nesheim - Førre skule T00 Hovedvannleidning Nesheim - Haugesund vannverk T01 VA Førre-Dragavika T02b Hovedleidningar VA Aksdal næringspark - Skeiseid T03c VA Hervik (etappe 1) T10 Nytt vassverk Måvatnet T13 Trykkaukestasjon Aksdal T14 Trykkaukestasjon Tysvær sør T17 Trykkauke og separat tilførsel Lønning HB T12 Ny hovedforsyning Grinde-Aksdal NP T05 Sjøledning Dragavika-Breivik T16 Trykkaukestasjon Aksdal-Førre T20 Etablering av trykk-/målesoner T32 VA Hervik (etappe 2) T15 Auka bassengkapasitet Førre vassverk T06 Nye VA-ledninger Grinde-Søvik T09 Sjøledning Søvik- Aukland T11 Ny hovedforsyning Skjoldastraumen-Aukland T19 Høgdebasseng og trykkaukestasjon Haugaland NP Rehabilitering leidningsnett (frå 1-6 mill pr år i løpet av planperioden) Sum investering i planperioden (20 år): Handlingsplan Handlingsplanen prioriterer tiltak som sikrar god vassforsyning til Hervik og som gjer det muleg å nedgradere Ådnavatnet til reservekjelde og gi betre kapasitet og sikkerhet i forsyningssystemet frå nord til sør i kommunen (fase 1). Frå 2020 (fase 2) prioriteres utbygging av Måvatn som ny hovudvasskjelde for heile Tysvær kommune. Handlingsplanen i hovudplan avløp er koordinert med hovudplan vassforsyning, og med planlagde VA-investeringar i økonomiplanen for perioden Samla sett i planperioden ( ) er det planlagt investeringar i vassforsyningssystemet i Tysvær kommune for ca. 290 MNOK. Frå skal det investerast ca. 120 MNOK, og frå ca. 170 MNOK. Det vil bli eit kraftig hopp i investeringsnivå i 2012 og 2013 i samband med planlagde tiltak for å auke kapasiteten og betre forsyningssikkerheten i vassforsyningssystemet (fase 1). Etter 2015 vil midlar til rehabilitering av leidningsnettet bli auka gradvis frå 1 MNOK til 6 MNOK pr år. Gebyr Prioritering av tiltak og mål om 100 % dekningsgrad er lagt til grunn for berekning av gebyrutvikling. Auken i talet på abonnentar er satt lik forventa auke i befolkning, - dvs 1,5 % pr år. Tysvær kommune hadde i 2011 ca. 110 % dekningsgrad i forhold til finansiering av kommunal vassforsyning. Utvikling i gebyrnivå er vist i faste 2012-kroner. Grafen øverst på side 9 viser forventa utvikling i gebyr og dekningsgrad, basert på foreslått handlingsplan. Grafen nederst på side 9 viser sum gebyrgrunnlag (kapitalkostnader og drift), sum inntekt og forventa utvikling i fond. Uvikling gebyr vatn: Utvikling i gebyrnivå Forbruksgebyr (variabel del) 2450, ,- 3811,- Abonnementsgebyr (fast del) 812,- 872,- 1023,- 1263,- Gebyr for normal bolig 3262,- 3504,- 4108,- 5074,- Utvikling gebyr avløp: Forbruksgebyr (variabel del) 2414,- 2723,- 3812,- 3993,- Abonnementsgebyr (fast del) 806,- 909,- 1273,- 1333,- Gebyr for normal bolig 3220,- 3632,- 5064,- 5326,-

9 GEBYRUTVIKLING GEBYRSTØRRELSE - DEKNINGSGRAD 25,00 Vann 130 % 120 % 20, % 100 % 15,00 90 % Gebyr pr m3 10,00 80 % 70 % Dekningsgrad 60 % 5,00 50 % 40 % 0, % Gebyr (kr/m3) DEKNINGSGRAD FONDSUTVIKLING 30 Vann Mill. kroner SUM GEBYRGRUNNNLAG SUM INNTEKT FOND 9

10