Lars Amund Vaage. Den vesle pianisten. Noveller FORLAGET OKTOBER 20I7

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Lars Amund Vaage. Den vesle pianisten. Noveller FORLAGET OKTOBER 20I7"

Sigbjørn Aksel Arntsen
6 år siden
Visninger:

2 Lars Amund Vaage Den vesle pianisten Noveller FORLAGET OKTOBER 20I7

3 LARS AMUND VAAGE Den vesle pianisten Bokomslag: Egil Haraldsen & Ellen Lindeberg I EXIL DESIGN av Mona Persdatter Bekkevad Tilrettelagt for ebok av eboknorden as ISBN: (epub) ISBN: (trykk) AV LARS AMUND VAAGE Øvelse Kald Vinter. Roman, 1979 Fager kveldssol smiler. Roman, 1982 Kyr. Noveller, 1983 Dra meg opp! Roman, 1985 Baronen. Skodespel, 1987 Begynnelsen. Roman, 1989 Guten med den mjuke magen. Barnebok, 1990 Oklahoma. Roman, 1992 Rubato. Roman, 1995 Den framande byen. Roman, 1999 Guten og den vesle mannen. Barnebok, 2000 Det andre rommet. Dikt, 2001 Kunsten å gå. Roman, 2002 Tangentane. Roman, 2005 Utanfor institusjonen. Dikt, 2006 Skuggen og dronninga. Roman, 2010 Den stumme. Dikt, 2011 Syngja. Roman, 2012 Den raude staden. Dikt, 2014

4 Sorg og song. Essay, 2016

5 Den bortkomne Tidleg Nitten år Den vesle pianisten Midt på dagen Flyttinga Gjesten Seint INNHALD

6 DEN BORTKOMNE

7 Aldri hadde bygda sett så fattigsleg ut. Husa var små, og somme av dei kunne godt ha vore måla. Butikkane hadde berre det mest naudsynte, eller unaudsynte, alt etter som ein såg det. Løvetann voks grøn og rikeleg ved dei gamle dørhellene. Endåtil bilane var små og oppskrapa og stod parkerte som om dei hadde fått motorstopp og så var blitt gløymde. Det knast i stolpane under den gamle trekaien då bussen rygga utpå. Vest i fjorden kom snøggbåten med sitt kjende brøl. I kveld kom onkel Hans heim frå Amerika. Det var stille på hermetikkfabrikken, for dei mangla råstoff. På skipsbyggjeriet, som var på randa av konkurs, hadde dei avslutta arbeidet for dagen. Dei unders vakre fjella, dei djupt grøne liene, og så fjordarmar som smaug seg inn langs strendene, fekk alt anna til å verka smålåte og uviktig. Det som ikkje var menneskeskapt, skein over det vesle menneska hadde plassert der. Var dette verkeleg resultatet av alt strevet deira? Onkel Hans var ein storvaksen mann som alltid hadde ein smil om munnen. Kanskje var han berre skapt slik. Dei færraste av bygdefolket hadde sett han før. Han kom i land og gjekk langs grusvegen, saman med dei som var komne for å møta han, medan lyden av snøggbåten kom på avstand og døydde ut. Det vart ikkje sagt noko, korkje av Hans eller dei frammøtte, om anna enn vêret og korleis reisa hadde vore. Vêret var godt, og reisa hadde vore bra, den. Det var vår, og flyttfuglane kom i flokkar gjennom småskogen og sette seg her og der og song så ein skulle tru at fuglehjarto ville bresta. Tomas var også med, ein gut i tiårsalderen, han hadde ord han ville seia, spørsmål han ville koma med, men han fekk det liksom ikkje til, og tagde. Han var så glad for at Hans var komen, endå om han ikkje hadde møtt han før. Den bortkomne, han som levde så langt heimanfrå at

8 ein ikkje kunne fatta det, han som likevel høyrde til på ein måte, var endeleg blant dei. Han fanst altså, han var ikkje berre eit namn, eit rykte. Tomas sprang i hælane på han. Onkel Hans, gammal og grå, bar den store kofferten sin så lett som ingen ting, ville ikkje at andre skulle bera han. Det vesle følgjet gjekk til huset til onkel Andreas og tante Betzy. For onkel Andreas var bror til onkel Hans, og dei to hadde reist til Amerika saman, for lenge sidan, då dei var unge. Der hadde onkel Andreas møtt tante Betzy, og dei hadde gifta seg. Men så var det kome bod om at far til Hans og Andreas var død, og onkel Andreas var faren til gamlelandet igjen, saman med tante Betzy, for å overta garden, medan onkel Hans blei verande i Chicago, endå om det var han som hadde odelen. Den retten hadde han gitt til onkel Andreas, og han og tante Betzy hadde drive garden i mange år, heilt til foreldra til Tomas overtok. No slo onkel Hans seg til hos bror sin for ei tid, det skulle jo også berre mangla, og tante Betzy stelte like godt for han som ho gjorde for sin eigen mann. Kva er ein onkel? Kva skal det tena til å setja dette ordet framfor eit namn? Onkel Hans var ikkje onkel til Tomas. Han var ein fjernare slektning. Heller ikkje onkel Andreas og tante Betzy, dei som Tomas var hos nesten kvar dag, var onkelen og tanta hans. Tomas kalla dei for «onkel» og «tante», men han visste ikkje korleis desse orda var komne til. Dei hadde alltid vore der, slik dei gamle, onkel Andreas og tante Betzy, alltid hadde vore der. Det var ikkje lange vegen opp til huset deira. Der opna rommet seg, eller det lukka seg, rundt Tomas. Onkel Andreas og tante Betzy hadde ikkje born sjølve. Dei smilte når han kom, og drog fram ein stol til han, eller flytta seg om dei sat i benken, så det blei plass til ein til. Det blei ikkje sagt noko, men han fekk vera der, i piperøyken eller steikeosen. Tante Betzy hadde alltid småkaker og saft. Det var det ordlause som løfta Tomas, som roa han og lét han leva.

9 Han kunne pusta i det stille rommet der dei gamle dreiv med sitt: sying, baking, snikring, avislesing. Han trong ikkje forklara eller skjøna eller ta igjen for noko. Han trong ikkje eingong sjå på dei, onkel og tante, før han kjende at han kunne koma inn. Han visste ikkje sikkert om dei likte han, han stilte kanskje ikkje det spørsmålet, men dei mislikte han iallfall ikkje. Det kom ingen uttrykk for slikt medan han var der. Heime var det så mange ord, ord som blei ropte eller spytta ut. Orda heime opna dei som budde der, borna, mor og far. Orda flerra dei opne og lét Tomas sjå det som var på innsida. Det var raudt der inne, og han visste ikkje om han likte det. Han ville ikkje sjå inn i folk. Han hadde ikkje bede om det. Ofte, altfor ofte, hende det at han sjølv ropte ut ord, stygge ord, harde ord, så det svei i halsen. Han ropte slikt han angra på, til mor, og dei orda heldt fram med å svi, blei verande i han, endå om han hadde ropt dei ut, slyngt dei frå seg. Han bar på dei orda, dag og natt, dei blei gjentatt i han. Ja, orda han sjølv hadde sagt, vende seg mot han, og han visste at han var skiten, vond og liten. Og ord kunne ikkje takast tilbake, slik fungerte det ikkje. Ord var sagde, og det var endeleg. Ingen tok orda i seg igjen. Ingen kom med nye ord, milde ord, eller bad om orsaking. Tomas bad heller ikkje om orsaking. Tomas visste ikkje korleis dei vonde orda blei til, heime, eller inne i han, men han visste at han hadde ansvaret for at dei oppstod i han og levde vidare. Han angra mang ein gong på orda sine, og han tenkte at han ikkje skulle seia slikt meir, for han kunne ikkje bera det, men så kom det alltid stunder då han stod og ropte saman med dei andre som også ropte. Han kunne tenkja seg å vera snill og klok, men hadde mista trua på at han kunne bli slik. Hos onkel Andreas og tante Betzy var han ingen. Det var godt å ikkje vera til. Når dei skjulte han hos seg, kunne han gløyma kven han var. Dei snakka ikkje til han, og derfor snakka ikkje han til dei heller. Han sa aldri vonde ord til dei. Han kom ikkje på vonde ord når han var hos dei.

10 Berre dei vonde orda han hadde sagt heime, før på dagen, blei verande i han, gnog og masa, men så bleikna dei i det milde lyset som kom inn glasa hos onkel Andreas og tante Betzy. Det var dei som fortalde han kva onkel og tante skulle tyda, kva som låg i dei orda, kjenneteikna dei som fekk slike titlar knytte til seg. Det fekk dei godt til utan ord. Dei mumla og kviskra om sitt, seg imellom, dei gamle, det var så, men til Tomas kom det ingen forklaringar. På sitt mest pratsame spurde dei han om korleis det gjekk på skulen, og det hende dei ville vita kva far hans dreiv med. Så blei det stille lenge, alltid, og i den mjuke stilla steig det svar opp i Tomas om kven dei gamle var. Dei hadde noko i seg som gjorde Tomas godt, men det var ikkje noko dei kom på å nemna. Dei måtte ha fått eit syn ein gong, eller ein stråle hadde treft dei, frå himmelen, slik at dei kunne mumla og nynna medan dei stelte i og kring huset sitt. Og mumlinga opna ein stad for Tomas mellom dei, inntil dei, og han også fekk luka i bedet som gjekk langs heile husmuren, eller prøva seg som slåttekar under pæretrea i hagen. Etterpå gjekk dei saman inn i huset. For Tomas blei onkel Hans til før han kom, medan han enno var i Amerika. Han føddest då dei sat ved bordet og åt kakene eller bladde i vekeblad eller gjekk opp bakken til hønsehuset. Kor var orda om han, forteljingane? kunne ein spørja om. Det var ikkje så mykje trong for slikt, for det var så god tid til alt. Forteljingar kunne få lov til å leva fritt, nesten uforma, dei kunne kvila i den brunnen der forteljingar blei fødde, under menneska, mellom dei. Det var ei kjelde av forteljingar, og det var ikkje sikkert ein trong drikka så mykje av henne. Det viktige var at ho fanst. Onkel Hans blei onkel slik som broren og svigersystera blei onkel og tante, lenge før han kom heim igjen. Då var han ingen onkel av kjøt og blod. Han låg i munnane til onkel Andreas og tante Betzy. Han var den dei ikkje fortalde om. Men dei sakna han, det kunne ein sjå. Dei hadde

Like dokumenter

Lesley Koyi Wiehan de Jager Espen Stranger-Johannessen, Martine Rørstad Sand nynorsk nivå 5

Magozwe Lesley Koyi Wiehan de Jager Espen Stranger-Johannessen, Martine Rørstad Sand nynorsk nivå 5 I den travle byen Nairobi, langt frå det trygge livet heime, budde det ein gjeng heimlause gutar. Dei