HANDLINGS- OG ØKONOMIPLAN

Transkript

1 HANDLINGS- OG ØKONOMIPLAN Innstilling frå Gulen formannskap, F-sak 25/19, datert Vedtakast av Gulen kommunestyre, K-sak xx/19, datert

2 INNHALD GENERELLE FØRESETNADER... 3 Folketalsutvikling... 3 Langsiktige mål for Gulen kommune... 3 ØKONOMISK HOVUDOVERSYN... 5 INNTEKTSFØRESETNADER... 5 Dei frie inntektene... 5 Skatt og rammeoverføringar... 6 Konsesjonsavgift... 6 NORM-deponiavgift... 7 Havbruksfond-/grunnrenteordning... 7 Grunnrenteskatt eller produksjonsavgift havbruk... 7 Generelle statstilskot, flyktningar o.a FINANS- OG UTGIFTSFØRESETNADER... 8 Renteinntekter og utbytte... 8 Renteutgifter, provisjon og andre finansutgifter... 8 Bundne avsettingar... 8 Pensjonsføringar... 8 Dekking av underskot/frie avsettingar... 8 DRIFT Prioritering dei siste åra... 8 Økonomiske nøkkeltal dei siste åra... 9 Føringar frå kommuneplanen sin samfunnsdel for planperioden Føresetnader for løns- og prisutvikling Økonomiske rammer for Nye satsingar Kommentarar til nye satsingar Kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering Kommentarar til kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering Reduserte utgifter flyktningar INVESTERINGAR Investeringsprosjekt som skal gjennomførast/gjev utgifter i perioden Kommentarar til investeringane Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 2

3 GENERELLE FØRESETNADER Folketalsutvikling Pr hadde Gulen kommune eit folketal på 2 322, litt høgare enn for ti år sidan. Tal born og ungdom har minka, medan tal folk i yrkesaktiv alder og pensjonistar har auka var andre året på rad med nedgong, etter fire år med auke. Tala pr. 1. kvartal 2019 syner ytterlegare reduksjon på 20 personar, til Innbyggjarar i Gulen pr år år år år år og over Til saman Folkemengd, alder, pr , % år 5,6 5,4 5,6 5,3 5,3 5,5 5,8 6,1 5,9 6, år 14,1 13,5 13,0 12,9 12,6 11,9 12,1 11,7 12,0 11, år 62,6 62,6 63,7 63,8 63,8 63,4 62,5 62,1 62,0 61, år 10,9 10,9 11,2 11,6 11,7 12,6 13,3 13,5 13,4 13,9 80 år og over 6,8 6,5 6,5 6,4 6,6 6,6 6,2 6,5 6,7 6,5 Statistisk sentralbyrå (SSB) lagar annakvart år framskrivingar av folketalet for alle kommunar. Juni 2018-versjonen av framskrivingane, fordelt på ulike aldersgrupper, syner slike tal for Gulen: Innb. pr år år år år eller eldre SUM Kjelde: SSB 2018, alternativet MMMM middels utvikling når det gjeld fertilitet, levealder, innanlandsk flytting og innvandring. Framskrivingar er uvisse; middelalternativet MMMM reknar til dømes med 112 færre innbyggjarar i 2040 enn same framskrivinga i Tala er nok mest stabile for pensjonistane, som flyttar sjeldnare. Utviklinga til no har vore litt svakare enn MMMM; tabellen over har eit folketal på som utgangspunkt i 2020, 29 fleire enn ved utgangen av 1. kvartal Tala er for tida meir i samsvar med middelalternativet utan netto innvandring, MMM0, som har eit folketal i 2020 på MMM0-alternativet tilseier i hovudsak mellom og innbyggjarar i heile perioden fram til For ein kommune som Gulen, med lågt folketal, vil den faktiske utviklinga kunne avvike mykje frå framskrivingstal. Kommunestyret har i samfunnsdelen av kommunedelplanen vedteke mål som skal bidra til å gjere utviklingsutsiktene i Gulen best mogleg framover. Langsiktige mål for Gulen kommune Samfunnsdelen av kommuneplanen , vedteke i K-sak 2/14 den , inneheld slik visjon: GULEN - HISTORISK OG FRAMTIDSRETTA med: gode oppvekstvilkår livskraftige og samarbeidande bygder mangfald og rom for alle Hovudmålsettinga er formulert slik: Gulen skal vere ein god og trygg kommune å bu i! Målet er at innbyggjartalet i kommunen skal auke til minimum Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 3

4 For å få dette til, må vi utnytte og utvikle kommunen sine sterke sider: Vi har gode oppvekstvilkår for barn og unge. Dette vil vi ta vare på ved å legge til rette for gode psykososiale oppvekstvilkår, og ved å skape gode fysiske rammer for barnehagar, skular og aktivitet i nærmiljøet. Vi er nær Mongstad og Bergen, og har bedrifter som utnyttar veksten i Nordhordlandsregionen. Den utviklinga vil vi aktivt dra fordel av. Ilandføring av gass i Fensfjordområdet er viktig for både Gulen og Sogn og Fjordane. Vi har aktive og driftige frivillige lag og organisasjonar i kommunen. Det er viktig at kommunen bidreg til å styrke deira rolle i lokalsamfunnet og stimulere til aktivitet og frivilligheit. Vi har Gulatinget og mykje flott natur. Dette vil vi forvalte med omtanke, og utnytte til å skape utvikling i landbruket, reiseliv og turisme. Me må vidareutvikle og styrke tilbodet og kvaliteten vår på idrett, friluftsliv og kultur til alle våre innbyggjarar. Vi må styrke dei områda der vi har utfordringar: Vi må få fleire varierte arbeidsplassar i kommunen Vi må arbeide for god infrastruktur, både internt og ut av kommunen Vi må skape lågterskeltilbod både ved å legge til rette for det i nærmiljøa og ved å synleggjere dei. Ei god utvikling får vi berre til gjennom samarbeid. Vi ynskjer at samarbeid skal prege samhandlinga mellom dei fire krinsane i kommunen. Vi vil delta i samarbeidsoppgåver med private næringar og frivillige lag og organisasjonar, og med andre kommunar. Utviklinga må vere berekraftig og ta omsyn til naturen og miljøet vårt. Klimaendringar og forureining kan få store konsekvensar for oss, og vi må ta vår del av ansvaret. Planen inneheld tre hovudinnsatsområde, med mål og strategiar: BUSETNAD/KOMMUNALE TENESTER Mål: Auke innbyggjartalet til minimum Behalde 4 livskraftige bygdesenter med levande grender rundt Sikre innbyggjarane gode tilbod Skape møteplassar Trygge og framtidsretta bustadområde INFRASTRUKTUR/NÆRINGSLIV Mål: Fleire lønsame og varierte arbeidsplassar Kommunen skal vere eit felles bu- og arbeidsområde Minske avstandsulemper BARN OG UNGE/KULTUR Mål: God kvalitet på tenester til barn og unge Trygge og gode oppvekstvilkår Skape felles identitet Strategiane i samfunnsdelen skal bidra til at måla i hovudinnsatsområda vert oppnådd, og er sett opp for kvart av måla. Handlings- og økonomiplanen for inneheld dei konkrete tiltaka som skal gjennomførast innafor kvar av strategiane i planperioden, utifrå dei økonomiske rammene kommunen ser ut til å ha i planperioden. Strategiane og tiltaka er sett opp under kapittelet Satsingsområde. Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 4

5 ØKONOMISK HOVUDOVERSYN Slik ser det økonomiske hovudbiletet ut nokre år bakover og framover (summane , som utgjer den reviderte økonomiplanen, er utifrå 2019-nivå på folketal og løn/prisar): Rev. Rekneskap budsjett Budsjett HØP HØP HØP (ALLE TAL I 1000 KR) * Skatt på formue og inntekt Rammeoverføring Eigedomsskatt + kons.kraftinntekter Konsesjonsavgift NORM-deponiavgift Havbruksfond-/grunnrenteordning Generelle statstilskot, flyktningar o.a Sum frie inntekter Renteinntekter og utbytte Renteutgifter og andre finansutg Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter Avsetting til (-)/bruk av (+) bunde fond Pensjonspremieavvik Tidl. pensjonspremieavvik KLP-finansiert pensjonspremie Bruk av tidl. års mindreforbruk Frie avsettingar (-)/Bruk av frie fond (+) Netto avsettingar Avskriving og kalk. renter, motpost Til fordeling drift Fordelt til rammeområde: 100 Ymse føremål xx Oppvekst xx Omsorg xx Plan, landbruk og teknisk/eigedom Sum fordelt til drift Resultat (inkl. frie avsettingar) Rammeområde, %-vis fordeling Ymse føremål 12,6 14,7 14,1 15,5 15,4 14,8 14,9 14,9 2xx Oppvekst 28,1 27,8 27,5 27,8 27,6 27,4 27,1 27,1 3xx Omsorg* 45,8 45,5 44,4 42,6 43,9 44,7 44,9 44,9 4xx Plan, landbruk og teknisk/eigedom 13,5 12,0 14,0 14,2 13,1 13,1 13,2 13,2 SUM 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 *Revidert budsjett 2019 inkluderer budsjettendringar etter første tertial, som er behandla i eigen sak om tertialrapport på same møte som handlings- og økonomiplanen. Det som står vidare i dette dokumentet byggjer på postane i hovudoversynet over. I hovudsak er dei "frie inntektene" forklart under Inntektsføresetnader, finansielle tilhøve under Utgiftsføresetnader, og budsjettrammene for dei ulike delane av den kommunale verksemda under Drift. Kapittelet Investeringar påverkar i første rekkje dei finansielle tilhøva under Utgiftsføresetnader. INNTEKTSFØRESETNADER Dei frie inntektene Frie inntekter er inntekter som kommunen i utgangspunktet kan bruke utan andre bindingar enn gjeldande lover og forskrifter. Gulen har noko høgare frie inntekter pr innbyggjar enn landsgjennomsnittet gjennom det nasjonale inntektssystemet, i hovudsak på grunn av kompensasjon for mange eldre innbyggjarar og store reiseavstandar (Gulen har 5. mest avstandsulemper i landet, målt utifrå slike kriteria i inntektssystemet). Fordi Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 5

6 desse faktorane også gjev høge utgifter for kommunen, er dei frie inntektene i Gulen i røynda ganske oppbundne. I tillegg til dei frie inntektene i Inntektssystemet for kommunane (skatt og rammeoverføringar) er eigedomsskatt og NORM-kompensasjon viktige frie inntekter for Gulen kommune. Inntekt frå det nasjonale havbruksfondet vil kunne utgjere vesentlege bidrag annakvart år, utifrå nivået i 2018 (kr 36,2 mill.) og signal om næringsvekst. Skatt og rammeoverføringar Ved utrekning av rammeoverføringar og skatteinntekter er KS sin «Prognosemodell for inntektssystemet, versjon 1902treaar», oppdatert etter revidert statsbudsjett, lagt til grunn. Summane er oppgitt på 2019-nivå. Inntektsveksten for Gulen er rekna til 2,0 % i 2019, som er lågare enn venta pris- og lønsauke (3,0 %). Finansdepartementet reknar no med 1,2 % auke i kommunale skatteinntekter i For Gulen kommune er lagt til grunn 6,9 %, utifrå ein nedgong på 6,4 % i Pr april i år er skatteutviklinga i Gulen på 6,4 %, og såleis om lag som rekna med i prognosemodellen. I planperioden er skatteinntektene rekna å verte litt lågare enn i Hovudoversynet er basert på om lag 2300 innbyggjarar utover i planperioden, utifrå at folketalet pr vart Auka folketal vil gje auka inntekter. Om folketalet går ned, vert både skatteinntektene og rammeoverføringane lågare. Eventuelt tap vert noko dempa på grunn av INGAR (inntektsgarantiordning), som gjeld rammeoverføringane, men ikkje skatteinntektene. Dei ordinære skjønsmidlane er inkludert i rammeoverføringane med kr 0 mill. i 2020 og tilsvarande dei andre åra i planperioden. Skjønsmidlar til Gulen kommune har dei siste åra gått ned frå kr 2,4 mill. i 2015 til kr 0 i Gulen kommune ser ut til å få om lag flat utvikling i realinntektene gjennom inntektssystemet, med auke på 0,1 % i 2020, reduksjon på 0,1 % i 2021 og flat inntekt dei andre åra, føresett stabilt folketal og gjennomsnittleg skatteutvikling. Eigedomsskatt og konsesjonskraftinntekter Omlegging av regelverket frå 2019 med bortfall av maskinskatt vil gje lågare skattegrunnlag når det gjeld næringsobjekt. Gulen kommune får bortfall i maskinskatt på om lag kr 2,4 mill., men får tapet nær fullt ut kompensert gjennom staten si tapskompensasjonsordning. Omlegging av regelverket frå 2020 inneber at maksimalsatsen for bustader og fritidsbustader er redusert frå 7 promille til 5 promille. I tillegg kjem det inn ordning som inneber at skattegrunnlaget skal reduserast med 30% før eigedomsskatten vert skriven ut. Utan kompenserande tiltak gjev omlegginga kommunen eit årleg tap på kr 2,9 mill. For å kompensere tapet vert det lagt inn eit tiltak som inneber at eigedomsskatten vert auka med 1 promille, samstundes som botnfrådraget vert sett ned. For den einskilde bustad/fritidsbustadeigar vil dei kompenserande tiltaka innebere i hovudsak noko lågare eigedomsskatt. Nokre få objekt vil kome ut med omlag lik eller litt auka skatt. I økonomiplanen er det lagt opp til ein sats på 7 promille (som før) for «næringseigedommar og energianlegg» og 4,5 promille (+ 1 promille) for «andre eigedommar». Det inneber at me i 2020 får ei inntekt på omlag kr 14,1 mill. frå næring (det same som i 2019) og omlag kr 8,1 mill. frå «andre eigedomar» (kr 8,6 mill. i 2019). Nye skatteobjekt i kommunen vert takserte etter kvart, og er rekna å gje noko årleg skatteauke framover. Dette kompenserer noko for at takstgrunnlaget er fast i 10 år, og såleis ikkje held tritt med løns- og prisutviklinga. Når nivået på eigedomsskatt er rekna som i 2020 heile planperioden (målt i 2020-prisar), inneber dette at nokre nye takstobjekt er venta kvart år. Større prosjekt som landbasert oppdrett, vass- og vindkraft og vidare industriutvikling i Fensfjordområdet kan og gje nye inntekter i perioden, men dette er førebels ikkje lagt inn. Konsesjonskraftinntekter er rekna inn med kr kvart år. Eventuell auka kraftinntekt vil i stor grad verte utlikna av auka straumutgifter i drifta. Konsesjonsavgift Konsesjonsavgift (frå Matre- og Kløvtveit-utbyggingane) inngår i inntektene til kraftfondet, og vert utgiftsført att under posten Bundne avsettingar. Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 6

7 NORM-deponiavgift Frå 2008 til starten av 2016 har Gulen kommune fått tilført til saman kr 45,6 mill. som kompensasjon for at NORM-avfall (lågradioaktivt avfall) vert behandla og lagra i kommunen (underjordisk deponi i Sløvåg). Inntekta har vore sett av til fond og nytta til finansiering av investeringar (Hovden II, brann- og redningsvesen, omsorgsbustader Dalsøyra og ny barnehage Hovden). Det har vore tvist om grunnlaget for kompensasjonen. Dom frå lagmannsretten om NORM-kompensasjon vart rettskraftig i midten av februar i år, og etterbetaling av kompensasjon for åra er venta i løpet av første halvår Økonomiplanen inneheld ei årleg budsjettert innbetaling på kr 3 mill., som svarar til tidlegare budsjettert nivå. Havbruksfond-/grunnrenteordning Havbruksfondsordninga Ordninga med tildeling av midlar til havbrukskommunane frå eit nasjonalt havbruksfond kom i stand i I framlegget til statsbudsjettet for 2017 vart ordninga omtala slik: «Kommuner og fylkeskommuner som legger til rette for havbruk skal belønnes. Regjeringen har derfor i samsvar med Stortingets forutsetninger etablert retningslinjer for et havbruksfond der 80 pst. av vederlaget for nye lakse- og ørretkonsesjoner og økt kapasitet på eksisterende konsesjoner skal fordeles til kommuner og fylkeskommuner. Ordningen er gjort gjeldende for alle nye utlysninger av vekst etter 1. januar 2016, der det kreves vederlag til staten.» For nye konsesjonar får kommunane 70 % av vederlaget etter storleiken på maksimal tillatt biomasse (MTB), medan fylkeskommunane får 10 %. Tildeling av ny kapasitet skal skje annakvart år gjennom utlysing til fastpris og auksjon, jf. «Havbruksmeldinga» (Meld. St. 16 ( )). Etter sal av 6 % produksjonsvekst i 2018 (2 % til fastpris og 4 % i auksjon), fekk Gulen kommune i oktober 2018 tilført kr 36,2 mill. frå Havbruksfondet, på grunnlag av at kommunen hadde omlag 1,6 % av havbruksvolumet i Noreg i I 2017 fekk Gulen kommune tildelt kr frå havbruksfondet. Det er ikkje rekna med inntekt i Legg ein havbruksmeldinga til grunn vil nye konsesjonsrunder kome i 2020 og I handlings- og økonomiplanen er inntekter frå desse venta rundene lagt inn på same måte som 2018-inntektene, med kr 20 mill. kvar gong. Storleiken på desse framtidige inntektene vil vere avhengige av pris og volum på nye konsesjonar, som i sin tur vil vere avhengig av mellom anna lakselussituasjonen og etterspurnaden i marknaden. Grunnrenteskatt eller produksjonsavgift havbruk Ei kompensasjonsordning for kommunar som har avstått sjøareal til havbruksnæringa er under utarbeiding. På oppdrag av Stortinget har regjeringa sett ned eit havbruksskatteutval som har i oppgåve å greie ut ulike former for skatt på oppdrettsnæringa, mellom anna grunnrenteskatt og produksjonsavgift, innan 1. november Utifrå utrekningar Nettverk for fjord- og kystkommuner (NFFK) har gjort ville ei produksjonsavgift på 25 øre pr kg tilføre Gulen kommune kr 2,5 kr 3 mill. årleg, avhengig av innretningen på ordninga. Inntektsnivået knytt til ein eventuell grunnrenteskatt er uvisst. Kr 1 mill. er lagt inn på inntektssida i åra , med avsetting til fond. Sjølv om det er gitt relativt sterke politiske signal om kompensasjon til havbrukskommunar framover, er den framtidige inntekta til Gulen kommune frå havbruk framleis uviss, i alle høve fram til utgreiinga frå havbruksskatteutvalet er behandla på nasjonalt nivå. Dette gjeld både når det gjeld kva kompensasjonsordningar som vil gjelde og kor høg inntekt desse vil gje. Handlingsrommet for Gulen kommune vil kunne verte sterkt påverka av kva ordningar som blir gjeldande, og ei viss varsemd med å auke driftsnivået med desse inntektene kan vere ein trygg strategi. Generelle statstilskot, flyktningar o.a. Tilskot til busetting og integrering av flyktningar har frå 2016 til 2019 utgjort vesentlege summar. Venta tilskot utifrå noverande busette flyktningar er kr 3,0 mill. i 2020, kr 0,9 mill. i 2021, kr 0,5 mill. i 2022 og kr i Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 7

8 FINANS- OG UTGIFTSFØRESETNADER Renteinntekter og utbytte Finansreglementet for Gulen kommune opnar ikkje for alternativ til vanleg banksparing. Førebels er avkastninga av inntektene frå havbruksfondet lagt inn i økonomiplanen med 2,0 % rente, som er rekna å gje auka nivå på renteinntektene med kr frå 2021 og ytterlegare kr frå Noko av renteinntektene høyrer til bundne fond, og må difor førast ut av drifta att under posten Bundne avsettingar. Renteinntekter frå fondsavsett NORM-kompensasjon er føresett brukt i drifta. Kommunane får kompensasjon for meirutgifter til investeringar i skulebygg i samband med 6-åringsreforma i Kompensasjonen skal dekkje rente- og avdragsutgifter, og vert gradvis lågare som fylgje av reduserte renteutgifter på det kalkulerte låneopptaket. «Skulepakken», ei liknande kompensasjonsordning til investering i skule og symjeanlegg, dekkjer berre renteutgiftene, er aktivert frå 2016, og veg opp for det årlege tapet i samband med den gamle ordninga. Kommunane får og kompensasjon for meirutgifter til investeringar i omsorgsbustader på slutten av 1990-talet, og til gjennomføring av eineromsreforma. Utbyte frå BKK er rekna inn med kr 1,45 mill. årleg i planperioden. Renteutgifter, provisjon og andre finansutgifter Rentenivået på lån er rekna til 2,0 % i planperioden. Planen legg opp til ei netto årleg auke i renteberande lånegjeld på om lag kr 23,4 mill. + startlån i 2020, kr 15,0 mill. + startlån i 2021, kr 21,4 mill. + startlån i 2022 og kr 14,6 mill. + startlån i Auken i avdrag vert om lag kr 1,0 mill. i 2020, kr 0,9 mill. i 2021, kr 0,6 mill. i 2022 og kr 0,85 mill. i Renteutgifter aukar frå kr 4,0 mill. i 2020 til kr 5,2 mill. i Nye lån er føresett tatt opp som serielån med 25 års løpetid. Renter og avdrag knytt til vassforsyning og avløp vert over tid betalt av abonnentane. Verknad av slike investeringar i 2020 er lagt inn med kr frå 2021 under Motpost avskrivingar. Leigeinntekt som følgje av investeringar i nytt ambulansebygg i 2020 er lagt inn som rammereduksjon for rammeområde 4xx frå 2021, med kr årleg. Bundne avsettingar Bundne avsettingar er i hovudsak konsesjonsavgifter og renter som skal leggjast til kraftfond og næringsfond. Pensjonsføringar Premieinnbetalingane til KLP har dei siste åra vore høgare enn den utrekna pensjonskostnaden. Dette har gitt positive premieavvik (inntekt), som skal dekkjast inn gjennom dei neste 7 åra med ein utgift på 1/7 kvart år. Om premieinnbetalingane vert høgare enn den utrekna pensjonskostnaden i åra framover, slik det ser ut no, vil Gulen kommune dei fram til 2023 få gradvis mindre å fordele til rammeområda som følgje av at stadig fleire år med premieavvik skal dekkjast inn i rekneskapen. Dekking av underskot/frie avsettingar KS tilrår kommunane å setje av minst 1,75 % av brutto driftsinntekter kvart år til ymse naudsynte og ynskjelege tiltak, t.d. delfinansiering av investeringar og buffer mot uventa utgifter og større eingongstiltak i drifta. For Gulen kommune utgjer dette om lag kr 4,6 mill. Forventning om relativt høg inntekt annakvart år knytt til havbruksfond gjer at driftsmarginen er lagt inn med tilsvarande variasjon i perioden. Driftsmarginen i heile perioden er om lag kr 11,0 mill., som gjev gjennomsnittleg årleg margin på kr 2,75 mill. (1,0 %). Marginen er lågare i siste del av perioden enn i den første. DRIFT Prioritering dei siste åra Tabellen under syner korleis Gulen kommune prioriterer ressursane, samanlikna med høvesvis kommunar som liknar Gulen (gruppe 05) og alle kommunane i landet: Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 8

9 Netto driftsutgifter for ymse tenester, målt i % av totale netto Gulen Gulen Gulen Gulen Gulen Gruppe 05* Landet driftsutgifter Administrasjon og styring 12,1 11,6 10,9 11,2 10,6 13,5 7,7 Barnehage 8,9 8,9 8,9 9,2 9,8 8,9 14,4 Grunnskoleopplæring 25,3 25, ,2 24,8 21,9 23,0 Helse og omsorg 47,5 45,1 44,2 43,4 43,7 40,6 35,5 Sosialteneste 1,7 1,6 2,7 2,9 3,0 4,3 6,4 Barnevern 1,5 1,2 1,2 1,0 1,0 2,0 3,8 Vatn, avløp, renovasjon/avfall 0,0 0,0 0,2 0,2-0,3-0,1-0,4 Fysisk planlegging/kulturminne/natur/nærmiljø 0,9 0,5 1 0,5 0,6 1,2 1,3 Kultur 2,1 1,4 1,2 1,6 1,4 2,9 4,0 Kyrkje 1,5 1,8 1,8 1,4 1,5 1,6 1,1 Samferdsle 2,8 3,0 2,8 2,5 3,8 2,9 1,6 Bustad 0,0 0,5 0,3-0,2 0,2 0,0 0,2 Næring -3,0-3,4 0,6 0,5 0,1 0,2-0,1 Brann og ulukkesvern 2,0 2,0 1,9 2,1 2,0 1,9 1,4 Ymse (t.d. premieavvik) 0,0-0,1 0-0,5-2,2-1,8 0,1 *Gruppe 05 er kommunar som kan samanliknast med Gulen, dvs. kommunar med få innbyggjarar, høge bundne kostnader og middels frie inntekter. I høve til andre i denne gruppa nyttar Gulen høvesvis mykje av ressursane til m.a. Helse og omsorg, Grunnskuleopplæring og Barnehage, og mindre til m.a. Sosialteneste, Barnevern, Kultur og Administrasjon og styring. Kommunale prioriteringar i Gulen samanlikna med andre kommunar (alle tal i kr) Gulen 2014 Gulen 2015 Gulen 2016 Gulen 2017 Gulen 2018 Gr Landet 2018 Netto driftsutgifter pr innbyggjar 1-5 år, barnehagar Netto driftsutg. pr innb år, grunnskuleopplæring Netto driftsutg. pr innbyggjar, helse- omsorgstenester Økonomiske nøkkeltal dei siste åra Økonomiske nøkkeltal frå Gulen samanlikna med andre kommunar (førebelse tal frå KOSTRA) Gulen Gulen Gulen Gulen Gulen (alle tal i kr) Gruppe Arbeidskapital i prosent av brutto driftsinntekter 29,4 29,2 36,7 21,1 30,2 24,4 19,7 Frie inntekter i kroner pr innbyggjar Langsiktig gjeld eks. pensjonsplikter i prosent av brutto driftsinntekter 44,5 59,5 62,5 56,7 86,4 96,9 Økonomiske framtidsutsikter for drifta i planperioden Den nasjonale ordninga med havbruksfond gjer at dei økonomiske framtidsutsiktene ser lysare ut no enn for eit par år sidan. Eventuell innføring av grunnrenteskatt på havbruk vil og bidra positivt til økonomien, og gjere det enklare å få til ei god utvikling i Gulen. Eit oppnemnd havbruksskatteutval skal innan 1. november 2019 legge fram resultatet av sitt arbeid. Handlingsrommet for Gulen kommune vil kunne verte sterkt påverka av kva ordningar som blir gjeldande, og ei viss varsemd med å auke driftsnivået med desse inntektene er naudsynt. Kommunen har hatt relativt låg vekst i rammeoverføringane dei siste åra og noko nedgang i folketal. Med utsikter til låg vekst i dei ordinære overføringane framover må Gulen kommune likevel jobbe med kontinuerleg fokus på nøktern økonomisk drift og best mogleg nytting av ressursane. Kommunen jobbar framleis med å finne ei økonomisk berekraftig organisering av tenestene innan Omsorg. Strategiplanen for pleie og omsorg vart revidert i 2016, og tiltak med økonomisk innsparingseffekt er innarbeid i økonomiplanen. Innføring av velferdsteknologi er venta å gje effekt, men det tek tid å implementere og me ventar ikkje å sjå stor effekt i planperioden. Innan Oppvekst er det ynskjeleg med ei modernisering av opplæringstilbodet der ein tar i bruk teknologi til å samordne meir av undervisninga og tar i bruk nye nettbaserte læremiddel. Ny ungdomsskulestruktur er til vurdering. Kommunen sitt høve til å nytte eigedomsskatt som økonomisk verkemiddel er stramma inn gjennom lovendring. På inntektssida kan nye eigedomsskatteskatteobjekt og auke til maksimal skattesats for heilårs- og fritidsbustader (5 promille) gje meirinntekter utover det som ligg i økonomiplanen. Det er imidlertid varsla ei ny mogleg innstramming der maksimal skattesats for heilårs- og fritidsbustader vert sett til 4 promille. Kompensasjonsinntektene for NORM-deponi er rekna inn med kr 3 mill. årleg i Alle 2018 Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 9

10 Føringar frå kommuneplanen sin samfunnsdel for planperioden Samfunnsdelen inneheld mål for heile planperioden , og har tre hovudsatsingsområde med strategiar: A) BUSETNAD/KOMMUNALE TENESTER 1. For å møte utfordringa med å skaffe arbeidskraft til framtidig utvikling av bedrifter i Gulen, skal det i arealplanen leggast til rette areal for næringsbygg, bustader/ utleigeeiningar og ev. idrettsanlegg. Dette skal skje i samarbeid med næringsliv, bygdefolk og i dialog med Masfjorden kommune. 2. Styrke nærmiljø-anlegga tilknytt dei fire grunnskulane, for å stimulere til meir allsidig fysisk, sosial og kulturell aktivitet og styrke det aktivitetstilbodet ein alt har. 3. Tilrettelegge for attraktive tomter til fast busetnad, også spreidd busetnad. Arealplanen skal syne aktuelle område, trygge for ras, flaum, havstigning o.l. 4. Tilrettelegge nye bustadfelt/fortetting i/nær eksisterande bustadområde. 5. Effektiv kommunal sakshandsaming i utbyggingssaker. 6. Bruk av juridisk forpliktande avtalar for å sikre at attraktive tomter ikkje vert selde vidare til fritidsføremål. 7. I alle skulekrinsane skal det vere barnehage, skule og bu- og omsorgsbustader. 8. Gulen kommune skal bidra til å styrke helsa til alle innbyggjarar ved å tenkje «Helse i alt ein gjer». Folkehelse og førebyggjande strategi skal ligge til grunn og implementerast i alt kommunalt planarbeid. 9. Regulere areal til private tenestetilbod i alle krinsar. 10. Styrke det frivillige arbeidet i kommunen ved å vidare utvikle kultur, idrett og friluftslivtilbodet til alle våre innbyggjarar. 11. Legge til rette for innvandring og allereie etablerte innvandrarar. B) INFRASTRUKTUR/NÆRINGSLIV 1. Satse på vidareutvikling av næring i Gulen. 2. Satse på kultur- og reiselivsbaserte næringar. og særleg behalde og vidareutvikle fritids- og turistfiskebasert næring og akvakultur. 3. Legge til rette for næringsutvikling langs E Arbeide for betre sambindingsvegar i kommunen, og for trygt trafikkmønster i og mellom bygdesentra. 5. Styrke kollektivtilbodet i kommunen. 6. Legge til rette for trygge vegar for gåande og syklande til og frå skule, barnehage og arbeidsplass, for å stimulere til fysisk aktivitet. 7. Moderne teknologi skal vere tilgjengeleg i heile kommunen. 8. Samarbeide med nabokommunar. 9. Betre infrastrukturen i kommunen (nytt, frå K-sak 79/16 kommunal planstrategi ) C) BARN OG UNGE/KULTUR 1. Kontinuerleg vurdering og utvikling av kvalitet på tenestene. 2. Styrke dei kommunale tenestene for dei som treng ekstra oppfølging og arbeide for å utjamne sosial ulikskap. 3. Halde fast på nærleik til barnehage, skule og helsestasjon. 4. Legge til rette for større ungdomsmiljø. 5. Arbeide for fleire møteplassar for barn/unge. 6. Prioritere kulturarbeid for barn og unge. 7. Styrke kultursektoren og frivilligsektoren. 8. Utvikle Tusenårsstaden Gulatinget til eit nasjonalt kulturminne og som eit fyrtårn i regionalt reiseliv og kulturliv. 9. Betre samarbeid mellom skule og næringsliv (nytt, frå K-sak 79/16 kommunal planstrategi ) I oversynet over nye satsingstiltak under er alle nye satsingstiltak «heimla» i ein av strategiane over, slik at innsatsen i fireårsperioden skal vere målretta. Inndekkingstiltaka under Kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering består av tiltak som er moglege å kostnadseffektivisere, nedtone eller fjerne utan å kome i strid med lovverket, og som er naudsynte for å få råd til satsingstiltaka og samstundes behalde den økonomiske handlefridomen. Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 10

11 Føresetnader for løns- og prisutvikling Alle summar for er førte opp i faste 2019-prisar. Det er rekna med at løns- og prisvekst i perioden vert kompensert med auka inntekter til å dekkje denne veksten. Økonomiske rammer for Økonomiplanen vert vedteken som netto utgiftsrammer for kvar sektor (100 Ymse føremål, 2xx Oppvekst, 3xx Omsorg, 4xx Plan, landbruk og teknisk/eigedom). Gulen kommune har tonivåmodell og 15 ulike budsjettansvarlege for kvart sitt budsjettområde. Rammene for er resultat av rammene for 2019 og dei økonomiske konsekvensane av Nye satsingar og Kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering under. Nye satsingar Desse nye satsingane ligg i handlings- og økonomiplanen (sjå merknad i tekstfelta under): Nr Nye tiltak finansierte over drift Busetnad/kommunale tenester 1.1 Prosjektstilling oppfølging byggesak Auka vedlikehald kommunale bygg /FDV dokumentasjon Auka bemanning ny avdeling Byrknes barnehage Infrastruktur/næringsliv 2.1 Marine grunnkart, jf. K-sak 35/ Breiband Reasfaltering Ekstrasatsing til veglys Tilskot samfunnsnyttig infrastruktur Furnes Barn og unge/kultur 3.1 Felles barnevernvakt (heilårsverknad) Sum Kommentarar til nye satsingar 1 Busetnad/kommunale tenester Dei prioriterte tiltaka skal vere med på å bidra til at vi kan auke innbyggjartalet til minimum og behalde 4 livskraftige bygdesenter med levande grender rundt. Tiltaka skal sikre innbyggjarane gode tilbod og skape møteplassar. Gjennom tiltak skal vi sikre trygge og framtidsretta bustadområde. 1.1 Prosjektstilling oppfølging byggesak Gulen kommune har etterslep på kontrollarbeidet og i samband med retaksering av alle eigedomar i 2017/2018 vart det avdekka ein del byggetiltak som ikkje var i tråd med registrering i matrikkelen. Det skisserte tiltaket er planlagt som ei 1-årig prosjektstilling tenkt oppstarta hausten 2019 og utgifter vil i stor grad vere gebyrfinansiert. 1.2 Auke vedlikehald kommunale bygg/fdv dokumentasjon I fylgje forvaltningsrevisjonsrapport frå 2017 er årleg løyving til vedlikehald av kommunale bygg sett lågare enn det ein skulle bruke ref. kommunen sin vedtekne eigedomsstrategi. Administrasjonen arbeider med å utarbeide ein samla tilstandsrapport for dei kommunale bygga. Etter ei større løyving i 2019 for å ta naudsynte prosjekt (tak), er tiltaket no redusert noko. I tiltaket ligg det ei løyving på kr til vidareføring av tidlegare satsing på å få på plass FDV dokumentasjon. 1.3 Auka bemanning ny avdeling Byrknes barnehage Tiltaket gjeld bemanning knytt til planlagt oppstart av ny småbarnsavdeling på Byrknes frå august Infrastruktur/næringsliv Dei prioriterte tiltaka skal vere med på å skape fleire lønsame og varierte arbeidsplassar. Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 11

12 Tiltaka skal bidra til å minske avstandsulempene slik at kommunen kan vere eit felles buog arbeidsområde. 2.1 Breiband Satsing på utbygging av fiberbasert breiband, med løyvingar kvart år i planperioden for å utløyse statlege og fylkeskommunale tilskot til slik utbygging i Gulen. Etter utbygging i 2019 vil % av husstandane i Gulen framleis ikkje ha tilgang til breiband med høg kapasitet, og nye utbyggingar vil vere ressurskrevjande. Plan for vidare utbygging er under arbeid, og det er søkt om tilskot til utbyggingar i Satsinga på breiband vart auka i budsjettvedtaket for 2019, og dette nivået er ført vidare i planperioden. 2.2 Reasfaltering Førstegangsasfaltering er investering, men når ein skal til å reasfaltere vert det rekna som drift. Fleire av dei kommunale vegane i Gulen er overmodne for reasfaltering. I tiltaket ligg det bruk av kr 1,5 mill. årleg, finansiert med bruk av fond. 2.3 Ekstrasatsing til veglys Løyving til ekstra satsing veglys i samband med at LED-lysteknologien krev utskifting av armatur. 2.4 Tilskot samfunnsnyttig infrastruktur Furnes Tilskot i samband med utbygging av bustadfelt, jf. K-sak 82/18. 3 Barn og unge/kultur Dei prioriterte tiltaka vil bidra til å gje god kvalitet på tenester til barn og unge og skape trygge og gode oppvekstvilkår. Tiltaka vil vidare vere viktig for å skape felles identitet. 3.1 Felles barnevernvakt Kommunane i Hordaland har eit prosjekt der dei ser på felles barnvernvakt for kommunane i Hordaland. Forslag til organsiering kjem ut på høyring sommaren Det er stipulert med om lag 28 kroner per innbyggar. I tiltaket er det rekna heilårseffekt frå Kommunane har pålegg om å ha barnevernvakt som er fagleg kompetent til å møte barn og familiar etter arbeidstid. Kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering Dette ligg i økonomiplanen: Kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering Driftsomlegging oppvekst Strukturendring oppvekst Driftsomlegging omsorg etter revidert omsorgsplan Reduserte utgifter flyktningar Leigeinntekter nytt ambulansebygg Finansiere breiband med disp.fond Finansiere infrastrukturtiltak Furnes med disp.fond Kompenserande tiltak eigedomsskatt Sum Kommentarar til kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering 1 Driftsomlegging oppvekst Elevtalsutvikling med utgangspunkt i registrerte barn no (flytting til og frå vil endre tala): Haust 2017 Haust 2018 Haust 2019 Haust 2020 Haust I Gulen er det i underkant av 10 elevar pr lærarstilling. Med ein nedgang i elevtalet på 40 elevar vil det seie at ein skal kunne spare ca 4 stillingar, eller ein stilling pr eining. Dette vil gje ei årleg innsparing på kr 2,4 mill., som er i samsvar med den totale innsparinga i Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 12

13 gjeldande økonomiplan (inkl. kr 0,5 mill. i 2019). Nedgangen er nokolunde lik for alle einingane. Ein bør difor ikkje gjere strukturendringar for å dekke denne innsparinga. Det er i 2019 lagt opp til lik innsparing på kvar skule. Reduksjonskrav utover det som ligg i planen medfører at ein ser på omleggingar i ungdomsstegsstrukturen, der ein kan gjere omleggingar mellom einingane i Gulen eller i samarbeid med Masfjorden. 2 Strukturendring oppvekst Prosessen med å utgreie endringar i ungdomsstegstrukturen er sluttført, men politisk nivå har ikkje teke stilling til kva endringar som eventuelt skal gjennomførast. Masfjorden kommune avventar sin vidare prosess til det vert avklart om det vert bru mellom Duesund og Masfjordnes. Gulen kan difor ikkje forvente ei avklaring om eventuelt felles ungdomssteg for Brekke og Matre i denne omgang. I Gulen si utgreiing vert det sett på felles ungdomssteg for Byrknes, Dalsøyra og Eivindvik. Ei slik strukturendring vil dekke vedtekne innsparingskrav. 3 Driftsomlegging omsorg etter revidert omsorgsplan Det er lagt opp til innsparingar innan pleie og omsorg på kr 0,8 mill. i 2019 (jf. K-sak 42/18 HØP ), ytterlegare kr 1 mill. i 2020 og årsverknad av innsparingane dei andre åra i økonomiplanperioden. I takt med at aktiviteten på sjukeheimen vart trappa ned (om lag 2,5 stillingar) rapporterte open omsorg om behov for auka stillingar. I 2018 vart det klarert 2 nye stillingar innan open omsorg, men det har vist seg å ikkje vere tilstrekkeleg. Open omsorg har difor køyrt med mykje ekstra mannskap i påvente av at situasjonen skulle betre seg. Dette er ei dyr løysing då innhenting av tilfeldig mannskap på ekstra fort kan utløyse overtid. Administrasjonen legg no opp til at det vert tilsett 3 faste stillingar i open omsorg. Desse stillingane er i stor grad allereie teke budsjettmessig høgde for. Det vert difor ikkje definert som nytt tiltak inn i økonomiplanen. 4 Reduserte utgifter flyktningar Frå 2020 er det lagt inn ein reduksjon i aktivitet knytt til arbeidet med flyktningar i tråd med nedtrapping i særskilte tilskot til flyktningane. Plan for flyktningarbeidet må reviderast og nedtrapping av aktivitet vert i tråd med føringar i planen. 5 Leigeinntekter nytt ambulansebygg Heng saman med nytt investeringstiltak i Det er førebels ikkje inngått leigeavtale med Helse Bergen. Dersom brann- og redning skal lokalisere garasje til bygget vil Helse Bergen leige om lag 80%. Det kan verte lagt opp til noko sambruk. Grov kalkyle tilseier årleg leigeinntekt på om lag kr Finansiere Breiband med disposisjonsfond Heng saman med tiltaket 2.2 under Nye satsingar. Bruk av disposisjonsfond vert rekna som forsvarleg fordi satsinga er føresett å vere tidsavgrensa. 7 Finansiere Infrastruktur Furnes med disposisjonsfond Heng saman med tiltaket 2.5 under Nye satsingar. Bruk av disposisjonsfond vert rekna som forsvarleg fordi satsinga er føresett å vere tidsavgrensa. 8 Kompenserande tiltak eigedomsskatt Omlegging av regelverket frå 2020 inneber at maksimalsatsen for bustader og fritidsbustader er redusert frå 7 promille til 5 promille. I tillegg kjem det inn ordning som inneber at skattegrunnlaget skal reduserast med 30% før eigedomsskatten vert skriven ut. For å kompensere tapet vert det lagt inn eit tiltak som inneber at eigedomsskatten vert auka med 1 promille, samstundes som botnfrådraget vert sett ned til kr 1. Etter reglane i eigedomsskattelova kan ikkje kommunen auke promillen samstundes med at botnfrådraget vert fjerna. Det er likevel ikkje ulovleg å redusere botnfrådraget. Attståande tap for kommunen vert om lag kr 0,5 mill. For den einskilde bustad/fritidsbustadeigar vil det kompenserande tiltaket innebere i hovudsak noko lågare eigedomsskatt. Nokre objekt som Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 13

14 i dag får 2 botnfrådrag på grunn av utleigeeining vil kome ut med omlag lik eller litt auka skatt. 8 Bruk av fond I økonomiplanperioden er det lagt opp til bruk av fond kvart år. Endringar i rammer i planperioden Rammene i Handlings- og økonomiplan for er endra med verknadene av Nye satsingar og Kostnadsreduserande tiltak/auka finansiering. INVESTERINGAR Det er lagt opp til investeringar i økonomiplanperioden på om lag kr 169 mill. i planperioden. Ambulansestasjon Dalsøyra, Utviding av Byrknes barnehage og Investeringar i kommunale vassverk er dei største nye prosjekta i planen. Bygg på Tusenårsstaden er rekna inn med kommunalt bidrag i Prosjekt Symjehall er flytta til dei to siste åra i økonomiplanperioden, både utifrå framdrifta til no og moglege finansieringsløysingar. Nye lån utgjer om lag kr 32,8 mill. i 2020, kr 24,8 mill. i 2021, kr 32,2 mill. i 2022 og kr 25,5 mill. i I driftsbudsjettet er lagt inn rente- og avdragsauke som følgje av auke i netto renteberande lånegjeld frå om lag kr 178 mill. i 2019 til kr 252 mill. i Dei store lånopptaka i slutten av perioden er føresett kombinerte med store eksterne tilskot. I tillegg til tabellen under skal inntekter frå tomtesal og låneordningar til vidare utlån gjennom Husbanken førast i investeringsrekneskapen. Utifrå nivået dei siste åra er årlege nettoinntekter frå sal av bustadtomter i åra sett til kr Årlege låneopptak frå Husbanken til vidare utlån (startlån), som over tid vert finansiert av låntakarane, er sett til kr 2 mill. Investeringstiltaka Ambulasestasjon Dalsøyra og Investeringar kommunale vassverk er lagt inn i drifta med årlege inntekter frå 2021 på høvesvis kr 0,5 mill. (leige) og kr 0,2 mill. (motpost avskrivingar). Det er ikkje lagt inn auke av rammene på grunn av driftsmessige effektar knytt til investeringane. Symjeanlegg vil truleg føre til minst kr 3 mill. i auka utgifter frå Bygg på Tusenårsstaden Gulatinget vil truleg og belaste kommunebudsjettet med auka driftsutgifter. Drifta skal som den øvrige drifta av Tusenårsstaden vere delt mellom kommunen og fylkeskommunen. IKT-investeringane vil føre til noko auka driftsutgifter. Desse må dekkjast innafor dei vanlege budsjettrammene. Dei bygningsmessige investeringane vil kunne føre til både auka og reduserte driftsutgifter, avhengig av korleis prosjekta vert utforma, til dømes gjev ENØK-investeringar lågare driftsutgifter, medan bygging av meir areal gjev høgare driftsutgifter i framtida. Før dei større prosjekta i planen vert oppstarta skal det som hovudregel leggjast fram ei politisk sak med detaljering av dei ulike prosjekta. Investeringsprosjekt som skal gjennomførast/gjev utgifter i perioden Brutto investeringar (i kr) Sum Busetnad/kommunale tenester IKT ymse ( ) Ventilasjon Dalsøyra skule gymsal/garderobar Gulen sjukeheim - ventilasjon 1986-fløy Gulen sjukeheim - heis Mobil barnehageavdeling (18 plassar) Utviding Byrknes barnehage Uteområde Eivindvik skule Uteområde Byrknes skule Uteområde Dalsøyra skule Brannsikring kommunale bygg Ambulansestasjon Dalsøyra Bilar ymse (2100) Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 14

15 Infrastruktur/næringsliv Trafikksikringstiltak (4510) Investeringar kommunale vegar (4530 og 4550) Investeringar kommunale vassverk Barn og unge/kultur Symjeanlegg (4400) Tusenårstaden Gulatinget (6150) Ymse Investeringstilskot til Gulen kyrkjelege fellesråd (6110) Eigenkapitalinnskot - KLP (7020) Sum Det er viktig å presisere at tabellen over viser bruttoinvesteringar. For fleire av postane ligg det inntekter/tilskot som er synt til i tabellen og kommentarane under. Utover i perioden ligg det fleire store prosjekt som neppe vert gjennomført utan medfinansiering frå andre. Kommentarar til investeringane Busetnad/kommunale tenester Dei prioriterte til taka skal vere med på å bidra til at vi kan auke innbyggjartalet til minimum og behalde 4 livskraftige bygdesenter med levande grender rundt. Tiltaka skal sikre innbyggjarane gode tilbod og skape møteplassar. Gjennom tiltak skal vi sikre trygge og framtidsretta bustadområde. IKT ymse Summen gjeld ymse investeringar knytt til auka bruk av IKT i heile organisasjonen. Vert fordelt av administrasjonen på ulike prosjekt gjennom året. Ventilasjon Dalsøyra skule gymsal/garderobar Anlegget har påviste feil og manglar jf servicerapport 2016, 2017, Pr no blir anlegget periodisk køyrt manuelt. Når garderobeanlegget ikkje har ventilasjon som fungerer medføre det fuktig luft og det reduserer levetida på det bygningsmessige. Gulen sjukeheim - ventilasjon 1986-fløy Anlegget er prega av rust, luftlekkasjar og isolasjon som smuldrar vekk. Anlegget er òg veldig ineffektivt med tanke på forbruk vifter og varmegjenvinning. Tiltaket inneber ei utviding av anlegget som då medfører at 1959-fløyen som har ingen ventilasjonsanlegg pr i dag får dette på plass. Gulen sjukeheim heis Heisanlegget ber preg av alder og sjukeheimen har opplevd fleire driftsstanser i seinare tid. Det er etterkvart vorte vanskeleg å skaffe delar. Mobil barnehageavdeling (18 plassar) Samla sett har Gulen kommune god barnehagedekning. I dag praktiserer me at «retten» til barnehageplass er knytt til krins. Me opplever då i perioder at det i nokre krinsar vert knapt med barnehageplassar. Investeringstiltaket gjeld mobil barnehageavdeling (brakke) som eventuelt kan flyttast mellom krinsar ved endra behov. Utviding Byrknes barnehage Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 15

16 Kommunen startar forprosjekt for ny og større barnehage på Byrknes. I same prosjekt skal ein ta med ei heilheitsvurdering der «gamle skulen»/bygningar er med. Uteområde skulane Uteområdet på skulane treng opprusting. I Brekke vart uteområdet oppgradert i samband med utviding av barnehagen og bygging av klatrepark, så der er ikkje tenkt satsing i denne økonomiplanperioden. Det er gjennomført idèdugnad gjennom prosjektet «teikn ditt uteområde». Prosjekta er spelt inn i Kommunal plan for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv. Spelemidlar kjem inn som ekstern finansiering. Brannsikring kommunale bygg Det er henta inn eksterne statusrapportar på det brannfagleg området for dei kommunale bygga. Rapportane synar at det er fleire byggtekniske tiltak som er påkravd for å oppgradere til 1985-krav innan brannlovverk og tilhøyrande forskrifter. For kommunen gjeld dette 10 stk særskilte brannobjekt. Det vert tilrådd at det vert sett av midlar i planperioden for å rette opp avvika. Ambulansestasjon Dalsøyra Helse Bergen ynskjer at kommunen bygger ny ambulansestasjon på Dalsøyra. Helse Bergen vert då leigetakar. Administrasjonen er i gang med planlegging av prosjektet. Det vert tilrådd at prosjektet vert utvida med ekstra garasjeplass til GMBR sin redningsbil, samt utstyr. I dag står brannbilen på Dalsøyra utomhus. Årlege leigeinntekter er lagt inn i drifta med kr 0,5 mill. frå Bilar Ulike tenester har behov for nye køyretøy. Utstyret er mykje i bruk, og det er stadig ynskje frå fleire tenester om å ha tilgjengeleg kommunale bilar. Administrasjonen vil utarbeide retningsliner for bilar i Gulen kommune. Her vil det verte vurdert kjøp/leasing av kommunale bilar/utstyr opp imot andre innretningar som t.d. godtgjersle ved bruk av eigen bil. Det er budsjettert med bytte/kjøp av 1 bil kvart år. Infrastruktur/næringsliv Dei prioriterte tiltaka skal vere med på å skape fleire lønsame og varierte arbeidsplassar. Tiltaka skal bidra til å minske avstandsulempene slik at kommunen kan vere eit felles buog arbeidsområde. Trafikktryggingstiltak Avsett ramme til trafikktryggingstiltak som får fylkeskommunalt tilskot (75 %). Kommunane søkjer om midlar etter ein kommunal plan, men kan ikkje rekne med å få tilskot kvart år. Så langt har me praktisert det slik at investeringsramma vert fordelt til konkrete prosjekt når tilskot er innvilga. I samband med revisjon av eigedomsstrategien for Gulen kommune som vert lagt fram hausten 2019 legg administrasjonen opp til at det må gjerast ei vurdering om vegløyvingane må aukast. Når løyving vert knytt opp imot løyvde midlar frå fylkeskommunen, vert det lite framdrift iht. kommunen sine satsingar i kommunal trafikktryggingsplan. Administrasjonen vil tilrå at ein frå 2020 endrar praksis til at løyvde midlar kan nyttast uavhengig av om søknad om fylkeskommunale midlar slår inn. Investeringar kommunale vegar (4530 og 4550) Tenkt som ei ramme som inneheld fleire oppgraderings- og investeringsprosjekt på kommunale vegar, bruer, kaier osb. Vert fordelt av administrasjonen på ulike prosjekt gjennom året. Dei siste åra har mange kommunale vegar fått asfaltdekke, men nokre vegar står att. Det er gjennom inspeksjonar utført av konsulent funne avvik ved fleire av dei kommunale bruene. Fleire stader manglar sikring i form av autovern, og det er behov for å oppgradere Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 16

17 enkelte vegparti. Kommunen eig 15 kaiar - fleire av desse treng opprusting. Dette prosjektet kan sjåast i samanheng med trafikktryggingsprosjektet. Investeringar kommunale vassverk Prosjekt Ånneland vassverk vert sluttført sommaren 2019, og planlegging av påkopling av Skipavika er starta opp. Arbeidet med Hovudplan for vassforsyning er ikkje sluttført og det er for tidleg å seie kva framtidig løysing for vassforsyninga i Gulen sør som vert vald. Det vil truleg starte opp nytt investeringsprosjekt i siste del av økonomiplanperioden, men forventa investeringskostnad er ikkje klar. Barn og unge/kultur Dei prioriterte tiltaka vil bidra til å gje god kvalitet på tenester til barn og unge og skape trygge og gode oppvekstvilkår. Tiltaka vil vidare vere viktig for å skape felles identitet. Symjeanlegg Det er sett av kr 80 mill. (13 mill. i eigendel) til symjeanlegg. Grunna uavklart finansiering er prosjektet sett av i siste del av økonomiplanperioden. Tiltaket er gjeve prioritet i kommunen sin idrettsplan. Finansiering av prosjektet føreset bidrag frå private. Det er utarbeidd ein forstudie som vil danne grunnlag for å arbeide vidare med å avklare finansiering av prosjektet. Tusenårsstaden Gulatinget Kommunen jobbar med å få på plass eit visningsbygg knytt til anlegget. Sogn og Fjordane fylkeskommune har no prosjektet inne i sin økonomiplan. Prosjektet vert tilrådd flytta fram igjen i økonomiplanperioden, med oppstart i Det er sendt søknad om statstilskot til bygget. Sogn og Fjordane fylkeskommune vert byggherre for prosjektet, og avsette investeringsmidlar er Gulen kommune sin forventa eigardel. Løyving i år 2021 er auka med kr 4 mill, som er kommunen sin venta eigardel i ei utstilling i bygget som er kostnadsrekna til kr 12 mill. Ymse Investeringstilskot til Gulen kyrkjelege fellesråd Post som erstattar ekstra tilskot i driftsrekneskapen. Tilskot til andre sine investeringar skal til vanleg førast i driftsrekneskapen. Kyrkjelova heimlar eit unntak for dette på grunn av dei særskilte pliktene kommunen har for kyrkjene. Gulen kyrkjelege fellesråd har teke i bruk Husbanken sin rentekompensasjonsordning på lån til oppgradering av kyrkjebygg. Kommunen yter lån til kyrkja og det kommunale bidraget kan inngå som del av finansieringa. Eigenkapitalinnskot KLP I takt med auka omsetnad har KLP hatt behov for tilføring av ny kapital frå eigarane. Nivået i økonomiplanperioden er sett utifrå prognosar. Handlings- og økonomiplan for Gulen kommune 17