Er det spørsmål som trengst avklares, må de gjerne ta kontakt med nokon av dei undertegna.

Transkript

1 Fra: Oeystein Bakken Sendt: 7. januar :36 Til: Jarle Skeidsvoll; Øyvind Litland; Johannes Bysheim; Robert Eikeland; Jørgen Varden; Ingemar Tepstad; Atle Solberg; Berit Moslett Borge; Ragnar Tyssebotn; Hildegunn Mo; Sigmund Arve Faugstad; Einar Skjerping; Silje Midtbø Vevle Kopi: Britt Reigstad Clausen; Emne: Namnesak Reigstad Vedlegg: Opphav Reigstad.doc; Reigstad 3.docx; Underskrift grunneigere.pdf; Underskriftsliste.pdf; Kommentarer høring.pdf Hei alle saman og godt nytt år. Alle grunneigarane av bruk på Reigstad har oppretta namnesak. Denne er oversendt navneansvarlig hjå kartverket og Osterøy kommune. Me har bistått grunneigarane med å fremskaffe nødvendig dokumentasjon i saka og ynskjer å dela denne informasjonen med rådmann og politikarane som set i heradsstyret. Saka var til behandling der og utfallet vart ikkje som me håpte og forventa. Namnesaka kjem på lokal høyring til Osterøy kommune og det er usikkert for oss korleis denne høyringa i praksis kjem til å føregå. Me velger difor å sende over relevant informasjon som me har sete saman, og håpar at de tek bryet med å lesa noko av det slik at de er betre forberedt om da vert noko de skal kommentera på eller behandla. Da som er viktigast å lesa visst de ikkje rekk over alt, er det dokumentet som heiter Opphav Reigstad. Det andre er kopi av dokumentet som vart sendt inn ifm. oppretting av namnesak ( Reigstad3) samt lister med underskrift frå grunneigare, underskriftsliste frå høyring i vår og kommentarer frå innbyggjarane som kom inn ifm. høyringa i vår. Er det spørsmål som trengst avklares, må de gjerne ta kontakt med nokon av dei undertegna. mvh Beate Reigstad Hegg-Lunde mail: beatehln@hotmail.com mob: Øystein Bakken mail: oebakken@online.no mob: Håkon Aasheim mail: haakaash@online.no mob:

2 Opphav Reigstad Tilleggsopplysninger ifm. namnesak Reigstad i Osterøy kommune Stadnamntenesta meiner framleis at Reistad er rett, og syner til den nedarva uttalen re(i)`stå. Den munnlege tradisjonen slik som me har brukt den har vore "Ræstå". (Har og høyrt av eldre sagt Rækstå ). Men er det riktig og byggja skrivemåten på den munnlege uttalen? Då kunne det jo på den måten verta mange uliklege namn, f.eks. Kadleklau, Ronnhovda, Valstrand, Håsång, Sølbjør, og mange fleire. Kva med Mjøs, som kjem frå Midhus - altså midterste parten av ein opphaveleg gard Hus(?) eller Hosangr. Me lurar og på: Kor mange generasjonar attende - f.eks: frå våre besteforeldre - kan den munnlege versjonen dokumenterast? Og ikkje minst korleis namnet vart uttala i dei 1000 åra frå dei fyrste folka kom, døypte, rydda og bygde Reigstad. Diverre var ikkje lydbandopptakaren oppfunne då. På dette grunnlaget finn me det vanskeleg så sterkt å knyta ein skrivemåte til ein munnleg uttale med så tvilsam fortid. Vidare spør me oss: Korleis oppstod dei skriftlege namneformene? Lat oss tenkja oss eit spel: Presten eller manntalsførarer ein gong på 1600-talet spurde ein kar frå Reigstad. Kva heiter du? Og mannen seier, Nils Olsen. Kvar bur du? På Re... (og her kjem då den tids munnlege uttale som me ikkje veit korleis lydde). Så vart det skrive i den store boka av skrivaren, som var den einaste av dei 2 som kunne skriva: f.eks. Niels Ollesen Redstad - og mange fleire fine skrivemåtar av dei ymse namna, for skrivaren kom jo frå det høgare sosiale lag i samfunnet og kunne ikkje ta i hende alle slags bondske namn. Så kjem me til 1800-tallet, og no etterkvart kjem det fram ei meir tydeleg og eins namneform: Reigstad. Uansett kvar den kom frå, så beit den seg fast både i folk og protokollar. Men kvifor Reigstad med G? Det kunne vel og vore med D eller K? Valet fall på G, og folket her vil nytta namnet Reigstad på staden sin og adressa. Stadnamnkonsulenten og namnekomiteen sine synspunkt, som seier at Reistad-namnet kjem frå same opphav som orda «reiar» og «reiarlag» stiller me spørmål om kan væra rett. Nynorsk ordliste seier om "reiar" at det kjem frå dansk reder, og vidare frå l.tysk eller nederlandsk. Samanheng med "reie" person som utstyrer og eig fartøy og driv skipsfart. Eksisterte slikt då garden fekk namnet sitt for minst 1500 år sidan? Då brukte dei naturnamn, slik som f.eks. Hauge og Hamre. Ikkje namn knytta til bruken av området. Ordet Reiða" som er eit mogeleg opphav til Reigstad kan bety "å rugga, huska (om bylgjer), og driva, reka (på sjø). Me har og lese at namnet Reigstad kan ha noko med leidangskip å gjera. Dette meinar me må vere feil. Leidangskipa kom ikkje før fleire hundre år seinare i samband med at skipreidene vart oppretta, og lenge etter at Reigstad var busett. Mjelde skipreide sitt skip - om dei då hadde noko - ville vel ha lagt i Haus eller Mjeldevågen, som var senteret i skipreidet. Bokverket "Norske gaardsnavne" av O. Rygh, 1910, nemner som mogeleg opphav til Reigstad mannsnamnet Reidar. Det same dreg Stadnamntenesta på Vestlandet fram i eit brev av 29/ til Statens kartverk i samband med adresseprosjektet. Altså Reidar som truleg opphav. Hadde garden lege på Austlandet kunne me godteke det, då stad-gardane der var frå nyare tid (vikingtida). Dei fekk ofte namn etter personar, dyr, plantar/tre, m.m. i tillegg til endinga stad. Vår gard Reigstad ligg ut mot kysten på Vestlandet, som var det området av landet som fyrst vart befolka. Særleg i den fyrste store folkevandringstida e. Kr. (den andre var i vikingtida) var det mange stader (fyrst dei beste) at fast busetnad vart

3 oppretta. Noko av det fyrste folk gjorde når dei hadde funne seg ei ny busetjing/bustad, var å setja namn på staden for å markera og definera plssen dei kom frå når nokon spurde. Som nemnt tidlegare var det naturform/fenomen som prega namnsetjinga på dei tidlegaste gardane. Dei offentlege folketeljingane frå 1865, 1875, 1900 og 1910 nyttar alle forma Reigstad, og me har kart frå 1816 og dokument frå 1833 der Reigstad er brukt som skrivemåte. I tillegg finn me i Digitalarkivet tilbake til år 1678 at det er skrive Reigstad. Det nærmar seg altså 350 år med dokumentert skrivemåte med G, og det er heilt sikkert gode grunnar for at det vart slik. Antagelsar frå ekspertar her og der er ikkje så interessant for vår del, og det får væra grenser for kor langt attende i historia me skal grave. I dette tilfellet vil usikkerheita bli større og skrivemåtane fleire jo lenger ein går tilbake i tid. På norrønt hadde dei ordet "reik", som tyder skillelinje, normalt brukt om det me i dag kallar midtskill (frisyre). Det er freistande å lansera ein teori om at naturlege skillelinjer i naturen har gjort at staden fekk namnet Reikstad, som sidan har blitt til Reigstad for ca år sidan. Reistad trur me berre er eit resultat av dansk påverking på norske stadsnamn. I oversikta over døde i Hammer prestegjeld perioden blir gardsnamnet skrive på ymse måter (Reigstad, Reistad, Regstad, Redstad, Reystad). Men den eldste oppføringa i den oversikta er med varianten Reigstad, det var i Frå Digitalarkivet Me kom også over eit historisk kart på internett som ligg på Statens Kartverket sine sider. Det er frå 1816, og korleis trur de namnet på plassen vår var skriven? Søndre og

4 Nordre REIGSTAD. Det er mange andre plassar på øya der stadsnamna er skriven annleis enn i dag, så kvifor har ikkje dei fått nye namn?? Eg trur at kommunen må ta opp att adresseprosjektet for det er mange plassar som har fått feile "historiske" namn iflg. dette kartet. Eit eksempel er Kleiveland v/hauge som er skriven Klefland. Kartet ligg på : /Historiske /Historiske-kart-galleri/ kartblad nr 135. Når det gjelder behandlinga av saka i dei ulike instansane i kommunen, så fekk me medhold i Komite for oppvekst, kultur og idrett. Resultatet vart 4 mot 1 stemme. Saka går så tilbake til Stadsnamnkonsulenten for uttale, han opprettheld si innstilling, som er Reistad. Komite for oppvekst, kultur og idrett hadde alle opplysningane i saka, med tanke på innspel frå bebuarane i kommunen. Og me trur at politikarane (bortsett frå ein) innsåg at å bruka Reistad vart feil når det er knytt usikkerheit til Reigstadnamnet sitt opphav og betydning. Det virka som det og var viktig for KOIK å høyra på folkeviljen. I seinare behandling i Formannskapet og Heradsstyret, så ligg ikkje alle relevante opplysninger ved saka slik me ser det. Det som ligg er tilråding frå Stadsnamntenesta og klage frå Osterøy Mållag. Dokumenta frå folket, underskrifter og høyringsuttalelsar, er ikkje med. Ikkje rart politikarane har teke valet om Reistad når det berre føreligg informasjon om dette alternativet. Me vil gå så langt som å spørja om beslutningane i Heradstyret og Formannskapet er teke på feil og sviktande grunnlag? Alle sidene i saka er ikkje belyst for politikarane. Kan saka på grunnlag av dette bli teken opp att? Me kan og nemna at Valestrand grendaråd einstemmig gjekk inn for Reigstad som skrivemåte.

5 Desse opplysningane var med fram til møtet i Komite for oppvekst, idrett og kultur den Etter dette er denne kommentaren borte som innspel. Når eit grendaråd kjem med eit slikt innspel er det vel viktig at dette fylgjer saka i den vidare saksgangen. I tillegg til dei ovannemnde opplysningane opplever alle som bur i området og som er berørt av namneforslaget Reistad, det som eit grovt overtramp frå dei som i sine uttalelser seier at Reistad er det rette namnet på Reigstad. Er det slik at alle me som bur her, me som har kjennskap til staden og historien, tek feil? Mvh Beate Reigstad Hegg-Lunde mail: beatehln@hotmail.com mob: Øystein Bakken mail: oebakken@online.no mob: Håkon Aasheim mail: haakaash@online.no mob: OPPRETTING AV NAMNESAK REISTAD TIL REIGSTAD Me underteikna grunneigarar, kunngjer med dette oppretting av namnesak for gnr. 145 og 146 Reistad nore og søre i Osterøy kommune, for attendeføring til namneforma Reigstad. Dette gjeld også dei nye adressene Reistadvegen, Reistadflaten og Reistadåsen. namn gnr. bnr. dato underskrift Ivar Tvedt, May Judith Netteland, Torunn Fossmark, Kjerstin Bernes Inge Knut Reigstad oppstykka i tomter, eksisterer ikkje som gardsbruk Johannes Reigstad oppstykka i tomter, ekstisterer ikkje som gardsbruk Oddvar Kleppe Rigmor Hartveit Kleppe Kjell Reigstad Grete Reigstad Randi Loftås Cato Stamnes Beate Reigstad Hegg- Lunde 146 3

6 Håvard Hegg-Lunde Marit Iren Reigstad Jarle Andersen Terese Langum Argument for Reigstad-namnet: Dei som har gått for Reistad, har gjort det mot folket i grenda sitt ynskje, som vil behalda Reigstad-namnet. Eit anna moment er at dei som har kome med forslag til eit namnebyte og beslutta det, ikkje har tilknytning til plassen eller kjennner historien. Politikarane har også i stor grad støtta seg til stadnamnkonsulenten og namnekomiteen når dei har tatt avgjerda. Som me skriv om seinare, er det stor tvil om kva som er den rette skrivemåten på namnet. Me meiner derfor at me må vidareføre skrivemåten Reigstad av fleire grunnar. Når høyringa var våren 2015 ifm. adresseprosjektet på Osterøy, så kom det mange innspel frå enkeltpersonar og det vart levert underskriftslister med 140 signaturer av dei som bur i området. Alle som bur i området og er berørt av navnet Reistad/ Reigstad ynskjer fortsatt Reigstad, det dreier seg om mellom 200 og 300 personer. Det lokale grendalaget kom også med innspel under høyringa at skrivemåten fortsatt burde være Reigstad. Eit anna moment er alle som har Reigstad som etternavn og identifiserer seg med staden. Dei føler at dei mister ein del av sin identitet om navnet no vert endra. Det er nokre år sidan skrivemåten Reistad dukka opp på enkelte kart, men det er noko innbyggjarane ikkje har brydd seg om tidlegare, då skilting, alle adresser og uttale fortsatt var Reigstad. No stiller det seg annleis med at dei vil ta i bruk Reistad ifm. nye adresser i kommunen. Dette har me problem med å akseptere, då både historie og folkeviljen taler for at det er Reigstad som burde vore brukt. Kva gardsnamnet tyder, veit ein ikkje sikkert. Då kan ikkje det vera noko rettesnor til namnet. Stadnamnkonsulenten og namnekomiteen sine synspunkt, som seier at Reistad-namnet kjem frå same opphav som orda «reiar» og «reiarlag» stiller me spørmål om kan væra rett. Nynorsk ordliste seier om reiar at det kjem frå dansk reder, og vidare frå l.tysk eller nederlandsk. Samanheng med reie person som utstyrer og eig fartøy og driv skipsfart. Eksisterte slikt då garden fekk namnet sitt for minst 1500 år sidan? Då brukte dei naturnamn, slik som f.eks. Hauge. Ikkje namn knytta til bruken av området. Reida som mogeleg opphav til Reigstad kan bety å rugga, huska (om bylgjer), og driva, reka (på sjø). Er og nemnd at det skal ha noko med leidangskip å gjera, men det er feil. Dei kom ikkje før fleire hundre år seinare då skipreidene vart oppretta. Og Mjelde skipreide sitt skip låg i Haus eller Mjeldevågen. Det fyrste folk gjorde når dei etablerte ei ny busetjing, var å setja namn på staden. For å markera og definera staden dei kom frå når nokon spurde. Reigstad er teke opp i den fyrste folkevandringstida e. Kr.

7 Det går eit skilje ved tida rundt Før den tid vart namnet skrive heilt vilkårleg av dei framande embetsmennene og dei få innbyggjarene som då kunne skriva. Desse namneformene er ikkje å akta på. Etter 1850 lærte folk seg meir og meir lese- og skrivekunsten. Dei kalla seg Reigstad, og då vart det til at dei og skreiv Reigstad som adresse og stadsnamn. Dei offentlege folketeljingane frå 1865, 1875, 1900 og 1910 nyttar alle forma Reigstad. Dei eldre seier Ræstå. Det kan like godt vera munnleg for Reigstad. Dei unge seier Reigstad. Kring midten av 1800 ser det ut som folka sjølv både kalla og skreiv seg og staden konsekvent for REIGSTAD. Ikkje Reistad, Redstadt, Restadt, Restad eller andre former som har vore skrive i dei gamle bøkene. Så det er naturleg at folk gjerne vil behalda namnet Reigstad. Reigstad er eit unikt namn. Ingen annan stad i Noreg. Men Reistad finn ein fleire stader. Næraste staden er i Samnanger, og det er i tillegg minst 8 andre stader i Noreg når ein søkjer på det namnet hjå statens kartverk. Av dei som bur her og heiter Reigstad, samt utflytta, nyttar alle konsekvent namnet Reigstad. Ingen andre namneformer. Kan det finnast ei årsak til at namnet Reigstad vart og forblei så etablert frå 1850-åra og til no? For ikkje å verta blanda saman med Reistad i Samnanger? I folketeljinga frå 1801 er gardsnamnet skrive Reistad. Kvifor endra myndigheitene syn og 65 år seinar i den fyrste teljinga av 4 gjekk over til Reigstad? Konklusjon: Reigstad-namnet har stått ved lag i over150 år. Då har namnet i rikelig mun vunne hævd. Me meiner difor at så lang hævd vinn over det som står i gamle protokollar. Kvifor skal nokon endra på det?? Dersom det er naudsynt med utfyllende opplysninger må dere gjerne ta kontakt med ein eller fleire av undertegnede : Beate Reigstad Hegg-Lunde mail: beatehln@hotmail.com mob: Øystein Bakken mail: oebakken@online.no mob: Håkon Aasheim mail: haakaash@online.no mob: