Kåffår ha Skåbu-dialekta forandra sê?

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Kåffår ha Skåbu-dialekta forandra sê?"

Helena Løken
5 år siden
Visninger:

Kåffår ha Skåbu-dialekta forandra sê? Innlevert av 1. - 7.

1 Kåffår ha Skåbu-dialekta forandra sê? Innlevert av klasse ved Skåbu oppvekst (Nord-Fron, Oppland) Årets nysgjerrigper 2012

2 Ansvarlig veileder: Heidi Maurstad Antall deltagere (elever): 26 Innlevert dato: Deltagere: Jelmer B., Gudmund H., Ruth M., Renate V., Sandra H., Andrea Eli S., Ronja V., John R., Ida B., Ingrid L., Mari B., Jørgen V., Ingrid M., Jonas B., Sondre E., Idunn V., Tina R., Emma R., Brage R., Simen B., Merel B., Anine E., Michael M., Per-Henrik L., Thijs H., Christian L. 2

3 Dette lurer jeg på Kåffår ha Skåbu-dialekta forandra sê? Hvorfor er det slik Vi hadde fleire hypotesar om kvifor dialekten her har endra seg: Legg en plan Vi ville finne ut om det stemte at dialekten hadde endra seg. Etterpå jobba vi i grupper med kvar sine hypotesar. Ut å hente opplysninger Spørreundersøking/intervju om dialektord Gruppearbeid om hypotesane Dette har jeg funnet ut Fordi det har kome folk utabygds frå, og frå andre land hit. Dei pratar annleis enn oss, og vi tek til oss ein del av deira ord. Vi høyrer meir på radio og fjernsyn enn før. Vi speler dataspel og andre elektroniske spel. Fordi vi les bøker og blader på bokmål. Viss mor eller far kjem frå ein anna plass i Noreg, kan ungane ta ord frå dei. Vi lærer oss andre språk, som kan verke på dialekta vår / Fordi vi reiser meir enn før (både i Noreg og til andre land). Mange med skåbudialekt har flytta eller døydd. Folk vil ikkje lære skåbudialekt, fordi dei syns det er gammaldags. Vi kan bli påverka av slektningar som bur andre plassar. Konklusjon Fortell til andre 3

4 Dette lurer jeg på Kåffår ha Skåbu-dialekta forandra sê? Forskningsprosjekt om Skåbu-dialekten. Vi ser at færre barn og unge pratar dialekt i Skåbu, og vi lurer på om Skåbu-dialekten har endra seg, og i tilfelle kvifor den har endra seg. Dette er forskarane! 4

5 Hvorfor er det slik Vi hadde fleire hypotesar om kvifor dialekten her har endra seg: Fordi det har kome folk utanbygds frå, og frå andre land hit. Dei pratar annleis enn oss, og vi tek til oss ein del av deira ord. Vi høyrer meir på radio og fjernsyn enn før. Vi speler dataspel og andre elektriske spel. Fordi vi les bøker og blader på bokmål. Viss mor eller far kjem frå ein anna plass i Noreg, kan ungane ta ord frå dei. Vi blir påverka av alt rundt oss. Vi lærer oss andre språk, som kan verke på dialekten vår. Fordi vi reiser meir enn før (både i Noreg og til andre land). Mange med skåbudialekt har flytta eller døydd. Folk vil ikkje lære skåbudialekt, fordi dei syns det er gammaldags. Vi kan bli påverka av slektningar som bur andre plassar. 5

6 Legg en plan for undersøkelsen Vi ville finne ut om det stemte at dialekten hadde endra seg. Fyrst laga vi ei spørreundersøking til ulike aldersgrupper om dialektord. Etterpå jobba vi i grupper med kvar sine hypotesar. Kvar gruppe hadde to eller tre hypotesar, og alle gruppene bestemte seg for korleis dei ville finne ut av hypotesane. 6

7 Ut for å hente opplysninger Spørreundersøking/intervju om dialektord Alle elevane hadde med seg minimum 5 ark med ei liste over 16 ord. For å bevise at skåbu-dialekten har endra seg, skreiv vi ei liste med 16 vanlege ord på vårt skriftspråk nynorsk. Vi delte inn i fire aldersgrupper: 6-20 år, år, år og 75 år -> Dette gjorde vi for å finne ut om orda vart sagt ulikt utifrå alder på den som vart intervjua. Vi spurde også om kvar folk opprinneleg var frå. Vi fann ut at frå 20 år og oppover blir det brukt mange dialektord for desse orda. Frå 50 og oppover er det veldig tydeleg at mange brukar dialektorda. Frå 6-20 år brukar dei svært få av dei "gamle" dialektorda. Vi fann ut at dette var bevis for at dialekten vår hadde endra seg. Gruppearbeid om hypotesane Alle gruppene hadde to eller tre hypotesar kvar, og laga spørsmål som kunne stadfeste eller avkrefte desse hypotesane. Alle gruppene hadde spørreundersøking i bygda. Nokre grupper laga også spørsmål som dei sende til fagpersonar. Etterpå hadde gruppene mykje arbeid med å sortere og ordne informasjonen, og lage diagram utifrå dette! 7

8 Dette har jeg funnet ut Fordi det har kome folk utabygds frå, og frå andre land hit. Dei pratar annleis enn oss, og vi tek til oss ein del av deira ord. - 8 av 23 har budd i Skåbu heile livet av 23 har budd andre stader. Vi høyrer meir på radio og fjernsyn enn før. - Dette stemte også. Dei vaksne år høyrer meir på radio, og borna 6-25 år ser meir på fjernsyn enn før. Vi speler dataspel og andre elektroniske spel. - Dei vaksne år speler ikkje så mykje elektroniske spel som borna. - Spela er på engelsk eller bokmål. Dette kan påverke dialekten. Fordi vi les bøker og blader på bokmål. - Borna 6-25 år les litt meir bokmål enn nynorsk. Viss mor eller far kjem frå ein anna plass i Noreg, kan ungane ta ord frå dei. - Dei fleste foreldra, også dei som er fødd i Skåbu, har ikkje budd i Skåbu heile livet. - Enten mor eller far kjem opprinneleg frå andre stader enn Skåbu. Vi lærer oss andre språk, som kan verke på dialekta vår / Fordi vi reiser meir enn før (både i Noreg og til andre land). - Vi fann ut at 34 av 35 i nærområdet kan andre språk. - Dei fleste reiser ganske mykje. Mange med skåbudialekt har flytta eller døydd. - Dei fleste vi har spurt trur at dette har verka på dialekten i Skåbu. Folk vil ikkje lære skåbudialekt, fordi dei syns det er gammaldags. - Berre to av 11 meinte at skåbudialekten var gammaldags. - 5 av 11 brydde seg ikkje om at dialekten blir borte. Vi kan bli påverka av slektningar som bur andre plassar. 8

9 - Folk med slektningar frå andre plassar normaliserer språket sitt når dei har slektningar på besøk. Konklusjon Vi har funne ut at unge blir påverka av mykje. Det er ikkje berre foreldre, besteforeldre og slektningar, som påverkar språket deira. Unge blir òg påverka av media, spill på nett, tv og at dei reiser meir enn før. Derfor blir dialekta deira forandra. Unge folk tek ord frå TV og vennar frå andre plassar, og når dei unge blir vaksne pratar dei ikkje så mykje skåbudialekt som deira foreldre til sine barn. Slik held det fram. Vi fann ut at dialekten vår har endra seg, på grunn av at vi reiser meir enn før. Vi lærar oss andre språk. Da har gruppene bevist at skåbudialekta har endra seg fordi vi reiser meir enn før og lærer oss andre språk. Vi konkluderer med at dialekten har endra seg. De fleste meiner at skåbudialekten har endra seg, fordi dei har dratt med inn nye ord og uttrykk og dei fleste meiner at det har vore eit tap. Mange yngre seier at dialekten ikkje betyr noko for dei. Vi konkluderer også med at dialekten har forandra seg på grunn av at folka har flytta eller dødd. Vi trur at ein annan grunn til at dialekten har forandra seg er at den er vanskeleg å forstå for innflyttarar og dei som ikkje pratar dialekt, f.eks. hyttefolk. Mykje av det vi les er på bokmål, for eksempel avis, blad og data. Dette fører til at dei gamle, spesielle uttrykk og orda etter kvart blir borte. 9

10 Fortell til andre Vi har avtale om å få kome på "Dugurdstreffen" i bygda vår, i veke 19. Dit kjem også lokalavisa Dølen. I tillegg skal vi skrive eit samandrag som blir lagt ut på bygdas heimeside, og skolens heimeside. 10

11 Vedlegg Vedlegg 1 Vedlegg 2 Vedlegg 3 Vedlegg 4 Vedlegg 5 Vedlegg 6 Vedlegg 7 Vedlegg 8 Vedlegg 9 Vedlegg 10 Vedlegg 11 Vedlegg 12 Vedlegg 13 Vedlegg 14 Vedlegg 15 Vedlegg 16 Vedlegg 17 Vedlegg 18 Vedlegg 19 Vedlegg 20 11

12 Vedlegg 21 Vedlegg 22 Vedlegg 23 Vedlegg 24 Vedlegg 25 Vedlegg 26 Vedlegg 27 Vedlegg 28 Vedlegg 29 Vedlegg 30 Vedlegg 31 Vedlegg 32 Vedlegg 33 Vedlegg 34 Vedlegg 35 Vedlegg på Internett 12

13 Vedlegg 1 13

14 Vedlegg 2 14

15 Vedlegg 3 15

16 Vedlegg 4 16

17 Vedlegg 5 17

18 Vedlegg 6 18

19 Vedlegg 7 19

20 Vedlegg 8 20

21 Vedlegg 9 21

22 Vedlegg 10 22

23 Vedlegg 11 23

24 Vedlegg 12 24

25 Vedlegg 13 25

26 Vedlegg 14 26

27 Vedlegg 15 27

28 Vedlegg 16 28

29 Vedlegg 17 29

30 Vedlegg 18 30

31 Vedlegg 19 31

32 Vedlegg 20 32

33 Vedlegg 21 33

34 Vedlegg 22 34

35 Vedlegg 23 35

36 Vedlegg 24 36

37 Vedlegg 25 37

38 Vedlegg 26 38

39 Vedlegg 27 39

40 Vedlegg 28 40

41 Vedlegg 29 41

42 Vedlegg 30 42

43 Vedlegg 31 43

44 Vedlegg 32 44

45 Vedlegg 33 45

46 Vedlegg 34 46

47 Vedlegg 35 47

Like dokumenter

Velkome åt bygda vår!

Velkome åt bygda vår! Innlevert av 1. - 7. klasse ved Skåbu oppvekst (Nord-Fron, Oppland) Årets nysgjerrigper 2014 Skåbu er ei bygd i Gudbrandsdalen ca. 850 m.o.h. Skåbu har i fleire år hatt tilvekst av