Møtestad: Hareid rådhus Dato: Torsdag, Tid:12:00

Transkript

1 HAREID KOMMUNE Ordførar/Utvalsleiar MØTEINNKALLING Kommunestyret Møtestad: Hareid rådhus Dato: Torsdag, Tid:12:00 Medlemar som er ugilde i ei sak vert bedne om å gje melding, slik at varamedlemar kan verte kalla inn, jf. 8, 3. ledd i forvaltningslova. Vi ber om at forfall vert meldt på telefon Varamedlemar får saksdokumenta førebels berre til orientering. Møtesekretariatet kallar inn varamedlemar. Møte er ope for publikum, med unnatak av saker som vert handsama i lukka møte. Politiske saker som vert handsama i lukka møte er unnatekne offentleg innsyn og innhaldet er underlagt teieplikt. Saksdokumenta i original og avskrift er lagt ut til offentleg innsyn på heimesida til Hareid kommune frå og med

2 SAKLISTE MED SAKSDOKUMENT Saksnr Tittel Arkivsaksnr. Før handsaming av dei politiske sakene startar vert det utdeling av arbeidsmiljøprisen. Politiske saker PS 94/16 Godkjenning av innkalling og saksliste PS 95/16 Godkjenning av protokoll førre møte Referat saker RS 28/16 HA Møteprotokoll Hareid kontrollutval /90 Politiske saker PS 96/16 Utviding av barnevernssamarbeidet mellom Hareid - Ulstein - Volda og Ørsta: Søknad frå Hornindal kommune PS 97/16 HA SAK Forvaltningsrevisjonsprosjekt - Barnevern Hareid kommune PS 98/16 Søknad om spelemidlar for godkjenning og prioritering Rullering av handlingsprogram kommunedelplan 2016/ / /203 PS 99/16 Beredskapsplanverk for Hareid kommune 2016/1214 PS 100/16 Godkjenning av Konsekvensanalyse fjellskred frå 2016/1214 Åkneset og Aktørplan - generell del PS 101/16 Søre Sunnmøre Reinhaldsverk - Eigarmelding /1560 Revidert eigarstrategi og selskapsavtale PS 102/16 Revidert forskrift for Søre Sunnmøre Reinhaldsverk - Ny 2015/1142 handsaming PS 103/16 Valdagar i Hareid ved Stortingsvalet /1285 PS 104/16 Elektronisk avkryssing i manntal på valdagen 2016/1285 PS 105/16 Møteplan for faste utval våren /1291 PS 106/16 Eigedomsskatt i Hareid kommune i /1479 PS 107/16 Handlingsprogram /840 Hareid, Anders Riise ordførar Helga Bøe-Grimstad utvalsekretær Gruppemøter måndag før kommunestyremøte: AP møterom I (hovudetasje) kl. 19:15 FRP formannskapsromet kl. 19:15 V møterom II (hovudetasje) kl. 19:30 H ordførarkontoret kl. 19:15 FL kommunestyresalen kl. 19:30 KRF matromet kl. 18:30 SV kan bruke foajeen kl. 19:15 Hovuddøra på rådhuset er opa frå kl. 19:00 til kl. 19:45 når det er gruppemøte 2

3 Politiske saker PS 94/16 Godkjenning av innkalling og saksliste PS 95/16 Godkjenning av protokoll førre møte Referat saker RS 28/16 HA Møteprotokoll Hareid kontrollutval

4 HAREID KOMMUNE MØTEPROTOKOLL Utval: Kontrollutvalet i Hareid kommune Møtestad: Hareid rådhus, «Kommunestyresalen» Dato: Møte tok til Kl Møte slutta Kl Medlemane har vorte varsla skriftleg via e-post. Saksdokumenta har vore utlagde til ålment ettersyn på heimesida til Vest kontroll Sekretariat for kontrollutval. Faste medlemar som møtte: Namn Funksjon Jarl Schröder Leiar Berte Holstad Engen Nestleiar Inga Ishild Hareide Medlem Kjartan Grimstad Medlem Terje Dalsøren Medlem Faste medlemar som ikkje møtte: Namn Funksjon Medlem Varamedlemar som møtte: Namn Møtte for Vest kontroll - sekretariat: Namn Funksjon Jostein Støylen Dagleg leiar Sigrid Aa. Torbjørnson Konsulent Søre Sunnmøre Kommunerevisjon IKS: Namn Funksjon Bodill Skeide Dagleg leiar/sjefsrevisor Alf Marius Grønnevik Forvaltningsrevisor Frå administrasjonen møtte: Namn Stilling Anders Riise Ordførar, møtte i sak 38/16 Ragnhild Velsvik Berge Rådmann, møtte i alle saker med unnatak av sak 40/16 og 41/16 Trude Kristin Dalen Kommunalleiar i sak 42/16 Side 1 av 15 4

5 HAREID KOMMUNE SAKLISTE MED SAKSDOKUMENT Saksnr Tittel Arkivsaksnr SAK 34/16 GODKJENNING AV INNKALLING OG SAKLISTE. MØTEPROTOKOLL 033 SAK 35/16 GODKJENNING AV MØTEPROTOKOLL FRÅ SISTE MØTE 049 SAK 36/16 GJENNOMGANG AV MØTEPROTOKOLLAR &58 SAK 37/16 SAK 38/16 SAK 39/16 SAK 40/16 SAK 41/16 RÅDMANN - ORIENTERING PLAN FOR FORVALTNINGSREVISJON REKNESKAPSRAPPORT PR. 2.TERTIAL 2016 REVISJONSPLANLEGGING 2016 FINANSIELL REVISJON MELDINGAR 030& &17 SAK 42/16 OPPFØLGINGSLISTE 040 SAK 43/16 FORVALTNINGSREVISJONSRAPPORT BARNEVERN 217 TILTAK, TILSYN, RUTINER HAREID KOMMUNE Side 2 av 15 5

6 HAREID KOMMUNE SAK 34/16 GODKJENNING AV INNKALLING OG SAKLISTE. MØTEPROTOKOLL Samrøystes vedtak 1. Innkalling og sakliste vart godkjent med endringar i høve oppsett sakliste slik sakene vart handsama i følgjande rekkefølgje: 34, 35, 36, 37, 39, 38, 42, 43, attende til 38, så 40 og Til å skrive under møteprotokollen saman med leiaren vart vald Berte Holstad Engen. SAK 35/16 GODKJENNING AV MØTEPROTOKOLLEN FRÅ SISTE MØTE Vedlegg Møteprotokoll frå møtet Samrøystes vedtak Møteprotokoll frå møtet vart godkjent. SAK 36/16 GJENNOMGANG AV MØTEPROTOKOLLAR 2016 Møteprotokollar som var til gjennomgang: Administrasjonsutvalet Arbeidsmiljøutvalet Kommunestyret Formannskapet Levekårsutvalet Nærings- og miljøutvalet Eldrerådet Råd for menneske med nedsett funksjonsevne Valstyret SSR Representantskap Vert sendt til leiar i kontrollutvalet SSR Styret Vert sendt til leiar i kontrollutvalet Det er no lettare å opne dokument. Kontrollutvalet ytra ønske om meir utfyllande vedtakstekst enn t.d. «samrøystes jf. formannskapet» Samrøystes vedtak Kontrollutvalet har, på noverande tidspunkt, ingen merknader til gjennomgådde møteprotokollar. Side 3 av 15 6

7 HAREID KOMMUNE SAK 37/16 RÅDMANN - ORIENTERING Rådmann Ragnhild Velsvik Berge var invitert til kontrollutvalsmøtet. Ho presenterte seg og orienterte generelt om sine tankar og virke hittil som rådmann. Mellom anna orienterte ho om at det no er fokus på internkontroll, og at det skal på plass på alle område i kommunen. Hareid kommune har allereie eit godt internkvalitetssystem, Kompilo. Dette skal no takast i bruk. Rådmannen vil kome og presentere Kompilo-systemet for kontrollutvalet etter nyttår. Samrøystes vedtak Kontrollutvalet tek orienteringa frå rådmann Ragnhild Velsvik Berge, til vitende. SAK 38/16 PLAN FOR FORVALTNINGSREVISJON Ordførar Anders Riise kom til denne saka for å bli orientert, og eventuelt kome med innspel. --- Vedlegg 1. Overordna analyse i Hareid kommune Utarbeida av Søre Sunnmøre Kommunerevisjon IKS. 2. Analyse av nøkkeltal frå statistisk sentralbyrå. Utarbeida av Søre Sunnmøre Kommunerevisjon IKS. Saksopplysningar Innhaldet i plan for forvaltningsrevisjon Heimelen for forvaltningsrevisjon følgjer av kommunelova (koml.) 77 nr. 4, som fastset at kontrollutvalet skal sjå til «at det blir gjennomført systematiske vuderinger av økonomi, produktivitet, måloppnåelse og virkninger ut frå kommunestyrets eller fylkestingets vedtak og forutsetninger (forvaltningsrevisjon)..», jf. tilsvarande formulering i 9 første ledd i forskrift om kontrollutval i kommunar og fylkeskommunar. Etter 10 skal det «minst én gang i valgperioden og senest innen utgangen av året etter at kommunetyret eller fylkestinget er konstituert, utarbeide en plan for gjennomføring av forvaltningsrevisjon.» Det er vidare fastsatt at kommunestyret vedtek planen. Formålet med forvaltningsrevisjon Hensikta med forvaltningsrevisjonen er blant anna å bidra til ein betre og meir effektiv kommunal forvaltning. Når det vert utført forvaltningsrevisjon, set ein fokus på økonomi og måloppnåing. Ved utøving av forvaltningsrevisjon bidreg kontrollutvalet bl.a. til: Å påpeike forbetringsområder som bidreg til økt produktivitet og måloppnåing i tilhøve politiske vedtak og føresetnadar. Å bidra med informasjon til kommunens avgjerdstakarar som er til nytte for o Å styrke kommunestyrets grunnlag for styring o Kontrollutvalets tilsyn med forvaltninga o Leiinga si vurdering av mogligheiter for meir sparsom/økonomisk drift, økt produktivitet, større effektivitet og betre måloppnåing. o Rasjonell, målretta og kostnadseffektiv drift. Side 4 av 15 7

8 HAREID KOMMUNE Gjennomføring og rapportering av forvaltningsrevisjon Gjennomføring Etter at kommunestyret har vedtatt plan for forvaltningsrevisjon, vil kontrollutvalet sørgje for å bestille forvaltningsrevisjon. Kontrollutvalet vedtek problemstillingar, prosjektplan og ressursar, og om det i så fall skal gjennomførast foranalyse. Bestillinga vert, som hovudregel, til Søre Sunnmøre Kommunerevisjon IKS. Rapportering I tråd med forskrift om revisjon 8 skal revisor rapportere fortløpande til kontrollutvalet om resultat av gjennomført forvaltningsrevisjon. Vidare er kontrollutvalet pålagt ansvar for å rapportere til kommunestyret. Med mindre kommunestyret vedtek spesielle føresegn for når og korleis rapporteringa skal gå føre seg, er det opp til kontrollutvalet å finne ein tenleg form og frekvens på dette. Rapport og resultat frå det enkelte forvaltningsrevisjonsprosjekt vert då fortløpande lagt fram for kommunestyret. Prioriteringar i denne perioden Generelt Overordna analyse er basert på innsamla informasjon og statistikk for kommunen, dessutan revisors erfaringar, tidlegare analyse/plan og tidlegare prosjekt. Vi viser til den overordna analysen (vedlagt saka) for nærare opplysingar. På bakgrunn av denne analysen vert det lagt opp til val av forvaltningsprosjekt basert på risiko- og viktigheit (jf. vedlegg). Eit prosjekt blir bl.a. sett i verk for å bidra til å redusere ein mogleg trussel. I tillegg vil dette vere prosjekt som skal fokusere på ein målretta, rasjonell og kostnadseffektiv drift. Ved ein konkret utveljing av prosjekt bør nytteverdien vurderast i tilhøve forventa ressursbruk for å gjennomføre prosjektet. Ved utforminga av eit prosjekt vil kontrollutvalet avgrense temaet slik at prosjektet blir konkret og gir kontrollutvalet dei nødvendige opplysingar for deira kontroll med kommunen. Gjennomførte forvaltningsrevisjon siste planperiode 2013: Barnevern 2014: Økonomistyring pleie og omsorg 2015: Spesialundervisning i grunnskulen 2016: Barnevern tilsynsførarordninga Prioriteringar av forvaltningsrevisjonar I oversikta under er det foreslått forvaltningsrevisjonar ut frå dei opplysingane som ligg føre. Nedanfor går det fram oversikt over aktuelle forvaltningsprosjekt som kan vere aktuelle, og som kontrollutvalet kan ta utgangspunkt i, når dei legg sin plan for forvaltningsrevisjon i komande periode. Oversikta kjem fram i rapporten Overordna analyse, som er utarbeida med bakgrunn i årsmelding/årsrapportar, spørjeundersøking, rekneskap, KOSTRA, fylkesmannen sine vurderingar og revisjonen sine eigne vurderingar (ikkje prioritert rekkefølgje): Meir informasjon finn ein i sjølve rapporten for overordna analyse som fylgjer som vedlegg. Sentraladministrasjon Jf. del 4 Økonomistyring og budsjettoppfølging Kvalitet på den økonomiske rapporteringa Ressursbruk administrasjon, Jf. kulepkt.3 på Generelt.KOSTRA-analyse. Side 5 av 15 8

9 HAREID KOMMUNE Grunnskule /PPT Jf. del 5.1.1, 5.1.2, 5.3 og 5.4 Tidleg innsats Spesialundervisning (gjennomført i 2015, oppfølging på dette prosjektet? Utredningskapasitet og førebyggjande arbeid i PP-tenesta Barnevernstenesta Jf. del 5.1.3, 5.3 og 5.4 Sakshandsaming i barnevernstenesta (behandling av meldingar og gjennomføring av undersøkingar) Oppfølging av born med tiltak Oppfølging av born ved omsorgsovertaking Barnehagar Jf. del 5.1.4, 5.3 og 5.4 Tidleg innsats/samarbeid med PPT Kvalitet i tenestene Teknisk Jf. del 6 Sjølvkost vatn og avløp Sakshandsaming byggjesaker (plan og bygningslova) Forvaltning drift og vedlikehald av kommunale bygg Helse/ Pleie og Omsorg Jf. del 7 Kvalitet/tenestetilbod helsestasjon/psykiatri Overtid/vikarbruk (Somatisk- og skjerma eining) Kvalitet/avviksrapportering (Sjukeheimen) Kvalitet/&avviksrapportering (Heimebasert teneste) Sakshandsaming/vedtaksoppfølging (heimebasert omsorg) Økonomisk sosialhjelp Generelt Overtid og vikarbruk (sektor/teneste/avdeling?) Innkjøp/anbodsprosess (Sektor/teneste/avdeling) KOSTRA-analyse (sektor/teneste/avdeling?) Sjukefråvær (sektor/teneste/avdeling?) Det er viktig å gjere merksam på at det ikkje er mulig å utføre alle prosjekta i planperioden (maks eit prosjekt årleg), og det kan vere at det viser seg undervegs at det er viktigare å prioritere utføring av andre prosjekt enn dei som er sett opp i planen. Då bør kontrollutvalet, som tidlegare, få fullmakt til å gjere endringar. Sekretariatet ville ikkje kome med forslag til prioritering av dei ulike forvaltningsrevisjonsprosjekta, då dette er ei oppgåve kontrollutvalet bør gjere i møtet. Forslag til innstilling 1. Kommunestyret vedtek å prioritere flg. prosjekt i planperioden : 2. Kommunestyret gjev kontrollutvalet fullmakt til å endre prioritetsrekkefylje og evt. leggje til nye prosjekt innan ramma for utføring. 3. Kommunestyret vedtek at betaling for utførte prosjekt vert dekka inn i den årlege betalings-/tilskotsordninga til kommunen sin revisjon. Dersom andre utfører forvaltningsrevisjon på grunn av habilitetsomsyn, kapasitetsomsyn eller kompetanse, vert betaling å avgjere i det enkelte tilfelle (jf. lov om off. innkjøp). 4. Kommunestyret vedtek at denne planen for forvaltningsrevisjon gjeld inntil ny plan ligg føre. Side 6 av 15 9

10 HAREID KOMMUNE Ordførar Anders Riise kom med nokre innspel før han forlot møtet kl Saka vart utsett til seinare i møtet då ein ville ha behandla nokre av dei andre sakene før ein gjorde innstilling i denne, sjå Sak 34/ Når saka vart tatt opp att seinare i møtet, vart følgjande prosjekt nemnde som aktuelle: Sjølvkost vatn- og avløp Forvaltning, drift og vedlikehald av kommunale bygg Utgreiingskapasitet og førebyggande arbeid i PP-tenesta Kvalitet og tenestetilbod på helsestasjon og psykiatri. Saka vart utsett til endeleg behandling i neste møte, Kvart medlem må då kome med si prioritering av tre prosjekt. SAK 39/16 REKNESKAPSRAPPORT PR. 2. TERTIAL 2016 Vedlegg 1. Rekneskapsrapport pr. 2. tertial 2016 med finansrapport og investeringsrekneskap. utskrift frå saksframlegg til komande formannskapsmøte Budsjettrevisjon november utskrift frå saksframlegg til komande formannskapsmøte Link til Møteinnkalling og saksframlegga med dokument: (side : Rekneskapsrapport pr.2.tertial 2016 (s.101),finansrapport (s.119) og investeringsrekneskap (s.142)). Saksopplysning Rekneskapsrapport 2. tertial 2016,av , føreligg, saman med finansrapport og investeringsrekneskap av Skal handsamast i formannskapet og kommunestyret I rådmannen sin kommentar til rekneskapsrapporten heiter det: «Økonomirapporten pr. 2. tertial syner eit positivt bilde med omsyn til budsjettbalanse og kommunen sine mulegheiter til å oppretthalde det planlagde tenesteomfanget. Med mindre det skulle oppstå uforutsette hendingar er dei ulike sektorane sine meir og mindreforbruk ikkje verre enn at kommunen held budsjettbalansen. På sektornivå er situasjonen at dei to sektorane Kommunalteknisk Drift og Næring Kultur og Samfunnsutvikling har eit mindreforbruk. Samstundes har Sentraladministrasjonen eit meirforbruk. Her er ansvara revisjon, brannvern og rådmannskontoret mellom dei med moderate utfordringar, men særleg felleskostnader, byggesakshandsaming og NAVkommune, er mellom dei med større utfordringar. Utfordringa knytt til NAV-kommune kjem av kostnader til økonomisk sosialhjelp. Dei sektorane som står att går meir eller mindre i null. Etter det ein kan sjå vil kommunen dermed under eitt ha budsjettbalanse. Rådmannen tek atterhald i høve dei endelege pensjonskostnadane som ikkje vert kjende før våren Det er framleis aktuelt å gjere framlegg om ein del budsjettjusteringar mellom einingar i sektor samt nokre mindre endringar i den einskilde sektor sine rammer.» Side 7 av 15 10

11 HAREID KOMMUNE Vurdering og konklusjon frå rådmann og økonomileiar: Folkehelse konsekvensar: Ingen kjende. Miljøkonsekvensar: Igjen kjende. Økonomiske konsekvensar: Grunnlag for komande revisjon av budsjett. Beredskapsmessige konsekvensar: Ingen kjende. Viser elles til Rekneskapsrapport pr. 2. tertial Saksframlegg om budsjettrevisjon, som fordra av rekneskapsrapporten, lagt ved. Samrøystes vedtak Kontrollutvalet tek rekneskapsrapport pr. 2. tertial 2016 med finansrapport og investeringsrekneskap samt budsjettrevisjon november 2016, til vitende. SAK 40/16 REVISJONSPLANLEGGING FINANSIELL REVISJON Rådmannen forlot møtet då denne saka skulle behandlast. Vedlegg - B-dokument. Dokument for revisjonsplanlegging - finansiell revisjon. (Unnateke off. innsyn, jfr. offl. 24.1, 13.1 jf. fvl. 13 nr 2.) Vert sendt pr. post. Saksopplysningar Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS ved revisjonssjef Bodill Skeide, har utarbeida eit planleggingsdokument for revisjonsarbeidet finansiell revisjon for året Dette for å utføre ein forsvarleg revisjon. Dokumentet er i samsvar med regelverket. Planleggingsdokumentet består av flg. dokument (som er unnateke off. innsyn): - Selskapsinformasjon - Oppdragsvurdering - Vesentlegheitsgrense - Bemanning og budsjettert timeforbruk - Generell risikovurdering og spesifikk risikovurdering på revisjonsområdenivå o Transaksjonsklasser o Kontosaldoar o Tilleggsområder o Angrepsvinkel Møtet vart lukka, jf. kommunelova 31, 5.lekk då kontrollutvalet ynskte at revisor tok ein gjennomgang av revisjonsrapporten (B- dokumentet). Møtet vart opna att etter gjennomgangen. Samrøystes vedtak Kontrollutvalet tek Revisjonsplanlegging 2016 finansiell revisjon, for Hareid kommune, utarbeida av Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS, til vitende. Side 8 av 15 11

12 HAREID KOMMUNE SAK 41/16 MELDINGAR Vedlegg 1. Utskrift av protokoll frå kommunestyremøte PS83/16 Mal for tertialrapportering 2. SSR presentasjon 3. Høyringsuttale frå Forum for tilsyn og kontroll NOU 4:2016 Ny kommunelov 4. Høyringsuttale frå Norges kommunerevisorforbund NOU 4:2016 Ny kommunelov Saksopplysning 1. Utskrift av protokoll frå kommunestyremøte PS83/16 Mal for tertialrapportering Kommunestyret vedtok samrøystes rådmannen sitt forslag til mal for tertialrapportering. (Vedlegg 1) I saksutgreiinga heiter det at malen legg opp til å få fram eit bilde av aktiviteten i kommunen, både i høve politiske vedtak samt utviklings- og forbetringsarbeid. Den vil gi ei samla oversikt over oppgåver og status i kommuneorganisasjonen. Dette vil gjere det lettare sikre rett fokus slik at oppgåver er i samsvar med ressursar og at prioriteringar er basert på eit godt faktagrunnlag. Ein meiner óg at trivsel og arbeidsmiljø vil bli betre av ei slik systematisk tilnærming til arbeidsoppgåver og framdrift. Økonomirapport vert som tidlegare; månadleg, med ein utvida rapport kvart tertial. 2. Søre Sunnmøre Reinhaldsverk presentasjon Etter avtale får kontrollutvalet presentasjon Søre Sunnmøre Reinhaldsverk hadde for kontrollutvalet (Vedlegg 2) 3. Høyringsuttale frå Forum for tilsyn og kontroll NOU 4:2016 Ny kommunelov Sjå vedlegg. 4. Høyringsuttale frå Norges kommunerevisorforbund NOU 4:2016 Ny kommunelov Sjå vedlegg. Samrøystes vedtak 1. Meldinga vert teken til vitende Meldingane vert tekne til orientering. SAK 42/16 OPPFØLGINGSLISTE Vedlegg Oppfølgingsliste Saksopplysningar Det var gjennomgang av oppfølgingslista saman med rådmannen, der status på sakene vart avklara. Kommunalleiar kom til i denne saka for å gi opplysningar i høve nokre saker. Samrøystes vedtak Oppfølgingslista vert teken til orientering. Side 9 av 15 12

13 HAREID KOMMUNE SAK 43/16 FORVALTNINGSREVISJONSPROSJEKT BARNEVERN - TILTAK, TILSYN, RUTINAR. Vedlegg Forvaltningsrevisjonsprosjekt Barnevern tiltak, tilsyn, rutinar - Hareid kommune. Utarbeida av Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS, datert Saksopplysningar Vedtak for prosjektet Kontrollutvalet i Hareid kommune vedtok i sak 18/16, som del av etterlevelsesrevisjon jf. revisjonsplan vedteke i kontrollutvalssak 44/15, å få utført eit forvaltningsrevisjonsprosjekt kring barnevernstenesta i kommunen. Prosjektet skulle ta for seg tiltak og oppfølging før og etter omsorgsovertaking, og om tilsynsføraransvaret fungerer tilfredstillande. Med avgrensing til omsorgsovertaking i kontrollperioden Formålet med prosjektet er å sette søkelys på situasjonen i dag og peike på mulig forbetring og vidareutvikling av den kommunale verksemda, samt avdekke eventuelle manglar. MÅLSETTING I høve rapporten er formålet med prosjektet å få belyst om barnevernet i kommunen set i verk tiltak i heimen for å hjelpe heimen på best muleg måte, dvs. prøve det som er muleg i heimen til beste for barnet før omsorgsovertaking vert gjennomført. Vidare om barnet og foreldre får den oppfølging som regelverket krev i etterkant av omsorgsovertaking, og at tilsynsansvaret fungerer. Revisjonen viser til at det etter innspel frå ein rådmann, vart prosjektet utvida til å omfatte ei vurdering om KS- sine satsar m.o.t. arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning vert følgd for den enkelte fosterheim. Barnevernstenesta i kommunen er organisert som ein del av det interkommunale barnevernet i kommunane Hareid, Ulstein, Ørsta og Volda. Barnevernstenesta (for Hareid Ulstein Ørsta Volda) er lokalisert på rådhuset i Volda. Det vart også lagt til prosjektet ei samanlikning av bemanning og nøkkeltal. PROBLEMSTILLINGAR 1. Fyl kommunen regelverket når det kjem til iverksetting av tiltak før og etter omsorgsovertaking. 2. Fyl kommunen regelverket i høve tilsynsførarrolla. 3. Arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning fyl kommunen regelverket. 4. Samanlikning mellom kommunane. Desse problemstillingane har revisjonen belyst i rapporten, med følgande vurderingar og konklusjonar: Problemstilling 1: Fyl kommunen regelverket vedkomande iverksetting av tiltak før og etter omsorgsovertaking I rapporten sin del 3, side 16 heiter det i revisor si vurdering: Tiltak før omsorgsovertaking-tiltaksplanar: Av rettleiaren frå BLD (Barne- og likestillingsdep) går det fram at tiltaksplanar er eit viktig verktøy i barnevernsarbeidet av fleire grunnar; den faglege kvaliteten kan verte styrka på fleire måtar gjennom aktiv bruk av tiltaksplanar, dei sikrar openheit og tydelegheit som er særs viktig innanfor ei teneste der mange er ambivalent til å ta i mot hjelp. Planane gir auka forutsigbarheit, noko som er eit vesentleg element i forhold til klientane sin rettstryggleik. Side 10 av 15 13

14 HAREID KOMMUNE Barnevernstenesta i Hareid (det interkommunale barnevernet) hadde utarbeida tiltaksplanar for 3 av dei 7 barna som vart omsorgsovertekne i kontrollperioden To av barna var akuttplassert, og hadde ikkje hatt tiltak eller tiltaksplan i forkant. Ein var frivillig plassert. Tiltak etter omsorgsovertaking-tiltaksplanar: Kontrollen viste at barnevernstenesta hadde etablert tilfredstillande rutinar kring utarbeiding av omsorgsplanar, eller førebelse omsorgsplanar der endeleg avgjerd ikkje var gjort vedtak om. Omsorgsplanar eller føreløpige omsorgsplanar låg føre rettidig ved 5 omsorgsovertakingane i kontrollprioden. Vidare viste kontrollen at det óg var sett i verk «hjelpetiltak» retta mot nokre av barna/fosterheimane etter omsorgsovertakinga, som t.d. besøksheim og økonomiske støttetiltak. Det låg føre lite eller ingen dokumentasjon i klientmappene om tiltak retta mot opphavlege foreldre/heim. I følge barnevernsleiar vert mange foreldre følgt opp sjølv om dette ikkje er registrert i klientmapper/fagsystem, og at mykje av kontakta forgår pr. telefon. Det vert og vist til at nokre foreldre ikkje ynskjer å ha kontakt med barnevernet, men at det er kontakt med foreldra i forbindelse med samver, opptil fleire gongar pr. år. Det er ikkje mogleg å kontrollere påstandane, og om det er sett inn tiltak for å hjelpe foreldre etter ei omsorgsovertaking då det ikkje er dokumentasjon/kontrollspor. Kontrollen viste at 1 av omsorgsbarna i kontrollperioden vart plassert i fosterheim innan familien, og berre 2 av dei 15 omsorgsborna pr Oppfølgingsbesøk: Barnevernstenesta har ikkje oppfylt kravet om tilstrekkeleg med oppfølgingsbesøk i kontrollperioden. I følgje kartlegginga som registrert i tabellen side 15, viser denne at fleire av barna ikkje hadde fått dei oppfølgingsbesøka dei hadde krav på (4 besøk i fosterheimen pr. år, alternativt 2 besøk for dei som er har vore plasserte i meir enn to år viss det er vurdert om fosterheimen/omsorgsbarn fungerer tilfredstillande, og gjort vedtak om redusert tilsyn). I følgje administrasjonen har dei allereie teke tak i dette, og tilstrekkeleg oppfølging skal vere på plass i Politiattest: Kontrollen på stikkprøvebasis synte at rutinen kring innhenting av politiattest fungerte, men det er ikkje etablert rutine for makulering når arbeidsforholdet er avslutta. Hareid kommune har plassert sine omsorgsborn også i andre kommunar, og det er ikkje vurdert desse kommunane sine rutinar i høve innhenting av politiattest, då tilsynsansvaret ligg til opphalds-/fosterheimkommunen og det er ingen krav til at omsorgskommunen skal bli orientert. I følge forskrifta skal politiattestane oppbevarast, så lenge vedkomande er tilsett i oppdraget, og deretter makulerast. Revisjonen konkluderer med (rapporten del 3, s.17): Kommunen hadde 7 omsorgsovertakingar i kontrollperioden. Rutinen kring utarbeiding av tiltaksplaner fungerte for 3 av desse. 2 omsorgsovertakingar var akuttvedtak og 1 frivillig plassert. Det var ved alle omsorgsovertakingane sett i verk hjelpetiltak over kortare eller til dels lenger varigheit før omsorgsovertaking, med unntak av akuttplasseringane. Det låg utanfor prosjektet å vurdere type tiltak og omfang. Omsorgsplanar var utarbeidd ved 5 av omsorgsovertakingane, og det var etablert ein del tiltak i høve fosterheim/barnet som besøksheim, ansvarsgruppe, økonomisk støtte o.l. Det var lite eller ingen dokumentasjon i høve tiltak eller oppfølging av opphavlege foreldre/heim etter omsorgsovertakinga. Kommunen hadde pr totalt 15 omsorgsbarn, då 1 barn er tilbakeført i løpet av året. 2 av 15 barn var plassert innan familien eller nære familierelasjonar. Barnevernet si lovpålagte oppfølging av fosterheim/omsorgsbarn har ikkje fungert tilfredstillande etter gjeldande regelverk, då fleire av barna(fosterheimane) ikkje har hatt tilstrekkeleg med årlege oppfølgingsbesøk. Det interkommunale barnevernet v/volda kommune er oppdragsgivar har innhenta politiattest i høve fosterheimsplasseringar, og desse vart oppbevart på oppdragsmappene også etter at Side 11 av 15 14

15 HAREID KOMMUNE vedkomande sluttar. Kommunen må tilpasse seg forskrift om politiattest 8 når det gjeld makulering. Problemstilling 2: Fyl kommunen regelverket mht. tilsynsførarrolla I rapporten sin del 4, side 21 heiter det i revisor si vurdering: Tilsynsbesøk: Kommunen hadde tilsynsansvar for 12 barn som var plasserte i Hareid kommune. Alle tilsynsborn som var plasserte i Hareid pr. dato hadde oppnemnd tilsynsførar, unntatt som var frivillig plassert. Tilsyn av uavhengig tredje person er ein kontroll med fosterheimen som kjem i tillegg til den kontrollen barnevernet sjølv skal utføre. Tilsynsførar skal minimum besøke fosterheimen fire gongar i året. Kontrollen avdekka at ingen av tilsynsbarna i Hareid kommune har hatt tilfredstillande med tilsynsbesøk i kontrollperioden, men nokre av borna har hatt tilstrekkeleg med tilsyn enkelte av kontrollåra. Oversikta viser at det er 5 barn der tilsynsordninga har kome relativt seint i gang. Dette er svært uheldig og viser til veileiar som tilseier tilsynsbesøk helst innan 14 dagar etter omsorgsovertaking/ny fosterheim. Når det gjeld kommunen sine omsorgsbarn plasserte i andre kommunar viser også dette same tendens, dvs manglande gjennomførte tilsyn, der bl.a. 1 barn plassert i Ørsta kommune ikkje har hatt tilsyn sidan 2013 utover frå barnevernet sjølv, og 2 barn plasserte i Sula har og vesentlege manglar. Hareid kommune skal ha kopi av alle tilsynsrapportar der borna er plasserte i andre kommunar, og ein må anta at det derfor ikkje har blitt gjennomført fleire tilsynsbesøk enn det som er registrert/ligg føre. Kommunen purra på manglande tilsyn/rapportar ved barna plasserte i Sula kommune i juni 2016, då det ikkje har vore tilsyn sidan 2014 ( 1 tilsyn). Det er viktig at barnevernet følgjer opp og purrar på manglande tilsyn hos fosterheim også utanfor eigen kommune, sjølv om det er fosterheimskommunen sitt ansvar å oppnemne tilsynsførar og få ordninga til å fungere. Tilsynsførarordinga uavhengigheit - politiattest I følge fosterheimsforskrifta skal tilsynsførar ha ei uavhengig rolle i forhold til både barnevernstenesta og fosterheimen. Barnevernsleiar opplyste at dei ikkje hadde noko form for å dokumentere tilsynsførar si uavhengigheit. Det var derfor uråd å kontrollere om tilsynsførar var tilstrekkeleg uavhengig. Barnevernsleiar opplyste at dei ville innføre «uavhengigheitserklæringar» frå 2016, og innhente nye politiattestar. I følge barnevernsleiar er kommunen si rutine i høve politiattest at barnevernskonsulentane har ansvar for å krevje dette framlagt. Kontorpersonale ved barnevernet skal registrere motteken attest ved å hake av i fagsystemet Familia, samt handsame attesten etter gjeldande regelverk om oppbevaring/makulering. Attesten skal ikkje registrerast som innkomen post i Familia. Politiattestane vert oppbevart på mappene til oppdragstakar i lag med teiepliktskjema, timelister m.v. ( same prosedyre som ved fosterheim, besøksheim og liknande.) Det var ikkje etablert rutine for makulering av attestane når oppdragstakar sluttar. Tilsynsrapportar: Rapportane skal gi ei vurdering av barnet sin situasjon. Det skal gå fram kva vurderingane av barnet sin situasjon bygg på, og om det har vore samtaler med barnet. Det skal leggast til rette for samtale med barnet utan at fosterforeldra er tilstade, når alder og kommunikasjon gjer dette muleg. Det vart brukt forskjellige malar av tilsynsførarane, der det var ferdig utarbeida ledetekstar. Ikkje alle dekte krava til innhald i rapportane, m.a. mangla det i enkelte tilfelle opplysningar om Side 12 av 15 15

16 HAREID KOMMUNE kor vidt det hadde vore samtalar med barnet utan andre tilstade. Enkelte rapportar var «tynne» medan andre var fyllestgjerande, og dette skilte seg frå tilsynsførar til tilsynsførar. Barnevernet bør følgje opp at rapportane har tilfredstillande innhald slik at barnevernet som har omsorgsansvar kan vurdere om fosterheimen fungerer tilfredstillande. Revisjonen konkluderer med (rapporten del 4, s.22): Barnevernet si oppfølging av tilsynsførarordninga av barn plasserte i fosterheim i Hareid kommune vart ikkje tilfredsstillande fylgt opp, då ingen av tilsynsborna har hatt tilfredstillande med tilsyn i kontrollperioden. Det same gjeld kommunen sine omsorgsborn som var plasserte i fosterheim i andre kommunar. Barnevernstenesta må derfor skjerpe rutinane kring oppfølging av tilsynsførarar. Det var relativt stor variasjon i kvaliteten på tilsynsrapportane. Omsorgskommunen har ansvar for å følgje opp ev. forhold som kjem fram i rapportane, og det er derfor viktig at rapportane sitt innhald er dekkande for intensjonen med tilsynsordninga bl.a. samtalar med barnet. Manglande rapportar/tilsyn må følgjast opp. Det vart ikkje dokumentert eigenvurderingar eller andre tiltak m.o.t. vurdering av tilsynsførar si uavhengigheit til barnevern og fosterforeldre, og det var derfor ikkje muleg å kontrollere om tilsynsførarane er tilstrekkeleg uavhengig både barnevernstenesta og fosterheimane. Kommunen hadde rutine kring innhenting av politiattestar, men kommunen må tilpasse seg forskrift om politiattest 8 når det gjeld makulering. Problemstilling 3: Arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning fylgjer kommunen regelverket I rapporten sin del 5, side 25 heiter det i revisor si vurdering og konklusjon: Utbetaling /kostnader til fosterheimen i arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning utover KS sine satsar utgjorde i 2015 ca. 1,8 mill og vart utbetalt til 8 av 13 omsorgsborn. Det var då ikkje medrekna meirutgifter ved evt. frikjøp frå arbeid, utgifter til kjøp av klede, utstyr, dekking av barnehage/sfo, feriereisetilskot o.l som og har blitt utbetalt til fosterforeldre. Utgiftsdekning vart det utbetalt berre 181` utover KS-sats, og gjaldt 4 fosterbarn. Det vart utbetalt relativt store beløp utover KS-satsar til enkelte fosterheimar. Det vart ikkje undersøkt om dette var til dekning av tapt arbeidsinntekt eller om desse hadde arbeidsinntekt utanfor heimen i tillegg. Samanlikna med dei andre kommunane var gjennomsnittleg meirutbetalinga pr. barn lågare i Hareid enn i dei andre kommunane med unntak av Sande som ikkje har betalt ut meir enn KS - sine satsar. Det vart ikkje undersøkt om Hareid kommune har kjøpt fosterforeldre fri frå arbeid i tillegg, noko som var praksis i bl.a. Herøy kommune, der dette inngikk i raporterte tal. Hareid kommune har ikkje etablert rutinar for registrering av alle utgifter pr. fosterbarn, og det var derfor ikkje muleg å samanlikne kommunane sine totale kostnader i høve omsorgsovertaking. Problemstilling 4: Samanlikning mellom kommunane (2015) I rapporten sin del 6, side 28 heiter det i revisor si vurdering og konklusjon: Det var avvik mellom rapportering til KOSTRA og rapportering til Fylkesmannen når det gjeld bemanning for alle kommunane utanom Vanylven. Det var og avvik mellom rapportering til Fylkesmannen og til KOSTRA når det gjeld utvalte nøkkeltal. Det var berre Vanylven kommune som har same tal i begge rapporteringane. Side 13 av 15 16

17 HAREID KOMMUNE Når det gjeld andel nye meldingar pr. barn 0-17 år, så hadde Hareid flest med 5,8 %, Ulstein lågast (2,1%), deretter Herøy (2,7%). Vidare hadde Hareid flest undersøkingar i denne aldersgruppa med 5,3%, men óg flest undersøkingar pr. årsverk med 10,7, og Ulstein lågast med hhv 1,9 % og 5,3. Born med hjelpetiltak var blant dei lågaste på Hareid med 2,4 % av barn 0-17 år, berre Ulstein var lågare med 2,3 %. Volda var høgst med 4,5. Barn under omsorg pr. årsverk var høgast på Hareid med 2,7, medan Sande var lågast (0,8). Hareid hadde 1,33 % av barn 0-17 år under omsorg, Herøy og Sande var lågast med ca 0,5 %. Avvik mellom rapporteringane kan gjere utslag. Dei fleste kommunane bør gå gjennom rapporteringane til hhv Fylkesmann og KOSTRA, og vurdere kva som er årsak til avvika i rapporteringane. Siktemålet må vere å få lik rapportering. ANBEFALINGAR Revisor kjem med følgande anbefalingar (rapporten del 8, s.31): 1. Barnevernstenesta må følgje opp rutinane i høve egne oppfølgingsbesøk og passe på at oppnemnd tilsynsfører gjennomfører minimumskrava til tilsynsbesøk som sikrar at barna får det tilsynet det har krav på. 2. Det må vurderast om regelverket vert følgd når det gjeld oppfølging av foreldre etter omsorgsovertaking 3. Det bør etablerast rutinar som dokumenterer uavhengigheitsvurderinga til tilsynsførar. 4. Det bør etablerast rutinar som sikrar at politiattestar vert innhenta og oppbevart i samsvar med regleverket. 5. Rapporteringa til Fylkesmann og SSB (KOSTRA) må kvalitetssikrast og samsvare. RÅDMANNEN SI TILBAKEMELDING I rapporten del 9, side 32 kjem rådmannen med si tilbakemelding på forvaltningsrevisjonsrapporten: Rådmannen vil innleiingsvis presisere at det er viktig med fokus på dei ulike tenesteneområda gjennom forvaltningsrevisjon. Samtidig kan det vere greit å ta med seg at barnevernet er eit svært krevjande område å gjere faglege skjønsmessige vurderingar av kvalitet og praksis når dette skal gjerast utan å engasjere ekstern barnevernsfagleg kompetanse. Innanfor tilsynsordninga ligg dette til fylkesmannen og direktoratet. Barnevernet opplever stadig større krysspress der ressursane må konkurrere om tid til barn og krav til oppfølging av forskrifter, tidsfristar og kontroll. Samtidig er dette ei teneste der store ressursar kan verte utløyste utan forutgåande planlegging der ein må handle akutt. Det hadde vore ynskeleg at analysen kunne konsentrere seg om 2016 etter at vi har fått eit normalt driftsår for den nye felles barnevernstenesta. Det har vore ein stor prosess å samle fire barnevern til eitt, og drifta ber preg av at ein har hatt eit par år med implementering og interimstilstand. Åra 2014 og 2015 har såleis vore særskilt krevjande år. Erfaringar tilseier 2-3 år i ein slik omorganiseringsprosess. Både Fylkesmannen og Rådmannen har sterkt fokus på rapportering på viktige parameter for tenesta, og dei siste rapportane frå barnevernstenesta viser positiv utvikling. --- Det vart elles vist til rapporten Forvaltningsrevisjonsprosjekt Barnevern tiltak, tilsyn, rutinar - Hareid kommune, som låg ved. Side 14 av 15 17

18 HAREID KOMMUNE Revisor Bodill Skeide orienterte om arbeidet og funna i forvaltningsrevisjonsprosjektet. Revisor korrigerte sin rapport på punkt fire i anbefalingane, med tillegg av «..og makulert..» Samrøystes innstilling 1. Kommunestyret tek til vitande forvaltningsrevisjonsprosjektet Barnevern tiltak, tilsyn, rutinar - Hareid kommune. (Utarbeida av Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS, datert ). 2. Kommunestyret vedtek at revisjonen sine anbefalingar skal følgjast/utførast: 1. Barnevernstenesta må følgje opp rutinene i høve egne oppfølgingsbesøk, og passe på at oppnemnd tilsynsførar gjennomfører minimumskrava til tilsynsbesøk som sikrar at borna får det tilsynet dei har krav på. 2. Det må vurderast om regelverket vert følgd når det gjeld oppfølging av foreldre etter omsorgsovertaking. 3. Det må etablerast rutinar som dokumenterer uavhengigheitsvurderinga til tilsynsførar. 4. Det må etablerast rutiner som sikrar at politiattestar vert innhenta og oppbevart i samsvar med regelverket. 5. Rapporteringa til Fylkesmann og SSB (KOSTRA) må kvalitetssikrast og samsvare. 3. Kommunestyret vedtek at rådmannen rapporterer om status for gjennomføringane av anbefalingane, og eventuelt vidare framdrift, til kontrollutvalet innan Møtet slutt. Hareid, Jarl Schröder leiar Berte Holstad Engen nestleiar Møteprotokoll går til: Kommunestyret som melding Kontrollutvalet for godkjenning i neste møte Ordførar til orientering Rådmann til orientering Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS til orientering Side 15 av 15 18

19 Politiske saker PS 96/16 Utviding av barnevernssamarbeidet mellom Hareid - Ulstein - Volda og Ørsta: Søknad frå Hornindal kommune 19

20 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1550 Løpenr /2016 Klassering F47 Sakshandsamar: Ragnhild Velsvik Berge, Rådmannen Utvalsaksnr Utval Møtedato 96/16 Kommunestyret UTVIDING AV BARNEVERNSSAMARBEIDET MELLOM HAREID - ULSTEIN - VOLDA OG ØRSTA: SØKNAD FRÅ HORNINDAL KOMMUNE / 2016/1550 Tilråding frå rådmannen: Kommunestyret sluttar seg til at Hornindal kommune går inn i det interkommunale barnevernssamarbeidet mellom Hareid, Ulstein, Volda og Ørsta, jf. komm.l. 28-1b. Volda som vertskommune for det interkommunale barnevernstenesta inngår avtale med Hornindal kommune på same vilkår som gjeld for dei andre samarbeidskommunane/likelydande avtale. Utgifter til drifta samla sett (Kostra 244) og etter utviding med Hornindal kommune vert å dekkje innanfor vedtekne budsjettrammer inkl. overføring frå Hornindal kommune. Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 20

21 Vedlegg: Nr. Namn 1 HORNINDAL SAKSDOKUMENT Samandrag av saka: viser til vedlagte saksdokument frå interkommunal barnevernteneste. Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Utvalssak nr: Side: 2 av 2 21

22 VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Brynhild Solvang Arkivsak nr.: 2016/1557 Arkivkode: 026 Utvalsaksnr Utval Møtedato Formannskapet Kommunestyret UTVIDING AV BARNEVERNSSAMARBEIDET MELLOM HAREID- ULSTEIN- VOLDA OG ØRSTA: SØKNAD FRÅ HORNINDAL KOMMUNE Administrasjonen si tilråding: 1. Volda kommunestyre sluttar seg til at Hornindal kommune går inn i det interkommunale barnevernssamarbeidet mellom Hareid, Ulstein, Volda og Ørsta, jfr kl 28b. 2. Volda som vertskommune for det interkommunale barnevernstenesta inngår avtale med Hornindal kommune på same vilkår som gjeld for dei andre samarbeidskommunane/likelydande avtale. 3. Utgifter til drifta samla sett (Kostra 244) og etter utviding med Hornindal kommune vert å dekkje innanfor vedtekne budsjettrammer inkl overføring frå Hornindal kommune. Vedleggsliste: Avtale om barnevernssamarbeid mellom kommunane Ulstein, Hareid, Ørsta og Volda, datert Samandrag av saka: Hornindal kommune har i brev datert søkt om å verte ein del av den interkommunale barnevernstenesta mellom Hareid, Ulstein, Volda og Ørsta. 22

23 Saksopplysningar/fakta: Volda er vertskommune, og barnevernstenesta har lokalar i Volda rådhus. Søknaden har vore drøfta i rådmannsgruppa, som har gitt si tilslutning. Hornindal vil gå inn i samarbeidet på dei same vilkåra som dei andre samarbeidskommunane når det gjeld drift og utgiftsdekning. Internt i barnevernstenesta vil det å skulle dekke Hornindal innebere eit noko større ansvarsområde. Barnevernstenesta vil også få eit større geografisk område å dekke enn i dag. Utover klientkontakt vil ein også få ansvar for tverretatleg og tverrfagleg samarbeid med skulen, barnehagen og helsestasjonen i Hornindal. Pr i dag er det tilsett ein person i 20 % stilling for å dekke behovet for barnevernstenester i Hornindal. Det er endå ikkje avklart om denne personen vil følgje med som ein del av ei eventuell verksemdsoverdraging. Volda kommune må derfor vurdere personalmessige behov ved ei slik utviding innafor vedtekne budsjettrammer inkl overføringa frå Hornindal kommune, og ein treng da ikkje ny handsaming i kommunestyra. Vurdering og konklusjon: Kommunane Hornindal og Volda har gjort vedtak om å slå seg saman og byggje ny kommune. Det er naturleg at den nye kommunen overtek vertskommuneansvaret for Volda kommune, og at barnevernet i tidlegare Hornindal og Volda kommune vil da inngå i dette felles barnevernet. Det at Hornindal kjem inn litt tidlegare bør vere kurant. Rådmennene i kommunane i Hareid, Ulstein, Volda og Ørsta har signalisert ei positiv haldning til at Hornindal kommunen vert tilslutta det interkommunale barnevernssamarbeidet frå Økonomiske konsekvensar: Ei utviding av den eksisterande interkommunale barnevernstenesta vil ikkje ha økonomiske konsekvensar for samarbeidskommunane, då Hornindal dekker eigne utgifter til barnevernstenester. Når det gjeld utgifter til drift (Kostra 244) så vil Hornindal sin andel etter vilkåra i avtalen utgjere kr for Kriteria som er lagt i avtalen tek høgde for at dei dekkjer dei utgiftene som representere den enkelte kommune i samarbeidet, ut ifrå barnetalet 0-17 år. Beredskapsmessige konsekvensar: Sentrale styresmakter har gitt føringar om at alle kommunar skal ha døgnberedskap for barn. Administrasjonen har i samarbeid med politiet starta ei utgreiing av eit mogleg samarbeid mellom kommunane i 7-stjerna om dette. Kvar kommune, også Hornindal, må ta særskilt stilling til dette i ei eiga sak når den blir lagt fram for politiske organ. Rune Sjurgard rådmann Brynhild Solvang barnevernssjef Utskrift av endeleg vedtak: 23

24 24

25 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/90 Løpenr /2016 Klassering 033/&17 Sakshandsamar: Helga Bøe-Grimstad, Servicetorg og politisk sekretariat Utvalsaksnr Utval Møtedato 97/16 Kommunestyret HA SAK FORVALTNINGSREVISJONSPROSJEKT - BARNEVERN HAREID KOMMUNE / 2016/90 Tilråding frå kontrollutvalet: Samrøystes innstilling 1. Kommunestyret tek til vitande forvaltningsrevisjonsprosjektet Barnevern tiltak, tilsyn, rutinar - Hareid kommune. (Utarbeida av Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS, datert ). 2. Kommunestyret vedtek at revisjonen sine anbefalingar skal følgjast/utførast: i) Barnevernstenesta må følgje opp rutinene i høve egne oppfølgingsbesøk, og passe på at oppnemnd tilsynsførar gjennomfører minimumskrava til tilsynsbesøk som sikrar at borna får det tilsynet dei har krav på. ii) Det må vurderast om regelverket vert følgd når det gjeld oppfølging av foreldre etter omsorgsovertaking. iii) Det må etablerast rutinar som dokumenterer uavhengigheitsvurderinga til tilsynsførar. iv) Det må etablerast rutiner som sikrar at politiattestar vert innhenta og oppbevart i samsvar med regelverket. v) Rapporteringa til Fylkesmann og SSB (KOSTRA) må kvalitetssikrast og samsvare. 3. Kommunestyret vedtek at rådmannen rapporterer om status for gjennomføringane av anbefalingane, og eventuelt vidare framdrift, til kontrollutvalet innan Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 25

26 Vedlegg: Nr. Namn 1 HA SAK Forvaltningsrevisjonsprosjekt - barnevern Hareid kommune - utskrift til kommunestyret Uprenta saksvedlegg: Samandrag av saka: Sjå vedlagte saksutgreiing frå kontrollutvalet Saksopplysningar: Vurdering og konklusjon: Folkehelse konsekvensar: Miljøkonsekvensar: Økonomiske konsekvensar: Beredskapsmessige konsekvensar: Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Helga Bøe-Grimstad leiar servicetorg og politisk sekretariat Utvalssak nr: Side: 2 av 2 26

27 HAREID KOMMUNE - KONTROLLUTVALET U T S K R I F T frå M Ø T E P R O T O K O L L Utval: Sak nr.: Arkiv: Møtedato: Kontrollutvalet i Hareid kommune 43/ SAK 43/16 FORVALTNINGSREVISJONSPROSJEKT BARNEVERN - TILTAK, TILSYN, RUTINAR. Vedlegg Forvaltningsrevisjonsprosjekt Barnevern tiltak, tilsyn, rutinar - Hareid kommune. Utarbeida av Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS, datert Saksopplysningar Vedtak for prosjektet Kontrollutvalet i Hareid kommune vedtok i sak 18/16, som del av etterlevelsesrevisjon jf. revisjonsplan vedteke i kontrollutvalssak 44/15, å få utført eit forvaltningsrevisjonsprosjekt kring barnevernstenesta i kommunen. Prosjektet skulle ta for seg tiltak og oppfølging før og etter omsorgsovertaking, og om tilsynsføraransvaret fungerer tilfredstillande. Med avgrensing til omsorgsovertaking i kontrollperioden Formålet med prosjektet er å sette søkelys på situasjonen i dag og peike på mulig forbetring og vidareutvikling av den kommunale verksemda, samt avdekke eventuelle manglar. MÅLSETTING I høve rapporten er formålet med prosjektet å få belyst om barnevernet i kommunen set i verk tiltak i heimen for å hjelpe heimen på best muleg måte, dvs. prøve det som er muleg i heimen til beste for barnet før omsorgsovertaking vert gjennomført. Vidare om barnet og foreldre får den oppfølging som regelverket krev i etterkant av omsorgsovertaking, og at tilsynsansvaret fungerer. Revisjonen viser til at det etter innspel frå ein rådmann, vart prosjektet utvida til å omfatte ei vurdering om KS- sine satsar m.o.t. arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning vert følgd for den enkelte fosterheim. 27

28 Barnevernstenesta i kommunen er organisert som ein del av det interkommunale barnevernet i kommunane Hareid, Ulstein, Ørsta og Volda. Barnevernstenesta (for Hareid Ulstein Ørsta Volda) er lokalisert på rådhuset i Volda. Det vart også lagt til prosjektet ei samanlikning av bemanning og nøkkeltal. PROBLEMSTILLINGAR 1. Fyl kommunen regelverket når det kjem til iverksetting av tiltak før og etter omsorgsovertaking. 2. Fyl kommunen regelverket i høve tilsynsførarrolla. 3. Arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning fyl kommunen regelverket. 4. Samanlikning mellom kommunane. Desse problemstillingane har revisjonen belyst i rapporten, med følgande vurderingar og konklusjonar: Problemstilling 1: Fyl kommunen regelverket vedkomande iverksetting av tiltak før og etter omsorgsovertaking I rapporten sin del 3, side 16 heiter det i revisor si vurdering: Tiltak før omsorgsovertaking-tiltaksplanar: Av rettleiaren frå BLD (Barne- og likestillingsdep) går det fram at tiltaksplanar er eit viktig verktøy i barnevernsarbeidet av fleire grunnar; den faglege kvaliteten kan verte styrka på fleire måtar gjennom aktiv bruk av tiltaksplanar, dei sikrar openheit og tydelegheit som er særs viktig innanfor ei teneste der mange er ambivalent til å ta i mot hjelp. Planane gir auka forutsigbarheit, noko som er eit vesentleg element i forhold til klientane sin rettstryggleik. Barnevernstenesta i Hareid (det interkommunale barnevernet) hadde utarbeida tiltaksplanar for 3 av dei 7 barna som vart omsorgsovertekne i kontrollperioden To av barna var akuttplassert, og hadde ikkje hatt tiltak eller tiltaksplan i forkant. Ein var frivillig plassert. Tiltak etter omsorgsovertaking-tiltaksplanar: Kontrollen viste at barnevernstenesta hadde etablert tilfredstillande rutinar kring utarbeiding av omsorgsplanar, eller førebelse omsorgsplanar der endeleg avgjerd ikkje var gjort vedtak om. Omsorgsplanar eller føreløpige omsorgsplanar låg føre rettidig ved 5 omsorgsovertakingane i kontrollprioden. Vidare viste kontrollen at det óg var sett i verk «hjelpetiltak» retta mot nokre av barna/fosterheimane etter omsorgsovertakinga, som t.d. besøksheim og økonomiske støttetiltak. Det låg føre lite eller ingen dokumentasjon i klientmappene om tiltak retta mot opphavlege foreldre/heim. I følge barnevernsleiar vert mange foreldre følgt opp sjølv om dette ikkje er registrert i klientmapper/fagsystem, og at mykje av kontakta forgår pr. telefon. Det vert og vist til at nokre foreldre ikkje ynskjer å ha kontakt med barnevernet, men at det er kontakt med foreldra i forbindelse med samver, opptil fleire gongar pr. år. Det er ikkje mogleg å kontrollere påstandane, og om det er sett inn tiltak for å hjelpe foreldre etter ei omsorgsovertaking då det ikkje er dokumentasjon/kontrollspor. 28

29 Kontrollen viste at 1 av omsorgsbarna i kontrollperioden vart plassert i fosterheim innan familien, og berre 2 av dei 15 omsorgsborna pr Oppfølgingsbesøk: Barnevernstenesta har ikkje oppfylt kravet om tilstrekkeleg med oppfølgingsbesøk i kontrollperioden. I følgje kartlegginga som registrert i tabellen side 15, viser denne at fleire av barna ikkje hadde fått dei oppfølgingsbesøka dei hadde krav på (4 besøk i fosterheimen pr. år, alternativt 2 besøk for dei som er har vore plasserte i meir enn to år viss det er vurdert om fosterheimen/omsorgsbarn fungerer tilfredstillande, og gjort vedtak om redusert tilsyn). I følgje administrasjonen har dei allereie teke tak i dette, og tilstrekkeleg oppfølging skal vere på plass i Politiattest: Kontrollen på stikkprøvebasis synte at rutinen kring innhenting av politiattest fungerte, men det er ikkje etablert rutine for makulering når arbeidsforholdet er avslutta. Hareid kommune har plassert sine omsorgsborn også i andre kommunar, og det er ikkje vurdert desse kommunane sine rutinar i høve innhenting av politiattest, då tilsynsansvaret ligg til opphalds-/fosterheimkommunen og det er ingen krav til at omsorgskommunen skal bli orientert. I følge forskrifta skal politiattestane oppbevarast, så lenge vedkomande er tilsett i oppdraget, og deretter makulerast. Revisjonen konkluderer med (rapporten del 3, s.17): Kommunen hadde 7 omsorgsovertakingar i kontrollperioden. Rutinen kring utarbeiding av tiltaksplaner fungerte for 3 av desse. 2 omsorgsovertakingar var akuttvedtak og 1 frivillig plassert. Det var ved alle omsorgsovertakingane sett i verk hjelpetiltak over kortare eller til dels lenger varigheit før omsorgsovertaking, med unntak av akuttplasseringane. Det låg utanfor prosjektet å vurdere type tiltak og omfang. Omsorgsplanar var utarbeidd ved 5 av omsorgsovertakingane, og det var etablert ein del tiltak i høve fosterheim/barnet som besøksheim, ansvarsgruppe, økonomisk støtte o.l. Det var lite eller ingen dokumentasjon i høve tiltak eller oppfølging av opphavlege foreldre/heim etter omsorgsovertakinga. Kommunen hadde pr totalt 15 omsorgsbarn, då 1 barn er tilbakeført i løpet av året. 2 av 15 barn var plassert innan familien eller nære familierelasjonar. Barnevernet si lovpålagte oppfølging av fosterheim/omsorgsbarn har ikkje fungert tilfredstillande etter gjeldande regelverk, då fleire av barna(fosterheimane) ikkje har hatt tilstrekkeleg med årlege oppfølgingsbesøk. Det interkommunale barnevernet v/volda kommune er oppdragsgivar har innhenta politiattest i høve fosterheimsplasseringar, og desse vart oppbevart på oppdragsmappene også etter at vedkomande sluttar. Kommunen må tilpasse seg forskrift om politiattest 8 når det gjeld makulering. 29

30 Problemstilling 2: Fyl kommunen regelverket mht. tilsynsførarrolla I rapporten sin del 4, side 21 heiter det i revisor si vurdering: Tilsynsbesøk: Kommunen hadde tilsynsansvar for 12 barn som var plasserte i Hareid kommune. Alle tilsynsborn som var plasserte i Hareid pr. dato hadde oppnemnd tilsynsførar, unntatt som var frivillig plassert. Tilsyn av uavhengig tredje person er ein kontroll med fosterheimen som kjem i tillegg til den kontrollen barnevernet sjølv skal utføre. Tilsynsførar skal minimum besøke fosterheimen fire gongar i året. Kontrollen avdekka at ingen av tilsynsbarna i Hareid kommune har hatt tilfredstillande med tilsynsbesøk i kontrollperioden, men nokre av borna har hatt tilstrekkeleg med tilsyn enkelte av kontrollåra. Oversikta viser at det er 5 barn der tilsynsordninga har kome relativt seint i gang. Dette er svært uheldig og viser til veileiar som tilseier tilsynsbesøk helst innan 14 dagar etter omsorgsovertaking/ny fosterheim. Når det gjeld kommunen sine omsorgsbarn plasserte i andre kommunar viser også dette same tendens, dvs manglande gjennomførte tilsyn, der bl.a. 1 barn plassert i Ørsta kommune ikkje har hatt tilsyn sidan 2013 utover frå barnevernet sjølv, og 2 barn plasserte i Sula har og vesentlege manglar. Hareid kommune skal ha kopi av alle tilsynsrapportar der borna er plasserte i andre kommunar, og ein må anta at det derfor ikkje har blitt gjennomført fleire tilsynsbesøk enn det som er registrert/ligg føre. Kommunen purra på manglande tilsyn/rapportar ved barna plasserte i Sula kommune i juni 2016, då det ikkje har vore tilsyn sidan 2014 ( 1 tilsyn). Det er viktig at barnevernet følgjer opp og purrar på manglande tilsyn hos fosterheim også utanfor eigen kommune, sjølv om det er fosterheimskommunen sitt ansvar å oppnemne tilsynsførar og få ordninga til å fungere. Tilsynsførarordinga uavhengigheit - politiattest I følge fosterheimsforskrifta skal tilsynsførar ha ei uavhengig rolle i forhold til både barnevernstenesta og fosterheimen. Barnevernsleiar opplyste at dei ikkje hadde noko form for å dokumentere tilsynsførar si uavhengigheit. Det var derfor uråd å kontrollere om tilsynsførar var tilstrekkeleg uavhengig. Barnevernsleiar opplyste at dei ville innføre «uavhengigheitserklæringar» frå 2016, og innhente nye politiattestar. I følge barnevernsleiar er kommunen si rutine i høve politiattest at barnevernskonsulentane har ansvar for å krevje dette framlagt. Kontorpersonale ved barnevernet skal registrere motteken attest ved å hake av i fagsystemet Familia, samt handsame attesten etter gjeldande regelverk om oppbevaring/makulering. Attesten skal ikkje registrerast som innkomen post i Familia. Politiattestane vert oppbevart på mappene til oppdragstakar i lag med teiepliktskjema, timelister m.v. ( same prosedyre som ved fosterheim, besøksheim og liknande.) Det var ikkje etablert rutine for makulering av attestane når oppdragstakar sluttar. Tilsynsrapportar: 30

31 Rapportane skal gi ei vurdering av barnet sin situasjon. Det skal gå fram kva vurderingane av barnet sin situasjon bygg på, og om det har vore samtaler med barnet. Det skal leggast til rette for samtale med barnet utan at fosterforeldra er tilstade, når alder og kommunikasjon gjer dette muleg. Det vart brukt forskjellige malar av tilsynsførarane, der det var ferdig utarbeida ledetekstar. Ikkje alle dekte krava til innhald i rapportane, m.a. mangla det i enkelte tilfelle opplysningar om kor vidt det hadde vore samtalar med barnet utan andre tilstade. Enkelte rapportar var «tynne» medan andre var fyllestgjerande, og dette skilte seg frå tilsynsførar til tilsynsførar. Barnevernet bør følgje opp at rapportane har tilfredstillande innhald slik at barnevernet som har omsorgsansvar kan vurdere om fosterheimen fungerer tilfredstillande. Revisjonen konkluderer med (rapporten del 4, s.22): Barnevernet si oppfølging av tilsynsførarordninga av barn plasserte i fosterheim i Hareid kommune vart ikkje tilfredsstillande fylgt opp, då ingen av tilsynsborna har hatt tilfredstillande med tilsyn i kontrollperioden. Det same gjeld kommunen sine omsorgsborn som var plasserte i fosterheim i andre kommunar. Barnevernstenesta må derfor skjerpe rutinane kring oppfølging av tilsynsførarar. Det var relativt stor variasjon i kvaliteten på tilsynsrapportane. Omsorgskommunen har ansvar for å følgje opp ev. forhold som kjem fram i rapportane, og det er derfor viktig at rapportane sitt innhald er dekkande for intensjonen med tilsynsordninga bl.a. samtalar med barnet. Manglande rapportar/tilsyn må følgjast opp. Det vart ikkje dokumentert eigenvurderingar eller andre tiltak m.o.t. vurdering av tilsynsførar si uavhengigheit til barnevern og fosterforeldre, og det var derfor ikkje muleg å kontrollere om tilsynsførarane er tilstrekkeleg uavhengig både barnevernstenesta og fosterheimane. Kommunen hadde rutine kring innhenting av politiattestar, men kommunen må tilpasse seg forskrift om politiattest 8 når det gjeld makulering. Problemstilling 3: Arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning fylgjer kommunen regelverket I rapporten sin del 5, side 25 heiter det i revisor si vurdering og konklusjon: Utbetaling /kostnader til fosterheimen i arbeidsgodtgjersle og utgiftsdekning utover KS sine satsar utgjorde i 2015 ca. 1,8 mill og vart utbetalt til 8 av 13 omsorgsborn. Det var då ikkje medrekna meirutgifter ved evt. frikjøp frå arbeid, utgifter til kjøp av klede, utstyr, dekking av barnehage/sfo, feriereisetilskot o.l som og har blitt utbetalt til fosterforeldre. Utgiftsdekning vart det utbetalt berre 181` utover KS-sats, og gjaldt 4 fosterbarn. Det vart utbetalt relativt store beløp utover KS-satsar til enkelte fosterheimar. Det vart ikkje undersøkt om dette var til dekning av tapt arbeidsinntekt eller om desse hadde arbeidsinntekt utanfor heimen i tillegg. Samanlikna med dei andre kommunane var gjennomsnittleg meirutbetalinga pr. barn lågare i Hareid enn i dei andre kommunane med unntak av Sande som ikkje har betalt ut meir enn KS - sine satsar. Det vart ikkje undersøkt om Hareid kommune har kjøpt fosterforeldre fri frå arbeid i tillegg, noko som var praksis i bl.a. Herøy kommune, der dette inngikk i raporterte tal. Hareid kommune har ikkje etablert rutinar for registrering av alle utgifter pr. fosterbarn, 31

32 og det var derfor ikkje muleg å samanlikne kommunane sine totale kostnader i høve omsorgsovertaking. Problemstilling 4: Samanlikning mellom kommunane (2015) I rapporten sin del 6, side 28 heiter det i revisor si vurdering og konklusjon: Det var avvik mellom rapportering til KOSTRA og rapportering til Fylkesmannen når det gjeld bemanning for alle kommunane utanom Vanylven. Det var og avvik mellom rapportering til Fylkesmannen og til KOSTRA når det gjeld utvalte nøkkeltal. Det var berre Vanylven kommune som har same tal i begge rapporteringane. Når det gjeld andel nye meldingar pr. barn 0-17 år, så hadde Hareid flest med 5,8 %, Ulstein lågast (2,1%), deretter Herøy (2,7%). Vidare hadde Hareid flest undersøkingar i denne aldersgruppa med 5,3%, men óg flest undersøkingar pr. årsverk med 10,7, og Ulstein lågast med hhv 1,9 % og 5,3. Born med hjelpetiltak var blant dei lågaste på Hareid med 2,4 % av barn 0-17 år, berre Ulstein var lågare med 2,3 %. Volda var høgst med 4,5. Barn under omsorg pr. årsverk var høgast på Hareid med 2,7, medan Sande var lågast (0,8). Hareid hadde 1,33 % av barn 0-17 år under omsorg, Herøy og Sande var lågast med ca 0,5 %. Avvik mellom rapporteringane kan gjere utslag. Dei fleste kommunane bør gå gjennom rapporteringane til hhv Fylkesmann og KOSTRA, og vurdere kva som er årsak til avvika i rapporteringane. Siktemålet må vere å få lik rapportering. ANBEFALINGAR Revisor kjem med følgande anbefalingar (rapporten del 8, s.31): 1. Barnevernstenesta må følgje opp rutinane i høve egne oppfølgingsbesøk og passe på at oppnemnd tilsynsfører gjennomfører minimumskrava til tilsynsbesøk som sikrar at barna får det tilsynet det har krav på. 2. Det må vurderast om regelverket vert følgd når det gjeld oppfølging av foreldre etter omsorgsovertaking 3. Det bør etablerast rutinar som dokumenterer uavhengigheitsvurderinga til tilsynsførar. 4. Det bør etablerast rutinar som sikrar at politiattestar vert innhenta og oppbevart i samsvar med regleverket. 5. Rapporteringa til Fylkesmann og SSB (KOSTRA) må kvalitetssikrast og samsvare. RÅDMANNEN SI TILBAKEMELDING I rapporten del 9, side 32 kjem rådmannen med si tilbakemelding på forvaltningsrevisjonsrapporten: Rådmannen vil innleiingsvis presisere at det er viktig med fokus på dei ulike tenesteneområda gjennom forvaltningsrevisjon. Samtidig kan det vere greit å ta med seg at barnevernet er eit svært krevjande område å gjere faglege skjønsmessige vurderingar av kvalitet og praksis når dette skal gjerast utan å engasjere ekstern barnevernsfagleg kompetanse. Innanfor tilsynsordninga ligg dette til fylkesmannen og direktoratet. 32

33 Barnevernet opplever stadig større krysspress der ressursane må konkurrere om tid til barn og krav til oppfølging av forskrifter, tidsfristar og kontroll. Samtidig er dette ei teneste der store ressursar kan verte utløyste utan forutgåande planlegging der ein må handle akutt. Det hadde vore ynskeleg at analysen kunne konsentrere seg om 2016 etter at vi har fått eit normalt driftsår for den nye felles barnevernstenesta. Det har vore ein stor prosess å samle fire barnevern til eitt, og drifta ber preg av at ein har hatt eit par år med implementering og interimstilstand. Åra 2014 og 2015 har såleis vore særskilt krevjande år. Erfaringar tilseier 2-3 år i ein slik omorganiseringsprosess. Både Fylkesmannen og Rådmannen har sterkt fokus på rapportering på viktige parameter for tenesta, og dei siste rapportane frå barnevernstenesta viser positiv utvikling. --- Det vart elles vist til rapporten Forvaltningsrevisjonsprosjekt Barnevern tiltak, tilsyn, rutinar - Hareid kommune, som låg ved. Revisor Bodill Skeide orienterte om arbeidet og funna i forvaltningsrevisjonsprosjektet. Revisor korrigerte sin rapport på punkt fire i anbefalingane, med tillegg av «..og makulert..» Samrøystes innstilling 1. Kommunestyret tek til vitande forvaltningsrevisjonsprosjektet Barnevern tiltak, tilsyn, rutinar - Hareid kommune. (Utarbeida av Søre Sunnmøre kommunerevisjon IKS, datert ). 2. Kommunestyret vedtek at revisjonen sine anbefalingar skal følgjast/utførast: 1. Barnevernstenesta må følgje opp rutinene i høve egne oppfølgingsbesøk, og passe på at oppnemnd tilsynsførar gjennomfører minimumskrava til tilsynsbesøk som sikrar at borna får det tilsynet dei har krav på. 2. Det må vurderast om regelverket vert følgd når det gjeld oppfølging av foreldre etter omsorgsovertaking. 3. Det må etablerast rutinar som dokumenterer uavhengigheitsvurderinga til tilsynsførar. 4. Det må etablerast rutiner som sikrar at politiattestar vert innhenta og oppbevart i samsvar med regelverket. 5. Rapporteringa til Fylkesmann og SSB (KOSTRA) må kvalitetssikrast og samsvare. 3. Kommunestyret vedtek at rådmannen rapporterer om status for gjennomføringane av anbefalingane, og eventuelt vidare framdrift, til kontrollutvalet innan Rett utskrift Åram, 29. november

34 Levekårsutvalet si handsaming: Ottar Røyset, H, kom tilbake i møte. 6 voterande Oddbjørn Grimstad, kommunalsjef, la fram nytt saksframlegg i saka. Han orienterte om endringane. Saka er oppdatert i arkivsystemet. Røysting: Samrøystes Levekårsutvalet si tilråding: 1. Hareid kommunestyre vedtek rullering av handlingsprogrammet i «Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet » slik det går fram av vedlegg 1 i saka. 2. Kommunestyret vedtek slik prioritering av søknadar om spelemidlar for 2017: A.Ordinære anlegg 1.Kunstgrasbane Jomsvoll B.Nærmiljøanlegg 1.Leikeplass Bigset 2.Parken Hareid sentrum 3.Tuftepark Vedtaket vert gjort med atterhald om kommunal finansiering av nærmiljøsøknadane. 34

35 Formannskapet si handsaming: Annika Brandal kom til møtet før handsaming av denne saka. 7 voterande Jeanette Teigene stilte spørsmål om sin habilitet. Ho er leiar i handball og sit dermed i hovudstyre. Ho gjekk frå. Ingebjørn Grimstad kom til i møtet. Ranja Dimmen Alme stilte spørsmål om sin habilitet. Ektefelle sit i hovudstyre, ho gjekk frå. Bernt Brandal kom til i møtet. Jeanette Teigene vart samrøystes kjent inhabil etter forv.l. 6 e. Ranja Dimmen Alme vart samrøystes kjent inhabil etter forv.l. 6 c. Røysting: Samrøystes vedteke. Innstilling: 1. Hareid kommunestyre vedtek rullering av handlingsprogrammet i «Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet » slik det går fram av vedlegg 1 i saka. 2. Kommunestyret vedtek slik prioritering av søknadar om spelemidlar for 2017: A.Ordinære anlegg 1.Kunstgrasbane Jomsvoll B.Nærmiljøanlegg 1.Leikeplass Bigset 2.Parken Hareid sentrum 3.Tuftepark Vedtaket vert gjort med atterhald om kommunal finansiering av nærmiljøsøknadane. 35

36 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/203 Løpenr /2016 Klassering 233 Sakshandsamar: Oddbjørn Grimstad, Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling Utvalsaksnr Utval Møtedato 55/16 Levekårsutvalet /16 Formannskapet /16 Kommunestyret SØKNAD OM SPELEMIDLAR FOR GODKJENNING OG PRIORITERING RULLERING AV HANDLINGSPROGRAM KOMMUNEDELPLAN / 2016/203 Tilråding frå rådmannen: 1. Hareid kommunestyre vedtek rullering av handlingsprogrammet i «Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet » slik det går fram av vedlegg 1 i saka. 2. Kommunestyret vedtek slik prioritering av søknadar om spelemidlar for 2017: A.Ordinære anlegg 1.Kunstgrasbane Jomsvoll B.Nærmiljøanlegg 1.Leikeplass Bigset 2.Parken Hareid sentrum 3.Tuftepark Vedtaket vert gjort med atterhald om kommunal finansiering av nærmiljø-søknadane. Grunngjeving: (denne delen kan takast bort, men skal vere med i klagesaker, les meir om grunngjeving av enkelt vedtak i forvaltningsloven kap. V). Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 36

37 Vedlegg: Nr. Namn 1 Rullering av handlingsprogram kommunedelplan Uttale frå Hareid Idrettsråd Uprenta saksvedlegg: Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet ligg på Skriv inn søkeordet Kommunale planar, klikk på Kommunale planar, klikk i venstremargen på Idrett, fysisk aktivitet, då finn du planen. Samandrag av saka: Denne saka er todelt, -først ei rullering av handlingsprogrammet for Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet , sidan det er ein føresetnad for søknad om spelemidlar at anlegget det vert søkt om er sett opp på prioritert plass i handlingsprogrammet til kommunedelplanen -så ei godkjenning og prioritering av spelemiddelsøknaden for 2017 Saksopplysningar: Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet , vedteken i kommunestyret 17. november 2011, inneheld eit handlingsprogram. Dette kan rullerast årleg om det ligg føre endringar i prioriteringane eller det ligg føre nye planar eller innspel. Ved søknad om spelemidlar gjeld at det at anlegget det vert søkt midlar til, er sett opp på prioritert plass i handlingsprogrammet. Frist for innsending av spelemiddelsøknadar vart sett til 10. oktober 2016, annonsert i Vikebladet den 27. august 2016 og samstundes på heimesida åt kommunen. Innan fristen var det meldt inn søknadar frå Bigset Vel om spelemidlar til opprusting av leikeplassen på Bigset, Hareid IL har planar om å etablere ein «Tuftepark» i samarbeid med Hareid kommune, og kommunen har planar om å utvikle parken i Hareid sentrum Frå 2016 ligg søknaden frå Hjørungavåg IL om bygging av kunstgrasbane med lys ved Jomsvoll. Denne søknaden er godkjent av fylkeskommunen, men vart ikkje tildelt midlar for Søknadane skal prioriterast i to kategoriar; 1.Ordinære anlegg, inkludert rehabilitering av anlegg 2.Nærmiljøanlegg, utandørs anlegg eller område for eigenorganisert fysisk aktivitet, i hovudsak knytt til bu- og opphaldsområde. Gjeld berre utandørsanlegg. Nye søknadar for 2017 som er under utarbeiding, gjeld nærmiljøanlegg. -Leikeplassen i byggefeltet på Bigset må setjast i stand. Det er mange nye barnefamiliar i feltet, og leikeplassen har grodd igjen. Ein ny og oppgradert leikeplass er eit viktig tiltak for å lage ein trygg leikeplass for alle borna i feltet. Bigset Vel har sagt seg villig til å ta del i arbeidet med vedlikehald og stell av leikeplassen. -Parken i Hareid sentrum ligg i Miljøgateplanen som steg 2 i utbygginga i sentrum. Det vart løyvd pengar til prosjektering av parken i budsjettrevisjonen i juni Grunna manglande reguleringsplan for området er arbeidet med detaljregulering sett på vent. Utvalssak nr: Side: 2 av 3 37

38 -Det er planar om å etablere ein Tuftepark i samband med Rotarystien. Ved eit samarbeid med Hareid IL kan ein få realisert dette prosjektet. Det er søkt økonomisk stønad frå eksterne stiftingar, noko som er ein føresetnad for realiseringa av dette prosjektet. Administrasjonen sette opp prioritert liste over spelemiddelsøknadar og sende til høyring hos Hareid Idrettsråd, slik tradisjonen har vore. I prioriteringslista sendt til Hareid Idrettsråd var også prosjekt med opprusting av skuleplassen ved Hareid skule med. Arbeidet med denne søknaden har ikkje kome langt nok til at den kan vere med på søknadslista for 2017, og difor er den trekt ut av prioriteringslista. Hareid Idrettsråd har vurdert prioritering av spelemiddelsøknadane for 2017, og skriv i vedtaket frå møteprotokoll datert den 14. november 2016: Vedtak: Hareid Idrettsråd seier seg samd med administrasjonen sitt forslag til prioritering. Frist for vidaresending til Kulturavdelinga i fylkeskommunen er 15. januar Før den tid skal søknadane godkjennast og prioriterast av kommunestyret. Vurdering og konklusjon: Rådmannen ber kommunestyret å rullere inn dei nye prosjekta i handlingsprogrammet på punkt 7.1. Nytt handlingsprogram i Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet vert då for 2017 som vist i vedlegg 1. Under ordinære anlegg søkte Hjørungavåg IL i 2016 om spelemidlar til kunstgrasbana på Jomsvoll. Søknaden vart godkjend av kulturavdelinga i fylkeskommunen, men prosjektet vart ikkje tildelt spelemidlar i Søknaden vert fornya for Når det gjeld søknadar frå Hareid kommune om spelemidlar til nærmiljøanlegg så er det fleire år sidan kommunen har søkt på dette. Grunnen til manglande søknadar har vore vanskar med å få på plass den kommunale delen (50%) av finansieringa. I år har administrasjonen sett opp på prioriteringslista fleire prosjekt som ein kan søke om spelemidlar til. Felles for alle er det er kommunen som står som tiltakshavar. Det medfører at skal ein kunne sende inn og få godkjent søknad om spelemidlar, så må kommunen kunne syne til forpliktande vedtak om finansiering. Oppførte tiltak er ikkje prioriterte i rådmannen sitt budsjett for Saka vert likevel fremja for politisk handsaming, om kommunestyret skulle gjere andre prioriteringar. Folkehelse konsekvensar: Positive effektar om ein får prosjekta opp å gå Miljøkonsekvensar: - Økonomiske konsekvensar: -Kostnad med finansiering, drift Beredskapsmessige konsekvensar: - Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Oddbjørn Grimstad Kommunalsjef Utvalssak nr: Side: 3 av 3 38

39 KOMMUNEDELPLAN FOR IDRETT OG FYSISK AKTIVITET HANDLINGSPROGRAM Rullering kommunestyremøte 15. desember ORDINÆRE ANLEGG/REHABILITERING Alle beløp i 1000 kr Prio Prioriterte tiltak Tiltaks-havar Status Kostnad søknad 1 Jomsvoll kunstgrasbane Hjørungavåg IL Fornya Fotballhall Hareid kommune 3 Aktivitetshall/turnhall Hareid IL 4 Kunstisbane Verparen skeiseklubb 5 Modellflybane / klubbhus Skala Modellflyklubb 6 7 Finansiering Kommune Spelem Andre 7.2 NÆRMILJØANLEGG Alle beløp i 1000 kr Prio Prioriterte tiltak Tiltaks-havar Status søknad 1 Leikeplass Bigset Hareid kommune Ny 2 Uteområdet ved Hareid skule Hareid kommune Ny 3 Parken Hareid sentrum Hareid kommune Ny 4 Tuftepark Hareid kommune /Hareid IL Ny 5 Turløyper og trimløyper Hareid IL/Hareid kommune. 6 Nærmiljøanlegg sykkelbane Brandal IL /Brandal Vel Forklaring status: Fornya : Godkjend søknad som er innsendt tidlegare, men som ikkje har fått tilsagn om tilskot Ny: Søknad som ikkje tidlegare er sendt (førstegongssøkjar) Forklaring finansiering: Andre: Off. og private tilskot, sponsing, dugnad Kostnad Finansiering Kommune Spelem Andre 39

40 40

41 Formannskapet si handsaming: Røysting: Samrøystes vedteke Innstilling: Kommunestyret tek lov om kommunal beredskapsplikt, sivile beskyttelsestiltak og Sivilforsvaret (sivilbeskyttelsesloven) samt forskrift til kommunal beredskapsplikt til vitande, og vedtek følgjande punkt for å kome i møte krava i lov/forskriftsheimlane: 1. Kommunestyret godkjenner Overordna Beredskapsplan, datert , slik den ligg føre, jamfør Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4 og Sivilbeskyttelsesloven Kommunestyret godkjenner Plan for Kommunal Kriseleiing, datert , slik den ligg føre, jamfør Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4 og Sivilbeskyttelsesloven Kommunestyret godkjenner Plan for Beredskapssekretariatet, datert , slik den ligg føre, jamfør Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4 og Sivilbeskyttelsesloven Kommunestyret tek vedlegga til planverket, Loggskjema, datert, , Varslingsliste, datert , Ressursliste, datert og Heilskapleg Risiko- og Sårbarheitsanalyse, datert til vitande. 5. Kommunestyret godkjenner Framdriftsplan, datert , slik den ligg føre. Framdriftsplanen vil syte for at alle krav i lov og forskrift vert stetta så fort som råd. Kommunestyret gir også administrasjonen løyve til å utarbeide og godkjenne resterande planverk administrativt av sikkerheitsmessige årsakar. Beredskapskoordinator har ansvar for at planane vert utarbeida. Beredskapsrådet og kriseleiinga har ansvar for oppfølging og kvalitetsvurdering av planane via drøftingsmøte og øvingar. 6. Kommunestyret gjev kriseleiinga fullmakt til å nytte inntil kr for å avverje eller avgrense skade i uønskte hendingar. 7. Kommunestyret gjev Rådmannen eit generelt mynde til å setje i verk tiltak slik at beredskapsplanverket til ei kvar tid stettar krava i forskrifta om kommunal beredskap. 41

42 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1214 Løpenr /2016 Klassering 140 Sakshandsamar: Silja Øvrelid, Plan, utvikling, byggesak og geodata Utvalsaksnr Utval Møtedato 149/16 Formannskapet /16 Kommunestyret BEREDSKAPSPLANVERK FOR HAREID KOMMUNE / 2016/1214 Tilråding frå rådmannen: Kommunestyret tek lov om kommunal beredskapsplikt, sivile beskyttelsestiltak og Sivilforsvaret (sivilbeskyttelsesloven) samt forskrift til kommunal beredskapsplikt til vitande, og vedtek følgjande punkt for å kome i møte krava i lov/forskriftsheimlane: 1. Kommunestyret godkjenner Overordna Beredskapsplan, datert , slik den ligg føre, jamfør Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4 og Sivilbeskyttelsesloven Kommunestyret godkjenner Plan for Kommunal Kriseleiing, datert , slik den ligg føre, jamfør Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4 og Sivilbeskyttelsesloven Kommunestyret godkjenner Plan for Beredskapssekretariatet, datert , slik den ligg føre, jamfør Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4 og Sivilbeskyttelsesloven Kommunestyret tek vedlegga til planverket, Loggskjema, datert, , Varslingsliste, datert , Ressursliste, datert og Heilskapleg Risiko- og Sårbarheitsanalyse, datert til vitande. 5. Kommunestyret godkjenner Framdriftsplan, datert , slik den ligg føre. Framdriftsplanen vil syte for at alle krav i lov og forskrift vert stetta så fort som råd. Kommunestyret gir også administrasjonen løyve til å utarbeide og godkjenne resterande planverk administrativt av sikkerheitsmessige årsakar. Beredskapskoordinator har ansvar for at planane vert utarbeida. Beredskapsrådet og kriseleiinga har ansvar for oppfølging og kvalitetsvurdering av planane via drøftingsmøte og øvingar. 6. Kommunestyret gjev kriseleiinga fullmakt til å nytte inntil kr for å avverje eller avgrense skade i uønskte hendingar. 7. Kommunestyret gjev Rådmannen eit generelt mynde til å setje i verk tiltak slik at beredskapsplanverket til ei kvar tid stettar krava i forskrifta om kommunal beredskap. 42

43 Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering Utvalssak nr: Side: 2 av 4 43

44 Vedlegg: Nr. Namn Dato 1 Overordna Beredskapsplan for Hareid Kommune Plan for Kommunal Kriseleiing Plan for Beredskapssekretariatet Varslingsliste Ressursliste Loggskjema Framdriftsplan ROS-analyse Tilsynsrapport Plan for lukking av avdekte avvik Avslutning av tilsyn Uprenta vedlegg: - Beredskapsplan Plan for Kriseleiing, godkjent KST PS 99/12. - Beredskapsplan Instruks for tilsette ved servicetorget, godkjent KST PS 99/12. Samandrag av saka/saksopplysningar: vart det gjennomført eit tilsyn med den kommunale beredskapsplikta i Hareid kommune av Fylkesmannen. (Vedlegg 9). Tilsynet avdekte fire avvik. Avvik 1 påpeikte at Hareid kommune sin heilskaplege ROS-analyse ikkje omfattar vurdering av behovet for befolkningsvarsling og evakuering. Avvik 2 påpeika at Hareid kommune sin beredskapsplan ikkje oppfyller alle forskriftskrava til innhald. Avvik 3 påpeika at Hareid kommune sin beredskapsplan ikkje er oppdatert i samsvar med forskriftskravet. Avvik 4 påpeika at Hareid kommune ikkje har eit system for dokumentasjon av at krava i forskrift om kommunal beredskapsplikt er oppfylte. Det vart utarbeida ein plan for lukking av avdekte avvik (vedlegg 10) som vart sendt til Fylkesmannen. Fylkesmannen godtok planen og avslutta difor tilsynet (vedlegg 11). Grunna ressursmessige årsaker har ikkje Hareid kommune greidd å lukke avvika slik dei var tiltenkt i den opprinnelege planen. Avvika skulle ha vore gjort noko med 1. halvår i 2015 slik det går fram i planen, diverre vart ikkje dette arbeidet byrja på før April Avvik 1 (ROS-analyse) er lukka ved at kommunestyre i sak KST PS 88/16 i møte godkjente Heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse, sist revidert Denne ROS-analysen omfattar også ei vurdering av behovet for befolkningsvarsling og evakuering. Dei tre andre avvika vert lukka dersom Kommunestyret godkjenner tilrådinga frå Rådmannen i denne saka. Unntaket er avvik 2 der evakueringsplan og plan for befolkningsvarsling ikkje er klar enno. Men i Framdriftsplanen (vedlegg 7) gir kommunestyret administrasjonen mynde til å utarbeide og godkjenne desse planane administrativt så fort som mogleg. På denne måten vil alle avvik avdekt i tilsynet verte lukka og Hareid kommune vil med dagens beredskapsplanverk stette krava til lov og forskrift. Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4 konkretiserer kva kommunens beredskapsplan som eit minimum skal innehalde: en plan for kommunens kriseledelse som gir opplysninger om hvem som utgjør a) kommunens kriseledelse og deres ansvar, roller og fullmakter, herunder hvem som har fullmakt til å bestemme at kriseledelsen skal samles. en varslingsliste over aktører som har en rolle i kommunens krisehåndtering. Kommunen b) skal informere alle som står på varslingslisten om deres rolle i krisehåndteringen. En ressursoversikt som skal inneholde opplysninger om hvilke ressurser kommunen selv har til rådighet og hvilke ressurser som er tilgjengelige hos andre aktører ved uønskede c) hendelser. Kommunen bør på forhånd inngå avtaler med relevante aktører om bistand under kriser. Utvalssak nr: Side: 3 av 4 44

45 evakueringsplaner og plan for befolkningsvarsling basert på den helhetlige risiko- og d) sårbarhetsanalysen. e) plan for krisekommunikasjon med befolkningen, media og egne ansatte. Den overordna beredskapsplanen stettar i dag innhaldskravet i forskrifta. Med unntak av punkt d som vil kome i eigne handlingsplanar så fort som råd. I tillegg til den overordna planen kjem også Plan for kommunal kriseleiing og Plan for beredskapssekretariatet. Dette er handlingsplanar som er meir utdjupa enn den overordna planen, og som skal fungere som eit godt reiskap i krisesituasjonar. I den overordna planen kjem det også fram kven som har ansvar for kva, korleis beredskapsplanverket skal forvaltast innanfor organisasjonen, korleis øvingar skal gå føre seg og kor ofte dei skal skje, med meir. Planverket stettar difor heile Forskrift om kommunal beredskapsplikt (med dei unntak som er nemnt tidlegare). Vurdering og konklusjon: Ved å godkjenne saka slik den ligg føre gjer Hareid kommunestyret eit bevist val om at kommunen ynskjer å ta den kommunale beredskapsplikta på alvor. Planverket hjelper kommunen å vere førebudd på uønskte hendingar. Planverket som ligg føre for kommunestyret er basert på den heilskaplege ROS-analysen slik forskrift og lovverk krev. Den overordna beredskapsplanen samordnar og integrerer øvrige beredskapsplanar i kommunen. Rådmannen rår difor kommunestyret til å godkjenne Planverket slik det ligg føre i saka. Rådmannen rår også kommunestyret til å godkjenne Framdriftsplanen slik den ligg føre, og på denne måten sikre at kommunen på sikt stettar alle krav i lov og forskrift. Folkehelse konsekvensar: Ingen kjende. Miljøkonsekvensar: Ingen kjende. Økonomiske konsekvensar: Kjem fram i plan. Beredskapsmessige konsekvensar: Ved eit positivt vedtak vil Hareid kommune vere betre rusta til å takle uønskte hendingar som kan dukke opp i framtida. Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Kai-Rune Bjørke Leiar Utvalssak nr: Side: 4 av 4 45

46 BEREDSKAPSPLAN OVERORDNA PLAN FOR BEREDSKAP I HAREID KOMMUNE PUA

47 Hareid kommune Sist revidert: Innhaldsliste 1.0 Innleiing Målsetjing Lovgrunnlag Definisjonar Uønskte hendingar Krise Samfunnssikkerheit Beredskap ROS-analyse CIM krisestøtteverkty Hovudprinsipp Ansvarsfordeling og samordning Organisasjonskart ved ordinær drift Ansvar og roller Samarbeid og samordning Beredskapsråd Oversikt over beredskapsplanar i kommunen Plan for oppdatering årshjul Kriseleiinga Beredskapssekretariatet Plan for varsling og befolkningsvarsling Varsling Befolkningsvarsling Plan for informasjon ved krise Mål Fokus og strategi Overordna ansvar Kven har behov for informasjon? Ansvars- og oppgåvefordeling Pårørandeteneste Aktuelle måtar å spreie allmenn informasjon Informasjon til publikum som ikkje har norsk som morsmål Plan for evakuering og innkvartering Generelt om evakuering og innkvartering

48 Hareid kommune Sist revidert: Plan for flodbølge frå store fjellskred Plan for forsyning Medisin og medisinsk utstyr Mat, vatn og forpleiing Energi og varme Distribusjon av beredskapsplanverket Revisjon og oppdatering Vedlegg

49 Hareid kommune Sist revidert: Innleiing 1.1 Målsetjing Hareid kommune skal vere ei god og trygg kommune å bu, leve og virke i. Hareid kommune ynskjer å vere ein aktiv samfunnsutviklar og lagspelar. Ein vil ta vare på samfunnstryggleiken i all planlegging og syrgje for god beredskap mot kriser og uynskte hendingar. Beredskapsplanen skal sikre at beredskapsarbeidet vert gjennomført på ein slik måte at det oppfyller krava i lov og forskrift. Beredskapsplanen skal også sikre ei god implementering av beredskapsarbeidet i organisasjonen, godt samarbeid med andre offentlege og private aktørar, samt tilfredsstillande trening av personell som har roller i beredskapsarbeidet. 1.2 Lovgrunnlag 1. Forskrift om kommunal beredskapsplikt av 22. august Lov om kommunal beredskapsplikt sivilbeskyttelsesloven av 25. juni Lov om helsemessig og sosial beredskap helseberedskapsloven av 23. juni Definisjonar Forkorting CIM LRS HRS OPS ROS KKL Forklaring Krisestøtteprogram for loggføring med meir Lokal redningssentral Hovudredningssentralen Operasjonssentral for politiet Risiko- og sårbarheitsanalyse Kommunal kriseleiing Uønskte hendingar Uønskte hendringar er definert som hendingar som avviker frå det normale, og som har medført eller kan medføre tap av liv eller skade på helse, miljø og materielle verdiar Krise Ei krise kan definerast som ei hending som har potensial til å true viktige verdiar og svekke ein organisasjons evne til å utføre viktige funksjonar. Ei krise kan vere ein tilstand som kjenneteiknast av at samfunnssikkerheita eller andre viktige verdiar er trua, og at handteringa av denne krisa utfordrar eller overskrid kapasiteten og/eller kompetansen til kommunen Samfunnssikkerheit Samfunnssikkerheit kan definerast som den evna samfunnet har til å oppretthalde viktige samfunnsfunksjonar og ta i vare borgeranes liv, helse og grunnleggjande behov under ulike formar for påkjenningar. 3 49

50 Hareid kommune Sist revidert: Beredskap Omgrepet beredskap er definert som planlegging og førebuing av tiltak for å avgrense eller handtere kriser eller andre uønskte hendingar på ein best mogleg måte. 1.4 ROS-analyse Kommunen har plikt til å gjennomføre ei heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse i følgje 2 i forskrift om kommunal beredskapsplikt (22. august, 2011). ROS-analysen skal kartlegge, systematisere og vurdere sannsynet for uønskte hendingar som kan skje i kommunen og korleis desse kan påverke kommunen. ROS-analysen skal forankrast i kommunestyret og vil kome som eit vedlegg til beredskapsplanen. Beredskapsplanverket er basert på det som vert avdekt i ROS-analysen. Den heilskaplege ROS-analysen må som eit minimum kartleggje eksisterande og framtidige risiko- og sårbarheitsfaktorar i kommunen og det som kan ha innverknad på kommunen utanfor kommunens geografiske område. Analysen må også omfatte korleis ulike faktorar kan påverke kvarandre, utfordringar knytt til kritiske samfunnsfunksjonar og infrastruktur, behov for befolkningsvarsling og evakuering. Og til slutt korleis kommunen skal evne å oppretthalde verksemda dersom uønskte hendingar skal oppstå. Hareid kommunestyre godkjende heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse, sist revidert , i sak KST PS 88/16 i møte (Saksnr. 2016/1207). 1.5 CIM krisestøtteverkty CIM (Crises & Issues Management) er eit elektronisk krisestøtteverkty som er webbasert. Dette betyr at programmet er tilgjengeleg overalt så lenge ein har internettforbindelse og ein nettlesar. CIM tek i vare organisasjonens behov på alle nivå og gir eit samla bilete av situasjonen. Ved hjelp av CIM kan ein systematisere og organisere rutinemessige oppgåver på ein slik måte at kommunen kan jobbe målretta og stå fram heilskapleg under ei uønskt hending. DSB-CIM er valt som standard verkty for informasjonsdeling i samband med kriser og uønskte hendingar. CIM er eit rollebasert system, noko som betyr at systemet har definerte roller som avgjer kva den enkelte får tilgang til å sjå og rettar til å utføre (lese, lagre, endre, skrive ut osv.). CIM vert levert frå One Voice i Trondheim, og dei tek i vare servere, teknisk støtte, vedlikehald og utvikling for applikasjonen. Fylkesmannen har innsyn i «sine» kommunars CIM-installasjon for å kunne støtte kommunen og for å kunne styre og koordinere innsats i hendinga. Hareid kommune nyttar CIM som eit reindyrka krisestøtteverkty for loggføring, meldingsformidling og rapportering. Hovudlagringsområdet for beredskapsplanar, ressursoversikt og liknande er tilgjengeleg i internsystemet Compilo. Men det vert også tilgjengeleg ressurslister og beredskapsplanar i CIM for å sørgje for minst mogleg nødvendige innloggingar og plattformer i ein krisesituasjon. Ressurslister og varslingslister må ajourførast både i CIM og Compilo. Varslingslista (vedlegg) viser også kven som er loggførarar i CIM. 4 50

51 Hareid kommune Sist revidert: Hovudprinsipp Beredskapsarbeidet til regjeringa og departementa bygg på fire grunnleggjande prinsipp; Ansvarsprinsippet: den organisasjonen som har ansvar for eit fagområde i ein normalsituasjon, har også ansvaret for nødvendige beredskapsførebuingar og for å handtere ekstraordinære hendingar på området. Likskapsprinsippet: Den organisasjonen ein opererer med under kriser, skal i utgangspunktet vere mest mogleg lik den organisasjonen ein har til daglig. Nærleiksprinsippet: Kriser skal organisatorisk handterast på lågast mogleg nivå. Samvirkeprinsippet: Mynder, verksemder og etatar har eit sjølvstendig ansvar for å sikre eit best mogleg samvirke med relevante aktørar og verksemder i arbeidet med førebygging, beredskap og krisehandtering. Desse prinsippa er også høgst aktuelle i det kommunale beredskapsarbeidet, og vil vere med å danne grunnlaget for organisering og ansvarsfordeling. 2.0 Ansvarsfordeling og samordning 2.1 Organisasjonskart ved ordinær drift 5 51

52 Hareid kommune Sist revidert: Ansvar og roller Kommunestyret Kommunestyret vedtek overordna mål og retningsliner for alt kommunalt arbeid som har med samfunnssikkerheit, krise og beredskap å gjere. Ordførar Ordføraren har det overordna ansvaret i ein krisesituasjon som råkar Hareid, og er leiar i kriseleiinga. Ordførar er også talsmann for Hareid kommune i ein krisesituasjon. Ordføraren kan delegere denne rolla dersom det er nødvendig. Varaordføraren er Ordføraren sin stadfortredar. Rådmannen Rådmannen har det øvste ansvaret for Hareid kommune (som organisasjon) si handtering av alvorlege kriser. Rådmannen har det operative ansvaret i forbindelse med kriser som vedkjem Hareid kommune (som organisasjon). Rådmannen koordinerer kriseleiinga sitt arbeid og samordnar innsatsen med beredskapssekretariatet og andre aktuelle instansar. Kommunalsjef er Rådmannen sin stadfortredar. Beredskapskoordinator Beredskapskoordinator har på vegne av Rådmann og Ordførar ansvar for beredskapsplanlegging. Beredskapskoordinator skal samordne delplanar for dei ulike områda, samt stå for planlegging av øvingar, evaluering og ajourføring av planar, dette skal gjerast kontinuerleg og alltid etter øvingar og hendingar. Beredskapskoordinator er medlem av kriseleiinga og fungerer som kontaktperson mot Fylkesmannen i det praktiske beredskapsarbeidet. Beredskapskoordinator må vere oppdatert på beredskapsarbeid. Leiar for Beredskapssekretariatet Leiar for servicetorget er leiar for beredskapssekretariatet. Beredskapssekretariatet er til ei kvar tid ansvarleg for samband og ekspedisjon, samt ansvaret for at utstyr på beredskapsromet er til stades. Beredskapssekretariatet sørgjer også for matservering. Leiar for beredskapssekretariatet har ansvar for bemanning og opplæring av tilsette i servicetorget. Kvar einskild einingsleiar og fagansvarleg Kvar einskild einingsleiar og fagansvarleg har delegert ansvar og mynde med tanke på særskilde planar og tiltak innan sine definerte ansvarsområde og er ansvarleg for at beredskapsplanar knytt til verksemda ajourførast og blir gjort kjend. 2.3 Samarbeid og samordning Fylkesmannen har samordningsansvar for regionale hendingar. Føreskrift om kommunal beredskapsplikt 5 påpeikar at der det er hensiktsmessig bør det etablerast samarbeid mellom kommunar om lokale og regionale løysingar av førebyggjande og beredskapsmessige oppgåver, med sikte på best mogleg utnytting av dei samla ressursane. Med bakgrunn i 6 52

53 Hareid kommune Sist revidert: dette er det inngått følgjande avtalar/samarbeid for Hareid kommune med relevans for beredskapsarbeid: 1. Avtale om interkommunal Kveldslegevakt mellom Hareid og Ulstein kommune. 2. Avtale om interkommunal veterinærvakt mellom Ulstein, Hareid, Herøy og Sande. (Oppstart 2008, saksnr. 2007/2709). 3. Avtale om IUA Sunnmøre (Interkommunalt utval mo akutt ureining) mellom 17 kommunar på Sunnmøre. (Oppstart 1998, saksnr. 2014/309). 4. Avtale om datasamarbeid, SSIKT Driftssenter, mellom Hareid, Ulstein, Herøy, Sande, Vanylven, Ørsta og Volda. (Oppstart 2009, saksnr. 2013/364). 5. Avtale om interkommunalt legevaktssamarbeid natt mellom Hareid, Ulstein, Herøy, Sande, Ørsta og Volda. (Saksnr. 2014/47). 6. Avtale om Sunnmøre krisesenter, døgnope tilbod for barn, kvinner og menn som er eller har vore utsett for vald, mellom 17 kommunar på Sunnmøre. (Oppstart 2010, saksnr. 2009/1418). 7. Avtale om Møre og Romsdal 110-sentral KF. Felles for alle kommunar i Møre og Romsdal. (Oppstart 2003, saksnr. 2002/1272). 8. Avtale mellom Hareid og Ulstein brannvesen om gjensidig innsats i høve brannvern. 9. Avtale mellom Hareid kommune og Hareid sanitetslag om beredskapsavtale, omsorgsberedskap. (Gjeldande november 2014 november 2018, Saksnr 2014/89-14). 7 53

54 Hareid kommune Sist revidert: Beredskapsråd Beredskapsrådet skal vere eit samrådingsorgan for kriseleiinga, beredskapsarbeidet og beredskapsplanverket i kommunen. Beredskapsrådet består av kriseleiinga i tillegg til medlemmar frå frivillige organisasjonar, lokale statlege organ og forsvar/sivilforsvar. Målet er at beredskapsrådet skal vere eit forum for samarbeid og for gjensidig informasjon om dei einskilde gruppene sin beredskapsmessige status. Beredskapsrådet skal som målsetjing møtast ein gong i året der ein vurderer behov for justering/rullering av ROSanalyse og beredskapsplanar, gjennomgang av eventuelle hendingar, evaluering og planlegging av øvingar med meir. Kommunen er ansvarleg for å kalle inn til møte og halde møterom. Beredskapsrådet består av: Kriseleiing i kommunen Ordførar Varaordførar Rådmann Kommunalsjef teknisk Kommunalsjef velferd Kommunalsjef oppvekst Kommunalsjef kultur Lensmannen i Ulstein og Hareid Beredskapskoordinator IKT-leiar Kommuneoverlege Andre i beredskapsrådet Leiar beredskapssekretariatet Leiar for omsorgsgruppa Sokneprest NAV Heimevernet Rødekors Sivilforsvaret Mørenett Hareid Næringsforum Brannsjef Saniteten Landbrukssjef 8 54

55 Hareid kommune Sist revidert: Oversikt over beredskapsplanar i kommunen Overordna Beredskapsplan Plan for kommunal kriseleiing Plan for beredskapssekretariatet Plan for helsemessig og sosial beredskap Teknisk Helse og omsorg Tverrsektoriell Brannordning Katastrofeplan Beredskapsvakt SSIKT Beredskapsplan mot akutt forureining Smittevernplan Retningslinjer for krise- og omsorgsgruppa 3.0 Plan for oppdatering årshjul Brukarforum CIM (Fylkesmannen), test av satelittelefon. Gjennomgang av CIM med kriseleiinga, oppdatering av varslingslister og ressurslister. November - Desember Januar - Februar Oppdatering av tiltakskort, øving i regi av fylkesmannen, gjennomgang av planverk med kommunestyret (kvart 4. år). September - Oktober Mars - April Årleg rullering av planverk, ved behov revisjon av ROSanalyse. Juli - August Mai - Juni Oppdatering av varslingslister og ressurslister. Intern øving, test av satelittelefon. 9 55

56 Hareid kommune Sist revidert: Årshjul-rutinar: Januar Februar: Gjennomgang av CIM med kriseleiinga. Oppdatering av varslingslister og ressurslister. Mars April: Årleg rullering av aktuelt planverk, og ved behov; ROS-analyse. Mai Juni: Intern øving (T.d. varsling, CIM-sekretariat, innkalling av kriseleiing, beredskapssekretariat). Test av satelittelefon. Juli August: Oppdatering av varslingslister og ressurslister. September Oktober: Oppdatering av tiltakskort. Øving i regi av Fylkesmannen. Gjennomgang av planverk med kommunestyret minimum kvart 4. år. November Desember: Brukarforum CIM Fylkesmannen i Møre og Romsdal. Test av satelittelefon. ROS-analyse Den heilskapelege ROS-analysen skal reviderast ved behov, og minst ein gong kvar valperiode. Overordna beredskapsplan og handlingsplanar Kommunens overordna beredskapsplan skal til ei kvar tid vere oppdatert, og som eit minimum reviderast ein gong kvart år. Det skal i planen kome fram kva tid planen sist er oppdatert. Varslingslister og anna kontaktinformasjon skal haldast løypande ajour. Når det vert gjort administrative oppdateringar av ulike dokument skal dette merkast med dato i dokumentet (sjå skjema for revisjon, oppdatering og endringar til sist i dokumentet). Kommunestyret skal kvart 4. år få ein gjennomgang av beredskapsplanverket. Det må kome fram i dei ulike delplanane og handlingsplanane kva tid det er behov for rullering/oppdatering. På denne måten vil ein i tråd med årshjulet i Mars April vite kva som må gjerast noko med. Beredskapskoordinator har ansvar for oppdatering av 10 56

57 Hareid kommune Sist revidert: beredskapsplanverk, beredskapskoordinator har mynde til å delegere oppgåver i denne samanheng. Øvingar og opplæring Alle personane i kriseleiinga, inkludert ordførar og varaordførar, skal delta på øving minst ein gong kvart år. Øvingane kan vere arrangert av andre, til dømes Fylkesmannen. Når det kjem inn nye personar i kriseleiinga er dei plikta til å gjere seg kjent med beredskapsplanen innan 6 månadar, det må også prioriterast å vere med på øving så raskt som råd. Dette gjeld også for nye tilsette i stillingar som har ei rolle i beredskaps- og krisehandtering. 4.0 Kriseleiinga I Hareid kommune er det oppnemnt ei fast Kriseleiing som alltid skal varslast og tre i aksjon ved større ulykker og kriser. Det er kriseleiinga som er kommunen sitt operative styringsorgan for å handtere samfunnsmessige alvorlege og uforutsette hendingar som til dømes større ulykker, skred, sterk vind, flaum og flodbølgjer med meir. Når ein situasjon utanom det vanlege oppstår skal Ordførar og Rådmann varslast, desse vurdere situasjonen fortrinnsvis saman, men kan uavhengig av kvarandre kalle inn kriseleiinga eller delar av kriseleiinga. Under ei krise fungerer kommunestyresalen som beredskapsrom for kriseleiinga, og formannskapsromet vert brukt av beredskapssekretariatet. Dersom ein av ulike grunnar ikkje kan nytte lokalet vil det vere utelageret på Hareidsmyrane som er reserve-lokasjon. I ein krisesituasjon har kriseleiinga fullmakt til å nytte inntil kr for å avverje eller avgrense skade. Denne fullmakta er gitt med heimel i kommunelova 13. Kriseleiing i kommunen Ordførar Varaordførar Rådmann Kommunalsjef teknisk Kommunalsjef velferd Kommunalsjef oppvekst Kommunalsjef kultur Lensmannen i Ulstein og Hareid Beredskapskoordinator IKT-leiar Kommuneoverlege Plan for kommunal kriseleiing er utforma som eigen delplan. 5.0 Beredskapssekretariatet Beredskapssekretariatet skal kallast automatisk inn når kriseleiinga vert etablert. Beredskapssekretariatet har som oppgåve å sørgje for at Ordførar til ei kvar tid har all relevant informasjon og dei skal planlegge og ha ansvar for iverksetjing av presseframstøyt i samråd med ordførar. Det kjem fram i varslingslista kven som til ei kvar tid sit i beredskapssekretariatet

58 Hareid kommune Sist revidert: Leiar for servicetorget er leiar for beredskapssekretariatet. Plan for beredskapssekretariatet er utforma som eigen delplan. 6.0 Plan for varsling og befolkningsvarsling Når uønskte hendingar oppstår skal ein alltid varsle naudetatane og setje i gong førstehjelpstiltak, evakuering og sikring av området. Der etter må ordførar og/eller rådmann få varsel snarast råd. Alle tilsette i kommunen skal vere orientert om at dersom dei får kjennskap til større ulykker eller katastrofar skal dei melde frå til næraste overordna. Dersom denne ikkje er tilgjengeleg skal det meldast til sentraladministrasjonen. Seksjonsleiarar og medlemmer i kommunen si kriseleiing har eit særleg ansvar for at hendingar vert varsla. Retningsliner for varsling er også utgreia meir spesifikt i dei ulike delplanane og handlingsplanane for beredskap. Det er viktig å skilje mellom varsling og befolkningsvarsling. Befolkningsvarsling er ei type varsling som rettar seg mot innbyggjarar og eksterne aktørar i kommunen. Medan varsling er den interne kommunikasjonslinja som skal sørgje for at alle som treng å få beskjed internt skal få beskjed. 6.1 Varsling I kontortida skal varsel gå til kommunen sitt servicekontor/sentralbord på telefon Før eller etter kontortid skal varsel gå til næraste sektorleiar eller kommunalsjef. Dersom brannvesen 110, politi 112 eller ambulanse 113 ikkje er varsla, og det er nødvendig, skal dette gjerast av sentralbordet. Varselet skal der etter straks vidareformidlast til (prioritert varslingsliste): 1. Ordførar og Rådmann 2. Kommunalsjef/einingsleiar 3. Leiar for beredskapssekretariatet 4. Beredskapskoordinator 5. Brannsjef Varselet kan kome frå ulike hald, som til dømes Fylkesmannen, politiets operasjonssentral, AMK, brannvaktsentral, lokalt helsevesen, lokalt brannvern, einingsleiarar, medlemmer i kommunen si omsorgsgruppe, media og andre. Den som tek i mot varselet skal fylle ut eit loggskjema med eventuelle opplysingar om: 1. Kven som ringer 2. Kva som har skjedd 3. Kvar det har skjedd 4. Telefonnummer der ein kan nå vedkommande 5. Spør om brannvesen, politi eller ambulanse er varsla 12 58

59 Hareid kommune Sist revidert: Det er viktig at alle leiarar, kommunalsjefar, servicetorget med fleire har liggjande loggskjema lett tilgjengeleg. Varselet og vidare handsaming skal loggførast i CIM. Alle tilsetje i kommunen har varslingsplikt, og kommunetilsette skal varsle næraste overordna eller kommunen om næraste overordna ikkje er tilgjengeleg. Varsling av kriseleiinga: Ordførar og/eller rådmann kallar inn kriseleiinga eller delar av kriseleiinga dersom det vert aktuelt. 6.2 Befolkningsvarsling Med befolkningsvarsling meinast varsling til råka innbyggarar, andre med opphald i faresona, og verksemder som sjølv ikkje er aktørar i den organiserte beredskapen. Befolkningsvarsel bør normalt fylgjast opp med relevant informasjon, normalt formidla via ulike media, heimesider, radio og sosiale medium. Gode rutinar for befolkningsvarsling kan vere avgjerande for skadehindrande og førebyggjande tiltak i kriser og hendingar som krev tiltak for kommunen. Det kjem fram i ROS-analysen kva type hendingar det kan vere aktuelt med befolkningsvarsel. I tillegg vert dette ei vurdering som ligg til kriseleiinga dersom det vert aktuelt med befolkningsvarsel i hendingar der ROS-analysen ikkje avdekkjer dette behovet. Befolkningsvarsel kan gjerast på ulike vis, som til dømes ved hjelp av: - SMS-varsling (drift, beredskap og oppvekst), nødvendig med påmelding frå innbyggjarane. - Kommunen si heimeside, kommunen sitt intranett. - Sosiale media som kommunen disponera. - Lokale media og aviser. - Via skulane til elevar og føresette. - Informasjonsmøte. I lys av aktuelle hendingar som kan oppstå (sjå ROS-analysen), så er det behov for eit meir spesifikt og fullgodt system for befolkningsvarsel. Det er under arbeid å få på plass dette, og når det er på plass må det utarbeidast ein handlingsplan for befolkningsvarsel. Plan for befolkningsvarsling vert utforma som eigen handlingsplan. 7.0 Plan for informasjon ved krise Det vert ikkje tatt sikte på å utarbeide ein eigen handlingsplan for informasjon. Det er den overordna beredskapsplanen som skal vere styrande. Det som elles gjeld informasjon skal «syast» inn i delplanar og aktuelle handlingsplanar. På denne måten vil ein betre sikre å oppnå målet for god informasjon ved krise

60 Hareid kommune Sist revidert: Mål Når ei krise oppstår skal kommunen sørgje for å sikre at fakta i nyheitsbiletet er korrekt og oppdatert, at informasjonen er enkel og raskt tilgjengeleg, at informasjonen koordinerast med samarbeidspartnarar i krisa og at media og andre interessentar får korrekt informasjon frå rett instans til rett tid. 7.2 Fokus og strategi Dei fire M-ar (i prioritert rekkefølgje): Menneske Miljø/omgjevnad Materielle verdiar Marknad/økonomi Desse fire elementa skal vere hovudfokus for alle involverte i beredskapsarbeidet. Samstundes er det strategisk viktig at det eksisterer ei klar arbeids- og ansvarsfordeling til dei ulike oppgåvene, og at alle er oppdatert om situasjonen og kva informasjon som vert formidla av andre. 7.3 Overordna ansvar Ordføraren har det overordna ansvaret for informasjon (til innbyggjarar og til media), medan det er leiaren i beredskapssekretariatet som har ansvar for intern informasjon (til seksjonar, einingar, tilsette). Leiaren i beredskapssekretariatet skal også sørgje for at ordførar til ei kvar tid har all relevant informasjon. Samstundes skal beredskapssekretariatet planlegge og ha ansvar for iverksetjing av presseframstøyt i samråd med Ordførar. 7.4 Kven har behov for informasjon? Det vil vere ulike personar/grupper/etatar osv. som har behov for ulik informasjon til ulik tid. Ansvarshavande vil måtte vurdere informasjonsbehovet ut i frå situasjonen ein står ovanfor. Døme på kven som har behov for informasjon kan vere; pårørande, råka (skadde), presse/media, publikum, lokalmiljø/involverte, statlege og andre samarbeidspartnarar, interne seksjonar, einingar og tilsette, grunneigar/huseigar med meir. 7.5 Ansvars- og oppgåvefordeling Kva Korleis Ansvar Kriseleiinga vert innkalla til Ordførar og/eller Rådmannen Ordførar/Rådmann beredskapsromet kallar inn heile eller delar av kriseleiinga Kort informasjon om krisa Omfang, samarbeidspartnarar, Ordførar vårt eigarskap til krisa Krisetelefon, krisenettside og All informasjon som går ut, går Beredskapssekretariat intranettside vert oppretta Avklare eigarskap ut her først Den som har ansvaret for eit område til vanleg vil naturleg ha hovudansvaret for informasjon i ein krisesituasjon. Kontakt med samarbeidspartnarar. 14 Kriseleiinga 60

61 Hareid kommune Sist revidert: Koordinerer informasjonsstraumen. Definere målgrupper for krisa Tilsette, pårørande, media. Kriseleiinga Definere bodskapen Fokus: Menneske, miljø, Kriseleiinga materiell, marknad Fokus: Korleis løyse krisa Overvak media og loggføre Sjekk nettsider, radio og tv. Loggføre all kontakt med media Møt media Møt tilsette/pårørande Informasjon til fylkesmann og samarbeidspartnarar (til dømes politi) Informasjon og kontakt mot sjukehus og anna regionalt medisinsk støtteapparat Laupande evaluering Etter krisa Legg til rette for mediekontakt avhengig av storleiken på krisa. Aktuelle tiltak: - Krisenettsida til ei kvar tid oppdatert - Pressemelding - Pressekonferanse - Kontakte aktuelle media direkte - Handtere media på staden - Vurdere behov for pressesenter Informer tilsette/pårørande om kven dei kan snakke med. Informer om eventuelle allmøte for direkte informasjon og moglegheit til tovegs kommunikasjon. Formidle informasjon på ein gunstig måte. Formidle avklara informasjon frå kriseleiinga. Er informasjonen god nok? Er det andre målgrupper som bør nåast? Er informasjonen aktiv nok= Rapporterer media ein annan versjon enn den versjonen vi forstår som korrekt? Er interninformasjonen tilstrekkeleg? Vurder korleis planen vert følgd. Revider planen om nødvendig. Beredskapssekretariat Ordførar og beredskapssekretariat Kriseleiing og beredskapssekretariat Ordførar og/eller Rådmann Kommuneoverlege Kriseleiinga Kriseleiinga I mange tilfelle er det nødvendig med eksternt samarbeid i informasjonsarbeidet, både i form av at til dømes mynde til å informere ligg hjå andre men også i form av at til dømes 15 61

62 Hareid kommune Sist revidert: omfanget av krisa gjer det naturleg å få hjelp. Aktuelle samarbeidspartnarar i informasjonsarbeidet kan vere politi, prest, skadestadsleiar, kommuneoverlege og liknande. Kven svarar på kva? Type førespurnad Ekspederast til Telefon Førespurnad frå offentlege Beredskapssekretariat myndigheiter eller frå Hareid kommunes tilsette som er involvert Førespurnad frå pårørande til befolkning eller tilsette som ein trur er råka av krisesituasjonen Pårørandetelefon Politi eller sjukehus (eventuelt oppretta pårørandetelefon hjå beredskapssekretariatet) Førespurnad frå media Generelle interne eller eksterne førespurnadar om krisesituasjonen, eller når sentralbordet er usikre på kven som ringer Kriseleiinga Kriseleiinga All informasjon skal vere verifiserbar, forståeleg, kort, presis, og den skal svare på aktuelle spørsmål. Ein skal IKKJE spekulere eller kome med eigne synspunkt, diskutere skuldspørsmål, halde tilbake viktig informasjon eller ljuge. 7.6 Pårørandeteneste Politiet har ansvar for å gi informasjon om skadde, sakna, døde, årsak, hendingsforløp, straffbare forhold og om korleis dette vert handtert. For å støtte politiet i arbeidet kan kommunen få spørsmål om å etablere og drifte ein telefon for pårørande. Det vil i dette tilfellet vere naturleg at pårørandetelefon blir etablert på servicetorget, etter avtale med politi. Beredskapssekretariatet har ansvar for ein slik eventuell telefon. Dersom det er aktuelt med etablering av eit pårørandesenter må dette etablerast nærast mogleg der dei fleste pårørande bur. Skulane og Hareidshallen kan til dømes stillast til disposisjon, i så tilfelle får rektor ansvar for praktisk tilrettelegging og forpleiing. Krise og omsorgsgruppa kan bistå etter avtale. Dersom det er aktuelt med eit pårørandesenter i meir enn 12 timar, skal kommunen avtale å nytte næraste hotell. Krise og omsorgsgruppa er kommunen si pårørandeteneste, og leiar kommunen sitt arbeid med emosjonell førstehjelp i akutte kriser. Gruppa er ein del av kommunen sin samla beredskapsressurs under beredskapsrådet og kommunen si kriseleiing. ( Sjå «Plan for omsorgsberedskap» for meir informasjon). 7.7 Aktuelle måtar å spreie allmenn informasjon Bruk av heimeside Generell informasjon og utdrag frå pressekonferansar skal leggast ut på kommunen si heimeside

63 Hareid kommune Sist revidert: Aktuelle media Liste over kontaktinformasjon til aktuelle aviser, TV og radiostasjonar finn ein i ressurslista. Via telefon, e-post med meir Liste over kontaktinformasjon til Fylkesmann, statlege og interkommunale organ, og kommunale einingar finn ein i ressurslista. Ved hendingar som varer over tid, og i etterarbeidsfasar, er det også aktuelt med desse informasjonsmåtane: - Informasjonsmøter i krinsane - Via skulane, informasjon til elevar og foreldre - Ved å oppsøke husstandar - Ved plakatoppslag og via postkasse - Via system for befolkningsvarsling Dersom dei vanlege informasjonskanalane er utilgjengelege grunna av brot i data tele og/eller straumtilførsel, kan satelittelefon vere eit alternativ som kan nyttast til informasjonsoppgåver etter prioritert liste frå kriseleiinga. 7.8 Informasjon til publikum som ikkje har norsk som morsmål Flyktningkontoret har ansvar for denne typen informasjonsformidling. Dei har avtale for tolketenesta med eit firma. For å bestille tolk kan ein ringe Tolkenett på telefon , eller gå inn på heimesidene Opplys om kommune, avdeling og kven som er kontaktperson (e-postadresse og telefonnummer). 8.0 Plan for evakuering og innkvartering 8.1 Generelt om evakuering og innkvartering Det er hovudsakleg politiet/lokal redningssentral (LRS) som set i verk og leiar evakuering av personar frå eit skadeområde eller eit utsett område i kommunen til eit anna område i eller utanfor kommunen. I ein krigssituasjon kan også Fylkesmannen setje i verk evakuering. I ein evakueringssituasjon er det politiet og kommunen som er hovudaktørar, men også andre aktørar som til dømes sivilforsvaret, Den norske kyrkja, andre trus- og livssynssamfunn og frivillige organisasjonar kan spele ei viktig rolle i arbeidet med evakuerte og pårørande. I ein evakueringssituasjon har kommunen eit hovudansvar for etablering og drift av eit mottaks-/evakuertesenter og eventuell innkvartering. Kommunen skal: - Bistå politiet med evakuering og saman med politi/lrs skaffe nødvendig transportkapasitet frå skadestad/omgjevnadar til mottakssentralar og eventuelt vidare til innkvarteringsstad. - varsle mottaksstad og etablere mottaksapparat samstundes som å registrere eventuelle skadar og prioritere den medisinske innsatsen

64 Hareid kommune Sist revidert: registrere dei som evakuerast og eventuelt kven som innkvarterast kvar, kven som flyttar på eiga hand og liknande. - gi psykososial omsorg, samtaletenestar, sørgje for forpleiing og forlegning. Kommunen skal også legge til rette for gjenforening med pårørande. Godt samarbeid og samhandling mellom kommunen og politiet er avgjerande for fullgod ivaretaking av evakuerte og pårørande. Detaljane i organisering, roller og oppgåver med meir vert definert i handlingsplanen «Plan for evakuering». Denne må utarbeidast så fort som råd. Den overordna beredskapsplanen må då redigerast der etter; dette kan gjerast administrativt. 8.2 Plan for flodbølge frå store fjellskred Denne beredskapsplanen vert laga som ein eigen plan i to delar: Ein generell del som er felles for alle aktørar og som vert vedlikehalden av Åknes/Tafjord IKS, Fylkesmannen og politiet. Hareid kommune sin eigen handlingsplan (ein spesiell del) for vår handtering av situasjonen. Det er naturleg at vår eigen handlingsplan samsvarar med den generelle delen som er felles for alle og konsekvensanalysen av fjellskred frå Åknes som er utarbeida. Det må utarbeidast ein handlingsplan for flodbølge frå store fjellskred i tråd med retningslinjer som er nemnt ovanfor. 9.0 Plan for forsyning Den heilskapelege ROS-analysen konkluderer med at kommunen kan takle dei fleste situasjonar innanfor normal drift. Men, der er nokon få hendingar som truleg har behov for litt meir omfattande tiltak. Det vil difor vere viktig å få på plass ein eigen handlingsplan for forsyning, med hovudfokus på straumbrot. 9.1 Medisin og medisinsk utstyr Det er apotek for medisinsk utstyr i kommunen. Alle daglegvarebutikkar har også utsal av reseptfrie medikament og eit minimum av forbindingsmateriell. Når katastrofealarmen går, skal sjukepleiar ved sjukeheimen lage til ei kasse med bandasjematriell, morfin, Afipran og infusjonsutstyr som er tilgjengeleg i avdelinga. Dersom ei krise vil krevje rask tilførsel av meir utstyr enn det som vert oppbevart i kommunen, må det utførast med spesialtransport frå andre stadar. Informasjon om tilgjengeleg transport finn ein i ressurslista. 9.2 Mat, vatn og forpleiing Der er per dags dato tre ulike større daglegvarebutikkar spreidd rundt om i kommunen, i tillegg kjem mindre utsalgsstadar (kiosk, kafé og liknande) og lokal matproduksjon. Vassforsyning vert for ein stor del løyst av kommunen sine vassverk og privat vassverk. Det er heller ikkje langt å frakte naudsynte forsyningar til dømes frå nabodistrikta

65 Hareid kommune Sist revidert: Energi og varme Mørenett har ansvar for drift og vedlikehald når det gjeld kommunen si straumforsyning. Mørenett har også eigen beredskapsplan mot bortfall av elektrisitet. Det må utarbeidast ein eigen kommunal handlingsplan for straumbot der det vert konkretisert detaljerte tiltak. Det må utarbeidast eigen handlingsplan for straumbrot og forsyning i tråd med heilskapleg ROS-analyse og retningslinjer som nemnt ovanfor Distribusjon av beredskapsplanverket Kommunen sitt gjeldande beredskapsplanverk skal til ei var tid vere å finne internt på kommunen sitt kvalitetssikringssystem Compilo, i tillegg til dette skal det vere tilgjengeleg i CIM. Følgjande instansar skal i tillegg ha planen i papirutgåve: - Kriseleiinga - Fylkesmannen i Møre og Romsdal - Lensmannen i Ulstein og Hareid - Servicetorget 10. Revisjon og oppdatering Type oppdatering: Dato: Merknad: Ny plan Vedlegg 1. Varslingsliste 2. Ressursliste 3. Loggskjema 4. Plan for framdrift og utarbeiding av planar 19 65

66 BEREDSKAPSPLAN PLAN FOR KOMMUNAL KRISELEIING HAREID KOMMUNE PUA

67 Sist revidert: Innhald 1.0 Kriseleiinga Varsling/Innkalling Fullmakter Informasjon Overordna ansvar Kven har behov for informasjon? Kven svarar på kva? Pårørandeteneste Aktuelle måtar å spreie allmenn informasjon Ansvar og roller Sjekkliste for oppgåver Vedlegg Kriseleiinga I Hareid kommune er det oppnemnt ei fast Kriseleiing som alltid skal varslast og tre i aksjon ved større ulykker og kriser. Ordførar er leiar i kriseleiinga, og den består av: Kriseleiing i kommunen Ordførar Varaordførar Rådmann Kommunalsjef teknisk Kommunalsjef velferd Kommunalsjef oppvekst Kommunalsjef kultur Lensmannen i Ulstein og Hareid Beredskapskoordinator IKT-leiar Kommuneoverlege Kontaktinformasjon finn ein i den vedlagte ressurslista og varslingslista som vert heldt oppdatert jamleg. Det er kriseleiinga som er kommunen sitt operative styringsorgan for å handtere samfunnsmessig alvorlege og uforutsette hendingar som til dømes større ulykker, skred, sterk vind, flaum og flodbølgjer med meir. 1 67

68 Sist revidert: Under ei krise fungerer kommunestyresalen som beredskapsrom for kriseleiinga, og formannskapsrommet vert brukt av beredskapssekretariatet. Dersom ein av ulike grunnar ikkje kan nytte lokalet vil det vere utelageret på Hareidsmyrane som er reserve-lokasjon. 2.0 Varsling/Innkalling Når ein situasjon utanom det vanlege oppstår skal Ordførar og Rådmann varslast, desse vurderer situasjonen fortrinnsvis saman, men kan uavhengig av kvarandre kalle inn kriseleiinga eller delar av kriseleiinga. Kriseleiinga må få varsel snarast råd dersom Ordførar og/eller Rådmann vurderer det dit at dette er relevant for kriseleiinga. Alle tilsette i kommunen skal vere orientert om at dersom dei får kjennskap til større ulykker eller katastrofar skal dei melde frå til næraste overordna. Dersom denne ikkje er tilgjengeleg skal det meldast til kommunen. Seksjonsleiarar og medlemmer i kommunen si kriseleiing har eit særleg ansvar for at hendingar vert varsla. I kontortida skal varsel gå til kommunen sitt servicetorg/sentralbord på telefon Før eller etter kontortid skal varsel gå til næraste sektorleiar eller kommunalsjef. Dersom brannvesen 110, politi 112 eller ambulanse 113 ikkje er varsla, og det er nødvendig, skal dette gjerast av sentralbordet. Varselet skal der etter straks vidareformidlast til (prioritert varslingsliste): 1. Ordførar og Rådmann 2. Seksjonsleiar 3. Leiar for beredskapssekretariatet 4. Beredskapskoordinator 5. Brannsjef Varselet kan kome frå ulike hald, som til dømes Fylkesmannen, politiets operasjonssentral, AMK, brannvaktsentral, lokalt helsevesen, lokalt brannvern, einingsleiarar, medlemmer i kommunen si omsorgsgruppe, media og andre. Den som tek i mot varselet skal fylle ut eit loggskjema med eventuelle opplysingar om: 1. Kven som ringer 2. Kva som har skjedd 3. Kvar det har skjedd 4. Telefonnummer der ein kan nå vedkommande 5. Spør om brannvesen, politi eller ambulanse er varsla Det er viktig at alle leiarar, kommunalsjefar, servicetorget med fleire har liggjande loggskjema lett tilgjengeleg. Varselet og vidare handsaming skal loggførast i CIM. Loggskjema ligg vedlagt. Innkalling av kriseleiinga: 2 68

69 Sist revidert: Ordførar og/eller rådmann kallar inn heile eller delar av kriseleiinga. Dette kan gjerast på ulike måtar. Som til dømes SMS, telefonsamtale eller e-post. Det må vere opp til den som kallar inn å finne den mest tenlege måten å gjere dette på, då dette kan variere frå situasjon til situasjon. I innkallinga er det viktig at det vert presisert kven som skal møte, kvar ein skal møte og kva tid ein skal møte. Beredskapssekretariatet kallast også inn parallelt. Det er opp til leiaren i beredskapssekretariatet å vurdere kven og kor mange frå sekretariatet som må møte. 3.0 Fullmakter I ein krisesituasjon har kriseleiinga fullmakt til å nytte inntil kr for å avverje eller avgrense skade. Denne fullmakta er gitt med heimel i kommunelova Informasjon Når ei krise oppstår skal kommunen sørgje for å sikre at fakta i nyheitsbiletet er korrekt og oppdatert, at informasjonen er enkel og raskt tilgjengeleg, at informasjonen koordinerast med samarbeidspartnarar i krisa og at media og andre interessentar får korrekt informasjon frå rett instans til rett tid. Dei fire M-ar; Menneske, Miljø/omgjevnad, Materielle verdiar, Marknad/økonomi skal vere hovudfokus for alle involverte i beredskapsarbeidet. I mange tilfelle er det nødvendig med eksternt samarbeid i informasjonsarbeidet, både i form av at til dømes mynde til å informere ligg hjå andre men også i form av at til dømes omfanget av krisa gjer det naturleg å få hjelp. Aktuelle samarbeidspartnarar i informasjonsarbeidet kan vere politi, prest, skadestadsleiar, kommuneoverlege og liknande 4.1 Overordna ansvar Ordføraren har det overordna ansvaret for informasjon (til innbyggjarar og til media), medan det er leiaren i beredskapssekretariatet som har ansvar for intern informasjon (til seksjonar, einingar, tilsette). Leiaren i beredskapssekretariatet skal også sørgje for at ordførar til ei kvar tid har all relevant informasjon. Samstundes skal beredskapssekretariatet planlegge og ha ansvar for iverksetjing av presseframstøyt i samråd med Ordførar. 4.2 Kven har behov for informasjon? Det vil vere ulike personar/grupper/etatar osv. som har behov for ulik informasjon til ulik tid. Ansvarshavande vil måtte vurdere informasjonsbehovet ut i frå situasjonen ein står ovanfor. Døme på kven som har behov for informasjon kan vere; pårørande, råka (skadde), presse/media, publikum, lokalmiljø/involverte, statlege og andre samarbeidspartnarar, interne seksjonar, einingar og tilsette, grunneigar/huseigar med meir. 3 69

70 Sist revidert: Kven svarar på kva? Type førespurnad Ekspederast til Telefon Førespurnad frå offentlege Beredskapssekretariat myndigheiter eller frå Hareid kommunes tilsette som er involvert Førespurnad frå pårørande til befolkning eller tilsette som ein trur er råka av krisesituasjonen Pårørandetelefon Politi eller sjukehus (eventuelt oppretta pårørandetelefon hjå beredskapssekretariatet) Førespurnad frå media Generelle interne eller eksterne førespurnadar om krisesituasjonen, eller når sentralbordet er usikre på kven som ringer Kriseleiinga Kriseleiinga All informasjon skal vere verifiserbar, forståeleg, kort, presis, og den skal svare på aktuelle spørsmål. Ein skal IKKJE spekulere eller kome med eigne synspunkt, diskutere skuldspørsmål, halde tilbake viktig informasjon eller ljuge. 4.4 Pårørandeteneste Politiet har ansvar for å gi informasjon om skadde, sakna, døde, årsak, hendingsforløp, straffbare forhold og om korleis dette vert handtert. For å støtte politiet i arbeidet kan kommunen få spørsmål om å etablere og drifte ein telefon for pårørande. Det vil i dette tilfellet vere naturleg at pårørandetelefon blir etablert på servicetorget, etter avtale med politi. Beredskapssekretariatet har ansvar for ein slik eventuell telefon. Krise og omsorgsgruppa er kommunen si pårørandeteneste, og leiar kommunen sitt arbeid med emosjonell førstehjelp i akutte kriser. Gruppa er ein del av kommunen sin samla beredskapsressurs under beredskapsrådet og kommunen si kriseleiing. ( Sjå «Plan for omsorgsberedskap» for meir informasjon). 4.5 Aktuelle måtar å spreie allmenn informasjon Bruk av heimeside Generell informasjon og utdrag frå pressekonferansar skal leggast ut på kommunen si heimeside. Aktuelle media Liste over kontaktinformasjon til aktuelle aviser, TV og radiostasjonar finn ein i ressurslista. Via telefon, e-post med meir Liste over kontaktinformasjon til Fylkesmann, statlege og interkommunale organ, og kommunale einingar finn ein i ressurslista. 4 70

71 Sist revidert: Ved hendingar som varer over tid, og i etterarbeidsfasar, er det også aktuelt med desse informasjonsmåtane: - Informasjonsmøter i krinsane - Via skulane, informasjon til elevar og foreldre - Ved å oppsøke husstandar - Ved plakatoppslag og via postkasse - Via system for befolkningsvarsling Dersom dei vanlege informasjonskanalane er utilgjengelege grunna av brot i data tele og/eller straumtilførsel, kan satelittelefon vere eit alternativ som kan nyttast til informasjonsoppgåver etter prioritert liste frå kriseleiinga. Når det gjeld informasjon til publikum som ikkje har norsk som morsmål så er det flyktningkontoret som har ansvar for denne typen informasjonsformidling. Dei har avtale for tolketenesta med eit firma. For å bestille tolk kan ein ringe Tolkenett på telefon , eller gå inn på heimesidene Opplys om kommune, avdeling og kven som er kontaktperson (e-postadresse og telefonnummer). 5.0 Ansvar og roller Ordførar Ordføraren har det overordna ansvaret i ein krisesituasjon som råkar Hareid, og er leiar i kriseleiinga. Ordførar er også talsmann for Hareid kommune i ein krisesituasjon. Ordføraren kan delegere denne rolla dersom det er nødvendig. Varaordføraren er Ordføraren sin stadfortredar. Rådmannen Rådmannen har det øvste ansvaret for Hareid kommune (som organisasjon) si handtering av alvorlege kriser. Rådmannen har det operative ansvaret i forbindelse med kriser som vedkjem Hareid kommune (som organisasjon). Rådmannen koordinerer kriseleiinga sitt arbeid og samordnar innsatsen med beredskapssekretariatet og andre aktuelle instansar. Kommunalsjef er Rådmannen sin stadfortredar. Beredskapskoordinator Beredskapskoordinator har på vegne av Rådmann og Ordførar ansvar for beredskapsplanlegging. Beredskapskoordinator er medlem av kriseleiinga og fungerer som kontaktperson mot Fylkesmannen i det praktiske beredskapsarbeidet. Beredskapskoordinator må vere oppdatert på beredskapsarbeid. Leiar for Beredskapssekretariatet Leiar for servicetorget er leiar for beredskapssekretariatet. Beredskapssekretariatet er til ei kvar tid ansvarleg for samband og ekspedisjon, samt ansvaret for at utstyr på beredskapsromet er til stades. Beredskapssekretariatet sørgjer også for matservering. 5 71

72 Sist revidert: Sjekkliste for oppgåver Kva Korleis Ansvar Kriseleiinga vert innkalla til Ordførar og/eller Rådmannen Ordførar/Rådmann beredskapsromet kallar inn heile eller delar av kriseleiinga Kort informasjon om krisa Omfang, samarbeidspartnarar, Ordførar vårt eigarskap til krisa Krisetelefon, krisenettside og All informasjon som går ut, går Beredskapssekretariat intranettside vert oppretta Avklare eigarskap ut her først Den som har ansvaret for eit område til vanleg vil naturleg ha hovudansvaret for informasjon i ein krisesituasjon. Kontakt med samarbeidspartnarar. Koordinerer informasjonsstraumen. Kriseleiinga Definere målgrupper for krisa Tilsette, pårørande, media. Kriseleiinga Definere bodskapen Fokus: Menneske, miljø, materiell, marknad Fokus: Korleis løyse krisa Kriseleiinga Overvak media og loggføre Møt media Møt tilsette/pårørande Informasjon til fylkesmann og samarbeidspartnarar (til dømes politi) Informasjon og kontakt mot sjukehus og anna regionalt medisinsk støtteapparat Sjekk nettsider, radio og tv. Loggføre all kontakt med media Legg til rette for mediekontakt avhengig av storleiken på krisa. Aktuelle tiltak: - Krisenettsida til ei kvar tid oppdatert - Pressemelding - Pressekonferanse - Kontakte aktuelle media direkte - Handtere media på staden - Vurdere behov for pressesenter Informer tilsette/pårørande om kven dei kan snakke med. Informer om eventuelle allmøte for direkte informasjon og moglegheit til tovegs kommunikasjon. Formidle informasjon på ein gunstig måte. Formidle avklara informasjon frå kriseleiinga. Beredskapssekretariat Ordførar og beredskapssekretariat Kriseleiing og beredskapssekretariat Laupande evaluering Er informasjonen god nok? Kriseleiinga Beredskapskoordinator i samråd med Ordførar og/eller Rådmann Kommuneoverlege 6 72

73 Sist revidert: Etter krisa Er det andre målgrupper som bør nåast? Er informasjonen aktiv nok= Rapporterer media ein annan versjon enn den versjonen vi forstår som korrekt? Er interninformasjonen tilstrekkeleg? Vurder korleis planen vert følgd. Revider planen om nødvendig. Kriseleiinga 6.0 Vedlegg 1. Ressursliste 2. Varslingsliste 3. Loggskjema 7 73

74 BEREDSKAPSPLAN PLAN FOR BEREDSKAPSSEKRETARIATET HAREID KOMMUNE PUA

75 Sist revidert: Innhald 1.0 Beredskapssekretariatet Ansvar Varsling/Innkalling Informasjon Overordna ansvar Kven har behov for informasjon? Kven svarar på kva? Aktuelle måtar å spreie allmenn informasjon Sjekkliste for oppgåver Vedlegg Beredskapssekretariatet Beredskapssekretariatet skal kallast automatisk inn når kriseleiinga vert etablert, Ordførar og/eller Rådmann har ansvar for dette. Beredskapssekretariatet har som oppgåve å sørgje for at Ordførar til ei kvar tid har all relevant informasjon og dei skal planlegge og ha ansvar for iverksetjing av presseframstøyt i samråd med Ordførar. Leiar for servicetorget er leiar for Beredskapssekretariatet. Alle tilsette ved servicetorget er medlemmar i beredskapssekretariatet, men fleire medlemmar kan leggjast til etter behov. Leiar har mynde til å hente inn ressursar under krise, såframt ressursane ikkje har tildelt andre viktige oppgåver i beredskapsarbeidet. Kontaktinformasjon til beredskapssekretariatet finn ein i ressurslista og varslingslista som vert heldt oppdatert jamleg. Under ei krise står formannskapsrommet til disposisjon for beredskapssekretariatet. Dersom ein av ulike grunnar ikkje kan nytte lokalet vil det vere utelageret på Hareidsmyrane som er reserve-lokasjon. 1.1 Ansvar Beredskapssekretariatet er til ei kvar tid ansvarleg for samband og ekspedisjon, samt har ansvaret for at utstyr på beredskapsromet er til stades (sjå overordna plan). Beredskapssekretariatet sørgjer også for matservering. 2.0 Varsling/Innkalling Når ein situasjon utanom det vanlege oppstår skal Ordførar og Rådmann varslast, desse vurderer situasjonen fortrinnsvis saman, men kan uavhengig av kvarandre kalle inn kriseleiinga eller delar av kriseleiinga. 75

76 Sist revidert: Alle tilsette i kommunen skal vere orientert om at dersom dei får kjennskap til større ulykker eller katastrofar skal dei melde frå til næraste overordna. Dersom denne ikkje er tilgjengeleg skal det meldast til kommunen. Seksjonsleiarar og medlemmer i kommunen si kriseleiing har eit særleg ansvar for at hendingar vert varsla. I kontortida skal varsel gå til kommunen sitt servicetorg/sentralbord på telefon Før eller etter kontortid skal varsel gå til næraste sektorleiar eller kommunalsjef. Dersom brannvesen 110, politi 112 eller ambulanse 113 ikkje er varsla, og det er nødvendig, skal dette gjerast av sentralbordet. Varselet skal der etter straks vidareformidlast til (prioritert varslingsliste): 1. Ordførar og Rådmann 2. Seksjonsleiar 3. Leiar for beredskapssekretariatet 4. Beredskapskoordinator 5. Brannsjef Varselet kan kome frå ulike hald, som til dømes Fylkesmannen, politiets operasjonssentral, AMK, brannvaktsentral, lokalt helsevesen, lokalt brannvern, einingsleiarar, medlemmer i kommunen si omsorgsgruppe, media og andre. Den som tek i mot varselet skal fylle ut eit loggskjema med eventuelle opplysingar om: 1. Kven som ringer 2. Kva som har skjedd 3. Kvar det har skjedd 4. Telefonnummer der ein kan nå vedkommande 5. Spør om brannvesen, politi eller ambulanse er varsla Det er viktig at alle leiarar, kommunalsjefar, servicetorget med fleire har liggjande loggskjema lett tilgjengeleg. Varselet og vidare handsaming skal loggførast i CIM. Loggskjema ligg vedlagt. 3.0 Informasjon Når ei krise oppstår skal kommunen sørgje for å sikre at fakta i nyheitsbiletet er korrekt og oppdatert, at informasjonen er enkel og raskt tilgjengeleg, at informasjonen koordinerast med samarbeidspartnarar i krisa og at media og andre interessentar får korrekt informasjon frå rett instans til rett tid. Dei fire M-ar; Menneske, Miljø/omgjevnad, Materielle verdiar, Marknad/økonomi skal vere hovudfokus for alle involverte i beredskapsarbeidet. I mange tilfelle er det nødvendig med eksternt samarbeid i informasjonsarbeidet, både i form av at til dømes mynde til å informere ligg hjå andre men også i form av at til dømes 76

77 Sist revidert: omfanget av krisa gjer det naturleg å få hjelp. Aktuelle samarbeidspartnarar i informasjonsarbeidet kan vere politi, prest, skadestadsleiar, kommuneoverlege og liknande 3.1 Overordna ansvar Ordføraren har det overordna ansvaret for informasjon (til innbyggjarar og til media), medan det er leiaren i beredskapssekretariatet som har ansvar for intern informasjon (til seksjonar, einingar, tilsette). Leiaren i beredskapssekretariatet skal også sørgje for at ordførar til ei kvar tid har all relevant informasjon. Samstundes skal beredskapssekretariatet planlegge og ha ansvar for iverksetjing av presseframstøyt i samråd med Ordførar. 3.2 Kven har behov for informasjon? Det vil vere ulike personar/grupper/etatar osv. som har behov for ulik informasjon til ulik tid. Ansvarshavande vil måtte vurdere informasjonsbehovet ut i frå situasjonen ein står ovanfor. Døme på kven som har behov for informasjon kan vere; pårørande, råka (skadde), presse/media, publikum, lokalmiljø/involverte, statlege og andre samarbeidspartnarar, interne seksjonar, einingar og tilsette, grunneigar/huseigar med meir. 3.3 Kven svarar på kva? Type førespurnad Ekspederast til Telefon Førespurnad frå offentlege Beredskapssekretariat myndigheiter eller frå Hareid kommunes tilsette som er involvert Førespurnad frå pårørande til befolkning eller tilsette som ein trur er råka av krisesituasjonen Pårørandetelefon Politi eller sjukehus (eventuelt oppretta pårørandetelefon hjå beredskapssekretariatet) Førespurnad frå media Generelle interne eller eksterne førespurnadar om krisesituasjonen, eller når sentralbordet er usikre på kven som ringer Kriseleiinga Kriseleiinga All informasjon skal vere verifiserbar, forståeleg, kort, presis, og den skal svare på aktuelle spørsmål. Ein skal IKKJE spekulere eller kome med eigne synspunkt, diskutere skuldspørsmål, halde tilbake viktig informasjon eller ljuge. 3.4 Aktuelle måtar å spreie allmenn informasjon Bruk av heimeside Generell informasjon og utdrag frå pressekonferansar skal leggast ut på kommunen si heimeside. Aktuelle media Liste over kontaktinformasjon til aktuelle aviser, TV og radiostasjonar finn ein i ressurslista. 77

78 Sist revidert: Via telefon, e-post med meir Liste over kontaktinformasjon til Fylkesmann, statlege og interkommunale organ, og kommunale einingar finn ein i ressurslista. Ved hendingar som varer over tid, og i etterarbeidsfasar, er det også aktuelt med desse informasjonsmåtane: - Informasjonsmøter i krinsane - Via skulane, informasjon til elevar og foreldre - Ved å oppsøke husstandar - Ved plakatoppslag og via postkasse - Via system for befolkningsvarsling Dersom dei vanlege informasjonskanalane er utilgjengelege grunna av brot i data tele og/eller straumtilførsel, kan satelittelefon vere eit alternativ som kan nyttast til informasjonsoppgåver etter prioritert liste frå kriseleiinga. Når det gjeld informasjon til publikum som ikkje har norsk som morsmål så er det flyktningkontoret som har ansvar for denne typen informasjonsformidling. Dei har avtale for tolketenesta med eit firma. For å bestille tolk kan ein ringe Tolkenett på telefon , eller gå inn på heimesidene Opplys om kommune, avdeling og kven som er kontaktperson (e-postadresse og telefonnummer). 4.0 Sjekkliste for oppgåver Kva Korleis Ansvar Kriseleiinga vert innkalla til Ordførar og/eller Rådmannen Ordførar/Rådmann beredskapsromet kallar inn heile eller delar av kriseleiinga Kort informasjon om krisa Omfang, samarbeidspartnarar, Ordførar vårt eigarskap til krisa Krisetelefon, krisenettside og All informasjon som går ut, går Beredskapssekretariat intranettside vert oppretta Avklare eigarskap ut her først Den som har ansvaret for eit område til vanleg vil naturleg ha hovudansvaret for informasjon i ein krisesituasjon. Kontakt med samarbeidspartnarar. Koordinerer informasjonsstraumen. Kriseleiinga Definere målgrupper for krisa Tilsette, pårørande, media. Kriseleiinga Definere bodskapen Fokus: Menneske, miljø, materiell, marknad Fokus: Korleis løyse krisa Kriseleiinga Overvak media og loggføre Sjekk nettsider, radio og tv. Loggføre all kontakt med media Beredskapssekretariat 78

79 Sist revidert: Møt media Møt tilsette/pårørande Informasjon til fylkesmann og samarbeidspartnarar (til dømes politi) Informasjon og kontakt mot sjukehus og anna regionalt medisinsk støtteapparat Laupande evaluering Etter krisa Legg til rette for mediekontakt avhengig av storleiken på krisa. Aktuelle tiltak: - Krisenettsida til ei kvar tid oppdatert - Pressemelding - Pressekonferanse - Kontakte aktuelle media direkte - Handtere media på staden - Vurdere behov for pressesenter Informer tilsette/pårørande om kven dei kan snakke med. Informer om eventuelle allmøte for direkte informasjon og moglegheit til tovegs kommunikasjon. Formidle informasjon på ein gunstig måte. Formidle avklara informasjon frå kriseleiinga. Er informasjonen god nok? Er det andre målgrupper som bør nåast? Er informasjonen aktiv nok= Rapporterer media ein annan versjon enn den versjonen vi forstår som korrekt? Er interninformasjonen tilstrekkeleg? Vurder korleis planen vert følgd. Revider planen om nødvendig. Ordførar og beredskapssekretariat Kriseleiing og beredskapssekretariat (kriseleiinga delegerer eventuelt ansvar) Beredskapskoordinator i samråd med Ordførar og/eller Rådmann Kommuneoverlege Kriseleiinga Kriseleiinga; eventuelt i samråd med beredskapsrådet. 5.0 Vedlegg 1. Ressursliste 2. Varslingsliste 3. Loggskjema 79

80 Sist revidert: Varslingsliste beredskap Kommunal kriseleiing: Funksjon Stilling Namn Telefon Adresse E-post Leiar Ordførar Anders Riise Gjerdevegen 1, 6060 Hareid Medlem Varaordførar Kristian Fuglseth / Hareidsvegen 283, Hareid Medlem Rådmann Ragnhild Velsvik Gjertnesvegen 4, Berge 6092 Fosnavåg Medlem Kommunalsjef teknisk Nils Yngve / Nupen Medlem Kommunalsjef Velferd Berit Aasen Hjelmesetvegen 2A, 6092 Fosnavåg Medlem Kommunalsjef Eivind Longva / Nedre Plassegjerdet oppvekst , 6098 Nerlandsøy Medlem Kommunalsjef kultur Oddbjørn / Geilebakken 51, 6060 Grimstad Hareid Medlem Lensmannen i Hareid og Ulstein Odd Kulø / Holsekervegen 25, 6065 Ulsteinvik Odd.kulo@politiet.no Medlem Beredskapskoordinator Kai-Rune Bjørke / Hansholen 5, 6155 Ørsta Kai-rune.bjorke@hareid.kommune.no Medlem IKT-leiar Per Erik Per.akerjordet@hareid.kommune.no Akerjordet Medlem Kommuneoverlege Inger-Lise Kaldhol / Skeidsvegen 28, 6065 Ulsteinvik Inger.lise.kaldhol@ulstein.kommune.no 1 80

81 Sist revidert: Beredskapsrådet (består også av kriseleiinga): Stilling/Eining Namn Telefon Adresse E-post adresse Leiar Helga Bøe-Grimstad Gamle Brandalsvegen beredskapssekretariatet 36, 6060 Hareid Leiar for omsorgsgruppa Berit Aasen Hjelmesetvegen 2A, 6092 Fosnavåg Sokneprest Leidulv Øyvind Grimstad / Geilehøgda 1, 6060 Hareid NAV Ingunn Rise Geilehøgda 9, 6060 Hareid Heimevernet Hans Ole Låbakk Låbakk, 6065 Ulsteinvik Røde Kors Sivilforsvaret Mørenett Peter W. Kirkebø/ Harry Stangvik (vara) / / Brannsjef Olav Helt Brubakk / Hareidsvegen 287, Hareid Hareid Sanitetslag Giselle A. Rocha / 6060 Brandal Landbrukssjef Anne Kathrine Løberg / Kvitnesvegen 14, Brandal Hareid Næringsforum Rakel Dyrhaug Strandgata 72, 6060 Hareid 2 81

82 Sist revidert: Beredskapssekretariatet/Servictorget: Funksjon Namn Telefon Adresse E-post adresse Leiar Helga Bøe-Grimstad Gamle Brandalsvegen 36, 6060 Hareid Medlem Anne-Karete Mork Skogvegen 21, 6060 Hareid Medlem Johnny Berge Bukkerysta 52, 6060 Hareid Medlem Renate Hovlid Østrem Røysetvegen 230, 6060 Hareid Medlem Sissel Nevstad Kvisla 33, 6060 Hareid Krise- og omsorgsgruppa: Stilling Namn Telefon Adresse E-post adresse Kommunalsjef Berit Aasen Hjelmesetvegen 2A, velferd (leiar) 6092 Fosnavåg Kommuneoverlege Inger Lise Kaldhol / Skeidsvegen 28, (nestleiar) Ulsteinvik Leiar av helse og Monica Svoren / Lånagjerdet 12, koordinerande eining Ulsteinvik Soknepresten Leidulv Øyvind / Geilehøgda 1, 6060 Leiar for sosialhelsetenesta Grimstad Hareid Ingunn Rise Geilehøgda 9, 6060 Hareid 3 82

83 Sist revidert: Leiande helsesøster Ann Elin Skeide / Storegjerdet 3, 6065 Ulsteinvik Loggførarar i CIM: Stilling Namn Telefon Adresse E-post adresse Planleggar Silja Øvrelid Solsteinen 42, 6060 Silja.ovrelid@hareid.kommune.no Hareid Leiar servicetorget Helga Bøe-Grimstad Gamle Helga.boe@hareid.kommune.no Brandalsvegen 36, 6060 Hareid Arkivansvarleg Johnny Berge Bukkerysta 52, 6060 Hareid Johnny.berge@hareid.kommune.no 4 83

84 Sist revidert: Ressursliste Beredskap Private verksemder: Namn Kva Telefon Adresse E-post adresse SS Automobil Verkstad Bilverkstad Strandgata 143, 6060 AS Mekonomen Hareid G Eilertsen AS Bilverkstad Strandgata 95, 6060 Geir.eilertsen@hareid.toyota.no Hareid Hareid Elektriske AS Elektro Raffelneset 6, 6060 Hareid post@hareidgroup.com Trelast AS Bygg Strandgata 53, 6060 lh@trelast-as.no Hareid Rise Bygg AS Bygg Rise, 6060 Hareid post@risebygg.no Total-Bygg Bygg Hjørungavågvegen 51, thorove@total-bygg.no 6063 Hjørungavåg Franzefoss Gjenvinning Avfall Brandalsvegen 204, 6060 firmapost@franzefoss.no AS Avd. Hareid Hareid Holstad Rørservice AS Rør Kjøpmannsgata 20, 6060 post@holstadr.no Hareid Brandal Transport AS Transport Leitegrenda, 6062 Brandal B. Bigset Transport AS Transport Bigset Vest, 6060 Hareid post@b-bigset.com Graving og Transport AS Anlegg Strandgata, 6060 Hareid sabigset@online.no Brekke & Kleppe Anlegg AS Anlegg Kvitholvegen, 6060 Hareid joar@bogk.no 1 84

85 Sist revidert: Nøkkelpersonell i kommunen: Stilling/Eining Namn Telefon Adresse E-post adresse Administrasjon Leiande Vaktmeister Endre Johan Ose Skolgemyrane 16, 6060 Endre.johan.ose@hareid.kommune.no Hareid Personalleiar Trude Kristin Dalen / 6065 Ulsteinvik Trude.k.dalen@hareid.kommune.no Einingsleiar Lars Hustad / Støyleråsa 30, 6065 Lars.hustad@hareid.kommune.no kommunalteknikk Ulsteinvik Leiar uteseksjon Harald Berstad Harald.berstad@hareid.kommune.no Einingsleiar kommunal Geir Egil Myklebust Geir.myklebust@hareid.kommune.no eigedom Økonomileiar Egil-Andre Ness Egil.mortensen@hareid.kommune.no Mortensen Leiar frivilligsentralen Heidi P. Kvalsvik frivillig@hareid.kommune.no Leiar NAV Hareid Ingunn Rise / Geilehøgda 9, 6060 Ingunn.rise@hareid.kommune.no Hareid Leiande Reinhaldar Anne Berit Hjørungdal / Løberget 4, 6063 Anne.berit.hjorungdal@hareid.kommune Hjørungavåg Jurist Heidi Berg-Rusten Storgata 39, 6102 Volda Heidi.grevstad@hareid.kommune.no Grevstad Oppvekst Rektor Bigset Skule Vivian Johansen Vivian.johansen@hareid.kommune.no Rektor Hareid skule Hege Tretnes / Hege.tretnes@hareid.kommune.no Rektor Hjørungavåg Cecilie Bjørlykke / Cecilie.bjorlykke@hareid.kommune.no skule Rektor Hareid Ungdomsskule Siv-Marit Røyset Kaldhol / Røysetvegen 96, 6060 Hareid Siv.kaldhol@hareid.kommune.no 2 85

86 Sist revidert: Styrar Bigset barnehage Randi Kvammen / Snipsøyrdalsvegen 563, Hareid Styrar Syverplassen Solveig Ertesvåg Hovsetgjerde 10, 6065 barnehage Ulsteinvik Styrar Hareid Berit Liaset / Vadbakkvegen 24, 6060 barnehage Hareid Kyrkje Kyrkjeverje Jan Erik Hovland / Mausabakkane 20, Mauseidvåg Sokneprest Leidulv Øyvind Grimstad / Geilehøgda 1, Hareid Brann Brannsjef Olav Helt Brubakk / Hareidsvegen 287, Hareid Branningeniør Live Gandborg Høddvollvegen 9, 6065 Ulsteinvik Kultur Biblioteksjef Anne Vasstrand Vågsleitet 5, 6063 Hjørungavåg Rektor Musikk- og Torgeir Hauge / Pe-vegen 29, 6062 kulturskulen Brandal Leiar Ressurssenteret Trine Pilskog

87 Sist revidert: Nøkkelpersonell utanfor kommunen/eksterne organisasjonar: Stilling/Eining Namn Telefon Adresse E-post adresse Fylkesmannen Lodve Solholm Julsundveien 9, Postboks 2520, 6404 Molde Fylkesberedskapssjefen Stine Sætre Julsundveien 9, Postboks 2520, 6404 Molde DSB (Direktoratet for Vakttelefon Rambergveien 9, 3115 samfunnssikkerhet og beredskap) Tønsberg DSB Sentralbord Rambergveien 9, 3115 Tønsberg Heimevernet Distriktssjef / Setnesmoen, 6310 Interkommunalt utval for akutt forureining (IUA) Sunnmøre Mattilsynet Avdeling Sunnmøre Leiar Geir Thoresen (Brannsjef, Ålesund brannvesen) Sentralbord/ Avdelingssjef Kristin Ness Veblungsnes 110 Ålesund / Strandgata 7, 6150 Ørsta Landbrukskontoret Anne Kathrine Løberg / Kvitnesvegen 14, Brandal Sivilforsvaret, Avdeling Døgnbemanna Enenvegen 2A, 6414 Møre og Romsdal vakttelefon Molde Hareid sanitetsforeining Giselle A. Rocha / 6060 Brandal NAV Ulstein Anne Karin Urke Osnes Postboks 113, 6067 Ulsteinvik Sørøyane Røde Kors Leiar Wenche Osnes Låbakk Boks 319, 6067 Ulsteinvik 4 87

88 Sist revidert: Fylkeskommunen Ottar Brage Guttelvik, / Fylkeshuset, Postboks Fylkesrådmann , 6404 Molde Fylkeskommunen Sentralbord Fylkeshuset, Postboks 2500, 6404 Molde SSR (Søre Sunnmøre Sentralbord Smårisevadet 20, 6065 Reinhaldsverk IKS) Ulsteinvik SSIKT Vakttelefon Rådhusplassen 5, 6060 Hareid Mørenett Sentralbord Langemyra 6, 6160 Hovdebygda Ulstein kommune Rådmann Verner Larsen Postboks 143, 6067 Ulsteinvik Herøy kommune Rådmann Olaus Jon / Rådhusgata 5, 6090 Kopperstad Fosnavåg Sande kommune Rådmann Asle Giske / 6084 Larsnes Ålesund kommune Rådmann Astrid Eidsvik Serviceboks 21, Keiser Wilhelmsgt. 11, 6025 Ålesund Sula kommune Rådmann Leon Aurdal Sloghaugvegen 13, 6039 Langevåg 110-sentralen Sentralbord Sjømannsveien 1B, 6008 Ålesund Statens Vegvesen, Sentralbord Postboks 2525, 6004 Region Midt Molde Veterinær Sentralbord Smårisevadet 30, 6065 Ulsteinvik Ulstein Vidaregåande skule Rektor Margaret Alme / Holsekerdalen 180, 6065 Ulsteinvik 5 88

89 Sist revidert: Herøy Vidaregåande skule NVE (Nores vassdragsog energidirektorat), region vest Rektor Gullik Arve Kjellstadli / Lisjebøveien 4, 6091 Fosnavåg Sentralbord Naustdalsvn. 1B, 6801 Førde Omsorg/helse: Stilling/Eining Namn Telefon Adresse E-post adresse Legekontoret Sentralbord Legevakt Hjellebakken 10, 6060 Hareid Kommunelege Vidar Vollsæter Gjerdevegen 14, 6060 Hareid Lege Erik Ytterland Gunnar Saunes Inga Marthe Grønseth Nataliya Overå Hareid sjukeheim Monica Småge Skeide Nina Ulstein / Legesekretærar (leiar) Anne Beate Bigset Psykiatritenesta Monica Svoren Trude Alvestad Therece Herstad Daghild Slotterøy Synnøve Kibsgaard Leiande helsesyster Ann Elin Skeide Jordmor Ellen Grete Flø Bersås

90 Sist revidert: Overnatting/evakuering: Stilling/Eining Kontaktperson Telefon Adresse E-post adresse Melshorn hotell Linda Haddal Røssevoll / Bedehusgata 8, Hareid Quality hotel Ulstein Sentralbord Sjøgata 10, 6065 Ulsteinvik Thon Hotel Fosnavåg Sentralbord Gerhard Voldnes veg 7, 6090 Fosnavåg Sunnmøre Sentralbord Varleitevegen 7, 6065 Folkehøgskule Ulsteinvik Nettbuss Sentralbord / Schweigaardsgate 23, Oslo Hareid Drosjesentral Sentralbord Strandgata 77, 6060 ANS Hareid WestAuto Knut Are Sundgot / Brendehaugen 13, 6065 Ulsteinvik Bygningar: Stilling/Eining Kontaktperson Telefon Byggets Adresse E-post adresse Hareid skule Hege Tretnes / Drammensvegen 14, 6060 Hareid Hareid Ungdomsskule Siv-Marit Røyset Kaldhol / Myravegen 16, 6060 Hareid Bigset skule Vivian Johansen Bernvegen 15, 6060 Hareid Hjørungavåg skule Cecilie Bjørlykke / Liavegen, Hjørungavåg 7 90

91 Sist revidert: Hareid Bedehus Ann Evelyn Hjelle Bedehusgata 17, 6060 Hareid Hjørungavåg Bedehus Helge Eikrem Liavegen, 6063 Hjørungavåg Hareid kyrkje Kyrkjeverje Jan Erik / 6060 Hareid Hovland Bigset Bedehus Sølvi Bjåstad Gjerde / Hareidsvegen 190, 6060 Hareid Brandal skule Olaug M. Pareliussen Skulevegen, 6062 Brandal Brandal Gamle Bigset skule Therese Røyset Hareidsvegen, 6060 (Bigset Kulturoase) Hjelmeseth Hareid Holesanden Karsten Robert Kirkebø Snipsøyrdalvegen, 6060 Hareid Sollid (holesanden) Sølvi Bjåstad Gjerde / Snipsøyrdalvegen 34, 6060 Hareid Pakkhuset i Brandal Bitta Brandal/ Åshild Brandal Berge / Molovegen, 6062 Brandal Ishavsmuseet Aarvak Webjørn Landmark / Ishavsmuseet Aarvak, post@ishavsmuseet.no Brandal Bigset barnehage Randi Kvammen / Skogvegen 7, 6060 Randi.kvammen@hareid.kommune.no Hareid Hareid barnehage Berit Liaset / Reina 2, 6060 Hareid Berit.liaset@hareid.kommune.no Syverplassen Solveig Ertesvåg Plassane 7, 6060 Hareid Solveig.ertesvaag@hareid.kommune.no barnehage Hareidhallen Servicetorget, Hareid kommune Myravegen 12, 6060 Hareid postmottak@hareid.kommune.no 8 91

92 Sist revidert: Ressurssenteret Trine Pilskog Strandgata 57, Trelastbygget, 6060 Hareid Hareid IL Klubbhus Andreas Moldskred/ Tor / Myravegen 12, 6060 Henning Andersen Hareid Hjørungavåg Bjørn J. Mork Fv35, 6063 Hjørungavåg Skyttarhus Jomsvoll Vibekke Slinning Liavågvegen, Hjørungavåg Brandal Bedehus Kjell Kirkebø Skrivarvegen, 6062 Fantehuset (Trudvang) EliasJohan Liavaag/ Gisle Eilertsen / Brandal Hareidsvegen 100, 6060 Hareid Materiell/forpleiing: Objekt Materiell Telefon Adresse E-post adresse Apotek 1 Medisin, bandasje m.m Kjøpmannsgata, 6060 Hareid hareid@apotek1.no Coop Extra Daglegvarer Kjøpmannsgata 26, 6060 Hareid.extra@coop.no Hareid Bunnpris Daglegvarer Strandgata 53, 6060 Hareid bphareid@bunnpris.no EuroSpar Daglegvarer Kjøpmannsgata 13, 6060 Hareid Circle K Drivstoff Strandgata 143, 6060 Hareid kash@circlekeurope.com Bygger n Byggvarer Strandgata 53, 6060 Hareid info@hareid.byggern.no 9 92

93 Sist revidert: Maritime ressursar: Stilling/Eining Namn Telefon Adresse E-post adresse Ferje Høgsfjord, Norled Strandkaien 15, 5013 Bergen Ferje Tidefjord, Norled Strandkaien 15, 5013 Bergen Ferje Ullensvang, Norled Strandkaien 15, 5013 Bergen Hurtigbåt Ekspressen Strandkaien 15, 5013 Bergen Norled Sentralbord Strandkaien 15, 5013 Bergen Kystverket Sentralbord Nørvevika, 6025 Ålesund Møre dykkarservice, Sentralbord Digernes, 6150 Ørsta Ørsta Hareid Sub Sea Morten Stridh Hareid Redningsskøyte RS 99 Skomvær III (Idar Fosnavåg Ulstein) Redningsskøyte RS 154 Det Norske Veritas II Ålesund Media: Stilling/Eining Redaktør Telefon Adresse E-post adresse Vikebladet Vestposten Anne Gry Eilertsen Ulsteinvik Sunnmørsposten Hanna Relling Berg / Ålesund NRK Møre og Romsdal Hallstein Vemøy Ålesund Regionavisa Hugo Antonsen / Ulsteinvik NyttiUka Maria Nerhus / Ålesund 10 93

94 Sist revidert: Loggskjema Beredskap - Mottak av varsling Kven ringer? Kva har skjedd? Kvar har det skjedd? Telefonnummer ein kan treffe vedkommande på: Er brannvesen, politi eller ambulanse varsla? (Skriv JA eller NEI bak instansane) Politi 112 Ambulanse 113 Brannvesen 110 Anna viktig informasjon: 94

95 Sist revidert: Framdriftsplan beredskap Framdriftsplanen er laga som eit vedlegg til den overordna beredskapen for å sikre at beredskapsplanverket til Hareid kommune vert tilstrekkeleg over tid. Framdriftsplanen påpeikar kva som må på plass av planverk, kven som har ansvar for utarbeiding og andre merknadar. Når framdriftsplanen er ferdig vil den opphøyre. Det kjem fram i den overordna beredskapsplanen kva tid vedtekne/ferdigstilte planar skal rullerast og/eller reviderast. Beredskapskoordinator har ansvar for at alle planar i framdriftsplanen vert utarbeida, men har ikkje ansvar for sjølve utarbeidinga. Ansvaret for utarbeidinga kjem som nemnt fram i sjølve framdriftsplanen. Dei fleste planane som vert sett opp i framdriftsplanen er ikkje tenkt handsama politisk, dette på grunn av sikkerheitsmessige årsakar. Administrasjonen vert difor gitt løyve i framdriftsplanen til å godkjenne desse planane, dersom framdriftsplanen vert vedteken. Planane vert gjort kjent for dei som treng å kjenne til dei, som til dømes kriseleiinga og beredskapsrådet. Den sist vedtekne heilskapelege ROS-analysen skal ligge til grunn i alle planar. Aktuelt lovverk: - Forskrift om kommunal beredskapsplikt - Lov om kommunal beredskapsplikt, sivile beskyttelsestiltak og Sivilforsvaret (sivilbeskyttelsesloven) - Lov om helsemessig og sosial beredskap (helseberedskapsloven) - Forskrift om miljørettet helsevern i barnehager og skoler m.v. Alle planar i framdriftsplanen skal utarbeidast så fort som det er mogleg ressursmesseg, og seinast innan noverande kommunestyreperiode er over (oktober 2019). 1 95

96 Sist revidert: Framdriftsplan utarbeiding av beredskapsplanar i Hareid kommune: Kva Ansvar Handsaming Merknad Felles konsekvensanalyse og generell aktørplan Beredskapskoordinator Formannskapet og Kommunestyret Fjellskred frå Åkneset Handlingsplan for flodbølge frå store fjellskred (Åknes) Handlingsplan Evakuering Handlingsplan Befolkningsvarsling Handlingsplan Straumbrot og Forsyning Handlingsplan Ekstreme vêrtilhøve Beredskapsplan for alvorlige hendingar i barnehagar og utdanningsinstitusjonar. Beredskapskoordinator Administrativ godkjenning Beredskapskoordinator Administrativ godkjenning Beredskapskoordinator Administrativ godkjenning Beredskapskoordinator Administrativ godkjenning Beredskapskoordinator Administrativ godkjenning Oppvekst Administrativ godkjenning. Desse er allereie utarbeida, det er berre behov for godkjenning politisk. Vert utarbeida basert på Felles konsekvensanalyse og generell aktørplan som er nemnt i feltet over. Vert utarbeida basert på den overordna beredskapsplanen. Vert utarbeida basert på den overordna beredskapsplanen. System for befolkningsvarsling må handsamast politisk på eit økonomisk nivå. Vert utarbeida basert på den overordna beredskapsplanen. Vert utarbeida basert på den overordna beredskapsplanen og hendingar avdekt i ROS-analysen. Heimla i Forskrift 1. desember 1995 om miljøretta helsevern i barnehagar og skular 14. Avdekte hendingar i ROS-analysen må takast i vare i planverket

97 HEILSKAPLEG RISIKO- OG SÅRBARHEITSANALYSE FOR HAREID KOMMUNE Plan, utvikling, byggesak og geodata Sist revidert:

98 INNHALD 1 INNLEIING Mål Lovverk Metode Korleis klassifisere Identifiserte uønskte hendingar med involverte aktørar NATURRISIKO Skredfare...10 Steinsprang i bustadfelt Skolmeklova, Grøthornet, rausar ut 2.2 Flaum...14 Flaum i bustadfelt 2.3 Stormflo Flodbølge frå Åknes Sterk vind...17 Orkan i bustadfelt Orkan i naturomgjevnader 2.6 Brann...20 Brann i skog og utmark Brann i tettbygd bustadfelt 2.7 Radon VERKSEMDRISIKO Verksemder med fare for brann eller eksplosjon Forureining...23 Tilsig av næringssalt frå landbruk til naturreservat Større ammoniakklekkasje frå verksemd til sjø 3.3 Transport av farleg gods...26 Større ulukke i trafikken med transportmiddel som fører farleg gods på fylkesveg Avfallsdeponi Demningsbrot...28 Deminingsbrot i Hammarstøylvatnet Deminingsbrot i Indredalselva 3.6 Elektromagnetisk stråling Trafikktryggleik...30 Større bussulukke 3.8 Skipsfart...31 Brann i passasjerfartøy 3.9 Kriminalitet og terror...32 Skyteepisode på skule Større kriminell handling ved arena som samlar store folkemengder Alvorleg trussel mot tilsett i kommunen 4 SÅRBARE OBJEKT Natur Kulturminne...37 Skade på kulturminne Forfall av kulturminne 4.3 Offentlege bygg...40 Brann i skule/barnehage/hadartun 4.4 Epidemi og pandemi...42 Influensapandemi 4.5 Knutepunkt i trafikken...44 Større ulukke i rundkøyringa, sentrum Svikt i ferjesamband 4.6 El-forsyning...46 Langvarig svikt i straumforsyning 4.7 Tunnelar og bruer...47 Større ras i Engeskardstunnelen 4.8 Drikkevassforsyning...49 Bevisst forureining av drikkevatn Brot på vassforsyningsleidning i distribusjonsnettet 4.9 Avløp...51 Svikt i avlaup eller kloakksystem 4.10 Informasjons- og kommunikasjonsinstallasjonar...53 Bortfall av naudnett ved ekstremver eller brann 5 BEREDSKAP I SAMANHENG MED AREALPLAN Utrykkingstid for brannvern og ambulanse Arrangement...55 Blokkert tilkomst til skadestad/ulukkesstad ved arena som samlar store folkemengder 5.3 Sløkkjevasskapasitet TERMINOLOGI 57 7 KJELDER

99 INNLEIING Ein veit aldri kva tid ei uønskt hending vil inntreffe samfunnet vårt. Historisk sett veit ein likevel at uønskte hendingar på eit eller anna tidspunkt vil finne stad. Slike situasjonar set samfunnet på prøve, og stiller store krav til organisering, planlegging og prioritering i hendingsløpet. Medvit kring identifiserte og potensielle uønskte hendingar, vil på mange måtar vere det viktigaste førebyggande tiltaket for å kunne møte slike situasjonar på ein best mogleg måte. Ei heilskapleg ROS-analyse er ei systematisk kartlegging av sannsynet for at ei uønskt hending vil finne stad sett i samanheng med konsekvensane det medfører dersom hendinga finn stad. Produktet av desse faktorane dannar grunnlaget for risiko. Faktorane er avhengig av sårbarheita til systemet som blir utsett for hendinga, til dømes infrastruktur eller større organisatoriske system som til dømes kommunen. Gjennom sårbarheitsvurderingar kartlegg ein kor motstandsdyktige desse systema er for påkjenning, og evna systema har til å attreise normal drift. Kva toler dei og kva tid sviktar dei? I dei komande kapitla vil risiko kring ulike kategoriar i kommunen bli lagt fram på eit oversiktsnivå basert på det ein kjenner til av risikodata for Hareid kommune. Risikodata er i hovudsak henta frå statlege institusjonar og kommunen sin administrasjon. Omfanget av hendingar som blir drøfta er avgrensa til hendingar som vil råke større grupper menneske, og som famnar breiare enn det ordinære hjelpeapparatet taklar tilfredsstillande MÅL Målet med ei heilskapleg ROS-analyse er å gi kjennskap til og kunnskap om ulike risikofaktorar ved ei gitt hending med utgangspunkt i lokale utfordringar for Hareid kommune. Dette vil vidare danne grunnlaget for beredskapsarbeidet i kommunen. ROS-analysen vil legge grunnlaget for vurderingar i høve nye utbyggingsområde ved å knyte risiko opp mot slike føremål. Det er eit mål for kommunen å styrke og skape tryggleik for innbyggarane i Hareid. Ei heilskapleg ROS-analyse vil vere med på å gjere samfunnet meir robust og betre budd ved at ein kjenner til risikoane og forholda rundt uønskte hendingar. 1.2 LOVVERK Krav om ROS-analyse er heimla i PBL 3-4 og Sivilbeskyttelseslova 14. I føreskrift om kommunal beredskapsplikt 2 er minimumskrav til kva ei heilskapleg ROSanalyse skal omfatte: Analysen skal minimum omfatte: a) Eksisterende og fremtidige risiko- og sårbarhetsfaktorer i kommunen b) Risiko og sårbarhet utenfor kommunens geografiske område som kan ha betydning for kommunen c) Hvordan ulike risiko- og sårbarhetsfaktorer kan påvirke hverandre d) Særlige utfordringer knyttet til kritiske samfunnsfunksjoner og tap av kritisk infrastruktur e) Kommunens evne til å opprettholde sin virksomhet når den utsettes for en uønsket hendelse og evnen til å gjenoppta sin virksomhet etter at hendelsen har inntruffet. f) Behovet for befolkningsvarsling og evakuering 99 2

100 1.3 METODE «Rettleiar til heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse i kommunen» frå DSB, har lagt føringar for arbeidet. Den heilskaplege ROS-analysen som følger vil bygge vidare på og vidareføre innhaldet i «Risiko- og sårbarheitsanalyse for Hareid» utført i samband med rullering av kommuneplanen for Hareid kommune for (KST PS 75/12). Det vart den gong ikkje utført ei klassifisering av risiko og sårbarheit. Det er gjennomført ei skildring av Hareid kommune på oversiktsnivå. Kommuneskildringane er inndelt i desse kategoriane: Naturrisiko Verksemdrisiko Sårbare objekt Beredskap sett i samanheng med arealplanlegging Kvar kategori går nærare inn på område, tilstandar eller verdiar som kan vere knytt opp mot ein risikofaktor. For å halde analysen på eit overordna nivå blir følgjande kriterium brukt for utveljing av uønskte hendingar og analyse av desse: Det er likevel gjort ei vurdering av emne utan tilhøyrande identifisert uønskt hending for å gjere merksam på kva som eventuelt kan utgjere ein risiko ved seinare høve. 1.4 KORLEIS KLASSIFISERE Ei klassifisering av ei uønskt hending kjem til syne gjennom bruk av risikomatriser og fargekodar. Det blir nytta ulike risikomatriser for ulike samfunnsverdiar. Desse er: Liv og helse Stabilitet Manglande dekning av grunnleggande behov Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Skade på naturmiljø Natur og miljø Skade på kulturmiljø Materielle verdiar Saman med identifisering av sannsyn vil ein ved hjelp av risikomatrisa for dei ulike konsekvensane kome fram til ei fargekode. Denne fargekoda skildrar risikobilete for ein gitt samfunnsverdi og korleis handtere risikoen vidare. Uønskte hendingar med potensielt store konsekvensar Uønskte hendingar som rører ved fleire sektorar/ansvarsområde og som krev samordning. Uønskte hendingar som går ut over kommunen sin kapasitet til handtering ved hjelp av ordinære rutinar og redningsteneste. Uønskte hendingar som skaper stor frykt/usikkerheit i befolkninga

101 Identifisering av sannsyn for at ei hending finn stad Når ein har identifisert sannsynet for ei hending, nyttar ein bokstavkoden under kategori vidare i konsekvensmatrisene. Identifisering av konsekvens ved ei gitt hending Liv og helse: Dødsfall/skader og sjukdom Sannsyn A B C D E Konsekvens Dødsfall/skader og sjukdom Svært låg Ingen/1-2 Ingen/1-2 Ingen/1-2 Ingen/1-2 Ingen/1-2 Låg 1-2/ / / / /3-5 Middels 3-5/ / / / /6-20 Høg 6-10/ / / / / Svært høg >10/>100 >10/>100 >10/>100 >10/>100 >10/>100 Stabilitet: Manglande dekning av grunnleggande behov Bebuarane i kommunen manglar mat, drikkevatn, varme og medisin som følgje av hendingar Sannsyn A B C D E Konsekvens Stabilitet - manglande dekning av grunnleggande behov. Personar/dagar Svært låg < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar Låg < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar Middels <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar Høg 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar Svært høg 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar 101 4

102 Stabilitet: Forstyrringar i dagleglivet Bebuarane i kommunen får ikkje kommunisert via ordinære kanalar, kjem seg ikkje på skule eller arbeid, manglar tilgong på offentlege teneste, infrastruktur og varer Sannsyn A B C D E Konsekvens Stabilitet - forstyrringar i dagleglivet. Personar/dagar Svært låg < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar < pers/ <1-2 dagar Låg < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar < pers/ <1-7 dagar Middels <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar <50->1000 pers/ <1->7 dagar Høg 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar 50->1000 pers/ 1->7 dagar Svært høg 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar 200->1000 pers/ 2->7 dagar Natur og miljø: Skade på naturmiljø Forureining og skade på natur over lengre tid Sannsyn A B C D E Konsekvens Naturmiljø. Areal/år Svært låg <3 km 2 /km 3-10 år <3 km 2 /km 3-10 år <3 km 2 /km 3-10 år <3 km 2 /km 3-10 år <3 km 2 /km 3-10 år Låg <3-30 km 2 /km 3->10 år <3-30 km 2 /km 3->10 år <3-30 km 2 /km 3->10 år <3-30 km 2 /km 3->10 år <3-30 km 2 /km 3->10 år Middels km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år Høg km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år km 2 /km 3->10 år Svært høg >300 km 2 /km >10 år >300 km 2 /km >10 år >300 km 2 /km >10 år >300 km 2 /km >10 år >300 km 2 /km >10 år 102 5

103 Natur og miljø: Skade på kulturmiljø Sannsyn A B C D E Konsekvens Kulturmiljø. Type minne/grad av øydelegging. Svært låg Verneverdige kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturminne/ avgrensa øydelegging Låg Verneverdige kulturminne/ omfattande øydelegging Verneverdige kulturminne/ omfattande øydelegging Verneverdige kulturminne/ omfattande øydelegging Verneverdige kulturminne/ omfattande øydelegging Verneverdige kulturminne/ omfattande øydelegging Middels Verneverdige kulturmiljø/ omfattande øydelegging og freda kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturmiljø/ omfattande øydelegging og freda kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturmiljø/ omfattande øydelegging og freda kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturmiljø/ omfattande øydelegging og freda kulturminne/ avgrensa øydelegging Verneverdige kulturmiljø/ omfattande øydelegging og freda kulturminne/ avgrensa øydelegging Høg Freda kulturminne/ omfattande øydelegging og freda kulturmiljø/ avgrensa øydelegging Freda kulturminne/ omfattande øydelegging og freda kulturmiljø/ avgrensa øydelegging Freda kulturminne/ omfattande øydelegging og freda kulturmiljø/ avgrensa øydelegging Freda kulturminne/ omfattande øydelegging og freda kulturmiljø/ avgrensa øydelegging Freda kulturminne/ omfattande øydelegging og freda kulturmiljø/ avgrensa øydelegging Svært høg Freda kulturmiljø/ omfattande øydelegging Freda kulturmiljø/ omfattande øydelegging Freda kulturmiljø/ omfattande øydelegging Freda kulturmiljø/ omfattande øydelegging Freda kulturmiljø/ omfattande øydelegging Materielle verdiar: Økonomisk tap Direkte kostnader for lokalsamfunnet som følge av hendinga i form av økonomisk tap knytt til skade på eigedom, handtering og normalisering. Sannsyn A B C D E Konsekvens Økonomisk tap - kroner Svært låg <1 mill <1 mill <1 mill <1 mill <1 mill Låg 1-10 mill 1-10 mill 1-10 mill 1-10 mill 1-10 mill Middels mill mill mill mill mill Høg 100 mill - 1 mrd 100 mill - 1 mrd 100 mill - 1 mrd 100 mill - 1 mrd 100 mill - 1 mrd Svært høg >1 mrd >1 mrd >1 mrd >1 mrd >1 mrd 103 6

104 Klassifisering av risiko for ei uønskt hending Ved å nytte matrisene over for ei identifisert uønskt hending, vil ein til slutt presentere klassifiseringane på denne måten: Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Middels - C Svært låg Svært låg Låg Svært låg Svært låg Låg Risiko = Sannsyn x Konsekvens Tilhøyrande finn ein tabell med kortfatta argument for klassifiseringa: Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Kva skildrar fargekodane? Grønt felt Gult felt Raudt felt I utgangspunktet akseptabel risiko, men fleire risikoreduserande tiltak av vesentleg karakter skal gjennomførast når det er mogeleg ut frå økonomiske og praktiske vurderingar. ALARP-sone, det vil seie at tiltak skal gjennomførast for å redusere risikoen så mykje som råd (ALARP = As Low As Reasonable Practicable). Det vil ofte vere naturleg å leggje ein kost- nytteanalyse til grunn for vurdering av endå fleire risikoreduserande tiltak. Medfører uakseptabel risiko. Her skal risikoreduserande tiltak gjennomførast, alternativt skal det utførast meir detaljerte ROS- analysar for eventuelt å avkrefte risikonivået

105 1.5 IDENTIFISERTE UØNSKTE HENDINGAR MED INVOLVERTE AKTØRAR NATURRISIKO Hending Klassifisering i samarbeid med: Skred Steinsprang i bustadfelt Plan, utvikling, bygg og geodata Skolmeklova, Grøthornet, rausar ut Flaum Flaum i bustadfelt Sektor for kommunalteknisk drift Sterk vind Brann Orkan i bustadfelt Orkan i naturomgjevnader Brann i skog og utmark Brann i tettbygd bustadfelt Hareid brannvern Sektor for kommunalteknisk drift Hareid brannvern VERKSEMDRISIKO Hending Klassifisering i samarbeid med: Forureining Transport av farleg gods Demningsbrot Tilsig av næringssalt frå landbruk til naturreservat Større ammoniakklekkasje frå verksemd til sjø Større ulukke i trafikken med transportmiddel som fører farleg gods på fylkesveg 61 Deminingsbrot i Hammarstøylvatnet Demningsbrot i Indredalselva Sektor for kommunalteknisk drift Pelagia Liavåg Hareid brannvern Sektor for kommunalteknisk drift Trafikktryggleik Større bussulukke Ulstein og Hareid lensmannskontor Skipsfart Brann i passasjerfartøy Hareid brannvern Kriminalitet og terror Skyteepisode ved skule Større kriminell handling ved arena som samlar store folkemengder Alvorleg trussel mot tilsett i kommunen Ulstein og Hareid lensmannskontor 105 8

106 SÅRBARE OBJEKT Hending Klassifisering i samarbeid med: Kulturminne Skade på kulturminne Forfall av kulturminne Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling Offentlege bygg Brann i skule/barnehage/hadartun Sektor for oppvekst Hareid brannvern Pandemi Influensapandemi Kommuneoverlege Knutepunkt i trafikken Større ulukke i rundkøyringa, sentrum Svikt i ferjesamband Sektor for kommunalteknisk drift El-forsyning Langvarig svikt i straumforsyning Sektor for kommunalteknisk drift Tunnelar og bruer Større ras i Engeskardstunnelen Sektor for kommunalteknisk drift Drikkevassforsyning Bevisst forureining av drikkevatn Sektor for kommunalteknisk drift Brot på vassforsyningsleidning i distribusjonsnettet Avløp Svikt i avlaup eller kloakksystem Sektor for kommunalteknisk drift Informasjons- og kommunikasjonsinstallasjonar Bortfall av naudnett og mobilnett ved ekstremver eller brann Sektor for kommunalteknisk drift BEREDSKAP I SAMANHENG MED AREALPLAN Utrykkingstid for brannvern og ambulanse Hending Blokkert tilkomst til skadestad/ ulukkesstad ved arena som samlar store folkemengder Klassifisering i samarbeid med: Plan, utvikling, bygg og geodata 106 9

107 NATURRISIKO 2 Naturen rundt oss er stadig i endring grunna vêr, vind og menneskeleg aktivitet. Kommunen og utbyggjarar har ansvar for at ny busetnad er tilstrekkeleg sikker mot naturfarar, medan NVE har ansvar for å yte hjelp til kommunar og samfunnet elles med handtering av flaum- og skredfarar. For skredfare og flaum er det utarbeida aktsemdkart over Hareid. Desse karta viser potensiell fare for flaum og skred, men seier ingenting om sannsynet for faren. Karta er først og fremst eit hjelpemiddel, og gir kommunen eit godt grunnlag for ei første vurdering av farar i eit område. I følgje NVE sine heimesider har ingen område på Hareidlandet fått statusen «kartlagt faresone». Dette gjeld både flaumfare og skredfare. 2.1 SKREDFARE Fjellskred, lausmasseskred og snøskred; dette er dei tre hovudtypane skred i Noreg. Historisk sett har Hareid vore utsett for både steinsprang og snøskred (2.1.1). Som ei overordna oversikt over skredhendingar og aktsemdområde er kart frå eit godt verkty. Karttenestene til NGU gir ei detaljert oversikt over geologien til Hareid kommune: Steinskred (frå samarbeidspartnar) Steinskred (frå andre) Snøskred (frå samarbeidspartnar) Snøskred (frå andre) Lausemasseskred, uspes. (frå samarbeidspartnar) Lausmasseskred, uspes. (frå andre) Jordskred (frå samarbeidspartnar) Jordskred (frå andre) Skredmateriale, uspes Skredmateriale, tjukt dekke Skredmateriale, tynt dekke Steinbre Oversikt over registrerte skredhendingar i Hareid kommune. skrednett.no

108 Snøskred, steinsprang og jordskred NVE har i rapport 14/2011 «Plan for skredfarekartlegging» kome med forslag til kartlegging av snøskredfaren i Hareid etter innspel frå fylkesmann og fylkeskommune. Dette gjeld Skarbakken i Brandal, søraustsida av Hareidsdalen og søraustsida av Melshornet på Hjørungavåg. Områda er i rapporten blitt gitt prioritet 2 på ein skala frå 1-3. Jordskred blir ofte utløyste i samband med kraftig regnver i bratte skråningar. Hareid har ved fleire høve vore utsett for slike skred, då på strekninga ytre Hareid Brandal (2.1.1). I mars 2016 sprang ein stein på 6-7 m 3 ut frå fjellet i Brandalstranda (2.1.2). Som notatet skildrar, er ikkje kommunen kjend med at det i nyare tid har vore steinsprang i dette området (2016/400-1). Terrenget langs Brandalsvegen er bratt, og med historikken teke til følgje er det ikkje usannsynleg at jordskred og/eller steinsprang vil finne stad her i framtida. For lausmasseskred som dette kan moglege konsekvensar vere større øydeleggingar på infrastruktur samt øydelegging på eventuelt leidningsnett i grunn. I september 2016 vart Skolmeklova, austsida av Grøthornet i Brandal, ført opp som ein lokalitet NVE/NGU vil overvake periodisk. Det ustabile fjellpartiet utgjer eit volum på 0,5 mill m 3 og vil ved skred gå ned i Sulesund og utvikle flodbølgjer med fare for øydeleggingar i tilgrensande strandsone. Sjansen for at Skolmeklova rausar ut er sett til 1/5000, altså i løpet av 5000 år. Sjølv om sannsynet er svært lågt, vil konsekvensane vere «svært alvorlege» grunna mange busette i nærleiken i følgje NVE. Kvikkleireskred Kvikkleire er kort sagt ei marin leire som over tid kan bli utsett for svekka struktur ved at salt porevatn blir vaska ut. Porevatnet bidreg sterkt til fastheita i leira. Ved overbelastning eller andre forstyrringar (anleggsarbeid, erosjon osb.), kan dermed kvikkleire momentant gå frå fast til flytande konsistens (snl.no). I følgje NVE, er Hareid sett opp som ei prioritert kommune for kartlegging av kvikkleireskred. Dette gjeld også nabokommunen Ulstein. Prioriteringa er ikkje blitt rangert Steinsprang i Brandalstranda. Det er ikkje usannsynleg at dette vil kunne hende på ny

109 Førebels er ingen område i Hareid kartlagt for kvikkleireskred, men lausmassekart (2.1.3) frå NGU viser kvar i kommunen det er moglegheit for førekomst av marin leire. Hareidsdalen stikk seg ut som eit område med stor førekomst av samanhengande marin leire. Langs Hareidselva, Overå og rundt Liavågen er moglegheita for marin leire svært stor, men usamanhengande. Her bør grunntilhøva undersøkast nærare før ein set i gong med nye utbyggingsprosjekt eller anlegg. Skredhendingar bør registrerast på: Førebyggande tiltak Alle nyare reguleringsplanar for utbyggingsføremål er kvalitetssikra for ras gjennom undersøkingar av fylkesgeologen. Nye utbyggingsområde i kommuneplanen vil gjennomgå same prosess ved regulering. Då mange typar skred har ein tendens til å gjenta seg i same området, er registrering og logging av alle typar skred eit viktig førebyggande tiltak, samt god lagring av rapportar og data i kommunen sitt eige arkivsystem. Ved å registrere hendingar på er ein med på å danne grunnlag for kartlegging av skredfare og betre skredvarslingstenesta. Det er også utvikla mobilapplikasjon for denne tenesta. Politiet, Fylkesmannen og kommunane samarbeider om beredskapsplanverket for fjellskred i Møre og Romsdal Lausmassekart over Hareid viser moglegheit for førekomst av marin leire

110 Uønskte Steinsprang i bustadfelt identifiserte hendingar Årsak Nedbør, temperaturendring, menneskeleg aktivitet Sannsyn Liv og helse Middels - C Svært låg Konsekvens Skade på menneske, materiell. Avhengig av evna til å evakuere Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Låg Svært låg Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Aktsemdkart, kartlegging ved utbygging. Kommunalteknisk, Hareid brannvern Nei Faresonekartlegging Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Kjedereaksjon til andre sårbare område Vegnett, kan skape endringar for eksisterande vassføringar Materielle verdiar - Økonomisk tap Låg Behov for befolkningsvarsling Ja Behov for evakuering Ja Skolmeklova, Grøthornet, rausar ut Sannsyn Liv og helse Svært låg - A Låg Årsak Nedbør, temperaturendring, menneskeleg aktivitet Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Middels Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Skade på menneske, materiell. Avhengig av evna til å evakuere Kontinuerleg overvaking av NVE Kommunalteknisk, Hareid brannvern Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Eksisterande beredskapsplan? Framlegg til tiltak Nei Beredskapsplan Materielle verdiar - Økonomisk tap Middels Kjedereaksjon til andre sårbare område Innbyggarar utan bustad Behov for befolkningsvarsling Ja Behov for evakuering Ja

111 2.2 FLAUM Flaum er ofte ei resultat av snøsmelting på våren eller periodar med intens nedbør. Begge tilfella aukar vasstanden i elvar og vassdrag, og spelar inn på den naturlege vassføringa i området. Ein konsekvens kan vere at flate område fløymer over eller at elvar finn nye leier grunna sprengt vassføringsevne. Kartlegging NVE har ikkje utarbeida faresonekart for Hareid kommune, men aktsemdskart frå NVE gir ein indikasjon på kvar flaumfara bør vurderast nærare dersom det er aktuelt med utbygging (2.2.1). Hareidsdalen stikk seg ut som eit flaumutsett område i kartet, men sannsynet for flaum er likevel redusert etter at Hareidselva vart senka i I tillegg har opparbeiding av golfbana i Hovdemyrane redusert området si magasineringsevne, og kan gje raskare avrenning i Riseelva og mot Snipsøyrvatnet. Flaumproblematikk i Hareid Flaumproblematikken i Hareid er hovudsakleg knytt til bustadutbygginga på og 80-talet, der det vart lagt for lite vekt på avskjerande kanalar i dalsidene på oversida av busetnaden. Dette gjeld særleg i Geilane og på Bigset. Store nedbørsmengder og snøsmelting har tidlegare gjort skader fleire stader i kommunen, der områda Gjerdeelva, Grimstad, Geilane og Bigset har vore særleg utsett Skade på veg på Bigset som følgjer av flaum. Foto: Hareid kommune Notat over flaumskadar i Hareid frå 2015 (2015/1475) rapporterer skade på 4 bustadhus i mogleg samband med overfløyming av Gjerdeelva. Det visast mellom anna til kommunen sitt omfattande arbeid i Teigevegen og Reina med separering av avløp, og slår fast at «alle rørføringar for drens og kloakk er intakt og har tilstrekkeleg kapasitet til å ta dei nedbørsmengdene som oppstod på skadedato» i dette området. I september 2016 vart det klart at flaumsikring av Gjerdeelva er ein del av regjeringa sin tiltakspakke for flaum- og rasførebygging. Eit hovudproblem med lokal flaumproblematikk ser ut til å vere store nedbørsmengder og tilbakeslag gjennom kjellarslukar/ drensanlegg Aktsemdkart over Hareid som viser areal som kan vere utsett for flaumfare. (NVE:2016) Vedrørande flaum på kommunal grunn er tette avløp og dreneringsproblem eit tilbakevendande problem i sakene som blir behandla vedrørande. Resultatet er store mengder overflatevatn

112 Førebyggande tiltak Hareid kommune har i stor grad investert i avskjerande kanalar for overflatevatn og forbetra inntaksarrangement. Leidningsnettet er under kontinuerlig oppgradering. I tillegg har kommunen ein beredskap i høve der store vassmengder skaper problem utanom det vanlege. Førebygging mot flaumskade er eit viktig fokusområde i kommunen, både på kommuneog reguleringsplannivå. Med dei erfaringane ein i dag har frå tidlegare bustadutbyggingar, er det blitt ein god praksis at nye utbyggingsområde blir avklart for denne typar skader Flaum fører ofte med seg kvistar og lauv som skaper problem for dreneringa. Dette reduserer kapasiteten til dreneringa og kan auke omfanget av flaumen. Uønskte Flaum i bustadfelt identifiserte hendingar Årsak Store mengder nedbør, snøsmelting, menneskeleg ativitet som endrar retning på eksisterande vassføringar, tette rør/kulvertar/rister, underdimensjonerte rør. Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet D Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Skade på kjellar, veg, vegetasjon og hage Jamne tilsyn med alle vassinntak, reinsing av grøfter, kontaktnettverk med entreprenørar Kommunalteknisk. Definerte arbeidsoppgåver, vedlikehaldssystem. Teknisk vakt. Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Eksisterande beredskapsplan Nei Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Framlegg til tiltak Utbetring av kulvertar (Gjerdselva). Kjedereaksjon Stenging av veg Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Behov for befolkningsvarsling Ja Behov for evakuering Nei

113 2.3 STORMFLO Stormflo oppstår når kombinasjonen av lågtrykk og vind pressar store vassmasser inn mot land og dermed hevar vasstanden. Dersom lufttrykket reduserast med ein hektopascal vil vatnet som ein tommelfingerregel stige med ein centimeter. Om stormflo fell saman med høgt tidevatn, får ein dei høgaste målingane på vasstanden ( Havnivå i Hareid Hausten 2016 går Hareid kommune over til eit nytt referansesystem for høgder over land. Høgdesystemet Normalnull 2000 (NN2000) er erstatninga for det utdaterte NN1954. Sjøkartnull og NN2000 har ein tendens til å bli snakka om kvarandre, men der sjøkartnull er nullreferansen for djupner i sjøkart og høgder i tidevasstabellen, er NN2000 nullreferanse for høgder over land. «Forskjellen mellom NN2000 og sjøkartnull varierer fra ca. 40 cm ved Egersund til omkring 2 meter ved Kirkenes. Det er derfor viktig å bruke riktig og felles referansenivå når en planlegger for fremtidig havnivåstigning. Ved planlegging for fremtidig havnivåstigning er det gjerne faren for at ting på land skal oversvømmes man må ta hensyn til. Det er derfor naturlig at NN2000 er referansenivået kommunene bør forholde seg til.» ( For Hareid ligg NN cm over sjøkartnull. Høgaste observerte vasstand over NN2000 er 179 cm: Høgaste observerte vasstand over sjøkartnull 305 cm - NN cm = Høgaste observerte vasstand over NN cm Høgde på molo og tilhøyrande kaier i Hareid hamn ligg på om lag cm over NN2000. Ei stormflo, slik kommunen har erfart den til no, har med andre ord ikkje vore eit problem med unntak av enkelte naust og sjøbuder. Kartverket og Bjerknessenteret skildrar i ein rapport frå 2015, «Fremtidig havnivå og stormflo i norske kystkommuner», korleis havnivået kan kome til å stige dette århundret. Tala for havnivåendringane er basert på ulike utsleppsscenario for klimagassar (2.3.1) Grafisk framstilling av korleis havnivået kjem til å stige i samanheng med: - Redusert utslepp - Høgt utslepp - Lavt utslepp Havnivåendringane på Hareid vil kunne nå ein middelverdi på 52 cm

114 Ved verst tenkeleg scenario, viser framskrivingane for Hareid at havnivåendringane i 2100 vil ha ein middelverdi på 52 cm (20 cm 83 cm). Verdiane i parentes viser øvre og nedre grense for sannsynleg intervall. Med utgangspunkt i dagens høgaste registrerte vasstand over NN2000, er altså sannsynet der for at havnivået i Hareid kan nå ei høgde på 179 cm + 52 cm = 231 cm over NN2000. Dette kan skape store konsekvensar for hamneområdet i Hareid kommune. 2.4 FLODBØLGE FRÅ ÅKNES Åkneset, eller Åkerneset, er eit rasfarleg parti i Stranda kommune. NVE definerer fjellpartiet som eitt av fire høgrisikoobjekt for store fjellskred i Norge. Detaljerte geologiske og geofysiske undersøkingar frå 2004 og fram til i dag tek føre seg to alternative skred: 2B: Eit flankeskred på om lag 18 mill m3 1C: Eit skred av heile fjellsida på om lag 54 mill m3 NGI har i rapporten «Hareid kommune flodbølger etter skred frå Åknes» utarbeidd oppskyllingshøgder for Hjørungavåg, Hareid og Brandal: Lokasjon 2B: 18m3 1C: 54 m3 Brandal < 1 m < 2 m Hareid sentrum < 2-3 m < 3-4 m Hjørungavåg < 2-3 m < 4-5 m Rapportane er å finne på Fylkesmannen sine heimeside. Det er gjort grundig kartlegging av konsekvensane etter eit fjellskred frå Åknes. Hendinga vil derfor ikkje blir drøfta vidare i denne ROS-analysen og det visast til rapportane. For meir informasjon kring emnet, visast det til ovannemnte rapport. Det er også utarbeidd ei konsekvensanalyse. Konsekvensanalysen har mellom anna kartlagt korleis funksjonar og infrastruktur i Hareid vil bli råka av eit fjellskred. (2.4.1) Førebyggande tiltak NVE utfører kontinuerleg overvaking av Åkneset. Bølga vil bruke 23 minutt frå Åknes til Hareid, men grunna registrering av auka rørsler i fjellsida, vil varselet kunne distribuerast minst 72 timar i førekant. Det er opp til kommunen å utarbeide ein beredskapsplan for den lokale krisehandteringa. I Hareid føreligg det enno ikkje ein slik beredskapsplan. I reguleringsplansamanheng og i det enkelte utbyggingsprosjekt må det takast omsyn til dei prognoser og analyser som ligg til grunn. 2.5 STERK VIND Referansevindstyrke er definert som gjennomsnittleg vindstyrke over 10 minutt, 10 meter over eit flatt landskap med spreidde små bygningar eller tre i vid omkrins. I Hareid er referansevindstyrken målt til 29 m/s. Når bygningar og anlegg skal dimensjonerast for vindlast, er det denne styrken som ligg til grunn i Hareid. Ved ekstremver der vindlasta er vesentleg større enn referanseverdien, er sannsynet for større skader på bygg og anlegg meir framtredande. «Mindre vindskader opptrer når farten i vindkastene overskrider 20 m/s, mens skader på tak, betydelig vindfall o.l. kommer når den øker til 30 m/s. Over 40 m/s kan skadene bli store. Skadene avhenger selvsagt av bygningenes geometri og styrke, og en storm gjør vanligvis mer skade hvis den forekommer i regioner der det vanligvis blåser lite.» (

115 Sterk vind i Hareid kommune Sidan 1994 har meteorologisk institutt varsla 57 tilfelle ekstreme vêrhendingar. Mest utsatt er Vestlandet og Nord-Norge ( Hareid har sidan Nyttårsorkanen i 1992 fått erfare fleire tilfelle ekstremvêr av vindfull karakter. Orkanen «Berit» viste seg frå ei dramatisk side i november 2011 då ei bølgje slo inn delar av fronten på hurtigbåten «Tideekspressen» som var på veg frå Hareid til Ålesund. Månaden etter herja orkanen «Dagmar» over Hareidlandet og gjorde stor skade på natur og eigedom. Særleg hardt råka var Ovrasanden og Ishavsmuseet Aarvak. Orkanen vart ved Vigra lufthamn målt til 43,9 m/s i høgaste vindkast ( Etter Dagmar vart det i ein evalueringsrapport (2012/69) avdekka problemstillingar for Hareid kommune i ein slik ekstremsituasjon. For meir detaljert informasjon visast det til rapporten, men eit særleg tilfelle som omhandlar manglande kommunikasjonsutstyr ved langvarig straumbrot bør trekkast fram. Stormen «Tor» inntok Hareidlandet 29. januar Også her vart det gjort skade på natur og eigedom, samt bortfall av straumnett, men skadane var på langt nær så omfattande som ved «Dagmar». Sunnmøre Regionråd uttalte i ei sak for Vikebladet ( ) at dei meiner naudnettet er for dårleg og at «utstyret ikkje er kraftig nok for ekte vestlandsvêr». Mellom anna påverkar dette moglegheita AMK har å oppnå kontakt med ambulansar og legar over naudnettet. Førebyggande tiltak Naudaggregat ved rådhuset og sjukeheim i kommunen har etter rapportar frå ekstremvêr å dømme vist seg å fungere tilfredsstillande og optimalt. Bortfall av straumnett er eit tilbakevendande problem og har konsekvensar for kommunikasjonsflyten. Kommunen kjøpte, etter erfaring med «Dagmar», inn tre satellitt-telefonar som eit redundant kommunikasjonssystem. Det må stillast krav til eit fungerande naudnett. Varsling til innbyggarar i kommunen må prioriterast. Infrastruktur må sikrast, eventuelt sperrast av, då det ved fleire tilfelle har vore eit problem med tre i vegbana Hareid har ved fleire høve blitt råka av ekstremver, og det er nærast sikkert at det vil hende igjen. Foto: vg.no, Hareid kommune

116 Uønskte identifiserte hendingar Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Høg - D Svært låg Svært låg Låg Svært låg Natur og miljø Kulturmiljø - Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Årsak Orkan i bustadfelt Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Naturlege årsaker Øydelagde bustader, flygande objekt, skade på menneske. Uteseksjon, sikringstiltak, patruljering, varsling via nettside, aggregat. Teknisk vakt Hareid brannvern. Nei Beredskapsplan. Plan for drivstoffforsyning til aggregat ved bortfall av straum. Bortfall av straum og kommunikasjonssamband. Ja Nei Orkan i naturomgjevnader Sannsyn Høg - D Årsak Naturlege årsaker Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Skogfelling, skade på natur Kurs i bruk av motorsag, patruljering, varsling via nettside Uteseksjon Hareid brannvern Nei Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Framlegg til tiltak Ingen Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Stenging av veg Ja Behov for evakuering Nei

117 2.6 BRANN Skogbrann I Noreg oppstår det i snitt om lag 1100 skogbrannar i året. Dei aller fleste er små og relativt enkle å få kontroll over. Det er særleg klimatiske forhold som påverkar omfang av skogbrannar. Skogen er mest sårbar i vår- og sommarsesongar med lange tørkeperiode. Vêrforhold som nedbør og vind og korleis landskapet er utforma, er viktig for kor omfattande skogbrannen blir. Ein reknar med at så mange som ni av ti skogbrannar er forårsaka av menneske, sjølv om det er eit betydeleg tal skogbrannar ein ikkje finn årsaken til. Den vanlegaste årsaken skuldast bruk av open eld og eingongsgrillar. Andre årsakar kan vere sigarettar, nedfall av straumleidningar, gneistar frå kantslått langs veg eller gneistar frå verkty og skogsmaskiner i arbeid i skogen. Naturutløyst skogbrann skuldast lynnedslag. Slokking av skogbrann er kommunen sitt ansvar, og det er brannvesenet som skal slokke. Forsvaret og sivilforsvaret kan bli bedt om å bistå. ( Brann i Hareid - gras/kratt Det har på 2000-talet ikkje vore registrert skogbrannar i Hareid kommune. Der i mot har det blitt registrert ein del tilfelle med brann i gras/kratt. Frå 2000 til 2009 var det registrert 11 gras/krattbrannar, medan det frå 2010 til 2015 var registrert tre slike brannar. ( Det kan med andre ord sjå ut til at frekvensen på denne type brannar har gått ned i nyare tid. Brann i Hareid - bygningar I Noreg brenn det i snitt åtte bygningar kvar dag. Dei fleste brannar skuldast menneskeleg svikt, til dømes uforsiktigheit eller at det er gjort med vilje. Frå 2009 til 2015 har det vore 25 tilfelle av bygningsbrannar i Hareid (2.6.1) Tal på bygningsbrannar, etter kommune, brannstad og år Alle brannstader Hareid Frå og med 2010 er pipebrannar inkludert i bygningsbrannar Statistikk frå DSB. Førebyggande tiltak Hareid Brannvern har ansvaret for beredskap og førebyggande tiltak ved brann. Det kan mellom anna nemnast branntilsyn, feiing, kurstilbod og kontakt med skular, barnehagar, sjukeheimar og bedrifter. Alle store forsamlingslokale og offentlege stader må tilfredsstille krav til brannsikring. DSB sine heimesider er eit godt hjelpemiddel for meir informasjon om dette emnet. Det er inngått avtale om gjensidig sløkkjehjelp med Ulstein kommune. For meir informasjon visast det til Hareid brannvern sine heimesider:

118 Uønskte Brann i skog og utmark identifiserte hendingar Årsak Tore og lyn, menneskeleg aktivitet (bål, leik, forsettleg), feil i straumkablar over området Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Svært høg - E Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Øydelagde verdiar (ved og tømmer), øydelagt naturområde, røykplager. Konsekvens aukar med vind. Føreskrift om brannførebygging Tankbil og mannskap. Ressursavtale med nabokommunar og DSB. Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Eksistererande beredskapsplan Ja, internt i Hareid brannvern Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Framlegg til tiltak Dagens tiltak er tilfredsstillande Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarling Brannutvikling til bustadområde Nei Behov for evakuering Nei Brann i tettbygd bustadfelt Sannsyn Liv og helse Låg - B Låg Årsak Menneskeleg aktivitet (open eld, kokeplater, leik, forsetteleg), elektrisk, tore og lyn. Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Fleire utan bustad, røykplager, seinskader. Føreskrift om brannførebygging Tankbil og mannskap. Ressursavtale med nabokommunar og DSB Ja, internt i Hareid brannvern Dagens tiltak er tilfredsstillande Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Kjedereaksjon Brannutvikling til naturområde til andre sårbare område Behov for Nei befolkningsvarsling Behov for evakuering Ja, i utsett område

119 2.7 RADON Radon er usynleg og luktfri gass som blir danna i jordskorpa. I friluft er ikkje gassen farleg, men i det den siv inn og konsentrerast innandørs, oppstår det helsefare. Måleininga for radon er becquerel, og ved måling av radonkonsentrasjon i luft nyttar ein Bq/m 3. ( Frå 2009 sette Strålevernet ei tiltaksgrense på 100 bq/m 3 i innelufta. Dette er den grenseverdien der Strålevernet alltid anbefaler at radonreduserande tiltak blir sett i verk. Maksimumsgrensa er sett til 200 bq/m3. Ved ei måling over dette anbefaler Strålevernet at radonreduserande tiltak blir sett i verk heilt til verdiane er så låge som mogleg. Radon i Hareid I følgje aktsomheitskart frå NGU, er Hareid ei kommune med moderat til lågt radonnivå. Nokre område er usikre (2.7.1) t Aktsemdkart for radon over Hareid kommune. Det er ikkje utarbeia faresonekart for radon i Hareid kommune. Kartet gir derfor berre ein indikasjon på kva ein kan forvente dersom ein kartlegg grundigare, Byggesaksavdelinga kjenner til to radonmålingar i Hareid (2011). Begge målingane kjem frå same bygning der radonkonsentrasjon i kjellar vart målt til 32 bq/m 3 og radonkonsentrasjon i stove målt til 5 bq/m 3. Radon aktsomheitsgrad Særleg høg Høg Moderat til låg Usikker Førebyggande tiltak Tiltak mot radon og grenseverdiar er skildra i ulike føreskrifter og lovverk: Byggteknisk føreskrift (TEK10) - Nybygg Strålevernføreskrifta - Skular og barnehagar - Utleigebustader Avhendingslova - Kjøp og sal av bustad Plan- og bygningslova - Arealplanlegging Arbeidsmiljølova - Arbeidsplassar

120 VERKSEMDRISIKO 3 Sannsynet for at ein situasjon skal oppstå er avhengig av den enkelte verksemd sitt fokus på HMS og kartlegging av/kjennskap til fareområde. 3.1 VERKSEMDER MED FARE FOR BRANN ELLER EKSPLOSJON Risikoen her er knytt til oppbevaring av eksplosiv vare, brannfarleg vare, drivstofftankar, gasstankar med meir. Dei viktigaste verksemdene i Hareid med farar knytt til eksplosjon og utlepp av giftig gass er: Pelagia Liavåg (ammoniakk) Hareid fryselager (ammoniakk) Godsterminalen (hydrogenperoksyd) Circkle K (bensin, diesel, propan) Franzefoss (spesialavfall) Førebyggande tiltak Ammoniakk er ikke klassifisert som brannfarlig i ADR, men den har likevel et eksplosjonsområde mellom 15 og 27 prosent. Den krever høy konsentrasjon og tenntemperatur for å brenne. Forsøk som er gjort ved Hydro i Landskrona, viser av man må ha en volumprosent på 22 og en temperatur på 2000 grader C for å få til en eksplosjon. ( Ved planar om utbygging i nærleiken av slike anlegg må risikoen vurderast. Det må også vurderast om utbygging i nærleiken av slike eksisterande anlegg vil avgrense vidareutvikling av desse anlegga. 3.2 FORUREINING Alle verksemder må handle i samsvar med forureiningslova der det i 7 første ledd går fram at: «Ingen må ha, gjøre eller sette i verk noe som kan medføre fare for forurensning uten at det er lovlig etter 8 eller 9, eller tillatt etter vedtak i medhold av 11.» Om lag 1500 verksemder må ha klarsignal til verksemda etter denne lova. Av desse har i overkant av 600 også eit krav om å rapportere årlege utslepp, produksjonsmengde, forbruk av energi og mengde avfall og farleg avfall ( I Hareid finst det verksemder som kan ha ein potensiell fare for forureinande utslepp: Libra Plast AS (giftige gassar ved brann) Pelagia Liavåg (ammoniakk) Circle K (drivstoff) Hareid fryselager (ammoniakk) Franzefoss AS (spesialavfall) Aasen Bilopphøggeri (spesialavfall)

121 Farleg avfall Dette er avfall som av omsynsmessige årsaker ikkje kan handterast saman med ordinært avfall fordi det kan føre til alvorlege forureiningar eller fare for skade på menneske eller dyr. I Hareid har «Pelagia Liavåg» i Hjørungavåg årleg krav om rapportering til Miljødirektoratet og Fylkesmannen. Det er fleire stader i kommunen at grunnen er forureina. Ved det som tidlegare var Hjørungavaag verft, er det påvist kraftig forureining i grunnen. Førebyggande tiltak Hareid er i lag med dei 18 andre kommunane i regionen ein del av IUA - Interkommunalt Utvalg mot Akutt forurensning. Beredskapen er dimensjonert for å handtere mindre akutte utslepp. For samarbeidet på Sunnmøre er det Ålesund kommune ved Ålesund brannvesen KF som er vertskommune. Vidare er det viktig at kvar bedrift ser sitt ansvar i handtering av avfall og/eller andre stoff som kan gjere skade på menneske, miljø og materiell, og har gode og velfungerande HMS prosedyrar på området. Ei kartlegging av forureina område i kommunen, også med informasjon om nedgravne tankar, bør utarbeidast. Kartet kan mellom anna vere eit oversiktleg hjelpemiddel i planprosessar Næringsstoff på avvegar kan skape sterk oppblomstring av uønskte alger. Biletet viser ei av avrenningane til Hjørungdalsvatnet. Foto: Åsmund Skålvik Landbruk Tal frå Miljødirektoratet viser at landbruk er den fjerde største kjelda til klimagassutslepp i Noreg. Størsteparten av utsleppa kjem av metan frå husdyr og lystgass frå gjødsel. I Hareid kommune finst det i alt 19 gardsbruk i drift. 2 av desse er mjølkebruk ( Talet på gardsbruk er sterkt redusert siste 20 åra: År Gardsbruk Av desse mjølkebruk Avrenning frå gjødselspreiing har tidlegare vore eit problem i Hareid kommune, og skapt konsekvensar for elvar og vatn i kommunen. I ein rapport frå Miljøvernavdelinga (2000) i Møre og Romsdal, «Landbrukspåverka vassdrag i Møre og Romsdal » visast det til stor førekomst av sopp og algar som eit resultat av silo- og meieriutslepp i mellom anna Nerlielva, Hjørdalselva og Riseelva. Andre vassdrag i kommunen har også blitt påverka, men ikkje i like stor grad. I «Forvaltningsplan for Hjørungdalsvatnet naturreservat» (2011), vert det i kapittel 3.2 sett fokus på ulike utfordringar med tilsig av næringssalt frå landbruk rundt naturreservatet samt forvaltningsmål for å betre situasjonen. Det er ei kjend problemstilling at Hjørungdalsvatnet har vore sterkt prega av giftproduserande blågrønalgar. (3.2.1) Hjørungdalsvatnet naturreservat Foto: CTN

122 Førebyggande tiltak På nasjonalt plan har tiltaka for å redusere utslepp frå jordbruk først og fremst vore retta mot å redusere forureining og avrenning til vassdrag. I Hareid er «Forvaltningsplan for Hjørungdalsvatnet naturreservat» eit døme på at det blir gjort konkrete tiltak for å redusere veksten av uønskte algar. Talet på gardsbruk i Hareid er som vist sterkt redusert. Dette reduserer sannsynet for forureining i stor grad. Klimagassutslepp frå jordbruk kan mellom anna reduserast ved å bruke husdyrgjødsel til produksjon av biogass eller kaste mindre mat. ( Det vart i februar 2016 kjent at reinhaldsverket i Ørsta og Volda ønskte å finne ut om det var mogleg å bygge eit fullverdig biogassanlegg i Ørsta. SSR meldar også at dei frå 2018 vil samle inn matavfall. «Me ønskjer å finne ei løysing som tar seg av både matavfall, slam, avfall frå jordbruk og hageavfall.» (www. Uønskte identifiserte Tilsig av næringssalt frå landbruk til naturreservat hendingar Årsak Gjødsling, utslepp frå silo Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet B - Låg Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Oppblomstring av sopp og algar, forureining, skade på biologisk mangfald, estetiske skader Vern gjennom forvaltningsplan, gjødslingsplan fastsett av Landbrukskontoret Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Kommunal beredskap Ingen Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Eksisterande beredskapsplan Nei Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Oppfølging av forvaltningsplan Irritasjon for menneske, trugsel for freda dyreartar Behov for befolkningsvarsling Nei Behov for evakuering Nei

123 Større ammoniakklekkasje frå verksemd til sjø Sannsyn Liv og helse Middels - C Svært låg Årsak Lekkasje i samband med vedlikehald, svikt i rutiner, slangebrot ved tankfylling, Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Skade på nærliggande miljø. Avhengig av vind og straum. Skade på menneske og andre levande organismar i sjøen, lukt i nærliggande område. Automatisk varslingssystem, ammoniakkalarm, sjekklister og rutiner, beredskap. Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Hareid brannvern, IUA. Ja, internt i verksemd Tilfredsstillande. Kjedereaksjon til andre sårbare område Forureining i nærliggande havområde, skade på nærliggande materiell. Behov for befolkningsvarsling Nei Behov for evakuering Ja, internt i verksemda 3.3 TRANSPORT AV FARLEG GODS Ei kartlegging gjort av DSB og TØI viser at det vart transportert om lag 8,3 mill t/m 3 farleg gods på norske vegar i Av desse utgjer brannfarlege gassar, klasse 3, heile 78,8%. Deretter følger gassar, fareklasse 2, med 7,7%. Størsteparten av farleg gods i Hareid, går gjennom Hareidsdalen på fylkesveg 61, og vidare til kommunane Ulstein, Herøy og Sande. Risikoen knytt til slik trafikk, kan bli svært kritisk ved ei ulukke då farleg avfall vil kunne lekke ut og gjere skade på menneske, miljø og materiell. Førebyggande tiltak Frakt av farleg gods på veg og jernbane er sikra gjennom «Føreskrift om transport av farleg gods på veg og jernbane». Som kommune bør ein vurdere arealplanar og vegnett i forhold til den kjende og venta trafikksituasjonen. MARPOL er det viktigaste miljøregelverket for skipsfarta og har som føremål å minske forureining frå skip, og då både forureining frå dagleg drift og forureining grunna ulukker. Sjøtrafikken er kontinuerleg overvaka av Sjøtrafikksentraltenesten, drifta av Kystverket. Hareid er omringa av fjordar som blir nytta av skipstrafikken. Sulafjorden og Vartdalsfjorden blir dagleg nytta av alle typar skip, til dømes rutegåande ferjer mellom Hareid og Sulesund, hurtigbåt mellom Hareid og Ålesund, passasjerskip, fritidsbåtar, lasteskip og fiskefartøy. På same måte som ved frakt av farleg last på veg, vil frakt av farleg last på skip først utgjere ei særleg fare ved ulukker, til dømes kollisjon eller grunnstøyting, der forureining av sjø og strandsoner vil vere utsette område

124 Uønskte identifiserte hendingar Årsak Større ulukke i trafikken med transportmiddel som fører farleg gods på fylkesveg 61 Menneskeleg svikt, verforhold Sannsyn Liv og helse C Låg Konsekvens Forureining ved tilsig til miljø og natur, stenging av veg, spreiing av farleg gass Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Svært låg Svært låg Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Lensemateriell, oppsamlingskar, gravemaskin. Hareid brannvern. IUA. Ja Områdevarsling. Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Kjedereaksjon til andre sårbare område Forureining. Skade på naturreservat. Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Ja Ja, på bakgrunn av kva type farleg gods. 3.4 AVFALLSDEPONI Det finst ingen avfallsdeponi i Hareid i Tidlegare har det mellom anna eksistert deponi i Hareidsmyrane nær Hareid Ungdomsskule. Avfallet her er nedgrave, og sannsynet for ei viss forureining frå sigevatnet til grunnvatnet frå dette anlegget er til stades. Det er ikkje uttak av drikkevatn frå dette grunnvatnet. Førebyggande tiltak Ei oversikt over tidlegare avfallsdeponi bør leggast fram i vurderinga ved utbygging nær slike område. Greinavfallsplassen i Hareidsmyrane vart i 2015 stengt grunna misbruk av avfallsordninga (3.4.1) Misbruk av avfallsordninga. Foto: Vikebladet

125 3.5 DEMNINGSBROT Ei demning har som oppgåve å samle vatnet i sjøar og elvar for å kunne utnytte vatnet til ulike føremål eller for å verne landområde mot oversvømming. I Hareid kommune finst det ingen demningar av ein slik storleik at eit eventuelt demningsbrot ville skapt alvorlege konsekvensar. Demningsbrot i Hareid blir også sett på som lite sannsynleg. Hareidsvassdraget Demningar knytt til dette vassdraget er av nyare dato og etablert i samarbeid med NVE. Svartevatnet Demninga er knytt til kraftproduksjon og består av ei svært låg steinfylling. Førebyggande tiltak Demningar treng kontinuerleg vedlikehald og ettersyn. Ved utbygging i område med fare for deminingsbrot, bør risikoen vurderast. Hammarstøylvatnet Demninga er knytt til kraftproduksjon og vassforsyning til 80% av Hareid si befolkning. Steinfyllinga er låg og med lekkasjar som bør utbetrast i nær framtid. Indredalselva Brot på denne demninga vil kunne påverke busetnad nær elva. Det bør gjerast ei vurdering frå NVE om dammen bør forsterkast. Uønskte Demningsbrot i Hammarstøylvatnet identifiserte hendingar Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Låg - B Svært låg Svært låg Svært låg Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Større mengder nedbør, svikt i vedlikehald, forfall Vaske ut vegen knytt til anlegget, kan råke trykkreduksjonshuset, mindre skade på vegetasjon. Betra tilkomst via anleggsveg for vedlikehald, tilsyn. Fastsett at drikkevatn skal prioriterast før kraftproduksjon. Bygd slik at demning ikkje er naudsynt for den normale drikkevassdrifta. Samarbeid om vassreserver med Ulstein. Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Eksisterande beredskapsplan Nei Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Utbetring av skader på demninga, eventuell full rehabilitering. Skade på veg. Nei Behov for evakuering Nei

126 Demningsbrot i Indredalselva Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Middels - C Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Låg Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Større mengder nedbør, snøsmelting og temperaturauke, svikt i vedlikehald, forfall Skade i elveløp, rammar hus langs elva Tilsyn Uteseksjon Nei Meir tilsyn, utbetring, kartlegging. Flaum i bustadfelt 3.6 ELEKTROMAGNETISK STRÅLING Rundt alle elektriske anlegg oppstår det elektromagnetiske felt. Magnetfelt oppstår når det går straum gjennom ei leidning og er avhengig av straumstyrken. Elektriske felt omgir elektriske apparat som er tilkopla straumnettet, og kan eksistere sjølv når apparatet er slått av. Forsking på elektromagnetiske felt og negative helseverknader har lenge vore eit tema, men det er vanskeleg å gi noko eintydig svar på problemstillinga. I ein forskingsrapport frå 2001 klassifiserte IARC magnetfelt frå høgspentleidningar som mogleg kreftframkallande for menneske. «Sammenfattet antyder disse befolkningsstudiene en mulig doblet risiko for utvikling av leukemi hos barn der hvor gjennomsnittsverdien for magnetfeltet i hjemmet er over 0,4 µt.» ( Magnetfelt er målt i mikrotesla (µt). Grenseverdien for kortvarig eksponering er 200 µt. Det er sett eit utredningsnivå på 0,4 µt for vurdering av langvarig eksponering. Hovudforsyninga til Hareid er lagt i 132 kv sjøkabel frå Sula. Denne kjem opp ved Ovra der lina går i jordkabel til Rise/Hareidseidet og Hareidsberget trafostasjon. Ved trafostasjonen blir nettet fordelt i luftliner med 22 kv spenning (3.6.1). Ja Nei Det er Mørenett som er ansvarleg straumleverandør i Hareid Kart over luftliner i Hareid

127 Førebyggande tiltak I reguleringsplansamanheng blir det lagt sikringssoner langs høgspenttraseane for å sikre minimumsavstandar til busetnad. 3.7 TRAFIKKTRYGGLEIK Faktorane knytt til trafikkulukker er mange og omfattande. Gjennom djupnestudiar gjort av Statens Vegvesen over fleire år, kjem det fram i rapporten «Dybdeanalyser av dødsulykker i vegtrafikken 2015», at dei viktigaste medverkande faktorane til dødsulukker er knytta til trafikanten. Veg, vegmiljø, vêr- og føreforhold er også medverkande årsaker, men ikkje i like stor grad. ( Tabell) Ulukkesstatistikken i Hareid viser at det frå var registrert 86 personskader og 3 dødsulukker i trafikken. For tidsrommet var det registrert 120 personskader og 2 dødsulukker. Tal på personbilar i kommunen har auka jamt, og mot 2000 personbilar i 2005, var vi oppe i 2720 personbilar i Trass i eit meir omfattande trafikkbilete har tal på personskadde og døydde i trafikken i Hareid gått ned Tabell frå rapporten til Statens Vegvesen. Knyt dødsulukker opp mot medvirkande faktor. Førebyggande tiltak Gjennom «Trafikktryggingsplan (2018)» er målet å skape auka fokus på trafikktrygging og auka innsats i trafikktryggingsarbeidet i Hareid kommune. Trafikkbiletet er stadig i endring og det bør derfor settast i verk tiltak for å sikre at planen har nådd måla samt sikre oppdatering av innhald. Store delar av kommunen er tilrettelagt for at såkalla mjuke trafikantar skal kunne ferdast trygt. Risikoen for trafikkulukker er særleg redusert gjennom godt opparbeida gangog sykkelveg langs den svært trafikkerte ferjesambandstrekninga fylkesveg 61 og strekninga Hareid Brandal. Strekninga Hareid Hjørungavåg har ikkje gang- og sykkelveg, men øvstevegen er lite trafikkert og blir av dei fleste mjuke trafikantar nytta i staden for hovudvegen. Ved utbygging av nye bustad- og næringsområde som endrar eller aukar trafikkbelastninga i eit betydeleg omfang, bør det gjennom reguleringsplanarbeid setjast rekkjefølgjekrav for utbygginga med mål om å ta vare på den trafikktryggleiken som er bygd inn i planen heilt frå starten av

128 Uønskte Større bussulukke identifiserte hendingar Sannsyn Liv og helse Middels - C Låg Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Menneskeleg svikt, teknisk svikt, verforhold Skade på menneske og/eller død, materielle skader. Kvalifiserte sjåførar, standard på buss og vegnett, bilberging. Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Svært låg Kommunal beredskap Hareid brannvern, politi, helsevesen Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Svært låg Eksisterande beredskapsplan Ja, internt i involverte beredskapsinstansar Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Natur og miljø Kulturmiljø - Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg 3.8 SKIPSFART Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering God skilting på aktuelle vegstrekningar. Dagens tiltak er tifredsstillande. Forureining, kapasitet helsevesenet, stenging av veg. Nei Nei Vartdalsfjorden og Sulafjorden omringar begge Hareid kommune og er farleier med til dels stor trafikk. I tillegg til hurtigbåtsambandet til Valderøya og Ålesund, er det i ferjesambandet mellom Hareid og Sulesund sett inn to ferjer samt ei seglande reserveferje. Ferjesambandet er kryssande trafikk for andre skip som følgjer leia. Farvatnet er reint utan holmar og skjer og er slik sett ingen risiko for fartøy. Likevel finst der ei viss fare for kollisjon mellom skip eller skip og land. Utløysande årsak til begge desse tilfella vil mest sannsynleg vere eit resultat av menneskeleg eller teknisk svikt. Ved ei ulukke vil det vere fare knytt opp mot personskader og mot forureining i sjø og strandliner grunna oljesøl. Kollisjon mellom fartøy og land har ved fleire tilfelle funne stad ved Hareid ferjeleie, men ingen alvorlege personskader har funne stad. Førebyggande tiltak Internasjonalt utval for akutt forureining, stasjonert i Ålesund, tek vare på beredskaps- og aksjonsplikta. Ved større ulukker vil den statlege beredskapen nytte sine ressursar

129 Uønskte identifiserte Brann i passasjerfartøy hendingar Årsak Menneskeleg svikt, teknisk svikt Sannsyn C Konsekvens Skade på miljø, menneske, materiell Liv og helse Låg Eksisterande tiltak SOLAS, øvingar Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Samarbeid mellom Hareid brannvern og statlege ressursar. Ja, internt i involverte instansar Framlegg til tiltak Ingen kjende - tilfredsstillande tiltak. Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Forureining, førespurnad om kaiplass i Hareid. Redusert kapasitet for ferjesamband. Nei Ja, internt i fartøyet 3.8 KRIMINALITET OG TERROR Lovbrot er meir vanleg der folk bur tett samanlikna med område der folk bur meir spreidd. Dei tretten mest folkerike kommunane, med meir enn innbyggjarar, har i gjennomsnitt meir enn dobbelt så mange registrerte lovbrot som kommunar med mindre enn 5000 innbyggjarar. Vinningslovbrot utgjer størsteparten av lovbrota på landsbasis. (Kriminalitet og rettsvesen:2009). Lovbrot i Hareid For åra viser tal frå SSB at det vart meldt inn 226 lovbrot i Hareid kommune av ymse karakter. Dette utgjer i gjennomsnitt 45 lovbrot per 1000 innbyggar. Trafikkriminalitet og vinningskriminalitet utgjer størsteparten av lovbrota. Sett i samanheng med nabokommunen Ulstein, er det i Hareid kommune registrert fleire tilfelle narkotikakriminalitet, trafikkriminalitet og valdskriminalitet per 1000 innbyggar, men færre tilfelle vinningskriminalitet. I forhold til resten av Møre og Romsdal ligg Hareid kommune like over gjennomsnittet for innmelde lovbrot. Terror PST si «Trusselvurdering 2016» vurderer framleis ekstrem islamisme for å utgjere den største terrortrusselen mot norske interesser, og eit terrorangrep i 2016 blir sett på som mogleg. Trusselen frå det høgreekstreme miljøet blir vurdert som aukande og auka tal på asylsøkjarar vil kunne vere ei sak som mobiliserer høgreekstreme miljø i Det blir sett på som svært lite sannsynleg at Hareid er eit mål for terror. Sårbare objekt i ein tenkt situasjon vil vere: Offentlege bygningar Teknisk infrastruktur som informasjons- og kommunikasjonsinstallasjonar, straumforsyning og vassforsyning. Sikkerheitsapparat som brann- og redningsteneste og polititet. Stader som samlar mykje folk/sosiale samankomstar

130 Førebyggande tiltak Ved utbygging må ein vurdere risikoen i samband med eventuell samlokalisering av verksemder, busetnad og sårbare objekt. Hamnetrygginga ved Hareid Godsterminal er teke vare på gjennom ISPS koden. Truslar på arbeidsplassen Det er stadig meir vanleg med vald og truslar på arbeidsplassen i Noreg, melder Arbeidstilsynet, og særskilt i tenesteytande næringar. Dei mest utesette bransjane er: Helse og sosial Sjukehus, psykiatri, sosiale tenester, barnevern, heimeteneste Offentleg administrasjon Politi, kriminalomsorg, trygdetenester, kommunale parkeringsvakter Førebyggande tiltak Ein bør vurdere risikoen for vald og truslar på den enkelte arbeidsplass og lage handlingsplanar ut frå denne kunnskapen. I dette ligg det tiltak som førebygging, handtering av situasjonen, oppfølging, registring av hendingar, opplæring og kriseberedskap. Arbeidstilsynet sin publikasjon Vold og trusler på arbeidsplassen er anbefalt for meir info om førebygging, handtering og oppfølging av truslar på arbeidsplassen. Undervisning Hotell og restaurant Transport Taxi, buss, trikk, t-bane, tog Sjølv om vald og truslar skal rapporterast og registrerast i verksemda er det i dag store mørketal. Dette kan vere fordi terskelen for kva tid noko skal meldast, er høg. I verksemder der førekomsten av vald og truslar er høg, viser det seg også at sannsynet for at verksemda arbeider aktivt med temaet er mindre. Dette gir igjen utslag på mangelfulle rapporteringsrutiner

131 Uønskte identifiserte hendingar Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Låg - B Middels Svært låg Middels - - Låg Skyteepisode på skule Årsak Pyskisk reaksjon, religion, mobbing, ideologi Konsekvens Skade på menneske, skade på lokalsamfunn. Mediepress. Eksisterande tiltak Øving Fårikål Interne planar i politi og helsevesen. Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Kriseleiing, handbok for krise- og omsorgsgruppa Ja Revidering av kommunale beredskapsplanar, utarbeide effektive varslingslister. Plan for mediehandtering. Tryggleik i lokalsamfunnet, oppblomstring av ulike miljø Ja Behov for evakuering Ja, på skulen Større kriminell handling ved arena som samlar store folkemengder Årsak Pyskisk reaksjon, religion, mobbing, ideologi Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Låg - B Middels Svært låg Middels - Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Skade på menneske, skade på lokalsamfunn. Mediepress Interne planar i politi og helsevesen. Kriseleiing, handbok for kriseog omsorgsgruppa Ja, internt i politiet. Revidering av kommunale beredskapsplanar, varslingssystem. Plan for mediehandtering. Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap - Låg Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Tryggleik i lokalsamfunnet, oppblomstring av ulike miljø Ja Behov for evakuering Ja, på staden

132 Alvorleg trussel mot tilsett i kommunen Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært høg - E Svært låg Svært låg Middels - Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Irritasjon, misnøye, frustrasjon, frykt Pyskiske traumer, frykt, fysiske skader, forstyrringar i dagleglivet Fysisk avsperring, besøksforbod, samarbeid med politiet, rettssystemet, helsevesen. Arbeidstilsynet. HMS, helsevesen. Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap - Svært låg Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Ja Gjennomgang av rapporteringsrutiner. Tilbod om profesjonell hjelp etter hending, gode rutiner for debrifing og kollegastøtte. Kurs og øvingar. Kjedereaksjon til andre sårbare område Usikkerheit blant kollega. Behov for befolkningsvarsling Nei Behov for evakuering Nei

133 4 SÅRBARE OBJEKT Eit sårbart objekt er alt som vil kunne påverke menneske, miljø og materiell negativt dersom det blir utsett for ein uønskt ytre påverknad. Graden av sårbarheit er avhengig av korleis objektet reagerer på påverknadene, konsekvensomfanget og evna til å atterreise tilfredsstillande drift i etterkant. 4.1 NATUR Hovudføremålet for å verne om natur er å sikre eit representativt utval av Noregs naturtypar og landskap for komande generasjonar. Naturmangfaldlova er det viktigaste verkemiddelet for å auke og skape eit meir representativt vern i Noreg. Eit naturreservat kan totalfredast mot all verksemd, tiltak og ferdsel. ( Naturbase gir deg kartfesta informasjon om utvalde natur- og friluftslivsområde. Kartet er nyttig for mellom anna kommunale planleggjarar, konsulentar, grunneigarar og lokalt reiseliv. Du kan òg skreddarsy ditt eige turkart. Database/Naturbase/ 2 I Hareid finst det i alt 3 naturreservat: 1 3 Miljødirektoratet: naturdatabase kart 1. Grimstadvatnet naturreservat med fuglefreding 2. Alstranda naturreservat 3. Hjørungdalsvatnet naturreservat

134 Førebyggande tiltak Det er behov for eit auka fokus og ei grundigare vurdering av område med spesielle verdiar i kommunen. Dette vil redusere risikoen for å øydelegge det naturlege miljøet rundt oss i samband med til dømes nye utbyggingar. Ved utbyggingar og nye reguleringar i nærleiken av naturreservat, må føreskriftene for det enkelte naturreservat leggast fram og vurderast opp i mot eventuelle påverknader. 4.2 KULTURMINNE Ein kan skilje mellom to ulike databaser når det kjem til registrering av kulturminner i Noreg. ASKELADDEN er ein database som inneheld automatisk freda kulturminne frå før 1536, vedtaksfreda kulturminne etter 1536 og erklært automatisk freda kulturminne frå tidsrommet SEFRAK er ein database som inneheld bygningar og restar etter bygningar som er bygde før 1900 (4.2.1). Grønland med lokal tilknyting. Det er også planar om tiltak for å bevare festningsanlegget på Kvitneset frå siste verdskrig. På Ovrasanden ynskjer ein å byggje opp eit historisk anlegg i knytt til «Slaget ved Hjørungavåg» i 986. Det er også etablert ei stifting som har som mål å ta vare på den kunstnariske arven etter Rasofiel Rise gjennom opparbeiding av «Bygdetunet Vonheim». I følgje ASKELADDEN sitt register er det i alt registrert 50 kulturminner i kommunen. I åra mellom 1975 og 1995 vart også alle gamle hus i Noreg, bygde før 1900 registrert og fotografert gjennom eit landsomfattande kulturprosjekt. Hareid kommune og frivillige har registrert 547 slike bygningar i SEFRAK. Det er ikkje registrert kulturminne på havbotnen eller under vatn. «Ishavsmuseet Aarvak» (4.2.2) i Brandal tek vare på kulturminner frå selfangst og aktivitet på Svalbard og Kartet viser alle SEFRAK-registrerte bygningar i Hareid. For meir detaljert visning anbefalast det å nytte karttenestene til Ishavsmuseet Aarvak Foto:

135 Førebyggande tiltak Kulturminner skal ivaretakast og sikrast gjennom reguleringsplanar for å unngå at dei går tapt. Det er anbefalt av Askeladden og Riksantikvaren at regional kulturminneforvalting blir kontakta i detaljplanlegging då det er sannsynleg at databasen inneheld feil og manglar. Konsekvensane av mangelfullt vedlikehald og ettersyn er forfall og tap av kulturminne. Ofte er dette eit resultat av økonomiske avgrensingar. For å verne om kulturminne og kulturarv kan ein søkje staten om støtte gjennom Kulturminnefondet. For skriftlege offentlege kulturverdiar er risikoen for tap svært låg grunna vern gjennom «Lov om arkiv» (arkivlova). Uønskte identifiserte hendingar Sannsyn D Årsak Skade på kulturminne Konsekvens Hærverk, vind, vatn, sollys, brann, vasslekkasje Tap av kulturelle verdiar Liv og helse - Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap - - Svært låg Svært låg Svært låg Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Innebygde kulturverdiar, til dømes Ishavsmuseet og Vonheim: Alarm, sprinkelanlegg. Omsynssone i plansamanheng. Kulturminneplan under arbeid. Kommunalteknisk avdeling Nei Styrke kulturavdelinga. Feste ansvar for tilsyn/vedlikehald av kulturminne til avdeling. Ingen kjende Nei Nei

136 Forfall av kulturminne Sannsyn Liv og helse - Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap D - - Svært låg Svært låg Svært låg Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Mangel på vedlikehald, vind, vatn, sollys Tap av kulturelle verdiar Kulturminnedatabase med oversikt, kulturminnesøk. Noko vedlikehald. Kommunale økonomiske støtteordningar Nei Feste ansvar for tilsyn/vedlikehald av kulturminne til avdeling. Ingen kjende Nei Nei

137 4.3 OFFENTLEGE BYGG Offentlege bygg er sårbare i kritiske situasjonar ved at drift for eit spesifikt område i samfunnet blir svekka. Dette kan skape konsekvensar andre stader i kommunen. Skular og barnehagar Barnehagar - kommunale Barnehagar - private Barneskular - kommunale Barneskule - privat Ungdomsskule Hareid Hjørungavåg Brandal Bigset Hareid barnehage Bigset barnehage Syverplassen barnehage Gnist barnehage Hareid barneskule Hareid ungdomsskule Hjørungavåg barneskule Brandal friskule Bigset barneskule Teknisk funksjon Hareid rådhus Vassverksentralen på Nesset Brannstasjonen/driftsbygning teknisk etat Høgdebasseng indre Hareid Helse- og omsorgsinstitusjonar Hadartun: - Skjerma avdeling: 17 plassar - Korttids- og bueining: 32 plassar Hjellebakken bu- og habiliteringssenter Rasmusmarka Trafostasjon Hareidsberget Godsterminalen

138 Uønskte identifiserte hendingar Større brann i skule/barnehage/gamleheim Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet B - Låg Låg Svært låg Middels Natur og miljø Naturmiljø - Natur og miljø Kulturmiljø - Materielle verdiar - Økonomisk tap Middels Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Menneskeleg feil, teknisk svikt, påtenning Skade på menneske og materiell. Bygning ute av drift over lengre tid Byggteknisk føreskrift, alarmanlegg, kurs og øvingar. Hareid brannvern Ja, internt ved alle offentlege bygg og Hareid brannvern. Betre kommunikasjon mellom involverte aktørar. Varslingsliste ved alarm. Revidering av planar. Mangel på erstatningsbygg, transport til erstatningsbygg, Ja Ja, på staden

139 4.4 EPIDEMI OG PANDEMI Epidemi er utbrot av sjukdom som spreier seg raskt mellom menneske, medan omgrepet pandemi blir brukt når ein epidemi spreier seg over store delar av verden. Influensavirus Svineinfluensapandemien i 2009 skapte stor frykt og 11.juni same år var det rapportert smitte i 74 land. I Noreg er det registrert 33 dødsfall som følgje av svineinfluensaviruset H1N1, men truleg er talet høgare. Ein variant av H1N1-viruset utgjer i dag eit av dei vanlege sesonginfluensavirus, og er derfor sidan 2010 inkludert i den årlege influensavaksinen. Sesonginfluensavaksinen inneheld dei influensavariantane som WHO anbefalar. ( I følgje Folkehelseinstituttet sine heimesider må ein vere forberedt på at ved ein ny influensapandemi vil prosent av befolkninga bli smitta i løpet av det første halvåret, og at halvparten av desse blir sjuke og sengeliggande. I følgje Hareid kommune sine heimesider er desse gruppene spesielt tilrådde å ta influensavaksine: Gravide frå 12. svangerskapsveke Bebuarar i omsorgsbustader og sjukeheim Alle som har fylt 65 år Barn og vaksne med: - Diabetes type 1 og 2 - Kronisk luftvegssjukdom - Kronisk hjarte og karsjukdom - Kronisk leversvik - Kronisk nyresvikt - Kronisk nevrologisk sjukdom eller skade - Nedsett immunforsvar - Svært alvorleg fedme (BMI over 40) - Annan alvorleg eller kronisk sjukdom Førebyggande tiltak Generelle smitteførebyggande råd er å vaske hendene ofte, og unngå å hoste og nyse på andre. Ein bør elles halde seg heime dersom ein er sjuk med feber

140 Uønskte identifiserte Influensapandemi hendingar Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet C Middels Svært låg Middels Natur og miljø Naturmiljø - Natur og miljø Kulturmiljø - Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Utvikling av virus som gjer at menneske ikkje er like godt verna gjennom immunforsvar. Sjukdom. Dødsfall. Fråver frå arbeid der helsevesenet er ekstra sårbart. Behov for meir kapasitet i helsevesenet. Vaksine. Informasjon om smitteførebygging. Smittevernplan for Hareid kommune. Gode hygieniske rutiner. Ja Utvida vaksinasjon ved mistanke om ny pandemi. Restriksjonar frå sosiale samankomstar ved ekstreme tilfelle. Frykt. Kapasitet i helsevesenet. Nei Nei

141 4.5 KNUTEPUNKT I TRAFIKKEN Det er mykje trafikk gjennom Hareid sentrum grunna Rv 61 og ferjesambandet over Storfjorden til Sula og vidare til Ålesund. I tillegg til bilferjetrafikken, er også snøggbåten eit mykje brukt transportmiddel for pendlarar og andre reisande som skal til Ålesund eller Valderøya med vidare korrespondanse til flyplassen på Vigra. Hareid er med andre ord eit svært viktig knutepunkt for transportflyten både frå Ålesund-regionen og nabokommunane Ulstein, Sande, Herøy og Vanylven, og til dels Ørsta og Volda. Rundkøyringa i Hareid sentrum er knutepunkt for ferjetrafikken, krinsane i Hareid og nabokommunane. Til visse tider er gjennomkøyringa svært stor og kan skape uheldige situasjonar. Ved ulukke eller liknande tilfelle som hindrar gjennomkøyring i rundkøyringa, kan det oppstå problemstillingar knytt til omdirigering (4.5.1). Førebyggande tiltak Ved utarbeiding av vegnett må ein take omsyn til redundante vegsystem som kan fungere optimalt ved svikt i hovudfartsåra. I Hareid sentrum vil det vere mogleg å dirigere trafikken om rundkøyringa ved bruk av nærliggande vegnett. Det vil vere ein føresetnad at tiltak blir sett raskt til verks for å til dømes hindre kaos Rundkøyringa i Hareid sentrum er knutepunkt for trafikk frå alle krinsar samt ferjetrafikk. Ei ulukke her vil kunne by på utfordringar

142 Uønskte Større ulukke i rundkøyringa, sentrum identifiserte hendingar Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Middels - C Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Natur og miljø Kulturmiljø - Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Behov for evakuering Menneskeleg svikt, teknisk svikt Stenging av veg, kø, ventetid, manuell dirigering, omkøyring Alternativ og dimensjonert infrastruktur tilgjengeleg, lokalkunnskap Kommunalteknisk. Kurs i trafikkdirigering gir løyve til manuell dirigering. Hareid brannvern. Nei Plan for skilting, plan for alternative køyreruter Tyngre trafikk på meir sårbare vegstrekningar, til dømes gjennom Kjøpmannsgata Nei Nei Svikt i ferjesamband Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Middels - C Svært låg Svært låg Svært låg Natur og miljø Naturmiljø - Natur og miljø Kulturmiljø - Årsak Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Vêrforhold, teknisk svikt, ferjelem ute av drift Kø, ventetid. Eiksundsambandet med tilkomst til Volda sjukehus Teknisk vakt Nei Ingen Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Redusert eller ingen tilkomst til Åse sjukehus. Nei Behov for evakuering Nei

143 4.6 EL-FORSYNING Hovudforsyninga av elektrisk straum til Hareid kjem som skrive i kapittel 3.6 i forsyningslinje over Storfjorden til trafostasjonen i Hareidsberget. Trafostasjonen er drifta og halde ved like av Mørenett. Uønskte identifiserte Langvarig svikt i straumforsyning hendingar Årsak Ekstremver, systemfeil, sabotasje. Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet C Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kloakkpumpestasjon går ut fløymer over til natur. Bustader over kvote 80 mister vatn. Dieselaggregat for vassforsyning. Reservemagasin for vatn. Back up batteri på nyaste kloakkanlegg. Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Kommunal beredskap Uteseksjon. Erfaring med å låne aggregat frå til dømes Tussa. Natur og miljø Kulturmiljø Svært låg Eksisterande beredskapsplan Nei Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Beredskapsplan, kloakkaggregat Kloakk og forureining i Grimstadvatnet og Snipsøyrdalsvatnet. Behov for befolkningsvarsling Ja Behov for evakuering Nei

144 4.7 TUNNELAR OG BRUER Det finst to biltunnelar i kommunen. Tunnelen i Engeskardet (25 m) er avgjerande for vegsambandet til hytteområde og bustader i Engeskardet og på Alme (4.7.1). Tunnelen er i svært dårleg stand og krev vedlikehald snarast. Observasjonar viser mellozm anna lause steinmasser, og tunellhøgda er for låg i forhold til dagens standard. Dette har skapt og vil skape problem for visse køyrety. Utbetring har vist seg å ha visse utfordringar mellom anna på grunn av type masse i fjellet over tunnelen samt ein gjennomgåande nedgraven høgspentkabel. Tunnelen på fylkesveg 61 (50m), i Hareid sentrum, er av nyare dato og i god stand. Det finst gode omkøyringsmoglegheiter gjennom Hareidsmyrane dersom denne må stengast. Hareidsbrua på fylkesveg til Hjørungavåg blir nytta av mykje tungtrafikk frå industriverksemder, mellom anna betongindustri, skipsindustri og steinknuseverk. Konsekvensane av skade på denne brua vil gå utover transportflyten frå til og frå verksemdene då øvstevegen, som einaste alternative omkøyring, ikkje er eigna til slik trafikk Det er fylkeskommunen som skal føre tilsyn med brua. Vidare er det minst 3 bruer knytt til Hareidsvassdraget med stort behov for teknisk kontroll av sertifisert personell. Tilstanden på bruene er uviss, men med tanke på alder og bruksfrekvens er sannsynet for at dei ikkje oppfyller dagens krav til stades. Det same gjeld for bruene over Indredalselva (4.7.2) og Ytredalselva (4.7.3) i Brandal. Det er mogleg med omkøyring dersom ei av bruene kollapsar. Kollapsar begge bruene samstundes er det ikkje moglegheit for omkøyring Gjennom Indredalen i Brandal, renn Indredalselva. Det finst to bruer over elva, men tilstanden er uviss Ytredalselva skil busetnad i Ytredalen frå Brandal sentrum. Det finst to bruer over elva, men tilstanden er uviss Vegen gjennom Engeskardstunnelen er einaste fartsåre mellom Hjørungavåg og Alme

145 Uønskte Større ras i Engeskardstunnelen identifiserte hendingar Årsak Vanskeleg og oppsprukke geologi Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Middels - C Svært låg Svært låg Middels Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Stenging av veg, isolert samfunn frå tunnelen til Alme. Reinske lausmasser og lause blokker, eit visst tilsyn, mykje basert på tilbakemelding frå publikum. Uteseksjon. Nei Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Utbetring og sikring av tunnelen. Plan for isolert busetnad. Isolert samfunn. Ingen tilkomst. Behov for befolkningsvarsling Ja Behov for evakuering Nei

146 4.8 DRIKKEVASSFORSYNING Det kommunale vassverket i kommunen har kjelda si frå Hammarstøylsvatnet og dekkjer 80% av kommunen. Drikkevasskjelda er overflatevatn som blir behandla, og kjelda med tilhøyrande nedbørsfelt er bandlagd. I tillegg finst der eit privat vassverk, Hjørungavåg vassverk, med grunnvatn som kjelde. Vassverket dekkjer 10% av busetnaden i kommunen. Mattilsynet har pålagt både Ulstein og Hareid å ha ei reservevasskjelde i tilfelle alvorleg forureining av hovudvasskjelda. Hareid og Ulstein kommunale vassverk er derfor knytt opp i mot kvarandre slik at oss kan fungere som reserve for kvarandre ved behov. Løysinga er testa med vellukka resultat, men systemet er enno ikkje offentleg. I kommunen har ein også høgdebasseng i Hareid og Brandal som kan fungere som reserve ved kortvarige stopp i tilførsel. Det kommunale vassverket vil kunne dekkje Hjørungavåg vassverk sitt område ved problem fordi dei fysisk er kopla saman, men avskilt med sluser. Hjørungavåg vassverk vil berre kunne hjelpe det kommunale vassverket i liten grad grunna mangel på kapasitet

147 Uønskte Bevisst forureining av drikkevatn identifiserte Årsak Lovbrot hendingar Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Svært låg - A Middels Middels Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Kjemisk forureining, bakteriell forureining. Sjukdom. Må stenge vasstilførsel. Vassreinseanlegg. Innbrotsalarm til anlegg. Desinfeksjonsanlegg. Uteseksjon. Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Høg Eksisterande beredskapsplan Nei Natur og miljø Naturmiljø Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Svært låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Etablere reservevasskjelde som ikkje går gjennom infiserte rør. Avtale med andre vassverk, til dømes Hjørungavåg vassverk. Kapasitet i helsevesenet, pandemi, økonomiske situasjonar (saksøking, attreising). Behov for befolkningsvarsling Ja Behov for evakuering Nei Brot på vassforsyningsleidning i distribusjonsnettet Årsak Skade på rør, menneskeleg aktivitet Sannsyn Middels - C Konsekvens Bortfall av vatn til busetnad i kortare periodar Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Svært låg Svært låg Svært låg Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Kontinuerleg utskifting av rørnett. Ingen asbestsementrør att. Redundant rørsystem styrt med sluser. Bevisstheit til redundant system og kapasitet ved nye utbyggingar. Uteseksjon. Teknisk vakt. Alarmering. Registrert sårbare bedrifter. Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Eksisterande beredskapsplan Nei Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Behov for befolkningsvarsling Elles tilfredsstillande. Ingen kjende. Ja Behov for evakuering Nei

148 4.9 AVLØP Gjennom «Hovudplan for avløp (2018)» er rammene og planane for Hareid kommune sitt avløpssystem satt. Rammene er heimla i lovverket og Forureiningsføreskrifta. Målet med planen er oppdatering av avløpsnettet slik at det oppfyller krava til Statens Forureiningstilsyn, til dømes oppdatering og opprydding i eksisterande utsleppsløyve som ikkje tilfredsstiller dei nye minstekrava. I dag har ikkje kommunen reinseanlegg og både dreneringsvatn og kloakk går i felles rør ut i Storfjorden. I Hareid sentrum finst der to hovudutslepp, eit ved Godsterminalen og eit like sør for sørlegaste molo. Teknisk avdeling ved Hareid kommune melder at avløpsnettet ikkje har typiske driftsproblem, men at systemets mest sårbare punkt er tett rørnett. Dette kan mellom anna føre til at avløpsflaum i kjellarar. «Landbruksavrenning og tilsig av avløpsvatn frå separate avløpsløysingar, lekkasjar/- overløp frå offentleg avløpsnett, er truleg hovudårsaka til at både Hjørdalsvatnet, Hjørdalselva, Grimstadvatnet og Hareidselva må klassifiserast som klart påverka/overgjødsla vassdrag». (Hovudplan for avløp s. 4). Førebyggande tiltak Avløpsnettet i kommunen er under kontinuerlig arbeid der utskifting av gamle rør og arbeidet med separasjonssystem for kloakk og dreneringsvatn er fokusområde. Ved opparbeiding av to sjølvstendige rørnett for separering av kloakk og drenering reduserer ein vassmengda som skal reinsast. Dermed gjer ein jobben for eit framtidig reinseanlegg mindre omfattande i og med at kloakk blir ført til reinseanlegg og dreneringsvatn blir ført direkte i Storfjorden. Talet på bruk av private septiktankar blir stadig redusert då fleire bueiningar koplar seg på det kommunale avløpsnettet. Framdrift for anleggstiltaka er skildra i «Hovudplan for avløp». Ved at fleire husstandar koplar seg på det kommunale avløpsnettet reduserer ein risikoen for forureining. Det er eit mål at alle nye husstandar blir kopla til det kommunale avløpsnettet. Busetnad utan tilknytingsmoglegheiter må anten ha godkjent utsleppsløyve eller tett avløpstank

149 Uønskte identifiserte Svikt i avlaup eller kloakksystem hendingar Sannsyn Svært høg - E Årsak Kollaps av eldre avløpsleidning, straumsvikt Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Tilbakeslag i kjellar, mindre avrenningskapasitet særleg ved stor nedbør og snøsmelting, forureining av natur. Oppgradering av rør, tilsyn, vedlikehald. Høgtrykkspyling av rør i kjende problemområde. Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Framlegg til tiltak Uteseksjon. Nei Spyleplan over avløpsnett. Kjedereaksjon til andre sårbare område Forureining. Sjukdom. Behov for befolkningsvarsling Ja Behov for evakuering Nei

150 4.10 INFORMASJONS- OG KOMMUNIKASJONSINSTALLASJONAR All kommunikasjon mellom kommunen og internett eller offentlege nett går via node på rådhuset med direkte kopling til ekstern fiber. Mellom rådhuset og andre kommunale bygningar, finst der følgjande kommunikasjonsløysingar: Sjukeheimen Eigen fiber og naudstraumsaggregat 4 skular Eigen fiber 3 barnehagar Leigde koparsamband Hareid barnehage Eige trådlaust samband Straumbrot på rådhuset, også naudstraumsaggregat, vil kunne påverke kommunikasjonssystemet slik at all datakommunikasjon i heile den kommunale organisasjonen fell bort. Dette gjeld også telefontrafikken utanom mobiltelefonar. Tenesteproduksjon og administrativt arbeid i heile organisasjonen vil vere utilgjengelig. For omsorgsområde kan dette skape direkte store konsekvensar ved at dei ikkje få tilgang på mellom anna pasientjournalar i akutte situasjonar. Førebyggande tiltak Både sjukeheimen og rådhuset har eige naudstraumsaggregat. Dette reduserer risikoen betydeleg ved straumbrot. Brannstasjon/servicebygg teknisk område Eige trådlaust samband Reinseanlegg vassforsyning Eige trådlaust samband. Rådhuset har eigen berbar beredskaps- PC. Datamaskina er robust og vasstett og er eit mobilt administrasjons- og kommunikasjonsverkty i ein krisesituasjon

151 Uønskte identifiserte Bortfall av naudnett ved ekstremver eller brann hendingar Årsak Systemfeil grunna verforhold Sannsyn Liv og helse Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Natur og miljø Naturmiljø Svært høg - E Svært låg Svært låg Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Eksisterande beredskapsplan Mistar kontakt med andre etatar, til dømes 110 Sette opp nett internt, satellittelefon, varsling i førekant av ekstremver, oppryddingstiltak i førekant, patruljering, base og kontaktpunkt på stasjonen. Eige naudnett, internt naudnett Ja Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Opplæring i bruk av korleis utnytte naudnettet ved bortfall. Betre varslingssystem. Overbelastning på 110 kan kome i vegen for alvorlege hendingar. Behov for befolkningsvarsling Nei Behov for evakuering Nei

152 BEREDSKAP I SAMANHENG MED AREALPLAN UTRYKNINGSTID FOR BRANNVESEN OG AMBULANSE Responstid for brannvesenet er 6 minutt, det vil seie tida frå meldinga vert motteken til utrykkingsstyrken køyrer ut frå brannstasjonen. Dei aller fleste område er innanfor ein radius på minutt. Ambulansane er stasjonert i Saunesmarka i Ulstein kommune og vil kunne når dei fleste område innan minutt frå stasjonen. Vegar som er dårlege, smale eller har hindringingar vil kunne skape problem for uttrykkingskøyretøy. 5.2 ARRANGEMENT Arrangement som Hareidsstemna, Hareidsdagane eller andre hendingar som trekk mykje folk, til dømes i Parken, er det særs viktig å samhandle med utrykningseiningar i førekant av opplegget. Under Hareidsstemna er dette til dømes løyst ved bruk av parkeringsvakter. Førebyggande tiltak Nye utbyggingsområde er vurdert og ligg innanfor uttrykkingstidene til dei ulike instansane. Lokalisering av nye objekt med særskilde krav skal vurderast i kvar enkelt sak. Gjennom parkeringsreglement og Hapark reduserer ein risikoen for til dømes feilparkering som kan vere til hinder for utrykkingskøyretøy. 5.3 SLØKKJEVASSKAPASITET Område med spreidd busetnad i kommunen har i dag ingen eller dårleg tilgang på sløkkjevatn. Brannvernet har, med brannbil på 2000 liter og tankbil på liter, god kapasitet til førsteinnsats. Denne kapasiteten vil vere tilstrekkeleg ved husbrannar og mindre brannar. Elles kan dei fleste område nåast gjennom pumping frå sjø eller vatn/vassdrag der kapasiteten frå brannvernet ikkje er tilstrekkeleg

153 Uønskte identifiserte Blokkert tilkomst til skadestad/ulukkesstad ved arena som samlar store folkemengder hendingar Sannsyn Liv og helse Svært høg - E Svært låg Årsak Ikkje tilviste parkeringsplassar, ikkje planlagt for utrykningsfartøy, snø, anna materiell i vegen. Stabilitet - Manglande dekning av grunnleggande behov. Tal råka/varigheit Stabilitet Forstyrringar i dagleglivet Svært låg Svært låg Konsekvens Eksisterande tiltak Kommunal beredskap Skadeomfanget blir større Arrangement er oppe til vurdering av politiet. Ingen Natur og miljø Naturmiljø Svært låg Eksisterande beredskapsplan Nei Natur og miljø Kulturmiljø Materielle verdiar - Økonomisk tap Svært låg Svært låg Framlegg til tiltak Kjedereaksjon til andre sårbare område Tett samarbeid med utrykkningsetatar i høve store arrangement Ingen kjende Behov for befolkningsvarsling Nei Behov for befolkningsvarsling Nei

154 TERMINOLOGI 6 DSB ISPS IARC IUA NGI NGU NN2000 NRPA NVE PBL SEFRAK SFT SOLAS TØI WHO Direktoratet for samfunnssikkerhet og beredskap International Ship and Port Facility Security International Agency for Research on Cancer Interkommunalt utvalg mot akutt forurensning Norges Geologiske Institutt Norges Geologiske Undersøkelse Normalnull 2000 Norwegian Radiation Protection Authority (Statens strålevern) Norges vassdrags- og energidirektorat Plan- og bygningslova Sektretariatet for registrering av faste kulturminner i Norge Statens Forureiningstilsyn Safety of Life at Sea Transportøkonomisk institutt World Health Organization

155 KJELDER 7 DSB.no URL/dokument/tittel Rettleiar til heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse i kommunen Statistikk, brann i Hareid: Mnd henta September 16 September 16 FYLKESMANNEN.no HAREID KOMMUNE ÅLESUND KOMMUNE KARTVERKET KOMMUNEPROFILEN SSB KRISEINFO LOVDATA NORSKE UTSLIPP NAUTIKK.NET RIKSANTIKVAREN STATENS VEGVESEN STATNETT TØI VIKEBLADET Konsekvensanalyse, fjellskred frå Åkneset Fylkes-ROS Hareid kommune, flodbølge etter skred frå Åkneset Landbrukspåverka vassdrag i Møre og Romsdal Forvaltningsplan for Hjørungdalsvatnet naturreservat Hovudplan for avløp Risiko- og sårbarheitsanalyse for Hareid kommune 2012 Trafikktryggingsplan (2018) 2016/400: Steinsprang i Brandalstranda (Fv. 37) 2015/1475: Rapport over flaumskader i Hareid /69: Samla evalueringsrapport - Dagmar Interkommunalt utval mot akutt forurensing Referansenivå Sjøkart Norgeskart Diverse statistikk Kriminalitet og rettsvesen Kriseinfo Grimstadvatnet naturreservat Hjørungdalsvatnet naturreservat Pelagia Liavåg MARPOL SEFRAK Askeladden Dybdeanalyser av dødsulykker i vegtrafikken 2015 Elektromagnetisk stråling Kartlegging av farlig gods Meiner naudnettet er for dårleg Frå 2018 vil SSR samle inn matavfall Stereoanlegg og kommode på hageavfallsplassen Skal samle kulturminne i Hareid Det visast også til kjeldetilvisningar gjennomgåande i teksten 155 September 16 September 16 Oktober 16 September 16 September 16 September 16 September 16 September 16 September 16 September 16 September 16 September/oktober 16 September 16 September 16 September 16 September 16 September 16 Oktober 16 September 16 Oktober 16 Oktober 16 September 16 Oktober 16 Oktober 16 Oktober 16 September 16 September 16 September 16 September 16 September 16 Oktober 16 58

156 Fylkesmannen i Møre og Romsdal Vàr dato /4533/FMMRATMO/350 Saksbehandlar, innvalslelefon Dykkar dato Dykkar ref. Rådgjevar Atle Morsund, Vår ref. Hareid kommune Rådhusplassen Hafeid flll (TV:Ã/.lllíi l 1",..-.\;.._.- v._:::;u'=. ` l å Tilsyn med kommunal beredskapsplilkt - oversending av tilsynsrapport Fylkesmannen viser til tilsynsbesøket , den førebelse tilsynsrapporten som valt sendt til kommunen og kommunen si tilbakemelding Vi nyttar også høvet til å takke for godt tilrettelagt dokumentasjon, gode samtalar og ei open og imøtekomande haldning til tilsynet. Vedlagt følgjer den endelege tilsynsrappoiten. Tilsynet avdekte fire avvik. Fylkesmannen ber om at kommunen lagar ein plan for når og korleis avvika skal følgjast opp. Planen skal i samsvar med retningslinjene sendast til fylkesmannen seinast seks veker etter tilsynsrapporten er motteken: 12. desember Med utgangspunkt i kommunen sin plan, vurderer fylkesmannen om tilsynssaka kan avsluttast. Kommunen får tilbakemelding om dette seinast tre veker etter fylkesmannen har motteke kommunen sin oppfølgingsplan. Dersom kommunen har spørsmål om tilsynsrappoiten eller oppfølginga, kan fylkesmannen sin tilsynsleiar kontaktast: Ketil Matvik Foldal, ketil.matvik.foldalqdfvlkesmannenno, / Med helsing Helge Mogstad (e.f.) Direktør Ketil Matvik Foldal Fylkesberedskapssjef Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Vedlegg: Tilsynsrapport Postadresse: Telefon: Telefax: E-post: Web: Fylkeshuset postm0ttak@fmmr.n Molde 156

157 fix" Fylkesmannen I Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn Kommunal beredskapsplikt Hareid kommune Tilsynsdato: Rapportdato:

158 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune 2014 Innhald 1 BAKGRUNN OG GJENNOMFØRING FØREMÅLOGHEIMELSGRUNNLAG PÅLEGGOMGJENNOMFØRING TILSYNSTEMA GRUNNLAGSDOKUMENTASJON GJENNOMFØRING HOVUDINNTRYKK RESULTAT FRÅ TILSYNET Avvll< MERKNADER VIDARE OPPFØLGING Side 2 av

159 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune Bakgrunn og gjennomføring Tabellen nedanfor oppsummerar nøkkelopplysningar om gjennomføringa og vidare oppfølging. Dei vidare avsnitta gir utfyllande opplysningar om heimelsgrunnlag, grunnlagsdokumentasjon og deltakarar. Tidspunkt for tilsynet: (formøte) (tilsyn) Adressa til kommunen: Rådhusplassen 5, 6060 Hareid Kommunenummer: 1517 Kontaktperson i kommunen: Kai RuneBjørke Fylkesmannen sitt tilsynslag: Ketil Matvik Foldal (tilsynsleiar) Atle Morsund Tilsynsrapporten er skriven av: Atle Morsund Tilsynsrapporten er godkjent av: Helge Mogstad Førebels tilsynsrapport sendt: Endeleg tilsynsrapport sendt: Kommunen sin frist for oppfølgingsplan: Føremål og heimelsgrunnlag Føremålet med tilsynet er å sjå til om Hareid kommune sitt arbeid med samfunnstryggleik og beredskap er i samsvar med aktuelle krav fastsett i sivilbeskyttelseslova og forskrift om kommunal beredskapsplikt. Tilsynet er gjennomført med heimel i 29 i sivilbeskyttelseslova og 10 i forskrift om kommunal beredskapsplikt. 1.2 Pålegg om gjennomføring I Justis- og beredskapsdepartementet sitt embetsoppdrag til fylkesmennene er det fastsett at fylkesmannen skal føre tilsyn med kommunane sitt arbeid med samfunnstryggleik og beredskap. Tilsyna skal gjennomførast i samsvar med DSB sin tilsynsrettleiar og det skal førast tilsyn med den einskilde kommune minimum kvart fjerde år. 1.3 Tilsynstema I møte mellom DSBog fylkesmennene i mars 2014 presiserte DSBat alle krav i forskrift om kommunal beredskapsplikt skal vurderast under tilsyna i Side 3 av

160 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune Grunnlagsdokumentasjon Dessedokumenta vart sendefrå kommunentil fylkesmannenfør tilsynet: Nr. Dokument Kommuneplan Arealdelen ROS analyse ROS-analyse av brann og ulykkesberedskapen i Hareid Beredskapsplan- HeilskaplegROS-analyse Notat- Beredskapsarbeid i høve til kommunestyret sitt vedtaki PS99/12 Vedtak i kommunestyret Beredskapsplanfor Hareid kommune Beredskapsplan- Planfor kriseleiing- Operativ del av beredskapsplanen Planstrategi Hareid kommune Kommuneplan Kommuneplan Kommuneplan Beredskapsarbeid Møtereferat- - Arealdelen Planomtale Arealdel Føresegner og retningsliner Hareid kommune - Tilråding - Beredskapsrådet Beredskapsrådet Brannordning for Hareid brannvesen Rapport - telekommunikasjonsbrot Evaluering- Øving Fårikål2013 Samla evalueringsrapport Kopi av arbeídsavtalari Leiaravtalefor rådmann - Dagmar - Mars Hareid kommune, 6 stk. Datering Ikkje datert Ikkje datert Ymse Side 4 av

161 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune Gjennomføring Formøte med Hareid kommune vart gjennomført Tilsynsbesøk med opningsmøte, intervju og sluttmøte vart gjennomført Kven som deltok går fram av tabellen under. Deltakarar Anders Riise Bent Arild Grytten Nils Yngve Nupen Kai-Rune Bjørke Olav Helt Brubakk Live Gandborg Stilling Ordførar Rådmann Kommunalsjef Beredska pskoordinator Brannsjef Branningeniør X Ketil Matvik Foldal Fylkesberedskapssjef >< >< Atle Morsund Rådgjevar X >< X X x >< X Side 5 av

162 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune Hovudinntrykk Både dokumentgjennomgangen og tilsynsbesøket viste at Hareid kommune er medviten om oppgåver og ansvar for samfunnstryggleik og beredskap. Kommunen har dei siste to-tre åra teke kraftig tak i oppgåver og ansvar for samfunnstryggleik og beredskap. Arbeidet framstår som gjennomtenkt, systematisk og godt forankra. Kommunestyret si handsaming av ROS-analyseog beredskapsplan gir god forankring og retning for arbeidet. Systematisk oppfølging er godt dokumentert, m.a. gjennom møtereferat og evalueringar. Heilskapleg ROS-analyse og overordna beredskapsplan er på plass, men har nokre mindre manglar. Dette gjeld blant anna behovsvurderingar og planar for befolkningsvarsling og evakuering og beredskapsplanen sin funksjon som overbygning for anna beredskapsplanverk i kommunen. Kommunen bør også vurdere utarbeiding av ei meir praktisk oversikt over beredskapsdokumentasjon og aktivitetar i beredskapsorganisasjonen. Side 6 av

163 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune Resultat frå tilsynet Tilsynet avdekte fire avvik. Tre forhold er kommenterte som merknader. 3.1 Avvik Avvik er definert som manglande oppfølging av krav fastsett i sivilbeskyttelseslova iforskrift om kommunal beredskapsplikt. 14 og 15og/eller Avvik nr. 1 Hareid kommune sin heilskaplege ROS-analysen omfattar befolkningsvarsling og evakuering. ikkje vurdering av behovet for Regelverksti/vising: Forskrift om kommunal beredskapsplikt 2, tredje ledd, litra f. Utdjupande kommentar: Forskrift om kommunal beredskapsplikt Iistar i 2 opp ei rekkje minimumskrav til kva ein heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse skal innehalde. Ei vurdering av behovet for befolkningsvarsling og evakuering er blant desse. Hareid kommune sin analyse manglar dette, men oppfyller alle andre minimumskrav. Avvik nr. 2 Hareid kommune sin beredskapsplan oppfyller ikkje alle forskriftskrava til innhald. Regelverkstilvising: Forskrift om kommunal beredskapsplikt 4, første ledd og andre ledd, litra d) Utdjupande kommentar: Forskrift om kommunal beredskapsplikt fastset i 4 ei rekkje minimumskrav til beredskapsplanen sitt innhald og planen sin funksjon. Hareid kommune sin beredskapsplan oppfyller ikkje kravet om samordning og integrering av andre beredskapsplanari kommunen og hos andre relevante offentlege og private aktørar. Planen oppfyller heller ikkje krava om evakueringsplan og plan for befolkningsvarsling. Avvik nr. 3 Hareid kommune sin beredskapsplan er ikkje oppdatert i samsvar med forskriftskravet. Regelverksti/vising: Forskrift om kommunal beredskapsplikt 6, andre ledd. Utdjupande kommentar: Beredskapsplanen er ikkje oppdatert etter hovudrevisjonen og kommunestyret si behandling i Det framgår heller ikkje av plandokumentet kven som er ansvarleg for oppdatering av planen. Avvik nr. 4 Hareid kommune har ikkje eit system for dokumentasjon av at krava i forskrift om kommunal beredskapsplikt er oppfylte. Side 7 av

164 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune 2014 Rege/verkstí/vising: Forskrift om kommunal beredskapsplikt 9 Utdjupande kommentar: Dei langt fleste forskriftskrava er oppfylte, og dette byggjer sjølvsagt på at det føreligg skriftleg dokumentasjon av ulike typar. Kommunen har likevel ikkje dokumentasjon på alle forskriftskrav er oppfylte -verken enkeltvis eller i ei samla framstilling. Kravet i forskrift om kommunal beredskapsplikt må elles sjåast i samanheng med kommunelova 23 nr. 2 som pålegg administrasjonssjefen eit generelt internkontrollansvar. Administrasjonssjefen skal sørgje for at administrasjonen vert driven i samsvar med lover, forskrifter og overordna instruksar, og at den er gjenstand for tilfredsstillande kontroll. Side 8 av

165 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapsplikt i Hareid kommune Merknader Merknader er definerte som forhold som ikkje oppfyller definisjonen av avvik, men som fylkesmannen meiner det er grunn til å påpeikefor å sikre god oppfølgingav beredskapsplikta. Merknad nr. 1 Kommunenbør gjennomføre/fullføre gjennomgåanderevisjon av beredskapsplanverket,jf. avvik nr. 2. Kommunen bør i denne samanhengen vurdere om planverket (plan for kriseleiing, del- og seksjonsplanar) bør samlast i ClM eller kvalitetssystem. Beredskapsrådet bør i samsvar med kommunestyrevedtak av brukast som premissleverandør og godkjenningsorgan. Merknad nr. 2 Kommunen bør vurdere utarbeiding av ein plan eller anna Styringsdokument som kan fungere som ei operativ overbygning, oversikt og ramme for kommunen sitt arbeid med samfunnstryggleik og beredskap,og vere eit bindeledd mellom strategiskeplanar og ROS-analysar,beredsl<apsplanverkog aktivitet. Avvik 4 kan ivaretakast gjennom ei slik overbygning. Det same gjeld andre konkrete forhold som ikkje oppfyller definisjonen av avvik, men der kommunen har forbetringspotensial, for eksempel: - tydelegare rutinar for oppdatering av planverk - tydelegare rutinar for evaluering - både av øvingar og reelle hendingar. tydelegare rutinar for gjennomføring av opplæring og øvingar. tydelegare rutinar forfaste møte i kriseleiingaog beredskapsrådet. Merknad nr. 3 Dei mest vesentlegesamfunnstryggleik-og beredskapsdokumenta(den heilskaplegeros-analysen og den overordna beredskapsplanen og eit eventuelt styringsdokument som nemnt i merknad 2) bør synleggjerast i oversiktsdelen av kommunen sin planstrategi. Side 9 av

166 Fylkesmanneni Møre og Romsdal Rapport etter tilsyn med kommunal beredskapspllkt i Hareid kommune Vidare oppfølging Fylkesmannen ber om at kommunen lagar ein plan for når og korleis det avdekte avviket skal følgjast opp. Planenskalsendasttil fylkesmannenseinastseksveker etter tllsynsrapporten er motteken. Med utgangspunkt i kommunen sin plan, vurderer fylkesmannen om tilsynssaka kan avsluttast. Kommunen får tilbakemelding om dette seinast tre veker etter fylkesmannen har motteke kommunensin oppfølgingsplan. Dersom kommunen har spørsmål om tllsynsrapporten tilsynsleiar kontaktast: eller oppfølginga, kan fylkesmannen sin Ketil Matvik Foldal, ketil.matvik.foidai@fylkesmannen.no, / Side 10 av

167 HAREID KOMMUNE Saksnr. Klassering Stad Dato 2014/1245 X00 Hareid Plan for lukking av avdekte avvik Avvik nr. 1 Hareid kommune sin heilskaplege ROS-analysen omfattar ikkje vurdering av behovet for befolkningsvarsling og evakuering. Plan for lukking av avvik 1: Hareid kommune vil innan ha gjennomført vurdering av behovet for befolkningsvarsel og evakuering.. Avvik nr. 2 Hareid kommune sin beredskapsplan oppfyller ikkje alle forskriftskrava til innhald. Plan for lukking av avvik 2: Hareid kommune vil innan ha ein beredskapsplan som oppfyller kravet om samordning og integrering av andre beredskapsplanar i kommunen og hos andre relevante offentlege og private aktørar. Basert på plan for lukking av avvik 1, vil ein innan ha fått i stand rutinar for befolkningsvarsel og plan for evakuering. Avvik nr. 3 Hareid kommune sin beredskapsplan er ikkje oppdatert i samsvar med forskriftskravet. Plan for lukking av avvik 3: Hareid kommune vil innan revidere og oppdatere beredskapsplanen i tråd med forskrift om kommunal beredskapsplikt 6, andre ledd. Det skal i beredskapsplanen kome tydeleg fram når og kven som har ansvaret og gjer oppdateringar i planen. Avvik nr. 4 Hareid kommune har ikkje eit system for dokumentasjon av at krava i forskrift om kommunal beredskapsplikt er oppfylte. Plan for lukking av avvik 4: Hareid kommune vil innan ha fått på plass eit system for samling av dokumentasjon som syner at alle forskriftskrav til ei kvar tid er oppfylte. Hareid kommune vil nytte krisestøtteverktøyet CIM til dette arbeidet. Postadresse: Besøksadresse postmottak@hareid.kommune.no Rådhusplassen 5 Rådhusplassen 5 Telefon: Telefaks: Org. nr: Bankgiro: 6060 HAREID Rådhusplassen

168 Fylkesmannen i Møre og Romsdal Vår dato /4533/FMMRATMO/350 Saksbehandlar. innvalstelefon Dykkar dato Dykkar ref. Rådgjevai' Atle Morsund, Vår ref. Hareid kommune Rådhusplassen 5 å i ' 6060Hareid WA g g KKB Hi inn' lflåll ' I Avslutning av tilsyn med kommunal beredskapsplikt ZOILl/l I _ ^ å X00 Fylkesmannen i Møre og Romsdal førte i 2014 tilsyn med Hareid kommune si oppfølging av den kommunale beredskapsplikta. Tilsynsbesøk vart gjennomføit , og endeleg tilsynsrappoit valt sendt til kommunen Under tilsynet vart det avdekt fire avvik: 1. Hareid kommune sin heilskaplege ROS-analyse omfattar ikkje vurdering av behovet for befolkningsvarsling og evakuering. 2. Hareid kommune sin beredskapsplan oppfyller ikkje kravet om samordning og integrering av andre beredskapsplanar i kommunen og hos andre relevante offentlege og private aktørar. Planen oppfyller heller ikkje krava om evakueringsplan og plan for befolkningsvarsling. 3. Beredskapsplanen er ikkje oppdatert etter hovudrevisj onen og kommunestyret si behandling i Det framgår heller ikkje av plandokumentet kven som er ansvarleg for oppdatering av planen. 4. Hareid kommune har ikkje eit system for dokumentasjon av at krava i forskrift om kommunal beredskapsplikt er oppfylte. I samband med oversending av tilsynsrappoiten, plan for oppfølging (lukking) av avvika. vart kommunen beden om å utarbeide ein Plan for oppfølging av avvika framgår av kommunen sin epost av Planen føreset at alle avvika skal lukkast i løpet av første halvår Etter fylkesmannen si vurdering er kommunen sin plan føremålstenleg, gjennomførbar og avvika vil verte følgde opp i løpet av rimeleg tid. Retningslinene for fylkesmannen sitt tilsyn med kommunal beredskapsplikt legg elles ikkje opp til at det skal førast eksplisitt kontroll med oppfølginga. Fylkesmannen avsluttar derfor tilsynet med Hareid kommune med dette brevet. Vi ber likevel om å bli orienterte dersom kommunen ikkje klarer å etterleve sin eigen oppfølgingsplan. Postadresse: Telefon: Telefax: E-post: Web: Fylkeshuset postmottak@fmmr.no \v\v\v.fy1kesmannen.no 6404 Molde 168

169 side 2 av 2 Dersom kommunen har spørsmål om tilsynsrapporten sin tilsynsleiar kontaktast: eller oppfølginga, kan fylkesmannen Ketil Matvik Foldal, keti1.matvik.folda1@fvlkesmannen.no, / Med helsing Helge Mogstad (e.f.) Direktør Ketil Matvik Foldal Fylkesberedskapssjef Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. 169

170 Formannskapet si handsaming: Røysting: Samrøystes vedteke. Innstilling/vedtak: 1. Hareid kommunestyre vedtek den interkommunale konsekvensanalysen for fjellskred slik den ligg føre. 2. Hareid kommunestyre vedtek Beredskapsplan for fjellskred, Aktørplan generell del, datert desember 2015, slik den ligg føre. Konsekvensanalysen og Aktørplanen skal vere grunnlag for Hareid kommune sin eigen handlingsplan knytt til beredskap for fjellskred. 170

171 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1214 Løpenr /2016 Klassering 140 Sakshandsamar: Silja Øvrelid, Plan, utvikling, byggesak og geodata Utvalsaksnr Utval Møtedato 148/16 Formannskapet /16 Kommunestyret GODKJENNING AV KONSEKVENSANALYSE FJELLSKRED FRÅ ÅKNESET OG AKTØRPLAN - GENERELL DEL / 2016/1214 Tilråding frå rådmannen: 1. Hareid kommunestyre vedtek den interkommunale konsekvensanalysen for fjellskred slik den ligg føre. 2. Hareid kommunestyre vedtek Beredskapsplan for fjellskred, Aktørplan generell del, datert desember 2015, slik den ligg føre. Konsekvensanalysen og Aktørplanen skal vere grunnlag for Hareid kommune sin eigen handlingsplan knytt til beredskap for fjellskred. Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 171

172 Vedlegg: Nr. Namn 1 Konsekvensanalyse Fjellskred frå Åkneset 2 Beredskapsplan for fjellskred Aktørplan Generell del Samandrag av saka/saksopplysningar: Konsekvensanalysen (vedlegg 1) er ein del av eit interkommunalt prosjekt initiert av Norddal kommune. Analysen har kartlagt funksjonar og infrastruktur som vil bli berørte av eit fjellskred. Konsekvensanalysen har sitt utspring i arbeidet med å få på plass eit heilskapleg plansystem frå nasjonal plan til lokale aktørplanar. Den nasjonale beredskapsplanen og objektplanen for Åkneset er ferdigstilt. Det er desse to planane i tillegg til konsekvensanalysen som er styrande for aktørplanverket. Aktørplanverket er todelt. Den eine delen består av ein generell del som er felles for alle aktørar (vedlegg 2), og som vert vedlikehalden av Åknes/Tafjord IKS, Fylkesmannen og politiet. Den andre delen er kommunen sin eigen plan for handtering av situasjonen. Hareid kommune har i dag ikkje ein slik plan. Den generelle aktørplanen og konsekvensanalysen i tillegg til Hareid kommune sin overordna beredskapsplan vil vere førande for utarbeiding av Hareid kommune sin eigen handlingsplan for Åkneset. Vurdering og konklusjon: Konsekvensanalysen og den generelle aktørplanen som no ligg føre er viktige dokument for utarbeiding av Hareid kommune sin eigen handlingsplan for flodbølgje frå store fjellskred (Åknes). Det er dokument som er med på å syne dei heilskaplege konsekvensane for heile regionen som kan verte råka, og også korleis ein kan sikre betre samordning av handtering av situasjonen. Rådmannen rår difor kommunestyret til godkjenne konsekvensanalysen og den generelle aktørplanen slik dei ligg føre. Folkehelse konsekvensar: Ingen kjende. Miljøkonsekvensar: Ingen kjende. Økonomiske konsekvensar: Ingen kjende. Beredskapsmessige konsekvensar: Hareid kommune vil stå betre rusta til å handtere uønskte hendingar. Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Kai-Rune Bjørke Leiar Utvalssak nr: Side: 2 av 2 172

173 Konsekvensanalyse Fjellskred frå Åkneset Kommunane Norddal, Stordal, Stranda, Sykkylven, Ørskog, Skodje, Ålesund, Sula, Hareid, Ørsta 173

174 Innhald Innhald Innleiing Kritisk infrastruktur Straum Telekommunikasjon Bustader og fritidsbustader Kommunal infrastruktur Vatn Avløp Samferdsel Fylkes- og europavegar Kommunale vegar Bygningar med viktige samfunnsfunksjonar Næringsliv Bedrifter i evakueringssona Bedrifter som lagrar miljøfarleg stoff Gardsbruk innanfor evakueringssona Oppdrettsnæring Forsyning Kulturminne Informasjon Befolkningsvarsling Mediehandtering Generelt Evakueringsplanar Evakuerte- og pårørandesenter (EPS) Lagerlokale Helikopterlandingsplassar Kommandoplass (KO) Vedlikehald

175 1 Innleiing Arbeidet med interkommunal konsekvensanalyse for fjellskred frå Åkneset har sitt utspring i arbeidet med å få på plass eit heilskapleg plansystem frå nasjonal plan til lokale aktørplanar. Den nasjonale planen er ferdigstilt, og objektplanen for Åkneset er også på plass. Objektplanen gir eit oversiktsbilde over viktige samfunnsmessige konsekvensar ved eit fjellskred. Desse konsekvensane vil ein gjennom denne ROS-analysen belyse meir konkret, slik at involverte kommunar har eit godt grunnlag for å revidere sitt beredskapsplanverk. Konsekvensanalysen er del av eit interkommunalt prosjekt initiert av Norddal kommune. Analysen har kartlagt funksjonar og infrastruktur som vil bli berørte av eit fjellskred. Det er dei inste kommunane som vil ha største konsekvensane av eit fjellskred. Definisjon på risiko i ei ROS-analyse er sannsynet for ei uønskt hending, og konsekvensen av denne. I dette dokumentet har ein sett vekk frå sannsynet for fjellskred. Risiko og sannsyn er kartlagt av geofagleg kompetanse, og er offentleggjort gjennom fleire fagrapportar. Utgangspunktet er at eit skred vil kome «før eller seinare». Fokuset vidare er retta mot konsekvensar, sårbarheitsreduserande tiltak og beredskapsplanar som skal sikre liv og helse. Analysen skal gi eit grunnlag for å vurdere konsekvensar, planlegge for sårbarheitsreduserande tiltak, og utarbeide beredskapsplanverk. Risikovurdering Risiko og oppskyllingssoner definert av geofagleg kompetanse Konsekvensanalyse Kartlegg funksjonar og infrastruktur som blir berørt av fjellskred Kommunale beredskapsplanar Beskriv sårbarheitsreduserande tiltak i dei ulike kommunane, samt tiltak for å redde liv og helse Figuren viser korleis ROS-analyse for fjellskred er sett saman av ulike element. Analysen tek utgangspunkt i evakueringssonene som politiet har sett for området. Dette er oppskyllingshøgdene med tillegg av tryggleikssoner og ev andre taktiske vurderingar. Det er samfunnet innanfor evakueringssonene som må konsekvensvurderast. I tillegg må følgjekonsekvensar for resten av lokalsamfunna vurderast. Evakueringssonene ligg på

176 Kartet viser Åknes og estimerte oppskyllingshøgder i Storfjordbassenget Åkneset ligg på vestsida av Sunnylvsfjorden i Stranda kommune. Fjellsida ovanfor Åkneset er ustabil, og det er dokumentert fare for fjellskred. Eit fjellskred frå Åkneset vil gje flodbølgjer og katastrofale konsekvensar langs Storfjord-bassenget. Med utgangspunkt i geologisk kartlegging og overvaking er det i rapportane utarbeidd fleire scenario for moglege fjellskred ved Åknes. Scenarioa har ulike sannsynsestimat, skredvolum, oppskyllingshøgder og konsekvensar. Desse scenarioa må reknast som teoretiske utgangspunkt for arealplanlegging og beredskap. På absolutte skalaer er det ikkje mogleg å fastsetje nøyaktige sannsyn for fjellskred. Det er heller ikkje mogleg å utarbeide presise scenario for fjellskred og følgjekonsekvensane. Til dette er det for stor uvisse knytt til nøkkelparameter som volum, hastigheit for skredmassane og vidare simuleringane av flodbølgjene. For Åknes er det er det utarbeidd seks scenario med skredvolum frå 6 til 54 millionar m 3 og sannsynsestimat frå 1/1000 til 1/5000 per år. I samsvar med den nasjonale beredskapsplanen for fjellskred, skal beredskapsplanlegging ta utgangspunkt i scenario med årleg sannsyn på 1/5000. For Åkneset er dette på 54 millionar m3. Dette volumet er ut frå tilgjengeleg kunnskap rekna som det maksimale skredvolumet. (Henta frå objektplan for Åkneset) 4 176

177 2 Kritisk infrastruktur 2.1 Straum Det er fire nettleverandørar i det aktuelle området: Mørenett, Nord Vest Nett AS, Sykkylven Energi og Stranda Energi. Dei har alle gjort konsekvensvurderingar for sine område, og vurdert aktuelle tiltak som kjem fram av tabellen. Straumforsyninga er viktig også for andre viktige samfunnsfunksjonar som data- og telefoni. Konsekvensar Norddal kommune Tafjord Det vil bli stopp i overføring av produksjonskraft frå Tafjord. Valldal Deler av Valldal blir straumlaust. Norddal og Eidsdal Deler av sentrum begge stader bli straumlause. Tiltak: Med fråkopling av øydelagt nett, vil forsyning på øvre deler kunne oppretthaldast. Fjørå Deler av Fjøra nedre del vil bli straumlaust. Vika Deler av Vika nedre del vil bli straumlaus. Linge Deler av Lingestranda vil bli straumlaus. Stranda kommune Geiranger Straumnettet vil bli heilt øydelagt, men der vil også vere lite igjen å forsyne. Hellesylt All straumforsyning i sentrum og forsyning mot Sunnylvsbygda vil bli øydelagt. Stranda /sentrum Liten del av nettet som vert råka. 11 nettstasjonar vil bli overfløymde, nokre av desse vil truleg ikkje bli øydelagde og kan settast i drift igjen etter nedvask. Dei forsyner elles for det meste næringskundar. Liabygda Høgspentnettet vil ikkje bli råka. Liabygda kan forsynast frå Stordal-sida. Stordal kommune Sentrum i Stordal, industriområde mot Stordalselva og framføringa til Stordalstunnelen blir berørt. Tiltak Tafjord Med fråkopling av øydelagt nett, kan ein oppretthalde forsyning i øvre delar av Tafjorden, samt sikre 22kV forsyning mot Norddal, Eidsdal og Geiranger. Valldal Fråkopling av øydelagt nett og utlegging av mellombelse kablar vil kunne oppretthalde forsyning i øvre deler av Valldal sentrum. Beredskapslager av utstyr etablert. Norddal og Eidsdal Med fråkopling av øydelagt nett, vil forsyning på øvre deler kunne oppretthaldast. Fjørå Med fråkopling av øydelagt nett, vil forsyning kunne oppretthaldast på store deler av Fjørå. Vika Ved å iverksette oppgitt fråkopling av øydelagt lavtspentnett vil ein kunne oppretthalde forsyning på store deler av Vika. Linge Med reservekabel i Lingestranda kan ein gjenopprette forsyning via Linge gjennom tunellen til Liabygda. Geiranger Dersom der er område som skal vere befolka og ha straum umiddelbart etter eit ras, må det plasserast ut straumaggregat. Hellesylt Nettet kan forsynast frå Tomasgård i Hornindal og frå Stranda så langt det er intakt. Ev. utbygging av Frøysadal kraftverk vil kunne forsyne kundane i Sunnylvsbygda så lenge det er vatn. Stranda /sentrum Fausa kraftstasjon bør stoppast før eit ras for å minimere skader. Liabygda Tiltak for Valldal vil gjenopprette forsyning. Berørt distribusjonsnett vil bli kopla frå. Ørskog energi ser ikkje behov for ekstra beredskapsmateriell. Gjeninnkopling og utbetring vil blir gjort når det er klart for det

178 Konsekvensar Ørskog kommune Sjøholt Deler av sentrum ligg i oppskyllingssona, stort sett sentrum som blir berørt. Hovudforsyninga frå Giskemo vil ikkje bli berørt. Vestre/Vaksvika Stordalslinja vil bli oversvømt på eitt punkt. Skodje kommune Vil vedkome Håhjem industriområde. Ålesund kommune Muleg vatn inn i nokre nettstasjonar. Sula kommune Delar av området Solevågen sør for ferjeleiet kan bli straumlaus. Sykkylven kommune Nettstasjonsbygg i betong og stort sett over oppskyllingssona. Dei nettstasjonane som er lokalisert i oppskyllingssona, dvs. under kote 4, er plassert innvendig i bygg/industribygg, eller er skjerma av fabrikkbygg/andre bygg. Konsekvensen for straumforsyninga rundt fjorden vert vurdert som mindre alvorleg. Sykkylven Energi vurderer stort sett å kunne oppretthalde straumforsyninga i deira område. Ørsta kommune Sæbø Oversvømming av nettstasjoner og mastepunkt. Deler av Sæbø blir straumlaust. Hareid kommune Det vil ikkje bli konsekvensar av betyding for straumforsyninga verken i Hareid sentrum eller i Hjørungavåg. Sjøholt Kople frå distribusjonsnett berørt av oppskylling. Forsyne ikkje-evakuert område frå alternativt nett. Vestre/Vaksvika Demontering av defekt nettdel og utlegging av mellombels kabel, alternativt (v. stor øydelegging nedlooping frå (22kV) 132kV på Øvrebust. Linjestrekninga ligg i ring, og kan matast frå begge sider. Aktuelle nettstasjonar vil bli fråkopla. Ikkje planlagt tiltak med ekstra beredskapsmateriell. Dei som er berørt, har installert pumper som vert aktivert. Legge ut midlertidig kabel. Montere aggregat på utvalt stasjon. Bygningsmessig forsterking av utsette nettstasjonar. Ombygging til berøringssikker utføring på høgspentlina. Utkopling av utsette anleggsdelar før raset. Utlegging av mellombels kabel, alternativ forsyning frå Urke og Øye. Provisorisk nettstasjon for forsyning av mellombelse installasjonar. Oppsummering: Nettselskapa har gjennom sine konsekvensvurderingar gitt kommunane eit godt bilde over korleis ein kan forvente at straumforsyninga blir. Det er dei inste kommunane som har størst utfordringar her, og dette må det takast høgde for i beredskapsplanverket

179 2.2 Telekommunikasjon Ekom-tilbydarar som leverer ekom-infrastruktur og tenester i området har gjennomført ROSanalyser for området. Det vil bli store utfordringar med sambandet når skredet har gått i store delar av regionen. Både telefoni, datatrafikk og mobiltelefoni blir råka. Dette gjeld også Nødnettet, men her finst det mulegheiter for reserveløysingar som det blir arbeidd med. Truleg vil mest all tele- og datatrafikk frå Skodje og innover langs Storfjorden vil bli hardt eller totalt råka. Det vil bli arbeidd med å finne redundante løysingar, men dette er eit problemstilling som alle kommunane ut til Skodje må ta inn over seg i vidare planlegging. Kartlegging av alternativt samband Norddal kommune Har tilgang på radioar internt. Har fire radioamatørar i kommunen. Satelittelefonar. Må fullføre avtale med Mørenett om liason inn i kriseleiing for å nytte deira samband ut. Stranda kommune Kommunen har satelittutstyr i alle bygdelag. Ønskjer tilleggsreservenett pr. dato (VHF), arbeider med å få dette til. Vil arbeide for å ha samband mellom Stranda Hellesylt Geiranger via VHF. Ekstra nødnett-telefonar i alle bygdelag. Stordal kommune Satelittelefonar Ørskog kommune Satelittelefonar. Kommunen har 8 berbare og 2 fastmonterte VHF, 2 basestasjonar. Vil registrere kontaktpersonar i Småbåtlaget og jaktvald for å knyte kontakt opp mot eigarar av VHF og jaktradioar. Skodje kommune Ingen Ålesund kommune Satelittelefonar Sula kommune Ingen. Vurderer å kjøpe inn satelittelefonar som eit generelt beredskapstiltak. Sykkylven kommune Satelittelefonar. Anna samband; Røde kors har: 8 berbar VHF, 1 basestasjon VHF, GPS. Heimevernet, Jaktradioar, Radioamatørar Ørsta kommune VHF, Satelittelefonar, Røde kors eige samband. Hareid kommune Satelittelefonar 7 179

180 3 Bustader og fritidsbustader Ei rekke fastbuande og tilreisande må flytte. I fleire kommunar blir kommunesentra og andre bygdesentra direkte berørt. Kommunar som har bustader og fritidsbustader i evakueringssona må sende informasjonsskriv til dei om situasjonen. I tillegg trengst oversikt over kor mange som har opphald i evakueringssona på dagtid, dvs. kartlegge arbeidsplassar. Kommunar Antal bustader Antal fritidsbustader Opphald på dagtid Norddal Ca. 600 Stordal 80 1 Ca. 120 Stranda Ca Sykkylven Ca elevar Sula 44 1 Ca. 150 Ørsta 63 8 Ca. 300 Hareid 48 3 Ca. 500 Ålesund 66 Skodje 0 20 Ca. 100 Ørskog 72 3 Ca Totalt Ca Kartlegging av bustader og fritidsbustader i kommunane, samt kor mange som oppheld seg i evakueringssona på dagtid (2015). Campingplassar er ikkje medrekna her. Det er eigne rutinar for befolkningsvarsling. Når det gjeld sikring av verdiar, og flytting av inventar så er det eigar sitt ansvar. Det bør opplysast om at alle som har brannforsikring også har naturskadeforsikring. Kommunane må også informere dei bustadane som ligg i sikker sone, men som vil bli isolert på grunn av at infrastruktur som veg forsvinn. Dei må orienterast om situasjonen, og sjølv gjere ei vurdering på korleis dei vil forhalde seg til situasjonen

181 4 Kommunal infrastruktur 4.1 Vatn Vassforsyning er ein del av kommunane sin kritiske infrastruktur. Brot på vassforsyninga ved ei flodbølgje vil også gje konsekvensar for bebygging som ligg ovanfor oppskyllingshøgdene. Konsekvensar skal handterast av aktuell kommune og ev vassverkseigar. Kartlegging Norddal kommune Tafjord, Norddal og Eidsdal vil kunne stenge områda i evakueringssona med små tiltak. I Valldal vil det krevje større tiltak for å for å kunne forsyne austsida av elva då vassleidningar som kryssar elva kan bli øydelagt. Truleg vil den fram mot Berdalsbrua ikkje ryke då den er nedgraven. Nedre del av Fjørå som er tilknytt vassverket vil miste tilførselen då vatnet kjem frå andre sida av fjorden. Stranda kommune For Hellesylt og Geiranger vil alt som ligg i faresonen verte øydelagd. For Stranda vil det sannsynlegvis vere mindre øydeleggingar, og for Liabygda minimale. Stordal kommune Truleg små skader Ørskog kommune Ingen kjende konsekvensar Skodje kommune Ingen kjende konsekvensar Ålesund kommune Ingen kjende konsekvensar Sula kommune Ingen kjende konsekvensar Sykkylven kommune Ingen kjende konsekvensar Ørsta kommune Ingen kjende konsekvensar Hareid kommune Ingen kjende konsekvensar 9 181

182 4.2 Avløp Avløp er ein del av kommunane sin kritiske infrastruktur. Brot på avløp ved ei flodbølgje vil også gje konsekvensar for bebygging som ligg ovanfor oppskyllingshøgdene. Konsekvensar skal handterast av aktuell kommune. Kartlegging Norddal kommune Djupvassutsleppet og nedre del av avløpsnettet vil blir øydelagt i alle bygdene, og kloakken vil då strøyme fritt. Stranda kommune For Hellesylt og Geiranger vil alt som ligg i faresonen verte øydelagd. For Stranda vil det sannsynlegvis vere mindre øydeleggingar, og for Liabygda minimale (kun utløp hovudleidning kloakk). Stordal kommune Øydelagde pumpestasjonar / reinseanlegg Ørskog kommune Usikkert for avløp (avhengig av situasjon, om ventilar vert slått opp m.m.) Skodje kommune Hovudavløp frå silanlegg på Håhjem og silanlegget er utsatt ved ei flodbølgje Ålesund kommune Ingen kjente konsekvensar Sula kommune Ingen kjente konsekvensar Sykkylven kommune Kan føre til oppstuvning av sjøvatn ved enkelte utslepp. Silanlegg kan verte berørt. Ørsta kommune Kan råke kloakkreinseanlegg på Sæbø og Vartdal, samt pumpestasjon på Sæbø. Hareid kommune Ingen kjente konsekvensar

183 5 Samferdsel Eit større fjellskred vil medføre at fleire vegstrekningar truleg blir øydelagt. Dette vil gje store samfunnsmessige utfordringar. Nokre stader vil ein ha omkøyringsmulegheiter, medan ein andre stader vil bli isolert. Sjøvegen kan ikkje nyttast når ein kjem til eit visst farenivå, og vil bli stengt. 5.1 Fylkes- og europavegar Konsekvensar for fylkes- og europavegar blir teikna inn på kart på Det er aktuelt å gradere vegstrekningane då nokre kan haldast opne lenger enn andre i forkant av eit skred. Konsekvensar Tiltak Kaialternativ, omkøyringsalternativ Norddal kommune 2 ferjekaier Linge ikkje omfattande skader Eidsdal - dårleg og utsett for større skade. Vegar / bruer / tunnelar Fv 91 Eidsdal-Norddal (kote 2,0 2,5m) Fv 91, bru i Eidsdal Fv 91, bru i Norddal Kaiene blir evakuert og stengt. Ulike beredskapsløysingar bør vurderast og prioriterast. Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Kaialternativ Kai til Tafjord kraft i Tafjorden den mest robuste der inne. Valldal sandtak si kai er ganske robust. Fv 92 Sylte-Fjøra-Tafjord Fleire mindre bruer og kulverter kan få skader. Bru i Muldalen og i Tafjorden på ustabil grunn. Tafjord Kraft-brua er ganske solid. Tunellar utsett for skade på elektrisk materiell. I Vika fare for utskylling av fylling. Fv 93 Fjøra-Selboskar (kote start ca 3 m) Fv 63 Eidsdal-retning skulen (kote start ca 2 m) Fv 63 Linge-Valldal-Sylte grustak (kote 2 til 5m) Fv 63, Muribrua i Valldal - fare for erosjon. Fv 650 Linge fk-lingetunnel (kote 6 til 9m) Stranda kommune 4 ferjekaier Geiranger og Hellesylt - ute av drift med omfattende skader (rasert). Gravaneset, ny kai i Solid, mindre skade Stranda, ny kai i Usikkert skadeomfang Vegar / bruer / tunnelar Fv 63 Union Hotell-Ørnevegen (kote 5 til 7m), sekundere skred kan bli uløst i Grandestranda. Fv 63 Grandebrua, usikker fundamentering. Fv 650 Gravaneset-Liabygda (start kote 2,3m) Fv 60 Stranda sentrum Fv 83 Uksvika (mindre skader) Fv 60 Hellesylt sentrum, to bruer. Nytt kryss og vegsystem overfor sentrum blir truleg øydelagt. Store deler av infrastruktur blir øydelagt. Hellesyltportalen tunnel skader på elektriske installasjonar På Relling og Dale i Norddal (i samarbeid med kommunen) På kommunevegen ett stykke oppe i Tafjord (i samarbeid med kommunen) Fjøråtunnelen må avsperrast Ved barnehagen i Fjørå Ved Eidsdal skule (i samarbeid med kommunen) Ved Djupøyna (må drøftast med kommunen) Sperrast frå vest ved innløpet til Overåtunnelen Kaiene blir evakuert og stengt. Ulike beredskapsløysingar bør vurderast og prioriterast. Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Ved avkøyring til Fjordsenteret og fysisk bom i Ørnevegen Ved inngangen til Ringsettunnelen Ved Opshaug sandtak Ved Ljøen og Tryggestad Framme i Synnylvsbygda Sperrepunkt i samråd med kommunen Omkøyringsalternativ: Mellom Eidsdal og Norddal - smal og litt dårlig privatveg over fjellet, spesielt på Eidsdal sida. Kaia på Gravaneset er den som truleg kjem først i drift. Omkøyringsalternativ Geiranger har veg mot aust utanom vinteren. Liabygda forbindelse til Stordal. Stranda vil ha forbindelse til Sykkylven. Deler av Hellesylt har veg til Hornindal. Ljøen til Stranda

184 Stordal kommune Vegar / bruer / tunnelar Fv 650 Stordal skule-dyrkorn (kote 3 til 11m). Lita bru i sentrum vil få mindre skader. Sentrum - Stordalstunnelen får utvasking, kanskje blir heile vegfyllinga skylt i fjorden. Dyrkorn, halvbru med utsette pilarbrufundament Stordal- og Dyrkorntunnelen går truleg klar vedr. sjøvatn og elektronisk materiell blir spart Ørskog kommune Vegar E 39 Steinholt-kryss til kommuneveg vest for sentrum, hovudferdselsvegen mellom Ålesund og austlandet. Vegen blir overskylt, men vil kunne bli reetablert på kort tid. Fv 104 Solnørdalen, ingen større skader Skodje kommune Vegar / bruer E 39 hovudferdselsvegen mellom Ålesund og austlandet blir over skylt, men vil truleg bli reetablert på kort tid. E 39 bru på Solnør - utvasking på fundament. E 39, bru i Dragsundet utsett for mindre skader. E 39 Håhjem, Vaulen har dårleg grunn, leire. Fv 661 blir overskylt i Dragsundet. Fv 656, Glomsetbrua, fundament utsett for erosjon, store vassmengder ut og inn Ålesund kommune 2 ferjekaier Magerholm utsett for overskylling, men truleg operative etter kort tid. Vegar / bruer Fv 60, oppstillingsfelt på Magerholm blir over skylt, men truleg operative etter kort tid. Fv 656 litt berørt på Magerholm på en kortare strekning, sårbar fot i sjøen. Sula kommune 2 ferjekaier Solevåg utsett for overskylling, men vil truleg motstå påkjenningane. Sulesund er litt utsett for overskylling, men vil truleg motstå påkjenningane. Sykkylven kommune 3 ferjekaier Sykkylven utsett for overskylling, men motstår truleg påkjenningane. Forsterka med tanke på flodbølgje. Hundeidvik litt utsett for overskylling, men motstår truleg påkjenningane. Vegar / bruer Fv 60 Sykkylven fk - Aure sentrum, overskylt på Aure, men vil truleg bli reetablert på kort tid. Fv 60, Aureosbrua utsatt for erosjon Fv 73 Aure Ramstaddalen litt berørt på Aure Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Frå aust ved Stordal skule og frå vest ved innløpet til Visettunnelen i samråd med kommunen. Ulike beredskapsløysingar bør vurderast og prioriterast Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Sperrepunkt Steinholt kryss i samråd med kommunen og like vest for sentrum ved kryss til kommuneveg. Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Sperrepunkt på Valle, kryss ved fv 656 og på Tøsse i samråd med kommunar Interrimveg kan etablerast raskt om stabilitet blir problem Sperrepunkt ved tunnel, hindre tilførsel til E39 Kaiområdet evakuert og stengt. Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Sperrepunkt på begge sider av kaiområdet på Magerholm Kaiområda blir evakuert og stengt. Sperrepunkt vert etablert ned mot kaiområdet i samråd med kommunen og/eller i kryss med fv. 61. Kaiområda blir evakuert og stengt. Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Sperrepunkt mot kaiområdet og i Aure sentrum både for fv 60 og fv 73 i samråd med kommunen. Sperrepunkt på begge sider av brua. Kontroll gjennomførast før brua vert tatt i bruk. Viktig å få avklart om avsperring vil kome nedanfor, i eller ovanfor Steinholtkrysset. På grunn av avsperring av Europaveg må omkøyringsmuligheiter avklarast Det er omkøyringsalternativ for dei utsette strekningane og punkta

185 Fv 71, Sykkylvsbrua - fundamentering utsett. Landområde blir overskylt, men unngår truleg større skader på vegkonstruksjon, Ørsta kommune 6 ferjekaier Festøy utsett for litt overskylling, men motstår truleg påkjenningane. Sæbø og Leknes utsett for overskylling, men vil truleg motstå påkjenningane. Trandal og Standal utsett for overskylling, mindre skader. Vegar E 39 Festøy-Ørsta, på både Nordre Vartdal og i Ørsta sentrum er det små sjansar for at vegen blir overskylt E 39, bru over Ørstaelva, fundament kan vere litt utsett for erosjon. Fv 655, Sæbø sentrum lite utsett for skader. Fv 655, Øye lite utsett for skader. Fv 41, Bjørke - Viddal, utsett for overskylling nokre stader, på Bjørke ved utgangen av tunnel er det dårleg fyllingsgrunn i sjøen, bru på Bjørke, fundament kan vere litt utsett for erosjon. Fv 70, Festøy-Standal, eit par punkt på grensa til oppskylling. Bru på Standal. Hareid kommune 2 ferjekaier Hareid er utsett for litt oppskylling, men motstår truleg påkjenningane. Vegar Fv 37, Hareid-Brandal, når opp til vegen som truleg tåler det. Fv 37, bru nr Brandalsbrua Kaiområdet evakuert og stengt. Strekningar vert evakuert og fysisk avsperring etablert: Sperrepunkt fleire stader i samråd med kommunen Alternativ omkøyring for utsett strekning i Ørsta sentrum. Urke og Øye har veg utav området mot Hornindal. Alternativ omkøyring for utsette strekningar og punkt

186 5.2 Kommunale vegar Det finst ei rekkje kommunale vegar som i ulik grad blir råka av ei flodbølgje. Kommunane må ha planar for stenging av dei som ligg innanfor evakueringssonene, og kartlegge ev omkøyringsmulegheiter. Kartlegging Norddal kommune Valldal - Syltegata, og begge Moabrautene, Åsevegen, Muribøbrua, og vegen framover. Fjørå - Nerhusvegen Tafjord - over brua, kommunal både framover og nedover. Ingen i Norddal Eidsdal - Gjerthagen Stranda kommune Kommunale vegar i alle bygdelag, fylkesvegar og ferjekaier. Alle vegane fører til/frå sårbare funksjonar Stordal kommune Ca 40 m tilkomstveg Dyrkorn lite sårbare funksjonar Ca 500 m i Stordal sentrum sårbare funksjonar Ørskog kommune Sjøkanten, Måsøyra, Kyrkjevegen, Årøyvegen, Øyravegen, Sjøholtvegen, Prestegardsvegen, Kråvegen, Ryssebøvegen, Naustvegen. Skodje kommune Ingen kommunale vegar. Ålesund kommune Sula kommune Ingen vegar må stengast, eller står i fare for å bli rivne bort. Nokre vegar kan blir berørt på Kvasnes/Sunde slik ein må vurdere omkøyringsalternativ. Dette gjeld mest private vegar. Sykkylven kommune Dalevegen frå Rv 60 Fram til Aure gamle bru. Kyrkjevegen frå rundkøyringa til kyrsset v. Storgata. Vegen frå rundkøyringa forbi kykjre, til og med Aure gamle bru og Haugsetvegen fram til Storhallen. Straumgjerde: Delar av Sørestrand-vegen v/riksheimsgjerde og Straumsheim, inkl. Straumen bru Ørsta kommune Vegen til Hustadneset frå Sæbø, veg til Sæbøneset, havnevegen på Vartdal, og veg til Finnes. Hareid kommune Gåsneset Hjørungavår, Raffelneset sentrum, Strandgata sentrum, Almestadbakken Brandal, Brandalsvegen - Brandal

187 6 Bygningar med viktige samfunnsfunksjonar Ei rekkje offentlege bygg samt bygg med andre viktige samfunnsfunksjonar ligg innanfor evakueringssona. Desse må ha ein plan for korleis dei skal handtere ei stenging av området. Kartlegging Norddal kommune Rådhus, sjukeheim, omsorgsbustader, Kraftsenteret, Elvetun - bustad for funksjonshemma, Syltebøen barnehage, to kyrkjer, Muritunet, Mørenett, biblioteka, Storfjord Helsesenter, NAV, tannlege Stranda kommune Hellesylt: Skule, omsorgssenter, barnehage Geiranger: Skule, barnehage, omsorgssenter, brannstasjon, kyrkje Stranda: Rådhuset, legesenter, bustader vanskelegstilte (Fjordgården), kyrkje Stordal kommune Brannstasjon, legekontor/helsesenter, barnehage og kommunehus. Ørskog kommune Ørskog rådhus ( ligg i Sjøholt Næringsbygg), Årøyhaugen barnehage, Nord Vest Nett AS, Ørskog kyrkje, Samfunnshus, NAV, tannlege Skodje kommune Ingen Ålesund kommune Ingen Sula kommune Nausthaugen bo- og behandlingssenter Sykkylven kommune Ungdomsskulen, Legesenter, NAV-kontor, Barne- og familietenestene ( m.a. helsestasjon, ppt, jordmor, flyktningkontor), dagsenter funksjonshemma, Sykkylven kyrkje. Ørsta kommune Sagafjord hotell, Hjørundfjordheimen, Sæbø skule, Tussa Kraft, Velle skule Hareid kommune Trafikkterminal hurtigbåt/buss Kommunane må ha beredskapsplanar for flytting av kommunale funksjonar i evakueringssona, og vidare drift av desse i nye lokalitetar. Det må også takast høgde for at kommunal infrastruktur som serverar m.v. ligg trygt plassert

188 7 Næringsliv 7.1 Bedrifter i evakueringssona Ein føreset av involverte bedrifter lagar beredskapsplan som minimum inneheld følgjande punkt: Flytting av tilsette «Stenging» av produksjon Flytting av materiell (produksjonsutstyr, lagervarer mv) Tiltak for å avgrense forureining / utslepp av miljøskadelege stoff. Detaljert opplisting over næringsdrivande i evakueringssona ligg i det kommunale planverket. Kartlegging Norddal kommune Valldal: Mørenett, Valldal Grønt, Fjellro Turisthotell, Fjordhagen, oppdrettsanlegg, småbåthamn, 2 bensinstasjonar m/verkstad, 2 daglegvarebutikkar, 4 andre butikkar, to serveringsstader, 3 campingplassar, fleire mindre bedrifter Tafjord: Daglegvarebutikk med bensinutsal, TAFJORD adm.bygg og kraftverk, 1 campingplass Norddal: Daglegvarebutikk, verkstad, 2 overnattingsbedrifter, 1 campingplass Eidsdal: 2 daglegvarebutikkar, 1 suvenirbutikk, Stranda kommune Hellesylt: Bensinstasjon, 4 butikkar (2 daglegvare, 2 suvenir), Ole Ringdal, Formvac, HT bygg, 2 kafear, hotell (pt ikkje i drift), campingplass. Geiranger: 1 bensinstasjon, fleire butikkar ( 1 daglegvare, fleire suvenir), 3 campingplassar, 4xhytteutleige, 3 hotell, fleire mindre bedrifter, brannstasjon Stranda: Trafoanlegg, 1 bensinstasjon, fleire butikkar/servicefunksjonar, 1 hotell Stordal kommune 3 møbelbedrifter, 2 eigedomsselskap, 2 daglegvarebutikkar, 1 camping, 1 verkstad, 1 bensinstasjon, 1 serveringsstad, fleire mindre bedrifter Ørskog kommune Bensinstasjon, 2 daglegvarebutikkar, 1 campingplass 1 serveringsstad, Bygdebladet, 3 verkstader, Nordvest Nett AS, El Sikkerhet Møre AS, 1 trelasthandel, fleire mindre bedrifter Skodje kommune Undertun på Glomset, Oppdrettsanlegg, delar av Håhjem næringsomåde og delar av campingplass på Håhjem Ålesund kommune Ingen Sula kommune 1 hotell, 1 serveringsstad, 1 gatekjøkken, fleire mindre bedrifter Sykkylven kommune Sykkylven sentrum: 19 ulike forretningar i sentrum ulik varehandel, 8-12 kontor/bibliotek/andre tenester. 9 fysioterapi/behandling/velværebedrifter, 7 serveringsstader Ramstaddal: 1 daglegvareforretning Industribedrifter langt fjorden; frå Ørsneset til Vikøyra: 19 verksemder, 1 transportverksemd, i tillegg 2 industrilokale med ulike små verksemder. Straumgjerde: 3 verksemder, samt transportterminal Ikornnes: 2 verksemder (m.a. Ekornes ) Tusvik til Hundeidvik: 2 verksemder Ørsta kommune Ørsta sentrum: 1 bensinstasjon, 2 butikkar Sæbø: Myklebust Miljømøbler AS, 1 hotell, 2 campingplassar

189 Vartdal: 1 serveringsstad, 1 butikk, 4 verksemder Barstadvik: 2 verksemder Hareid kommune Rolls Royce / OHI Eiendom - Hjørungavåg, Hareid skipsservice AS / Hareid Industribygg, Dimo AS Hareid, Aasen bildemonering, Brandal Næringsdrivane skal gjerast merksam på at dei ligg i faresona, og at det bør utarbeidast ein plan. Kommunane skal bistå i dette arbeidet om ønskjeleg. Kommunane må ta ein gjennomgang med dei næringsdrivande som driv med forsyning (drivstoff og mat), og vurdere tiltak som er muleg å planlegge for. 7.2 Bedrifter som lagrar miljøfarleg stoff Flodbølgjer kan råke lager for drivstoff, industrikjemikaliar og andre farlege stoff som kan true liv og helse. Kommunane er ansvarleg for å kartlegge slike forureiningskjelder, og kommunane og eigarane skal ha planar for skadeførebygging og handtering av forureining. Hovudstrategien er å fjerne alle vesentlege forureiningskjelder før eit fjellskred går. Dette er særleg viktig for forureiningskjelder som gir akutt livsfare, for eksempel ammoniakk i kjøle- og fryselager. Andre forureiningskjelder, for eksempel lagertankar ved bensinstasjonar skal også tømmast. Kartlegging Norddal kommune Valldal: Shell og Hydro bensin og diesel, Valldal Grønt - ammoniakk Eidsdal: Fjord1 - diesel Tafjord: Bensinstasjon, Tafjord kraftproduksjon olje og diverse kjemikalier Småbåthamner i alle bygdelaga som har dieseltankar Stranda kommune Stranda: Stabburet AS ammoniakk og fyringsolje, Statoil, Vital seafood: fikseolje, Stranda småbåtlag, Fjordlaks, fleire næringseigedomar med fyringsolje, reinseanlegg? Hellesylt: YX bensinstasjon Geiranger: YX bensinstasjon, Nettbuss diesel, reinseanlegg? Stordal kommune Helland Møbler, Stordal Møbler, Coop Stordal har noko miljøgiftige stoff. Stordal Auto og Ek Bil as har truleg meir miljøgiftige stoff. Ørskog kommune Stopp 69, bensin diesel og propan, Sjøholt buss AS olje, Sjøholt Maskin bensin og spillolje, TK Mek AS - fyringsolje Skodje kommune Ingen Ålesund kommune Ingen Sula kommune Ingen Sykkylven kommune Ekornes og Sandella; TDI isocyanat(cyanidgass) (storulykke-verksemder). Møre Trafo; trafo-olje og diesel. Europrofil, Hjellegjerde, Brunstad; fyringsolje og diesel. Sykkylven stål; fyringsolje, diesel, nitrogentank. Straumgjerde: Sykkylven storbilservice diesel, tidl. Tema/aquaservice: fyringsolje. Diesel-tankar ved Sykkylven småbåthamn og Ikornnes småbåthamn

190 Ramstaddal; OAJ Løseth; bensin og diesel Ørsta kommune Vartdal Gjenvinning AS Hareid kommune Norway pelagic / Scombrus Hjørungavåg og Fryseriet / Norway pelagic Hareid, amoniakk Kommunar som har bedrifter som lagrar miljøfarleg avfall i evakueringssona må utarbeide oversikt over alle store lagertankar i området, og gjere ei risikovurdering utifrå mengder og verkestoff. Det må planleggast for flytting av miljøfarlege stoff på oransje nivå. 7.3 Gardsbruk innanfor evakueringssona Kartlegging Norddal kommune Melchiorgarden, Petter Melchior, ca 200 mjølkegeiter Ivergarden, Stein Ivar Krohn, 10 storfe, 25 sauer + lam Hauen, Oddrun Grønningsæter, ca 70 sauer + lam Stranda kommune Arne Korsbrekke, 4 kyr og 6 ungdyr Jørn Bernhard Stadheim, 87 sauer og lam, 178 geiter, bukkar og ungkje Stordal kommune Ingen med dyr Ørskog kommune Ingen driftsbygningar, mindre delar av dyrka mark Skodje kommune Ingen Ålesund kommune Ingen Sula kommune Ingen Sykkylven kommune Øygardsvika, Tandstad; gnr/bnr 20/3. Inga sjølvstendig drift ingen dyr. Ørsta kommune 1 pelsdyrfarm på Øye Finnes Pernille Finnes, 12 kviger Hareid kommune Ingen Det er dyreeigarane som har plikt til å syte for at dyra ikkje kjem i fare i samband med følgjer av eit ras. Gardsbruka skal orienterast om at dei ligg i faresona, og at det bør utarbeidast planverk for dette. Involverte kommunar skal gå i dialog med dei, slik at ein saman med Mattilsynet kan legge akseptable planar. I tillegg må ein vurdere konsekvensar for gardar som ligg trygt, men som blir isolerte då vegforbindelsen forsvinn. Her vil det vere utfordringar knytt til kraftforforsyning, henting av mjølk og slaktedyr, tilgang på vatn og straum m.v. Mattilsynet må også vere med i denne diskusjonen. Ein må vere merksam på årstidsvariasjonar, smittefare for sanerte dyr m.v

191 7.4 Oppdrettsnæring Det er fleire oppdrettsanlegg i utsett område. Ei flodbølgje kan føre til at oppdrettsanlegg bryt saman, og fisken rømer. Dette vil medføre store miljømessige og økonomiske konsekvensar. Oppdrettsnæringa utarbeider eigen beredskapsplan for å handtere denne utfordringa, men det er viktig med god dialog med kommunane der anlegget er lokalisert. Kartlegging Norddal kommune Fjordlaks - Vinsneset Stranda kommune Fjordlaks Overåneset (2 stk), Oksvika, Fausa Stordal kommune Ingen Ørskog kommune Ingen Skodje kommune Glomnes, oppdrettsanlegg Ålesund kommune Sula kommune Ingen Sykkylven kommune Ingen Ørsta kommune Sjøanlegg: Aqva Farms Vartdal A/S, Marine Harvest Norway A/S, Landanlegg: Vartdal fiskeoppdrett A/S, Westeren Seapordukts A/S, Profunda A/S, Marine Harvest Norway AS, Urke Fiskeoppdrett A/S Hareid kommune Ingen anlegg i drift 8 Forsyning Ein vil miste forsyningstilgangen inst i Storfjorden då bensinstasjonar og butikkar ligg i faresona. Her vil ein verken har butikkar tilgjengeleg eller forsyningstilgang. Andre stader vil ein ha butikkar, men vil mangle forsyningstilgang. Ørskog vil også bli råka, men dei kan få forsyningar utanfrå. Kommunane skal ta ein gjennomgang med dei næringsdrivande, og vurdere tiltak som er muleg å planlegge for

192 9 Kulturminne Biologisk mangfald er ikkje kartlagt i faresonene. Kulturmiljø får ein gjort lite med, men det skal i kvar kommune takast ei vurdering på om ein har verdiar i evakueringssona som bør flyttast til sikker sone på oransje nivå. Kartlegging Norddal kommune Kyrkjene m/inventar, Minnestøtter, Naustrekkene, Kaihusa, Syltegata Torestova (galleri), Torebuda Stranda kommune Hyskjet naturreservat, Geiranger og Presten naturreservat, Gamle naust, Nokre fjordgardar (Matvika, Åkneset, Syltavik), Nedste del Trondhjemske postveg. Stordal kommune Stordalsholmen Ørskog kommune Gamle Ørskog hotell, Ørskog kyrkje, Prestegarden Skodje kommune Nokre frå, registrert i Sefrak Ålesund kommune Ingen Sula kommune Ingen Sykkylven kommune Ramstadkaia m. naustmiljø, Røneset 2 hus + naust og løa, gravrøys på Ørsneset. Den gamle handelsstaden i Tusvik (eigar Torunn Kjemphol -bustad) Cylindra, Tusvik Sykkylvens eldste møbelfabrikk. Straumgjerde gamle kai Hjortholbuda Ørsta kommune Hareid kommune Ishavsmuseet Aarvak, Brandal Kulturminne i Askeladden (både automatisk freda- og nyare tids kulturminne) i berørte område bør kvalitetssikrast, dvs. undersøke om dei framleis er på staden, om GPS-koordinatane er rette, og dokumentere med bilete. Oversiktsbilete av kulturminne i landskapet er også viktig å ha for ettertida. 10 Informasjon Det blir utarbeidd ein eigen informasjonsplan knytt til fjellskred. Dette blir ein sideplan av objektplanane som er utarbeidd. Det er viktig at kommunane samordnar seg opp mot informasjonshandteringa. Ein veit at det blir eit enormt medietrykk, og med så mange involverte partar er det lett å kome med motseiande informasjon. Kommunane har eit stort informasjonsansvar for alle som oppheld seg i kommunen samt eigne tilsette. I tillegg er dialogen med andre kommunar, aktørar i eiga kommune og samspel med Fylkesmannen og andre regionale aktørar viktig. Informasjonsplanen bør vere styrande for alle kommunane, og det bør vurderast om det skal utarbeidast felles tiltakskort for informasjonshandteringa

193 10.1 Befolkningsvarsling Befolkningsvarsling er eit kommunalt ansvar, og i dag er dette ivaretake gjennom Åknes-Tafjord IKS. No har overvakingssenteret blitt ein del av NVE, og kommunane vil kjøpe denne tenesta med NVE då det er overvakingssenteret som har utstyr og kompetanse på dette. Det skal utarbeidast ein interkommunal plan for befolkningsvarsling Mediehandtering Det vil bli etablert eit mediesenter på Stranda. Dei fleste kommunane vil likevel oppleve medietrykk, og det er viktig å ta høgde for dette. Media vil vere ute i alle berørte kommunar for å finn gode saker. Kommunane bør tenkje gjennom kvar det kan etablerast lokalisering for media. Dette blir utfordrande i ein situasjon med flytting og reetablering av eigne funksjonar. I nokre bygder vil det vere lite tilgjengelege lokalitetar. 11 Generelt 11.1 Evakueringsplanar Kommunane bør tilby offentlege bygg og næringsdrivane å utarbeide evakueringsplanar til opphenging i bygget. Dette for å få einsarta utforming, og for å sikre at informasjonen er rett i forhold til samlingsplassar mv Evakuerte- og pårørandesenter (EPS) Involverte kommunar må planlegge etablering og drift av EPS saman med politiet Lagerlokale Det vil vere stort behov for lagerplass. Kommunane må kartlegge kva alternativ som finst for å møte dette behovet Helikopterlandingsplassar Luftrommet blir i ein periode den einaste ferdselsvegen inn og ut av området. Det må etablerast landingsplassar for helikopter, og desse bør vere i tilknyting til kommandoplassar og samleplassar. Dette må kome fram av beredskapsplanane Kommandoplass (KO) Det bør kome fram i kommunalt planverk kvar det skal etablerast Ko i samråd med politiet. 12 Vedlikehald Konsekvensanalysen skal reviderast ein gong kvart fjerde år. Åknes/Tafjord IKS vert ansvarleg for at dette vert gjennomført i samarbeid med beredskapskontaktane i kommunane. Neste revidering vert hausten

194 Beredskapsplan for fjellskred Aktørplan - generell del Versjon 1 Desember

195 Innhald 1. Innleiing Generelt Definisjonar Føremål Ansvar Ansvarsfordeling Aktørane sitt ansvar Organisering Kartlegging av eigen risiko Opplæring og øving Oppdatering og vedlikehald Risiko- og sårbarheitsanalyse (ROS) Farenivå og beredskapsnivå Varsling Aktørvarsling Befolkningsvarsling Informasjon / kommunikasjon Ekstern informasjon / kommunikasjon Intern informasjon / kommunikasjon

196 1. Innleiing Det er utarbeid beredskapsplanverk på tre nivå: Nasjonal beredskapsplan og objektplan for det aktuelle scenarioet er styrande for aktørplanverket. Det er utarbeidd ein plan for kvart fjellparti (objektet) som er under overvaking. Objektplanane skal sikre lik forståing mellom alle aktørane som har ansvar og roller knytt til beredskap mot fjellskred, og skal ligge til grunn for dei ulike aktørplanane. Aktørplanar er beredskapsplanane som kvar aktør utarbeider for å handtere ei slik hending. Fjellskred er eit komplekst scenario som krev samhandling mellom alle involverte aktørar. Fylkesmannen har eit regionalt samordningsansvar, og kommunane eit lokalt samordningsansvar. I forlenginga av dei tre nivåa med beredskapsplanar vil aktørplanane omfatte slikt planverk: På grunnlag av objektplanen utarbeider dei berørte kommunane ei interkommunal konsekvensanalyse. Andre aktørar må også utarbeide konsekvensanalyser for sine område. Det lokale planverket (aktørplanverket) er todelt: Ein generell del som er felles for alle aktørar, og som vert vedlikehalden av Åknes/Tafjord IKS, Fylkesmannen og politiet. Aktørane sine beredskapsplanar for deira handtering av situasjonen: o Kommunane sine planar o Andre offentlege aktørar sine planar o Næringsdrivande og andre private aktørar sine planar 3 196

197 Kommunane er i Sivilbeskyttelseslova 14 og 15, og forskrift til denne 2-4, pålagt å vurdere risiko og farar og utarbeide beredskapsplaner. Nokre er omfatta av Storulykkesforskrifta, og er i medhald av 7 og 11 i denne pålagt systematisk arbeid for førebygging av og avgrensing av konsekvensar av ulykker som kan ramme, og ha beredskapsplanverk for handtering av desse. For andre vil storleik og kompleksitet vere avgjerande for omfanget av beredskapsplanverket. Behova kan vere frå detaljerte beredskapsplanverk til sjekklister og informasjon til oppslag. Alle aktørar som er berørt må vere kjende med innhaldet i den generelle delen, og vite om det overordna planverket. Alle tilsette må vere godt orientert om alle delar av planverket, eige og overordna. 2. Generelt 2.1 Definisjonar Faresoner Evakueringssoner Flytting Evakuering Område som kan verte råka av eit skred og sekundære verknader av skred som t.d. flodbølgjer. Oppskyllingsberekningar av flodbølgjer er basert på storleiken på skredet og topografien i fjorden, og er berekna for ulike skredscenario i fjorden. Desse blir lagt til grunn i byggesaker. Faresone og tryggleiksmargin på 60 % som er fastsett av politiet. I tillegg kan det vere andre område som er fastsett evakuert etter oppmoding frå kommunane. Flytting av personar og materiell i kontrollerte former til ny stad etter beskjed frå kommunal kriseleiing i samråd med Fylkesmannen Tvungen flytting av personar etter ordre frå politiet for å ivareta liv og helse. 2.2 Føremål Målsettinga med beredskapsarbeidet er å kunne varsle så tidleg at folk i fastsett evakueringssone kan flytte eller evakuere i god tid før eit eventuelt ras kjem. Beredskapsplanen skal vere ein omtale av ansvar, organisering og oppgåver dersom det oppstår ein situasjon der det er stor fare for, eller har gått eit ras frå Åkneset, Hegguraksla 4 197

198 eller Mannen. Planen skal hjelpe dei som bur eller har sitt virke i evakueringssona til å føle seg trygge. Planverket skal bidra til samhandling, kjennskap til kvarandre og god dialog. Liv og helse skal alltid prioriterast framfor flytting av materielle verdiar. 3. Ansvar 3.1 Ansvarsfordeling NVE er ansvarleg for dagleg drift, vedlikehald og vidareutvikling av fjellskredovervakinga på overvakingssenteret. Dei skal forsyne lokale, regionale og nasjonale styresmakter med den risikoinformasjonen som er naudsynt i arealplanlegging, beredskapsplanlegging og krisehandtering. Aktørar som er nemnt i det regionale planverket (objektplan) skal utarbeide aktørplanar. Andre aktørar som har tilhald i evakueringssona blir også oppmoda om å utarbeide planverk. Kommunane har overordna ansvar for tryggleiken til alle som oppheld seg i eigen kommune. Kommunane har i tillegg spesifikt ansvar for tryggleik i eiga verksemd. Næringsdrivande har ansvar for eiga bedrift og tilsette. Planverk skal samordnast med kommunen. Folk som bur eller har fritidsbustad i evakueringssona må tenke gjennom eigen situasjon. Ein er sjølv ansvarleg for sine materielle verdiar. Fylkesmannen har ansvar for samordning ved kriser og katastrofar i fredstid. Fylkesmannen sitt samordningsansvar gjeld informasjonsflyt, optimal ressursutnytting og oppretthalding av samfunnsviktige funksjonar. Politiet har ansvaret for evakuering i ein akuttfase. Politiet vil regulere ferdsel og forby opphald i bestemte område. Politiet kan påby ei verksemd å stanse drift, ta seg inn på privat eigedom eller område, eller påby område evakuert. 3.2 Aktørane sitt ansvar Aktørane skal sjå til at: Det er gjort ei tilstrekkeleg kartlegging av konsekvensar for eiga verksemd ut frå farevurderinga som ligg føre 5 198

199 Planen er dekkande for aktøren sin organisasjon og verksemd Beredskapsansvarlege og tilsette er kjend med planverket og sin funksjon Nøkkelpersonell er fortrulege med ansvar og oppgåver Aktuelle prosedyrar og instruksar er kjent Dei tilsette er kjent med planane for flytting / evakuering til sikker stad, og har fått opplæring i høve til ansvar og oppgåver dei kan bli tildelt Planen har oppdatert namn- og telefonlister Planen vert øvd med jamne mellomrom Kommunal kriseleiing er orientert om planane 3.3 Organisering Kvar aktør må vurdere korleis ein vil organisere beredskapsarbeidet. Ved større verksemder bør det vere ei beredskapsgruppe som er ansvarleg for utarbeiding og vedlikehald av beredskapsplanverket. Gruppa bør halde seg orientert om overordna beredskapsplanverk. 3.4 Kartlegging av eigen risiko Det er gjennomført eit analysearbeid på kommunalt nivå. Andre aktørar og bedrifter må kartlegge eigen risiko ut i frå objektplanane og den interkommunale konsekvensanalysen. 3.5 Opplæring og øving Alle tilsette skal vere informert om beredskapsplanen og vere kjend med si rolle. Dei skal ha opplæring i forhold til ansvar og oppgåver som dei kan bli tildelt. Instruksar og prosedyrar skal vere oppdatert, øvd og evaluert. 3.6 Oppdatering og vedlikehald Aktørplanverket skal haldast ved like og ajourførast. Minst ein gong i året må den som er ansvarleg for planen gå gjennom den og ajourføre eventuelle endringar. Ved revidering og evaluering av risikoanalysar er det viktig at dette blir samanhalde med beredskapsplanen slik at naudsynte endringar blir gjort. I tillegg til å vedlikehalde kommunalt beredskapsplanverk, må kommunane sjå til at beredskapsplanane til alle aktørar innafor sitt geografiske område er samordna. For å best mogleg sikre ei samordna handtering av situasjonen må beredskapsplanverket henge saman, både med overordna planverk og med sideordna aktørar sitt planverk

200 Vedlikehald av den generelle delen vil Åknes/Tafjord Beredskap IKS, Fylkesmannen og politiet ta ansvar for. Kvar aktør er ansvarleg for eige planverk. 4. Risiko- og sårbarheitsanalyse (ROS) Sjølve trusselen er omtalt i objektplanen, der det grove konsekvensbildet også er synleggjort. I tillegg er det laga ei eiga konsekvensanalyse for dei involverte kommunane knytt til Åkneset, som er det mest omfattande scenarioet. Andre aktørar som har behov for ei meir detaljert kartlegging, er sjølve ansvarleg for å gjennomføre ROS-analyse for sitt ansvarsområde som grunnlag for beredskapsplanverket. Kart som viser faresoner og evakueringssoner er publiserte på 5. Farenivå og beredskapsnivå Geologisk situasjon Farenivå Beredskapsnivå og -tiltak Stabil bevegelse Stabil bevegelse, sesongvariasjon Lav fare Grøn beredskap: Overvaking Planlegging Øving Økt bevegelse, utover sesongvariasjon Moderat fare Gul beredskap: Intensivert overvaking Gjennomgang av planverk Aktivering av samordningsfora Forberede komplekse tiltak Informasjonstiltak Akselererande bevegelse Høg fare Oransje beredskap: Intensivert beredskap Flytting av sårbare objekt Reduksjon av aktivitet og ferdsel Skred nær føreståande Raud beredskap: Evakuering Ekstrem fare Redning Raud beredskap: Skred har gått, kan gå igjen Oppretthalde evakuering Re etablering av overvaking Ingen eller liten fare for skred Lav fare Grøn beredskap: Normalisering Samanheng mellom geologisk situasjon, farenivå, og beredskapsnivå og -tiltak 7 200

201 Alle tiltak er planlagde utifrå fire beredskapsnivå som i tid følgjer dei førehandsdefinerte farenivåa; grøn, gul, oransje og raud. Farenivåa gir uttrykk for aukande sannsyn for eit skred i nær framtid, og gradvis kortare tid til eit eventuelt skred. Endringar i farenivå vert fastsett av overvakingssenteret (NVE). Alle aktørar skal setja i verk tiltak ut frå gjeldande beredskapsnivå, og for å få samtid i handlingane skal Fylkesmannen samordne aktivitetane. Kommunane samordnar lokal aktivitet opp mot Fylkesmannen. Omtale av farenivå og beredskapstiltak finn ein i objektplanen kapittel 4, og må sjåast på som ein del av dette kapittelet. I tillegg er det laga ei generell, felles sjekkliste for kvart beredskapsnivå: Førebuingsfasen, gul beredskap Varsling / informasjon Tiltak / instruksar Rapportering /etterarbeid Mottak av varsel om heva beredskapsnivå Vidarevarsling ut i eigen organisasjon Brukarar, pårørande og tilsette skal informerast om situasjonen Etablere tett kontakt med kommunal kriseleiing ev fylkesmannen for regionale aktørar Beredskapsgruppa skal kallast saman for å gå gjennom beredskapsplanane, og drøfte situasjonen Leiinga går gjennom alle prosedyrar og instruksar med dei tilsette Sjekke at telefonlista til nøkkelpersonar i verksemda er oppdatert Førebu tiltak på oransje nivå Førebu flytting til sikker stad Gå gjennom organisering av støttegruppene Førebu pakking av prioritert utstyr, og merke desse Oppfølging av brukarar og tilsette Evaluering av det som har hendt Evaluering og forslag til endring av beredskapsplan 8 201

202 Flyttefasen, oransje beredskap Varsling / informasjon Tiltak / instruksar Rapportering /etterarbeid Mottak av varsel om heva beredskapsnivå Vidarevarsling ut i eigen organisasjon Brukarar, pårørande og tilsette skal informerast om situasjonen Etablere tett kontakt med kommunal kriseleiing ev fylkesmannen for regionale aktørar Ved varsel om oransje beredskap skal det setjast i gang førebuing av flytting Leiar sjekkar at intern beredskapsgruppe og alt nøkkelpersonell er fortrulege med sitt ansvar og sine oppgåver Det skal setjast i verk pakking av prioritert materiell / utstyr Ved varsel om flytting, skal denne straks setjast i verk etter eige planverk i samråd med fylkesmannen Førebuing av mottaksstad Oppfølging av brukarar og tilsette Evaluering av det som har hendt Evaluering og forslag til endring av beredskapsplan Evakueringsfasen, raud beredskap Varsling / informasjon Tiltak / instruksar Rapportering / etterarbeid Mottak av varsel om heva beredskapsnivå. Vedtak om evakuering vert gjort av politiet Vidarevarsling ut i eigen organisasjon Varsel kan i kritiske høve bli gitt med automatisk telefonoppringning / sms eller tyfon Evakuering vert straks sett i verk i samsvar med eige planverk Liv og helse har prioritet Oppfølging av brukarar og tilsette Evaluering av det som har hendt Evaluering og forslag til endring av beredskapsplan 9 202

203 6. Varsling 6.1 Aktørvarsling Aktørvarsling er varsling ut til alle organisasjonar som er direkte involvert, og som har ei rolle i beredskapsarbeidet. Ansvaret for varsling om farenivåheving til aktørar som er spesifisert i objektplan ligg hos overvakingssenteret, som skal ha system og planverk som ivaretek rask og effektiv formidling av varsel og stadfesting på mottak. Aktørar som tek i mot varsel er ansvarleg for vidarevarsling i eigen organisasjon, og for å sette i verk tiltak i samsvar med nytt farenivå etter gjeldande planverk. 6.2 Befolkningsvarsling Befolkningsvarsling er informasjon ut til innbyggjarar, andre med opphald i faresona og bedrifter som ikkje er aktørar i den organiserte beredskapen. Denne varslinga skal i tid følgje aktørvarslinga så tett som muleg, og skal normalt følgjast opp med relevant informasjon ut i media. Befolkningsvarsling er eit kommunalt ansvar, og i fleire av scenarioa er det fleire involverte kommunar. Dette blir ivaretatt gjennom Åknes/Tafjord Beredskap IKS, som har ansvar for å drive og vedlikehalde befolkningsvarslingssystem. Ein kan varsle både via talemelding, sms og tyfonar. Det er lagt inn førehandsproduserte meldingar. 7. Informasjon / kommunikasjon 7.1 Ekstern informasjon / kommunikasjon Det er utarbeidd eigen plan for krisekommunikasjon som ein del av objektplanen. Denne er styrande for den eksterne informasjonen og retningsgivande for det kommunale informasjonsarbeidet. Kommunalt tilsette skal vise til kriseleiinga ved ordførar. Innbyggjarar og næringsdrivande må sjølv vurdere om ein vil ha kontakt med media. Det er viktig med einsarta informasjon ut. Lokalt bør det vere god dialog opp mot kommunal kriseleiing som gir råd og samordnar vidare oppover i systemet. Dette scenarioet er så komplekst at ein er avhengig av at same hovudbodskap går ut frå alle aktørar. Fylkesmannen si kommunikasjonsgruppe vil med jamne mellomrom sende ut ei bodskapsplattform med talepunkt som eit hjelpemiddel til alle aktørar som skal uttale seg. 7.2 Intern informasjon / kommunikasjon Det er viktig med god intern informasjon både til tilsette, brukarar og pårørande. Dette er den einskilde aktør sitt ansvar

204 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1560 Løpenr /2016 Klassering Sakshandsamar: Øyvind Vassbotn, Kommunalteknikk og VAR Utvalsaksnr Utval Møtedato 101/16 Kommunestyret SØRE SUNNMØRE REINHALDSVERK - EIGARMELDING REVIDERT EIGARSTRATEGI OG SELSKAPSAVTALE / 2016/1560 Tilråding frå rådmannen: Hareid kommunestyre tek eigarmelding 2015 frå Søre Sunnmøre Reinhaldsverk til vitande og vedtek ny eigarstrategi og selskapsavtale. Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 204

205 Vedlegg: Nr. Namn 1 Eigarmelding Revidert eigarstrategi og selskapsavtale Samandrag av saka: Søre Sunnmøre Reinhaldsverk har sendt eigarmelding 2015 samt revidert eigarstrategi og selskapsavtale til eigarkommunane for vedtak. Dokumenta er samrøystes vedteke av representantskapet i møte og er nærare omtala i vedlagte protokoll med vedlegg frå SSR. Vurdering og konklusjon: Administrasjonen i Hareid kommune har ingen innvendingar til årsmelding, revidert eigarstrategi og selskapsavtale. Folkehelse konsekvensar: Miljøkonsekvensar: Økonomiske konsekvensar: Beredskapsmessige konsekvensar: Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Kai-Rune Bjørke Konst. kommunalsjef Utvalssak nr: Side: 2 av 2 205

206 206

207 207

208 208

209 209

210 210

211 211

212 212

213 213

214 214

215 215

216 216

217 217

218 218

219 219

220 220

221 221

222 222

223 223

224 224

225 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2015/1142 Løpenr /2016 Klassering M42 Sakshandsamar: Øyvind Vassbotn, Kommunalteknikk og VAR Utvalsaksnr Utval Møtedato 102/16 Kommunestyret REVIDERT FORSKRIFT FOR SØRE SUNNMØRE REINHALDSVERK - NY HANDSAMING / 2015/1142 Tilråding frå rådmannen: Hareid kommunestyre vedtek revidert forskrift for Søre Sunnmøre Reinhaldsverk Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 225

226 Vedlegg: Nr. Namn 1 Revidert forskrift for Søre Sunnmøre Reinhaldsverk Saksframlegg PS 3/ Vedtak PS 3/ Samandrag av saka: Søre Sunnmøre Reinhaldsverk har utarbeidd ei revidert renovasjonsforskrift som skal vedtakast av kommunestyra i eigarkommunane. Forskrifta har vore oppe i Hareid kommunestyre tidlegare og vart då ikkje vedteken grunna 6.1 krav til køyreveg samt ønskje om renovasjonsstasjonar. SSR ved Einar Heimdal informerer i e-post : Med bakgrunn i nemnde 6.1, vart saka tatt opp at i SSR sitt representantskap forrige veke(17/ , sak R18/16). Der vart det vedtatt ny tekst i denne paragrafen, og dermed skulle den vere klar til å kunne gå gjennom der den ikkje er vedtatt enno. Hareid kommunestyre nemnde også i utsettingsvedtaket sitt, at dei ønskte eit teksttillegg om «oppretting av renovasjonsstasjonar på høvelege plassar til fritidsbustadar». Dette punktet er ikkje nødvendig å ta inn i forskrifta p.g.a. at det er noko som SSR jobbar kontinuerlig med å finne gode løysingar på. Vi har hatt nokre utfordringar med dette enkelte plassar, men det er ikkje av forskriftsmessig karakter. Vurdering og konklusjon: I siste revisjon er krav til køyreveg endra frå ein aksellast på 8 tonn til at vegen skal «tåle dei bilane som vert nytta» Til samanlikning er krav til køyreveg/aksellast i Volda/Ørsta og Ålesundregionen sine forskrifter 8 og 10 tonn. Administrasjonen i Hareid antar at den siste endringa ikkje vil ha praktiske konsekvensar når det gjeld måten SSR vel å gjennomføre renovasjonstenesta på og rår til at forskrifta vert godkjent. Folkehelse konsekvensar: Miljøkonsekvensar: Økonomiske konsekvensar: Beredskapsmessige konsekvensar: Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Kai Rune Bjørke Konst. kommunalsjef Utvalssak nr: Side: 2 av 2 226

227 227

228 228

229 229

230 230

231 231

232 232

233 233

234 234

235 235

236 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2015/1142 Løpenr. 113/2016 Klassering M42 Sakshandsamar: Øyvind Vassbotn, Kommunalteknikk og VAR Utvalsaksnr Utval Møtedato Næring og miljøutvalet Kommunestyret REVIDERT FORSKRIFT FOR SØRE SUNNMØRE REINHALDSVERK IKS / 2015/1142 Tilråding frå rådmannen: Hareid kommunestyre godkjenner framlegget til revidert forskrift for Søre Sunnmøre Reinhaldsverk IKS som ligg ved saka, verknadsdato frå Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 236

237 Vedlegg: Nr. Namn 1 Revidert forskrift for Søre Sunnmøre Reinhaldsverk IKS Saksopplysningar: Representantskapet i Søre Sunnmøre reinhaldsverk har i møte 12. mai 2015, sak nr R09/15, vedteke revidert forskrift for Søre Sunnmøre Reinhaldsverk. Forskrifta skal godkjennast i kommunestyret til eigarkommunane og har i den forbindelse vore lagt ut på høyring utan innkomne merknadar. Av vedlegget går det fram at endringane er av avgrensa karakter. SSR skildrar dette som ei modernisering av forskriftsteksten. Vurdering og konklusjon: Frå administrasjonen si side finn ein endringane forståelege og relevante. Det skulle ikkje vere grunn til å kommentere dei einskilde endringane då dei er godt forklart i vedlegget frå SSR. Folkehelse- og miljøkonsekvensar: Ingen særskilde, men ei godt fungerande renovasjonsordning er viktig for miljøet. Økonomiske konsekvensar: Ingen for kommunen og små for abonnentane. Beredskapsmessige konsekvensar: Ingen Hareid, Bent Arild Grytten rådmann Øyvind Vassbotn Ingeniør Utvalssak nr: Side: 2 av 2 237

238 HAREID KOMMUNE Kommunalteknikk og VAR MELDING OM VEDTAK frå møte i kommunestyret Saksnr Løpenr. Klassering Avd / sakshandsamar Dato 2015/ /2016 M42 OKT/ ØYV PS 3/16 Revidert forskrift for Søre Sunnmøre Reinhaldsverk IKS Kommunestyret si handsaming: Kjartan Grimstad FRP, fremja fylgjande utsetjingsforslag og sender saka attende til NMU for ny handsaming: «Hareid kommunestyre sender saka over til NMU og ber om at det vert gjort naudsynte endringsforslag i forskrifta slik at den tilføyer oppretting av renovasjonsstasjonar på høvelege plassar til fritidsbustadar, og at forskrifta inneheld løysingar for renovasjon på vegar men lavare aksellastbegrensingar enn 8 tonn.» Røysting: Tilrådinga vart røysta opp mot utsetjingsforslaget: Utsetjingsforslaget samrøystes vedteke Vedtak: Saka vert utsett og sendt attende til NMU for ny handsaming. Hareid, Rett utskrift: Anne-Karete Mork Utvalsekretær Utskrift sendt: sakshandsamar for ekspedering Postadresse: postmottak@hareid.kommune.no Org. nr: Rådhusplassen 5 Bankgiro: HAREID 238

239 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1285 Løpenr. 9871/2016 Klassering 011 Sakshandsamar: Helga Bøe-Grimstad, Servicetorg og politisk sekretariat Utvalsaksnr Utval Møtedato 103/16 Kommunestyret VALDAGAR I HAREID VED STORTINGSVALET 2017 / 2016/1285 Tilråding frå rådmannen: Hareid kommunestyre vedtek å halde valting ved stortings- og sametingsvalet 2017, på sjølve valdagen måndag 11.september. Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 239

240 Uprenta saksvedlegg: Vallova 9-2 Samandrag av saka: Valdagen for stortings- og sametingsvalet 2017 er måndag 11. september Kvart einskild kommunestyre kan vedta at det i vedkommande kommune skal haldast val også søndag 10. september 2017 jf. valloven 9-2. Lova fastset at kommunestyret, med tilslutning frå minst 1/3 av medlemmene, kan vedta at det skal haldast val over to dagar. Eit vedtak om å halde val over to dagar neste år, må treffast seinast samtidig med at budsjettet for 2017 handsamast dersom det har støtte frå eit mindretall i kommunestyret. Denne fristen vil ikkje gjelde dersom eit fleirtal i kommunestyret fattar vedtak om val over to dagar. Saksopplysningar: I Hareid kommune har det vore praksis at det er valting berre på sjølve valdagen. Ordinær førehandsrøysting er frå 10.august og fram til og med siste fredag før valdagen. Talet på førehandsrøystingar er på landsplan aukande både ved kommunevala og stortingsvala, og talet på førehandsrøystingar er større ved stortingsvalet enn ved kommunestyrevalet. Dette gjeld også for Hareid kommune. Vi reknar med at ved utvida opningstider ved førehandsrøystelokale, institusjonsval og meir kunngjering i samband med ambulerande røysting vil gi auke førehandsrøyster. I tillegg til førehandsrøysting og røysting på valdagen har ein frå 1. juli tidleg førehandsrøysting, den som røystar må då vere innanriks (unnateke Jan Mayen og Svalbard). Sjølv om det er gjort fleire grep for å få fleire til å røyste ved vala har dette ikkje gitt den auken i valdeltakinga ein kunne ynskje. Det er fleire som røystar på førehand, men det har ikkje gjeve større oppslutning om valdeltakinga. Dersom vi opnar for å halde valting også på søndag må det avgjerast om dette berre skal gjelde ein krins eller fleire og kor lenge det skal haldast ope. Dette vil igjen ha noko å sei for personell og økonomi. For stortingsvalet 2011 vart det brukt på møtegodtgjersle, tapt arbeidsforteneste, overtid m.m., dette er knytt mot røystestyra og tilsette i administrasjonen. Sjølv med opningstid på berre 3 timar søndag, vil det valteknisk vere like mange oppgåver som ved ordinært val. I tillegg ekstra oppbevaring og kontroll av valmateriell. Dersom vi tek utgangspunkt i at røystestyret i Hareid held ope søndag. Får dei 2 arbeidsdagar og dermed utbetaling av møtegodtgjersle for 2 dagar. Vi må også rekne med at det kan verte vanskelegare å rekruttere nok personell for begge dagane. Kommunalt tilsette valmedarbeidarar må det utbetalast 100 % overtid til. Vi må då rekne med 2 eller 3 på jobb 1 time før opningstida og i alle fall 1 time etter stengetid. Ekstra personell til kontroll av røyster i særskilt omslag. Alle frå krinsane Bigset, Brandal og Hjørungavåg som søndag røyster i Hareid krins, kan fyrst godkjennast og teljast opp etter grovteljinga måndag kveld. I røystelokalet kan desse ikkje kryssast i manntalet, men leggast til side som røyster i særskilt omslag. Ved ordinært val, røyster dei fleste i eigen krins. Det krev difor dobbelt sett personell søndagen i røystelokalet, samt til kontroll og godkjenningsoppgåva måndag kveld. Dette vil igjen forseinke endeleg teljing valkvelden/ natta. Ekstra arbeid valkvelden, er igjen overtidsutgifter. Utgiftene som skissert over vil kome på mellom kr. Vurdering og konklusjon: Utvalssak nr: Side: 2 av 3 240

241 Med utgangspunkt i at innbyggjarar kan førehandsrøyste frå 1. juli samt ressursmessige kostnadar i form av belastning på røystestyra og tilsette og økonomisk utlegg, finn ikkje rådmannen å kunne rå til å innføre valting over 2 dagar. Budsjettet for valet i 2017 er utarbeidd for val på 1 dag. Dersom kommunestyret vedtek valting i 2 dagar, må de finne dekning for desse ekstrautgiftene. Anslag på desse utgiftene vil truleg ligge mellom kr Folkehelse konsekvensar: Ingen kjende Miljøkonsekvensar: Ingen kjende Økonomiske konsekvensar: Som skissert i saksframlegget Beredskapsmessige konsekvensar: Ingen kjende Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Helga Bøe-Grimstad leiar servicetorg og politisk sekretariat Utvalssak nr: Side: 3 av 3 241

242 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1285 Løpenr. 9908/2016 Klassering 011 Sakshandsamar: Helga Bøe-Grimstad, Servicetorg og politisk sekretariat Utvalsaksnr Utval Møtedato 104/16 Kommunestyret ELEKTRONISK AVKRYSSING I MANNTAL PÅ VALDAGEN / 2016/1285 Tilråding frå rådmannen: Kommunestyret vedtek Alt. 1 Å ikkje nytte elektronisk manntal vel valet i Alt. 2 Å nytte elektronisk manntal ved valet i Dette medfører at: ansvar 1120 må få auka budsjettramme med kr røystestadane må endrast til skulane i krinsane for å sikre nettilgang rutinar knytt mot elektronisk manntal må utarbeidast Grunngjeving: (denne delen kan takast bort, men skal vere med i klagesaker, les meir om grunngjeving av enkelt vedtak i forvaltningsloven kap. V). Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 242

243 Vedlegg: Nr. Namn 1 Elektronisk avkryssing i manntalet på valdagen Uprenta saksvedlegg: Vallova Samandrag av saka: Endringar i vallova 9-5a gjer at kommunane kan velje å nytte elektronisk avkryssing i manntalet på valdagen. Om vi vel å ta dette i bruk, må dette nyttast i alle krinsane. Dei kommunane som delteke i forsøket med elektronisk avkryssing i manntal ved dei 3 siste vala, er nøgde og ynskjer ikkje å gå tilbake til papirmanntal. Saksopplysningar: Omsyn vi som kommune må ta for at vi kan nytte elektronisk manntal: 1. Utstyr/nettilgang a. Alle krinsane må ha stabil nettilgang på valdagen. Det må opprettast gode backup-løysingar i tilfelle ustabil tilgang. Det er ikkje løyve til å nytte papirbasert manntal som backup-løysing. Backup-løysing vert å nytte beredskapskonvolutt. b. Det må kjøpast datamaskiner til bruk i vallokala i krinsane 2. Endring av rutinar a. Framande røyster dette vil falle bort om vi tek i bruk elektronisk manntal. Veljar kan då gå til krinsen hen ynskjer uansett kva krins hen er manntalsførd og kommunen slepp arbeid med oppteljing av framande røyster etter at alle andre røyster er talde b. Beredskap dersom nettilgangen vert ustabil eller fell bort må det takast i bruk beredskapskonvolutt. Dei røystene må handsamast sentralt i kommunen etter at vallokala er stengt. 3. Resultat krinsvis a. dette vert som før men resultatet og oppmøte prosent kan verte litt annleis enn tidlegare år. Det vert ikkje forskjell på resultat og oppmøteprosent totalt i kommunen. Vurdering og konklusjon: 1. Utstyr/nettilgang a. Alle krinsane må ha stabil nettilgang på valdagen. Det må opprettast gode backup-løysingar i tilfelle ustabil tilgang. Det er ikkje løyve til å nytte papirbasert manntal som backup-løysing (må nytte beredskapskonvolutt). For å få nettilgang i alle røystekrinsane må røystekrinsane Brandal, Bigset og Hjørungavåg skifte røystestad. Då må røystestaden verte skulane i krinsane. Eg har snakka med IT og det skal vere nettilgang på skulane som skal kunne takle bruk av elektronisk manntal valdagen. Å velje elektronisk manntal vil redusere utskriftskostnad, men ikkje så mykje at dette vil kunne ta inn utgifter knytt til kjøp av berbare datamaskiner. b. Det må kjøpast datamaskiner til bruk i vallokala i krinsane Vi har ikkje tilgjengeleg kursmaskiner. Då må det kjøpast inn berbare datamaskiner som kan nyttast valdagen. Vi treng då 8 berbare datamaskiner fordelt på krinsane slik: 1 i Brandal krins, 2 i Bigset krins og Hjørungavåg krins og 3 i Hareid krins. Det vil koste ca kr. eks. mva pr. maskin (samla kr ), dette må då leggast inn i budsjettet for Endring av rutinar a. Framande røyster dette vil falle bort ved at vi nyttar elektronisk manntal. Veljar kan då gå til den krinsen hen ynskjer og kommunen slepp arbeid med oppteljing av framande røyster etter at alle andre røyster er talde Utvalssak nr: Side: 2 av 3 243

244 b. Beredskap dersom nettilgangen vert ustabil eller fell bort må det takast i bruk beredskapskonvolutt. Dei røystene må handsamast sentralt i kommunen etter at vallokala er stengt. Endringar av rutinar skal ikkje vere noko utfordring, men dersom nettilgang vert ustabil/ligg nede vil dette medføre bruk av beredskapskonvoluttar i krinsane. Noko som igjen vil medføre mykje ekstra arbeid sentralt etter at vallokala er stengt. 3. Resultat krinsvis a. dette vert som før men resultatet og oppmøte prosent kan verte litt annleis enn tidlegare år. Det vert ikkje forskjell på resultat og oppmøteprosent totalt i kommunen. Dette vil ikkje medføre store konsekvensane for Hareid. Dersom kommunestyret vel å kjøpe datamaskiner som krinsane skal nytte under valet i 2017 skal det ikkje vere noko i vegen for at vi skal kunne nytte elektronisk manntal. Røystestadane må endrast til skulane. Folkehelse konsekvensar: Ingen kjende Miljøkonsekvensar: Ingen kjende Økonomiske konsekvensar: Som skissert i saksopplysningane Beredskapsmessige konsekvensar: Som skissert i saksopplysningane Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Helga Bøe-Grimstad leiar servicetorg og politisk sekretariat Utvalssak nr: Side: 3 av 3 244

245 Valgstyrene Deres ref.: Vår ref.: 2016/126 Dato: Elektronisk avkryssing i manntall på valgdagen Valgdirektoratet viser til brev fra Kommunal- og moderniseringsdepartementet av angående endringer i valgloven. Blant endringene ble det tilføyd en ny bestemmelse i 9-5 a om elektronisk avkryssing i manntallet på valgdagen. Med dette brevet ønsker direktoratet å gi valgstyrene i kommunene noe utfyllende informasjon om hva en overgang til elektronisk avkryssing vil innebære. Elektronisk avkryssing i manntallet har blitt gjennomført som et forsøk ved de tre siste valgene. Evalueringene har vist at kommunene som har deltatt i forsøket har vært svært fornøyde, og ønsker ikke å gå tilbake til rutinen med papirmanntall. Hensikten med å innføre elektronisk avkryssing i manntallet som en permanent frivillig ordning, er at dette vil effektivisere valgavviklingen på valgdagen både for velgere og valgfunksjonærer. Dette gjelder både i valglokalet, under opptellingen og ved valgoppgjøret. I tillegg vil elektronisk avkryssing redusere antallet feilavkrysninger i manntallet, da valgfunksjonæren gjerne benytter strekkoden på valgkortet for å slå opp velgeren i manntallet. Bruk av elektronisk avkryssing i manntallet vil videre føre til en mer ensartet valghandling for velgeren, uavhengig av hvor i kommunen man stemmer. Dette fordi man vil fjerne bruken av konvolutter for velgere som stemmer i en annen krets enn vedkommende er manntallsført. Dette vil også i større grad sikre prinsippet om hemmelige valg. Dersom kommunen velger å benytte seg av denne ordningen, er det enkelte hensyn som må tas i planleggingen av valggjennomføringen. Valgdirektoratet ønsker å skissere disse, slik at kommunen i best mulig grad kan forberede seg til neste års valg. Utstyr/nettilgang Dersom kommunen ønsker å innføre elektronisk avkrysning i manntallet på valgdagen, er det Postadresse Postboks 2080 NO-3101 Tønsberg post@valg.no Kontoradresse Rambergveien Tønsberg Telefon Org no Saksbehandler Lise Merkesdal Tlf

246 en forutsetning at dette innføres i samtlige av kommunens kretser. Kommunen må forsikre seg om at det er stabil nettilgang i alle valglokalene på valgdagen. Direktoratet vurderer at det kan være hensiktsmessig å undersøke dette i forkant av valgdagen. Valgdirektoratet vil anbefale en kablet nettløsning, da dette er den sikreste måten å sørge for stabil nettilgang. Videre er det viktig å sørge for gode back-up løsninger på nettilgangen, i tilfelle tilgangen er ustabil. Mulige back-up løsninger vil kunne være trådløst nett, eller kjøpte rutere med 4Gnettilgang. Det kan være fordelaktig å få bistand fra eventuelle IT-ansvarlige i kommunen til dette arbeidet. Merk at det ikke er anledning til å benytte papirmanntall som en back-up løsning. Dersom kommunen velger å benytte seg av elektronisk avkryssing i manntallet, er dette det eneste manntallet som skal benyttes for avkryssinger. Ved en innføring av elektronisk avkrysning i manntallet, vil kommunen måtte benytte PC-er i alle valglokalene. Kommunen må derfor sørge for at det finnes tilstrekkelig antall PC-er til å håndtere velgermassen i valglokalene. Dersom kommunen må kjøpe inn nye PC er til dette formålet, er det viktig at det settes av midler i valgbudsjettet til dette. Betydning for rutiner Fremmede stemmer Elektronisk avkryssing i manntallet vil bety en rutineendring for kommunene. For kommuner med flere kretser, vil man ikke lenger motta fremmede stemmer. Dette skyldes at et elektronisk manntall vil gi tilgang til manntallet for hele kommunen. Velgeren kan da gå til hvilken som helst valglokale i kommunen, avgi stemmen rett i urnen og bli krysset av i manntallet. Denne rutineendringen innebærer dermed at kommunen ikke trenger å behandle fremmede stemmer etter at valglokalene er stengt. Kommunene må imidlertid forholde seg til en ny stemmetype, kalt beredskapsstemmer. Beredskap Dersom kommunen opplever å miste tilgang til nettet i løpet av valgdagen, og ikke greier å få koblet til back-up løsningen, må kommunen benytte en beredskapsrutine. Ved en eventuell beredskapssituasjon, må stemmegivninger avlegges i konvolutt. Det vil foreligge spesifikke oransje beredskapskonvolutter som skal benyttes i dette tilfellet. Beredskapsstemmene må behandles sentralt i kommunen etter at valglokalene er stengt. Det er ikke anledning for kommunen å benytte beredskapsrutinen i stedet for elektronisk avkryssing. Dersom kommunen velger å benytte elektronisk manntall, skal dette være tilgjengelig i alle kommunens valglokaler. Kommunal- og moderniseringsdepartementet arbeider med en forskrift for en beredskapsprosedyre. Denne vil være mye tilsvarende den som allerede benyttes under 2 246

247 forhåndsstemmeperioden. Kretsvise resultater Det er fortsatt slik at velgeren tilhører en bestemt krets. Velgeren kan imidlertid stemme hvor som helst i kommunen. Når velgeren slipper stemmeseddelen rett i urnen, vil det ikke være mulig å spore denne tilbake til vedkommende. Stemmeseddelen må derfor telles opp i den kretsen hvor velgeren faktisk møtte opp og avga sin stemme. Dette innebærer at kretsvise resultater og oppmøteprosent kan bli noe annerledes fra tidligere år. Det er viktig å merke at resultater og oppmøteprosent ikke blir feil, men de vil gjelde for faktisk oppmøte og resultat i den aktuelle kretsen. Videre så vil det ikke bli noe forskjell i resultater og oppmøteprosent totalt for hele kommunen. Mer informasjon om elektronisk avkryssing i manntallet vil komme på Valgmedarbeiderportalen. Det vil også bli gitt innføring i bruken av elektronisk avkryssing under opplæringen for valgmedarbeiderne våren Ved eventuelle spørsmål, kan dette rettes til post@valg.no Med hilsen Elin Olderlund avdelingsleder Lise Merkesdal rådgiver Dette dokumentet er elektronisk godkjent og sendes uten signatur. Kopi: fylkesvalgstyrene 3 247

248 Levekårsutvalet si handsaming: Røysting: Samrøystes Levekårsutvalet si tilråding: Kommunestyret godkjenner møteplan for kommunestyre, formannskap, levekårsutval og næring- og miljøutval for våren 2017 slik den går fram av vedlegg

249 Næring og miljøutvalet si handsaming: Røysting: Samrøystes Tilråding: Kommunestyret godkjenner møteplan for kommunestyre, formannskap, levekårsutval og næring- og miljøutval for våren 2017 slik den går fram av vedlegg

250 Formannskapet si handsaming: Rådmannen ynskjer eit møte over ein heil dag for formannskapet og administrasjon. Stian Runne Brandal, Ap, kom med forslag om heildagsmøte 20. mars. Annika Brandal, V, foreslår at siste møte i kommunestyret før sommarferien startar kl. 15. Annika Brandal, V, foreslår at møte kommunestyret 9. februar vert flytta til 2. februar. Røysting: Stian Runne Brandal, Ap, sitt forslag om heildagsmøte 20. mars samrøystes vedteke. Annika Brandal, V, sist forslag at siste møte i kommunestyret før sommarferien startar kl. 15 samrøystes vedteke. Annika Brandal, V, sitt forslag om at møte kommunestyret 9. februar vert flytta til 2. februar samrøystes vedteke. Innstilling: Kommunestyret godkjenner møteplan for kommunestyre, formannskap, levekårsutval og næring- og miljøutval for våren 2017 slik den går fram av vedlegg 1 med følgjande endring: heildagsmøte 20. mars siste møte i kommunestyret før sommarferien startar kl. 15 møte i kommunestyret 9. februar vert flytta til 2. februar 250

251 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1291 Løpenr. 9973/2016 Klassering 033 Sakshandsamar: Helga Bøe-Grimstad, Servicetorg og politisk sekretariat Utvalsaksnr Utval Møtedato 52/16 Levekårsutvalet /16 Næring og miljøutvalet /16 Formannskapet /16 Kommunestyret MØTEPLAN FOR FASTE UTVAL VÅREN 2017 / 2016/1291 Tilråding frå rådmannen: Kommunestyret godkjenner møteplan for kommunestyre, formannskap, levekårsutval og næring- og miljøutval for våren 2017 slik den går fram av vedlegg 1. Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 251

252 Vedlegg: Nr. Namn 1 Møteplan for faste utval våren Samandrag av saka: Rådmannen legg med dette fram forslag til møteplan for våren 2017 slik det går fram av vedlegg 1. Møtefrekvensen for dei aktuelle politiske organa er om lag på same nivå som i Saksopplysningar: Fyrste politiske møte vert halde 17. januar og det er fagutvala som har fyrste møte, ikkje formannskapet. Det er teke omsyn til heilagdagar og vinterferieveke ved utforming av planen, både når det gjeld dagen møtet vert halde på og med tanke på utsending som må skje veka før. Det er og tek omsyn til møteverksemd i fylkeskommunen og KS sin strategikonferanse. Det er ikkje gjort endring på møtedagane for nokon av utvala. Vurdering og konklusjon: Rådmannen ber kommunestyret om å ta stilling til møteplanen. Folkehelse konsekvensar: Ingen kjende Miljøkonsekvensar: Ingen kjende Økonomiske konsekvensar: Møtegodtgjersle som det er budsjettert for Beredskapsmessige konsekvensar: Ingen kjende Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Helga Bøe-Grimstad leiar servicetorg og politisk sekretariat Utvalssak nr: Side: 2 av 2 252

253 MØTEPLAN FOR POLITISKE UTVAL VÅR 2017 Kommunestyre, formannskap, næring- og miljøutval og levekårsutval Januar veke Ma Ti On To Fr Lø Sø Februar veke Ma Ti On To Fr Lø Sø Mars veke Ma Ti On To Fr Lø Sø April veke Ma Ti On To Fr Lø Sø Mai veke Ma Ti On To Fr Lø Sø Juni veke Ma Ti On To Fr Lø Sø Kommunestyret Møtestart - Kl Kl junimøte Formannskapet Møtestart - Kl Næring- og miljøutvalet Møtestart - Kl Levekårsutvalet Møtestart - Kl Helgedagar Vinter- og haustferie skulane KS Strategikonferanse 15. og 16. februar 253

254 Formannskapet si handsaming: Annika Brandal, V, kom med forslag om at eigedomsskatten vert uendra, 2 promille. Røysting: Det vart fyrst røysta over rådmannen si tilråding samrøystes vedteke. Det vart så røysta over forslaget til Annika Brandal vedteke med 5 mot 2 røyster. Innstilling: Med heimel i Lov om eigedomsskatt til kommunane 2 og 3 bokstav g), skal følgjande utskrivingsalternativ nyttast for skatteåret 2017: faste eigedomar i heile kommunen, unnateke verk og bruk og annan næringseigedom. Eigedomsskattesatsen er 2,0 promille. Det skal ikkje nyttast botnfrådrag. Med heimel i eigedomsskatteloven 7 bokstav a), kan eigedom åt stiftingar eller institusjonar som tek sikte på å gagna ein kommune, eit fylke eller staten, verte friteke for eigedomsskatt etter søknad til kommunestyret. Søknadsfristen er 15. januar Med heimel i eigedomsskatteloven 7 bokstav b), kan bygning som har historisk verde, verte friteke for eigedomsskatt etter søknad til kommunestyret. Søknadsfristen er 15. januar Bustadeigedommar der formuegrunnlaget er berekna av skatteetaten, skal få skatt utskriven på dette grunnlaget i Denne alternative metoden for verdsetting vil gjelde for bustadeigedommar også påfølgjande år eller til anna eventuelt blir bestemt. Eigedomsskatten skal betalast i tre terminar. Ved taksering og utskriving av eigedomsskatt skal kommunen nytte tidlegare vedtekne skattevedtekter. 254

255 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/1479 Løpenr /2016 Klassering Sakshandsamar: Vegard Selvåg, Økonomiavdeling Utvalsaksnr Utval Møtedato 151/16 Formannskapet /16 Kommunestyret EIGEDOMSSKATT I HAREID KOMMUNE I 2017 / 2016/1479 Tilråding frå rådmannen: Med heimel i Lov om eigedomsskatt til kommunane 2 og 3 bokstav g), skal følgjande utskrivingsalternativ nyttast for skatteåret 2017: faste eigedomar i heile kommunen, unnateke verk og bruk og annan næringseigedom. Eigedomsskattesatsen er 2,5 promille. Det skal ikkje nyttast botnfrådrag. Med heimel i eigedomsskatteloven 7 bokstav a), kan eigedom åt stiftingar eller institusjonar som tek sikte på å gagna ein kommune, eit fylke eller staten, verte friteke for eigedomsskatt etter søknad til kommunestyret. Søknadsfristen er 15. januar Med heimel i eigedomsskatteloven 7 bokstav b), kan bygning som har historisk verde, verte friteke for eigedomsskatt etter søknad til kommunestyret. Søknadsfristen er 15. januar Bustadeigedommar der formuegrunnlaget er berekna av skatteetaten, skal få skatt utskriven på dette grunnlaget i Denne alternative metoden for verdsetting vil gjelde for bustadeigedommar også påfølgjande år eller til anna eventuelt blir bestemt. Eigedomsskatten skal betalast i tre terminar. Ved taksering og utskriving av eigedomsskatt skal kommunen nytte tidlegare vedtekne skattevedtekter. Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 255

256 Vedlegg: Nr. Namn 1 Fritaka etter eigedomsskattelova 7 (KS) Uprenta saksvedlegg: Kommunestyret PS 27/14 Eigedomsskatt utan botnfrådrag Kommunestyret PS 39/14 Fritak frå eigedomsskatt Samandrag av saka: Ifølgje 10 i lov om eigedomsskatt til kommunane, skal kommunestyret kvart år i samband med budsjettet bestemme kva satsar og reglar som skal nyttast ved utskriving av eigedomsskatt for det komande skatteåret. Saksopplysningar: Hareid kommune har, sidan eigedomsskatt vart nytta for første gang i 2014, nytta ein skattesats på 2 promille. I rådmannen sitt framlegg til budsjett og handlingsprogram , er det lagt inn ein føresetnad om inntekter frå eigedomsskatt, tilsvarande 2,5 promille. Nemnte føresetnad er lagt til grunn i heile handlingsprogramperioden og dette vert såleis styrande i høve den skattesatsen det vert gjort framlegg om her. Sjølv om kommunestyret kvart år skal gjere nytt skattevedtak ser ein det vidare som naturleg å legge til grunn vedtaka i kommunestyret i sakene kst PS 27/14 og kst PS 39/14. Vedtaka i dei nemnte sakene syner kva haldning kommunestyret har hatt i høve botnfrådrag og fritak, etter eigedomsskattelova sine 7 og 11. Rådmannen har difor lagt til grunn Lov om eigedomsskatt i kommunane ( 10) samt retningsliner utarbeidd av KS-eigedomsskatteforum og legg fram denne saka, slik at kommunestyret får høve til å gjere vedtak om kor vidt og etter kva regelverk eigedomsskatten skal skrivast ut i kommunen i det komande skatteåret. Kommunen skal til dømes ta stilling til utskrivingsalternativ, skattesats, skattevedtekter, betalingsterminar og eventuelt botnfrådrag. Vurdering og konklusjon: Eigedomsskatt er eit alminneleg finansielt verkty i dei fleste kommunane i Norge. Som låginntektskommune vert det særleg viktig å gjere medvitne val i høve det å gjere bruk av eigedomsskatt som inntektskjelde, eller ikkje. Ei kommune som ikkje nyttar eigedomsskatt må difor vere budd på å tilby innbyggarane sine reduserte tenester i høve dei kommunane som nyttar eigedomsskatt. Dette tilhøvet vert forsterka, når kommunen slik tilfellet er for Hareid, er i prosess med å dekke inn tidlegare akkumulert meirforbruk. Sjølv om kommunen, etter planen, skal kome ut av ROBEK i 2017, driftar kommunen på svært stramme budsjett og har stort behov for å bygge opp ein økonomisk buffer for å kunne møte eventuelle uføresette hendingar med. Ein auke på 0,5 promille gir ein auke i 2017-budsjettet på 1,6 million kroner for Dette er lagt inn på ein eigen konto som ein buffer i budsjettet. Denne kan nyttast ved uforutsette hendingar, men det primære målet er å kunne overføre desse midlane til fond for å styrke kommunen sin likviditet. Hareid kommune har eit stramt driftsbudsjett med lite rom for svinging i tenestebehovet. Ein treng ein buffer for å unngå snarleg retur til Robek. Nye investeringar vil føre til kutt i tenestene, med mindre ein aukar inntektene. Rådmannen kan ikkje rå til at nye investeringar vert finansierte med å kutte tilsvarande på drift, og peiker difor på inntektsauke som eit tiltak for å få finansiert nye tiltak. Utvalssak nr: Side: 2 av 3 256

257 Folkehelse konsekvensar: Positive, i den forstand at eit tilstrekkeleg tenestetilbod i kommunen kan virke førebyggande for fleire brukargrupper. Miljøkonsekvensar: Ingen kjende. Økonomiske konsekvensar: Inntekt til oppretthalding av tenestetilbodet, samt oppbygging av økonomisk buffer. Beredskapsmessige konsekvensar: Ingen kjende. Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Vegard Selvåg konsulent Utvalssak nr: Side: 3 av 3 257

258 Kommunestyrets mulighet for å frita eiendommer helt eller delvis for eiendomsskatt med hjemmel i eiendomsskatteloven 7 KOMMUNESEKTORENS ORGANISASJON The Norwegian Association of Local and Regional Authorities 258

259 2 Utarbeidet av KS Eiendomsskatteforum v/lev/gbd liv-elin.vermundsberget@ks.no Innholdsfortegnelse 1. Innledning Generelt om fritak etter eiendomsskatteloven Fritakskompetansen Saksgangen Omfanget av fritakskompetansen Eiendomsskatteloven 7 bokstav a): Eigedom åt stiftingar eller institusjonar som tek sikte på å gagna ein kommune, eit fylke eller staten Krav om direkte eierskap Lovens uttrykk stiftingar eller institusjonar Krav til virksomheten Eksempler på eiendommer som kan fritas etter eiendomsskatteloven 7 bokstav a) Eksempler på eiendommer som ikke kan fritas etter eiendomsskatteloven 7 a) Nærmere om selve vedtaket om fritak Frist for å sende inn søknad for fritak for et gitt skatteår Eiendomsskatteloven 7 bokstav b): Bygning som har historisk verde Utvelgelse av eiendommer som kommunen eventuelt skal gi fritak etter eiendomsskatteloven 7 bokstav b) Vedtaket Frist for å sende inn søknad for et gitt skatteår Eventuell avgrensning av fritaket etter eiendomsskatteloven 7 bokstav b) Hvordan finne fram til eiendommer det kan være aktuelt å gi fritak for Eiendomsskatteloven 7 bokstav c): Bygning som heilt eller i nokon mon vert nytta til husvære Esktl. 7 bokstav d): Bygning og grunn i visse luter av kommunen Søknader om fritak som åpenbart ikke kan innvilges

260 3 1. Innledning Med hjemmel i eiendomsskatteloven 7 kan kommunestyret velge å frita følgende eiendommer helt eller delvis for eiendomsskatt: a) Eigedom åt stiftingar eller institusjonar som tek sikte på å gagna ein kommune, eit fylke eller staten. b) Bygning som har historisk verde. c) Bygning som heilt eller i nokon mon vert nytta til husvære. Fritaket kan gjelda i opptil 20 år frå den tida bygningen vart ferdig. Formannskapet eller det utvalet som er nemnt i kommuneloven 10, kan få fullmakt til å avgjera einskildsaker om skattefritak. d) Bygning og grunn i visse luter av kommunen. Vi får ofte spørsmål om hva slags eiendommer som faller inn under de ulike bokstavene i 7 og hvordan kommunene skal behandle disse sakene. I dette notatet vil vi derfor redegjøre nærmere for hvordan bestemmelsen er å forstå. Kommuner som skriver ut eiendomsskatt i bymessige områder eller i hele kommunen bør hvert år ta stilling til om og i så fall i hvilken grad det skal gis fritak etter eiendomsskatteloven 7. Hvilke eiendommer som skal være obligatorisk fritatt fra eiendomsskatt fremgår av eiendomsskatteloven 5, men det er ikke tema for dette notatet. Vi nevner likevel at det ikke er nødvendig å ta med i det årlige budsjettvedtaket om eiendomsskatt, jf. eiendomsskatteloven 10, hvilke eiendommer som skal ha obligatorisk fritak etter eiendomsskatteloven Generelt om fritak etter eiendomsskatteloven Fritakskompetansen Kommunestyret er det organ som har kompetanse til å fatte vedtak om helt eller delvis fritak, og denne kompetansen kan ikke delegeres til andre instanser, for eksempel et særskilt utvalg. I det følgende vil vi i hovedsak ikke skille mellom helt eller delvis fritak. Formannskapet eller det utvalget som er nevnt i kommuneloven 10, kan imidlertid få fullmakt til å avgjøre enkeltsaker om skattefritak med hjemmel i eiendomsskatteloven 7 bokstav c); bygning som heilt eller i nokon mon vert nytta til husvære. Saksforberedelsen kan overlates til andre, for eksempel til eiendomsskattekontoret. 260

261 4 2.2 Saksgangen Det er kommunestyret som må vurdere søknader om fritak fra eiendomsskatt, og så fatte vedtak om det gis fritak eller ikke for den enkelte eiendom som det har kommet søknad for. Hver enkelt eiendom forutsettes vurdert av kommunestyret selv om det er gjort et generelt fritaksvedtak. Dette framgår motsetningsvis av eiendomsskatteloven 7 bokstav c). Kommunestyret plikter neppe å vurdere søknad om fritak hvis kommunestyret har truffet et generelt vedtak om at fritak ikke skal innrømmes. Kommunestyret har heller ingen plikt til av eget tiltak å vurdere spørsmål om fritak. Eiendommer som tidligere har vært fritatt, kan pålegges eiendomsskatt etter samme sats som gjelder for øvrig. Også eiendommer som fritas helt for eiendomsskatt etter 7 bør (men må ikke) takseres. Taksering anses hensiktsmessig da fritakene gjelder for en begrenset periode (ett år ad gangen). Skal eiendommene ikke lenger fritas etter esktl. 7, må de takseres. Takseringen bidrar også til å synliggjøre skattetapet som unntak fra beskatning utgjør. 2.3 Omfanget av fritakskompetansen Kommunestyret står fritt til å avgjøre om fritak etter eiendomsskatteloven 7 skal innrømmes, jf. kan. Fritaksvedtaket gjelder for ett år av gangen, jf. eiendomsskatteloven 10. Kommunestyret kan velge mellom hel eller delvis nedsettelse av eiendomsskatten. Det er også valgfritt om eiendommer i alle, i noen eller i en av gruppene skal fritas. Innenfor gruppe a) kan utvalgte eiendommer fritas, men ikke utvalgte skattytere. Det er viktig å ha oppmerksomhet på likhetsprinsippet, slik at usaklig forskjellsbehandling unngås. Med det menes at ikke alle eiendommer innenfor hver fritaksgruppe vurderes likt. Deler av eiendom kan fritas, noe som forutsetter separat taksering av den fritatte delen. 3. Eiendomsskatteloven 7 bokstav a): Eigedom åt stiftingar eller institusjonar som tek sikte på å gagna ein kommune, eit fylke eller staten 3.1 Krav om direkte eierskap Eiendommen må eies direkte av stiftingar eller institusjonar - det er ikke tilstrekkelig med disposisjonsrett. Det fremgår ikke av loven om det kreves at eiendommen må benyttes direkte i den aktivitet som tar sikte på å gagne kommunen, fylket eller staten, eller om det er nok at stiftelsen eller institusjonen i sin øvrige aktivitet tar sikte på å gagne en kommune, et fylke eller staten. Einar Harboe uttaler i Eiendomsskatt, Kommentarutgave, 2. utgave 2004: 261

262 5 Kommunestyret kan frita eiendommer som eies av den aktuelle institusjon, uavhengig av bruken av eiendommen. Det må være opp til kommunestyret å vurdere hvilken betydning det skal tillegges at eiendommen ikke benyttes til en direkte realisering av formålet. Mattis Stavang uttaler følgende i Eiendomsskatt fra 1994: Fritak kan ikke innrømmes hvis bruken av eiendommen bidrar til en konkurransevridning i forhold til private foretak. Vi legger på denne bakgrunn til grunn at det er tilstrekkelig at stiftelsen eller institusjonen i sin øvrige aktivitet tar sikte på å gagne en kommune, fylke eller staten, men at det er en begrensning i dette dersom fritak vil medføre en konkurransevridning i forhold til private foretak. 3.2 Lovens uttrykk stiftingar eller institusjonar Hva som er en stiftelse er greit å vurdere, men begrepet institusjon er ikke et særlig innarbeidet eller presist juridisk begrep. Finansdepartementet uttaler i Utv s at begrepet omfatter alle juridiske personer, hvor ingen har direkte eierinteresse, herunder foreninger. Aksjeselskaper er også omfattet, så lenge de øvrige vilkår er til stede, jf. svar fra Finansministeren på spørsmål i spørretimen den 30. februar Begrepet institusjon omfatter imidlertid ikke fysiske personer, enkeltmannsforetak og ansvarlige selskaper med fysiske personer som deltakere, jf. brev fra Finansdepartementet av 12. juni Einar Harboe uttaler i Eiendomsskatt Kommentarutgave, 2. utgave 2004, at bestemmelsen ikke omfatter selskaper som reguleres av selskapsloven eller aksjelovene. I dette spørsmålet vil vi anbefale å legge Finansdepartementets oppfatning til grunn. 3.3 Krav til virksomheten Stiftelsen/institusjonen må drive en virksomhet som tek sikte på å gagna ein kommune, eit fylke eller staten. De aktuelle institusjonene vil ofte kunne karakteriseres som allmennyttige, men dette er i seg selv ikke et vilkår for adgangen til å frita. Det er imidlertid en forutsetning at hovedformålet ikke er å gi forretningsmessig overskudd. I følge brev fra Finansdepartementet av 12. juni 2003 må det foretas en konkret helhetsvurdering, hvor man må vurdere bl.a. om stiftelsen/institusjonen utfører oppgaver som ellers måtte ivaretas av det offentlige om stiftelsen/institusjonen har til formål å gå med overskudd om stiftelsen/institusjonen deler ut utbytte til sine medlemmer finansieringen av stiftelsen/institusjonen 262

263 6 Einar Harboe uttaler i Eiendomsskatt, Kommentarutgave, 2. utgave 2004: Eiendommer tilhørende institusjoner som utfører funksjoner som det naturlig tilligger det offentlige (kommunen, fylket eller staten) å ta seg av, kan fritas. 3.4 Eksempler på eiendommer som kan fritas etter eiendomsskatteloven 7 bokstav a) Finansdepartementet har i ulike brev uttalt at følgende eiendommer kan fritas etter eiendomsskatteloven 7 bokstav a) etter en konkret helhetsvurdering som nevnt ovenfor i punkt 3.3: Soldathjem og ungdomssenter Bolighus for skoleungdom og studenter - studentbyer Fylkeskommunale skoler og sykehus Sykehus tilhørende Metodistkirken Lokaler for religiøse samfunn Kristelig Gymnasium (skole) Frelsesarmeens lokaler Eldresenter Lokaler for avholdslosje Lokaler for arbeid blant narkomane Ikke-kommersiell privat barnehage Idrettsanlegg og idrettshall Hus for enslige og innflytterungdom Lokaler for velforening Museumsbygninger Bygning tilhørende bedrift for yrkesvalghemmede (organisert som aksjeselskap) Eiendommer som eies av politiske partier (forutsatt brukt til partikontor, forsamlingslokaler m.m.) Fellesvaskeri eid av interkommunalt selskap som vasket for helseinstitusjon, uten sikte på å drive med fortjeneste Vi understreker at disse eksemplene er tilfeldige ut fra hvilke henvendelser som er gjort til departementet. Det er således ikke en uttømmende liste. 3.5 Eksempler på eiendommer som ikke kan fritas etter eiendomsskatteloven 7 a) Finansdepartementet nevner følgende eiendommer som ikke kan fritas etter eiendomsskatteloven 7 bokstav a) etter en konkret helhetsvurdering som nevnt ovenfor i punkt 3.3: Privat slaktehus Dyrepark (visstnok drevet på ordinær forretningsmessig basis) Eiendom eid av et aksjeselskap, der bl.a. kommune og fylke eide aksjer, hvor formålet var å føre opp industribygg og deretter leie ut til selvkost. (Hensikten var å legge til rette for styrking av næringsgrunnlaget.) Anlegg tilhørende kommunalt kraftlag. (Forsynte private med elektrisk energi på forretningsmessig grunnlag.) 263

264 7 Vi understreker også her at disse eksemplene er tilfeldige ut fra hvilke henvendelser som er gjort til departementet. Det er således ikke en uttømmende liste. 3.6 Nærmere om selve vedtaket om fritak Kommunestyret kan vedta helt generelt at det skal gis fritak fra eiendomsskatt med hjemmel i eiendomsskatteloven 7 bokstav a). I vedtaket bør det gjøres en konkretisering dvs. vedta for eksempel at alle videregående skoler tilhørende fylkeskommunen skal få fritak. Det kan eventuelt settes opp en liste over hvilke skoler dette gjelder. De videregående skolene vil da ikke trenge å søke om fritak for det året fritak skal gjelde. Ønsker kommunestyret å ha en fleksibilitet og ikke avskjære andre som kan tenkes å drive samfunnsgagnlig virksomhet uten forretningsmessig drift, kan det i tillegg vedtas at også andre eiendommer tilhørende stiftelser eller institusjoner kan få fritak etter 7 bokstav a) etter søknad. Kommunen bør da vurdere å gjøre det kjent at visse typer eiendommer tilhørende stiftelser og institusjoner kan få fritak, forutsatt at de oppfyller enkelte kriterier for fritak. Eksempel på vedtak: For skatteåret 2012 skal det gis fritak for eiendommer iht. eiendomsskatteloven 7 bokstav a). Følgende skal fritas: o Fylkeskommunale skoler o Idrettsanlegg og haller (spesifisér, eventuelt sett opp liste i eget vedlegg) o Eiendom tilhørende følgende frivillige organisasjoner: (spesifisér hvilke) Eiendom tilhørende andre stiftelser/organisasjoner vil bli vurdert fritatt av kommunestyret på grunnlag av søknad. 3.7 Frist for å sende inn søknad for fritak for et gitt skatteår Som en praktisk løsning kunne man tenke seg at de som søkte om fritak, fikk fritak året etter at søknaden kom inn. Siden kommunestyret må gjenta vedtak om eventuelle fritak etter reglene i eiendomsskatteloven 7 for hvert år, og at det i dette ikke er noen automatikk i hvilke fritaksbestemmelser som kommunestyret ønsker benyttet for året etter, er fremgangsmåten ikke ideell. Dersom det åpnes for å gi fritak etter søknad, kan det derfor være praktisk å informere i pressen og på kommunens hjemmeside så tidlig som mulig at for skatteåret (20xx) gir kommunen fritak for eiendomsskatt etter eiendomsskatteloven 7 bokstav a) (og/eller bokstav b), se punkt 4 nedenfor), og at søknader må sendes inn innen en gitt frist. 264

265 8 4. Eiendomsskatteloven 7 bokstav b): Bygning som har historisk verde 4.1 Utvelgelse av eiendommer som kommunen eventuelt skal gi fritak etter eiendomsskatteloven 7 bokstav b) Einar Harboe skriver i boken Eiendomsskatt, Kommentarutgave, 2. utgave 2004: Hvilke eiendommer som har historisk verdi, må avgjøres etter en skjønnsmessig vurdering der kommunestyret i utgangspunktet ikke er bundet av andre instansers vurdering. Faginstansers vurdering vil likevel kunne ha stor betydning som grunnlag for vurderingen, som for eksempel når en bygning er fredet etter lov om kulturminner. Det synes forsvarlig om kommunen på generell basis beslutter at fredede eiendommer unntas for skatteplikt. Begrunnelsen for å frita vil kunne være at eiendommen har verdi for allmennheten, og at det gjerne påløper en del kostnader til vedlikehold av historiske bygninger slik at det blir urimelig om eiendomsskatt skal betales i tillegg. 4.2 Vedtaket Kommunestyret kan som en del av det årlige budsjettvedtak om videreføring av eiendomsskatt, generelt fastsette at alle fredede bygninger skal fritas med hjemmel i eiendomsskatteloven 7 bokstav b). Deretter fritas disse for kommende skatteår. I budsjettvedtaket kan det videre hete at bygninger av historisk verdi (som ikke er fredet) kan få fritak etter 7 bokstav b) etter søknad. Så avgjør kommunestyret eventuelle søknader som kommer inn. Fritaket for bevaringsverdige bygg må ikke innebære konkurransevridning. En aktuell kommune gir fullt fritak for fredede bygninger og delvis fritak (halvert skatt) for bevaringsverdige bygg. Administrasjonen og/eller skattetakstnemnda kan utarbeide en liste med forslag over eiendommer med kulturhistorisk eller arkitektonisk verdi som kan kvalifisere for fritak. Kommunestyret, som får framlagt listen, må ta stilling til om det skal gis fritak for hver enkelt eiendom som er listet opp. 4.3 Frist for å sende inn søknad for et gitt skatteår Se punkt 3.7 over. 4.4 Eventuell avgrensning av fritaket etter eiendomsskatteloven 7 bokstav b) Adgangen til fritak omfatter også grunnverdien selv om ordlyden kan tas til inntekt for at bare selve bebyggelsen kan fritas. Skulle et fredet bygg som fritas stå på en større grunneiendom, må det være grunnlag for å si at det fredede bygget med for eksempel ett mål tomt fritas, jf. helt eller delvis frita. 265

266 9 Dersom det på samme tomt (samme gnr/bnr) står to bygg, hvorav ett er fredet, må fritak gjelde kun det bygget (med noe tomtegrunn) som er fredet. Hvis kommunen fritar begge bygg, vil dette være i strid med loven, og kommunen gir et fritak det ikke er hjemmel for. I tillegg blir det bygget som ikke er fredet behandlet bedre enn tilsvarende skattepliktige bygg/eiendommer, noe som ville stride mot likebehandlingsprinsippet. 4.5 Hvordan finne fram til eiendommer det kan være aktuelt å gi fritak for Riksantikvarens database Askeladden inneholder omfattende data og opplysninger om objekter som er fredet (eller som er inne i en fredningsprosess) etter Kulturminneloven. Dersom du arbeider med kulturminneforvaltning og har tilgang til Askeladden, kan du logge deg på eller søke om å få passord: På nettsiden til Riksantikvaren er det en fane du kan gå inn på som heter Kulturminnesøk her kan du på kart zoome deg inn på din kommunes område for å finne informasjon om konkrete kulturminner: 5. Eiendomsskatteloven 7 bokstav c): Bygning som heilt eller i nokon mon vert nytta til husvære Eiendomsskatteloven 7 bokstav c) vil omfatte nybygde boligeiendommer (ikke fritidseiendommer) som kommer til etter at kommunen har fattet vedtak om at nye boliger skal gis fritak i x antall år. Fritaket kan gjelde i opptil 20 år fra den tiden bygningen stod ferdig. 1 I brev av 27. august 2007 uttaler Finansdepartementet at det er boliger som blir startet bygd etter kommunestyrets vedtak om fritak som skal omfattes av ordningen, fordi hensikten med vedtaket er å stimulere til nybygging, jf. Ot.prp. nr. 38 (1920). Dersom det skjer en ombygning etter vedtaket om fritak av en eldre bygning som reelt sett innebærer en nybygging, kan det gjøres et unntak fra dette utgangspunktet. Et eksempel kan være et næringsbygg som bygges om til boliger. Dersom bygningen i løpet av tyveårsperioden blir benyttet en tid til fritidsbolig, diskvalifiserer dette ikke fra fritak, jf. brev fra Finansdepartementet av 26. april Tidligere krevde Husbanken at kommunene måtte gi fritak etter 7 bokstav c) for nye boliger som var husbankfinansierte. Husbanken har senere frafalt kravet om fritak for alle nye Husbankhus. Skulle det oppstå noen spesielle saker om enkelteiendommer, kan formannskapet eller det utvalget som er nevnt i kommuneloven 10, fatte en avgjørelse. Merk at kommunestyrets mulighet for delegering gjelder kun fritak etter 7 bokstav c), se punkt 2.1. foran. 1 For året 2011 oppga 73 kommuner at de ga slikt fritak. Snitt: 6,84 år. (KOSTRA) 266

267 10 For kombinasjonsbygg hvor bolig utgjør en del av bygget, må den delen som for eksempel er næringsdel takseres separat og skattlegges. Dette følger av en fortolkning av ordlyden og er lagt til grunn av Finansdepartementet i brev av 31. oktober Eksempel på vedtak: Nyoppført bygning som helt eller delvis brukes som bolig, fritas etter eiendomsskatteloven 7 bokstav c) i år, eller til kommunestyret a) endrer antall fritaksår eller b) opphever fritaket. 6. Esktl. 7 bokstav d): Bygning og grunn i visse luter av kommunen Fritaksadgangen etter eiendomsskatteloven 7 bokstav d) er ment å gjelde all skattepliktig eiendom innenfor en eller flere klart avgrensede luter i kommunen. Fritaket vil eksempelvis også da måtte gjelde for overføringslinjer for strøm som går gjennom luten(e). Einar Harboe uttaler i Eiendomsskatt, Kommentarutgave, 2. utgave 2004 følgende: Selv om det i loven ikke er gitt anvisning på noen særskilt begrensning av kommunestyrets kompetanse, må forutsetningen for fritak etter bokstav d være at det foreligger saklige grunner for et fritak. Som saklig grunn må først og fremst regnes at de aktuelle delene av kommunen ikke har nytt godt av kommunal aktivitet gjennom investeringer eller løpende forbruk. Den typiske situasjon vil være at de aktuelle delene av kommunen har forskjellig utbyggingsgrad. Like luter i kommunen må behandles likt. Områder hvor det skal være fullt fritak fra eiendomsskatt etter denne bestemmelse må identifiseres med koordinater og tegnes inn på kart. KSE kjenner ikke til noen kommuner som har gitt fritak etter denne bestemmelsen. 7. Søknader om fritak som åpenbart ikke kan innvilges Kommuner kan motta søknader om fritak for eiendommer som det enten 1) ikke finnes hjemmel for å gi fritak for, eller som 2) kan fritas etter en av bokstavene i 7, men som kommunestyret ikke benytter. Slike søknader hvor det ikke kan gis fritak, kan håndteres av eiendomsskattekontoret. Svar på slike søknader eller klager kan lyde: Alternativ 1: Som et utgangspunkt er alle eiendommer eiendomsskattepliktige når det skrives ut eiendomsskatt i hele kommunen. Alternativ 2: Som et utgangspunkt er alle eiendommer innenfor kommunens eiendomsskatteområde (dvs i områder som er helt eller delvis utbygd på byvis) eiendomsskattepliktige. 267

268 11 Obligatoriske fritak fremgår av eiendomsskatteloven 5, men bestemmelsen hjemler ikke fritak for den type eiendom det her er snakk om. Det foreligger derfor skatteplikt. Eventuelt tillegg til teksten over: Kommunestyret kan helt eller delvis frita eiendommer for eiendomsskatt i henhold til eiendomsskatteloven 7. Alternativ 1: Kommunestyrets mulighet for å gi fritak fra eiendomsskatt etter 7 omfatter imidlertid ikke den type eiendom som det ønskes fritak for. Alternativ 2: Kommunestyret har for inneværende skatteår ikke åpnet for å gi fritak for den type eiendom som det ønskes fritak for. -o0o- 268

269 12 Kontoradresse: Postadresse: Haakon VIIs gate 9, 0161 Oslo Postboks 1378 Vika, 0114 Oslo Telefon: Bilde: ScanStockPhoto 269

270 Formannskapet si handsaming: Rådmannen orienterte og svara på spørsmål. Rådgjevar Arne Gunnar Aschehoug orienterte vedkomande finansområdet. Rådgjevar Bent Arild Grytten orienterte vedkomande Arenaopplæringa. Røysting: Samrøystes Formannskapet si tilråding frå møte : Formannskapet mottek Handlingsprogram med vedlegg til orientering. 270

271 Levekårsutvalet si handsaming: Røysting: Samrøystes Levekårsutvalet si tilråding i møte : Formannskapet mottek Handlingsprogram med vedlegg til orientering. 271

272 Næring og miljøutvalet si handsaming: Røysting: Samrøystes Tilråding: Næring og miljøutvalet tek Handlingsprogram med vedlegg til vitande. 272

273 Formannskapet si handsaming: Rådmannen Ragnhild Velsvik Berge og senior rådgjevar Arne Gunnar Aschehoug orienterte i saka. Annika Brandal etterspurte innspel frå samarbeidsutvala til Syverplassen og Bigset barnehage. Dette er ikkje trykt opp då administrasjonen såg på dette som eit innspel til handlingsprogrammet som vert lagt ut til offentleg ettersyn etter møtet i formannskapet i dag. Politikarane ville ha kopi av dette. Framlagt. Truls Håbakk, FRP, kom med følgjande forslag: Kap. 7.3 pkt. 1 Godtgjersle til ordførar for 2017 vert fastsett til 8,1 G gongar av til ei kvar tid grunnbeløpet i folketrygda. (regulert pr. 1.5 kvart år) og pkt. 2 Godtgjersle til varaordførar for 2017 vert fastsett til 0,9 G gongar av til ei kvar tid grunnbeløpet i folketrygda. (regulert pr. 1.5 kvart år). Kristian Fuglseth, FOHAR, kom med følgjande forslag: Grunnkjøp ny tilkomstveg Brandal Prosjektering kai Brandal i samarbeid med Kystverket Riving av kai Hareid : Inngangparti Hareid kyrkje, Prosjekteringskostnad, i 2017, i 2018 og 937 i 2019 I 136 Fotballhall : B11: kombinert med 050: B10: Bigset skule - nye ytterdører med adgangskontroll, inngagspart og garderobe SFO B06: Hareid skule - flytte SFO til eiga avdeling Inndekning ved omprioritering av lysarmatur Hareid rådhus som i dag ligg inne Annika Brandal, V, kom med følgjande forslag: Kr ,- til kulturmidlar Kr ,- til ungdomsrådet og ungdomskafe Anders Riise, H, kom med følgjande forslag: Disponering av tiltakspakken på kr ,- vert å utsette til kommunestyremøte i februar Ein ber administrasjonen vurdere fleire område som tiltakspakken er meint å dekke og samstundes sjå dette opp imot eit tett samarbeid med NAV for gjennomføring. Investering budsjettskjema 2B Fotballhall , ,- Det vert halde gruppemøte før vidare handsaming av saka tok til. Anders Riise, H, trekte forslaget sitt. Annika Brandal, V, trekte forslaget sitt Kristian Fuglseth, FOHAR, trekte forslaget sitt Truls Håbakk, FRP, kom med følgjande forslag: Eigendomsskattesatsen vert ikkje auka med 0,5 o/oo i 2017 og i økonnomiplanperioden Reduksjon i eigedomsskatten på 1,621mill. kr vert dekt med: 273

274 Bruk av1,379 mill. kr frå avsetning til disposisjonsfond Kr innspart med dekking i fyljande sektorar; Kr ,80 sektor for velferd Kr ,80 sektor for oppvekst Kr ,80 sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling Kr ,80 sektor for kommunalteknisk drift Kr ,80 sektor for sentraladm. Anders Riise, H kom med følgjande forslag: ,- inndekt ved auke av inntekt på netto premieavvik (jmf prognose premieavvik frå KLP). Røysting: Det vart røysta av rådmannen si tilråding med følgjande endringar samrøystes vedteke Deretter punktvis: Truls Håbakk sitt forslag Kap. 7.3 pkt. 1 Godtgjersle til ordførar for 2017 vert fastsett til 8,1 G gongar av til ei kvar tid grunnbeløpet i folketrygda. (regulert pr. 1.5 kvart år). Samrøystes vedteke. Truls Håbakk sitt forslag Kap. 7.3 pkt. 2 Godtgjersle til varaordførar for 2017 vert fastsett til 0,9 G gongar av til ei kvar tid grunnbeløpet i folketrygda. (regulert pr. 1.5 kvart år). Samrøystes vedteke. Truls Håbakk sitt forslag om å ikkje auke eigedomsskatten. Samrøystes vedteke. Truls Håbakk sitt forslag om dekning for ikkje å auke i eigedomskattesatsen. Bruk av 1,379 mill kr frå avsetning til disposisjonsfond. Samrøystes vedteke. Det vart så røysta over forslag frå Truls Håbakk om at kr vert spart inn fordelt på sektorane opp mot Anders Riise sitt forslag om inndekning ved auke av inntekt på netto premieavvik. Ordføraren sitt forslag vedteke med 5 mot 2 røyster. Innstilling: Rådmannen si tilråding vedteke med følgjande endringar: Kap. 7.3 pkt. 1 Godtgjersle til ordførar for 2017 vert fastsett til 8,1 G gongar av til ei kvar tid grunnbeløpet i folketrygda. (regulert pr. 1.5 kvart år). Kap. 7.3 pkt. 2 Godtgjersle til varaordførar for 2017 vert fastsett til 0,9 G gongar av til ei kvar tid grunnbeløpet i folketrygda. (regulert pr. 1.5 kvart år). Eigendomsskattesatsen vert ikkje auka med 0,5 o/oo i 2017 og i økonomiplanperioden Inndekning av inntektstap gjennom ikkje å auke eigedomsskattesatsen: Bruk av avsetning til disposisjonsfond: kr Auke av inntekt på netto premieavvik: kr

275 HAREID KOMMUNE Rådmann SAKSFRAMLEGG Saksnr. 2016/840 Løpenr /2016 Klassering 124 Sakshandsamar: Ragnhild Velsvik Berge, Rådmannen Utvalsaksnr Utval Møtedato 134/16 Formannskapet /16 Levekårsutvalet /16 Næring og miljøutvalet /16 Formannskapet /16 Kommunestyret HANDLINGSPROGRAM / 2016/840 Tilråding frå rådmannen: Formannskapet mottek Handlingsprogram med vedlegg til orientering. Utskrift til: sakshandsamar for ekspedering 275

276 Vedlegg: Nr. Namn 1 Handlingsprogram Handlingsprogram Betalingssatsar - Vedlegg Handlingsprogram Tiltak Vedlegg Handlingsprogram Tilråding og politiske vedtak Uprenta saksvedlegg: Samandrag av saka: Rådmannen legg handlingprogrammet med vedlegg fram for orientering for formannskapet. Rådmannen sin tilråding vert lagt fram til LKU og NMU 22.11, FSK og KST Saksopplysningar: Vurdering og konklusjon: Folkehelse konsekvensar: Miljøkonsekvensar: Økonomiske konsekvensar: Beredskapsmessige konsekvensar: Dokumentet er elektronisk godkjent og har ingen signatur. Hareid, Ragnhild Velsvik Berge rådmann Utvalssak nr: Side: 2 av 2 276

277 277

278 Handlingsprogram Innhald 1 Rådmannen si innleiing: Kommunen som samfunnsutviklar: Kommunen som tenesteprodusent: Kommunen som arbeidsgjevar: Rådmannen har hatt følgjande økonomiske mål for arbeidet med Styringsdokumentet: Rådmannen sine framlegg til tiltak Rammevilkår og prioriteringar Budsjettføresetnader: Finansielle nøkkeltal Demografi og folketal: Hovudprioriteringar: Økonomiske perspektiv Finans Pensjonskostnader Eigedomsskatt Statsbudsjettet Tiltakspakke for auke i sysselsettinga Finansiering av kommunesektoren (NB! 2011) Rådmannen sitt forslag til årsbudsjett 2015 og økonomiplan DRIFT Driftsbudsjett Rådmannen sitt forslag til årsbudsjett 2017 og økonomiplan investering Investeringsbudsjett Sektor for sentraladministrasjonen Sektorstruktur Årsverk og driftstiltak Sentraladministrasjonen inkl. politisk styring og kontroll Overordna målsettingar Sektor for oppvekst Sektorstruktur Årsverk og driftstiltak Investeringar Overordna målsettingar Sektor for velferd Sektorstruktur Årsverk og driftstiltak Investeringar Overordna målsettingar Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling Sektorstruktur Årsverk og driftstiltak Investeringar Overordna målsettingar Hareid kommune Side 2 av 60 Rådmannen 278

279 Handlingsprogram Sektor for kommunalteknisk drift Sektorstruktur Årsverk og driftstiltak Investeringar Overordna målsettingar Hareid kommune Side 3 av 60 Rådmannen 279

280 Handlingsprogram RÅDMANNEN SI INNLEIING: Etter planen skal budsjettåret 2016 vere det siste året kommunen før kommunen igjen kan bli meldt ut av ROBEK registeret. Det ligg an til at kommunen skal lykkast i denne målsettinga. Med langsiktig og målretta arbeid har kommunen kvart år sidan 2010 forbetra dei økonomiske resultata. Denne oppgåva har vore krevjande, og ein kan seie at utviklinga har vorte sett litt på vent desse åra. Det er avgrensa kva ein kan få til av utviklingsarbeid, samstundes som ein skal dekke inn tidlegare driftsunderskot. Og det har vore tilnærma stillstand når det gjeld nye drifts- og investeringstiltak I tråd med kommunelova sitt krav leverer rådmannen eit saldert budsjett i balanse. Det første året utan eigen budsjettpost for tilbakebetaling av tidlegare driftsunderskot var møtt med forventning, men håpet om å kunne vidareføre dette som ein buffer for å halde ROBEK på avstand, forsvann i omlag 3,5 millionar i redusert rammeoverføring. Den nye inntektsmodellen sitt strukturkriterium, med tilhøyrande reduksjon av basistilskotet gir bortfall av inntektsgarantiordninga i Dette vil føre til eit ytterlegare tap på 1,5 MNOK i Planlagde investeringar som helsehus, omsorgs og flyktningbustadar vil føre til auke i driftskostnadene gjennom ein auke i rentar og avdrag, i tillegg til reine driftsutgifter. Så har vi den lenge omtalte «Eldrebølga» som vil føre til ei stor auke i tenestebehov frå kommunen. Her må ein vere i forkant med å planlegge for investerings- og driftstiltak. Nytenking og digitalisering vert viktige omgrep framover. Drifta er vidareført etter same linje som i inneverande år. Ein har korrigert for feilbudsjetteringar frå 2016, og flytta midlar frå avdelingar med minkande behov til avdelingar med aukande behov. I juni 2016 fekk sektor for velferd og oppvekst styrka sine tenester med fleire årsverk, dei fleste av desse på velferd. For å få plass til nye tiltak har rådmannen difor pålagt spesielt desse to sektorane å spare slik at vi kunne vri ressursar til nye tiltak. Dette er tiltak som vert vurdert som nødvendige kost/nytte tiltak. Altså tiltak som vil generere positiv effekt på sikt. Behova er for nye tiltak er mange og omfattande. Rådmannen har likevel måtte vere svært nøktern i høve godkjenning av nye drifts- og investeringstiltak. På investeringssida er det omsynet til storleiken på lånegjelda som har vore styrande. Ein har tatt omsyn til at oppbygging av lånegjeld vil få ein direkte konsekvens i driftsrekneskapen i form av auka finanskostnader. Dette er framleis like aktuelt sidan driftsbudsjettet er svært stramt. Samanlikningstal dokumenterer at Hareid kommune har mindre pengar enn samanliknbare kommunar til drift av tenester. Ein kan difor ikkje belaste drifta med lånerenter. Den einaste måten kommunen kan finansiere auka driftskostnader på eitt område på, er å kutte på andre område. Dette vert ei utfordring ut i nær framtid der det ligg fleire store investeringsprosjekt på vent. Ein må alt på nyåret starte arbeidet med å analysere bruken av kommunale midlar og vurdere omprioritering av desse, samt arbeide langsiktig med å auke inntektsgrunnlaget for kommunen. Det er mange forhold og val som må takast når ein skal balansere eit budsjett, og ytre faktorar set i stor grad rammevilkår (dette er skildra i eige kapittel). Eit av dei forholda som slår særleg ut er utgifter til pensjonskostnadar. Dette varierer frå år til anna, og dei endelege tala for budsjettåret vert ikkje kjende før ut på våren året etter. Rådmannen tek difor atterhald i høve dei endelege pensjonskostnadane. Det er heilt sentralt å bygge eit disposisjonsfond. Rådmannen greidde å frigjere 1 million kroner av driftsmidlane til dette. Det er for ingenting å rekne på eit så stort budsjett, og det er difor lagt inn ytterlegare 1,6 million som er finansiert med 0.5 promille auke i eigedomsskatt. Hareid kommune har ikkje henta ut inntektspotensialet sitt på eigedomsskatt og der er lagt inn fleire alternativ som aktuelle tiltak for å kunne legge til disposisjonsfondet slik at ein kan investere i behov for framtida. 1.1 Kommunen som samfunnsutviklar: Kommuneplanen har fire hovudmål, og tre av desse er relatert til samfunnsutvikling: Hareid kommune Side 4 av 60 Rådmannen 280

281 Handlingsprogram Hareid skal vere ei bu- og utviklingskommune. Ein attraktiv kommune å bu og leve i for den einskilde, for familien, tilflyttarar og kompetansepersonar. Hareid kommune skal gi barn og unge gode oppvekstvilkår, trygge miljø, trivsel og samkjensle som grunnlag for livskvalitet, identitet og utvikling Hareid skal vere ein kommune som gjer det mogleg med eit allsidig næringsliv der miljø og arbeidsplassar kan tryggast, moglegheiter utviklast, nye verksemder etablerast og får folk med kompetanse til å bu i kommunen. I rådmannen sitt budsjettframlegg for 2017 er mellom anna desse tiltaka prioritert: o Bygge vidare på det interkommunale IT-selskapet SSIKT. Vår kommune er for liten til å kunne ivareta samfunnsoppdraget med utvikling av IT-tenester o Rullering av kommuneplanen sin arealdel for å kunne legge til rette for ei moderne samfunnsutvikling. Og det er sett av pengar til ymse grunnkjøp, og utvikling av ein marin næringsplan o Kjøp av varslingsteneste til innbyggarane, til dømes for bruk ved flodbølge o Lovpålagt innføring av vaktlag i brannvernet o Årleg kontroll av leikeapparat i barnehage o Hareid næringsforum står framfor eit vegskilje og har bedt kommunen om økonomisk støtte til stillinga som dagleg leiar. Rådmannen ser det som viktig å samarbeide med, og legge til rette for næringslivet, men har dessverre ikkje funne rom for ei slik støtte. Det er imidlertid lagt inn ei symbolsk støtte i form av at kommunen no på lik linje med dei andre store bedriftene i kommunen betaler sin medlemskontingent. o Frå 2017 er det ikkje lenger øyremerka statstilskot til frivilligsentralen, men dette er innarbeidd i budsjettet o Innanfor området sjølvkost er det framlegg om å opprette ei ny ingeniørstilling for å få auke framdrift på prosjekt o Her er midlar til førebygging av Gjerdselva og opprusting av djupvasskaia på Godsterminalen o Ut i perioden finn vi midlar til fotballhall o Miljøgateprosjektet er prioritert i 2017 og 18, og parken i sentrum det same o Der er fleire viktige tiltak innanfor vatn og avløp 1.2 Kommunen som tenesteprodusent: Kommuneplanen sitt fjerde hovudmål er retta inn mot kommunen sitt ansvar som tenesteytar: Kommuneorganisasjonen i Hareid skal sikre tenester og service av rett kvalitet i samsvar med behova i kommunen. Kommunen sin arbeidsgivarpolitikk har visjonen «gode tenester glade tilsette», og det første punktet under kriterier for organisasjonskultur er «brukarfokus». Oppdraget er dermed godt forankra i kommunen sine styrande mål. Kommunen har ikkje hatt brukarundersøkingar, og ein veit difor ikkje kva som er brukarane si generelle meining om tenestene. Det er ei målsetting å få gjort dette i løpet av I årets budsjettframlegg viser kommunen sitt ansvar som tenesteleverandør igjen på fleire område: o Auka ressurs i barnehage o Ny fastlegeheimel slik at folk i Hareid kan velje fastlege, samstundes som ein får ei gradvis overlapping i eit generasjonsskifte o Kommunen ligg langt etter på bruk av velferdsteknologi. For å kunne få ei effektiv innføring og bruk av dette må ein ha ein person med teknisk kompetanse som skal jobbe tett på personalet og brukarar av velferdstenester. Det er eit mål å legge til rette for å gi hjelp til sjølvhjelp. Dette er avgjerande viktig for å førebu kommunen på den store auken i hjelpetrengane eldre. o Vi lukkast ikkje med å innfri behovet om meir stilling til biblioteket, men ein sjølvbetjeningsautomat vil gjere kundane sjølvhjelpte og personalet får frigjort tid til andre oppgåver o Ein statleg tiltakspakke på ca. 3,5 million gjer det mulig å få utført lenge etterlengta vedlikehaldstiltak innanfor dei kommunale tenestene o Skulane får nye datamaskiner Hareid kommune Side 5 av 60 Rådmannen 281

282 Handlingsprogram o o Sjukeheimen får nytt pasientsignalanlegg med høve til å kople på ulike varslingar, elt etter pasienten sine behov. Dette gir auka tryggleik og effektiviserer tidsbruken for dei tilsette. Dei heimebuande får digitale tryggleiksalarmar der ein også kan kople til velferdsteknologi etter behov. Også her er målsettinga auka sjølvstende og tryggleik, samt meir effektiv bruk av personellressursen. Det er sett av midlar til helsehus, og ut i perioden også til omsorgsbustadar og flyktningbustadar 1.3 Kommunen som arbeidsgjevar: Kommunen har ein arbeidsgivarpolitikk frå Den seier noko om organisasjonskulturleiing, løns- og kompetanseutvikling, samt det å rekruttere og behalde personalet. Det har ikkje vore gjennomført medarbeidarundersøkingar, så ein har ikkje dokumentert medarbeidarane si heilskaplege oppleving av arbeidssituasjonen. Kommunen har mange dyktige medarbeidarar som har stått på og gjort ein fantastisk innsats i desse åra med ROBEK trass i dårlege rammer for personalutvikling. Dette budsjettet har ikkje ein spesiell profil på å styrke kommunen sin innsats som arbeidsgivar. I 2017 skal organisasjonen arbeide med omorganisering og organisasjonsutvikling. Rådmannen vil kartlegge behov og kome tilbake på korleis ein best mulig kan ivareta arbeidsgivaransvaret. Dette året har ein prioritert eit viktig tiltak for mange tilsette som har sin arbeidsdag sittande ved ein kontorpult. Det går på utskifting av skadelige lysrøyr på rådhuset. Ved samstundes å skifte ut trekvitt med kvite himlingar vert ein kvitt dunkle lysforhold og får dermed langt betre arbeidsforhold for mange tilsette. 1.4 Rådmannen har hatt følgjande økonomiske mål for arbeidet med Styringsdokumentet: Mål 1: Hareid ut av ROBEK. Få balanse mellom budsjett og rekneskap og framleis god økonomistyring. Ein vil framleis ha nøye kostnadskontroll med fokus på kortsiktige tiltak som kan ta ned kostnadane, og sterk kostnadskontroll, slik at ein ikkje får overraskingar på slutten av året. Vi har lukkast med dette så langt, men er svært sårbare for uføresette hendingar, og / eller hendingar vi ikkje kan påverke Mål 2: Starte oppbygging av disposisjonsfond og dermed legge grunnlaget for driftsmessig rom for eigenkapital til investeringar i framtida, samt å legge grunnlag for ein økonomisk buffer i driftsbudsjettet. Som ROBEK-kommune er jobb nummer ein å oppnå berekraftig økonomisk balanse. I ein slik situasjon ligg normalt oppbygging av vesentlege disposisjonsfond eit stykke inn i framtida. Men når meirforbruket frå tidlegere år er dekt inn, er det avgjerande at ein opprettheld eit overskot, slik at ein har økonomisk handlefridom framover. Dette vil på sikt, både kunne bidra til at låneopptak vert reduserte (ved at en har eigenkapital til investeringar), og at ein har økonomisk buffer til å takle uføresette situasjonar. Mål 3 utvikle og ta i bruk styringsdokument som sikrar måloppnåing på økonomiske og andre driftsmål Budsjett og handlingsprogram skal spegle dei reelle utfordringane. Grunna dei vanskelege økonomiske rammevilkår ser ein ofte at dei same tiltaka vert melde inn år etter år. Her ligg eit etterslep som vil krevje ei svært systematisk tilnærming. I 2017 tek kommunen i bruk ein ny mal for tertialrapportering som vil gi administrasjon og politikarar eit felles bilde av status og framdrift. Ein tek også i bruk eit elektronisk internkontrollsystem som vil gi rask oversikt over sentrale plandokument, prosedyrar og avvik. Det er forventa at dette vil gi betre arbeidsflyt, som igjen vil ha positiv effekt på både produktivitet/effektivitet og arbeidsmiljø. Hareid kommune Side 6 av 60 Rådmannen 282

283 Handlingsprogram Rådmannen sine framlegg til tiltak Rådmannen har prioritert tiltak i tråd med kommuneplanen sine målsettingar, og lagt vekt på å vidareføre tidlegare planlagde og påbegynte tiltak. Samfunnsutvikling er sentralt i Hareid og tiltaka ber preg av dette. Vidare tiltak som bidrar til digitalisering med hjelp til sjølvhjelp. Vi treng framover å fokusere på at sjølvhjelpt er vel hjelpt, og då må kommunen kunne legge til rette for å tilby denne type hjelp. Tiltaka heng saman med kvarandre gjennom prioriteringar som er gjort mellom investering og drift, og dei er eit resultat av drøftingar der rådmannens leiargruppe samla har tatt ansvar for heilskapen. Det er gjort ei kapasitetsmessig vurdering for gjennomføring. Dei nye driftstiltaka ligg inne med heilårseffekt, men det gjer også salderingstiltaka. Begge deler vil det ta tid å få effekt av, så samla sett går det ut omlag i balanse. Behova er mange, og utvalet er dessverre lite. Nokre sektorar kom betre ut enn andre i år, men tiltaka som er valt ut vil ha stor betydning for meir effektiv drift. Nokre var lovpålegg som måtte finne sin plass. Rådmannen legg fram eit budsjett som er utarbeidd med god hjelp av dyktige medarbeidarar. Med mindre dei ytre rammevilkåra endrar seg mykje underveis, er dette eit budsjett vi har tru på skal tene kommunen godt i det arbeidet som ligg føre. Hareid kommune Side 7 av 60 Rådmannen 283

284 Handlingsprogram RAMMEVILKÅR OG PRIORITERINGAR 2.1 Budsjettføresetnader: Hareid kommune har rammebudsjettering på både politisk og administrativt nivå. Kommunestyret vedtek budsjettramme på sektor- og einingsnivå. Rådmannen har mynde til å gjere justeringar mellom budsjettpostar innanfor driftsrammene. Leiarane har meldt inn behov som må og bør-tiltak. Rådmannen konstaterer at det er stort sprik mellom meldte behov og det som har vore mulig å innarbeide av nye tiltak i budsjettet. Nokre få tiltak er prioritert ut frå nødvendige tiltak etter lov- og regelverk og HMS, vidareføring av alt påbegynte prosjekt, samt tiltak som gir effektivisering. Rammeoverføringane vil gå ned, og kommunen må både gjere grep for å stadig effektivisere og evaluere tenestene. Hausten 2016 har ein starta på ein prosess med omorganisering med siktemål å betre intern samhandling og logistikk. Frigjering av tid til strategi, plan og kontinuerlig kvalitetsforbetring vert sentralt. Rådmannens leiargruppe må vere den samlande drivkrafta i dette arbeidet, og det må byggast eit godt samarbeid mellom det administrative og politiske nivået. Med utgangspunkt i dagens drift er handlingsrommet marginalt. Fleire viktige behov innanfor drift og vedlikehald har vorte meldt inn år etter år. Også dette året vert dessverre dei fleste liggande uløyste. Effektiviseringstiltak i drifta har som målsetting å unngå kutt i teneste og så langt mulig ta inn i seg nye tenestebehov. For å få plass nødvendige tiltak har rådmannen lagt inn salderingstiltak på velferd og oppvekst. At ein er i forkant med digitalisering og velferdsteknologi for å gjere folk mest mulig sjølvhjelpte er avgjerande for å dempe det bemanningsbehovet som elles vil kome som følgje av den demografiske utviklinga. Kommunen har store drifts- og investeringsbehov, men svært lite handlingsrom. Rådmannen ser auke i eigedomsskatten som ei nødvendig inntektskjelde om kommunen skal få gjennomført dei ynskja utviklingstiltaka som ligg i budsjett- og økonomiplanen. Kommunens eigedomsskatt er den inntektskjelda som utgjer ein skilnad når det gjeld å skape handlingsrom for vidare utvikling. For å kunne gjennomføre dei nødvendige investeringane er kommunen avhengig av større inntekter. Rådmannen har i dette budsjettframlegget lagt inn ein svak auke på eigedomsskatt for å kunne bygge ein liter buffer i budsjettet som ei sikring for å kunne halde seg ute av Robek-lista. Det er vist fleire utgiftsalternativ slik at politikarane kan vurdere auka handlingsrom opp mot tiltak som ein måtte ynskje å prioritere. Summen av tiltaka må samsvare med gjennomføringskapasiteten Kostraanalyse: KOSTRA står for Kommune-Stat- Rapportering og gir statistikk om ressursinnsatsen, prioriteringar og måloppnåing i kommunar, bydelar og fylkeskommunar. Ein finn tall om til dømes pleie- og omsorgstenester, barnehagedekning og sakshandsamingstid, og ein kan samanlikne kommunar med kvarandre, med regionale inndelingar og med landsgjennomsnittet. Dei 428 kommunane er grupperte i 16 grupper, etter folkemengd og økonomiske rammevilkår. 2.2 FINANSIELLE NØKKELTAL Finansielle nøkkeltal i Kostra, gir eit oversyn over dei viktigaste finansielle rammevilkåra og dei viktigaste resultatindikatorane på eit overordna nivå. Nøkkeltala syner ein status og ei utvikling, men er i seg sjølve ikkje tilstrekkelige til å seie noko om kvifor situasjonen er slik han er. Dette fordrar meir inngåande kjennskap til databasen, samt ein meir djuptpløyande analyse. Dei finansielle nøkkeltala er likevel gode indikatorar i høve det å kunne orientere seg om korleis kommunen sin situasjon er i høve andre kommunar og i høve objektive økonomiske måleparameter. Av omsyn til god oversikt vert berre grafane presenterte. Hareid kommune Side 8 av 60 Rådmannen 284

285 Handlingsprogram Brutto driftsinntekter per innbyggar Brutto driftsutgifter per innbyggar Brutto driftsinntekter er dei samla kommunale driftsinntektene, og inkluderer alt frå skatteinntekter og rammetilskot, til alle slags sals- og leigeinntekter. Hareid kommune er ei låginntektskommune og har, som ein kan sjå, kr 5000 mindre i brutto driftsinntekt pr. innbyggar enn landsgjennomsnittet. Basert på 5150 innbyggarar svarar det til om lag 25,75 mill. kroner på heile befolkninga. Samanlikna med Kostragruppe 1 er skilnaden på om lag 51,5 mill. kroner. Frie inntekter per innbyggar Brutto driftsutgifter er dei samla driftsutgiftene, inkludert avskrivingar. Brutto driftsutgifter pr. innbyggar i kommunen viser einheitskostnaden ved den totale kommunale verksemda og kan være ein produktivitetsindikator. Figuren indikerer såleis at kommunen har høg produktivitet. Samanlikna med landsgjennomsnittet har kommunen ei brutto driftsutgift, som er om lag 25,75 mill. kroner lågare enn landsgjennomsnittet. Samanlikna med vår eigen Kostragruppe er skilnaden på om lag 51,5 mill. kroner, når ein baserer seg på ei befolkning på 5150 innbyggarar. Brutto resultatgrad Frie inntekter er summen av rammetilskot, eigedomsskatt og inntektsskatt. Etter at eigedomsskatt med skattesats 2 promille vart innført, ligg no kommunen om lag 1000 kroner under landsgjennomsnittet pr. innbyggar. Skilnaden i høve Kostragruppe 1 er på om lag 20,6 mill. kroner, når ein baserer det på ei befolkning på 5150 personar. Brutto driftsresultat er resultatet før dekning av kommunen sine rente- og avdragsutgifter, inntekter i form av utbytte og renter, samt eventuelle avsetningar og eigenfinansiering av investeringar. Avskrivingar påverkar også brutto driftsresultat. Omgrepet kan i stor grad samanliknast med driftsresultat i resultatoppstillinga til bedrifter med rekneskapsplikt etter rekneskapslova. Brutto gjeldsgrad syner kor stor del brutto driftsresultat utgjer av driftsinntektene. Grafen syner at kommunen dei seinare åra har levert brutto driftsresultat på linje med dei beste i utvalet. Hareid kommune Side 9 av 60 Rådmannen 285

286 Handlingsprogram Netto renter og avdrag i prosent av brutto driftsinntekter Denne grafen syner at kommunen sine nettokostnader til rente og avdrag har vore fallande. Dette er ein kombinasjon av at kommunen har makta å få til ei tilnærma «frysing» av lånegjelda, samstundes som det generelle rentenivået har gått nedover og vore stabilt over tid. Brutto gjeldsgrad syner kor stor del kommunen si langsiktige gjeld, inkl. pensjonsforpliktingar, utgjer av kommunen si brutto driftsinntekt. Y-aksen i grafen syner prosentdel og kommunen sin brutto gjeldsgrad ligg no på linje med resten av utvalet. Netto gjeldsgrad Netto resultatgrad Netto driftsresultat brukast av Teknisk berekningsutval for kommunal økonomi (TBU) som ein hovudindikator for økonomisk balanse i kommunesektoren. Netto driftsresultat er eit mål på kor mykje kommunane sit igjen med av driftsinntekter etter at driftsutgifter, netto renter og avdrag er betalt. Målt i prosent av driftsinntektene uttrykker netto resultatgrad kor stor del av dei tilgjengelege driftsinntektene kommunane kan disponere til avsetningar og investeringar. Også her syner grafen ei markant betring i høve utvalet. Netto gjeldsgrad syner kor stor del kommunen si langsiktige gjeld, ekskl. pensjonsforpliktingar, utgjer av kommunen si brutto driftsinntekt. Y-aksen i grafen syner prosentdel. Gitt den stabile renta tyder dette på ei stabil dreiing mot ei realvekst av tilgjengelege disponible midlar for tenesteproduksjon. Brutto gjeldsgrad Hareid kommune Side 10 av 60 Rådmannen 286

287 Handlingsprogram Arbeidskapital ex premieavvik i prosent av brutto driftsinntekter Arbeidskapital definerast som differansen mellom omløpsmidlar og kortsiktig gjeld, og er eit uttrykk for kommunen sin likviditet. Arbeidskapitalen uttrykker derfor den delen av omløpsmidlane som er finansierte med langsiktig kapital (langsiktig gjeld og eigenkapital). Med likviditet meinast evne til å betale forpliktingane etter kvart som de forfell. Premieavvik vil vere ei kunstig inntekt og vert difor halden utanfor i berekninga. 2.3 DEMOGRAFI OG FOLKETAL: Desse grafane vert tatt med for å syne korleis den aldersmessige samansetninga har variert i befolkninga over tid. Desse faktorane påverkar mellom anna storleiken på rammetilskotet til kommunen. Då basert på siste relevante statistikk. Prognoser for framskriving av folkemengda kan elles vere viktige med omsyn til den langsiktige planlegginga i høve kommunen sitt framtidige tenestetilbod. Del folkemengd 16 til 66 år Del folkemengd 67 til 79 år Del folkemengd 0 til 5 år Del folkemengd 80 år og over Del folkemengd 6 til 15 år Hareid kommune Side 11 av 60 Rådmannen 287

288 Handlingsprogram Netto befolkningstilvekst Del netto driftsutg. barnehage av netto driftsutg. i alt 2.4 HOVUDPRIORITERINGAR: Grafane ovanfor har synt nokre viktige økonomiske rammevilkår som inntekts- og utgiftsnivå, gjeldsgrad, produktivitet, økonomiske resultat, samt demografiske utviklingstrekk. Grafane nedanfor syner korleis kommunen prioriterer mellom tenesteområda, samanlikna med eit relevant utval. Grafane seier ingenting om kvifor det er slik. Ein kan heller ikkje sjå om «det har blitt slik» eller om det er politisk styrt ut frå lokale føresetnader. Grafane seier altså litt om kor stor del av det økonomiske «kakestykket», netto driftsutgifter, som delast ut til det einskilde tenesteområdet, men ingenting om kvaliteten i tenestene Netto driftsutgifter viser driftsutgiftene inkludert avskrivingar etter at driftsinntektene, som m.a. inneheld øyremerka tilskot frå staten og andre direkte inntekter, er trekt frå. Dei resterande utgiftene må dekkast av dei frie inntektene som skatteinntekter, rammeoverføringar frå staten mv. Netto driftsutgifter pr. innbyggar kan vere en prioriteringsindikator. Del netto driftsutg. grunnskuleopplæring av netto driftsutg. i alt Del netto driftsutg. pleie og omsorg av netto driftsutg. i alt Ein ser her at kommunen bruker størstedelen av den økonomiske kaka på barnehage og grunnskuleopplæring, og mindre enn andre på velferdstenester og kultur. Den demografiske utviklinga vil utfordre denne fordelinga, og kommunen må legge planar for korleis ein skal kunne ivareta tenestebehova til alle aldersgrupper i tida framover. Hareid kommune Side 12 av 60 Rådmannen 288

289 Handlingsprogram Del netto driftsutg. sosialtj. og barnevern av netto driftsutg. i alt Del netto driftsutg. kommunehelse av netto driftsutg. i alt Del netto driftsutg kultur av netto driftsutg i alt Hareid kommune Side 13 av 60 Rådmannen 289

290 Handlingsprogram ØKONOMISKE PERSPEKTIV 3.1 Finans Økonomiske nøkkeltal (kjelde: Finansrapport pr. 31. aug Bergen Capital Management) Nøkkeltal Forklaring Viser samla lånegjeld ved utløpet av rapporteringsperioden. Inkluderer Total lånegjeld Kr startlån i Husbanken, lån i Kommunalbanken, KLP Kommunekreditt og verdipapirmarknaden. Durasjon 0,71 Måltallet angir porteføljen si vekta gjennomsnittlege rentebindingstid. Talet viser kor lenge renta på sertifikat, lån og obligasjonar i porteføljen er fast, når ein tar omsyn til alle kontantstrømmar (rentebetalingar, avdrag og hovudstol). Dersom ei låneportefølje utan avdrag og årlege rentebetalingar har durasjon på 1 betyr det at porteføljen i gjennomsnitt har ei rentebinding på 12 månader. Vekta gjennomsnittsrente Kapitalbinding 1,59% 4,23 ÅR Fordeling rentebinding Måltallet angir porteføljen si vekta gjennomsnittlige kupongrente, effektiv rente vil avvike noko. Ved samanlikning mot referanserente må det takast omsyn til durasjon og rentesikringsstrategi. Måltalet angir porteføljen si vekta gjennomsnittlege kredittbinding. Talet viser kor lang tid det i gjennomsnitt tar før renter, avdrag og hovudstol er nedbetalt. Jo høgare tal, desto mindre refinansieringsrisiko har kommunen når alt anna er likt. Fordeling Lån med fast rente: Saldo Prosentvis av total Rentebinding > ,09 % år Rentebinding < ,57 % år Sum rentebinding ,66 % Fordeling Flytande rente (p.t ,34 % vilkår) SUM ,00 % Utvikling i gjennomsnittsrente Porteføljen og marknadsrenter(rentene er justerte for kredittmargin (påslag), og indikerer derfor faktiske lånerenter for angitt løpetid) Hareid kommune Side 14 av 60 Rådmannen 290

291 Handlingsprogram Utvikling av lånegjeld Hareid kommune nyttar ekstern finansrådgjevar og mottar månadlege finansrapportar. Strukturen på låneporteføljen samt behov for refinansiering av eksisterande lån vert bestemt på bakgrunn av råd frå den eksterne rådgjevaren. Strategien har vore å sikre den lågast mulege lånerenta til ein kvar tid, utan å gjere kompromiss i høve risikoen. Gjennomsnittsrenta har i snitt vore jamt fallande så langt i budsjettåret. Med omsyn til utviklinga i lånegjelda er det verdt å merke seg at avdrag på lån vil gå til frådrag og at ein kan forvente at lånegjelda vil ligge nærare januarnivå enn oktobernivå ved rekneskapsavslutting. Som ein kan sjå av grafisk framstilling i KOSTRA-analyse i tidlegare kapittel, har Hareid kommune eit inntektsnivå som ligg lågare enn landsgjennomsnittet og ei lånegjeld i kr/innb., som ligg vesentleg høgare enn landsgjennomsnittet. Rådmannen meiner at dette tilseier at kommunen bør vise varsemd med å legge opp til ytterlegare auke i lånegjelda, før vi har kome meir på nivå med landsgjennomsnittet. Når vi har eit inntektsnivå som ligg lågare enn landsgjennomsnittet og eit nivå på lånegjelda som ligg vesentleg høgare enn landsgjennomsnittet, fører dette til at Hareid må bruke ein forholdsvis større del av sine frie inntekter til kapitalkostnader enn det eit fleirtal av norske kommunar gjer. Dermed vert det tilsvarande mindre disponible frie inntekter for bruk til velferdsgode på driftssida. Varsemdsprinsippet er følgd i rådmannen sitt framlegg til budsjett og handlingsprogram, så langt ein finn det muleg, på den måten at ein søkjer å unngå at det vert lagt opp til særleg høgare låneopptak i gjennomsnitt i handlingsplanperioden, enn det ein betalar i avdrag. På den måten kan ein unngå at finanskostnadane aukar i for stor grad. Behov for utbygging av mellom anna helsehus utfordrar denne balansen i handlingsplanperioden og det må gjerast ein jobb for å balansere drift og investeringsbehov. 3.2 Pensjonskostnader Kommunal- og regionaldepartementet vil vurdere å redusere amortiseringstida for premieavvik oppstått i 2014 og seinare til sju år. Dette vil i så fall få rekneskapsmessig verknad frå rekneskapsåret Det betyr i praksis at kommunen sin rekneskapsførte pensjonskostnad vil auke i åra som kjem. Pensjonskostnaden er avhengig av ei rekke faktorar, som både er vanskeleg å føreseie og lite påverkelege. Rådmannen har difor ikkje hatt gode indikatorar til at dette tilhøvet kan takast omsyn til på ein sikker måte. Hareid kommune har prognose på kr i opparbeidd premieavvik pr , noko som altså vil måtte førast som utgift i rekneskapa i åra framover. Hareid kommune Side 15 av 60 Rådmannen 291

292 Handlingsprogram KOMMUNAL PENSJONSKASSE (KLP) Endring Netto pensjonskostnad Pensjonsmidlar Pensjonsforplikting Premieavvik Akkumulert premiavvik Akkumulert arbg. avg. premieavvik Sum akk. premieavvik KLP Kjøp av eigenkapitalandelar i året Samla eigenkapitaltilskot STATENS PENSJONSKASSE (SPK) Netto pensjonskostnad Pensjonsmidlar Pensjonsforplikting Premieavvik Akkumulert premiavvik Akkumulert arbg. avg. premieavvik Sum akk. premieavvik spk Akkumulert premieavvik totalt Eigedomsskatt Hareid kommune innførde eigedomsskatt på faste eigedomar i heile kommunen, unnateke verk og bruk og annan næringseigedom, i Kommunen nytta skatteetaten sitt grunnlag for likningsverdi i høve bustader, mens dei andre skatteobjekta vart takserte av kommunen sjølv. Det å kunne nytte skatteetaten sitt grunnlag for likningsverdi inneber at det vert enklare for kommunane, og gjer også at klagehandsaminga i høve dette grunnlaget, vert ei sak mellom innbyggar og likningsmyndigheiter. Skattesatsen på 2 promille vart vidareført på same nivå i 2015, men rådmannen har for budsjett- og handlingsprogramperioden lagt til grunn at skattesatsen skal endrast. Det vert difor budsjettert med denne endringa og dette er lagt til grunn ved budsjettsalderinga. Dersom kommunen på eit tidspunkt skulle velje å innføre eigedomsskatt også på verk og bruk eller vedta høgare skattesats, vil inntektspotensialet auke monaleg, men det har ikkje vore gjort berekningar i høve dette Eigedomsskatt i kommunane I følgje SSB er det i skrivande stund 365 av Norges 428 kommunar som nyttar seg av eigedomsskatt, mot 355 året før. Av desse har 239 kommunar eigedomsskatt i heile kommunen, mot 221 kommunar i fjor. 78 kommunar har eigedomsskatt berre på verk og bruk, mens 7 kommunar har eigedomsskatt på verk, bruk og område bygd ut på byvis. Kommunane fekk til saman inn nesten 11,2 milliardar kroner i 2016, noko som representerer ein vekst på om lag 1,6 milliardar kroner 3.4 Statsbudsjettet For Hareid kommune er det anslått at den korrigerte veksten i frie inntektene vil vere på 2,4 % frå 2015 til (Grønt hefte 2017). Denne veksten skal dekke kommunen si auke i kostnader til lønsvekst, pensjonskostnader, fleire innbyggjarar m.m.. Inntektssystemet er elles i endring sidan strukturkriteriet no er innførd. Kommunar som er «friviljug» små mistar med dette delar av Hareid kommune Side 16 av 60 Rådmannen 292

293 Handlingsprogram basistilskotet. I tillegg ligg det føre endringar i einskilde kostnadsnøklar. Totaleffekten er berekna til eit ned trekk for Hareid kommune sin del, på om lag 1, 75 mill. kroner. I 2018 skal også bortfallet av inntektsgarantiordninga effektuerast, noko som då vil auke det berekna ned trekket til 3,285 mill. kroner. Men det er også denne gongen, som alltid, gjort ein del innlemmingar og korreksjonar i rammetilskotet. Fylgjande oversyn er henta frå Grønt Hefte og alle tal er i heile 1000 kr. 3.5 Tiltakspakke for auke i sysselsettinga Som en del av budsjettet legg regjeringa fram ein ekstra tiltakspakke for auke i sysselsettinga, på i alt 4 milliardar kroner. Pakken er retta mot område som i særleg grad merkar konsekvensane av lågare vekst. Tiltaka er mellombelse. Det er gjort framlegg om at 500 millionar kroner skal nyttast som eit eingongstilskot til vedlikehald og rehabilitering av skuler og omsorgsbygg i kommunane. Hareid sin del av nemnte tiltakspakke er på 3,552 mill. kroner og i seinare kapittel av handlingsprogrammet vert det gjort framlegg om korleis desse ekstra midlane kan nyttast. Hareid kommune Side 17 av 60 Rådmannen 293

294 Handlingsprogram Finansiering av kommunesektoren (NB! 2011) Hovudkjeldene for finansiering av kommunesektoren er skatteinntekter, overføringar frå staten og gebyrinntekter. Skatteinntekter er den største inntektskjelda. I hovudsak er dette inntektsskatt frå personlege skattytarar i kommunen. I tillegg kjem eigedomsskatt, som kommunane kan vedta på frivillig basis, og skatteinntekter frå kraftproduksjon. Stortinget vedtek skattereglane som definerer skattegrunnlaget for kommunesektoren. Skatt på alminneleg inntekt frå personlege skattytarar blir fordelt mellom staten, kommunane og fylkeskommunane. Fordelinga mellom dei tre forvaltningsnivåa blir bestemt av den kommunale og fylkeskommunale skattøyren, ein fordelingsnøkkel som årleg blir fastsett av Stortinget i samband med handsaminga av statsbudsjettet. Overføringane frå staten kan delast inn i to hovudkategoriar: rammetilskot og øyremerkte tilskot. Rammetilskot skal tildelast kommunesektoren utan andre vilkår enn det som følgjer av krav til oppgåveløysinga i lov og forskrift. Det inneber at kommunane kan gjere eigne prioriteringar for bruken av rammetilskot. Rammetilskota blir løyvde over Kommunal- og regionaldepartementets budsjett. Saman med skatteinntektene utgjer rammetilskot frie inntekter for kommunesektoren. Til øyremerkte tilskot er det knytt vilkår om at midlane skal brukast til nærare bestemte føremål. Øyremerkte tilskot blir løyvde over budsjettet til dei ulike fagdepartementa, avhengig av kva for saksområde tilskotet gjeld. Gebyrinntekter er betaling frå innbyggjarane i kommunen knytte til kommunale tenester, som til dømes barnehagar, pleie- og omsorgstenester og tekniske tenester. Hovudregelen er at kommunen ikkje kan ta meir betalt enn kostnaden ved å tilby tenesta (sjølvkost). Om lag ¾ av dei samla inntektene er skatteinntekter og rammetilskot, medan om lag 15 prosent er gebyrinntekter og liknande. Dei øyremerkte tilskota utgjorde i 2011 fem prosent av inntektene, mot om lag 12 prosent i Årsaka til reduksjonen frå 2010 til 2011 er innlemming av øyremerkte tilskot til barnehagar i rammetilskotet. Kommunane har relativt lite rom for å påverke storleiken på inntektene. Eit viktig unntak er eigedomsskatten. Gjennom skattereglar og skattøyre, rammeløyvingar og øyremerkte løyvingar fastset staten langt på veg nivået på inntektene til kommunane. Difor er det særs viktig at det er Hareid kommune Side 18 av 60 Rådmannen 294

295 Handlingsprogram samsvar mellom dei oppgåvene kommunane har ansvaret for, og dei ressursane som blir stilte til disposisjon. Det gjeldande finansieringsprinsippet er at kommunane skal kompenserast fullt ut for meirutgiftene når dei blir tillagde nye oppgåver, og ved endringar i regelverk eller andre endringar som inneber meirutgifter. Tilsvarande skal inntektsrammene til kommunane reduserast dersom dei blir avlasta for oppgåver. Hareid kommune Side 19 av 60 Rådmannen 295

296 Handlingsprogram RÅDMANNEN SITT FORSLAG TIL ÅRSBUDSJETT 2015 OG ØKONOMIPLAN DRIFT Rådmannen presenterer her framlegget til driftsbudsjett, med dei prioriteringane som rådmannen har lagt til grunn. Innmelde tiltak som rådmannen ikkje fann rom til, vert presenterte i eige vedlegg. Dei driftstiltaka som rådmannen har lagt inn i budsjettframlegget er nærare omtala i sektorkapitla. Og alle tiltaka, enten dei er prioriterte av rådmannen eller ikkje, er identifiserte med ID-kode. Meininga er å letta kommunestyret si handsaming, i samband med eventuelle endringar. Betalingssatsar ligg føre i separat vedlegg. 4.1 Driftsbudsjett Budsjettskjema 1A Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Skatt på inntekt og formue Ordinært rammetilskudd Skatt på eiendom Andre direkte eller indirekte skatter Andre generelle statstilskudd Sum frie disponible inntekter Renteinntekter og utbytte Gevinst på finansielle instrumenter Renteutgifter provisjoner og andre finansutgifter Tap på finansielle instrumenter Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter Dekning av tidl års regnskm merforbruk Til bundne avsetninger Til ubundne avsetninger Bruk av tidl års regnskm mindreforbruk Bruk av ubundne avsetninger Bruk av bundne avsetninger Netto avsetninger Overført til investeringsbudsjettet Til fordeling drift Sum fordelt til drift fra skjema 1B Merforbruk/mindreforbruk Tabellen er i 1000 kroner med løns- og prisframskriving for Kolonnane for 2018, 2019 og 2020 er i 2017-kroner. (eigedomsskatten er basert på auke i verdigrunnlag og volum). Denne tabelloppstillinga er obligatorisk og gjev ei samla oversikt over alle utgifter og inntekter knytta til drifta. Hareid kommune Side 20 av 60 Rådmannen 296

297 Handlingsprogram Ein viktig del av innhaldet i denne oppstillinga gjeld finansområdet som ikkje er vist og kommentert i sektorområda, og finansområdet vert derfor presentert her Finansområdet Dette er ikkje ein sektor i tradisjonell forstand, men eit område som fangar opp overgripande finansielle utgifter og inntekter som ikkje ligg inne i dei tenesteproduserande sektorane. Her vert ført generelle inntekter knytta til skatt, rammeoverføringar frå staten, diverse tilskot, renteinntekter og utgifter, avdrag på lån mv. Nettoinntektene på denne sektoren skal dekkje opp nettoutgiftene for administrasjon og tenesteproduksjon innan dei ordinære sektorane. Rådmannen sitt forslag til budsjett for finansområdet: Konto Tekst Rekneskap 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Budsjett Pensjon Pensjon premieavvik Arbeidsgjevaravgift premieavvik Banktenester og gebyr Konsulenttjenester Moms generell kompensasjonsordning Overføringer til kommunar Tap på krav Renteutgifter Morarenter Avdrag på lån Dekning tidlegare års rekneskapsunderskudd Avsetning til disposisjonsfond Sum utgifter Kompensasjon mva Driftsrekneskapen Rammetilskot Inntektsutjamning Statstilskot Statstilskot - øyremerka Skatt på inntekt og formue Eigedomskatt bustadar og fritidseigedomar Renteinntekter Morarenter Utbytte, aksjer o.l Disponering av rekneskapsmessig overskot Motpost avskrivninger Motpost kalk. renter og avdrag Sum inntekter Netto til fordeling drift Kommentar til nokre av postane Netto premieavvik Sjå kapitelet «Økonomiske perspektiv».. Hareid kommune Side 21 av 60 Rådmannen 297

298 Handlingsprogram Netto premieavvik som blir ført på finansområdet, er ikkje kommentert andre stadar i budsjettforslaget og blir gjort her. Budsjettering av premieavvik har vist seg å vere ein risikosport. Vi har tidlegare år nytta info frå KLP og statens lånekasse som grunnlag for utrekninga, men resultatet i høve til budsjettet har vist store avvik. I 2014 budsjetterte vi med ei inntekt på 0 mill. kroner og resultatet vart ei inntekt på -5,230 mill. kroner. I 2015 budsjetterte vi med ei inntekt på -6 mill. kroner og resultatet vart ei utgift på 3,472 mill. kroner. I 2016 budsjetterte vi med ei inntekt på om lag -5,340 mill. kroner og resultatet ser ut til å bli ei inntekt på -0,7 mill. kroner Med bakgrunn i data frå KLP og Statens pensjonskasse vil resultatet for 2017 bli slik: Tal i 1000 kr Premieavvki KLP (skriv av frå KLP om m.a.beregning av budsjett for 2017) Premeiavvik Statens pensjonskasse ( skriv av frå SPK) 96 Sum permieavvik Amortisering av tidlegare års premieavvik KLP Amortisering av tidlegare års premieavvik SPK -179 Sum amortisering Netto premieavvik Avbeidsgjevaravgift 14,1% -794 Netto premieavvik inkl arbeidgjevaravgift Rådmannen vel å redusere prognosen for årets premieavvik frå KLP frå ei inntekt på 8,530 mill. kroner til ei inntekt på -6,777 mill. kroner. Budsjetteringsgrunnlaget for netto premieavvik for 2017 blir då: Tal i 1000 kr Årets pemieavvik KLP (redusert prognose frå KLP med kr 1 753) Årets premeiavvik Statens pensjonskasse ( skriv av frå SPK) 96 Sum årets premieavvik Amortisering av tidlegare års premieavvik KLP Amortisering av tidlegare års premieavvik SPK -179 Sum amortisering Netto premieavvik Avbeidsgjevaravgift året premieavvik 14,1% -942 Avbeidsgjevaravgift amortisert premieavvik 14,1% 395 Netto arbeidsgjevaravgift -547 Netto premieavvik inkl arbeidgjevaravgift Altså eit netto premieavvik på 2 mill. kroner mindre enn prognosegrunnlaget Tap på krav Her er beløpet justert til historisk verdi. Hareid kommune Side 22 av 60 Rådmannen 298

299 Handlingsprogram Renteutgifter Denne posten omfattar: Renter på kommunens lånemasse. Budsjettforslaget er basert på ei gjennomsnittsrenter på vel 1,7% av ei lånemasse på 331 mill. kr. I dette grunnlaget ligg ein nettoauke av lånemassen for 2016 (nye lån minus avdrag på lån) på om lag 5 mill. kroner. Samla gjev dette ein rentekostnad på 5,675 mill. kroner på eksisterande lånegjeld. Dette er ei vidareføring av budsjettnivået for I tillegg kjem renter på nettoveksten av nye låneopptak (nye lån på ordinære prosjekt med fråtrekk av tilhøyrande nedbetaling av avdrag) Avdrag på lån I budsjettet for 2016 er det sett opp om lag 12 mill. kroner til låneavdrag. Det er nye forenkla reglar for utrekning av minimumsavdrag som kan gje ein liten auke i avdraga. Posten er derfor auka med 200 tusen kroner for Til dekning av tidlegare års meirforbruk Det er føresett at resultatet for 2016 gjev grunnlag for å nedbetale resten av akkumulert underskot slik at Hareid kommune kjem ut av Robek-lista i Derfor er denne posten sett i null Avsetning til disposisjonsfond Kommunen har eit sterkt behov for å ha ein buffer for negative budsjettavvik og uføresette hendingar både på utgifts- og inntektssida. Det var eit mål å avsette eit årleg beløp tilsvarande det som dei siste åra vart brukt til nedbetaling av akkumulert underskot. Trass i forslaget om ein auke av eigedomsskatten har ein ikkje makta å få til det fullt ut. Men forslaget inneheld ei gjennomsnittleg årleg avsetning på om lag 4 mill. kroner eller vel 16 mill. kroner for heile perioden. Budsjett er balansert med dei oppførde avsetningane for Rammetilskot inkl. inntektsutjamning og ordinært skjønstilskot samt skatt på inntekt og formue I forslaget til statsbudsjett i Grønt hefte som inneheld alle føresetnadane for rammetilskot, utgiftsutjamning, inntektsutjamning og ordinært skjønstilskot, er det lagt til grunn i prognosen eit folketal i Hareid kommune på innbyggjarar pr Folketalet er ein svært viktig faktor for storleiken på det samla tilskotet (innbyggjartilskotet). Innbyggjartilskotet representera om lag kr pr. person. I Hareid var det innbyggjarar pr. utgangen av 3. kvartal 2016 ein nedgang frå årsskiftet med 19 personar. Rådmannen trur ikkje føresetnadane i Grønt hefte er realistiske for Hareid med omsyn til folketalet, men ser for seg ein ytterlegare svak nedgang fram til årsskiftet. Rådmannen legg derfor til grunn eit folketal på ved utrekning av rammetilskot m.m. Det er nytta KS sin prognosemodell pr. oktober 2017 for å få fram konsekvensane av endringa og som går fram av tabellen under. I tillegg er det i rammetilskotet utan inntektsutjamning lagt til 2,416 mill. kroner knytta til 4 fleire brukarar over 16 år med psykisk utviklingshemming. For er nytta same realverdiane som for Hareid kommune Side 23 av 60 Rådmannen 299

300 Handlingsprogram kr Innbyggertilskudd (likt beløp pr innb) Utgiftsutjevningen Overgangsordning - INGAR Saker særskilt ford (inkl. helsestajon skolehelse og arbavg) Korreksjon forsøksordninger barnevern og omsorgstjenester Nord-Norge-tilskudd/Namdalstilskudd Storbytilskudd Småkommunetilskudd Distriktstilskudd Sør-Norge Inndelingstilskudd/trekk Nannestad/Ullensaker Veksttilskudd Ordinært skjønn inkl bortfall av dif.arb.avg herav gradvis bortfall av diff.arbeidsgiveravgift Skjønn - tap endringer av inntektssytemet Endringer saldert budsjett 2014/2015/ Kompensasjon Samhandlingsreformen Ekstra skjønn tildelt av KMD 0 0 RNB , samt Dok8:135 S ( ) 975 Sum rammetilsk uten inntektsutj "Bykletrekket" Netto inntektsutjevning Sum rammetilskudd Rammetilskudd - endring i % 2,8 0,7 2,0 0,2 0,2 0,1 Skatt på formue og inntekt Skatteinntekter - endring i % 1,9 13,0 1,5 0,0 0,0 0,0 Andre skatteinntekter (eiendomsskatt) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Sum skatt og rammetilskudd (avrundet) tusen kr i tilskot knytta til «Forpliktande plan» går ut sidan vi føreset at vi i 2017 er ute av ROBEK-lista Skatt på eigedom Utrekningane er basert på dette grunnlaget: Grunnleggjande føresetnader: Omsetningsverdi (formuesgrunnlag) i tusen kroner nytta i 2016 for utrekning av eigedomsskatt basert på likningsverdi for Tal på bustadar skattelagt med bakgrunn i likningsverdi Gjennomsnittleg omsetningsverdi pr bustad basert på likningsverdi Omsetningsverdi for eigedomar med fastsett verdi etter taksering Verdi av nybygg pr m2 (grunnlag for utrekning av skattegrunnlag for ny bustadmasse) Årleg vekst i m2 for ny bygningsmasse Verdigrunnlag for bygg pr m2 ved taksering av eksisterande bygningsmasse 80 % skattegrunnlagsfaktor for eigedomar basert på ligningsverdi (reduksjonsfaktor) Omsetningsverdi etter taksering gjev ingen reduksjon i skattegrunnlaget 5 % årleg auke i likningsverdi Ingen auke i kostnader knytta til forvaltning av eigedomsskatteordninga (oppdatering eigedomsmasse, vedlikehald av system og innkreving) Skattegrunnlag (tal i tusen kroner) B2016 B2017 B2018 B2019 B2020 Skattegrunnlag basert på likningsverdi Årleg auke i skattegrunnlaget basert på likningsverdi Auke i skattegrunnlag pga netto nybygging Sum skattegrunnlag basert på likningsverdi utan lovregulert reduksjon Skattegrunnlag basert på taksering Skattegrunnlag basert på likningsverdi med lovregulert reduksjon Sum skattegrunnlag Her er vist konsekvensane for storleiken på eigedomsskatten med alternative promillesatsar Hareid kommune Side 24 av 60 Rådmannen 300

301 Handlingsprogram B2016 B2017 B2018 B2019 B2020 Eigedomsskatt alternativ 1 Skattesats promille 2,00 2,00 2,00 2,00 2,00 Utlikna eigedomsskatt Eigedomsskatt alternativ 2 Skattesats promille 2,00 2,50 2,50 2,50 2,50 Utlikna eigedomsskatt Eigedomsskatt alternativ 3 Skattesats promille 2,00 3,00 3,00 3,00 3,00 Utlikna eigedomsskatt Eigedomsskatt alternativ 4 Skattesats promille 2,00 2,50 3,00 3,50 3,50 Utlikna eigedomsskatt Konsekvensar for ein enkelt bustad: Eigedomsskat for eit husvære på 120 m2 primærareal basert på taksering etter ein m2-pris på kr Skattesats promille 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 Egedomsskatt i kr for bustad på 120 m2 P-ROM, Hareid kommune basert på takseringsgrunnlag Samanlikningar med andre: Egedomsskatt for bustad på 120 m2 P-ROM 2012: Skatt Skattesats o/oo Gjennomsnitt heile landet (kommuner som har eigedomsskatt) ,4 Høgste nivå i landet: Kristiansand ,4 Lavaste nivå i landet: Balestrand 326 7,0 Ålesund ,0 Molde ,6 Kristiansund 900 3,7 Stryn ,0 Vestnes ,0 Averøy ,0 Sunndal ,0 Gloppen ,0 Hadsel ,0 Med bakgrunn i m.a. reduksjonen i rammetilskotet knytta til basistilskotet som for Hareid utgjer om lag 3,4 mill. kroner, og behovet for å bygge ein driftsbuffer, finn rådmannen å måtte foreslå ein auke i eigedomsskatten tilsvarande alternativ 2, dvs. ein 0,5o/oo auke i skattesatsen frå 2,0 til 2,5o/oo. Dette er lagt inn i forslaget Generelle statstilskot I det oppførde beløpet for 2017 er det medteke følgjande tilskot og beløp: Tilskot einslege mindreårige Kompensasjon investeringskostnader skule og omsorg Vertskommunetilskot Assistent flyktning velferd Sum Hareid kommune Side 25 av 60 Rådmannen 301

302 Handlingsprogram Dette er det same som dei forventa inntektene i 2016 for desse tilskota med tillegg for tilskot for assistent for flyktning innan velferd. Integreringstilskot og opplæringstilskot blir no førde under ansvarsområde Ressurssenteret. Derfor dei reduserte inntektene i høve til 2016 på denne posten Øyremerka statstilskot Dette gjeld tilskot til kommunalt vedlikehald. Det er i statsbudsjettet føresett at Hareid kommune får eit ekstraordinært tilskot til vedlikehald for å bøte på problema med arbeidsløyse knytta til nedgangen i oljerelaterte arbeidsplassar Generelle renteinntekter på konti I budsjettet for 2016 er det opphaveleg beløp redusert med kr til kr gjennom budsjettregulering. Sjølv denne reduksjonen ser ikkje ut til å hald for 2016, og i budsjettforslaget for 2017 er det føresett at desse renteinntektene blir kr Morarenter Dette er inntektsrenter. Utifrå inngangen på denne renteposten hittil i år (kr ) er det ikkje realistisk å sette opp meir enn kr på denne posten i Utbytte på aksjar og liknande. Utbytte frå Tussa-aksjane i 2017 er utdelt utbytte frå selskapet for Hareid kommune eig 201 aksjar i selskapet eller 6,63% av aksjekapitalen. Adm.dir. Dypdal i Tussa as legg til grunn eit utbytte til aksjonærane på 60% på gjennomsnittet av resultatet dei 3 siste åra og skriv m.a. følgjande i ein e-post: at følgjande kan vere eit grunnlag for ei forsiktig prognose: År Resultat , ,3 2. tertial ,4 Gjennomsnitt 30,5 Utbytet blir då 30,5*0,6=18, 3 mill. kr. For 2016 (grunnlag resultat i Tussa for 2015) vart utbyttet for Hareid 1,3 mill. kroner. Vi er vesentleg meir optimistiske for eit betre resultat for heile 2016 enn 2.tertial og legg til grunn eit resultat på 90 mill. kr. Dette gjev eit utbytte til Hareid på 1,7 mill. kroner Motpost avskrivingar Dette gjeld motpost til avskrivingar for dei sjølvfinansierande områda vassforsyning og avløp. Rekneskapsføringa her er reint teknisk for å nulle ut ei kalkulatorisk avskriving. Det er nytta same beløp som kjem fram under dei tilsvarande utgiftspostane under sjølvfinansierande ansvarsområde Motpost kalk. renter og avdrag Her gjeld det same som for avskrivingar, dvs. ei rekneskapsteknisk føring for å nulle ut ei tilsvarande utgiftsføring på områda for vassforsyning og avløp. Det er nytta same beløp som kjem fram under dei tilsvarande utgiftspostane under sjølvfinansierande ansvarsområde Overført til investeringsregnskapet Det er ikkje føresett overført driftsmidlar til investeringsbudsjettet. Tidlegare var det her avsett midlar til dekning av eigenkapitalinnskot i KLP, men det er til dette formålet no føreset bruk av ubundne investeringsfond (kan ikkje bruke lån som finansieringskjelde) Sum til fordeling drift. Dette er netto driftsutgifter som er tilgjengelige for sektorane. Hareid kommune Side 26 av 60 Rådmannen 302

303 Handlingsprogram Budsjettskjema 1B - Netto bindande budsjettramme for resultateiningane Tal i 1000 kroner Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Resultateining POLITISK STYRING OG KONTROLL Sektor for politisk styring og kontroll RÅDMANNSKONTOR ØKONOMIAVDELING PERSONALAVDELING PLAN OG UTVIKLINGSAVDELING SERVICETORG OG POLITISK SEKRETARIAT IKT-AVDELING NAV-KOMMUNE BRANNVERN Sektor for sentraladministrasjon OPPVEKSTKONTOR BIGSET SKULE HAREID SKULE HJØRUNGAVÅG SKULE HAREID UNGDOMSKULE BIGSET BARNEHAGE HAREID BARNEHAGE SYVERPLASSEN BARNEHAGE Sektor for oppvekst HELSE OG KOORDINERANDE EINING Velferdskontor SKJERMA EINING SOMATISK EINING KJØKKEN HEIMETENESTE EINING HEIMETENESTE EINING BU- OG HABILITERING Sektor for velferd Hareid kommune Side 27 av 60 Rådmannen 303

304 Handlingsprogram Tal i 1000 kroner Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Resultateining KULTURKONTOR NÆRING BIBLIOTEK KULTURTILTAK HAREID MUSIKK- OG KULTURSKULE RESSURSENTERET TRUSAMFUNN Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling KOMMUNALTEKNIKK SJØLVKOSTOMRÅDE BYGG Sektor for kommunalteknisk drift Sum fordelte nettoutgifter Kommentar til 1B Endringar i høve til budsjett 2016 er vist og kommentert i dei einskilde sektordelane. Her er det og oversikt over løns- og prisstigning, konsekvensjustering, og nye tiltak. I vedleggsdelen til budsjettet er vist alle endringar på ansvarsnivå. Hareid kommune Side 28 av 60 Rådmannen 304

305 Handlingsprogram RÅDMANNEN SITT FORSLAG TIL ÅRSBUDSJETT 2017 OG ØKONOMIPLAN INVESTERING Rådmannen presenterer her framlegget til investeringsbudsjett, med dei prioriteringane som rådmannen har lagt til grunn. Innmelde investeringstiltak som rådmannen ikkje fann rom til, vert presenterte i eige vedlegg. Dei investeringstiltaka som rådmannen har lagt inn i budsjettframlegget er nærare omtala i sektorkapitla. Og alle tiltaka, enten dei er prioriterte av rådmannen eller ikkje, er identifiserte med ID-kode/nummerering som er i samsvar med dei nummer som blir tildelt i budsjetteringsprogrammet Arena. Meininga er å letta kommunestyret si handsaming, i samband med eventuelle endringar. Sidan Arena sorterer prosjekta alfabetisk, så gjeld det same her med den konsekvens at prosjektnummera ikkje kjem etter kvarandre. 5.1 Investeringsbudsjett Budsjettskjema 2A Budsjettskjema 2A viser eit samandrag av investeringane og korleis dei er finansiert Alle investeringane 1000 kroner Investeringsutgifter Alle prosjekt B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 Investeringer i anleggsmidler Utlån og forskutteringer Kjøp av aksjer og andeler Avdrag på lån Dekning av tidligere års udekket Avsetninger Årets finansieringsbehov Bruk av lånemidler Inntekter fra salg av anleggsmidler Tilskudd til investeringer Kompensasjon for merverdiavgift Mottatte avdrag på utlån og refusjoner Andre inntekter Sum ekstern finansiering Overført fra driftsregnskapet Bruk av tidligere års udisponert Bruk av avsetninger Sum finansiering Dei sjølvfinansierande investeringane (VA=vatn og avløp) 1000 kroner Investeringsutgifter Sjølvfinansierande prosjekt B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 Investeringer i anleggsmidler Bruk av lånemidler Sum finansiering Hareid kommune Side 29 av 60 Rådmannen 305

306 Handlingsprogram Alle investeringane med unntak av dei sjølvfinansierande (VA) 1000 kroner Investeringsutgifter Ordinære prosjekt B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 Investeringer i anleggsmidler Årets finansieringsbehov Bruk av lånemidler Kompensasjon for merverdiavgift Mottatte avdrag på utlån og refusjoner Sum ekstern finansiering Bruk av avsetninger Sum finansiering Investeringsutgifter Sjølvfinansierande prosjekt B2017 ØP2018 ØP2019 ØP Kommentar til budsjettskjema 2A I høve til dei seinare åra under ROBEK med dei avgrensingar det inneber med omsyn til investeringsnivået, gjev dette budsjettet/økonomiplanen ein større fridom sidan ein reknar med å gå ut av ROBEK i Dette har nok påverka det investeringsprogrammet som blir lagt fram, sjølv om det er den totale økonomien som bestemmer kva rom ein har eller lagar seg for investeringar. Det er låneopptak utover det vi betalar ned i avdrag på eksisterande lånemasse som belastar driftsbudsjettet. Og dette gjeld for dei investeringane som ikkje er sjølvfinansierande. Sjølvfinansierande prosjekt er hovudsakleg er vassforsyning og avløp. I oppstillinga over er det derfor skilt mellom «Ordinære prosjekt» og «Sjølvfinansierande prosjekt». Så det ein må ha fokus på når det gjeld belastninga på netto driftsbudsjett er nye låneopptak på «Ordinære prosjekt». På grovt anslagsnivå kan ein rekne med at av dei årlege avdraga på 12 mill. kroner, så er 9 mill. kroner knytta til «Ordinære prosjekt». Så låneopptak på «Ordinære prosjekt» utover 9 mill. kroner vil tilleggsbelaste drifta med renter og avdrag. Det som i stor grad er med på å auke den driftsbelastande gjelda i perioden er nytt helsesenter, tilrettelegging for bustadutbygging (grunnkjøp og infrastruktur) og kommunale bustadar. Rådmannen vurderer det framlagde forslaget som økonomisk utfordrande men nødvendig Budsjettskjema 2B på investeringsprosjektnivå 1000 kroner Prosjekt Investeringsutgifter nummer B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 I - 60 Bustadfelt Holstad - Grunnkjøp I - 61 Bustadfelt Pålhaugen I - 75 Flyfotografering I - 74 Laserfotografering I - 69 Marin næringsplan I - 71 Ymse grunnkjøp I - 81 Investeringar i SSIKT Sum sektor for Sentraladministrasjonen Hareid kommune Side 30 av 60 Rådmannen 306

307 Handlingsprogram Prosjekt Investeringsutgifter nummer B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 I 34 Kjøp av datamaskiner i oppvekst Sum sektor for Oppvekst I 4 Velferdsteknologi-pasientsignalanlegg I 5 Velferdsteknologi- tryggleiksalarmar I - 14 Møblar til administrasjon Sum sektor for Velferd Ingen investeringstiltak Sum sektor for næring, kultur og samfunnsutv I Gjerdselva 1, eigenandel I Hareid hamn Fornying / opprusting I - 95 Miljøprosj. Kjøpm.gt. Bedehusparken I - 85 Bustadfelt - Holstad I 94 Rundkøyring Holstad I Rådhuset - Belysning I 127 Helsesenter I - 86 Bustadfelt Pålhaugen I - 87 Bustadfelt Pålhaugen I 18 Bigset barnehage Vognbod I - 29 Sjukeheim Ombygging til kontor I 134 Flyktningebustadar I 133 Omsorgsbustadar Pålhaugen I 136 Fotballhall I 135 Hjellebakken sluttføring utebod I 137 Parken i Hareid sentrum Sum sektor for Kommunalteknisk drift Ordinære prosjekt I Avløp Kjøpmannsgata Bedehusparken I Avløp avskj. anl. Grimstad - Geilane I Avløp Renseanlegg I Avløp Sidegrein Hovden-Mork I Vatn Sidegrein Hovden-Mork I Avløp Bjåstad - Røyset I Fornying/rehabilitering avløpsnett I Fornying/rehabilitering vassnett I Ny inntaksleidning Hammarstøylvatnet I Separering avlaup Midtre Reina I Vassforsyning Bjåstad - Røyset I Vatn Kjøpmannsgata Bedehusparken I 122 Nye sjø-leidningar hovudutslepp,kloakk I 123 Ny hovudkloakk Pålhaugen Kyrkjegt I 124 Ny vassleidning Pålhaugen Kyrkjegt I 125 Ny vassleidning Holstad Grimstad I 099 Hovudplan for vassforsyning Sum sektor for Kommunalteknisk drift VA-prosjekt Sum investeringsutgifter i anleggsmidlar Kommentar til budsjettskjema 2B Kommentar til det enkelte prosjekt er å finne under sektorkommentarane. Hareid kommune Side 31 av 60 Rådmannen 307

308 Handlingsprogram SEKTOR FOR SENTRALADMINISTRASJONEN Rådmann Ragnhild Velsvik Berge 6.1 Sektorstruktur Rådmann Økonomi Servicetorg/politisk sekretæriat Lønn og personal Plan, utvikling, byggesak og geodata SSIKT driftssenter Vertskommune IKT Brannvern NAV Sosial Sektor kommunalteknisk drift Sektor velferd Sektor oppvekst Sektor næring, kultur og samfunnsutvikling Kommunen har sektororganisering med fire kommunalsjefar med underliggande einingsleiarar. Rådmannen er definert som den femte kommunalsjefen med sju einingsleiarar som rapporterer direkte til rådmannen. Rådmannen si leiargruppe er definert til dei fire kommunalsjefane, men rådmannen har altså direkte personalansvar for til saman 11 leiarar. Organisasjonsstrukturen er under evaluering. Vertskommunesamarbeidet SSIKT driftssenter er organisatorisk plassert under rådmannen. Eininga vert drifta av Hareid kommune med personal- og økonomiansvar, men arbeider elles ut frå føringar som vert lagt av eit interkommunalt samarbeidande organ og politiske vedtak gjort av kommunestyret i dei sju samarbeidskommunane. Hareid kommune har eit interkommunalt samarbeid om barneverntenesta. Det er kommunane Hareid Ulstein Ørsta Volda som inngår i vertskommunesamarbeidet. Driftsansvaret for barneverntenesta er delegert til rådmannen i Volda, og kontoret er lokalisert på rådhuset der. Eit anna viktig interkommunalt samarbeid, som sentraladministrasjonen er kontaktpunkt for, er Søre Sunnmøre Landbrukskontor IKS. Det er Hareid, Herøy og Ulstein som er eigarar av dette interkommunale selskapet, som har kontor i Dragsund i Herøy kommune Om tenestene Sentraladministrasjonen utfører dei fleste av dei sentrale stab- og støttetenestene, som tenester innanfor økonomiforvaltning, personalforvaltning og ITK. Servicetorget utfører i tillegg til interne tenester til administrativt og politisk nivå, samt diverse tenester til publikum. Plan, utvikling, byggesak og geodata har eit variert tenestespekter, som både er eksternt og internt retta. Brannvernet har oppgåver innanfor brannførebygging og det operative ansvaret ved brann eller ulykkeshendingar. NAV-kommune har eit brukarorientert og rettsbasert tenestespekter og yter tenester til ulike brukargrupper. Hareid kommune Side 32 av 60 Rådmannen 308

309 Handlingsprogram Eit viktig fokus for sentraladministrasjonen er dessutan å legge til rette for den politiske aktiviteten gjennom saksførebuingar og gjennomføring av politiske vedtak. Alle einingane i sentraladministrasjonen er potensielle aktørar i dette arbeidet. Rådmannen er bindeleddet mellom politisk og administrativt nivå. Rådmannen har eit særskilt ansvar for at saker som leggast fram for folkevald organ har fått ei forsvarlig utgreiing og at vedtak blir sett i verk. Vidare skal rådmannen syte for at kommunedrifta ligg innanfor gjeldande lover, forskrifter og overordna instruksar, samt syte for forsvarleg kontroll (jf. kml ) Tenestene vert nærare skildra i underkapitla nedanfor Overordna føringar for budsjettarbeidet Med utgangspunkt i kommunelova sitt kapittel 8 skal kommunen skal kvart år vedta budsjett og handlingsprogram som skal tilfredsstille dei gitte og absolutte krava. Sentrale premissar er kommunen si økonomiske stilling, tenestestatusen i driftseiningane, samt føringar frå statsbudsjettet og lokalt politisk nivå. Rådmannen skal ta i vare dei ulike perspektiva innanfor økonomi, organisasjon, teneste og lokalsamfunn. For ei kommune med låg inntekt og ROBEK-status vert det mange dilemma. Rådmannen prioriterer innanfor desse rammene i framlegget til budsjett og handlingsprogram. Ei svært sentral føring siste åra har vore å legge grunnlaget for å føre kommunen eit skritt vidare i arbeidet med å kome ut av ROBEK-registeret. Neste utfordring vert å halde kommunen ute av ROBEK. Leiarane har meldt inn sine drift- og investeringsbehov som må og bør tiltak. Behova er mange og til dels omfattande, og dei fleste av desse står framleis som uløyste også etter denne budsjettbehandlinga. Rådmannen har prioritert å vidareføre alt vedtekne tiltak for å få framdrift/avslutning på desse. Vidare er tiltak som gir god kost/nytte prioritert framfor andre. Tenestesektorane er i det vidare omtalt etter sektorvis inndeling. 6.2 Årsverk og driftstiltak Årsverksutvikling Eining Årsverk Årsverk Forventa årsverk - Budsjettframlegg 2017 Rådmannskontoret 2,36 2,55 3,09 Økonomiavdelinga 4,75 5,12 5,3 Personalavdelinga 3,4 3,4 3,0 Plan, utvikling, byggesak og 5,75 5,92 5,75 geodata Servicetorget 4,0 4,5 4,5 IT-avdelinga 1,0 1,0 1,0 SSIKT driftssenter 3,0* 4,0* 4,0* Brannvern 1,25 1,25 1,25 NAV-kommune (ekskl. eksternt 3,3** 3,3** 3,3** finansierte prosjekt)* Samla årsverk 28,81 31,04 31,19 Hareid kommune har ikkje operert med faste stillingsheimlar, men rammestyring og ein meir fleksibel bruk av årsverk. Rådmannskontoret har auka med 100 % rådgivarstilling, men på grunn av midlertidig fråvær viser ikkje auken med meir enn 0,15 % frå Auken er forventa å vise frå Elles har der vore nokre interne justeringar mellom avdelingane. Hareid kommune Side 33 av 60 Rådmannen 309

310 Handlingsprogram *SSIKT driftssenter vart formelt oppretta som vertskommunesamarbeid Stillingsheimlane som til ein kvar tid ligg inne er eig av Hareid, men vert finansierte gjennom tilskot frå dei sju kommunane i samarbeidet. **Som resultat av at Volda kommune vart etablert som vertskommune for eit samarbeid på barnevernsområdet, vart om lag seks stillingsheimlar overførte til Volda. Desse er ikkje tekne med i tabellen, då stillingsheimlane no ligg i Volda og Hareid kommune i staden gir refusjon til barneverntenesta sine felleskostnader etter ein kostnadsfordelingsnøkkel. I tabellen ovanfor inngår ikkje ressurs på 5,33% lovfesta stillingsheimel for hovudverneombod. 6.3 Sentraladministrasjonen inkl. politisk styring og kontroll Driftstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg Periode POLITISK STYRING OG KONTROLL (A) SENTRALADMINISTRASJONEN (B) Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Budsjett 2020 AB B AB0 Sum konsekvensjustering -618 AB1 Sum artsavhengigheit 173 AB2 Sum prisjustering 1053 Konsekvensjustert budsjett ex. tiltak A1 Endringar i valkostnader B1 Varslingsteneste B2 Rullering av kommuneplanen sin arealdel B3 Hareid kommune sin del av SSIKT sine driftsutgifter B4 Innføring av vaktlag i Brannvernet Rådmannen sitt framlegg til ny ramme Kommentar til driftstiltaka AB0 Sum konsekvensjusteringar Konsekvensjusteringar er endringar som er knytt til andre utgifter/inntekter enn pris- og lønsauke, men som likevel er naudsynte for å vidareføre eksisterande drift. Det er ikkje alltid like klart om eit tiltak skal leggast inn under konsekvensjustering eller nye tiltak. Det eksisterer såleis ei viss gråsone, men litt forenkla kan ein seie at tiltak som krev politiske vedtak bør leggast inn under nye tiltak, mens tiltak som det allereie er gjort vedtak om, men som av ulike årsaker ikkje er implementert i gjeldande budsjett, er konsekvensjusteringar. Likeeins kan endringar som er resultat av overstyrande situasjonar eller mynde, vere konsekvensjusteringar. Sum konsekvensjusteringar gir eit uttrykk for volumauke /-reduksjon. Årsaken til volumendring i sektoren er samansett. Summen av endringar har i dette høvet resultert i ein volumreduksjon før nye tiltak. AB1 Sum artsjusteringar I hovudsak er dette knytt til budsjettering av pensjonskostnader og arbeidsgjevaravgift. Sidan det skjer ei automatisk berekning av sosiale kostnader basert på den enkelte lønstakar si løn i vårt nye budsjettsystem, får vi no ei tilnærma korrekt budsjettering av sosiale kostnader, heilt ned på individnivå. Som ein kan sjå av tabellen er det berre moderate endringar for sektoren. Talet speglar ein korreksjon til verkeleg nivå og representerer såleis ikkje ei volumauke. AB2 Sum prisjustering Framskrivinga er basert på ei gjennomsnittleg lønsauke på 1,6%, ein auke i driftskostnadar utanom løn på 2,1% og ein deflator (brukt på inntekter) på 2,3%. Hareid kommune Side 34 av 60 Rådmannen 310

311 Handlingsprogram A1 Endringar i valkostnader Det stor forskjell på arbeidet med kommuneval og arbeidet med stortingsval. Dette gjeld før valet, på valdagen og etter at valet er over. Denne skilnaden er tatt omsyn til. Det er sjølvsagt også tatt omsyn til at berre annakvart år er eit valår. B1 Varslingsteneste Lovpålagd oppgåve. Krav om varsling i høve kommunal beredskap. Dette er påtalt som eit avviket ved Fylkesmannen sitt tilsyn Det er ikkje avklart leverandør av tenestene, men medlemskap i Åknes/Tafjord Beredskap IKS, er eit av alternativa. Dette alternativet føreset medlemskap, slik at det må samordnast med investeringsbudsjettet. B2 Rullering av kommuneplanen sin arealdel Sluttføring av rullering av kommuneplanen sin arealdel. Totalbeløpet er splitta i lønsutgifter til prosjektstilling kr ,- og kr ,- til diverse kjøp av ekstern kompetanse. B3 Hareid kommune sin del av SSIKT sine driftsutgifter Hareid kommune sin del av SSIKT sine driftsutgifter jamfør SSIKT sitt driftsbudsjett for 2017 og avtalt fordelingsnøkkel. B4 Innføring av Vaktlag i brannvernet Krav om vaktlag då tettstaden Hareid er over 3000 personer. Kravet er gamalt og vel kjent. I handlingsprogrammet vedtatt av kommunestyret var dette lagt inn i DSB har gitt varsel om pålegg med innføring av vaktlag med frist til gjennomføring innan Investeringstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg 1000 kroner Prosjekt nummer Investeringsutgifter B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 I-60 Bustadfelt Holstad - Grunnkjøp I-61 Bustadfelt Pålhaugen I-75 Flyfotografering I-74 Laserfotografering I-69 Marin næringsplan I-71 Ymse grunnkjøp I-81 Investeringar i SSIKT Sum sektor for Sentraladministrasjonen Kommentar til investeringstiltaka I 60 Bustadfelt Holstad - Grunnkjøp Grunnerverv i 2017 og 2018 I 61 Bustadfelt Pålhaugen 2 Restinnløysing av grunn på Pålhaugen 2. Ein føreset også inntekter i 2017 i form av sal av tomter og liknande I - 75 Flyfotografering Geovekst avtale. Flyfoto. Arbeidet allereie utført. Data vert levert vår Hareid kommune Side 35 av 60 Rådmannen 311

312 Handlingsprogram I - 74 Laserfotografering Sjøkart Hareid - Lasermåling - sjø/land, kommunal del I - 69 Marin næringsplan Vedtak PS 5/16. Planen er under utarbeiding og går over to år. I - 71 Ymse grunnkjøp Tiltaket gjeld i hovudsak dekninga av kostnader med innløysing/kjøp av mindre areal/grensejusteringar i utbyggingssaker m.m. I - 81 Investeringar i SSIKT Investeringar i SSIKT. Hareid sin del etter fordelingsnøkkel. Resterande del i høve refusjon frå kommunane i samarbeidet. Hareid sin del utgjer kr Overordna målsettingar Hovudmål Sentraladministrasjonen skal syte for naudsynte stab- og støttetenester til kommunen sine tenesteytande einingar. o Politikarar, publikum, samt andre offentlege og private verksemder skal få naudsynt og korrekt informasjon og service, utan unødig ventetid. o Sektoren skal vere utviklingsorientert og ha eit spesielt ansvar for at heile kommunen si verksemd er i tråd med lov og retningslinjer og syte for at kommunen sitt omdøme vert forvalta på ein god måte Utviklingsmål Alle einingar i kommunen skal i 2017 ha fokus på felles målstyring 2017 skal vere prøve år for ein mal for tertialrapportering som har som målsetting å gi administrasjon og politikarar felles oversikt over organisasjonen sin aktivitet og framdrift. Sentraladministrasjonen skal i budsjettåret 2017 fortsette arbeidet med god økonomistyring. Målsetting er 0% avvik Alle avdelingar skal i første tertial 2017 ha tatt i bruk kommunens elektroniske kvalitetsforbetringssystem, og i løpet av året legge inn prosedyrar som fremmer samhandling mellom avdelingane Alle tilsette skal lære og bruke PUKK-hjulet (planlegge, utføre, kontrollere, korrigere) som utgangspunkt for stadig utvikling og forbetring. Hareid kommune Side 36 av 60 Rådmannen 312

313 Handlingsprogram SEKTOR FOR OPPVEKST Kommunalsjef Eivind Longva 7.1 Sektorstruktur Bigset barnehage Hareid barnehage Syverplassen barnehage Bigset skule Hareid skule Hjørungavåg skule Hareid ungdomsskule Oppvekstkontoret Om tenestene Hareid kommune, sektor for oppvekst, har sett seg som mål å bli ein kvalitets- og kompetanseorganisasjon med fokus på kollektive læringsprosessar og medverknad. Dette krev systematisk og langsiktig planlegging, då ein ynskjer å nytte sektoren sin samla kompetanse og ressursar på smartast og mest tenelege måte for organisasjonen. Det vert viktig å arbeide målretta og kunnskapsbasert med fokus på kollektive læringsprosessar i den einskilde eining og på tvers av einingane i sektoren. Dette for å sikre godt læringsmiljø, best mogleg læringsutbytte og vidareutvikle god undervisningspraksis i skulane og barnehagane våre. Sektor for oppvekst ser på medarbeidarane som den viktigaste ressursen i tenesta. Å legge til rette for at medarbeidarane til ei kvar tid har naudsynt kompetanse, kunnskap og haldningar knytt til arbeidet med barn og unge, vil vere viktige faktorar for å sikre eit høgt læringsutbytte og god omsorg for borna i barnehagane og elevane i skulane i kommunen. Sektoren vil fokusere på å etablere tenester innanfor dei rammene som er gitt. Born og unge med komplekse og samansette vanskar er aukande både på landsbasis og på kommunenivå. Oppvekst ser behovet for auka fokus på tverrfagleg og tverrsektoriell samhandling for å kunne løyse desse utfordringane til beste for barnet. Knappe ressursar fordrar eit meir heilskapleg perspektiv i bruk av ressursar internt og på tvers av sektorane. Foreldre og føresette må og ha nok informasjon for å kunne vite kva tenestetilbod dei kan forvente seg i skulane og barnehagane i Hareid, innanfor dei rammer sektoren disponerer. Vidare må skule- og barnehageeigar få god tilgang på informasjon og kunnskap om kva som skal til for å bygge gode skular- og barnehagar med høg kvalitet Overordna føringar for budsjettarbeidet Oppvekstsektoren vil arbeide for å sikre kvalitet i alle ledd innanfor stramme økonomiske rammer. Arbeidet gjennom året vil ha fokus på lovpålagde tenester og kjerneoppgåver. Overordna Kvalitetsplan legg føringar for innsatsområde i skulane og barnehagane. Dei valte innsatsområda er: Læringsmiljøet Tidleg innsats Heim-skule/barnehagesamarbeid Tverrfagleg samhandling Organisasjonsutvikling (lærande organisasjonar) Hareid kommune Side 37 av 60 Rådmannen 313

314 Handlingsprogram Årsverk og driftstiltak Årsverksutvikling Eining Årsverk Årsverk Forventa årsverk - Budsjettframlegg 2017 Oppvekstkontor 2,00 2,00 2,00 Bigset skule 15,10 14,98 15,38 Hareid skule 35,38 33,78 32,73 Hjørungavåg skule 11,11 11,73 12,25 Hareid ungdomsskule 27,8 28,89 27,65 Lærlingar 0 0,00 0 Bigset barnehage 12,7 14,3 15,40 Hareid barnehage 6,9 6,57 6,62 Syverplassen barnehage 13,17 13,81 13,12 Lærlingar Styrka barnehagetilbod 5,44 2,62 3,26 Spes.ped. tiltak 1,97 1,99 1,58 Samla årsverk 131,57 130,8 129, Driftstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg Periode OPPVEKST (B) Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Budsjett 2020 C B C0 Sum konsekvensjustering 1264 C1 Sum artsavhengigheit 1702 C2 Sum prisjustering 1801 Konsekvensjustert budsjett ex. tiltak C3 Kutt i pedagogstilling 80% - Hareid skule C4 Kutt i pedagogstilling 80% - Hareid ungdomsskule C5 Pedagog Bigset bhg våren C6 Årleg kontroll leikeapparat i barnehage Rådmannen sitt framlegg til ny ramme Kommentar til driftstiltaka C0 Sum konsekvensjustering Konsekvensjusteringar er endringar som er knytt til andre utgifter/inntekter enn pris- og lønsauke, men som likevel er naudsynte for å vidareføre eksisterande drift. Det er ikkje alltid like klart om eit tiltak skal leggast inn under konsekvensjustering eller nye tiltak. Det eksisterer såleis ei viss gråsone, men litt forenkla kan ein seie at tiltak som krev politiske vedtak bør leggast inn under nye tiltak, mens tiltak som det allereie er gjort vedtak om, men som av ulike årsaker ikkje er implementert i gjeldande budsjett, er konsekvensjusteringar. Likeeins kan endringar som er resultat av overstyrande situasjonar eller mynde, vere konsekvensjusteringar. Justering på kr er i hovudsak konsekvensjustering i høve til lønsoppgjeret i C1 Sum artsavhengigheit I hovudsak er dette knytt til budsjettering av pensjonskostnader og arbeidsgjevaravgift. Sidan det skjer ei automatisk berekning av sosiale kostnader basert på den enkelte lønstakar si løn i vårt nye budsjettsystem, får vi no ei tilnærma korrekt budsjettering av sosiale kostnader, heilt ned på Hareid kommune Side 38 av 60 Rådmannen 314

315 Handlingsprogram individnivå. Som ein kan sjå av tabellen har desse kostnadane vore ein del underbudsjetterte for sektoren. Talet speglar ein korreksjon til verkeleg nivå og representerer såleis ikkje ei volumauke. C2 Sum prisjustering Framskrivinga er basert på ei gjennomsnittleg lønsauke på 1,6 %, ein auke i driftskostnadar utanom løn på 2,1% og ein deflator (brukt på inntekter) på 2,3%. C3 og C4 Driftsreduksjonar Oppvekst til liks med dei andre sektorane, er pålagd å gjere kutt i driftsrammene. Desse tiltaka vil resultere i kutt i pedagogstillingar ved dei største skulane, Hareid ungdomsskule og Hareid skule. For å halde framlagde økonomiske rammer for 2017, må sektoren ta ned drifta i skulane- og barnehagane. Tilpassingstiltaket for oppvekst er på om lag kr. 1 mill. Driftstilpassingane vil måtte føre til reduksjon i tenestetilbodet i skulane og det vert innanfor gitte rammer, vanskeleg å gi fullt ut eit tilbod i trå med opplæringslova. Utfordringar, som nye flyktningar eller nye born med større vanskar, vil vi ikkje kunne klare innanfor ramma for Oversikt over nedtrekk med konsekvensvurdering: 1. Nedtrekk i tal pedagogstillingar ved skulane 160 % Skulane i Hareid har gjennom lengre tid vore drifta utan tilstrekkelege ressursar til fullt ut å kunne tilby lovpålagde tenester. Manglande tilbod om leksehjelp, særskild norskopplæring, morsmålopplæring, tilpassa opplæring ved tilstrekkeleg delinstimar i basisfaga er noko av vilkåra skulane jobbar ut frå. Manglande lovpålagde tilbod kan føre til sosial skeivutvikling og lærevanskar på dei lågaste trinna og auke behovet for spesialpedagogiske tiltak på eit seinare tidspunkt. Behov for spesialpedagogiske tiltak er aukande i skulane i Hareid. Fleire av desse born har større samansette vanskar og krev større ressursar. For at sektoren skal kunne drifte innanfor gitte rammer i 2017, må sektoren ta ned drifta ytterlegare ved skulane. Skulane har særs stramme driftsbudsjett og det er ikkje mogleg å redusere andre postar i budsjetta enn lønspostar. Tiltak som vert gjennomført er reduksjon i pedagogstillingar etter slik fordeling: 80 % reduksjon pedagogstilling Hareid skule 80 % reduksjon pedagogstilling Hareid ungdomskule Ei pedagogstilling inkl. sosiale utgifter vert kostnadsberekna til ca. kr ,6 % pedagogstillingar = kr Tiltaka må settast i verk frå nytt budsjettår for å kunne klare innsparingane og redusere konsekvensane i opplæringstilbodet til elevane. Konsekvensar: Reduksjon/ større grupper i praktisk estetiske fag som mat og helse, kunst og handverk, valfag m.m. vil påverke moglegheit for praktisk retta variasjon i opplæringstilbodet hjå elevane. Variasjon i undervisninga og arbeid med praktisk estetisk fag er ein viktige faktor for motivasjon og mestringsoppleving hjå mange av elevane. Kutt vil også gje reduksjon i tilpassa opplæring for elevar som treng ekstra oppfølging. Dette kan på sikt føre til auka spesialpedagogisk behov. C5 100% auke i pedagog i Bigset barnhage våren 2017 (6 mnd) 4 nye barn (3,6 plassar) er klar for plass i Bigset barnehage frå januar For å kunne ta i mot desse må ein styrke barnehagen med 100 % pedagog fram til sommaren (kr ). Om ikkje Hareid kommune gjev plass til dei 4 barna vil tilskotet til privat barnehage auke med for Hareid kommune vil spare om lag kr for 2017 med ei slik løysing. For å få plass til desse barna i Bigset barnehage må ein utvide vognhuset/skuret. Ein har kostnadsrekna prosjektet til kr inkl. mva. Hareid kommune Side 39 av 60 Rådmannen 315

316 Handlingsprogram Det er behov for større plass til vogner då barnehagen har fått ei dobling av tal små barn som skal sove. Det er ikkje oppgradert sidan det vart bygd i Dagens rom er ikkje tilfredstillande ang. tilkomst med smal gang og sikkerheit ang. brann. C6 Årleg kontroll av leikeapparat i barnehage I tillegg til å få kontrollert årleg alle leikeplassane, må det byggast gode system for eigenkontroll. 7.3 Investeringar Investeringstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg 1000 kroner Prosjekt nummer Investeringsutgifter B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 I - 34 Kjøp av datamaskiner i oppvekst Sum sektor for oppvekst Kommentar til investeringstiltaka I 34 Kjøp av datamaskiner i oppvekst Situasjonen når det gjeld IT-utstyr i skulane er kritisk. Utskiftingstakta på maskiner til lærarar og elevar held ikkje tritt med forfallet og alder på eksisterande maskinpark. I samråd med IKTavdelinga samlar ein kostnaden på Oppvekstkontoret, og fordeler utstyr etter prioritering. Manglande utstyr som skal nyttast som naturleg verktøy i klasseromet, gjer at det er vanskeleg å stette krava i læreplanen. 7.4 Overordna målsettingar Hovudmål Overordna kvalitetsplan for oppvekst skal nyttast som styrings- og planleggingsverktøy i heile sektoren, inkludert PPT, barnevernet og helsestasjonen. Sektoren skal utvikle seg gjennom skule- og barnehagebasert kompetanseutviklingsprosessar tilrettelagt på eigen arbeidsplass og gjennom felles utviklingsdagar, nettverk og leiarutviklingsprogram. Kompetanseutviklinga skal ta opp i seg arbeidsmåtar og verktøy som fremjar kollektive læringsprosessar, refleksjon over eigen praksis, erfaringsutveksling og kunnskapsdeling internt i eiga eining og i nettverk på tvers av skulane og barnehagane. Sektor for oppvekst skal vere pådrivar for tett samarbeid og samhandling med tillitsvalde for å legge til rette for gode arbeidsvilkår og auke elevane sitt læringsutbytte Det skal arbeidast systematisk med å utvikle gode, trygge og motiverande læringsmiljø med fokus på medverknad i eige læringsarbeid, undervegsrettleiing, tidleg innsats og heim-skule/barnehagesamarbeid Det skal arbeidast systematisk og kunnskapsbasert med vaksenrolla knytt til pedagog, fagarbeidar, assistent, leiar som fremjar relasjonell kompetanse og autoritativt leiarskap på alle nivå i sektoren Utviklingsmål Sette i gang leiarutviklingsprogram som skal vidareutvikle kompetanse til å leie systematiske og kollektive læringsprosessar på eigen arbeidsplass, relasjonsferdigheiter og samhandlingskompetanse hjå leiarar på alle nivå i sektoren Hareid kommune Side 40 av 60 Rådmannen 316

317 Handlingsprogram Gjennom utviklingsarbeidet «Vurdering for læring» og DUB prosjektet i barnehage/ skule, samt «Tidleg innsats» på 1,2 og 8.trinn i skulane, skal vi arbeide systematisk, kontinuerleg og målretta med kollektive læringsprosessar og arbeidsmåtar som fremjar endringskompetanse hjå pedagogisk personale i sektoren. Alle pedagogar i skulane i Hareid skal utarbeidet tydlege mål for læringsarbeidet slik at elevane forstår kva dei skal lære (Vurdering for læring: Prinsipp 1 og 2) Utvikle praksis for framovermeldingar til elevane Elevane skal vite kva som vert forventa av dei (Vurdering for læring: Prinsipp 1 og 3) Det skal utviklast system for vurdering/tilbakemelding og oppfølging på arbeidet til einskildeleven (Vurdering for læring 2 og 3) Skulane skal vurdere/revurdere kartleggingsverktøy som er i bruk og bruke desse aktivt i læringsarbeidet. Verktøya skal gjerast kjend og nyttast i heile sektoren. Det skal utviklast felles rutinar for heim-skule/barnehagesamhandling med faste skule- og barnehagefaglege tema gjennom året. Hareid kommune Side 41 av 60 Rådmannen 317

318 Handlingsprogram SEKTOR FOR VELFERD Kommunalsjef Berit Aasen 8.1 Sektorstruktur Sektor for velferd vert leia av kommunalsjef. Helse og koordinerande eining. Bu- og habilitering Sjukeheim - Somatisk eining Sjukeheim - Skjerma eining Eining for Heimetenester Institusjonskjøkkenet er leia av kjøkkensjef Om tenestene Hareid kommune, sektor for velferd, arbeider systematisk for å vere ein kvalitets- og kompetanse organisasjon. Dette krev langsiktig planlegging for å kunne nytte tilgjengelig kompetanse og ressursar på den best tenelege måten for organisasjonen. Vi har ei målretta og bevisst haldning til kompetanse og utvikling for å yte gode og forsvarlege helse- og omsorgstenester Sektor for velferd ser på dei tilsette som tenesta sin viktigaste ressurs. Vi må legge til rette for at dei tilsette har dei naudsynte kvalifikasjonane, kunnskapane og haldningane, for å kunne sikre kvalitet på dei tenestene vi skal yte til innbyggjarane i Hareid kommune. Fokus på rett kompetanse, på rett plass og til rett tid, vil vere med å bidra til å sikre gode, effektive og trygge tenester. Det vil vere fokus på å etablere gode tenester innanfor dei rammene som er gitt. For å kunne møte framtidas utfordringar må ein bruke ressursane på best tenleg måte. Brukarar og pårørande må ha nok informasjon for å kunne vite kva tenester dei kan forvente seg i Hareid kommune Overordna føringar for budsjettarbeidet Regjeringa har satt opp 5 hovudsatsingsområder, og oppmodar kommunane til å sette fornying og forbetring av omsorgssektoren på dagsorden i kommunalt plan- og utviklingsarbeid. 1. Saman med brukar, pasient og pårørande: brukaren skal få større innverknad over eigen kvardag, gjennom meir valfridom og eit større mangfald av tilbod. 2. Ei fagleg sterk helse- og omsorgsteneste: sikre ei berekraftig helse og omsorgsteneste i framtida. 3. Moderne lokale og buformer: framtida sine sjukeheimar og omsorgsbustadar skal bli utforma for å stette behov for morgondagen sine brukarar, som vil omfatta alle aldersgruppe i samfunnet. 4. Den nye heimetenesta: Tenesta har den største auken i tal på brukarar. Dette har bakgrunn i ei tredobling av yngre brukarar under 67 år, kortare liggetid ved sjukehus og eit aukande tal på eldre i kommunen. 5. Fornying og innovasjon: Nye løysingar må bli utforma for å mobilisere samfunnet sine samla omsorgsressursar, ta i bruk ny teknologi, utarbeide nye faglege metodar, og innovasjonsarbeid. «Hareid kommune Side 42 av 60 Rådmannen 318

319 Handlingsprogram Årsverk og driftstiltak Årsverksutvikling Eining Årsverk Årsverk Årsverk Velferdskontor 2,5 3,5 3,5 Helse og koordinerande eining 12,5** 12,22* 13,82 Skjerma eining 11,26 13,47** 13,47 Somatisk eining 22,9 26,09 28,56 Kjøkken 4,29 4,29 4,29 Heimetenestene 20,73 24,08 26,08 Bu og habiliteringseininga 25,41 27,58 30,38 Samla årsverk 99,59** 111,23 årsverk*** 120, Driftstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg Periode VELFERD (D) Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Budsjett 2020 D Budsjett D0 Sum konsekvensjustering 228 D1 Sum artsavhengigheit -270 D2 Sum prisjustering 1905 Konsekvensjustert budsjett ex. tiltak D3 Driftsteknikar velferd D4 Medlemskap ALV Møre D5 Legeavtale D6 Forventa auke sal kantina D7 Budsjettjustering 1 auka tilskot ressurskrevjande Buhab D8 Budsjettjustering 2 redusere ferievikar heimetenestene D9 Budsjettjustering 3 redusere sjukevikarutgifter somatisk D10 Budsjettjustering 4 redusere sjukevikarutgifter skjerma D11 Budsjettjustering 5 Auka brukarbetaling somatisk D12 Budsjettjustering 7 Auka refusjon sjukelønn Buhab Rådmannen sitt framlegg til ny ramme D0 Sum konsekvensjustering Konsekvensjusteringar er endringar som er knytt til andre utgifter/inntekter enn pris- og lønsauke, men som likevel er naudsynte for å vidareføre eksisterande drift. Det er ikkje alltid like klart om eit tiltak skal leggast inn under konsekvensjustering eller nye tiltak. Det eksisterer såleis ei viss gråsone, men litt forenkla kan ein seie at tiltak som krev politiske vedtak bør leggast inn under nye tiltak, mens tiltak som det allereie er gjort vedtak om, men som av ulike årsaker ikkje er implementert i gjeldande budsjett, er konsekvensjusteringar. Likeeins kan endringar som er resultat av overstyrande situasjonar eller mynde, vere konsekvensjusteringar. D1 Sum artsavhengigheit I hovudsak er dette knytt til budsjettering av pensjonskostnader og arbeidsgjevaravgift. Sidan det skjer ei automatisk berekning av sosiale kostnader basert på den enkelte lønstakar si løn i vårt nye budsjettsystem, får vi no ei tilnærma korrekt budsjettering av sosiale kostnader, heilt ned på individnivå. Som ein kan sjå av tabellen har desse kostnadane vore ein del underbudsjetterte for Hareid kommune Side 43 av 60 Rådmannen 319

320 Handlingsprogram sektoren. Talet speglar ein korreksjon til verkeleg nivå og representerer såleis ikkje ei volumauke. D2 Sum prisjustering Framskrivinga er basert på ei gjennomsnittleg lønsauke på 1,6%, ein auke i driftskostnadar utanom løn på 2,1% og ein deflator (brukt på inntekter) på 2,3%. D3 Driftsteknikar Sektor for velferd har eit stort behov for eigen driftsteknikar. Hovudoppgåvene vil vere etablering av velferdsteknologi i sektoren. Driftsteknikar spelar ei sentral rolle for rett bruk av ressursane i kommunen og kan bidra til å senke kostnadane ved redusert innleige av ekstern hjelp. Det er viktig at driftsteknikar har den kompetansen som er naudsynt for å kunne handtere oppgåvene. Det vil vere heilt nødvendig å ha driftsteknikar for å gjennomføre etablering av nytt pasientsignal anlegg og tryggleiksalarmar til heimebuande. D4 Medlemskap ALV Møre Hareid kommune har delteke i samarbeid med ALV Møre for utvikling av velferdsteknologi. Det blir satsa på bruk av velferdsteknologi og det er viktig at Hareid deltek i det vidare samarbeidet for å kunne følgje utviklinga. D5 Legeavtale Jamfør politisk sak D6, D7, D11, D12 Auka inntekter D8, D9 og D10 Redusere vikar bruk Alle desse tiltaka er tiltak som ikkje krev politisk godkjenning, då det ligg innanfor rådmannen sitt mynde å gjere endringar. Dei er likevel tekne med som informasjon og for å synleggjere at Velferd sitt samla tilfang av føreslegne tiltak held seg innanfor ramma på maksimalt 0 kroner i nye tiltak. Det er rådmannen som har pålagt Velferd å halde seg innanfor denne ramma. Det er satt inn restriksjonar for leige av vikar ved alt fråvær av fast personale. Dette gjeld både ved kort- og langtidssjukdom, permisjonar, vakansar og ferie. Det vil berre bli leigt inn vikar om det er grunnlag for vurdering opp mot nødvendig helsehjelp. Restriksjonar for leige av vikar er innført ved alle einingar. 8.3 Investeringar Investeringstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg Prosjekt nummer Investeringsutgifter B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 I - 4 Velferdsteknologi-pasientsignalanlegg I - 5 Velferdsteknologi- tryggleiksalarmar I - 14 Møblar til administrasjon Sum sektor for Velferd Kommentar til investeringstiltaka I 4 Velferdsteknolog- pasientsignalanlegg Det er behov for nytt pasientsignalanlegg ved sjukeheimen som stettar dagens krav. Det er nødvendig å satse på bruk av moderne velferdsteknologi tiltak på sjukeheimen. Det er ikkje mogleg å nytte tiltak som t.d. fallalarmar og døralarmar på eksisterande anlegg. Hareid kommune Side 44 av 60 Rådmannen 320

321 Handlingsprogram I 5 Velferdsteknologi- tryggleiksalarmar Tryggleiksalarmane til heimebuande stettar ikkje dagens krav. Det er nødvendig med innkjøp av 100 tryggleiksalarmer og 100 nøkkelboksar. Det er per i dag ikkje mogleg å nytte moderne velferdsteknologi på dagens alarmar, som t.d. fallalarmar. I 14 Møblar til administrasjon Heimetenestene skal i nye lokale og har behov for oppgradering av kontormøblar, pauserom, og tilrettelagde arbeidsplassar. 8.4 Overordna målsettingar Hovudmål Arbeidsgivarpolitikken er implementert i heile organisasjonen. Sektor for velferd skal bidra til god omdømmebygging av Hareid kommune Sektor for velferd er ein kompetanse- og kvalitetsorganisasjon Sektor for velferd vil fremme tett samarbeid med tillitsvalde, med fokus på arbeidsmiljøtiltak og gode arbeidsvilkår for dei tilsette. Det skal vere fokus på forsvarlege tenester innanfor tildelte økonomiske rammer. Compilo etablere eit internkontroll- og kvalitetssystem Utviklingsmål Fagutviklingsdagen skal bidra til kontinuerlig og planlagt kompetanseheving av helsepersonell Tilsette skal få tilbod om vidareutdanning, med støtte frå Kompetanseløftet frå Fylkesmannen. Det skal vidare utviklast rutine for samarbeid med tillitsvalde. Rutine for årleg samling med verneombod, tillitsvalde, fagkoordinatorar og einingsleiarar er etablert. Rutine for handtering av vedtak jamfør Forvaltningslova skal vidareutviklast 12 punktsplan for satsingsområder i 2017 skal utarbeidast av leiargruppa, og implementerast i heile sektoren Planleggings- og utviklingssamtaler er gjort på leiarnivå i 2016, og skal vidare ut i organisasjonen i Ressursstyring- fokus på godt leiarskap og kompetanseutvikling. Einingsleiarane vil få rettleiing og opplæring i godt og tydleg leiarskap, og deltek på leiarutvikling i samarbeid med Høgskulen i Volda Hareid kommune Side 45 av 60 Rådmannen 321

322 Handlingsprogram Oversikt over einingane i sektor for velferd Helse og koordinerande eining Helse og koordinerande eining består av helsestasjon, skulehelseteneste, jordmorteneste, psykiatriteneste med aktivitetssenter, dagsenter for eldre heimebuande, ergoterapiteneste, kommunal og privat fysioterapi, støttekontaktordning, koordinerande eining og kommunelegetenesta. Delmål: Eininga skal med sin spisskompetanse vere pådrivarar i habilitering- og rehabiliteringsarbeidet på tvers av einingane og elles i kommunen. Styrke samarbeidet med NAV og spesialisthelsetenesta, i høve personar med rus og psykiatrivanskar Eininga tek eit medansvar for undervising til dei andre einingane i sektoren. Etablere system for felles fagutviklingsdag for eininga Utvikle rutine for hjelpemiddel handtering, bruk av velferdsteknologi Bu- og habiliteringseininga Bu og habiliteringstenesta yter tenester til følgande grupper: Vaksne psykisk utviklingshemma i bustad. Avlastning til born og unge med særleg krevjande omsorgsbehov. Unge vaksne i eigen bustad som treng miljøarbeid i heimen. Delmål/ utviklingsmål: Etablere faste samarbeidsmøte med pårørande Fokus på brukarmedverknad Etablere gode rutinar for bruk av ressursar på tvers av områda Etablere fagutviklingsdag Oppsøkande miljøarbeid til unge vaksne i egen heime Miljøarbeid i kvardagen Utvikle dagtilbodet Skjerma eining Skjerma eining har 17 pasientar. Alle har eige rom. Målgruppa er personar som vert vurdert til å ha behov for å bu ei mindre eining. Delmål/ utviklingsmål: Rutinar tilpassa personar med kognitiv svikt. Etablere miljøarbeid i kvardagsrutinane Vidareutvikle samarbeidsrutinar med pårørande Samarbeid med dagsenteret Kulturtilbod i kvardagen Medikament rutinar Somatisk eining Eininga har to avdelingar med til saman 31 plassar + ein plass for omgåande hjelp. Delmål/ utviklingsmål: Pasientflyt skal primært skje på korttidsavdelinga. Å ta imot utskrivingsklare pasientar frå første dag. Alle pasientar med korttidsopphald skal få ein plan for oppfølging ved hjelp av tverrfagleg møte og samarbeid med pasient og eventuelt pårørande. Miljøarbeid i kvardagen Utvikle ressursmøta for å skape betre pasientflyt Hareid kommune Side 46 av 60 Rådmannen 322

323 Handlingsprogram Kompetanseheving på rehabilitering ved korttidsopphald Samarbeid med heimetenestene og helse- og koordinerande eining ved utskriving Kjøkken Kjøkkenet har ansvaret for: Ernæring til pasientar ved sjukeheimen. Middagsombering til heimebuande Dei som bur i omsorgsbustadar har høve til å kjøpe middag og ha måltida i matsalen Kjøkkenet driv catering til kommunale møter og arrangement i det omfang som kjøkkenet til kvar tid har høve til ut frå ressursane. Delmål/ utviklingsmål: Implementere bruk av matmerkingssystemet AIVO Rekruttere lærlingar til kokkefaget for institusjonskjøkken. Undervise sjukeheimspersonalet om ernæring på fagutviklingsdag Etablere rutinar for kartlegging av ernæring Måltidsendring, flytting av middag til ettermiddag. Eining for Heimetenester Heimetenestene har ansvaret for desse tenestene: heimesjukepleie, omsorgsbustadar og praktisk bistand, brukarstyrt personleg assistent og omsorgsløn. Alle tenester blir tildelte med skriftleg vedtak etter søknad. Delmål/utviklingsmål: Samarbeid med helse- og koordinerande eining Implementering av kvardagsrehabilitering Etablere vedtakshandtering etter forvaltningslova i samarbeid med sakshandsamar Mobil pleie Dokumentasjon Gode rutinar for pasient- og brukarmedverknad ved etablering av hjelpetilbod. Sikre god kompetanse til alle brukarane, samarbeid mellom dei ulike tenestene innad i avdelinga Velferdskontor Velferdskontor har fagleg og administrativ støttefunksjon til einingane. Delmål/ utviklingsmål: Vederlagsbetaling: samarbeide tett og godt med NAV, pasient/pårørande og økonomiavdelinga. Delta på interkommunalt nettverk for fagområdet. Hovudansvar for Kostra rapportane i sektoren. Rettleie leiarane i høve budsjett og rekneskap og grunnlag for fakturering av nokre tenester. Etablere gode rutinar for vedtak i samsvar med gjeldande lovverk. Etablering av fakturering av tenester gjennom Gerica (samarbeid SSIKT) Sakshandsaming Samarbeid med økonomiavdeling for å ta ut administrative gevinst for bruk av eksisterande system Hareid kommune Side 47 av 60 Rådmannen 323

324 Handlingsprogram SEKTOR FOR NÆRING, KULTUR OG SAMFUNNSUTVIKLING Kommunalsjef Oddbjørn Grimstad 9.1 Sektorstruktur Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling vert leia av kommunalsjefen og einingsleiarane for biblioteket, musikk- og kulturskulen og Ressurssenteret. Einingsleiarane har sjølvstendige fag-, økonomi- og personalansvar og rapporterer til kommunalsjef. Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling omfattar desse resultateiningane: Kulturkontoret Ressurssenteret Biblioteket Hareid Musikk- og Kulturskule Trussamfunn Næringstiltak Om tenestene Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling har ansvar for kommunale tenester som musikkog kulturskule, bibliotek, vaksenopplæring, flyktningkontor, introduksjonsprogram, Hareid sokn, trussamfunn, kommunal kulturpolitikk, kontakt med frivillig sektor, prosjekt innan utvikling av Hareids-samfunnet Overordna føringar for budsjettarbeid Arbeidet i sektoren vil vere å sikre kvalitet i alle einingar innanfor stramme økonomiske rammer. Ein vil fokusere på lovpålagde tenester og kjerneoppgåver, og arbeide så langt råd er for ei effektivisering av drifta. 9.2 Årsverk og driftstiltak Årsverksutvikling Eining Årsverk Årsverk Årsverk Årsverk Forventa årsverk 2017 Kommunalsjef 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Sum adm. sektor 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Kultur 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 Hareid Musikk og 4,59 4,28 4,28 4,67 4,67 Kulturskule Biblioteket 1,55 1,35 1,55 1,55 1,55 Ressurssenteret 8,47 7,49 7,84 9,24 9,24 Samla årsverk 15,92 14,43 14,98 16,77 16, Driftstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg 1000 kr Periode NÆRING KULTUR OG SAMFUNNSUTVIKLING (E) Budsjett 2017 Budsjett 2018 E B E0 Sum konsekvensjustering E1 Sum artsavhengigheit 84 Budsjett 2019 Budsjett 2020 E2 Sum prisjustering 274 Konsekvensjustert budsjett ex. tiltak Hareid kommune Side 48 av 60 Rådmannen 324

325 Handlingsprogram E3 Medlemskontingent Hareid Næringsforum E4 Sjølvbeteningsautomat biblioteket E5 Tilskot Frivilligsentralen Rådmannen sitt framlegg til ny ramme Kommentar til driftstiltaka E0 Sum konsekvensjusteringar Konsekvensjusteringar er endringar som er knytt til andre utgifter/inntekter enn pris- og lønsauke, men som likevel er naudsynte for å vidareføre eksisterande drift. Det er ikkje alltid like klart om eit tiltak skal leggast inn under konsekvensjustering eller nye tiltak. Det eksisterer såleis ei viss gråsone, men litt forenkla kan ein seie at tiltak som krev politiske vedtak bør leggast inn under nye tiltak, mens tiltak som det allereie er gjort vedtak om, men som av ulike årsaker ikkje er implementert i gjeldande budsjett, er konsekvensjusteringar. Likeeins kan endringar som er resultat av overstyrande situasjonar eller mynde, vere konsekvensjusteringar. E1 Sum artsjusteringar I hovudsak er dette knytt til budsjettering av pensjonskostnader og arbeidsgjevaravgift. E2 Sum prisjustering Framskrivinga er basert på ei gjennomsnittleg lønsauke på 1,6%, ein auke i driftskostnadar utanom løn på 2,1% og ein deflator (brukt på inntekter) på 2,3%. E3 Medlemskontingent i Hareid Næringsforum. Hareid kommune betalar medlemskontingent til Hareid Næringsforum på lik linje med verksemdene i kommunen. E4 Sjølvbeteningsautomat på biblioteket Automat der publikum sjølve scannar låna sine. Denne vil frigjere bibliotektilsette for andre viktige publikumsretta oppgåver. E5 Tilskot Frivilligsentralen Hareid Frivilligsentral, eigd av Hareid sokn, har til no vore delfinansiert av eit statleg driftstilskot på kr årleg. 15. juni 2016 slutta Stortinget seg til regjeringa sitt forslag om å overføre ansvaret for tilskot til frivilligsentralane til kommunane, jf. Innst. 333 S.( ) og Prop. 123 S( )Kommuneproposisjonen Det statlege tilskotet vert lagt inn i rammeoverføringa. Tilskotet skal trappast opp over ei fireårsperiode. 9.3 Investeringar Investeringstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg 1000 kroner Prosjekt nummer Investeringsutgifter B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 Ingen investeringstiltak Sum sektor for næring, kultur og samfunnsutv Kommentar til investeringstiltaka Hareid kommune Side 49 av 60 Rådmannen 325

326 Handlingsprogram Overordna målsettingar Hovudmål Sektor for næring, kultur og samfunnsutvikling skal yte gode tenester i tråd med lover og regelverk som gjeld for sektoren. Ein skal arbeide for eit stimulerande oppvekst- og kulturmiljø for innbyggarane i kommunen, ved å utvikle det kulturhistoriske Hareid, støtte det frivillige arbeidet og gje bidrag til ei positiv utvikling for Hareid kommune Utviklingsmål Sikre gode arenaer og godt fritidsmiljø som fremjar god utvikling for innbyggarane i kommunen Arbeide for at biblioteket skal vere ein naturleg møteplass og arena for kunnskap og samtale for innbyggjarane i Hareid Enda meir digitalt innhald skal gjerast tilgjengeleg i biblioteket Fokus på nynorsk barnelitteratur Arbeide for at kommunen kan oppfylle sitt vedtak om å ta imot nye flyktningar i 2017 Styrke arbeidet for å gje flyktningar og asylantar eit godt undervisningstilbod At overgang frå introduksjonsprogram til vidare utdanning og arbeid for flyktningar ligg over dei nasjonale måla, som er 70%. Arbeide for å styrke fokus på budsjettet som styringsverkty og redusere avviket mellom budsjett og rekneskap. Hareid kommune Side 50 av 60 Rådmannen 326

327 Handlingsprogram SEKTOR FOR KOMMUNALTEKNISK DRIFT Kommunalsjef Nils Yngve Nupen Konst. Kommunalsjef Kai-Rune Bjørke frå Sektorstruktur Eining kommunalteknikk og VAR har fylgjande ansvarsområde: Administrasjon Vegar og gater Gatelys Park / grøntanlegg / idrettsanlegg Hamnevesen Vassforsyning Kloakknett Slamtøming Renovasjon Eining kommunal eigedom/fdv har fylgjande ansvarsområde: Administrasjonsbygg Barnehagar Kulturbygg Helseinstitusjonar Industribygg Skuler Utleigebustader /bygg Om tenestene Kommunalteknikk og VAR: Ansvarsområda er leia av ein einingsleiar som har ansvar for økonomi og personal, i tillegg til fagleg ansvar for si eining. Einingsleiar rapporterer til kommunalsjef. Drift og vedlikehald av: Kommunaltekniske anlegg som veg, vatn, avløp/drens og overvatn Grøntanlegg, parkar og idrettsanlegg Hamner, og overordna ansvar for hamnesikring ISPS Kommunal eigedom/fdv: Ansvarsområda er leia av ein einingsleiar som har ansvar for økonomi og personal i tillegg til fagleg ansvar for si eining. Einingsleiar rapporterer til kommunalsjef. Leiande vaktmester har dagleg ansvar for vaktmeistrane. Leiande reinhaldar har dagleg ansvar for reinhaldarane. Eininga har ansvar for: å gjennomføre pålagde brannvernstiltak i kommunale bygg vedlikehald av bygningsmassen «e-fokus» og energioppfølging kontraktar/ økonomi ved utleige av husvære reinhald av formålsbygg at beredskapsplaner vert utarbeidd for sitt område forsikringssaker som vedkjem eininga utvikling og utarbeiding av nye prosjekt IK/HMS prosjektleiing av byggeprosjekt Overordna føringar for budsjettarbeidet Å legge til rette for kvalitet i alle ledd. Styrking av fagmiljø, internkontroll og opplæring. Fokus på at drifta vert utøvd i samsvar med tildelte ressursar. Melde inn behov. Hareid kommune Side 51 av 60 Rådmannen 327

328 Handlingsprogram Årsverk og driftstiltak Årsverksutvikling Eining Årsverk Årsverk Forventa årsverk - Budsjettframlegg 2017 Kommunalsjef 1,00 1,00 1,00 Vegar 1,10 1,10 1,10 Park- og grøntareal 1,00 1,00 1,00 Vatn 4,20 4,20 4,40 Avløp 3,20 3,20 3,50 FDV-bygningar 1,00 1,00 1,00 Vedlikehald 3,45 3,45 3,45 Bustadkoordinator 0,50 0,50 0,50 Reinhald 11,99 11,99 11,99 Sum adm. sektor 3,00 3,00 3,50 Samla årsverk 27,44 27,44 27,94 Driftstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg Periode KOMMUNALTEKNISK DRIFT (F) Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Budsjett 2020 F B F0 Sum konsekvensjustering F1 Sum artsavhengigheit -724 F2 Sum prisjustering 647 Konsekvensjustert budsjett ex tiltak F3 Transportmiddel F4 Tilbehøyr Traktor F5 Tilbehøyr Gravemaskin F6 Rehabilitering Brannstasjon F7 Vaktordning Innbrotsalarm F8 Omgjering til dagsenter F9 Tiltakspakken F10 Ny ingeniørstilling VA 40% - Avl F11 Ny ingeniørstilling VA 60% - Vat Rådmannen sitt framlegg til ny ramme Kommentar til driftstiltaka F0 Sum konsekvensjusteringar Konsekvensjusteringar er endringar som er knytt til andre utgifter/inntekter enn pris- og lønsauke, men som likevel er naudsynte for å vidareføre eksisterande drift. Det er ikkje alltid like klart om eit tiltak skal leggast inn under konsekvensjustering eller nye tiltak. Det eksisterer såleis ei viss gråsone, men litt forenkla kan ein seie at tiltak som krev politiske vedtak bør leggast inn under nye tiltak, mens tiltak som det allereie er gjort vedtak om, men som av ulike årsaker ikkje er implementert i gjeldande budsjett, er konsekvensjusteringar. Likeeins kan endringar som er resultat av over styrande situasjonar eller mynde, vere konsekvensjusteringar. Sum konsekvensjusteringar gir normalt eit uttrykk for volumauke /-reduksjon. Sidan dette er første året med nytt budsjettsystem, har det vore gjort ein del oppryddingar, noko som kan gi innverknad på sum konsekvensjusteringar. Innanfor summen finn ein mellom anna utnulling av framskrivne inntekter på sjølvfinansierte tiltak og tilpassing mellom reelle utgifter og budsjett. Hareid kommune Side 52 av 60 Rådmannen 328

329 Handlingsprogram Siste åra har det vore dårleg samsvar mellom faktiske utgifter til beredskap vintervedlikehald av veg, utgifter til drift av gatelys, og inngåtte servicekontraktar innan drift av kommunale bygg. F1 Sum artsjusteringar I hovudsak er dette knytt til budsjettering av pensjonskostnader og arbeidsgjevaravgift. Sidan det skjer ei automatisk berekning av sosiale kostnader basert på den enkelte lønstakar si løn i vårt nye budsjettsystem, får vi no ei tilnærma korrekt budsjettering av sosiale kostnader, heilt ned på individnivå. Som ein kan sjå av tabellen har desse kostnadane vorte noko korrigerte. F2 Sum prisjustering Framskrivinga er basert på ei gjennomsnittleg lønsauke på 1,6%, ein auke i driftskostnadar utanom løn på 2,1% og ein deflator (brukt på inntekter) på 2,3%. F Transportmiddel Kjøpe bil til uteadelinga. Treng ikkje være ny/bør være brukt. Det gjer kvardagen enklare og aukar effektiviteten F Tilbehøyr Traktor Innkjøp av tilfang for å klippe kantar langs veg. er behov for å kjøpe inn ettersom vi leiger inn ikkje er nok i forhold til det som er behovet i kommunen. Kjøper vi inn kan vi klippe kantar så ofte vi vil og så mykje vi vil. i forhold til prisen å leie er det tent inn etter ca. 1,5 år F Tilbehøyr Gravemaskin Innkjøp av utstyr for vedlikehald av Hapark sine områder, reiskapsberar. Dette fordi vedlikehaldet er lagt til uteavdelinga. Vi har i dag ikkje reiskap som er egna for vedlikehald sommar og vinter. det er også behov for et reiskap for enkelte oppgåver ved uteavdelinga. denne reiskapen kan være godt eigna for oppgåver for gartnaren også. F Rehabilitering Brannstasjon Etter overtakelsen av den gamle brannstasjonen er det behov for oppgradering av lokalet. det er for det fyrste: golv som er øydelagt etter tyngda av dagens brannbiler. Dette var på budsjettet for nokre år sida, men vart nytta til andre formål. Fjerne gamal betong inn med nytt kr dekker berre dette - men totalt er det behov for rehabilitering av brannstasjonen opp mot kr totalt. F Vaktordning Innbrotsalarm Brannsentralen 110 (i Ålesund), har sagt opp avtalen til kommunane på mottak av innbrotsalarmane på kommunen sine formålsbygg. Dette budsjettet skal gå til innkjøp av eksterne tenester frå vaktselskap, eller å kurse og sette opp eit vaktlag med eige personell. F Omgjering til dagsenter I forbindelse med planane om å flytte heimesjuketenesta til 4. etg., planleggast det ei enkel oppussing av lokala i 2. etg. Desse lokala skal i framtida brukast til dagsenter. F Tiltakspakke for auke i sysselsettinga Som en del av budsjettet legg Regjeringen fram ein ekstra tiltakspakke for auke i sysselsettinga, på i alt 4 milliardar kroner. Pakken er retta mot område som i særleg grad merkar konsekvensane av lågare vekst. Tiltaka er mellombelse. Det er gjort framlegg om at 500 millionar kroner skal nyttast som eit eingongstilskot til vedlikehald og rehabilitering av skuler og omsorgsbygg i kommunane. Hareid sin del av nemnte tiltakspakke er på 3,552 mill. kroner. Prosjekt Kostnadsramme Tenestesektor Prosjektansvarleg sektor Hareidhallen - rømmingslys Næring, Kultur og Samfunnsutvikling Kommunalteknisk drift Hareid kommune Side 53 av 60 Rådmannen 329

330 Handlingsprogram Hjellebakken setningar i grunnen Velferd Kommunalteknisk drift Sjukeheimen golv/isolering Velferd Kommunalteknisk drift Altandører i leilegheiter Velferd Kommunalteknisk drift Sjukeheimen - taktekking Velferd Kommunalteknisk drift Hjørungavåg skule - rømmingslys Oppvekst Kommunalteknisk drift Ungdomsskulen - ventilasjon Oppvekst Kommunalteknisk drift Bigset barnehage beising av utv Oppvekst Kommunalteknisk drift treverk Ungdomsskulen Nytt belegg Oppvekst Kommunalteknisk drift Hjørungavåg SFO nytt belegg Oppvekst Kommunalteknisk drift Bigset skule nytt belegg Oppvekst Kommunalteknisk drift Syverplassen beising av bygg Oppvekst Kommunalteknisk drift Rådhuset - rømmingsvegar Sentraladministrasjonen Kommunalteknisk drift SUM Tiltak: 025: M02: Hareidhallen - Rømmingslys Skildring: Rømmingslysa må fungere i tilfelle brann. Det er påkravd å skifte desse når dei eks. har slutta å fungere, eller gamle installasjonar har begynt å bli brannfarlige. Tiltak: 024: M16: Hjellebakken - Setningar i grunn Skildring: Over fleire år ser ein at bygget får meir og meir setningsskader. Setninga observerast midt på bygget, der nivåforskjellen på golvet blir stadig større. Større tiltak må settast i verk for å stabilisere bygget. Løyvinga er meint for kartlegging av problem og tiltak. Tiltak: 049: M17: Sjukeheimen - golv/ isolering av lager Skildring: Der står eit ubrukt rom på sjukeheimen på ca. 150 m2. Golvet i dag består av pukk/ singel. Det er eit skrikande behov for lagringsplass til utstyr og rekvisita. Golvet må isolerast og støypast, samt noko isolering/ kledning av yttervegger. Tiltak: 049: M1: Altandører i leilegheiter Skildring: Desse altandørene har dekkplater av mdf. Dette materialet er lite gunstig opp mot vær og vind. Mange av dørene må skiftast. Tiltak: 016: M01: Sjukeheimen - Taktekking Skildring: Ein del av taktekkinga på sjukeheimen er i dårleg forfatning. Ein større lekkasje kan oppstå når som helst. Samtidig med ny taktekking, leggast det opp til ekstra isolering slik at det blir mindre varmetap. Tiltak: 026: M03: Hjørungavåg skule - Rømmingslys Skildring: Nokre rømmingslys fungerer ikkje, og andre har blitt så gamle at dei må skiftast for å unngå brannfare. Tiltak: 041: M07: Ungdomsskulen - ventilasjon naturfagrom Hareid kommune Side 54 av 60 Rådmannen 330

331 Handlingsprogram Skildring: Naturfagundervisning som krev ekstra ventilasjonsavtrekk (forsøk/ kjemi), er avgrensa til å berre gjelde lærardemonstrasjon, sidan skulen ikkje har forsvarleg ventilasjon til at elevar kan gjere eigne forsøk (pkt. avtrekk i rommet). Tiltak: 076: M4: Bigset barnehage - beising av utv. treverk Skildring: Barnehagen treng utv. behandling av treverk. Dette bør skje før ein må til og skifte bordkledning. Tiltak: 047: M6: Hjørungavåg SFO - nytt belegg Skildring: Golvbelegget på SFO på Hjørungavåg skule har vore dårleg lenge. Dårleg belegg er ikkje bra for barn og tilsette, og ikkje minst meirbelastning for reinholdar. Tiltak: 048: M7: Bigset skule - Nytt belegg Skildring: Golvbelegg i korridorar i 2. etg. treng å bli skifta ut. Tiltak: 078: M8: Syverplassen - beising av bygg Skildring: Barnehagen treng behandling av utv. treverk så ein slepp å begynne å skifte bordkledning seinare. Tiltak: 019: M12: Rådhuset - Rømmingsvegar Skildring Det vart tidligare innvilga budsjett for å på plass godkjende rømmingsvegar for rådhuset. Tidligare budsjett var for lavt, det må hevast for å kome i mål i forhold til krav om rømming. F10 / F / Ny ingeniørstilling VA 40% - Avl. / 60% - Vat. Med dei investeringane innan vatn- og avløp i 2017 og framover er det ikkje tilstrekkeleg intern kapasitet til å legge til rette for og styre planlegging og prosjektering samt følgje opp anleggsarbeida av dette investeringsvolumet. I tillegg er det for liten driftskapasitet på dei to ansvarsområda. For å bøte på dette må det opprettast ei ny ingeniørstilling. Ein føreset ei deling mellom vatn og avløp med høvesvis 40 og 60%. Halvdelen av kostnadane er føresett belasta investeringsbudsjettet gjennom interne overføringar og resten gjennom ordinær drift Investeringar Investeringstiltak prioritert i rådmannen sitt budsjettframlegg ORDINÆRE PROSJEKT kroner Prosjekt nummer Investeringsutgifter B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 I Gjerdselva 1, eigenandel I Hareid hamn Fornying / opprusting I - 95 Miljøprosj. Kjøpm.gt. Bedehusparken I - 85 Bustadfelt - Holstad I 94 I I 127 Rundkøyring Holstad Rådhuset - Belysning Helsesenter I - 86 Bustadfelt Pålhaugen I - 87 Bustadfelt Pålhaugen I 18 Bigset barnehage Vognbod I - 29 Sjukeheim Ombygging til kontor I 134 Flyktningbustadar Hareid kommune Side 55 av 60 Rådmannen 331

332 Handlingsprogram I 133 Omsorgsbustadar Pålhaugen I 136 Fotballhall I 135 Hjellebakken sluttføring utebod I 137 Parken i Hareid sentrum Sum sektor for Kommunaltekn. drift SJØLVKOSTPROSJEKT kroner Prosjekt nummer Investeringsutgifter B2017 ØP2018 ØP2019 ØP2020 I Avløp Kjøpmannsgata Bedehusparken I Avløp avskj. anl. Grimstad - Geilane I Avløp Reinseanlegg I Avløp Sidegrein Hovden-Mork I Vatn Sidegrein Hovden-Mork I Avløp Bjåstad - Røyset I Fornying/rehabilitering avløpsnett I Fornying/rehabilitering vassnett I Ny inntaksleidning Hammarstøylvatnet I Separering avlaup Midtre Reina I Vassforsyning Bjåstad - Røyset I Vatn Kjøpmannsgata Bedehusparken I 122 Nye sjø-leidningar hovudutslepp kloakk I 123 Ny hovudkloakk Pålhaugen Kyrkjegt I 124 Ny vassleidning Pålhaugen Kyrkjegt I 125 Ny vassleidning Holstad Grimstad I 099 Hovudplan for vassforsyning Sum sektor for Kommunaltekn. drift Kommentar til investeringstiltaka ordinære prosjekt I Gjerdselva 1, eigenandel Førebygging av elva på oppsida av vegen Brekkane. L= 275 lm. Tiltaket er kostnadsrekna til 2,4 mill. der NVE står for prosjektering og utføring. HK må garantere for 20% av totalkostnad. I Hareid hamn - rehabilitering betongkai Fendring og diverse utbetringar. Tiltaket er naudsynt for å sikre stabil drift av kaia. I 95 - Miljøprosjekt - Kjøpmannsgata Bedehuset-parken Kommunestyret har i møte den gjort vedtak med målsetting om utbygging av tekniske anlegg og installasjonar. Planperioden tek i vare dette vedtaket. I 85 Rundkøyring Holstad. Prosjektering og bygging av tilkomstveg - Kommunal del. Statleg og privat medfinansiering av heile tiltaket. I 132 Rådhuset Belysning Dette prosjektet gjeld ei samanslåing av prosjekta 022-M08 og 023-M09. Ved å slå saman prosjekta reknar ein med ei innsparing på om lag kroner. Hareid kommune Side 56 av 60 Rådmannen 332

333 Handlingsprogram Belysninga på rådhuset vart ulovleg i P.g.a. lovpålegg må den skiftes, samt montering av moderne belysning gir betre arbeidsforhold, samt lågare energibruk. I forbindelse med utskifting av belysning på rådhuset, bør det monterast nye systemhimlingar. Dette vil lette servicearbeidet og kostnader med dette betydeleg. I 86 Bustadfelt Pålhaugen 2 Prosjektering av veg og utbygging av veg. I 87 Bustadfelt Pålhaugen 3 Felles veg til Pålhaugen 2 og 3. Opprusting og gangveg. Kommunalteknikk som vegeigar sin andel. Føreset avtale om medfinansiering frå utbyggar. I Bigset barnehage Vognbod Barnehagen tok i bruk underetasje for nokre år sidan. Med fleire barn, er det behov for meir kvileplasser for sovande barn. Bygging av isolert vognrom er nødvendig, samt forlenging av tak mot nord, slik at mange barnevogner kan stå under tak når barna skal sove. I Sjukeheim Ombygging til kontor Velferd ønsker å delvis bygge om og renovere 4. etg. slik at heimetenestene kan bruke etasjen som base, og samtidig kunne samle administrasjonen. I Flyktningbustadar To stk. 4-mannsbustadar I Omsorgsbustadar Pålhaugen Det er snakk om ei tomt med ein 4-mannsbustad og ei tomt med plass til 8 leilegheiter. Til saman 12 leilegheiter. Ei leilegheit i kvart bygg kan brukast som fellesareal, og delvis til personale. Legg til grunn at leilegheitene ligg på min. 55 m2. 1 stk. 4-mannsbustad inkl. heis: 6,5 mill. kroner 1 stk. 8-mannsbustad inkl. heis og garasje: 13,6 I Fotballhall Fotballhall på grusbana ved Hareid ungdomsskule. Samrøystes vedtak i møte 17. mars 2016 i kommunestyret: 1. Kommunestyret stiller seg positiv til initiativet frå Hareid IL om bygging av fotballhall på minste grusbana ved Hareid ungdomsskule, og vedtek å bruke arealet ved HUS til dette prosjektet. 2. Prosjektkostnaden for kommunen vert nærare utgreitt og lagt inn i rådmannen sitt framlegg til investeringsbudsjett for Det er ein føresetnad at det vert utarbeidt driftsavtale mellom Hareid kommune og Hareid Idrettslag innan prosjektstart. 4. Når det ligg føre eit vedtak i kommunestyret om realisering/finansiering av prosjektet, samt ei framforhandla driftsavtale mellom Hareid kommune og Hareid IL, får rådmannen mynde til å hyre inn prosjektleiing, sette saman ei prosjektgruppe og utnemne styringsgruppe. I Hjellebakken sluttføring utebod Det er behov for lagringsplass for hjelpemiddel for bebuarane. Det er pr. i dag leigd ein container som står ved sidan av parkeringsplassen. Dette er eit pålegg frå branntilsynet. Containeren bør erstattast med ein permanent lagringsplass. Containerplasseringa opptek plass for planlagt leikeområdet. Det oppførte beløp er restfinansiering av dette prosjektet som har ei løyving på kr i I Parken i Hareid sentrum Renovering av parken i Hareid sentrum, som del av miljøgateprosjektet. Detaljregulering i Delutbygging i Kommentar til investeringstiltaka Sjølvkostprosjekt I Avløp - Kjøpmannsgata Bedehuset-parken Hareid kommune Side 57 av 60 Rådmannen 333

334 Handlingsprogram Kommunestyret har i møte den gjort vedtak med målsetting om utbygging av tekniske anlegg og installasjonar innanfor planperioden I Avløp - avskjerande anlegg Grimstad-Geilane Prosjektet ligg inne i hovudplan for avløp. Avskjerande leidning vil redusere utsleppa frå private avløpsanlegg til Grimstadvatnet. I Avløp reinseanlegg Alt avlaup til sjø og ferskvatn skal reinsast ihht. EØS krav. Vi har lagt inn prosjekteringskostnadar i 2018 og utbygging i 2018 og I Avløp - sidegrein Hovden-Mork Leidninga må byggast ut for å kunne ta inn på nye avløpsabonnentar i området. I Avløp Røyset I godkjent hovudplan for avløp ligg første del av avlaupsleidning til Røyset byggefelt inne for utbygging i perioden fram til Avlaupsleidning lenger fram er lagt inn etter Med bakgrunn i innbyggarinitiativ om framføring av kommunalt vatn til Røyset har kommunestyret i sak 73/13 bedt administrasjonen utarbeide sak for politisk handsaming. Prosjektet er lagt inn i H-plan for med ei investering i 2017 på kr. 3,5 mill. og i 2018 kr. 4,0 mill. I Fornying / rehabilitering avløpsnett Midlane skal nyttast til uspesifisert utskifting av utdaterte avløpsnett og kummar. Separere kloakk i Hovlidvegen. Separere fellesleidning for overvatn og spillvatn i vest-enden av Hovlidvegen, ca. 120 lm I 116 -Fornying / rehabilitering vassleidningsnett Midlane skal nyttast til uspesifisert utskifting av utdaterte leidningsnett og kummar. Kloakkpumpestasjon ved Godsterminalen Byte ut eks. defekte minipumpestasjon i området. I Ny inntaksleidning Hammarstøylvatnet Lekkasje gjennom demninga gjer det naudsynt med ny inntaksleidning. Prosjektet var opphavleg på budsjettet for 2014, men er frå rådmannen si side føreslege lagt til I Vassforsyning Røyset Med bakgrunn i innbyggarinitiativ om framføring av kommunalt vatn til Røyset har kommunestyret i sak 73/13 bedt administrasjonen utarbeide sak for politisk handsaming. Prosjektet er lagt inn i H- plan for med ei investering i 2017 på kr. 3,5 mill. og i 2018 kr. 3,0 mill. I Vatn - Kjøpmannsgata Bedehuset-parken Kommunestyret har i møte den gjort vedtak med målsetting om utbygging av tekniske anlegg og installasjonar innanfor planperioden I 099 Hovudplan for vassforsyning Jamfør planstrategi Ein føreset at også hovudplan for avløp vert utarbeidd innanfor same prosjekt Overordna målsettingar Hovudmål Yte gode tenester med dei resursane vi rår over Bygge ut ein god infrastruktur Sikre god og trygg vassforsyning Gjennomføre tiltak i samsvar med godkjend hovudplan for avløp. Hareid kommune Side 58 av 60 Rådmannen 334

335 Handlingsprogram Yte godt vedlikehald av dei kommunale vegane innanfor vedtekne økonomiske rammer Eininga skal sjå til at Hareid hamn vert forsvarleg drifta Forvalte kommunen sine eigedommar på ein forsvarleg måte, og syte for at bygningsmassen til kommunen har ein best mulig standard, innanfor disponible økonomiske rammer Ha fokus på at dei kommunale bygningane er trygge og forsvarlege for brukarane, og at bygningane får eit godt vedlikehald Utviklingsmål Kommunale avløpsanlegg skal planleggast, byggast og driftast med fagkunnskap Revidere trafikktryggingsplan og gjennomføre tiltak i samsvar med handlingsprogram Kvalitetssikring av vassforsyning Revidere avløpsplan i perioden Gjennomføre tiltak i samsvar med overordna miljøkrav Gjennomføre krav til internkontrollsystem for vatn og avløp (IKS), HMS Utarbeide plan og handlingsprogram for vegvedlikehald Utarbeide plan og handlingsprogram for park- og grønt-vedlikehald Ha gode rutinar for ettersyn/ vedlikehald og rapportering Ha eit laupande vedlikehald, reinhaldsrutinar og kontinuerlig oppsyn med utleigeobjekt Utarbeide ein 4-årsplan for bygningsmassen for vedlikehald Ha fokus på tiltak som kan gi reduserte energikostnader Ansvar for at vedlikehaldsarbeid som treng investeringsmidlar vert rapportert inn til rådmann / kommunestyre via kommunalsjef Hareid kommune Side 59 av 60 Rådmannen 335

336 Handlingsprogram HAREID KOMMUNE Rådhusplassen Hareid Tlf postmottak@hareid.kommune.no Hareid kommune Side 60 av 60 Rådmannen 336

337 337

338 Handlingsprogram Betalingssatsar Innhold 1 Vedlegg 1 Betalingssatsar Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar Brannvern Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar plan, utvikling, byggesak og geodata Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar kommunalteknisk drift Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar næring, kultur og samfunnsutvikling Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar - oppvekst Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar - Velferd Hareid kommune Side 2 av 23 Rådmannen 338

339 Handlingsprogram Betalingssatsar 1 VEDLEGG 1 BETALINGSSATSAR 1.1 Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar Brannvern Feiing og tilsyn Lovheimel: Lov nr. 20 av 14. juni 2002 om brann- og eksplosjonsvern, 28. Foreslår ein auke på 7,2 % på gebyra. Dette er i samsvar med tilrådinga frå Momentum Selvkost AS: Feiegebyra vert då: Betalingssatsar Vanleg bustadhus, industri, skule, forsamlingslokale o.l. med feiing kvart 2. år og tilsyn kvart 4. år kr. 359,- Tillegg for ekstra pipe/pipeløp. kr. 69,- Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek med heimel i 28 i Lov om brann- og eksplosjonsvern fylgjande gebyrsatsar for 2016: Vanleg bustadhus, industri, skular, forsamlingslokale o.l. med feiing kvart 2. år og tilsyn kvart 4. år betalar ei avgift på kr. 359,- pr. år. Tillegg for ekstra pipe/pipeløp kr. 69,- pr. år. Alle prisar skal leggast til mva. Dei nye gebyrsatsane vert gjort gjeldande frå Eventuelt overskot skal plasserast på fond for feiing. 1.2 Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar plan, utvikling, byggesak og geodata Gebyrsatsar for arbeid etter Matrikkellova Lovheimel: Forskrift for Hareid kommune : FOR Lov nr. 101 av 17. juni 2005 om eigedomsregistrering (matrikkellova) 21, med tilhøyrande forskrift nr. 864 av 26. juni Alle satsane er oppjusterte med 2,3 %. Med unntak av 5.10 ( 5 i gebyrforskrift vedteken av Hareid kommunestyre - satsar gjeldande frå Gebyr for arbeid etter matrikkellova (Lovens 32, forskriftene 16) vert fastsett som følgjer: Kostnader som kommunen vert påført i samband med å hente inn relevante opplysningar i samband med den enkelte oppmålingsforretninga og gebyr og avgifter som kommunen skal krevje inn for statlege etatar som til dømes tinglysingsgebyr og dokumentavgift, vert fakturert vidare til rekvirenten og kjem i tillegg til satsane under. Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek med heimel i matrikkellova (lovens 32, forskriftene 16) gebyrsatsar som lista opp i frå Satsane er avgiftsfrie og skal ikkje leggast til meirverdiavgift. 5.1 Oppretting av matrikkeleining Oppretting av matrikkeleining og festegrunn Areal frå m²: kr 14224,- Areal frå m² auke pr. påbegynt da: kr 619,- Areal over m² etter medgått tid, dog ikkje under sats for m² Hareid kommune Side 3 av 23 Rådmannen 339

340 Handlingsprogram Betalingssatsar Matrikulering av eksisterande umatrikulert grunn av uteareal på eigarseksjon Areal frå m²: kr 4948,- Areal frå m² auke pr. påbegynt da: kr 619,- Areal over m² etter medgått tid, dog ikkje under sats for m² Oppmåling av uteareal på eigarseksjon Gebyr for oppmåling av uteareal på inntil 1eigarseksjon: kr 9894,- Auke i gebyr for oppmåling av uteareal utover 1 eigarseksjon, pr. seksjon: kr 3094, Oppretting av anleggseigedom Gebyr vert fastsett etter medgått tid: Timepris kr 619,- Minstegebyr kr 14224, Registrering av jordsameige Gebyr for registrering av eksisterande jordsameige vert fakturert etter medgått tid: Timepris kr 619,- Kostnadar som kommunen vert påført i samband med å hente inn relevante opplysningar i samband med oppmålingsforretning, vert fakturert vidare til rekvirenten Oppretting av tilleggsareal som eigen matrikkeleining som tillegg til eksisterande grunneigedom eller festegrunn. For areal inntil 2000 m²: kr 11749,- For areal over 2000 m² same gebyr som pkt Oppretting av matrikkeleining utan fullført oppmålingsforretning Satsar etter 5.1.1, 5.1.2, og gjeld, i tillegg kjem eit tilleggsgebyr for oppretting av matrikkeleining før fullført oppmålingsforretning på: kr 4329, Avbrot i oppmålingsforretning eller matrikulering Gebyr for utført arbeid når saka vert trekt før den er fullført, om den må avvisast, ikkje lar seg matrikkelføre på grunn av endra heimelsforhold eller om saka av andre grunnar ikkje kan fullførast, vert gebyrsatsane sett til 1/3 etter 5.1 og Grensejustering Grunneigedom, festegrunn og jordsameige Ved gebyr for grensejustering kan arealet for involverte eigedomar justerast med inntil 5 % av eigedomens areal. (maksimalgrensa er sett til 500 m²). Ein eigedom kan imidlertid ikkje avgi areal som i sum overstig 20 % av eigedomens areal før justeringa. For grensejustering til veg- eller jernbaneformål kan andre arealklasser gjelde. Areal frå m²: kr kr 6803, Anleggseigedom For anleggseigedom kan volumet justerast med inntil 5 % av anleggseigendomens volum, men den maksimale grensa er satt til 1000 m³ Volum frå m³: kr kr 6803,- 5.4 Arealoverføring Grunneigedom, festegrunn og jordsameige Ved arealoverføring skal oppmålingsforretning og tinglysing gjennomførast. Arealoverføring utløyser dokumentavgift. Dette gjeld ikkje arealoverføring til veg- og jernbaneføremål. Areal frå m²: kr 14224,- Areal frå auke pr. påbegynt da: kr 619,- Hareid kommune Side 4 av 23 Rådmannen 340

341 Handlingsprogram Betalingssatsar Anleggseigedom For anleggseigedom kan volum som skal overførast frå ei matrikkeleining til ei anna, - ikkje vere registrert på ei tredje matrikkeleining. Volum kan kun overførast til ei matrikkeleining dersom vilkåra for samanslåing er til stades. Matrikkeleininga skal utgjere eit samanhengande volum. Volum frå m3: kr 14224,- Volum frå auke pr. påbegynt 1000 m3: kr 619,- 5.5 Klarlegging av eksisterande grense der grensa tidligare er koordinatbestemt ved oppmålingsforretning For inntil 2 punkt: kr 1856,- For overskytande grensepunkt, pr. punkt: kr 619,- 5.6 Klarlegging av eksisterande grense der grensa ikkje tidligare er koordinatbestemt eller klarlegging av rettigheter For inntil 2 punkter: kr 6183,- For overskytande grensepunkt, pr. punkt: kr 1237,- Gebyr for klarlegging av rettar vert fakturert etter medgått tid. Timepris kr 619,- Dersom alle grensene kring eigedomen skal gåast opp, skal det betalast gebyr etter Privat grenseavtale Gebyr vert fastsett etter medgått tid: Timepris kr 619,- 5.8 Andre oppmålingstekniske arbeid Gebyr for tekniske arbeid som ikkje vert dekt av dei satsane som nemnde ovanfor, skal utreknast etter brukt tid: Timeprisen kr 619,- Ved markarbeid vert lagt til bruk av oppmålingsutstyr: Meirverdiavgift skal eventuelt leggast til etter gjeldande reglar. + mva kr 48,- pr. time. 5.9 Endringar i grunnlaget for matrikkelføring av saka Gjer rekvirenten under saksgangen endringar i grunnlaget for matrikkelføringa av saka, opprettheld ein likevel gebyret 5.10 Utferde matrikkelbrev Matrikkelbrev inntil 10 sider: kr 215,- Matrikkelbrev over 10 sider: kr 430,- Endring i maksimalsatsas vert regulert av Statens kartverk i takt med den årlege kostnadsutviklinga Gebyrsatsar etter plan og bygningslova Lovheimel: Lov nr. 71 av 27. juni 2008 Plan- og bygningslov, 33-1 (noverande plan- og bygningslov) Gebyrregulativet gjeld handsaming av regulerings- og byggesaker og andre tiltak etter plan- og bygningslova samt tiltak etter eigarseksjonslova. Framlegg til nye satsar er lista opp i etterfølgjande tabell, «Satsar for sakshandsaming etter PBL». Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek med heimel i 33-1 i Plan- og bygningslova gebyrsatsar i samsvar med tabellen "Satsar for sakshandsaming etter PBL". Gebyrsatsane vert gjort gjeldande frå Hareid kommune Side 5 av 23 Rådmannen 341

342 Handlingsprogram Betalingssatsar Bygge- og frådelingssaker Gebyret er oppbygd av to element - eit grunnbeløp, og eit arealgebyr som fangar opp meirarbeidet som fylgje av storleiken på bygget/tiltaket. Satsane er lista opp i vedlagt tabell på der tiltak er gruppert etter kva omfang tiltaket har m.m. 1 Gebyret dekkjer Sakshandsaming av frådeling- og byggesaker, førehandskonferansar, dokumentkontroll, mellombels bruksløyve/ ferdigattestar og tilsyn i byggetida. Det vert i tillegg krevje gebyr for handsaming av føretak og ansvarsrettar, dispensasjon. Faktura skal sendast til tiltakshavar. Andre avtalar kan gjerast med Avdeling for Plan, utvikling, byggesak og geodata. 2 Betalingsplikt Alle som får utført tenester etter dette regulativet skal betale gebyr. Gebyret forfell til betaling 30 dagar etter fakturadato. Ved for sein betaling vert kravet tillagt kr. 50,- for kvar purring og påslag av renter, pt.12 % pa. 3 Tidspunkt for fastsetjing av gebyr Gebyret skal utreknast snarast etter at vedtak er gjort. Dette gjeld søknadar og meldingar av alle slag. 4 Handsaming av frådeling- og byggesøknad under eitt Der det føreligg søknad om både frådeling og byggeløyve, som omhandlar same formål, kan desse handsamast under eitt. Gebyret skal då utreknast fullt for byggesaka, medan frådelingsgebyret skal halverast. (eventuelt gebyr for dispensasjon kjem i tillegg). 5 Kombinerte bygg Dersom bygget har fleire funksjonar/føremål, vert gebyret utrekna etter dei einskilde føremåla. 6 Mellombelse bygningar Ved mellombelse bygg skal det betalast fullt gebyr. 7 Lokal godkjenning av føretak/ansvarsrett Ved første gongs lokal godkjenning av føretak, ved vesentlege endringar i føretaket, samt ved omfattande lovendringar, skal det betalast eit gebyr. Faktura skal sendast føretaket. For handsaming av ansvarsrettar generelt i byggesaka skal det reknast eitt gebyr pr. byggesak. Dette skal fakturerast tiltakshavar. Der søknad om lokal godkjenning av føretak kjem inn i etterkant av at byggesøknad er godkjend, skal det reknast eit eige gebyr pr. føretak, som skal dekke den delegerte handsaminga dette medfører. Faktura skal sendast føretaket. 8 Avslag Byggesaker (gjeld søknader etter 20 og 20-2): For vedtak som medfører avslag skal det betalast berre grunnbeløp for tiltak opp til 200 m2. Bygg over 200 m2 skal i tillegg betale eit arealgebyr i tillegg. Der det ligg føre dispensasjonssøknad som krev handsaming i hovudutvalet, skal dette fakturerast i tillegg etter ordinære satsar. Frådelingssaker: For vedtak som medfører avslag skal det betalast fullt gebyr. Dispensasjon frå arealplan, plan- og bygningslov og vedtekt 9 Søknad om dispensasjon For søknad om dispensasjon betalast eit gebyr. For søknader som er å vurdere som kurante og mindre omfattande som til dømes plassering av bygg utanfor byggelinje, overskriding av utnyttingsgrad, justering av tomtegrense og vert handsama saman med bygge- og frådelingssøknad, skal det betalast eit gebyr. Gebyret kjem i tillegg til gebyr for bygge-/frådelingssak. Private reguleringsframlegg 10 Følgjande søknader kan ein krevje handsamingsgebyr for: Privat forslag til reguleringsplan eller vesentleg endring av slik plan. (Jf.. Pbl 12-11, ) Hareid kommune Side 6 av 23 Rådmannen 342

343 Handlingsprogram Betalingssatsar Privat forslag til mindre vesentleg endring av reguleringsplan (inkl. endring av reguleringsføresegnene.(jf. Pbl 12-14, 2. ledd) 11. Storleiken på gebyra: Reguleringsplan/vesentleg endring av reguleringsplan. For alle forslag skal det betalast eit grunngebyr. Avhengig av storleiken på arealet skal det betalast eit tilleggsgebyr. Følgjande reguleringsformål vert unnateke berekning av gebyr: Friområde trekt frå areal for bebygging, køyring og parkering. Spesialområde for bevaring, friluftsområde, naturvernområde eller grav- og urnelundar. Mindre vesentleg endring av reguleringsplan (inkl. endringar av reguleringsføresegnene). For alle forslag skal det betalast eit fast grunngebyr. 12 Særskilde avgjersle: Vert heile eller deler av eit planforslag forkasta ved politisk handsaming, kan teknisk sjef refundere inntil 50 % av den opphavlege storleik av gebyret. Områdeleiar for Byggesak/Geodata/Brann kan vurdere avkorting, eventuelt fråfall av gebyr for søknader som er grunna i ideelle motiver eller er av allmennyttig karakter. 13 Betalingsvedtekter. Gebyret vert berekna etter dei satsane som gjeld på det tidspunkt når planframlegget vert registrert. Saka vert ikkje handsama i planutvalet før gebyr er innbetalt. Dersom forslag som skal handsamast politisk etter offentleg ettersyn vert trekt frå vidare handsaming etter utlegging, vert 20 % av innbetalt gebyr refundert. Gebyr for handsaming av forslag om mindre vesentleg reguleringsendring skal betalast etter at 1. vedtak er gjort i planutvalet. Elles gjeld for saker etter PBL 14 Urimeleg gebyr Dersom gebyret t.d. vert vurdert som svært urimeleg i høve til dei kostnadar kommunen har hatt med saka, eller urimeleg av andre grunnar, kan avdelingsleiar for Plan, utvikling, byggesak og geodata si avgjerd fastsette gebyr i høve til dette. 15 Klagerett Avdelingsleiar for Plan, utvikling, byggesak og geodata si avgjerd etter søknad om reduksjon av gebyr kan klagast på etter reglane i Forvaltningslova. 16 Regulering av gebyret Storleiken på gebyr etter desse reglar skal vurderast kvart år i samband med budsjettarbeidet. Avdelingsleiar for Plan, utvikling, byggesak og geodata skal legge forslag til justering av gebyret fram for politisk handsaming. Eigarseksjonering 17 For handsaming av søknad om seksjonering / reseksjonering vert gebyr sett til 3 * rettsgebyret med eit tillegg på 2 * rettsgebyret når synfaring er naudsynt i medhald til eigarseksjonslova (ESL) sin 7. Dersom uteareal skal seksjonerast på ein slik måte at det etter 9 i ESL skal utarbeidast matrikkelbrev etter reglane i matrikkellova, kjem gebyr for arbeid etter matrikkellova i tillegg Satsar for sakshandsaming etter plan- og bygningslova På gebyrregulativ for bygge- og frådelingssaker er nytta ein prisauke tilsvarande ein kommunal deflator på 2,3%. Betalingssatsar Grunn beløp Gebyr pr. m² Gebyr pr. m² Gebyr pr. m² > 200 Bustad- og fritidsbygg ei brukseining, (inkl. garasje, etc.) kr kr 30,70 kr 15,40 Bustad- og fritidsbygg, Rekke, kjede, atrium-, horisontaldelt, og liknande. kr kr 30,70 kr 10,30 Hareid kommune Side 7 av 23 Rådmannen 343

344 Handlingsprogram Betalingssatsar Bustad- og fritidsbygg Tilbygg/påbygg kr kr 25,60 kr 10,30 Bustad- og fritidsbygg Ombygging(endra bruksareal), bruksendring kr kr 25,60 kr 6,20 Bustad- og fritidsbygg Fasadeendring, skifte av vindauge, tak og liknande. kr Andre bygg 20-1 Nybygg kr kr 25,60 kr 10,30 Andre bygg 20-1 Til og påbygg kr kr 16,40 kr 8,20 Andre bygg 20-1 Omb/bruksendr kr kr 12,30 kr 5,20 Tiltak utan ansvarsrett (også landbruk) Nybygg 20-2 kr kr 30,70 Tiltak utan ansvarsrett. Til/påbygg og bruksendringar 20-2 kr kr 46,00 Mellombelse bygningar fullt gebyr tilsvarande andre bygg 20-1 kr kr 25,60 kr 10,30 Rev. Teikningar/tillegg/endringar, fornya byggeløyve kr kr 10,30 kr 5,20 Riving av bygg og anlegg Bygg < 100 m2 kr Riving av bygg og anlegg Bygg > 100 m2 kr kr 25,60 kr 10,30 Heis, tekn.innstall., skilt, støttemurar, master, kr Piper/fyringsanlegg kr Utandørsanlegg / Anlegg (av ein viss storleik) kr Anlegg i strandsona Hamner/fiskerianlegg,nyanlegg,molo,kai,flytebrygge kr Anlegg i strandsona. Søknad om justering, fornying av løyve kr Andre søknadspliktige tiltak etter 20-1 (kan vere mindre bygg, div. anlegg m.m.) kr kr 30,70 Utplassering av bygg/anlegg kr - kr - Kontroll av utstikking kr - kr - Søknad om godkj. Av føretak har ikkje sentral godkj.1. gongs gebyr kr Ansvarsrettar kr Sakshandsaming av lokal godkjenning, i etterkant av godkj. byggemeld. kr Søknad om igangsettingsløyve eit gebyr pr. søknad kr Søknad om dispensasjon (kurant) kr Søknad om dispensasjon kr Avslag på søknad 20-1 kr kr 12,30 kr 5,20 Søknad om frådeling/grensejustering kr På gebyrregulativ for reguleringssaker er nytta ein prisauke tilsvarande ein kommunal deflator på 2,3%. Grunnbeløp Gebyr pr. daa 0-10 Gebyr pr. daa > 10 Forslag til reguleringsplan/vesentleg endring av plan Forslag til mindre vesentleg reguleringsendring Hareid kommune Side 8 av 23 Rådmannen 344

345 Handlingsprogram Betalingssatsar 1.3 Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar kommunalteknisk drift Avløp Lovheimel: Del 4, kap. 11 i Forureiningsforskriften, kommunale vann og avløpsgebyrer, FOR Forskrift om vatn- og avløpsgebyr for Hareid kommune, rev Gebyrregulativ VA for Hareid kommune, Saksopplysningar: Storleiken på avløpsgebyra skal fastsetjast årleg av kommunestyret. Kommunestyret vedtok i sak 75/05-K at kommunen skal krevje inn gebyr for avløp utifrå sjølvkostprinsippet, slik at underskot innanfor sektoren kan framførast mot seinare overskot. Hareid kommune har eit todelt årsgebyr for avløp. Den faste delen som er kalla Abonnementsgebyr skal reflektere kommunen sine faste kostnader som i hovudsak er knyta til investeringar i leidningsnett og dei andre anlegga. Den variable delen som er kalla Forbruksgebyr skal reflektere kommunen sine variable kostnader som i hovudsak er knytt til utgiftene med å få samle inn og transportere bort forureina avløpsvatn. Denne delen av kostnadane er fordelt på abonnentane etter forbruk, anten stipulert eller målt (etter vassmålar). Det er i budsjettet lagt opp til at avløpssektoren skal vere sjølvfinansierande. Kommunestyret har den , sak 36/2007 godkjent hovudplan for avløp for Hareid kommune som legg opp til ein omfattande renovering av avløpsnettet. Med dei nye endringane i avløpsdelen i Forureiningsforskrifta, der prinsipielle minstekrav er relativt klart definert, vil mål og ambisjonsnivå måtte bli knytt opp mot oppdatering/opprydding i eksisterande utsleppsløyve som ikkje tilfredsstiller dei nye minstekrava. Vedteken Handlingsplan for avløp har eit omfattande investeringsprogram frå 2007 til Inntektene har auka som følgje av eit omfattande utbygging- og rehabiliteringsprogram som har gitt fleire abonnentar og lågare driftskostnader. For 2016 foreslår administrasjonen å auke abonnementsgebyra med gjennomsnittleg 6,3 %. Den føreslegne gebyrauken er i samsvar med forslag frå Momentum Selvkost AS som vi nyttar til sjølvkostutrekningane. Det er ikkje lagt opp til å auke tilknytingsavgifta som er kr. 5000,- Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek med heimel i 5, 6, 7 i Forskrift om vass- og avløpsgebyr for Hareid kommune, rev følgjande gebyrsatsar for avløp: Alle beløp i kroner. Meirverdiavgift kjem i tillegg. Gebyrregulativet pkt. 5: Avløpsgebyr Hareid kommune Side 9 av 23 Rådmannen 345

346 Handlingsprogram Betalingssatsar Gebyr 2016 Gebyr 2017 % endring Tilknytingsgebyr Eingongsgebyr for tilknyting pr.abonnent ,0 Årleg gebyr med ein fast del (abonnementsgebyr) og ein variabel del (forbruksgebyr) Abonnementsgebyr pr abonnent (fast årleg gebyr) Næring ,3 Bustad ,3 Forbruksgebyr (variabelt årleg gebyr) Etter målt forbruk med vassmålar. Gebyr = einingspris * forbruk m3. Einingspris for vatn pr. m3 11,20 11,91 6,3 Forbruksgebyr (variabelt årleg gebyr) Etter stipulert forbruk utfrå bruksareal BRA i m2 inndelt i grupper Gruppe 1 < 150 m ,3 Gruppe m ,3 Gruppe 3 > 300 m ,3 Hytteabonnentar 0,5 x stipulert forbruksgebyr Gebyr for renovasjon og slamtøming Lovheimel: Forureiningslova, LOV Renovasjonsforskrift for Hareid kommune, vedteke Føresegner for tøming av slamavskiljarar, tette oppsamlingstankar for avløpsvatn m.v for Hareid kommune av dato Saksopplysningar: Etter forureiningslova 30 har kommunen plikt til å sørge for innsamling av hushaldningsavfall. For renovasjonstenesta er det krav om full kostnadsdekning jf. forureiningslova 34. For berekning av gebyr gjeld difor sjølvkostprinsippet, dvs. at kommunen ikkje kan subsidiere avfallsordninga, og kan heller ikkje tene på ordninga. Det er Søre Sunnmøre Reinhaldsverk (SSR) som har ansvar for innsamling av hushaldningsavfall i kommunen. Gebyra vert utrekna av SSR men må vedtakast av kommunestyra i alle dei samarbeidande kommunane. Dei styrande organ i SSR har ikkje vedleke forslag til gebyrregulativ, men iflg dagleg leiar er det lagt opp til uendra satsar for Rådmannen si tilråding; Hareid kommunestyre vedtek med heimel i forureiningslova 34 slike renovasjonsgebyr: Prisar er eks mva. STANDARDABONNEMENT Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Standardabonnement, dunk 140 l grøn 240 l blå Henting annankvar veke kr 3.141,60 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Standardabonnement, sekk Sekkeløysing 30 sekkar Henting annankvar veke kr 3.141,60 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Redusert abonnement dunk 140 l grøn 240 l blå kr 2.731,20 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Redusert abonnement Sekkeløysing 18 sekkar Hareid kommune Side 10 av 23 Rådmannen 346

347 Handlingsprogram Betalingssatsar Henting kvar fjerde veke kr 2.731,20 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang STORHUSHALD Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Storhushald 240 l grøn 240 l blå Sekkeløysing 36 sekkar Henting annankvar veke kr 3.453,60 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang HEIMEKOMPOSTERING Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Heimekompostering Kr. 410,40 i reduksjon på Renovasjonsgebyr for standard og redusert abonnement. (Max to husstandar pr. kompostbinge) Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang SLAMTØMING Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Tøming vanleg tank hushaldning kr 983,- Opp ca. 2,4 % frå Etter forslag frå Momentum Selvkost as SSR skal i 2017 overta drifta og ansvaret for slamtømming for Hareid og Ulstein kommuner, og det vil bli endringar i gebyrregulativ og satsar seinare. ABONNEMENTSDELING Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Abonnementsdeling 140 l grøn 240 l blå 2 husstandar, pris pr. husstand 3 husstandar, pris pr. husstand 4 husstandar, pris pr. husstand Henting annankvar veke kr 2.731,20 kr 2.731,20 kr 2.731,20 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Abonnementsdeling 660 l grøn 660 l blå 5 husstandar eller meir, pris pr. husstand Henting annankvar veke kr 2.731,20 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang (Tillegg for større dunk 240 ) (kr 312,- pr. år pr. dunk - sjå storhushald) Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Tillegg for større dunk 370 l Tillegg for større dunk 660 l kr 513,60 pr. år pr. dunk Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang kr 844,80 pr. år pr. dunk Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang FRITIDSABONNEMENT Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Fritidsabonnement, dunk (ca. ¼ av standardprisen) Fritidsabonnement, sekk (12 sekkar) kr 780,- Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang kr 780,- Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Hareid kommune Side 11 av 23 Rådmannen 347

348 Handlingsprogram Betalingssatsar TILLEGGSTENESTER Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Utskifting av dunkar på løpande abonnement kr 204,- pr. gong når SSR skiftar ut dunken hos abonnenten gratis ved å levere/hente sjølv hos SSR (husk å avtale dette på førehand) Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Gebyr for ekstrahenting kr 204,- pr. gong Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Avstandsgebyr * Individuell prisfastsetting - * Avstandsgebyr for henting/tøming utanfor vanlege køyreruter prissetting etter vegstandard og avstand frå køyreveg. TILLEGG Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016 (samanlikning): Pris pr. sekk kr 20,- Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Gebyr oppstart nytt abonnement / restart av kvilande abonnement kr 816,- pr. gong Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang ANDRE SATSAR Levering til lokalmottak: kr 2.032,- pr. tonn Uendra frå 2015 Minstesum ved levering til lokalmottak: m.a.o. ein realprisnedgang kr 52,- Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang. Volumgebyr over 0,2 m3: kr 428,- pr. m3 Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Dekk på felg: kr 116,- Uendra frå 2016 m.a.o. ein realprisnedgang Dekk utan felg: Gratis innlevering på miljøstasjonen i Saunesmarka SATSAR PÅ GREINPLASSANE Type abonnement: Gebyr 2017: Gebyr 2016(samanlikning): Grein- og hageavfall frå hushaldningane Inkludert i gebyret Som før Frå 250 kg og oppover blir rekna som næring. Røter, jord, stein,aur,sand m.v. er betalingsfraksjonar. Kr 900,- pr. tonn Nytt/delvis nytt Vassforsyning Lovheimel: Del 4, kap. 11 i Forurensningsforskriften, kommunale vann og avløpsgebyrer, FOR Forskrift om vatn- og avløpsgebyr for Hareid kommune, rev Gebyrregulativ for vatn og avløp for Hareid kommune, Saksopplysningar: Storleiken på vassgebyra skal fastsetjast årleg av kommunestyret. Hareid kommune Side 12 av 23 Rådmannen 348

349 Handlingsprogram Betalingssatsar Kommunestyret vedtok i sak 75/05-K at kommunen skal krevje inn gebyr for vatn utifrå sjølvkostprinsippet, slik at underskot innanfor sektoren kan framførast mot seinare overskot. Hareid kommune har eit todelt årsgebyr for vatn. Den faste delen som er kalla Abonnementsgebyr skal reflektere kommunen sine faste kostnader som i hovudsak er knyta til investeringar i leidningsnett og dei andre anlegga. Den variable delen som er kalla Forbruksgebyr skal reflektere kommunen sine variable kostnader som i hovudsak er knyta til drift av vassbehandlingsanlegget og vedlikehald av leidningsnettet. Denne delen av kostnadane er fordelt på abonnentane etter forbruk, anten stipulert eller målt (etter vassmålar). Det er i budsjettet lagt opp til at vassforsyninga skal vere sjølvfinansierande Rehabilitering av leidningsnettet ved utskifting av gamle asbestsementrør har gitt positiv effekt ved langt færre leidningsbrot og lågare driftskostnader. I tillegg har vi fått mange nye abonnentar. Til saman har dette gitt svært positive driftsresultat noko som førte til nedgang i gebyra tidlegare år. For 2016 foreslår administrasjonen å auke abonnementsgebyra med gjennomsnittleg 6,7 %. Den føreslegne gebyrauken er i samsvar med forslag frå Momentum Selvkost AS som vi nyttar til sjølvkostutrekningane. Det er ikkje lagt opp til endring i tilknytingsavgifta som er kr. 5000,- og årleg vassmålarleige. Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek med heimel i 5, 6, 7 i Forskrift om vass- og avløpsgebyr for Hareid kommune, rev , følgjande gebyrsatsar for vatn: Alle beløp i kroner. Meirverdiavgift kjem i tillegg. Gebyrregulativet pkt. 5: Vassgebyr Gebyr 2016 Gebyr 2017 % endring Tilknytingsgebyr Eingongsgebyr for tilknyting pr.abonnent ,0 Årleg gebyr med ein fast del (abonnementsgebyr) og ein variabel del (forbruksgebyr) Abonnementsgebyr pr abonnent (fast årleg gebyr) Næring ,5 Bustad ,5 Forbruksgebyr (variabelt årleg gebyr) Etter målt forbruk med vassmålar. Gebyr = einingspris * forbruk m3. Einingspris for vatn pr. m3 10,80 11,44 5,9 Forbruksgebyr (variabelt årleg gebyr) Etter stipulert forbruk utfrå bruksareal BRA i m2 inndelt i grupper Gruppe 1 < 150 m ,9 Gruppe m ,9 Gruppe 3 > 300 m ,9 Hytteabonnentar 0,5 x stipulert forbruksgebyr Årleg vassmålarleige Tilknytningsdimensjon: T.o.m. 3/4" ,0 Tilknytningsdimensjon: 1 " ,0 Tilknytningsdimensjon: 1 1/2 " , Hamneregulativ Lovheimel: Anløpsavgift: forskrift av nr 1762 i medhald av 25 i Lov om havner og farvann nr 19 av , Avfallsgebyr: Forskrift om begrensning av forurensing (FOR nr 931) Sikkerhetsgebyr: Forskrift om om sikkerhet og terrorberedskap i norske havner (FOR ), Sakshandsamingsgebyr: av Lov om havner og farvann nr 19 6 og 54, med tilhøyrande forskrifter. Saksopplysningar: Hareid kommune Side 13 av 23 Rådmannen 349

350 Handlingsprogram Betalingssatsar Anløpsavgifta skal dekke kommunens kostnader ved utøving av offentleg myndigheit med heimel i Lov om havner og farvann med forskrifter nr 19 av , samt kostnadar for å legge til rette for sikkerheit og framkomelegheit i Hareid kommune sitt sjøområde. Hareid kommune har avtale med Ålesund hamnevesen om innkrevjing av avgifter og DIMO AS om drift av Hareid godsterminal. Hareid kommune nyttar forskrift og regulativ etter mal frå Ålesundregionen hamnevesen. For 2017 er det berre regulativet som er endra. Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek med heimel i ovannemnde slike satsar for 2017: (Alle prisar er å sjå som eksklusiv meirverdiavgift dersom ikkje anna kjem fram i Prisliste, tilbod, leigeavtaler og FOA. Meirverdiavgifta regulerast til ein kvar tid etter gjeldande lov om meirverdiavgift med forskrifter.) Anløpsavgift Anløpsavgift Bruttotonnasje Intervall Sats pr. tonn Maks beløp Endring frå 2016 For dei første 300 BT kr 0,50 kr 200 Ingen endring For dei neste 300 BT kr 0,35 kr 255 Opp frå 0,35/ 254 For dei neste 600 BT kr 0,30 kr 435 Opp frå 0,30/ 434 For dei neste 800 BT kr 0,27 kr 651 Ned frå 0,29/ 666 For dei neste BT kr 0,20 kr 851 Ned frå 0,22/ 885 For dei neste BT kr 0,17 kr Ned frå 0,19/ 1265 For dei neste BT kr 0,16 kr Opp frå 0,15/ 2015 For dei neste BT kr 0,13 kr Opp frå 0,12/ 3215 For dei neste BT kr 0,36 kr Opp frå 0,36/ 6815 For dei neste BT kr 0,34 kr Opp frå 0,34/ For alt over BT Over kr 0, Uendra Minstepris anløpsavgift Pristype Type fartøy Prissats Endring frå 2016 Minstepris Fartøy over 15 meter kr 200 Uendra Att liggjande fartøy Type fartøy Sats Endring frå 2016 Under 100 BT kr pr. år Opp frå 3500 Over 100 BT kr pr. år Opp frå Sikkerhets-, avfall- og saksbehandlingsgebyr Avfallsgebyr Gebyrtype Sats Eining Endring frå 2016 Avfallsgebyr, skip inntil 2000 BT kr 200 pr anløp Opp frå 190,- Avfallsgebyr, skip over 2000 BT kr 375 pr anløp Opp frå 360,- Avfallsgebyr, etter levert mengde kr 110 pr bossekk Opp frå 105,- Administrasjonsomkostningar ved faktisk levert mengde er 15% av leveringskostnaden Sakbehandlingsgebyr Gebyrtype Sats Eining Endring frå 2016 Saksbehandlingsgebyr, enkle tiltak kr pr søknad Opp frå 3000,- Saksbehandlingsgebyr, enkle tiltak m/synfaring kr pr søknad Opp frå 4000,- Saksbehandlingsgebyr, større tiltak kr pr søknad Opp frå 4000,- Saksbehandlingsgebyr, større tiltak m/synfaring kr pr søknad Opp frå 6000,- Hareid kommune Side 14 av 23 Rådmannen 350

351 Handlingsprogram Betalingssatsar Bruk av hamna sin infrastruktur Kaivederlag Bruttotonnasje Intervall Sats pr. tonn Maks beløp Endring frå 2016 For dei fyrste 300 BT kr 0,72 kr 300 Opp frå 0,69/ 300 For dei neste 300 BT kr 0,57 kr 387 Opp frå 0,55/ 371 For dei neste 600 BT kr 0,42 kr 639 Opp frå 0,40/ 610 For dei neste 800 BT kr 0,40 kr 959 Opp frå 0,38/ 914 For dei neste BT k kr 0,29 kr Opp frå 0,28/ 1194 For dei neste BT kr 0,28 kr Opp frå 0,27/ 1733 For dei neste BT kr 0,25 kr Opp frå 0,23/ 2883 For dei neste BT kr 0,22 kr Opp frå 0,20/ 4883 For dei neste BT kr 0,65 kr Opp frå 0,61/ For dei neste BT kr 0,60 kr Opp frå 0,56/ For alt over BT Over kr 0,48 kr Opp frå 0,45 Minstepris kaivederlag Pristype Type fartøy Prissats Endring frå 2016 Minstepris yrkesfartøy Fartøy under 12 meter kr 120 Opp frå kr 115 Minstepris yrkesfartøy Fartøy mellom meter kr 235 Opp frå kr 225 Minstepris yrkesfartøy Fartøy over 15 meter kr 365 Opp frå kr 350 Kaivederlag årsbasis - yrkesfartøy under 20 Pristype Type fartøy Prissats Endring frå 2015 Pris årsbasis yrkesfartøy Fartøy under 12 meter kr Opp frå kr 9 200,- Pris årsbasis yrkesfartøy Fartøy mellom meter kr Opp frå kr ,- Pris årsbasis yrkesfartøy Fartøy over 15 meter kr Opp frå kr ,- Vederlag fritidsbåtar Pristype Type fartøy Prissats Endring frå 2016 Minstepris fritidsbåtar Fartøy under 12 meter kr 175 Opp frå 150 Minstepris fritidsbåtar Fartøy frå meter kr 350 Opp frå 300 Minstepris fritidsbåtar Fartøy over 15 meter kr 450 Opp frå 400 Sikkerheitsvederlag Gebyrtype Sats Eining Minstepris Endring frå 2016 ISPS-gebyr for skip 25 % av kaivederlag BT kr 150 Uendra ISPS-gebyr for passasjerar kr 15,00 pr. passasjer kr Opp frå 12/ 4000 ISPS-gebyr for varer - bulk kr 0,30 pr. tonn kr 10 Uendra ISPS-gebyr for containerar med kr 20,00 pr. container kr 20 Uendra varer ISPS-gebyr for varer - stykkgods kr 0,50 pr. tonn kr 10 Uendra Varevederlag Godstype stykkgods Pris Eining Endring frå 2016 Stykkgods ikkje spesifisert 14,00 pr. tonn Opp frå 13,15 Stykkgods spesifisert 12,90 pr. tonn Opp frå 12,50 Salt stykkgods 7,25 pr. tonn Opp frå 7,00 Varebil/campingvogn/bubil/personbil 160,00 pr. stk. Opp frå 155 Fersk laks 8,25 pr. tonn Opp frå 8,00 Lastebil/buss/trailer/semitrailer/anleggmaskinar 270,00 pr. stk. Opp frå 260 Båtar under 20 fot 155,00 pr. stk.. Opp frå 155 Båtar over 20 fot 270,00 pr. stk. Opp frå 260 Hareid kommune Side 15 av 23 Rådmannen 351

352 Handlingsprogram Betalingssatsar Tomgods 12,00 pr. tonn Opp frå 11,55 Godstype bulk Pris Eining Endring frå 2016 Bulk som ikkje er spesifisert nedanfor 5,90 pr. tonn Opp frå 5,70 Salt 3,65 pr. tonn Opp frå 3,50 Sand og grus 4,00 pr. tonn Opp frå 3,50 Godstype køyretøy over ro-ro rampe Pris Eining Endring frå 2016 Personbil/varebil/campingvogn/bubil 27,50 pr. stk. Opp frå 25 Lastebil/buss/trailer/semitrailer/anleggsmaskiner 55,00 pr. stk. Opp frå 50 Godstype landbasert gods Pris Eining Endring frå 2016 Landbasert gods - bil til bil 14,00 Pr tonn Opp frå 13,50 Minstepris gods og varer Pris Eining Endring frå 2016 Minstepris varevederlag 100 Uendra Passasjervederlag Pristype Eining Pris Endring frå 2016 Pris vederlag for påstigande passasjerar pr. passasjer 10 Uendra Arealvederlag Pristype Eining Minstepris Pris Endring frå 2016 Pris lagring av varer pr. veke pr. m /300 Pris lagring av 20 fots container pr. container /125 Pris lagring av 40 fots container pr. container /250 Parkeringsvederlag Leige av parkeringsplass på årsbasis vert regulert i eigne avtalar. Vederlag adgang isps-terminaler og kaier Pristype Eining Pris Endring frå 2016 Pris utskriving av ID-kort med nøkkel (pin) pr kort 375 Opp frå 350 Pris utskriving av ID-kort til utan nøkkel (pin) pr kort 275 Opp frå 250 Pris årsavgift for ID-kort med nøkkel (pin) pr kort/pr år 200 Uendra Pris mobilåtgang for innpassering ISPS-område pr år 850 Opp frå Sal av varer og tenester Fortøyingsvederlag Bruttotonnasje Fortøying Lauskast Totalt Totalt m/båt Endring frå BT Kr Kr 500 kr Fortøyingsbåt Uendra BT Kr Kr 650 kr brukast ikkje for Uendra BT Kr Kr 1900 kr denne gruppa Uendra BT kr kr Uendra BT For denne gruppa vert kr kr Uendra BT vederlaget ikkje splitta kr kr Uendra BT kr kr Uendra BT kr kr Uendra Vederlag strømleveranse Pristype Eining Minstepris Pris Endring frå 2016 Pris straum til skip pr. Kwt 400 1,60 Uendra Pris tilkoplingsvederlag for straum pr. levering 600 Opp frå 575 Pris yrkesfartøy gjestebryggene pr. døger Uendra Vederlag vassleveranse Pristype Eining Minstepris Pris Endring frå 2016 Pris ferskvatn til skip pr. m Opp frå 17 Pris tilkoplingsvederlag for vatn pr. levering 600 Opp frå 575 Hareid kommune Side 16 av 23 Rådmannen 352

353 Handlingsprogram Betalingssatsar Utleige av utstyr og personell Leige av personell Pristype Eining Minstepris Pris Endring frå 2016 Pris ordinær timelønn pr. time 2 timer 600 Opp frå 575 Pris overtid 50 % pr. time 2 timer 900 Opp frå 865 Pris overtid 100 % pr. time 2 timer Opp frå Pris overtid 133 % pr. time 2 timer Opp frå Hareid kommune Side 17 av 23 Rådmannen 353

354 Handlingsprogram Betalingssatsar 1.4 Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar næring, kultur og samfunnsutvikling Gjeldande for 1. januar desember 2017 Leigesatsane gjeld for utleige til frivillige lag/organisasjonar som har inntektsgivande arrangement. Satsane er auka med 3 % i høve Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek slike satsar for utleige av kulturbygg/-anlegg: Hareidhallen Leigetakarar frå Hareid Leigetakarar frå andre kommunar 1/1 hall med 2 garderobar og dusj pr. time kr kr /1 hall utan garderobar pr. time kr kr /3 hall med 2 garderobar og dusj pr. time kr 290,- kr 390,- 2/3 hall utan garderobar pr. time kr 170,- kr 250,- 1/3 hall med 1 garderobe og dusj pr. time kr 240,- kr 280,- 1/3 hall utan garderobe pr. time kr 135,- kr 155,- 1 garderobe med dusj pr. time kr 135,- kr 225,- Døgnleige (meir enn 9 timar) A. 1/1 hall med to garderobar og dusj- pr. døgn kr 3.745,- kr 4.900,- 1/1 hall utan garderobar og dusj kr 1.895,- kr 2.715,- B. 2/3 hall med 2 garderobar og dusj kr 2.715,- kr 3.545,- 2/3 hall utan garderobar og dusj kr 1.370,- kr 1.910,- C. 1/3 hall med to garderobar og dusj kr 1.620,- kr 2.525,- 1/3 hall utan garderobe kr 980,- kr 1.340,- 1 garderobe med dusj kr 1.030,- kr 1.370,- Amfiet pr. gong kr 1.600,- Dersom vaktmeister blir kalla inn av leigetakar utanom vanleg arbeidstid, må leigetakar betale ekstra for dette. Symjehallen Leigesatsar Vaksne kr 115,- pr. gong Born kr 40,- pr. gong Familie kr 155,- pr. gong Symjehall med garderobe og dusj Symjehall med to garderobar og dusj Badstove kr 420,- pr. time kr 475,- pr. time kr 200,- pr. time Ungdomskafeen Leigesats Utleige kr 690,- pr. gong Leige av kommunale bygg til lukka lag Hareid kommune Side 18 av 23 Rådmannen 354

355 Handlingsprogram Betalingssatsar Utleige Leigesats kr 1.545,- pr. gong Hareid kunstgrasbane Treningstid 1,5 time Leigetakarar frå Hareid Leigetakarar frå andre kommunar ½ bane (60-64m) Kr. 150,- Kr ,- 11 ar bane (64x105m) Kr. 250,- Kr ,- Kamp 2,5 time ½ bane Kr. 320,- Kr ,- Heil bane Kr. 400,- Kr ,- Hareid stadion Grasbana Leigetakarar frå Hareid Leigetakarar frå andre kommunar Treningstid 1,5 time Kr. 270,- Kr ,- Kamp 2,5 time Kr. 475,- Kr ,- Friidrettsanlegget Stemne per dag Kr. 325,- Kr ,- Grusbana, utleige til anna aktivitet enn idrett Kr ,- Kr ,- Hareid musikk- og kulturskule Elevavgift Kr ,- Hareid kyrkjegard Festeavgift graver Kr. 150,- Hareid kommune Side 19 av 23 Rådmannen 355

356 Handlingsprogram Betalingssatsar 1.5 Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar - oppvekst Satsane er auke med 2,3% i høve til Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek slike satsar for betalingstenester i oppvekstsektoren: Betalingssats for barnehage. Søskenmoderasjon i barnehage vert: 30% for barn nr 2 og 50% for barn nr 3 og fleire. Foreldrebetaling barnehage 2017 Tilbod Sats Sats med 30% rabatt Sats med 50% rabatt 5 dg. pr. veke 100% dg. pr. veke 80% dg. pr. veke 60% dg/2 dg pr. veke 50% Matpengar - barnehage ( kjem i tillegg til den ordinære foreldrebetalinga) 5 dg. Pr veke 100% dg. pr. veke 80% dg. pr. veke 60% dg/2 dg pr. veke 50% 165 Satsar for betaling utover tildelt opphaldstid 2017: Før kl (ordinær stengetid) Pris pr. einskildtime utover standard tilbod ved faste avtalar: Etter kl (ordinær stengetid) Pris pr. einskildtime utover standard tilbod ved tilfeldig overtid: Betalingssatsar for skulefritidsordning. Inntil 3 timar: kr.66,- pr. time 4 timar og meir: kr Pr. påbegynt time: kr. 180,- Søskenmoderasjon i SFO: 30% for barn nr 2 og 50% for barn nr 3 og fleire. Matpengar kr 160,- på begge tilbod. Tilbod Sats Sats med 30% rabatt Sats med 50% rabatt 25 t/v opphaldstid t/v opphaldstid Einskildtimar (utover avtala opphaldstid) Ferietilbod timesats kr 50,- (inkl. mat) Leigesatsar for skulebygg Alle satsar i kroner SKULANE Frivillege m/inntektsgivande arrangement Næringsliv A Klasserom, spesialrom pr. gong/dag Aula, lesesal, musikkrom pr. gong/dag Lesesal pr. gong/dag Aula gang pr. gong/dag B Ein gymsal utan garderobe og dusj pr. gong/time Ein gymsal med garderobe og dusj pr. gong/time Ein gymsal med to garderobar og dusj pr. gong/time Hareid kommune Side 20 av 23 Rådmannen 356

357 Handlingsprogram Betalingssatsar 1.6 Kommunale avgifter, gebyr og betalingssatsar - Velferd For dei satsane som ikkje er styrt av sentrale vedtak, er det nytta satsar som er like med dei andre kommunane i SSIKT-samarbeidet. Dette er gjort for å få en mest mogleg effektiv bruk av Gericafakturering. Satsar for korttidsopphald og dag-/ natt-opphald er fastsett gjennom sentral forskrift. Det same gjeld brukarbetaling for heimehjelp inntil 2 G. Rådmannen si tilråding: Hareid kommunestyre vedtek dei betalingssatsar for helse og omsorgstenester som er vist i dette dokumentet. Kommunestyret i Hareid vedtek at sektor for velferd til ei kvar tid skal ta betaling etter maksimalsatsane for korttidsopphald og dagplass/nattplass fastsett gjennom sentral forskrift. Dette inneber at satsane kan endrast utan nytt vedtak i kommunestyret dersom satsane vert auka i inneverande budsjettperiode. Satsane gjeld frå , er i kroner, er avgiftsfrie og skal ikkje tilleggast mva Betalingssatsar for heimehjelp Inntil 2G gjeld betalingssatsen i tabellen uavhengig av kor mange timar den einskilde brukar har fått tildelt. Over 2 G er betalingssatsen kr 360,- pr. time inntil ein når satsane i tabellen. Tildelte timar utover satsane i tabellen skal ikkje brukaren betale for. Betalingssatsar Inntil 2 G pr. månad uavhengig av tildelte timar Sentral forskrift Over 2 G pr. månad og time Timepris 2-3 G maksimalsats pr. månad uavhengig av tildelte timar G maksimalsats pr. månad uavhengig av tildelte timar G maksimalsats pr. månad uavhengig av tildelte timar Over 5 G maksimalsats pr. månad uavhengig av tildelte timar Betalingssatsar for mat frå institusjonskjøkken Betalingssatsar Betalingssatsar 2016 Betalingssatsar 2017 Full kost pr. månad i spisesal Frukost Kveldsmat Middag/middagsombering/sal av middag i spisesal Andre betalingssatsar Betalingssatsar Betalingssatsar 2016 Betalingssatsar 2017 Merknad Tryggleiksalarm pr. månad Korttidsopphald pr. døgn Sentral forskrift Dagopphald Sentral forskrift Nattopphald Sentral forskrift Leige av rom i 4. etasje «bufellesskapet» Hadartun og Rehabilitering pr. døgn Hareid kommune Side 21 av 23 Rådmannen 357

358 Handlingsprogram Betalingssatsar Dagsenter Sentral forskrift Vederlag for institusjonsopphald Syner til forskrift om eigenandel for kommunale helse- og omsorgstjenester i institusjon m.v. kan kommunen krevje eigenandel for opphald i institusjon; sjå Helse og omsorgtjenestjensteloven For 2016 var kurdøgnprisen fastsett til: kr 1910,-, for 2017 vert kurdøgnprisen auka til kr 1.950,-. Hareid kommune Side 22 av 23 Rådmannen 358

359 Handlingsprogram Betalingssatsar HAREID KOMMUNE Rådhusplassen Hareid Tlf postmottak@hareid.kommune.no Hareid kommune Side 23 av 23 Rådmannen 359

360 360

361 Handlingsprogram Tiltak Innhald 1 Vedlegg 2 til drift- og investeringsbudsjett Drift Nye tiltak drift Tiltak som ikkje er valt inn - drift Detaljer tiltak som ikkje er valt inn drift Investering Valte tiltak - investering Tiltak som ikkje er valt inn - investering Detaljer tiltak som ikkje er valt inn - investering...39 Hareid kommune Side 2 av 116 Rådmannen 361

362 Handlingsprogram Tiltak 1 VEDLEGG 2 TIL DRIFT- OG INVESTERINGSBUDSJETT 1.1 Drift Nye tiltak drift Over-/underskot konsekvensj. budsjett Totale driftskostnader frå investeringsbudsjett Valte driftstiltak Over-/underskot budsjettversjon Valte tiltak Totale driftskostnader frå investeringsbudsjett SENTRALADMINISTRASJONEN Hareid kommune sin andel av SSIKT sine driftsutgifter IT-avdeling (1560) MÅ Rullering av kommuneplanen sin arealdel Plan- og utviklingsavdeling (1540) MÅ -2- Varslingsteneste Plan- og utviklingsavdeling (1540) MÅTILTAK innføring av vaktlag i Brannvernet Brannvern (6180) M - Val Stortings- og kommuneval (1120) OPPVEKST Avtale med leverandør - årleg kontroll av leikeapparat i barnehage 2017 Barnehagekontor (2800) Kutt i pedagogstilling 80% Hareid skule (2030) Kutt i pedagogstilling 80% nr Hareid ungdomsskule (2050) Må 1 - Bigset bhg: auke i ressurs for å oppretthalde dagens drift Bigset barnehage (2810) VELFERD Auka tilskot for ressurskrevjande brukarar Bu og habilitering (4051) Auke brukarbetalingar Hareid kommune Side 3 av 116 Rådmannen 362

363 Handlingsprogram Tiltak Somatisk eining (4023) Forventa auke i refusjon sjukeløn Bu og habilitering (4051) Forventa auke sal Kantina Kjøkken (4025) Redusert bruk av ekstrahjelp Skjerma eining (4022) Redusert bruk av ekstrahjelp Somatisk eining (4023) Redusert bruk av ferievikar Heimesjukepleie (4031) : Legeavtale jamfør politisk sak Legeteneste (3130) nr 1: driftsteknikar 100% stilling Helse og koordinerande eining (3100) nr 3 ALV Møre medlemskap Omsorgskontor (4010) NÆRING, KULTUR OG SAMFUNNUTVIKLING Medlemskontingent Hareid Næringsforum Næringsfond (8014) MÅTILTAK: Driftstilskot Hareid Frivilligsentralen Hareid sokn (8020) MÅTILTAK: Sjølvbetjeningsautomat på biblioteket Bibliotek (5010) KOMMUNALTEKNISK DRIFT Avløp - ny ingeniørstilling VA 60% Avløp (6570) Bør 1 - Transportmiddel Avløp (6570) Bør 2 - Tilbehøyr for traktor Vegar (6520) Bør 3- tilbehøyr gravemaskina Vegar (6520) Bør 5 - Rehabilitering brannstasjonen Vedlikehald (7010) MÅ - Tiltakspakken Vedlikehald (7010) Omgjering til dagsenter Vedlikehald (7010) Vaktordning FDV bygningar (7000) Hareid kommune Side 4 av 116 Rådmannen 363

364 Handlingsprogram Tiltak Vassforsyning - Ny ingeniørstilling VA 40% Vatn (6560) FINANS Auke eigedomsskatt alt Finans (9050) Avsetning til disposisjonsfond Finans (9050) Tiltak som ikkje er valt inn - drift Tiltak som ikkje er valt i denne budsjettversjonen SENTRALADMINISTRASJONEN Stilling som rådgjevar i NAV (Må 1) NAV-kontor (3201) Stilling som sosialkonsulent (Må 2) NAV-kontor (3201) B - Kurs PC-ar Fellesutgifter (1570) B - Nye valavlukke Stortings- og kommuneval (1120) OPPVEKST Bør 1 - Hareid Ungdomsskule -Innkjøp av nytt læreverk i norsk for framandspråklege, engelsk og norsk Hareid ungdomsskule (2050) Bør 2 - Styrking av tidleg innsats i barnehage Styrka barnehagetilbod (2870) Digitale læringsprogram - lisensar Bigset skule (2010) innkjøp av kontorplass til tilsette Hareid ungdomsskule (2050) It kostnadar -kontor serviceavtale og reperasjonar Hareid ungdomsskule (2050) leksehjelp - lovpålagd teneste Bigset skule (2010) Leksehjelp etter opplæringslova 13-7a Hareid skule (2030) Leksehjelp etter 13-7a Hjørungavåg skule (2040) Overtidsressurs Bigset barnehage Bigset barnehage (2810) Hareid kommune Side 5 av 116 Rådmannen 364

365 Handlingsprogram Tiltak Overtidsressurs Hareid barnehage Hareid barnehage (2830) Overtidsressurs Syverplassen Syverplassen barnehage (2850) Pedagog 100% Bigset skule - større lærartettleik Bigset skule (2010) Tidleg innsats minoritetsspråklege born Syverplassen barnehage (2850) VELFERD 2016: kreftkoordinator 50% stilling Heimesjukepleie (4031) ; Miljøarbeid til demente pasientar 150% stilling Dagsenter (3160) Skjerma eining (4022) Somatisk eining (4023) : Fysioterapeut 50% stilling Helse og koordinerande eining (3100) : Miljøretta helsevern Helse og koordinerande eining (3100) : 75% kokke stilling kjøkken Kjøkken (4025) : Fagkonsulent 100% stilling Omsorgskontor (4010) nr.2: sjukepleiar 100% stilling Somatisk eining (4023) : Oppretting av nye stillingar Bu- og hab Bu og habilitering (4051) Oppretting av nye stillingar heimetenestene Heimesjukepleie (4031) NÆRING, KULTUR OG SAMFUNNUTVIKLING BØRTILTAK Auka midlar til mediesamlinga på biblioteket Bibliotek (5010) BØRTILTAK Fjerne tre og stubbar på kyrkjegarden Hareid sokn (8020) BØRTILTAK: Bygdebok band 6 nytt opplag Andre kulturaktivitetar (5050) BØRTILTAK: Kyrkjeverje frå 80% til 100% stilling i Hareid sokn (8020) BØRTILTAK: Midlar til nye lovpålagde oppgåver biblioteket Bibliotek (5010) BØRTILTAK: Rehabilitering av orgelet Hareid kommune Side 6 av 116 Rådmannen 365

366 Handlingsprogram Tiltak Hareid sokn (8020) MÅTILTAK Barnebibliotekar Bibliotek (5010) MÅTILTAK: Kyrkjetenarstilling auke frå 100% til 150% frå 1/ Hareid sokn (8020) MÅTILTAK: Undervisningsmateriell piano keyboard Hareid musikk- og kulturskule (2080) KOMMUNALTEKNISK DRIFT M1: Altandører i leilegheiter Vedlikehald (7010) M2: Hareidhallen - Skifte av straumtavler Vedlikehald (7010) M3: Elektronisk stoffkartotek Vedlikehald (7010) M4: Bigset barnehage - beising av utv. treverk Vedlikehald (7010) M5: Ungdomsskulen - Nytt belegg Vedlikehald (7010) M6: Hjørungavåg SFO - nytt belegg Vedlikehald (7010) M7: Bigset skule - Nytt belegg Vedlikehald (7010) M8: Syverplassen - beising av bygg Vedlikehald (7010) FINANS Auke eigedomsskatt alt Finans (9050) Auke eigedomsskatt alt Finans (9050) Hareid kommune Side 7 av 116 Rådmannen 366

367 Handlingsprogram Tiltak Detaljer tiltak som ikkje er valt inn drift Kapittel : SENTRALADMINISTRASJONEN Tiltak 039: Stilling som rådgjevar i NAV (Må 1) Skildring Navkontoret er lågt bemanna i høve utfordringane, jf. Kostratal. Kommunestyret har vedtatt å ta mot nye flyktningar kvart år, utan at det er tilført ressursar til den eininga som skal ta mot flyktningane, følge dei opp og få dei i inntektsgjevande arbeid. I tillegg ser vi at sosialhjelpsutgiftane aukar for kvart år. Ved å auke ressursen på rådgjevarsida, kunne gje tettare oppfølging til enkeltpersonar, gjere seg nytte av statlege ordningar for den enkelte, vil ein kunne redusere på sosialhjelpsutgiftane og spare inn att lønskostnader Totalt Stad Ansvar: NAV-KONTOR (3201) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 040: Stilling som sosialkonsulent (Må 2) Skildring Kommunen manglar eining for koordinering av rusproblematikk og foreslår å opprette ny stilling som ruskonsulent. Kommunen har hatt eit rusprosjekt som klart viste behovet for ei slik koordinerande stilling. Stillinga kan med fordel leggast til psykiatritenesta, som allereie følgjer opp ein del av den aktuelle gruppa. Kommunen manglar kompetanse på rusområdet og både 1. og 2.linetenesta etterspør ein slik ressurs, i tillegg til den aktuelle brukargruppa og deira pårørande Totalt Sted Ansvar: NAV-KONTOR (3201) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto Hareid kommune Side 8 av 116 Rådmannen 367

368 Handlingsprogram Tiltak SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 044: 2. B - Kurs PC-ar Det er stort behov for PC-ar som vi har til utlån ved kurs/undervisning i kommunen. Vi har tidlegare hatt 12 PC-ar Totalt Sted Ansvar: FELLESUTGIFTER (1570) Kjøp av edb-utstyr Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 045: 3. B - Nye valavlukke Valavlukka vi har er falleferdige og tiltaket grensar mot eit MÅ tiltak. Avlukka vert stripsa/bundne saman for at dei ikkje skal falle frå kvarandre. Fleire av dei er låge slik at dei som skal røyste går på gardinstanga. Gardinene er også flekkete Totalt Sted Ansvar: STORTINGS- OG KOMMUNEVAL (1120) Inventar Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Kapittel : OPPVEKST Tiltak 054: Bør 1 - Hareid Ungdomsskule -Innkjøp av nytt læreverk i norsk for framandspråklege, engelsk og norsk Skildring Det er behov for innkjøp av læreverk norsk for framandspråklege. Samt behov for oppgradering av engelsk og norsk lærebøker for trinn. Læreverka er etterkvart utdatert og må fornyast Totalt Sted Ansvar: HAREID UNGDOMSSKULE (2050) Lærebøker Sum utgifter Sum inntekter Hareid kommune Side 9 av 116 Rådmannen 368

369 Handlingsprogram Tiltak Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 065: Bør 2 - Styrking av tidleg innsats i barnehage 2017 Skildring Barnehagane i Hareid har ei auke i tal barn med behov for tilrettelegging for å førebygge skeivutvikling fagleg og sosialt. I alt treng tenesteområdet tilførast 1,5 mill. Kommunalsjef legg tiltaket over ein treårsperiode. Forsking viser at det er naudsynt å styrke tidleg innsats i barnehage for å kunne førebygge skeivutvikling seinare i skuleløpet. Tidleg innsats i barnehage kan redusere større økonomiske utgifter seinare jf. spesialpedagogikk og fråfall frå vidaregåande skule. I Hareid kommune er det sett av svært avgrensa midlar til styrking av barnehagetilbodet retta mot barn i gråsone. Statestikkar viser også at tal barn med diabetes to er aukande. Desse barna treng ekstra oppfølging og tilsyn i barnehage Totalt Sted Ansvar: STYRKA BARNEHAGETILBOD (2870) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 060: Digitale læringsprogram - lisensar For å stette krava til digital kompetanse trengst program, som ein må betale lisens for Totalt Sted Ansvar: BIGSET SKULE (2010) Lisensar Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 055: innkjøp av kontorplass til tilsette Det er naudsynt å auke post til innkjøp av diverse kontorutstyr/materiell. Gamalt møblement må skiftast, og skulen manglar kontormøblement til tilsette. Hareid kommune Side 10 av 116 Rådmannen 369

370 Handlingsprogram Tiltak Totalt Sted Ansvar: HAREID UNGDOMSSKULE (2050) Arbeidsmateriell Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 057: It kostnadar -kontor serviceavtale og reperasjonar 2017 Skildring Ungdomskulen treng tilføring av midler til serviceavtaler og reperasjonar. IT-avdelinga fakturerer skulen pr kr gangar pr. år. Skulen treng tilførast ,- for å dekke it-kostnadar ved skulen Totalt Sted Ansvar: HAREID UNGDOMSSKULE (2050) Serviceavtaler og reparasjonar Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 068: leksehjelp - lovpålagd teneste Skildring Kommunen pliktar etter opplæringslova og legge til rette eit tilbod om leksehjelp i skulen frå 1,- 4 trinn Skulane i Hareid kommune gir ikkje eit slikt tilbod i dag Totalt Sted Ansvar: BIGSET SKULE (2010) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Hareid kommune Side 11 av 116 Rådmannen 370

371 Handlingsprogram Tiltak Tiltak 069: Leksehjelp etter opplæringslova 13-7a 2017 Skildring Kommunen er plikta til å gi tilbod om leksehjelp til 1.-7 trinn Kommunen har ikkje slikt tilbod i dag Totalt Sted Ansvar: HAREID SKULE (2030) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 070: Leksehjelp etter 13-7a 2017 Skildring Kommunen pliktar etter opplæringslova å gi leksehjelp 1.-4 trinn. Skulane i Hareid har ikkje eit slikt tilbod i dag Totalt Sted Ansvar: HJØRUNGAVÅG SKULE (2040) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 063: Overtidsressurs Bigset barnehage 2017 Skildring Barnehagetilsette opparbeidar mykje overtid grunna personalmøter som må leggast til kveldstid. Avspasering av overtid forringar det kvalitative tilbodet i barnehage. Barnehagane ynskjer ein ressurs til å betale ut overtid for å heve kvaliteten i barnehagen og sleppe vikar og reduksjon i vaksentettleik i avdelingane ved avspasering Totalt Hareid kommune Side 12 av 116 Rådmannen 371

372 Handlingsprogram Tiltak Sted Ansvar: BIGSET BARNEHAGE (2810) Overtid Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 067: Overtidsressurs Hareid barnehage 2017 Skildring Barnehagetilsette opparbeidar mykje overtid grunna personalmøter som må leggast til kveldstid. Avspasering av overtid forringar det kvalitative tilbodet i barnehage. Barnehagane ynskjer ein ressurs til å betale ut overtid for å heve kvaliteten i barnehagen og sleppe vikar og reduksjon i vaksentettleik i avdelingane ved avspasering Totalt Sted Ansvar: HAREID BARNEHAGE (2830) Overtid Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 064: Overtidsressurs Syverplassen 2017 Skildring Barnehagetilsette opparbeidar mykje overtid grunna personalmøter som må leggast til kveldstid. Avspasering av overtid forringar det kvalitative tilbodet i barnehage. Barnehagane ynskejr ein ressurs til å betale ut overtid for å heve kvaliteten i barnehagen og sleppe vikar og reduksjon i vaksentettleik i avdelingane ved avspasering Totalt Sted Ansvar: SYVERPLASSEN BARNEHAGE (2850) Overtid Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto Hareid kommune Side 13 av 116 Rådmannen 372

373 Handlingsprogram Tiltak SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 059: Pedagog 100% Bigset skule - større lærartettleik For å nå årlege mål med tidleg innsats, må ein styrke lærartettleiken i småskulen Totalt Sted Ansvar: BIGSET SKULE (2010) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 066: Tidleg innsats minoritetsspråklege born Tidleg innsats vil gje dei minoritetsspråklege borna større moglegheit for god læring og utvikling Totalt Sted Ansvar: SYVERPLASSEN BARNEHAGE (2850) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Kapittel : VELFERD Tiltak Skildring 015: 2016: kreftkoordinator 50% stilling Hareid kommune er med i eit 7 stjerna samarbeidsprosjekt med Volda sjukehus om palliasjon. Det er eit auka behov for kreftkoordinator/kreftsjukepleiar i kommunen med bakgrunn i at pasientar kjem tidlegare heim frå sjukehuset. Det er fleire pasientar som veljer å vere heime med hjelp frå heimetenestene, og vil trenge tettare oppfølging i heimen. Hareid kommune Side 14 av 116 Rådmannen 373

374 Handlingsprogram Tiltak Totalt Sted Ansvar: HEIMESJUKEPLEIE (4031) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 008: 2017 ; Miljøarbeid til demente pasientar 150% stilling Miljøarbeid i avdelinga er viktig for å kunne sikre pasientane eit aktivitetstilbod i kvardagen. Miljøarbeider vil kunne bidra til å sikre aktivitetar i fellesskap og individuell oppfølging. Dette kan vere hjelp under måltid, sosiale samankomstar, lesestunder, fysisk aktivitet og muligheit til samtaler. Vi ser ressursen samle sette for somatisk, skjerma og dagsenteret, for å kunne tilby ei heilskapleg teneste både når pasient bur heime og på sjukeheim. Ser for oss eit team som bistår einingane på tvers, med ansvar for eiga eining MÅL: Pasientane har krav på ein meiningsfull og aktiv kvardag Totalt Sted Ansvar: DAGSENTER (3160) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto Sted Ansvar: SKJERMA EINING (4022) Fast lønn Pensjon Hareid kommune Side 15 av 116 Rådmannen 374

375 Handlingsprogram Tiltak Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto Sted Ansvar: SOMATISK EINING (4023) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 009: : Fysioterapeut 50% stilling Hareid kommune har i dag 100% stilling fysioterapeut som skal handtere alle som tek kontakt med kommunen. Det er oppfølging av pasientar ved sjukeheimen, oppfølging av heimebuande med heimetenester, barn med nedsett funksjonsevne. Det har blitt særs aukande arbeidsoppgåver i tråd med innføring av samhandlingsreforma. Der er per i dag ikkje rom til å drive eit førebyggande arbeid opp mot Hareid si befolkning, noko som er svært viktig for minke behovet for helsetenester. MÅL: Sikre at ein driv førebyggande arbeid og oppfølging Totalt Sted Ansvar: HELSE OG KOORDINERANDE EINING (3100) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 012: 2017: Miljøretta helsevern Hareid kommune har ikkje eit systematisk opplegg i miljøretta helseverne. Det er meldt av kommunelegen at dette arbeidet er lovpålagt og Hareid må få satt dette arbeidet i system. Det kan vere aktuelt å kjøpe tenestene gjennom innkjøpssamarbeidet med Ålesund kommune Hareid kommune Side 16 av 116 Rådmannen 375

376 Handlingsprogram Tiltak MÅL: sikre at Hareid kommune opprettheld lovpålagt miljøretta helseverne Totalt Sted Ansvar: HELSE OG KOORDINERANDE EINING (3100) Overføringar til staten Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 016: 2017: 75% kokke stilling kjøkken Kjøkkenet har ikkje nok ressursar til å dekke opp full bemanningsplan. Det har vore mogleg å sikre forsvarleg drift med bakgrunn i arbeidspraksis frå NAV,og mentor ordningar Totalt Sted Ansvar: KJØKKEN (4025) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 010: 2017: Fagkonsulent 100% stilling Det er eit aukane lovpålagt krav om dokumentasjon, saksbehandling, rapporteringar, oppfølging av prosjekt og budsjettarbeid. Hareid kommune har ikkje ressursar til å kunne ivareta alle dei lovpålagde oppgåvene. Det vil bli eit aukande antal brukarar som vil krevje ytterligare saksbehandling. MÅL: Sikre forsvarleg saksbehandling, oppfølging av vedtak og rapportering Totalt Sted Ansvar: OMSORGSKONTOR (4010) Hareid kommune Side 17 av 116 Rådmannen 376

377 Handlingsprogram Tiltak Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 011: nr.2: sjukepleiar 100% stilling Det er behov for ei auke i grunnbemanning på dagtid, tilsvarande 100% spl. stilling, med bakgrunn i innføring av samhandlingsreforma og innføring av ø. hjelpsplassar. Det har over lang tid vore for lav grunnbemanning og dette medfører eit stort arbeidspress på den enkelte arbeidstakar. ØHD plasser vil bli utvida til rus- og psyk pas frå Totalt Sted Ansvar: SOMATISK EINING (4023) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 013: 2018: Oppretting av nye stillingar Bu- og hab Det er kartlagt at Hareid kommune står overfor eit auka antal brukarar som har behov for tenester frå bu- og habiliteringseininga. Det er planlagt tilrettelagde bustader ved Pålhaugen, som vil krevje driftsressursar i framtida. MÅL: Sikre at yngre brukarar i Hareid kommune får naudsynt fagleg oppfølging Totalt Sted Ansvar: BU OG HABILITERING (4051) Fast lønn Hareid kommune Side 18 av 116 Rådmannen 377

378 Handlingsprogram Tiltak Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 014: Oppretting av nye stillingar heimetenestene Hareid kommune vil få eit aukande tal på heimebuande brukarar, som vil ha behov for tenester frå heimetenestene. Det er naudsynt å tenke ei oppbemanning av heimetenestene i framtida. Satsingsområde som kvardagsrehabilitering, tidleg oppfølging og førebyggande helsetenester er særs sentrale. MÅL: Sikre at Hareid kommune er budd til å hjelpe innbyggarane i framtida Totalt Sted Ansvar: HEIMESJUKEPLEIE (4031) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Kapittel : NÆRING, KULTUR OG SAMFUNNUTVIKLING Tiltak Skildring 027: BØRTILTAK Auka midlar til mediesamlinga på biblioteket Samlinga på biblioteket må vere attraktiv for alle lånargrupper. Det må no satsast på eit betre medietilbod på biblioteket. Spesielt behovet til born og unge må stettast betre og også våre busette flyktningar og asylsøkjarar må vi yte eit godt tilbod til. Vi må følgje opp nye media som ebøker og elektroniske databasar for å kunne gi eit oppdatert tilbod Totalt Sted Ansvar: BIBLIOTEK (5010) Moms generell Hareid kommune Side 19 av 116 Rådmannen 378

379 Handlingsprogram Tiltak kompensasjonsordning Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 020: BØRTILTAK Fjerne tre og stubbar på kyrkjegarden 2017 Skildring Fjerne tre og stubbar på kyrkjegarden. Dei siste åra er ein god del av dei gamle lønnetrea på kyrkjegarden fjerna, men framleis er der mange att. Store og sterke røter i grunnen hindrar effektiv graving. I tillegg er mange tre så gamle at dei kan vere til fare for dei som ferdast på kyrkjegarden. I tillegg får ein kommentarar om at det er vanskeleg å sjå kyrkja frå m a sjøen. Ved å felle tre vil eit av dei få signalbygga i Hareid kome til sin rett Totalt Sted Ansvar: HAREID SOKN (8020) Overføringar til andre Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 019: BØRTILTAK: Bygdebok band 6 nytt opplag 2017 Skildring Stort behov for opptrykk av Bygdebok for Hareid og Ulstein band 6. Band 6 tek for seg gardane og folk på Hareid, frå og med Bigset (gnr. 52) til og med Kyrkjebø, også kalla Lassegarden (gnr. 58). Band 5 vart opptrykt på nytt med 600 eksemplar i Band 6 har vore utseld i fleire år. Etterspurnaden etter dette bandet har vore jamt, og tida er no inne for eit nytt opplag Totalt Sted Ansvar: ANDRE KULTURAKTIVITETAR (5050) Kjøp frå andre (private) Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 023: BØRTILTAK: Kyrkjeverje frå 80% til 100% stilling i 2018 Skildring Kyrkjeverjestilling 100%. Kyrkjeverjestillinga er svært omfattande: Ansvar for økonomi og budsjett, ansvar for kyrkje- og kyrkjegardsdrift, sakshandsamar og sekretær for sokneråd og fellesråd, leiing av kyrkjekontoret og personalansvar for dei tilsette (8 personar). Alt dette er Hareid kommune Side 20 av 116 Rådmannen 379

380 Handlingsprogram Tiltak lovpålagde ting, og det er sterkt behov for å auke stillinga til 100%. Mao er det ein del ting som no ikkje vert gjorde - noko som er uhaldbart i lengda. Fellesrådet ynskjer å auke stillinga til 100 % Totalt Sted Ansvar: HAREID SOKN (8020) Overføringar til andre Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 026: BØRTILTAK: Midlar til nye lovpålagde oppgåver biblioteket 2017 Skildring Ny formålsparagraf under Lov om folkebibliotek seier at folkebiblioteka skal være ein uavhengig møteplass og arena for offentleg samtale og debatt. Biblioteket må gå til innkjøp av teknisk utstyr og ha midlar til å arrangere debattar og og arrangement for dei ulike aldersgruppene Totalt Sted Ansvar: BIBLIOTEK (5010) Kjøp og finansiell leasing av driftsmidlar Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 024: BØRTILTAK: Rehabilitering av orgelet 2017 Skildring Det har vore sterkt tilrådd av orgelstemmaren å gjere ein større reparasjon på kyrkjeorgelet. Fleire piper er lause, og det trengst ei større overhaling av mekanikken Totalt Sted Ansvar: HAREID SOKN (8020) Overføringar til andre Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Hareid kommune Side 21 av 116 Rådmannen 380

381 Handlingsprogram Tiltak Tiltak Skildring 075: MÅTILTAK Barnebibliotekar Midlar til 50% stillingsauke slik at det kan opprettast ei barnebibliotekarstilling. Viktig å få born og unge til å lese og bruke biblioteket aktivt. Stort behov for bibliotekteneste retta mot desse aldersgruppene Totalt Sted Ansvar: BIBLIOTEK (5010) Fast lønn Pensjon Arbeidsgjevaravgift Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 022: MÅTILTAK: Kyrkjetenarstilling auke frå 100% til 150% frå 1/7-17 Skildring Kyrkjetenarressursen aukast frå 100% til 150%. Kyrkjetenaren har m.a. følgjande oppgåver: Rydding, reinhald og vedlikehald i kyrkja, oppgåver før, under og etter gudstenester, førebuing og gjennomføring av gravferder og vigsler, ajourføring av gravprotokoll og gravkart, yte service til dei som nyttar kyrkjegarden, nødvendig stell og vedlikehald av kyrkjegarden inkl. maskiner, reiskapar og bygningar. Alt på 1980-talet vart det rekna ut av Helge Klingberg, som var kyrkjegardseksperten i direktoratet gjennom ei årrekke, at det i Hareid var arbeid for kyrkjetenar i 150 % stilling. Etter det har bruken av kyrkja auka svært mykje og kyrkjegarden har vorte monaleg større. Soknet har per no kyrkjetenar i 100 % stilling, og brukar i tillegg ein god del ekstra lønsmidlar til dømes til ekstra bemanning ved graving i høve gravferder, sommarhjelp, og vikar når kyrkjetenaren har frihelg. Det er ikkje råd å kome over alle oppgåvene som skal gjerast med dagens bemanning. Etter kvart som soknet også får ansvaret for å stelle den nye delen av kyrkjegarden, vert det eit prekært behov for å auke stillinga. Soknet tek over dette ansvaret for fullt sommaren Totalt Sted Ansvar: HAREID SOKN (8020) Overføringar til andre Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Hareid kommune Side 22 av 116 Rådmannen 381

382 Handlingsprogram Tiltak Tiltak 025: MÅTILTAK: Undervisningsmateriell piano keyboard 2017 Skildring Undervisningsmateriell. Hareid musikk- og kulturskule treng å skifte ut gamalt materiell, dette gjeld eit nytt piano og eit keyboard Totalt Sted Ansvar: HAREID MUSIKK- OG KULTURSKULE (2080) Anna undervisningsmateriell Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Kapittel : KOMMUNALTEKNISK DRIFT Tiltak Skildring 049: M1: Altandører i leilegheiter Desse altandørene har dekkplater av mdf. Dette materialet er lite gunstig opp mot vær og vind. Mange av dørene må skiftes Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Vedlikehald og byggetenester Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 053: M2: Hareidhallen - Skifte av straumtavler Det er ein del straumtavler som er så gamle at dei må skiftes før dei blir brannfeller Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Vedlikehald og byggetenester Moms generell kompensasjonsordning Sum utgifter Hareid kommune Side 23 av 116 Rådmannen 382

383 Handlingsprogram Tiltak Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 051: M3: Elektronisk stoffkartotek I den seinare tid har det blitt meir og meir fokus på dokumentasjon av stoff og kjemikaliar. Midlane skal brukast til å kjøpe inn eit databasert stoffkartotek, som alle avdelingane i kommunen kan bruke. Det kan leggast til at i andre kommuner der arbeidstilsynet har vore inne i bildet, har kommunane fått pålegg om å få dette på plass Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Serviceavtaler og reparasjonar Kompensasjon mva Driftsrekneskapen Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 076: M4: Bigset barnehage - beising av utv. treverk Barnehagen treng utv. behandling av treverk. Dette bør skje før ein må til å skifte bordkledning Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Vedlikehald og byggetenester Moms generell kompensasjonsordning Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Hareid kommune Side 24 av 116 Rådmannen 383

384 Handlingsprogram Tiltak Tiltak Skildring 046: M5: Ungdomsskulen - Nytt belegg For fleire år sidan blei det kjøpt inn nytt belegg til deler av skulen. Litt meir belegg må kjøpast inn. Eks. belegg er ikkje bra. Treng å få legge det nye belegget. Belegget er så slitt, at det er krevjande å vaske, og kan føre til belastningsskader hjå reinhaldspersonell Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Vedlikehald og byggetenester Moms generell kompensasjonsordning Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 047: M6: Hjørungavåg SFO - nytt belegg Golvbelegget på SFO på Hjørungavåg skule har vore dårleg lenge. Dårleg belegg er ikkje bra for barn og tilsette, og ikkje minst meirbelastning for reinhaldar Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Vedlikehald og byggetenester Moms generell kompensasjonsordning Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 048: M7: Bigset skule - Nytt belegg Golvbelegg i korridorar i 2. etg. treng å bli skifta ut Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Hareid kommune Side 25 av 116 Rådmannen 384

385 Handlingsprogram Tiltak Vedlikehald og byggetenester Materialar til vedlikehald Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak Skildring 078: M8: Syverplassen - beising av bygg Barnehagen treng behandling av utv. treverk så ein slepp å begynne å skifte bordkledning seinare Totalt Sted Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Vedlikehald og byggetenester Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Kapittel : FINANS Tiltak 092: Auke eigedomsskatt alt. 3 Skildring Auke på 1,0 promille frå 2,0 til 3, Totalt Sted Ansvar: FINANS (9050) Eigedomskatt bustadar og fritidseigedomar Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Tiltak 093: Auke eigedomsskatt alt. 4 Skildring Auke på 1,5 promille frå 2,0 til 3,5 Hareid kommune Side 26 av 116 Rådmannen 385

386 Handlingsprogram Tiltak Totalt Sted Ansvar: FINANS (9050) Eigedomskatt bustadar og fritidseigedomar Sum utgifter Sum inntekter Sum netto SUM NETTO TILTAK Hareid kommune Side 27 av 116 Rådmannen 386

387 Handlingsprogram Tiltak 1.2 Investering Netto investering i konsekvensjustert budsjett Sum investeringar frå nye tiltak Sum fond Sum bruk av driftsmidlar Sum lån Sum tilskot Sum anna Netto finansiering Sum renter og avdrag Sum andre driftskonsekvensar Netto driftskonsekvensar Valte tiltak - investering Valte tiltak SENTRALADMINISTRASJONEN Bustadfelt Holstad - Grunnkjøp Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Pålhaugen 2 - grunnkjøp Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Flyfotografering Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Investeringar i SSIKT Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Laserforografering Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Marin næringsplan Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Ymse grunnkjøp Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hareid kommune Side 28 av 116 Rådmannen 387

388 - - Handlingsprogram Tiltak OPPVEKST Skal 1 - Kjøp av datamaskiner i oppvekstsektoren Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar VELFERD Møblar til administrasjon heimetenestene Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Nr. 1: Velferdsteknolog- pasientsignalanlegg Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Nr. 2 Velferdsteknolog - tryggleiksalarm heimebuande Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar KOMMUNALTEKNISK DRIFT Bustadfelt Holstad Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Pålhaugen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Pålhaugen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B01: Bigset barnehage - Vognbod Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B03: Sjukeheimen - Ombygging til kontor i 4. etg Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Flyktningbustadar Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Fornying / opprusting av djupvasskaia på Godsterminalen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Fotballhall Renter og avdrag Hareid kommune Side 29 av 116 Rådmannen 388

389 - - Handlingsprogram Tiltak Andre driftskonsekvensar Førebygging Gjerdselva Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Helsesenter Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hjellebakken - utebod til hjelpemiddel Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Miljøgateprosjektet - Kjøpmannsgata Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Omsorgsbustader Pålhaugen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Parken i Hareid sentrum Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Rundkøyring Holstad - Førebuing Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Rådhuset - Belysning og himlingar Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Tiltak som ikkje er valt inn - investering Tiltak som ikkje er valt i denne budsjettversjonen Vidareførte tiltak frå siste økonomiplan Bustadfelt Hjørungavåg - aust for skulen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar SENTRALADMINISTRASJONEN Bustadfelt - Melshornlia Øst - Plassane Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Bigset Vest - grunnkjøp og regulering Renter og avdrag Hareid kommune Side 30 av 116 Rådmannen 389

390 Handlingsprogram Tiltak Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Hjørungavåg - aust for skulen v Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Melshornlia Vest - Kvitholvegen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Pålhaugen 3 - Tilrettelegging veg Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Reiten - grunnkjøp Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B1 - Startlån Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B2 - Digitalisering av GBNR-arkiv Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Fiberkabel mellom Hareid og Ulstein Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hyttefelt Åsen - Regulering / skredvurdering Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Industriområde Hareidsmyrane Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Industriområde Risneset - tilrettelegging / regulering Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Kystsoneplan Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Måtiltak - Kommandobil Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Måtiltak Vaskemaskin m.m. for brannklede Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hareid kommune Side 31 av 116 Rådmannen 390

391 - - - Handlingsprogram Tiltak Ovrasanden friluftsområde - Sluttføre regulering / tilrettelegging Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar OPPVEKST Bør 2 - Hareid ungd. skule - Nytt inventar for elevane Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar NÆRING, KULTUR OG SAMFUNNUTVIKLING Biblioteket: oppjustering av lokala til eit moderne og framtidsretta bibliotek Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hareid kyrkje - inngangsparti med universell utforming Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hareid kyrkje - nytt golv og varmesystem Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hareid musikk- og kulturskule - undervisningsbrakker Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Kvitnes dokumentasjonssenter Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Leikeplass Bigset Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Nye lysarmatur i kyrkja Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Skilting kulturminne Ovra Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Uteplass Hareid skule Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar KOMMUNALTEKNISK DRIFT Hareid kommune Side 32 av 116 Rådmannen 391

392 Handlingsprogram Tiltak Avløp - reinseanlegg Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Avløp Bjåstad - Røyset Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Avskjerande avløpsleidning Grimstad - Bjåstad Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt - Bigset Vest Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt - Hjørungavåg - ved skulen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfelt Melshornlia Øst - Plassane Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadfeltet Melshornlia Vest - Kvitholvegen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Bustadtomter Reiten Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B02: Bigset skule - støydemping av klasserom Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B04: Ungdomsskulen - oppgradering av elevtoalett Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B05: Hareid skule - fleire grupperom, kameraovervåkning Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B06: Hareid skule - flytte SFO til eiga avdeling Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B07: Syverplassen - påbygg til personalavdeling Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B08: Syverplassen - asfaltering Hareid kommune Side 33 av 116 Rådmannen 392

393 Handlingsprogram Tiltak Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B09: Syverplassen - sykkelskur og persienner Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B10: Bigset skule - nytt inngangsparti mot aust Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar B11: Bigset skule - nye ytterdører med adgangskontroll Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Fornying/rehabilitering avløpsnett Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Fornying/rehabilitering vassleidningsnett Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hovudplan for avløp Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hovudplan for vassforsyning Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hyttefelt Åsen / Engeskardet Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Industriområde Risneset Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Industriområdet Hareidsmyrane Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Innkjøp av ny traktorklippar Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Innkjøp av vakuumvogn Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Miljøgata - reparasjon av vegdekke Renter og avdrag Hareid kommune Side 34 av 116 Rådmannen 393

394 Handlingsprogram Tiltak Andre driftskonsekvensar Miljøgata - reparasjon av vegdekket Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Miljøgate - Kjøpmannsgata - avløp Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Miljøgate - Kjøpmannsgata - vatn Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M01: Sjukeheimen - Taktekking Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M02: Hareidhallen - Rømningslys Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M03: Hjørungavåg skule - Rømningslys Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M04: Brannstasjonen - Taktekking Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M05: Ungdomsskulen - Vinduer Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M06: Syverplassen - oppgradering av golvvarme Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M07: Ungdomsskulen - ventilasjon naturfagrom Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M08: Rådhuset - Belysning Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M09: Rådhuset - Himlingar Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M10: Bigset skule - nye vindu Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Hareid kommune Side 35 av 116 Rådmannen 394

395 Handlingsprogram Tiltak M11: Sjukeheimen - Vinduer og dører Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M12: Rådhuset - Rømningsvegar Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M13: Bigset barnehage - støyskjerming mot riksveg Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M14: Ungdomsskulen - Leidningar for takvatn Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M15: Sjukeheimen - Ventilasjon Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M16: Hjellebakken - Setningar i grunn Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M17: Sjukeheimen - golv/ isolering av lager Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M18: Ungdomsskulen - ny belysning, himling, sanitær Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar M19: Ungdomsskulen - nytt rørsystem for takvatn Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Ny hovudkloakk Pålhaugen og Kyrkjegata Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Ny hovudvassleidning Holstad - Grimstad Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Ny vassleidning Pålhaugen og Kyrkjegata Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Nye sjøleidningar - hovudutslepp kloakk Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Nytt inntaksarrangement Hammarstøylvatnet Hareid kommune Side 36 av 116 Rådmannen 395

396 Handlingsprogram Tiltak Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Ovrasanden Friluftsområde Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Parken - Åsendalen Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Rehabilitering av betongkai Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Separering avløp - Midtre Reina Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Sidegrein avløp Hovden-Mork Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Sidegrein Vatn Hovden - Mork Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Strandgata - gangveg Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Trafikktrygging - fartsdemparar Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Trafikktrygging - Oppmerking og skilting Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Trafikktryggingsplan Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Vatn Bjåstad - Røyset Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Vegføring - Bigset Aust Renter og avdrag Andre driftskonsekvensar Ytre Hareid hamn Renter og avdrag Hareid kommune Side 37 av 116 Rådmannen 396

397 Handlingsprogram Tiltak Andre driftskonsekvensar Hareid kommune Side 38 av 116 Rådmannen 397

398 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Detaljer tiltak som ikkje er valt inn - investering Kapittel : SENTRALADMINISTRASJONEN Tiltak Skildring 066: Bustadfelt - Melshornlia Øst - Plassane Heng saman med kjøp av Kjøsaplassen. Grunnkjøp slik at feltet kan koplast til Melshornlia. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Sted Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Grunnkjøp mm Bruk av lån Bruk av ubunde investeringsfond Totalt Sum investeringar Sum fond Sum lån Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 39 av 116 Rådmannen 398

399 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Tiltak 057: Bustadfelt Bigset Vest - grunnkjøp og regulering Skildring Det vert foreslått avsett midlar til grunnkjøp i 2018 og regulering i Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Konsulenttenester Grunnkjøp mm Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Bruk av ubunde investeringsfond Totalt Sum investeringar Sum fond Sum lån Sum anna Hareid kommune Side 40 av 116 Rådmannen 399

400 Totalt Handlingsprogram Tiltak Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 059: Bustadfelt Hjørungavåg - aust for skulen v1 BUSTADFELT - HJØRUNGAVÅG VED SKULEN - TILRETTELEGGING/REGULERING: Føreset detaljregulering av bustadområdet i Tilkomst og vegføring avklart i eige prosjekt (overordna vegnett) i samband med kommuneplanen. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Hareid kommune Side 41 av 116 Rådmannen 400

401 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 065: Bustadfelt Melshornlia Vest - Kvitholvegen Dette har vore freista å få innarbeid tidlegare år. Ferdig regulert. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Grunnkjøp mm Bruk av ubunde investeringsfond Totalt Sum investeringar Sum fond Netto finansiering SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 42 av 116 Rådmannen 401

402 - - - Totalt Totalt Handlingsprogram Tiltak Tiltak Skildring 064: Bustadfelt Reiten - grunnkjøp Gjeld kjøp av grunn til fullføring av Reiten. Framført veg her vil opne for bygging på 2 regulerte bustadtomter, samt betre trafikkforholda i området. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Grunnkjøp mm Bruk av ubunde investeringsfond Totalt Sum investeringar Sum fond Netto finansiering SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 080: B1 - Startlån Opptak av startlån Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: STARTLÅN/UTBETRINGSTILSKOT (8030) Utlån Hareid kommune Side 43 av 116 Rådmannen 402

403 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 079: B2 - Digitalisering av GBNR-arkiv Det er ynskje om å få rydda og digitalisert gards- og bruksnummer arkivet. Samfunnet vert meir og meir digitalisert og innbyggjarane ynskjer å nå tenestene via nett. Om vi vel å digitalisere dette arkivet kan vi gjer dokument tilgjengeleg på nett. Det vil også verte enklare for sakshandsamarane då dei kan finne det dei treng digitalt. Fleire av våre samarbeidskommunar har fått utført dette dei siste åra. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: SERVICEKONTOR (1550) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Hareid kommune Side 44 av 116 Rådmannen 403

404 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 082: Fiberkabel mellom Hareid og Ulstein Ein vert ikkje ferdig med fiberlegginga til Ulstein i 2016 og midlar til sluttføring i 2017 må på plass. Målet med investeringa er å betre infrastrukturen på Hareid (knyte på Bigset skule og Bigset barnehage ) og etablere redundant infrastruktur i SSIKT innanfor Hareid kommune. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: IT-AVDELING (1560) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 45 av 116 Rådmannen 404

405 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 072: Hyttefelt Åsen - Regulering / skredvurdering Området skal regulerast sjølv av kommunen. Midlar er tenkte til kjøp av kompetane på skredvurdering. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Hareid kommune Side 46 av 116 Rådmannen 405

406 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 076: Industriområde Hareidsmyrane Industriområdet er detaljregulert og klart for prosjektering og utbygging. Innleiande grunnforhandlingar for eit 1. byggjesteg bør vidareførast med sikte på minneleg avtale om kjøp. Beløpet er stipulert og fordelt over dei næraste åra. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: INDUSTRIOMRÅDE (8040) Grunnkjøp mm Bruk av lån Bruk av ubunde investeringsfond Totalt Sum investeringar Hareid kommune Side 47 av 116 Rådmannen 406

407 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum fond Sum lån Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 078: Industriområde Risneset - tilrettelegging / regulering Det er ynskjeleg å starte detaljregulering industriområdet i 2017 basert på føringar i landskapsplan for Risneset. jf. også kommuneplanen. Siktemåle er å klargjere industritomter for eit 1. byggjesteg basert på landskapsplanen. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Hareid kommune Side 48 av 116 Rådmannen 407

408 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 073: Kystsoneplan Planen ligg inne i planstrategien - kostnad er stipulert Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Konsulenttenester Konsulenttenester Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Hareid kommune Side 49 av 116 Rådmannen 408

409 Totalt Handlingsprogram Tiltak Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 055: Måtiltak - Kommandobil Ny kommandobil er heilt naudsynt, den gamle byrjar å verte dyr i drift (reperasjonar m.m.). Det er også byrja å kome rust på kritiske punkt på bilen, noko som ikkje er bra då bilen vert nytta til utrykning, som utset bilen for større belastningar enn normal køyring. I tillegg er den ikkje trafikksikker då den ikkje har automatgir, noko som er heilt naudsynt pga. all kommunikasjon som er under utrykning. Å køyre utrykning er noko som i utgangspunktet er farleg, men vert enno farlegare pga. manglande automatgir. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: BRANNVERN (6180) Kjøp av transportmidlar Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Hareid kommune Side 50 av 116 Rådmannen 409

410 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 056: Måtiltak Vaskemaskin m.m. for brannklede Vaskemaskin m.m. for brannklede. Dette er heilt naudsynt, det er no allment kjent at røykgassane som brannvernet vert utsatt aukar risikoen for kreft vesentleg. Eit av tiltaka er at vi må vaske kleda etter kvar utrykning, desse kleda er litt spesielle, og vi slit med å få vaskeri til å utføre arbeidet for oss. Vi prøvde å bruke Ålesund brannvern sitt nye anlegg, men det vert for dyrt. vi fekk midlar til dette i 2016, men desse var ikkje på langt nær tilstrekkeleg. Rakk ikkje å foreslå som budsjettendring i Prøver difor på nytt Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: BRANNVERN (6180) Verktøy og utstyr Verktøy og utstyr Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Hareid kommune Side 51 av 116 Rådmannen 410

411 Totalt Handlingsprogram Tiltak Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 068: Ovrasanden friluftsområde - Sluttføre regulering / tilrettelegging Reguleringsarbeidet er førebels avslutta, grunna i manglande midlar. Beløpet er meint å dekke sluttføring av reguleringsarbeidet. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PLAN- OG UTVIKLINGSAVDELING (1540) Hareid kommune Side 52 av 116 Rådmannen 411

412 Totalt Handlingsprogram Tiltak Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Kapittel : OPPVEKST Tiltak Skildring 035: Bør 2 - Hareid ungd. skule - Nytt inventar for elevane Innkjøp av nye stolar og sløydbenkar Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: HAREID UNGDOMSSKULE (2050) Hareid kommune Side 53 av 116 Rådmannen 412

413 Handlingsprogram Tiltak Inventar Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Kapittel : NÆRING, KULTUR OG SAMFUNNUTVIKLING Tiltak Skildring 012: Biblioteket: oppjustering av lokala til eit moderne og framtidsretta bibliotek Tiltaksnamn: Oppjustering av biblioteklokala til eit moderne og framtidsretta bibliotek. Kort beskriving av tiltaket: Biblioteket skal gjerast attraktivt og funksjonelt ved å lage nye soner både for læring og arrangement for dei ulike aldersgruppene. Nytt interiør som sittegrupper, eksponeringshyller, studiebord mm skal inn. Biblioteket skal ha element og fargar som gir Hareid kommune Side 54 av 116 Rådmannen 413

414 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak assosiasjonar til det lokale; som ishavet, vikingar, nynorsk, song og musikk. Interiørarkitektar må inn for å prosjektere best mogleg løysing. Hensikt: Eit biblioteklokale som i større grad trekkjer publikum og lyftar fram mediesamlinga. Skape eit godt lokale for gjennomføring av arrangement og eit bibliotek som er ein innbydande og naturleg møtestad for alle aldersgrupper. Budsjett 2017: ,-. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: BIBLIOTEK (5010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Hareid kommune Side 55 av 116 Rådmannen 414

415 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 009: Hareid kyrkje - inngangsparti med universell utforming Nytt inngangsparti med universell utforming. Hareid kyrkje er ikkje godt nok tilrettelagt for rullestol-brukarar og andre rørslehemma. Ved legginga av nytt golv ynskjer ein å gjere kor-partiet tilgjengeleg for alle. Men inngangspartiet vil framleis vere vanskeleg tilgjengeleg, då der er trappetrinn i to avdelingar, og toaletta er det uråd å nytte for ein person i rullestol. Dei er elles lite hygieniske for alle brukarar, då der er berre kaldt vatn. I tillegg er det stort behov for ei lita kjøkkenkrå, då det kvar søndag er kyrkjekaffi etter gudstenestene, og også andre dagar i veka føregår det servering til born og unge i trusopplæringa. Soknet ynskjer derfor å starte planlegging av eit nytt inngangsparti/våpenhus som tek omsyn til alle desse behova. Tidspunkt for tiltaket e endra til etter prosjekt med golv og varmeanlegg. Prosjekterings kostnad i 2017: kr Løyving per år i 2019 og 2020 kr Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: HAREID SOKN (8020) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 56 av 116 Rådmannen 415

416 Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 008: Hareid kyrkje - nytt golv og varmesystem 2017 Skildring Nytt golv og varmeanlegg: Det er eit sterkt ønskje og behov for å utbetre fleire forhold i kyrkja. Det har tidlegare vore søkt biskop om å få skifte ut golv og varmeanlegg. Etter som kyrkja er listeførd som verneverdig har Riksantikvaren uttale rett i saka. Søknaden vart i 2009 til slutt avslått. Etter nye positive signal frå biskopen 2011 blei ny søknad sendt juni 2014, og vi fekk igjen negativt svar frå riksantikvaren i januar Våren 2015 kom vi derimot eit langt skritt nærare ettersom dialog med konsulent i KA, Harald Ringstad, vart oppretta. Ringstad har lang erfaring frå liknande prosjekt i andre kyrkjer rundt om i Norge og har eit godt samarbeid med Riksantikvaren. Vidare prosess verkar lovande, og gitt finansiell dekning tar vi sikte på prosjektering i 2017 og fullføring i Eit slikt prosjekt vil kunne ha rett på stønad frå Rentekompensasjonsordningen ettersom prosjektet faller inn under riktige kategoriar, og vil være sannsynlig å bli prioritert ettersom Hareid kyrkje er listeført som verneverdig. Det er også andre ordningar å hente stønad frå. Våren 2016 har vi ved konsulenthjelp fått utreda ei moderne oppvarmingsløysing som vil vere energibesparande og framtidsretta. Vi tar sikte på ny søknad til biskopen over sommaren. Endring frå tidlegare plan: Teknisk rom kan få plass i driftsbygningen ved påbygg av denne. Tidspunktet for tiltaket er justert. Kostnad i 2017: kr Kostnad i 2018: Hareid kommune Side 57 av 116 Rådmannen 416

417 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak kr Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: HAREID SOKN (8020) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 033: Hareid musikk- og kulturskule - undervisningsbrakker 2017 Hareid kommune Side 58 av 116 Rådmannen 417

418 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Skildring Musikk- og kulturskulen har behov for meir undervisningslokale. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: HAREID MUSIKK- OG KULTURSKULE (2080) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 007: Kvitnes dokumentasjonssenter Hareid kommune Side 59 av 116 Rådmannen 418

419 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Skildring Kvitnes dokumentasjonssenter. Kvitnes dokumentasjonssenter skal utviklast som dokumentasjonssenter for krigshistoria frå andre verdskrigen, kulturminne, rekreasjonsområde m m. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: ANDRE KULTURAKTIVITETAR (5050) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 60 av 116 Rådmannen 419

420 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Tiltak 015: Leikeplass Bigset 2017 Skildring Leikeplassen i bustadfeltet på Bigset må setjast i stand. Det er mange nye barnefamiliar i feltet, og leikeplassen har grodd igjen. viktig tiltak for å lage ein trygg leikeplass for alle borna i feltet. Bigset Vel har sagt seg villig til å ta del i arbeidet med vedlikehald og stell av leikeplassen. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: BARNE OG UNDOMSTILTAK (5021) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 61 av 116 Rådmannen 420

421 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Tiltak Skildring 010: Nye lysarmatur i kyrkja Nye lysarmatur i kyrkja: Det syner seg at det er vanskeleg å nytte lyspærer av ny type i mange av dei gamle lysekrunene i kyrkjeskipet, då haldarane sprekk eller smuldrar opp. Det er derfor nødvendig å skifte dei ut i løpet av ikkje så lang tid. Det har også vore døme på delar som har ramla ned og difor utgjer ei fare. Endring frå tidlegare plan: Tidpunkt endra til etter prosjekt med golv og varmeanlegg. Kostnad i 2019: kr Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: HAREID SOKN (8020) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering SUM NETTO Hareid kommune Side 62 av 116 Rådmannen 421

422 Totalt Handlingsprogram Tiltak DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 032: Skilting kulturminne Ovra 2016 Skildring Skilting kulturminne Ovra. Skilting av gravhaugane og kulturminna ved Ovra har vore i økonomiplanen lenge. Med ekstern hjelp frå kulturavdelinga på fylket vonar ein å kunne sette i verk dette arbeidet. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KULTURVERN/MUSEER (5030) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag Hareid kommune Side 63 av 116 Rådmannen 422

423 Totalt Handlingsprogram Tiltak SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 037: Uteplass Hareid skule Oppgradering av uteplassen, leikeplassen ved Hareid skule Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: BARNE OG UNDOMSTILTAK (5021) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon mva påløpt i investeringsregnskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 64 av 116 Rådmannen 423

424 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Kapittel : KOMMUNALTEKNISK DRIFT Tiltak Skildring 083: Bustadfelt - Bigset Vest Prosjektering tekniske anlegg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 65 av 116 Rådmannen 424

425 Totalt Handlingsprogram Tiltak Tiltak Skildring 084: Bustadfelt - Hjørungavåg - ved skulen Prosjektering tekniske anlegg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 66 av 116 Rådmannen 425

426 Totalt Handlingsprogram Tiltak Tiltak Skildring 090: Bustadfelt Melshornlia Øst - Plassane Prosjektering / Bygging av felles veg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag Hareid kommune Side 67 av 116 Rådmannen 426

427 Totalt Handlingsprogram Tiltak SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 089: Bustadfeltet Melshornlia Vest - Kvitholvegen Utarbeiding av felles utbyggingsavtale / Prosjektering / Bygging av felles veg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Hareid kommune Side 68 av 116 Rådmannen 427

428 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 088: Bustadtomter Reiten Prosjektering / Bygging av veg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 69 av 116 Rådmannen 428

429 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 053: B02: Bigset skule - støydemping av klasserom Klang/ lydforhold på klasserom er ikkje bra. Ønsker å få montert himlingar som kan betre desse forholda. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 70 av 116 Rådmannen 429

430 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 042: B04: Ungdomsskulen - oppgradering av elevtoalett Sanitærutstyr på elevtoalett bør skiftes ut. Det same gjeld golvbelegg og fliser ved vask. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 71 av 116 Rådmannen 430

431 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 043: B05: Hareid skule - fleire grupperom, kameraovervåkning Det er behov for fleire grupperom. Det er ønske om overvåkningskamera mot skuleplass. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 72 av 116 Rådmannen 431

432 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 044: B06: Hareid skule - flytte SFO til eiga avdeling Det er ønske om å flytte SFO til eiga avdeling. For å få til ein rask og fleksibel prosess, er det foreslått brakker. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 73 av 116 Rådmannen 432

433 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 045: B07: Syverplassen - påbygg til personalavdeling Tilbygg som skal huse ny personalavdeling, med arbeidsplasser til alle tilsette, samt ny personalgarderobe. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 74 av 116 Rådmannen 433

434 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 047: B08: Syverplassen - asfaltering Det er ønske om fast dekke i form av asfaltering rundt barnehagen. Spesielt i tider med mykje regn, er det mykje sand som blir dradd inn i bygget. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 75 av 116 Rådmannen 434

435 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 048: B09: Syverplassen - sykkelskur og persienner Leikeskuret er fylt til randen av syklar, og det er tungt å ta ut/ inn alle desse syklane, for at borna skal nå tak i dei andre leikene. Vil bygge sykkelskur som er plassert nærmare sykkelstiane. I barnehagen er det ikkje plass for markiser (det har vore prøvd tidligare). Behov for solavskjerming. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Hareid kommune Side 76 av 116 Rådmannen 435

436 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 050: B10: Bigset skule - nytt inngangsparti mot aust Inngangspartiet mot aust er for lite i forhold til elevtalet. Bør byggast ny inngang på bakside av bygget, som også inkl. garderobe/ toalett for elevane. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Hareid kommune Side 77 av 116 Rådmannen 436

437 Totalt Handlingsprogram Tiltak Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 051: B11: Bigset skule - nye ytterdører med adgangskontroll Ytterdørene på skulen er modne for utskifting. Nye dører må ha adgangskontroll. Då slepp ein problematikken med nøklar som forsvinn, samt dette med at folk gløymer å låse dørene. Glas i nye dører vil ha vesentleg betre varmeisolering. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 78 av 116 Rådmannen 437

438 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 097: Hyttefelt Åsen / Engeskardet Prosjektering / bygging av felles veg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Hareid kommune Side 79 av 116 Rådmannen 438

439 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 091: Industriområde Risneset Prosjektering / bygging av felles veg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Hareid kommune Side 80 av 116 Rådmannen 439

440 Totalt Handlingsprogram Tiltak Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 092: Industriområdet Hareidsmyrane Prosjektering / Bygging av felles veg Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Konsulenttenester Hareid kommune Side 81 av 116 Rådmannen 440

441 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 107: Innkjøp av ny traktorklippar Innkjøp av ny traktorklippar til drift av grøntanlegg/idrettsbane. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: PARK- OG GRØNTAREAL (6540) Verktøy og utstyr Hareid kommune Side 82 av 116 Rådmannen 441

442 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 130: Miljøgata - reparasjon av vegdekke Reparasjon av vegdekke i samband med arbeid med vatn og avløp. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VATN (6560) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Hareid kommune Side 83 av 116 Rådmannen 442

443 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 131: Miljøgata - reparasjon av vegdekket Reparasjon av vegdekke i samband med arbeid med vatn og avløp. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: AVLØP (6570) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Hareid kommune Side 84 av 116 Rådmannen 443

444 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 016: M01: Sjukeheimen - Taktekking Ein del av taktekkinga på sjukeheimen er i dårleg forfatning. Ein større lekkasje kan oppstå når som helst. Samtidig med ny taktekking, vert det lagt opp til ekstra isolering slik at det blir mindre varmetap. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Hareid kommune Side 85 av 116 Rådmannen 444

445 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 025: M02: Hareidhallen - Rømningslys Rømningslys må fungere i tilfelle brann. Det er påkrevd å skifte desse når dei eks. har slutta å fungere, eller gamle installasjonar har begynt å bli brannfarlige. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Hareid kommune Side 86 av 116 Rådmannen 445

446 Totalt Handlingsprogram Tiltak Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 026: M03: Hjørungavåg skule - Rømningslys Nokre rømningslys fungerer ikkje, og andre har blitt så gamle at dei må skiftes, for å unngå brannfare. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Hareid kommune Side 87 av 116 Rådmannen 446

447 Totalt Handlingsprogram Tiltak Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 020: M04: Brannstasjonen - Taktekking Taket på den gamle brannstasjonen har vore dårleg i mange år. Taktekkinga er så dårleg at lekkasje kan oppstå når som helst. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Hareid kommune Side 88 av 116 Rådmannen 447

448 Totalt Handlingsprogram Tiltak Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 028: M05: Ungdomsskulen - Vinduer Der er nokre vinduer som er i veldig dårleg forfatning. Desse må skiftes. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Hareid kommune Side 89 av 116 Rådmannen 448

449 Totalt Handlingsprogram Tiltak Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 046: M06: Syverplassen - oppgradering av golvvarme Barnehagen hentar oppvarming frå jordvarme. Varmen har dei siste åra vore ganske ujamn. Følarane i 5 soner må skiftes/ oppgraderast til dagens standard, som har betre varmestyring. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Hareid kommune Side 90 av 116 Rådmannen 449

450 Handlingsprogram Tiltak Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 041: M07: Ungdomsskulen - ventilasjon naturfagrom Naturfagundervisning som krev ekstra ventilasjonsavsug (forsøk/ kjemi), er avgrensa til kun å gjelde lærardemonstrasjon, sidan skulen ikkje har forsvarleg ventilasjon til at elevar kan gjere eigne forsøk (pkt. avsug i romet). Hareid kommune Side 91 av 116 Rådmannen 450

451 - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 022: M08: Rådhuset - Belysning Belysninga på rådhuset vart ulovleg i Pga. lovpålegg må den skiftes, samt montering av moderne belysning gir betre arbeidsforhold, samt lågare energibruk. Hareid kommune Side 92 av 116 Rådmannen 451

452 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Material til nybygg/nyanlegg Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 023: M09: Rådhuset - Himlingar I forbindelse med utskifting av belysning på rådhuset, bør det monterast nye systemhimlingar. Dette vil lette servicearbeidet og kostnader med Hareid kommune Side 93 av 116 Rådmannen 452

453 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak dette betydeleg. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Materialer til nybygg/nyanlegg Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 052: M10: Bigset skule - nye vindu Hareid kommune Side 94 av 116 Rådmannen 453

454 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Skildring Dålege vindu i fleire klasserom må skiftes. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 027: M11: Sjukeheimen - Vinduer og dører Hareid kommune Side 95 av 116 Rådmannen 454

455 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Skildring Vinduer og dører som er i dårleg forfatning, blir anbefalt å skiftes ut. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 019: M12: Rådhuset - Rømningsvegar Hareid kommune Side 96 av 116 Rådmannen 455

456 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Skildring Det vart tidligare innvilga budsjett for å på plass godkjende rømningsvegar for rådhuset. Tidligare budsjett var for lavt, det må heves for å kome i mål i forhold til krav om røming. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Materialer til nybygg/nyanlegg Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 97 av 116 Rådmannen 456

457 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Tiltak Skildring 054: M13: Bigset barnehage - støyskjerming mot riksveg Barnehagen er ikkje godkjent når det gjeld støy på utv. leikeplass. Støy frå riksveg er for høg. Støyskjerm i form av jordvoll eller støydempande gjerde må på plass. Samtidig må det opparbeidast sikker tilkomst frå ny parkeringsplass og opp mot barnehagen. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO Hareid kommune Side 98 av 116 Rådmannen 457

458 Totalt Handlingsprogram Tiltak DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 030: M14: Ungdomsskulen - Leidningar for takvatn Ved legging av ny taktekking på ungdomsskulen, inkl. ekstra isolering, vart der oppdaga problem med røra for takvatn. Slukane på tak, leder regnvatn ned i rør, som går inne i bygga. Desse røra er innestøypt i betonggolv, som ligg langt under golvet. Røra er såpass sedimenterte, at ved mykje regn, klarer ikkje røra å ta imot alt vatnet. Dermed strøymer der vant inn i bygget. Det er ein stor operasjon å slå opp golv, for så å skifte rør. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Hareid kommune Side 99 av 116 Rådmannen 458

459 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 021: M15: Sjukeheimen - Ventilasjon Ventilasjonen i 3. etg. har vore i budsjettet tidligare. Eks. ventilasjon må skiftes for å gi tilfredsstillande luftkvalitet. I tillegg nemnes det at med ny ventilasjon vil ein kunne bruke vinterhagen om sommaren, då eit nytt anlegg vil ha kjøling. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Hareid kommune Side 100 av 116 Rådmannen 459

460 Totalt Handlingsprogram Tiltak Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 024: M16: Hjellebakken - Setningar i grunn Over fleire år ser ein at bygget får meir og meir setningsskader. Setninga vert sett midt på bygget, der nivåforskjellen på golvet blir stadig større. Større tiltak må settast i verk for å stabilisere bygget. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Hareid kommune Side 101 av 116 Rådmannen 460

461 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 049: M17: Sjukeheimen - golv/ isolering av lager Der står eit ubrukt rom på sjukeheimen på ca. 150 m2. Golvet i dag består av pukk/ singel. Det er eit skrikande behov for lagringsplass til utstyr og rekvisita. Golvet må isolerast og støypes, samt noko isolering/ kledning av yttervegger. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Hareid kommune Side 102 av 116 Rådmannen 461

462 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 040: M18: Ungdomsskulen - ny belysning, himling, sanitær Det er behov for ny belysning i aula, kantine og musikkrom, samt ny himling i desse roma. Det er ønske om nye sanitærinnstallasjonar på alle klasserom. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Hareid kommune Side 103 av 116 Rådmannen 462

463 Totalt Handlingsprogram Tiltak Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 062: M19: Ungdomsskulen - nytt rørsystem for takvatn Taket på skulen består av to tak i forskjellig høgde. Bygget er sidan beg. av 70-talet. Røra for taknedløp er gamle, og har begynt å bli sprøe, samt at der er mykje sedimentering nede i grunnen. Desse røra, som ligg i grunnen over 1 m under betonggolvet, må skiftes ut. Då må golv slåast opp, og det må gravast for å kome ned til rør som skal skiftes. Dette eit krevjande arbeid. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEDLIKEHALD (7010) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 104 av 116 Rådmannen 463

464 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 093: Ovrasanden Friluftsområde Prosjektering av regulert areal - Trinn 1 - Parkeringsareal og gjennomgang. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 105 av 116 Rådmannen 464

465 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 096: Parken - Åsendalen Skildring Bygging av miljøgate - trinn 2 Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 106 av 116 Rådmannen 465

466 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 117: Rehabilitering av betongkai Rehabilitering av kommunal betongkai. Kaia må rehabiliterast dersom den skal kunne nyttast som transportkai. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: HAMN (6550) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 107 av 116 Rådmannen 466

467 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 118: Strandgata - gangveg Gangveg Strandgata ca. 250 lm frå Statoil til oppkøyrsle frå nordre molo. Stor trafikk i området gjer det utrygt for mjuke trafikantar. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEGAR (6520) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Hareid kommune Side 108 av 116 Rådmannen 467

468 Totalt Handlingsprogram Tiltak Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 111: Trafikktrygging - fartsdemparar Fartsdempande tiltak kommunale vegar Mange førespurnader om tiltak for å få ned farta i byggefelta. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEGAR (6520) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Meirverdiavgift, Hareid kommune Side 109 av 116 Rådmannen 468

469 Totalt Handlingsprogram Tiltak investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 112: Trafikktrygging - Oppmerking og skilting Merking av gangfelt Oppmerking og skilting av regulerte gangfelt på kommunale hovudvegar/samlevegar. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEGAR (6520) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Hareid kommune Side 110 av 116 Rådmannen 469

470 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak 100: Trafikktryggingsplan Skildring Jamfør planstrategi Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Kompensasjon for Hareid kommune Side 111 av 116 Rådmannen 470

471 Totalt Handlingsprogram Tiltak Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 101: Vegføring - Bigset Aust Prosjektering og bygging av Langerysta og Røysane Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: VEGAR (6520) Nybygg/nyanlegg/rehabilitering Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Hareid kommune Side 112 av 116 Rådmannen 471

472 Totalt Handlingsprogram Tiltak Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Tiltak Skildring 102: Ytre Hareid hamn Prosjektering / Opprusting av området Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: KOMMUNALTEKNISK KONTOR (6500) Konsulenttenester Meirverdiavgift som gir rett til momskompensasjon Hareid kommune Side 113 av 116 Rådmannen 472

473 Handlingsprogram Tiltak Kompensasjon for Meirverdiavgift, investeringsrekneskapet Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Sum anna Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Sum driftskonsekvenser for alle tiltak Sum renter Sum avdrag Sum andre driftskonsekvensar SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Kapittel : KOMMUNALTEKNISK DRIFT Tiltak 120: Innkjøp av vakuumvogn Hareid kommune Side 114 av 116 Rådmannen 473

474 - - - Totalt Handlingsprogram Tiltak Skildring Vakumvogna skal nyttast til reintsuging av sandfangkumar for å sikre at overvatn ikkje fører til skade på veg/- drensanlegg og private eigedomar. Kvart år leiger kommunen inn private aktørar til arbeidet. Investert Tidligare brukt Brukt i år Gjenståande Stad Ansvar: AVLØP (6570) Verktøy og utstyr Bruk av lån Totalt Sum investeringar Sum lån Netto finansiering Sum renter Sum avdrag SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Sum driftskonsekvensar for alle tiltak Sum renter Sum avdrag Sum andre driftskonsekvensar SUM NETTO DRIFTSKONSEKVENSER Hareid kommune Side 115 av 116 Rådmannen 474

475 Handlingsprogram Tiltak Hareid kommune Side 116 av 116 Rådmannen 475

476 HANDLINGSPROGRAM ÅRSBUDSJETT 2017 ØKONOMIPLAN Tilråding og politiske vedtak 476