Мерзімді баспасөз болып саналмайды. Тек «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС қызметкерлеріне арналған және көпшілікке таратылмайды.

Transkript

1 Мерзімді баспасөз болып саналмайды. Тек «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС қызметкерлеріне арналған және көпшілікке таратылмайды 32 / наурыз / 2016 Әйел-қыздар мерекесімен! Айналаға жарық берген Жиырма жылдық еңбек өтілі бар Зибагүл Сыздықова өзі және сүйікті кәсібі жайлы Біздің қыздар БМЗ шихта дайындау цехы басқару пульті операторларының тыныстіршілігі жайында Корпорацияның бетке ұстарлары Табысты карьера жасаған нәзік жанды әріптестер туралы бірер сөз 6 б. 8-9 б б.

2 2 БАСТАПҚЫ ДЕРЕККӨЗДЕН БАСТАПҚЫ ДЕРЕККӨЗДЕН 3 Құрметті әріптестер! Сіздермен газетіміздің жаңа саны арқылы қауышып отырғаныма қуаныштымын! Өткен жыл дағдарысқа қарамастан Қазақмыс үшін тұрақты жыл болды. Біз өндірістік және әлеуметтік міндеттерімізді толық орындадық. Ең бастысы, бұрын уәде етілгендей, 2016 жылдың 1-қаңтарынан бастап барлық қызметкерлеріміздің жалақысын өсіруге мүмкіндік алдық. Қай кезде де әлеуметтік жауапкершілігі мол Қазақмыс алдағы уақытта да еңбек ұжымының әл-ауқатын арттыруды мақсат ететін компания болып қала бермек жылы өндіріс қауіпсіздігіне басымдық беруіміз керек. Мен бұл туралы Қауіпсіздік комитетінің дәстүрлі жиынында да айтқан болатынмын. Бірінші кезекте, басшылар, инженерліктехникалық қызметкерлер қауіпсіздік талаптарының орындалуына көңіл бөліп, еңбек етуге барынша қауіпсіз жағдай жасауы қажет. Міне, біз үшін дәстүрге айналған көктемнің алғашқы мерекесі 8-наурыз, әйел-қыздар мейрамы да келіп қалды. Қазақмыста жұмыс істейтін нәзік жандылар алдына мақсат қоя білетіндігімен, еңбексүйгіштігімен ерекшеленеді. Олар осындай қасиеттерімен үлгі тұтуға тұрарлық. Күн сайын сіздердің қолдауларыңыз бен шынайы қамқорлықтарыңызды сезіну біз үшін бәрінен де маңызды. Әр нәрсеге төзімділікпен және түсіністікпен қарайтын, сол арқылы ерлерді қайырымды, күшті болуға ынталандырып отыратын әйелдер қауымының алдында бас иемін! Сіздерге денсаулық, татулық және әйел бақытын тілеймін! Құрметпен, Эдуард ОГАЙ, «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Директорлар кеңесінің төрағасы. Құрметті әріптестер! Біздің ұжым өткен жылы талмай еңбек етті. Кеншілер, кен байытушылар мен металлургтеріміз аянбай төккен тердің арқасында корпорация негізгі жоспарлық көрсеткіштерге қол жеткізді. Бүгінгідей ғаламдық дағдарыс жағдайында бұл оңай дүние емес. «Бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып», жұмыла қызмет етудің арқасында өндірістік табысты ғана емес, еңбек ұжымдарының әлеуметтік тұрақтылығын да сақтап қалуға мүмкіндік туды жылы да корпорация құрылымдарының өндіріс қарқынын осы қалпында сақтай отырып, өнеркәсіп қауіпсіздігі және еңбек қорғау саласындағы стратегияларымызды іске асырады деп сенемін. Біздің жетістіктерімізге әйел қауымының да қосқан үлесі зор. Бүгінде Қазақмыстың құрамындағы өндіріс ошақтарында ондаған мың әйел еңбек етеді. Арасында жоғары дәрежелі жетекшілер, департаменттер мен басқарма басшылары да аз емес. Олар табысқа кәсіби біліктілігінің және еңбекқорлығының арқасында қол жеткізді. Корпорацияда әйелдердің карьера жасауына, өзін-өзі жетілдіруіне толық жағдай жасалған. Олар биыл да ортақ іске зор үлес қосады деп үміттенемін. Корпоративтік газетіміздің кезекті саны көктемнің керемет мерекесі Халықаралық әйел-қыздар күні қарсаңында жарық көргелі отыр. Құрметті, қыз-келіншектер, аналар, апа-қарындастар! Сіздерге зор денсаулық, отбасыларыңызға бақыт тілеймін! Аман болыңыздар! Құрметпен, Бақтияр ҚРЫҚПЫШЕВ, «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Бас директоры. Бұл халықаралық мереке! Қызықты деректер 1910 жылы Социалист әйелдердің халықаралық конференциясында Клара Цеткин Халықаралық әйелдер күнін бекітуді ұсынды жылы Халықаралық әйелдер мерекесі демалыс күніне, яғни, 8-наурызға сәйкес келді. Содан бері мереке дәл осы күні тойланатын болды. Посткеңестік кеңістікте әйелдер мейрамын Қазан төңкерісі алып келді деген түсінік бар. Алайда бұл жаңсақ пікір. «Халықаралық» әйелқыздар күні тұңғыш рет 1911 жылы Еуропаның Австрия, Германия, Дания және Швейцария сынды төрт елінде бір жылда, бірақ әртүрлі уақытта тойланыпты. Келесі жылы да мерекені сол бірнеше ел ғана атап өткен. Ресейде бұл мереке алғаш рет 1912 жылы тойланған. Оның қай күнмен тұспа-тұс келгенін де, мерекенің «халықаралық» деген атын бүркемелеп, саяси бояуын қанықтырған ұйымдастырушылардың атыжөні де әлі күнге дейін белгісіз. Әйелдер мерекесі 1914 жылдың 8-наурызында бірден Австрия, Дания, Германия, Нидерланд, Ресей және Швецария сынды алты елде қатар атап өтілді. Сол тұста басталып кеткен Бірінші дүниежүзілік соғыс Еуропаны көпке дейін мейрам атаулыны ұмытуға мәжбүр етті. Ресейде билік басына большевиктер келгеннен кейін Халықаралық әйелқыздар күнін қайтадан елеп-ескеріп, оған ресми мәртебе берді. Тарихшылар мен саясаттанушылардың пікірінше, комиссарлар еуропалық социалистердің әдіс-тәсілдерін православ шіркеуіне қарсы идеологиялық құрал ретінде пайдалана білді. Олар 8-наурыздың мәнін арттыра отырып, Кеңес азаматтарының сол тұста атап өтілетін бірқатар діни мерекелерден бас тартуына ықпал етуді көздеді. Біріккен Ұлттыр Ұйымы 1975 жылды Халықаралық әйелдер жылы деп жариялады. КСРО делегациясының ұсынуымен 8-наурыз Халықаралық әйелдер күні деген ресми мәртебеге ие болды. Алайда, КСРО-да бұл мереке 1965 жылдан бері демалыс күні болып жарияланып та қойған болатын. Қазір жетінші және сегізінші наурыз күндері таң атпай гүл шоқтарын құшақтап, бір жаққа асығып бара жатқан ер адамдарды көптеп кездестіруге болады. Олардың посткеңестік кеңістік азаматтары екеніне титтей де күмәніңіз болмасын. ТМД елдерінің басым бөлігінде әлі күнге ресми мәртебесін жоймаған бұл мереке демалыс күні болып табылады. 8-наурызда әйелдерге гүл мен түрлі сыйлақтар жасау жылдағы дәстүрге айналған. Кеңес Одағы құласа да 8-наурыз Қазақстан, Ресей, Әзірбайжан, Грузия, Қырғызстан, Молдавия, Тәжікстан, Украина мен Белоруссияның мемлекеттік мерекелер тізімінен алынған жоқ. Өзбекстанда бұл күн Аналар күні деп аталса, Арменияда Аналар мен сұлулық күні ретінде 7-наурызда тойланады. Шетелдерде, мәселен, Германия мен Польшада 8-наурыз кәдімгі жұмыс күні болып саналады. Бұл күні немістер Аналарға тағзым етеді, әйелдерін үй шаруасынан босатады. Олар үшін соның өзі керемет сыйлық. Францияда бұл күнді жаппай тойлау дәстүрі атымен жоқ. Ал, бұқаралық ақпарат құралдары Халықаралық әйелдер күні туралы міндетті түрде материал береді. Мұнда 8-наурыз коммунистер мен солшыл партиялардың мерекесі болып саналады. Ал, Аналар күнін француздар мамыр айында атап өтеді. Италияда мемлекеттік мейрамдар санатына жатпайтын бұл мерекені әйелдер жағы міндетті түрде тойлайды. Литвада Халықаралық әйелдер күні ресми түрде атап өтілмегенімен, мұнда әсіресе, орыс тілділер арасында қыз-келіншектер мен аналарын құрметке бөлеуді міндеті деп санайтындар баршылық. Латвиядағы жағдай да осыған ұқсас. Вьетнамда бұл күн социалистердің жеңісіне дейін де атаусыз қалмаған. Ол кезде бұл Вьетнам халқының тәуелсіздік жолындағы күресін бастаған апалысіңлілі қыздарды (Чынг) еске алу күні болатын. Социализм орнағаннан кейін 8-наурыз Халықаралық әйелдер күні деген мәртебеге ие болды. Жапония. Бұл елде наурыз айы түгелдей дерлік әйелдерге бағышталған. Нәзік жандылар мерекелерінің арасында Қуыршақтар мейрамы, Қыздар мейрамы (3-наурыз) және Шабдалы ағашының гүлдеу мейрамын атап өтуге болады. 8-наурызға аса көңіл бөлінбейді. Себебі, жапондықтар ұлттық салт-дәстүрлерге ерекше ден қоятын халық. Үндістанда 8-наурыз күні мүлдем басқа мереке тойланады. Мұнда бұл күні Холи немесе Бояулар мерекесі атап өтіледі екен. Халық мерекеге арнап алау жағып, билейді, ән салады, бір-біріне түрлі-түсті ұнтақтармен боялған су шашып, көңіл көтереді. Әйелдер күні қазан айында, 10 күн тойланады. Грекияда әйелдер күні «Гинайкратия» деп аталып, 8-қаңтарда тойланады. Бұл уақытта елдің солтүстігінде әйелдер фестивалі өтеді. Ерлі-зайыптылар отбасындағы рөлдерімен алмасып, әйелдер жағы демалады. Ал, еркектер оларға сыйлық жасап, «қамқор үйбикесіне» айналады. 8-наурыз Грекияда қатардағы күндердің бірі. Ал, БАҚ міндетті түрде әйелдер құқығына қатысты бітпейтін күрес туралы қанатты сөздерді жариялайды. Гректер мамырдың екінші жексенбісінде тойланатын Аналар күнінде әйелдерге барынша құрмет көрсетуге тырысады. Сербия. Мұнда 8-наурызда ешкім демалмайды және әйелдерге құрмет көрсетілмейді. Сербияда Рождество алдында «Аналар күні» атап өтіледі. Ұлыбритания. Өкінішке орай, бұл елдегі әйелдер де 8-наурыз күні құрметке бөленбейді. Мереке ресми түрде атап өтілмейді, ешкім ешкімге гүл сыйламайды. Жалпы, ағылшындар әйелдерге «әйел болғаны үшін құрмет көрсету» дегеннің мағынасын түсінбейді. Олар Пасха мерекесінен үш апта бұрын тойланатын «Аналар күнін» ғана мойындайды. Ғаламтор материалдары бойынша әзірленді. КСРО-да 8-наурыз көпке дейін саясиландырылып келді. Өндіріс ошақтары мен мекемелерде жұмыс істейтін әйелдер митинг өткізіп, барлық елдердегі әйелдер теңдігі үшін күресіп жүргендерге қолдау көрсететін. Кеңестік бикештерге гүл шоқтары емес, алғысхаттар табысталатын. Өткен ғасырдың 60-шы жылдарына дейін әйелдерге гүл сыйлау дәстүрі болған жоқ. Кейінірек мимоза гүлін сыйлау әдетке айналды жылы БҰҰ 8-наурызды Әйелдер құқығы үшін күрес күні және Халықаралық бейбітшілік күні деп жариялағаннан кейін бұл күн шын мәнінде мерекеге айналды. Бүгінде 8-наурыз әлемнің 31 елінде тойланады. Кейбірінде бұл жай ғана ресми дата, БҰҰ қаулысын үнсіз орындау болып табылса, енді бірінде нағыз думанға айналады. Кеңес заманында әйелдер арасында «8-наурыз» әтірі үлкен сұранысқа ие болды.

3 4 ӘЙЕЛ ІСІ ӘЙЕЛ ІСІ 5 Мазуттың иісі үшін таңдалған мамандық Жұмысты жақсы көңілкүймен бастау қажет Өзінің өмірлік серігі болатын сүйікті кәсібін таңдау оңай шаруа емес. Ал, сүрлеуі салынған қалыпты тіршілігін күрт өзгертіп, басқа мамандық таңдау, қиындығына қарамастан оған мәңгілік адал болу екінің бірінің қолынан келе бермейді. Бүгін біз өмірі өнегеге толы осындай жандардың бірі Қарағанды құю-машина жасау зауытының тегістеуші маманы Галина Мұстафина жайлы әңгімелейміз. Владимир ОДИНЦОВ, Қарағанды Зауытқа ол бірінші рет осыдан тура отыз төрт жыл бұрын әпкесінің шақыруымен келген болатын. Өндіріс ауқымы, алып өнеркәсіп ошағы ерекше әсерге бөлегені рас. Бәрінен де мазуттың иісі ұнағаны соншалық қонаққа келген ол бірден «бос тұрған жұмыс орны жоқ па?» деген сұрақты төтесінен қойыпты. Ол кезде училищені тігінші мамандығы бойынша аяқтаған Галина Мұстафина тігін фабрикасының техникалық бақылау бөлімінде сегіз жыл жұмыс істеп те үлгерген болатын. Бұл еңбек адамы үшін аз уақыт емес. Алайда, тігіншіліктің өзіне лайық мамандық еместігін Галинаның жүрегі сезетін. Құю-машина жасау зауытында бос орын табыла кетті. Оның үстіне, мінезін білетін әпкесі Галинаға бірден тегістеуші кәсібін игеруді кеңес етіпті. «Бұл кәсіптің өндіріс үшін маңызы өз алдына, ал, жұмыстың алуан түрлілігі соншалық, ішің пысып үлгермейді», дейді кейіпкеріміз. Галина Мұстафина алдымен тегістеу шеберінің шәкірті болып орналасты. Үш ай тәжірибе жинақтағаннан кейін емтихан тапсырды да, екінші дәрежелі маман атанды. Кәсіби шеберліктің араға жылдар салып қалыптасатыны хақ. Галина Мұстафинаға жас мамандарды оқытып, тәлімгер болу туралы ұсыныс аз жасалған жоқ. Ол мұның жауапкершілігін, киімнің кезекті бір бөлігін қиған кездегідей дәлдіктің қажеттігін жанымен сезіне білді. Тегістеуші маман өз қарамағындағы станоктардың «күйін» келтіре білуі тиіс. Бір қарағанда жайбарақат сынды көрінетін процесс шын мәнінде жылдамдықты талап етеді. Станок басындағы маманның ештеңеге мойын бұруға шамасы жоқ. Себебі, басқа нәрсеге алаңдасаң сапалы бұйым шықпайды. Міне, біздің жұмыс осындай, дейді Галина Мұстафина. Мен өзге адамдардың қыруар еңбегімен, маңдай терімен жасалған детальдың ақтық тағдыры үшін жауап беремін. Жонушы өз Ең бастысы жақсы, өзгелерден көмегін аямайтын адам болу маңызды. Мына өмірде мейлінше қайырымды болу қажет. Игі істі көбірек істеген жөн. Өйткені, «дүние кезек». Бүгін сен көмектессең, ертең саған басқа біреулер қол ұшын береді. Өмір қиындықсыз болмайды. Дегенмен әрқашан болашағыңа оптимистікпен қарап, алда тек жақсылықтар ғана күтіп тұрғанын біле жүрген дұрыс» міндетін атқарып, детальды жонып шықты. Ал, мен оны жылтырата тегістеп, сызбада көрсетілгендей етіп шығаруым керек. Өте жауапты жұмыс. Аздап бүлдіріп алсаң құрастыруға жарамайды. Яғни, ортақ еңбек далаға кетті деген сөз. Жұмысым өте ұнайды. Себебі, ол мезі ететін, бір-бірінен аумайтын іс емес. Алуан түрлі детальдармен жұмыс істеймін. Қазір қарап отырсам, басқа салада еңбек ете алмас едім деп те ойлаймын. Алдым толған станок: тегістеуге арналған үлкені де, домалақ станок та, жалпағы да, бәрі бар. Оған қоса, біздің ұжым өте тату. Қай кезде көмек сұрасаң да әріптестер бетіңді қайтармайды. Керісінше, бәрі бір-біріне жәрдем беруге дайын тұрады. Дана халқымыз мұндайда «Бір бастан екі бас жақсы» демей ме? Белгілі бір мәселені талқылаған кезде одан шеберлер де, технологтар да тыс қалмайды. Білгенімен бөлісіп, ақылын айтады. Зауыт шығаратын өнімдер алуан-түрлі және ассортимент жыл сайын кеңейіп отырады. Мәселен, цехымызға жаңа бұйым жасауға тапсырыс түсті делік. Алдымен бәріміз бас қосып, оны қалай істеу керектігін және қайткенде тездетіп бітіруге болатынын талқылап аламыз. Өйткені, бұл бәрімізге ортақ іс қой. Оның нәтижесі бір адамға емес, біздің әр қайсымызға байланысты болмақ, деп қорытты Галина Мұстафина. Флотатор маман Зағипа Жұмаділлаеваның өмірлік қағидасы осындай Зағипа Кеңесқызының Нұрқазған кен байыту фабрикасында флотатор болып жұмыс істеп келе жатқанына тоғыз жылдың жүзі болыпты. Бұл жерге ол кәсіпорын іске қосылмастан бұрын келген болатын. Оған дейін өзгелер сияқты Зағипа да негізінен ғимаратты жинауға, болашақ жұмыс орнын дайындауға көмектесті. Владимир ОДИНЦОВ, Қарағанды Зағипа Кеңесқызы өндіріске алдымен ерітінділерді араластыратын маман болып орналасты. Сәтпаев кен-байыту фабрикасының цехтарында тәжірибеден өтті. Алайда, жарты жыл ғана жұмыс істеген ол алған білімін іс жүзінде пайдаланып та үлгерген жоқ. Қазіргі кәсіптің қыр-сырын меңгеруге көмектескен тәжірибелі маман Алтынай Жұмағұловамен бүгінде иық тірестіре жұмыс істейді. НКБФ-на орналасқанға дейін Зағипа Жұмаділлаева негізінен бала тәрбиесімен айналысқан. Балалар өскеннен кейін «екі қолға бір күрек» тауып, отбасылық бюджетке үлес қосуға бел буыпты. Бастапқыда жүрексінгенім рас, дейді кейіпкеріміз. Қанша дегенмен өндіріс қой, айналаң толған машина. Оның үстіне, тәжірибем де болған жоқ. Жұмысқа біртіндеп бой үйрете бастадым, техника қауіпсіздігі талаптарын, флотация процесінің қыр-сырын меңгердім. Зағипа Кеңесқызы бүгінде білгір маман ғана емес, кәсіпорын ардагерлерінің қатарына енген. Бірнеше рет бас корпусқа жұмысқа жаңадан қабылданған мамандарды тәжірибеден өткізуге атсалысты. Солардың бірі Жәнібек Жаңбыр. Нұрқазған фабрикасының өндірістік мектебінен шыққан ол қазір байыту саласында табысты еңбек етіп жүр. Енді бірі Нұрташ Жолтай кәсіпорында қалып, бүгінде ұстазымен бір ауысымда жұмыс істейді. Қазір фабрика Нұрқазған кенішінің рудасын қайта өңдеумен айналысады. Оны байыту үшін ксантогенат, әктас пен көпірткіш ерітінділері пайдаланылады. Ерітінді дұрыс әзірленсе ксантогенат ұнтақталған рудадан мысты барынша мол алуға көмектеседі, ал көпірткіш оны көбікпен бірге жоғары көтеріп шығарады. Бір қарағанда, флотатордың жұмысы оңай тәрізді көрінуі мүмкін. Бір ауысымда екі-үш маман жұмыс істейді. Олар тұтас бір флотаторлық машиналар паркіне басшылық етеді. Он екі машина негізгі флотациялық секцияны құраса, сегізі бақылау флотациясы міндетін атқарады. Одан кейін он шақты машинадан тұратын тазарту секциясы тұр. Руда қосылған реагенттер осы секциялардан ізбе-із өтіп отырады. Ал, флотатор маман технологиялық тізбектің бұзылмауын жіті бақылауы тиіс. Бастапқыда флотаторлық машиналардың жұмысын реттейтін құрылғылар қолмен жұмыс істеуді талап ететін. Бұл әрине, нәзік жанды әйелдер үшін оңай болған жоқ. Кейін құрылғы автоматтандырылып, әйелдердің жұмысы жеңілдеді. Қазір реагенттер де автоматты түрде өлшеп салынады. Сондықтан, флотатор маман ерітіндідегі заттардың үлесін қажетіне қарай өзгерте алады. Біздің жұмысымыз үлкен жауапкершілікті талап етеді, дейді Зағипа Кеңесқызы. Сонымен қатар, жұмысқа байсалдылықпен, жақсы көңілкүймен кірісу қажет. Әрине, бәріміз пендеміз, басымызда мың түрлі проблема бар. Менің бір байқағаным: көңілкүйім болмаса жұмысым да алға баспай, металл алу көрсеткіші төмендейді. Яғни, руда құрамындағы металл толық алынбай өндірістік қалдықтармен бірге қоймаға кетеді деген сөз. Біз әр сағат сайын жедел сараптама жасап тұрамыз. Сондықтан металл алу көрсеткішінің нашарлағанын аңғармау мүмкін емес. Ондайда жат ойлардан арылу қажеттігін бірден түсінемін. Зағипа Жұмаділлаева отбасын ешқашан естен шығармайды. Бос уақытын балаларымен бірге өткізуге тырысады. Жасы он тоғызға толған тұңғышы тау-кен колледжінде оқып жүр. Оны тәмамдағаннан кейін жоғары техникалық білім алуды армандайды. Жас жігіт ТЖ құрылымында тау-кен құтқарушы болып жұмыс істегісі келеді. Балаларының болашағына бейжай қарай алмайтын ата-ана оныншы сыныпта оқитын қыздарының дәрігер болғанын қалайды. Кәсіп таңдау өмірлік маңызы бар мәселе. Бұл жолда қателесуге болмайды. Алайда, Зағипа Кеңесқызы үшін балаларының қандай кәсіп таңдаса да жұмысқа жауапкершілікпен қарайтын, айналасындағыларға пайдасы тиетін адам болғаны бәрінен де маңызды.

4 6 ӘЙЕЛ ІСІ ӘЙЕЛ ІСІ 7 Айналаға жарық берген Зибагүл Сыздықованың міндеті Шығыс кеніші 65 шахта кеншілерін кенішке түсерде шаммен қамтамасыз ету. Оған қарағанда «Сақиналар әміршісі» фильмі, дәлірек айтсақ, бас кейіпкер Фродоға аспан періштесі сөнбейтін жарық жұлдыз сыйлайтын сәт еріксіз еске түседі Салтанат ҚОЖАХМЕТОВА, Жарықтың қожайыны Зибагүл Сыздықованың жұмыс орнындағы сөрелерде орналасқан лампалар мен шамдар қалайы солдаттар секілді тізіліп тұр. Осы бір жарық пен жылулық патшалығының шахта ісінде атқаратын рөлі зор. Жер асты кеніштеріндегі қауіпсіздік пен онда жұмыс істейтін адамдардың өмірі үшін жарықтың орны бөлек. Өндірістік құрылымдардың жұмысында ұсақ-түйек деген болмайды: жер астында, ондаған метр тереңдікте кезкелген деталь маңызды. Сондықтан шахтер жабдықтары сақадай сай болуы шарт. Ендеше Зибагүл апайдың мойнына артылатын жауапкершіліктің салмағы да ауыр. Біздің бөлімде шамдар мен лампаларды қуаттандыратын алты үстел үздіксіз жұмыс істейді. Олар кеншілер пайдаланатын шамдар мен лампаларды тәулігіне 24 сағат бойы тынымсыз қуаттандырып отырады. Біз осы процесті қадағалауымыз керек. Өйткені, шам иесіне жер астында сағаттап қызмет етуі тиіс, дейді Зибагүл. 20 жыл ішінде ол шахтер шамдарының түрлері мен нөмірлерін жаттап алған. Қай шамды ұстап тұрғаныңды көзін жұмып тауып беретін Зибагүл апа өз жұмысы жайлы әңгімелегенде ерекше шабыттанады. Кейіпкерімнің өмірден көрген теперіші де аз емес. Кішкентай күнінде ата-анасынан айырылып, әжесінің қолында өскен ол адамдарды сүюді және істеген ісіне жауапкершілікпен қарауды сол кісіден үйренген. Зибагүл өмірде ешқашан осы бір маңызды қағидалардан аттап кеткен емес. Өндірістегі еңбек жолы 1998 жылы басталған ол алдымен 31 шахтада, жұмыс істеді. Содан соң, 2001 жылы 55 шахтаға ауысып, бүгінгі күнге дейін сол жерде тер төгіп келеді. Өндірісте көп жылдан бері еңбек етіп келемін. Осы уақыт аралығында Гүлжан Ережепова, Жазира Махамбетова, Ақерке Алтынбекова, Сандуғаш Бұқарбаева сынды жас мамандарға білгенімді үйреттім. Көп жылдар бойы талмай еңбек етіп келе жатқан Сандуғаш Дәулетбаева, Құралай Бірімжанова, Күлзайра Төлекбаева, Наталья Беккер мен Жадыра Атабаеваны, сондай-ақ, білікті маман Жанна Татамбаеваны ерекше атап өткім келеді. Оны тек жауапты қызметкер ғана емес, жүрегі жұмсақ, өзгелерге көмектескісі келіп тұратын елгезек жан ретінде құрмет тұтамын, дейді Зибагүл Сыздықова әріптестері туралы. Қызығы мен шыжығы мол өмір жолында жақсыны да, жаманды да көрген қарсақпайлық кейіпкеріміздің өмірдегі байлығы отбасы. Бес бала тәрбиелеп өсірген ол бүгінде жеті немеренің әжесі. Ұлдары Ерлан, Бауыржан мен Есен өндірісте еңбек етіп жүр. Қызы Мереке екі баланың анасы. Зибагүл апа күн сайын Жаратқаннан балалары мен немерелеріне денсаулық тілейді. Бос уақытын әжелеп жаны қалмайтын немерелерімен өткізеді. Кейде ұлттық ою салып, көрпе-төсек тігеді. Тағы бір арманы кіші ұлы Есенді үйлендіру. Біздің кейіпкеріміз әрбір жарық құралы туралы сағаттап әңгімелеуге дайын: міне, мынау кеншінің каскасына киілетін СГМ шамы, ал мынау шахтаға түскенде берілетін үлкен шам... Қабырғада тықылдап тынымсыз соғып тұрған сағат кезекті ауысымның шахтадан шығатын уақытын да жақындатып тастапты. Зибагүл Сыздықованың әріптестері кезекші журналына тиісті көрсеткіштерді жазып жатыр. Жұмыс ретімен жүріп жатыр. Уақыт қалыпты ырғағынан жаңылмайды. Зибагүл апа жұмыс орнын асықпай аралап, әрбір баған мен шамның жұмысын бақылап көреді. Өндірістің атмосферасы мұнда кез-келген адамның атқаратын еңбегінің маңыздылығын еріксіз еске салып тұрғандай. Зибагүл Сыздықова өз жұмысына кәсіби біліктілікпен, жауапкершілікпен және үлкен махаббатпен қарайтын жандардың бірі. Жылжып аққан жылдар із салмай өтпеген оның әдемі жүзін мейірімге толы күлкісі мен жылылық ұялаған көздері әрлендіріп-ақ тұр. Бір қарағанда нәзік көрінетін әйел алдына келген кеншілерге жарық ұстатып қана қоймай, аналық жүрекпен «аман-есен оралыңдар» деген тілегін жаудырып жатады. Сондықтан да Зибагүл апаның жердің төменгі нүктесінде жұмыс істеп жатқан кеншілер жүрегінің бір шетінде жүрері анық Фото: Сергей БОЛОТИН. Салтанат ҚОЖАХМЕТОВА, Жеткен жетістігіңде тоқтап қалмау керек, дейді Оңтүстік- кенішіне қарасты 65 шахта машинисі Виктория Прохасько. Бүгінде бұл оның өмірлік қағидасына айналған. Бір кезде мұнда тағдырдың жазуымен келген ол 27 жылдан бері осы шахтада еңбек етіп келеді. Виктория өндіріске сонау балалық шағында-ақ ғашық болыпты. Анасы Нина Иванқызы Тимофеева оны жұмысқа жиі ертіп келетін. Жастық шағында бимен айналысқан ол Сәтпаев мәдени-ағарту училищесінде оқыды. Екінің бірінің еркіне бағына бермейтін хореографиялық қимылдар Виктория үшін мүлдем қиындық тудырмайтын. Сахнада дөңгеленіп билегенде оның қауырсындай жеп-жеңіл әрі үйлесімді қимылдарына оқытушылар мен көрермендер тәнті болатын. Би алаңындағы курстастар бұған қызыға да қызғана қарайтын. Түрлі байқаулар мен фестивальдар оның талантын ұштай түсті. Алайда, Виктория көрермендердің құрмет-қошеметі мен құшақ-құшақ гүлді өндіріске айырбастады. Ақылға салып, сахнадағы жарықтың да бір кезде сөнетінін, көрермендер қошеметінің басылатынын көп ойлады. Сол себепті де айшықты оқиғаларға толы болмаса да өмірде сенімді серік болатын өндірістік мамандықты таңдады. Өзінің алғашқы ұстаздары анасы Нина Иванқызы мен Тамара Таратынкинаны еске алғанда тебіренбей тұра алмайды. Олар уыздай жас қызды өндіріс әлемінің ғаламаттарымен таныстырып, кәсіптің қыр-сырын үйретті. Ұжымымыз өте тату. Мұнда еңбек ететіндердің бәрі де өз ісін бес сусағындай білетін білгір мамандар. Олардың қай-қайсысы да бұл жерге кездейсоқ емес, жүрек қалауымен келгендер, дейді менің кейіпкерім. Жұмыста тек жоспар мен өндірістік көрсеткіштер ғана емес, ұжымдағы атмосфераның да маңызы зор. Егер әріптестер бір-бірімен тату болса жұмыстың нәтижесі де жаман болмайды. 65 шахта бастығы Еркін Өткелбай еңбек ұжымында дәл осындай қарымқатынас қалыптастыра білді. Оның әкелік қамқорлығы мен әр нәрсеге түсіністікпен қарайтын ізгі қасиетінің арқасында кәсіпорнымыз екінші үйімізге айналды. Біздің ұжым техника қауіпсіздігі мен ұрпақтар сабақтастығын әрқашан бірінші орынға қояды. Мәселен, шәкірттерімнің бірі Гүлмира Сағымбаева бүгінде өзіммен бірге жұмыс істейді. Руданы жоғарыға шығаратын машинист ең алдымен жұмысқа жауапкершілікпен қарайтын, қырағы, елмен байланыс орната білетін адам болуы тиіс. Өйткені, адамдардың Бір-ақ рет және мәңгілікке сүю өмірі мен руданы жер үстіне тасымалдау процесі біздің біліктілігімізге тікелей байланысты. Шахтадағы көтеру құралын (клеть) басқару да ерекше мұқияттылықты талап етеді. Біздің учаске өте үлкен. Шахтаның бас оқпанында он бір машинист жұмыс істейді, деді бізді жұмыс орнына бастаған Виктория Францқызы. Самсаған қызылды-жасылды лампалар, иінтіректер, монитор, рациялар мен басқару пульттерінің арасында өзіңді ғарыш кемесінде отырғандай сезінеді екенсің. Негізгі пультті басқарып отырған Викторияны құдды бір ғарыш кемесінің капитаны дерсің. Виктория Прохасько тамаша аспаз. Оны кондитерлік шеберлікке әжесі Зина үйретіпті. «Бірде Севастопольдағы әжемнен телефон арқылы жазып алған рецепт бойынша «Неполеон» тортын пісіргем» деп күлді Виктория. Бүгінде дәмі тіл үйірер торттар Викторияның визиттік карточкасына айналды десе де болғандай. Мен «Құс сүті» дейтін тортты, балам «Жаңғақ» қосылғанын жақсы көреді, дейді кейіпкеріміз. Ұлы Максимді ол сүйген адамының артында қалған тұяғы ғана емес, отбасының тірегі деп біледі. Әскери борышын өтеп келгеннен кейін ол да әулеттің дәстүрін жалғастырып, өндіріске араласты. Қазір ОЖК 65 шахтаның тасымалдау учаскесінде тау-кен шебері болып еңбек етеді. Зайыбы Ирина ана атануға дайындалып жүр. Виктория үшін тұңғыш немересін бауырына басып, ардақты әже атанатын күн де алыс емес. Менің бүгінгі кейіпкерім орманнан үй сатып алуды армандайды. Арманы таңғы шық қонған шөпті басып, таза ауамен кеудені кере тыныстау, содан соң самаурынды қайнатып жіберіп, қою қара шайды армансыз сіміру... Мен осы жолы адамның жүрегі ешқашан қартаймайтынына тағы бір көз жеткізгендей болдым. Еңбек өтілі бір кісінің тағдырына жүк болатындай Виктория Прохаськоның жаны сәбилік пәктіктен арылмапты. Оның әдемі қой көздеріндегі жылылық төңіректі жылытып тұрғандай. Себебі бір-ақ рет және мәңгілікке ғашық болған жүректің оты ешқашан сөнбек емес

5 8 ӘЙЕЛ ІСІ ӘЙЕЛ ІСІ 9 Концентрат тиеу қиын болып жатқан жоқ па? Ауысымда неше тонна тиелді? Қанша қалдық жөнелтілді? «Kazakhmys Smelting» ЖШС Балқаш мыс балқыту зауытына қарасты шихта дайындау цехының басқару пультінде жұмыс істейтін операторқыздардың күнделікті жұмысы осылай басталады. Біздің қыздар Ләззат СМАҒҰЛОВА, Балқаш БАСҚАРУ пульті өндірістегі негізгі механизм. Жағымды мәлімет те, жағымсызы да осында келіп түседі. Кейде туындап жататын форс-мажорларды басқару пультінде отырған операторлардың реттеуіне тура келеді. Шапшаңдық пен аяқ-асты шешімдер қабылдай білу қабілеті осы жерде істейтіндерге ауадай қажет. Мұндағы мониторлар мен дисплейлер жұмыс процесін толық көрсетіп отырады. Дәлірек айтсақ, цехтағы технологиялық операциялардың барлығы дерлік қашықтықтан басқару пульті арқылы басқарылады. Цехтағы өндірістік процестер тәулік бойы Тиышбала Бейсенбаева, Наталья Алексеева, Айнұр Бүрленова мен Айжан Көкебаеваның көз алдында. Қыздардың қай-қайсысы да операторлық тетікті ұстамас бұрын өндірісте шыңдалған. Олардың жалпы еңбек өтілі 95 жыл. БМЗ Шихта дайындау цехының басқару пульті операторлары. Тиышбала Бейсенбаеваның өндірістік өтілі 34 жыл. Ол еңбек жолын электролиз цехынан бастады. Мұнда 16 жыл еңбек еткеннен кейін шихта дайындау цехының ұнтақтау-шихта учаскесіне тасымалдаушы болып ауысты. Айтуынша, оператор болу үшін цехтағы барлық учаскелердің жұмыс циклын «беске» білу қажет. Циклды толық меңгерген Тиышбала бүгінде шихта дайындау технологиясын өндіріс инженерінен кем білмейді. Бізге Белоусов, Артемьев, Қарағайлы, Нұрқазған және кен-байыту фабрикаларынан концентрат түрінде шикізат жеткізіледі. Саяқ, Шатыркөл кеніштерінің концентраттарымен де жұмыс істейміз. Сондай-ақ, конвертерден шыққан қалдықтарды тиеп, байыту фабрикасының конвертерлі қалдықтарды дайындау цехына жөнелту барысын да қадағалаймыз, дейді Тиышбала Бейсенбаева. Пульт операторының міндеті цехтың түрлі учаскелеріндегі жұмысты тиімді топтастырып, өндірістік процестен аз шығынмен, көп нәтиже алу болып табылады, дейді осы жерде сөзге араласқан Наталья Алексеева. Оған қоса, тонналап түсіп жататын концентрат көрсеткіштері де пульт арқылы бақыланады. Біз электронды таразылардағы көрсеткіштерді жазып отырамыз. Токтан ажыратқыштар мен күректің заманы өтті. Қазір металлургия өнеркәсібінде өндіріс процесі компьютер нұсқағышының (тышқан) көмегімен басқарылады. Наталья Андрейқызы едәуір тәжірибесі бар білікті оператор. Ол еңбек өтілінің 20 жылын өндірісті басқару пультіне арнады. Жұмысқа ТББ-де бақылаушы ретінде кірісіп, мыс балқыту зауытында мұнаралы кран машинисі болып еңбек етті. Оның басқару пультімен арадағы «романы» 1996 жылы басталды. Алдымен МПО басқару пультінің операторы, «Балқаштүстіметалл» ӨБ орталық диспетчерлік қызметінің диспетчері қызметін атқарды. Содан соң Наталья Алексеева корпорацияның қайта ұйымдастырылған құрылымдық бөлімшесі металлургия кешенінде («Kazakhmys Smelting» ЖШС) еңбек етті. Қазір шихта дайындау цехының операторы. Наталья апай, ондаған жылдар бойы өндірістің қайнаған ортасында жүрсіз. Өйткені, басқару пульті өндіріске қатысты барлық мәліметтер жиналатын орталық қой. Жалпы бұл жұмыс сізді несімен қызықтырды? Адамдармен жұмыс істегенді ұнатамын. Жұмысты ақылмен істеу керек. Күн сайын күтпеген оқиғалар болып жатады. Біз ауысыммен кезектесіп істейміз. Әр ауысым бір-біріне ұқсамайтын, өзінше бір әлем. Ішің пысуға уақыт жоқ, деп күлді менің кейіпкерім. Операторлардың алдындағы үлкен тақтада қызыл, жасыл, көк лампалар жанып-өшіп тұр. Олар барлық қондырғылардың жұмыс істеп тұрғанын, технологиялық процестің үздіксіз жүріп жатқанын білдіреді. Учаске шеберлері мен бастықтары өз көрсеткіштері жайлы қайталап айтып жатады. Оператор оның бәрін компьютерге енгізеді. Бұл басқару пультіндегі қызу тірліктің бір шеті ғана. Айнұр Бүрленова медицина саласының маманы. Соған қарамастан, ол ақ халат пен денсаулық сақтау мекемелеріндегі мінсіз тазалықты жұмысшы киіміне ауыстырды. Алғашқыда цехтың ұнтақтау бөлімінде жұмыс істеген ол қазір басқару пультінің операторы. Айнұр Ошақбайқызының өндірісті басқару пультінің тұтқасын ұстағанына аттай 16 жыл болыпты. Өмірлік жары Ермек Жақсыбеков те мыс балқыту цехында механик болып жұмыс істейді. Екеуі үш бала тәрбиелеп отыр. Ұжымымыз өте жақсы, ауызбіршілігі мығым. Бір-бірімізді қолдап, демеп жүреміз. Көмек қажет болып жатса қолұшын береміз. Өйтпегенде ше? Қанша айтқанмен біз бір отбасындай болып кеттік қой, дейді Айнұр Бүрленова. Шихта қалай дайындалып жатыр? Қалдықтар ше? Айжан Көкебаева телефоннан үстіүстіне сұрақ жаудырып, көрсеткіштерді қабылдап жатыр. Оның басқару пультіне жұмысқа орналасқанына 10 жыл толды. Мен кейіпкерлеріммен кездескен күні Айжан Қосдәулетқызының кезегі екен. Айжан мыс зауытының жұмысымен балалық шақтан таныс. Әкесі, Қосдәулет Бәкішев саналы ғұмырын осы зауытқа арнап, сол жерден құрметті демалысқа шыққан. Бүгінде Айжанның інісі Жасұлан Бәкішев те әкесінің ісін жалғап, мыс балқыту зауытында еңбек етіп жүр. Жалпы, Балқашта ұрпақтар сабақтастығы жалғаспаған отбасын кездестіру қиын. Себебі, қаладағы әрбір отбасының тағдыры осы зауытпен тікелей байланысты. Балқаш мыс зауыты болашақта да әлі бірнеше буын өкіліне үлкен өмірге жолдама береді деп үміттенеміз. Әріптестерінің айтуынша, Айжан Көкебаева тамаша қызметкер. Ол қайырымды, жұмысқа жауапкершілікпен қарайды және кез-келген адамның тамырын баса біледі. Үлкенмен де, кішімен де тіл табысып, шүйіркелесе кететін Айжан қоғамдық жұмыстардың да бел ортасында жүреді. Қазір ол цехтың Кәсіподақ комитеті төрағасы. Маған бұл жерде жұмыс істеген өте ұнайды. Жұмысқа тойға келгендей келесің. Ұжымымыз тату. Мұнда өмір қайнап жатыр. Бір тыным таппайсың. Бұл маған ұнайды. Себебі, менің мінезім де сондай, деп қорытты Айжан сөзін. Біз тілдескен әйелдердің әр қайсысы әртүрлі тағдыр иесі. Мінездері де бір-біріне ұқсамайды. Бірақ бір зауыт шаңырағының астында бас қосқан олар Қазақмыс пен еліміздің дамуына сүбелі үлес қосып келе жатқанына күмән жоқ. Биіктік патшайымы Ләззат СМАҒҰЛОВА, Балқаш Меніңше, ер адамдар бұл жұмысты еркектерге лайық емес деп ойлайтын сияқты. Одан да жүргізуші болып жұмыс істеген жөн деп есептейді. Шын мәнінде, кран айдау одан ауыр ғой. Ол машақатын былай қойғанда зергерлерге тән шеберлікті талап ететін кәсіп. Бірден бес тоннаға жуық концентратты тиеп, төкпей-шашпай жеткізу оңай шаруа емес. Мен 4 училищеде оқыдым. Кранның құлағында ойнауды әйгілі Фания Вырвадан үйрендім. Училище қабырғасында жүргенде зауытқа экскурсияға келдік. Небәрі 17 жастағы өрімдей жігіттер мен қыздар цехты аралауға құлшына кірісіп кеткенбіз. Сол жолы жан-жағыма қарадым да: «Болды! Мен осы жерде жұмыс істеймін!» деген шешімге келдім. Міне, содан бері 25 жыл уақыт өтіпті. Ширек ғасырдан бері мұнаралы кран машинисі болып еңбек етіп келемін. Мамандық таңдаудан жаңылысқан жоқпын. Жауапкершілігі мол болса да жұмысым өзіме ұнайды, дейді Балқаш мыс балқыту зауыты шихта дайындау цехына қарасты кептіру учаскесінің машинисі Светлана Тришечкина. СВЕТЛАНА Тришечкина өз жұмысы жайлы сағаттап әңгімелеуге дайын. Кран машинисінің қимыл-қозғалысы үйлесімді болуы тиіс. Оның үстіне, биікте жұмыс істеу екінің бірінің қолынан келе бермейді. Кейбіреулер оған көндіге алмай жұмыстан шығып та кетеді. Машиниске басқа нәрсеге алаңдауға болмайды. Оның назары үнемі атқарылып жатқан операцияда болуы тиіс. Жалпы, машинистердің жағдайы жаман емес: кабина жылы, таза, тетіктердің тиістісін басып отырсаң болғаны. Бірақ бұл өте қауіпті жұмыс. Әсіресе, өндіріс алаңына шығып алып, ары-бері «серуендейтін» жұмысшылардың абайсыз әрекеттері үлкен қиындық тудырады. Қанша дабылдатсаң да естімейді. Кранның жұмысына ауа-райы да әсер етеді. Атмосфералық қысым күшейген кезде кабинаға көтерілу қиындай түседі. Жел тұрғанда кран шайқалып жұмысқа кедергі келтіреді. Өндіріске келгелі бері мұнаралы кран машинистерінің кәсіпорын үшін ауадай қажет мамандық екеніне көзім жетті. Олар металлургияның барлық саласында сұранысқа ие. Сапалы катод мысын өндіретін «Kazakhmys Smelting» ЖШС Балқаш мыс балқыту зауытының жоспарды орындауына осы машинистер армиясының қосып келе жатқан үлесі зор. Мұнаралы кран жүргізушілерінсіз технологиялық процесті көзге елестету мүмкін емес дер едім. Машинистер, яғни, біздер кранның құрылымын бес саусақтай білуіміз керек. Мәселен, мен бес тоннаға жуық жүк көтеретін грейферлі кранда жұмыс істеймін. Бір ауысымда серіктесім екеуміз 1000 тоннаға жуық шихта жеткізіп береміз. Шамамен метр биікте жұмыс істейміз. Оған қоса, біз қауіпсіздік құралдарымен жұмыс істей білуіміз керек, қауіпсіздік пен еңбекті қорғау, жұмыс орнындағы өрт қауіпсіздігі және өнеркәсіп санитариясы талаптарын сақтауға міндеттіміз. Бірақ, бізге ең қажеті төзімділік пен тепе-теңдікті сақтау, дейді Светлана. Дәл осы қасиеттер бүгінде оның өндірістегі және өмірдегі серігіне айналған. Светлана Евгений және Александр есімді қос ұлдың анасы. Олар да еңбек жолын анасының қасында, мұнаралы кран машинисі болып бастады. Қазір Евгений БЖЭО-да жұмыс істейді. Александр болса бизнеспен айналысып жүр. Кейіпкеріміз жақында әже атанды. Светлананың процесті құдды бір «дирижер» сынды шеберлікпен басқарғанына қарап тұрып тәнті боласың. Ауада қалықтап жұмыс істеп жатқан оның машинасынан көз алу мүмкін емес. Светлана Тришечкинаның жылдар бойы жинаған тәжірибесі бүгінде нәтижесін де бере бастады. Өзіне нық сенетін оған қарап кран машинисі мамандығын біліп қана қоймай, жан-тәніңмен сүю қажеттігіне көзім жеткендей болды. Әйтпесе, өмірдегі талай қиындықтар мен кедергілерге қарамастан, Светлананың сонау жастық шақта жасаған таңдауынан айнымауын қалай түсіндірерсің? Ол жеке басына ерекше көңіл бөлуді талап етпейтін, өзіне жүктелген міндетті абыроймен, адал атқаратын жандардың бірі. Шихта дайындау цехының үлкен де бірлігі мығым ұжымы Светлананы осы қасиеттері үшін жақсы көреді.

6 10 ТАБЫС ПОРТРЕТІ ТАБЫС ПОРТРЕТІ 11 Корпорацияның бетке ұстарлары Мыңдаған адам жұмыс істейтін корпорацияда ерлермен қатар еңбек етіп жүрген нәзік жанды арулар да аз емес. Компанияда түрлі қызметтер мен рөл атқаратын олардың қай-қайсысы да Қазақмыстың дамуына ерекше үлес қосып келеді. Көктем мерекесі қарсаңында компания үшін өлшеусіз еңбек етіп келе жатқан әйелдерді назарларыңызға ұсынып отырмыз. Бұған оларға сеніп тапсырылған лауазымдар айғақ бола алады. Мұндай жоғары қызметтерді атқару үшін бір ғана жауапкершілік аздық етеді. Ол үшін кәсіби біліктілік, үлкен ұжымға басшылық ете білу және жұмыс бабында туындайтын түрлі мәселелерді шешу қабілеті қажет. Венера ХАФИЗ, Орталықтандырылған бухгалтерияның бас есепшісі Зәуре ӘБДІРАХМАНОВА, Сапаны бақылау және технологиялық процестерді инспекциялау департаментінің директоры Руслана ҚАБИЕВА, Заңдық қызмет департаментінің директоры Айнұр ЕДІЛБАЕВА, қаржы директоры Гүлшат ЖОЛАМАНОВА, Қаржы және экономика жөніндегі директор Жанетта НҰРЛАНОВА, кеңсе жетекшісі Гүлнар БИЖАНОВА, Құқықтық бақылау департаментінің директоры Мәкеш БЕКМАХАНОВА, салық жөніндегі директор

7 12 ІСІ АЛҒА БАСҚАНДАР ІСІ АЛҒА БАСҚАНДАР 13 Жол мұраты жету Шығыс кеніші Анненск шахтасының 87 өткелшілер учаскесі бастығы Нұрлан Нұрмағамбетовтің еңбек жолы мен бағындырған белестері таң қалдырмай қоймайды. Салтанат ҚОЖАХМЕТОВА, мыс балқыту зауытының металл агрегаттарды жөндеу цехы бастығы Смағұл Тоқыровтың еңбек жолы да өзгелердікіне ұқсас. Политехникалық институтты бітіргеннен кейін Сәтпаев қаласындағы «Қазмедьстрой» мекемесі жанындағы үй салу комбинатына шебер болып жұмысқа орналасты. Сол жерде төрт жыл еңбек етті. 90-шы жылдары көптеген кәсіпорындар сынды «Казмедьстрой» да тақырға отырып, жұмысшылар ақысыз демалысқа жіберілді. Жеп отырған нанынан айырылғаннан кейін отбасын асырау үшін жұмыс іздеп сабылған талай еркектің арасында біздің бүгінгі әңгімемізге арқау болып отырған Смағұл Қосайұлы да бар еді. Көптеген мекеменің табалдырығын тоздырып шаршаған оны КЦМР-ға тағдырдың өзі алып келді десе де болғандай. Кәсіпорын директоры оған мыс балқыту зауытының техникалық бөліміне пеш жөндеу маманы болып орналасу туралы ұсыныс жасады. Цех бастығы Анатолий Кадах жаңа маманды бірден жылы қабылдады. Алайда, Смағұл Тоқыровқа бұл өте ауыр жұмыс сияқты көрінгені рас. Қайнап тұрған цехтың ішінде шаң-тозаң мен газдың арасында жүресің, жауапкершілігі де тым жоғары. Кейде істен шыққан пешті жөндеуге 15 күн ғана уақыт береді. Осынша қысқа мерзім ішінде алып пештерді жөндеп шығу мүмкін еместей көрінетін оған. Уақыт өте келе жұмысқа көндігіп қана қоймай, оны жан-тәнімен жақсы көре бастады. Бүгінде пеш жөндеушілер ұжымын татулығы жарасқан бір отбасы деуге болады. Мұнда жұмыс Нағыз ерлерге тән кәсіп істейтіндердің өндірістік өтілі жыл. Бұл олардың қанша қиын болса да өз кәсіптерін жанымен сүйетінін білдірсе керек. Тағдырдың жазуымен өндіріске жұмысқа орналасқаныма өкінбеймін, дейді Смағұл Қосайұлы ағынан жарылып. Бұл ауыр әрі нағыз ерлер ғана істей алатын жұмыс. Ұжымдағы әрбір адамның ортақ іске қосатын үлесі өлшеусіз. Жұмысымыздың қиындығы да, қызығы да мол. Мен үшін білікті мамандармен бір цехта жұмыс істеу өте оңай. Себебі, ұжым білікті, білімді, сауатты мамандардан құралған болса күрделі мәселелердің өзі оңай шешіледі емес пе?! Мыс балқыту зауытына келгелі бері басшылардың қай-қайсысы да бізге білгенін үйретіп, жұмысқа жаңалық енгізіп отырды. Біз де пайдалы дүниені бірден жадымызға тоқып алуға тырысатынбыз. Өндіріс болған соң қиындықсыз болмайды, әрине. Күтпеген апатты жағдайлар да болды. Мұндай төтенше оқиғалар ерік-жігеріңді жануға, біліміңді ұштауға көмектеседі. Шамасы, нағыз еркектер осылай сыналады ғой деп ойлаймын. Біздің жұмысымызда техника қауіпсіздігі бәрінен де жоғары тұрады. Бірақ уақыт бір орында тұрған жоқ. Қазір еңбек қауіпсіздігінің жаңа стандарттарын пайдаланамыз. Бұл стандарттар жұмысты едәуір жеңілдетуге көмектеседі. Бастапқыда қиын болғаны рас, бірақ біртіндеп игеруге тырысып жатырмыз, дейді Смағұл Тоқыров. Смағұл Қосайұлы өндірісшілер әулетінде туып-өскен азамат. Әкесі Қосай Тоқыров кезінде Қарсақпай мыс зауытында электр маманы, содан соң бригада бастығы болып еңбек еткен. Әкейдің бауыры Тәжі ағамыз да соғысқа дейінгі жылдары Байқоңыр ауылында көмір қазған. Смағұлдың туған бауырлары да өндірісте еңбек етіп жүр. Әбубәкір балқыту маманы, Ибрагим балқыту цехында кран машинисі, Кенжегүл зауыттың ТББ-де жұмыс істейді. Смағұл Қосайұлының тұңғышы да әке ісін жалғап, бүгінде мыс балқыту зауытында слесарь болып еңбек етеді. Ортаншы ұлы Қарағандыда қаржыгер мамандығы бойынша оқып жатыр, кенжесі 7 мектеп-лицейдің шәкірті. Смағұл ағамыздың өміріндегі жауһардың бірі көптен күткен немересі Даяна. Жұмыстан келгенде шаршағанымды басып, жүрегімді жылылыққа толтыратын осы қызым, дейді ол. Жалпы, біздің кейіпкеріміз басқа мамандық таңдау туралы ешқашан ойламағанын айтады. Мен өзімді басқа мамандық иесі ретінде елестете алмаймын. Цех менің тағдырым. Күнде жұмысқа келген кезде зауытымыздың жүрегі саналатын цехымызға қарап тұрып, апат болмауын, пештеріміз тоқтаусыз жұмыс істеп тұрса екен деп тілеймін. Жуырда Кеншілер сарайында «Kazakhmys Holding» ЖШС-нің 2015 жылғы қауіпсіздік және еңбек қорғау жұмыстарының нәтижесі бойынша өткізген сайысы қорытылды. Оның нәтижесі бойынша біз «Ең үздік қосалқы цех» номинациясын жеңіп алдық. Цех командасы үшін бұл жағымды жаңалық қана емес, ұжымның туған кәсіпорнымыздың игілігі үшін аянбай еңбек етіп жатқанының айғағындай болды. Қуанышымызда шек жоқ. Барлық жағынан қолдау көрсетіп келе жатқан басшыларға да алғысымыз зор. Металлург есімін ту қылып ұстап, соған лайық болуға тырысамыз деп уәде береміз. Өйткені, мұнда кездейсоқ адамдар жұмыс істемейді. Бұл нағыз ерлерге тән мамандық, деп қорытты ол сөзін. Салтанат ҚОЖАХМЕТОВА, Ол еңбек жолын мыс балқыту зауытының күкірт-қышқыл цехының аппарат маманы қызметінен бастады. Содан соң Шатыркөл кеніші, шахта үңгу басқармасы, сондай-ақ Батыс кенішінің қойнауын зерттеді. Қазір біздің кейіпкеріміз Шығыс кенішдегі Анненск шахтасында еңбек етеді. Біздің жұмысымыз бірлесіп қимылдауымызға және күш біріктіріп жұмыс істейтін мамандар командасының біліктілігіне тікелей байланысты, дейді Нұрлан Нұрмағамбетов. Ал, үнемі алдыңғы қатардан көрініп жүрген біздің бригадамыздың жеткен жетістіктері таудай. Бұған учаске бригадирлері Ерік Әубәкіров пен Сағынтай Айтқұловтың, сондай-ақ, өзге де жігіттеріміздің қосқан үлесі зор. Олар жоспарды орындап қана қоймай, еңбек ұжымында достық, жолдастық атмосфера қалыптастыра біледі. Осы жерде сымдай тәртіпке бағынған инженерлік-техникалық қызметкерлер мен учаске механигінің жұмысын ерекше атап өткім келеді. Әлбетте, жер астында жұмыс істейтін біздер үшін техника қауіпсіздігі қай кезде де бірінші орында тұрады. Біз үшін ол басшылар мен уақыт талабы ғана емес, ең алдымен, шахтадағы әрбір жұмысшының қауіпсіздігі. Бекіту, қопарылыстар мен бұрғылау жұмыстары қауіп-қатерлер толық екшеліп, шахта іске қосылғаннан кейін, яғни, техника қауіпсіздігі талаптары жан-жақты тексеріліп, жер қойнауындағы қазба байлықтарды игеруге рұқсат қағазы берілгеннен кейін ғана басталады, дейді Нұрлан Мұратұлы. Ендеше, ол басқаратын учаскенің былтыр «Kazakhmys Holding» ЖШС техника қауіпсіздігін тексеру нәтижелері бойынша үздік атануы тегін емес. Табыстың негізі шатырдың мықтылығы және корпоративтік стандарттар мен қауіпсіздік талаптарын толық сақтауда жатыр. Осы қағидаларды қалтқысыз орындаған жағдайда шахтадағы апатты жағдайлар да азаяды, дейді Нұрлан Нұрмағамбетов. Оның өндіріске келгеніне сегіз жыл болыпты. Мұнда Нұрланның бауыры Ержан да жұмыс істейді. Ол шахта үңгу тресі өткелшілер бригадасында еңбек етіп жүр. Зайыбы, психолог маман Эльмира Әбдіғұлова мен үш баласы Нұрланды жұмыстан асыға күтеді. Отағасы да мұны бір сәт естен шығарған емес. Нұрлан үшін өндіріс табиғи байлықтарды бағындырып қана қоймай, күн сайын өз-өзіңді жетілдіруге мүмкіндік беретін қайталанбас әлем. «Жол мұраты жету» немесе ештеңеге қарамастан таңдаған кәсібіне адал адамдар ғана мақсатқа жетеді

8 14 БІЛІМІН ЖЕТІЛДІРУ БІЛІМІН ЖЕТІЛДІРУ 15 Табыс кілті: педагогтар мен студенттердің ынтымақтастығы 2009 жылдың 16-наурызында «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Басқармасы Балқаш қаласында Қазақмыс корпорациясының политехникалық колледжін ашу туралы шешім қабылдады. Содан бері 7 жыл ішінде колледж көптеген түлектің қанатын қатайтып, сапалы техникалық білім берді. Қазір оқу орнына өндірістік тәжірибесі мол педагог Айгүл Сыздықова жетекшілік етеді. Еңбекті қорғау және ТҚ сабағында. Байыту зертханасындағы оқу процесі. Ләззат СМАҒҰЛОВА, Балқаш Политехникалық колледж қаладағы кәсіби оқу орындарының ішіндегі ең жасы. Соған қарамастан оның тарихы өте бай, білім беру саласындағы өзіндік жетістіктері мен қалыптасқан дәстүрлері бар. Соның арқасында оқу орны елге танылып, аз ғана уақыт ішінде лайықты бедел жинап үлгерді. Колледж ұжымдық корпоративтік мәдениет, алға қойған мақсаттарға бірге жетуге ұмтылу, кез-келген істі құлшыныспен атқару, педагогтар құрамының білім мен кәсіби тәжірибеге негізделген біліктілігі сынды негізгі құндылықтарды бәрінен жоғары қояды. Педагогтар ұжымы қала, облыс және республикалық оқу орындарымен, «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС бөлімшелерімен тығыз байланыста жұмыс істейді. Оқытушылар мен студенттер арасындағы ынтымақтастық, өзара сыйластық пен серіктестік қатынастардың нәтижесі де жаман емес. Қазір политехникалық колледж экономика мен әлеуметтік сала талаптарына толық жауап беретін жеті бағыт бойынша маман даярлайды. Олардың қатарында пайдалы қазбаларды байыту, түсті металл металлургиясы, машина жасау технологиясы, автоматтандыру және басқару, металлургиядағы машиналар мен қондырғылар, жылу-техника қондырғылары және жылумен қамту жүйесі, пайдалы қазба кеніштерін ашық тәсілмен игеру бағыттары бар. Оқу қазақ және орыс тілдерінде, іштей және сырттай жүргізіледі оқу жылында мұнда тәлім алған студенттер саны 300 адамнан асты. Колледждің шығармашыл, бастамашыл, еңбекке қабілетті ұжымы бес пәндік-циклдық комиссия бойынша жұмыс істейді. Бұл комиссиялар оқу-бағдарламалық, оқу-әдістемелік және тәрбиелік жағынан қамтамасыз ету, мамандықтар бойынша оқылатын пәндерді игеру, сондай-ақ, оқытушылардың кәсіби, әдістемелік шеберліктерін шыңдау мақсатында құрылған болатын. Оқытушылардың қырық пайызы бірінші және жоғарғы санат иегері. Сонымен қатар, колледжде екі ғылым кандидаты мен төрт магистр жұмыс істейді. Үздік мұғалімдердің қатарында Сәттібала Қалиева, Жанаргүл Әкімова, Светлана Коршнякова, Айнагүл Разбекова, Ниязбек Мұқашев, Лаура Белекбаева, Сәбит Мырзалиев, Ләзат Есенбекова, Рәзия Садырбаева, Ирина Горбунова, Вера Поляничкина және т.б. бар. Тәжірибе байыту бағытында талмай еңбек ететін олады жас оқытушылардың тәлімгері деуге болады. Педагогтар ұжымы білім беру саласындағы алдыңғы қатарлы технологияларды енгізу мен пайдалану бағытында тынымсыз тер төгіп, Қазақмыс корпорациясы мен Қарағанды қаласындағы Біліктілікті арттыру институтында білімін жетілдіріп отырады. Колледж оқытушылары түрлі деңгейдегі семинарлар, конференциялар мен форумдарға, облыстық, республикалық және халықаралық көрмелер мен байқауларға қатысып жүр. Мәселен, Лаура Белекбаева 2015 жылы «Жас педагогтардың ашық сабақтары» атты республикалық байқауда 2-ші орын; Бақытжан Ермеков республикалық «Менің үздік презентациялық сабағым» байқауында 1-орын, Сәттібала Қалиева қазақ тілі мұғалімдері арасында өткен «Іскерлік кездесу» атты облыстық байқауда 1-орын жеңіп алса, Светлана Коршнякова «ZIAT» ғылыми-зерттеу орталығының дипломымен марапатталды. Колледжде оқытушыларға арналған қосымша оқу курстары, тренингтер, іскерлік ойындар мен брифингтер ұйымдастырылып отырады. Оқу орнының он қызметкері «РостӨрлеу» Ресей-Қазақстан өнеркәсіп колледждері қауымдастығы шеңберінде «Первоуральский новотрубный завод» ААҚ-да «Модульді және қашықтықтан оқыту тәсілдерін пайдалана отырып, кәсіби даярлықтың жаңа технологияларын меңгеру» бағдарламасы бойынша халықаралық тәжірибеден өтіп келді. Зертханалық-практикалық сабақтар заманауи техникалық қондырғылармен жабдықталған зертханаларда өтеді. Дуалды жүйе бойынша білім алатындар Қазақмыс корпорациясына қарасты кәсіпорындарда оқиды. Қарағанды облыстық Білім басқармасының бұйрығы мен «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Директорлар кеңесі төрағасы Э.В. Огайдың 2012 жылғы келісімі негізінде «Жонушы» мамандығы бойынша дуалды оқыту технологиясы сынақ түрінде енгізілген болатын жылы «Өнеркәсіптегі электромеханикалық қондырғылар» мамандығы бойынша бітірген түлектер, республикалық сынақ алаңының қатысушылары дуалды жүйе бойынша оқуды аяқтады. Сынаққа қатысқандардың барлығы дерлік Қазақмыс корпорациясы құрамындағы кәсіпорындарда емтихан тапсырып, Балқаш өндіріс алаңына жұмысқа орналасты. Колледжге құрметті қонақтар да жиіжиі атбасын тірейді жылы мұнда Еуропа білім беру қорының ҚР-дағы Жону шеберханасы. кәсіптік-техникалық білімді қолдау жобасы жетекшісі Томас Люкс келіп кетті. Сондай-ақ, 2013 жылы Қазақмыс корпорациясы мен колледжде Жерасты жұмыстары басқармасы директорларының орынбасарлары тәжірибе алмасты. Шара аталған қордың «Қазақстан республикасында кәсіптік-техникалық білім беру саласын қолдау» жөніндегі жобасы шеңберінде ұйымдастырылды. «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС «Қарағандытүстіметалл» ӨБ-нің жөндеу-механика зауытында және «Қазақмыс корпорациясының политехникалық колледжінде» «Жонушы» мамандығына дуалды технология негізінде оқып жатқан студенттер нобайлы режимде біліктілік емтиханын тапсырды. Сол жылы Қазақмыс корпорациясының политехникалық колледжі базасында дуалды білім беру жүйесін енгізу жөнінде республикалық семинаркеңес ұйымдастырылған болатын. Оған «РҒӘО» АҚ-ның бас директоры А. Әбжаппаров жетекшілік етті. Өткен жылы «РҒӘО» АҚ Қазақмыс корпорациясының политехникалық колледжі базасында дуалды білім беру жүйесін енгізу тәжірибесі жөніндегі зерттеу нәтижесі туралы есеп берді жылы Қарағанды облысы Кәсіпкерлер палатасының талдау бөлімі колледжбен бірлесіп семинарлар өткізді. «Қазақмыс корпорациясының политехникалық колледжі» ЖМ дуалды оқыту жүйесін енгізу жөнінде тәжірибе алмасу» тақырыбында ұйымдастырылған семинар-кеңес кәсіпкерлерге, жұмыс берушілер мен директорлардың оқу және оқу-өндіріс ісі жөніндегі орынбасарлары арналған. Тағы бір айта кетерлігі, колледжде енгізілген СМК және ОHSАS интеграцияланған менеджмент жүйесі бүгінде табысты жұмыс істеп жатыр. Оқу орны халықаралық «Ғылым және білім» байқауында «Білім беру: инновациялар және жоғары сапа» номинациясы бойынша жеңімпаз атанды. Жуырда енгізілген «Колледждегі білім сапасын Пирометаллургия зертханасы. бақылау» бағдарламасы дуалды білім беру жүйесі арқылы жұмыс берушінің тапсырысына толық жауап беретін білікті маман даярлау тетіктерін қалыптастыруға бағытталған. Дуалды жүйенің бастапқы нәтижелері жаман болған жоқ. Осыны ескере отырып, жылдары тоғыз топ аталған технология бойынша оқытыла бастады жылдары «Мен маманмын» атты жоба сынақтан өткізілді. Жоба арнайы пәндерді оқыту барысында білім сапасын жақсартудың стандартты емес әдістерін пайдалануға бағытталған. Қазіргі таңда ҚР Білім және ғылым министрлігі дуалды оқыту жүйесін енгізу нәтижесі бойынша «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС-нің Политехникалық колледжін Қазақстанның үздік колледжі деп таныды. Политехникалық колледж үшін жаңа мүмкіндіктер ашылуда: оқу орны жан-жақты дамып, серіктестер мен достарының қатары көбейіп келеді. Педагогтар ұжымы жаңа белестерді бағындыруға дайын. Колледж қызметкерлері табыстың кілті педагогтар мен студенттер арасындағы шығармашылық байланыста деп біледі.

9 16 ӘЙЕЛДЕРГЕ АРНАЛАДЫ 32 / наурыз / 2016 Тұманбай МОЛДАҒАЛИЕВ Әйел сенің ақылшың Сенікі ме, менікі ме сонау гүл, Арман үшін жүрміз жазып алау жыр. Жат біреуге бақыт болып туатын, Әйелдерді еркелеткен жөн-ау бір. Әйелді ылғи еркелеткен ер оңар, Әйелдерсіз тірлігіміз не болар? «Қой» дейтұғын қожаң егер болмаса, Еркек байғұс азып-тозып жоғалар. Әйел сенің аспазың да күтушің, Әйел барда биіксің де бүтінсің. Әйел барда жалынсың сен, отсың сен, Әйел жоқта бықсыған сен түтінсің. Әйел сенің ақылшың да, айбарың, Ол барында естімейсің қайғы әнін. Әйел сенің күзетшің де, сақшың да, Әйел сенің мерекең де, мейрамың. Әйел сені, сен әйелді сүйгенсің, Сен әйелден, әйел сенен сый көрсін. Өз елінің ұлы болам деген жұрт, Әйелдерге құл болуды үйренсін. Әйел, әйел арман әні, жол әні, Дүниенің кешкі қоңыр самалы, Әйел сені құл қып алмай алдымен, Құдай қылып көтермейді жоғары. Сыйла әйелді, жоғарыдан бер орын, Көтер оның мерейі мен беделін. Өз қызыңды сыйлағаның ол сенің, Өз анаңды мәңгі құрметтегенің. Қалқаман САРИН Түсімде көрем сені Асыл ана! Түсімде көрем сені, Бұрынғыдай емессің неге еңселі? Мен білсем, саған деген сағыныштың, Осынау жұмыр жерде жоқ өлшемі. Тербеп сол сағыныштың күшті ырғағы, Елжіреп елесіңді құштым тағы. Хат байлап қанатына жіберер ем, Бармайды-ау, біздің жаққа құстың бәрі. Не таптым, белден кетіп бетегелі?! Қалаға қаңғыбас ой жетеледі. Жақұттап жазу үшін осы өлеңді, Он жылдық білімім де жетер еді. Дүние шыр айналып шарайнадай, Жолыма қала бердің қарай-қарай. Қайырымсыз қалаға, мейірімді, Қалдырып кете бергем қалай ғана-ай?! Ал, бүгін ақын болды ақылды ұлың, Жанымды жегідей жеп жатыр мұңым. Ардақтап арнамасам саған өлең, Адыра қалатындай ақындығым. Білмеймін, бұл қаладан бақ табам ба? Жабығып жүргендеймін жат ғаламда....тарылған көшелері тас қаладан, Тарыдай бір мейірім таппағанда, Сені сағынып кетем, анашым! 2008 жылдың 26-қарашасынан бастап шығады Мерзімді баспасөз болып саналмайды. Тек «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС қызметкерлеріне арналған және көпшілікке таратылмайды. Редакцияның мекен-жайы: Қарағанды қ., , Чижевский көш., 15/2. Құрылтайшы және меншік иесі «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Шеф-редакторы Владимир МАГАЙ 8 (7212) Vladimir.Magay@kazakhmys.kz Шығарушы редактор Владимир ОДИНЦОВ 8 (7212) Vladimir.Odincov@kazakhmys.kz Редакция алқасы: Қарағанды Алина ЖҰМАШЕВА 8 (7212) Alina.Zhumasheva@kazakhmys.kz Светлана ДЕМЕНТ 8 (7212) Svetlana.Dement@kazakhmys.kz Ардақ ҚҰЛЖАНБЕКОВА 8 (7102) Ardak.Kulzhambekova@ kazakhmys.kz Балқаш Ләззат СМАҒҰЛОВА 8 (71036) Lyazzat.Smagulova@kazakhmys.kz «Гласир» баспаханасында басылды, Қарағанды қ., Ермеков көш., 112/5, тел. 8 (7212) Тиражы 5000 дана. Тапсырыс 922.