Hardangerrådet iks Hardangerrådet iks 2012 Hardangerrådet iks er eit interkommunalt selskap for kommunane/herada Eidfjord, Granvin, Jondal, Odda, Kvam, Ullensvang og Ulvik. Hovudoppgåva er å styrkja regionen gjennom større grad av forpliktande samarbeid. Samarbeidet skal leggja til grunn deltaking frå likeverdige partar og skal vera eit supplement og ei støtte til kommunane si eiga verksemd. Hardangerrådet sine organ er Regionrådet, Styret, Hardingtinget, Rådmannsforum og dagleg leiar. Regionrådet = Representantskapet er øverste organ = Ordførarane i Hardanger. Regionrådet og Hardingtinget er leia av Rådsordførar Ingebjørg Winjum. Styreleiar er Toralv Mikkelsen. Leiar i Rådmannsforum er Hallvard Bjørgo. Orientering om prosjekt og aktivitetar 2011/2012. Attraktve bukommunar Flytt til Hardanger er i gang med vidare arbeid, der undertittel er Attraktive bukommunar. Denne prosjektperioden går frå januar 2011 til januar 2015. Hordaland fylkeskommunen er også i denne prosjektfasen ein viktig bidragsytar, både med finansielle midlar og med kompetanse. Det er gjort vedtak i alle kommune-/heradstyre om å fortsetja det regionale prosjektet, og rådmennene deltar i styringa av prosjektet gjennom si deltaking i Styringsgruppa. I omgrepet Attraktive bukommunar legg ein faktorar som: Variert utval på bustadmarknaden, god tilgang på språkkurs, sosiale møtestadar og eit lokalsamfunn som involverer seg i tilflytting, samt gode rutinar for tilflytting i kommunane/herada. I tidleg fase av prosjektet vil ein arbeida mykje med bustad, då det har vist seg å vera ei utfordring for tilflyttinga. Me har inngått eit godt samarbeid med Husbanken, Fylkeskommunen og Fylkesmannnen på dette viktige arbeidsfeltet. Det skal gjennomførast ei grundig analyse av bustadmarknaden i Hardanger, og det skal utarbeidast Strategiske bustadplanar for einskildkommunen/-heradet og regionen. Me skal og gjera ei stor tilflyttarundersøking som skal hjelpa oss i arbeidet med å få nye tilflyttarar til å trivast hjå oss. Dei første 2 åra vil det vera eit intern fokus der me vil arbeida mykje med bustad, inkludering og tilflyttingsrutinar. Dei to neste åra vil ein arbeida meir utadretta og forsøkja å målretta rekruttera nye innbyggjarar. Dei utflytta hardingane (hovudfokus 25 35 år) er viktige for oss, og me kjem til å senda helsingar til både jul og sommar. Me vil òg invitera til Hardangertreff for denne gruppa i 2012. I tillegg vil ein i samarbeid med Nav Eures gjera målretta rekruttering av visse yrkesgrupper som kommunane og næringslivet har trong for. Dei økonomiske råmene for Flytt til Hardanger er monaleg lågare i denne fasen av prosjektet, men engasjementet blant prosjektleiing og kommunar/herad er framleis stort. Målsetjinga er at etter prosjektslutt skal kommunane/herada i Hardanger ha innarbeidde gode rutinar som attraktiv bukommunar 1
Team Hardanger Etablerarteneste og Etablerarskulering Tiltaksarbeid og etablerarteneste har opp gjennom tidene hatt varierande fokus og varierande organisering i Hardanger. Siste 15 åra er det Hardangerrådet som har hatt hovudansvaret for dette, først med eigne tilsette, seinare med innleigd kompetanse. Frå 2010 har Hordaland fylkeskommune i samarbeid med Fylkesmannen og Innovasjon Norge lagt opp til at kvar kommune skal ha ei kompetent førstelineteneste til å rettleia nyetablerar i eigen kommune, og at Regionrådet skal ha eit opplegg for meir spesialisert kompetanse, samt ansvaret med å organisera etablerarskulen i Hardanger. Det er gjeve tilbod om formell utdanning i emnet etablerarrettleiing og alle kommunar og regionar i Hordaland har delteke. Me har i Hardanger etablert Team Hardanger, eit nettverk av alle kommunale og regionale etablerarrettleiarar, med Tone Søgaard i Ytre Hardanger Opplæring, Kvam, som koordinator. Målsetjinga er å nytta kvarandre sin kompetanse og få god rettleiing til dei framtidige etablerarane i Hardanger. Team Hardanger er godt i gang. I 2011 gjennomførte Team Hardanger prosjektet «Hardanger i Greve in Chianti» i Toscana Italia, der ordførarane, ungdomsdansarar, musikarar og 12 verksemder frå Hardanger deltok på studietur om gardsturisme og på ein regional matkulturfestival. Vidare arbeid etter dette er eit demokratiprosjekt ved Hardanger ungdomsråd, erfaringsutveksling av næringslivsaktørar og gjensidig reiselivsarbeid. Hardanger Næringsråd. Styret i Hardanger Næringsråd, stifta 8. juni 2011. Næringslivet i Hardanger har organisert seg kommunevis i eigne samarbeidslag med ulik samansetjing og føremål. Næringslaga/foreiningane/samskipnadane/ SMB-gruppa har no etablert Hardanger Næringsråd for samarbeid og utvikling over kommunegrenser. Hardanger Næringsråd er ein paraplyorganisasjon som vil arbeida for næringsutvikling på regionalt nivå, for heile regionen. Dei leiger sekretariathjelp frå Næringshagen i Odda. Hardangerrådet ser fram til samarbeid og innspel frå ei slik samla næringslivskraft i arbeidet med å skapa utvikling i Hardangerregionen. 2
Hardanger Ungdomsråd. For 2011/ 2012 er Vilde Hamre, Granvin ungdomsråd attvald som leiar i Hardanger Ungdomsråd(HU). Ny nestleiar er Karoline Hauge Stalheim, Eidfjord ungdomsråd. I 2011 gjekk mykje av tida og innsatsen med til å arrangera Aktivitetshelg i Øystese. Eit vellukka arrangement med ca. 90 deltakarar totalt. Sjølv om mykje kunne vore betre. Deltakande ungdommar etterspurde ny helg før arrangementet var ferdig, og no tek HU nye tak tak og planlegg ny aktivitetshelg til våren. Denne gong i Eidfjord. I 2011 har Vilde Hamre, Ingeleiv Andrea Midtun og Karoline Hauge Stalheim vore medlemmer av Ungdommens fylkesting, med sete i Bergen. HU deltok på Hardangerkonferansen 2011 i Øystese med eige innlegg. Vilde Hamre var innleiar men tok like godt med seg heile rådet på scena til eit intervju, der ungdommane fortalde kva behov dei har og kva som manglar. Særs vellukka, og har allereie gitt resultat. Skyss inviterte HU til dialogmøte. Hardanger Greve inviterer HU inn i arbeidet med det oppdrag at dei skal vidareformidla sin erfaring og læring i ungdomspolitisk arbeid og engasjement. Kontakten er knytt og HU skriv i desse dagar søknad om internasjonalt demokratiprosjekt, for å få Aktiv Ungdom og EU med i denne satsinga. I samband med Flytt til Hardanger og Hardangerlokk vart det utvikla eit forprosjekt som heiter Hardanger 2014. Eit kunst- og kulturprosjekt med målsetjing om å visa Hardanger som ein kulturstad både i eldre og moderne tid, med utgangspunkt i nasjonsbygginga kring 1814 og utover. Forprosjektplanen er utarbeidd av Vidar Skeie, tilsett i Hardangerlokk. Hardanger 2014 har til føremål å planleggje og gjennomføre delar av 200-årsjubileet for Noreg si Grunnlov i 2014 for Noreg, Vestlandet, Hordaland og Hardanger. Perspektivet vil vera samtid og framtid med bakgrunn i fortid. Hardanger 2014 skal initiera, samordna og marknadsføra prosjekt til jubileet. I 2011 har Kvam herad drive prosjektet, ved prosjektleiar Lars Erik Klafstad, på oppdrag frå alle Hardangerkommunane. Vidar Skeie har vor leigd inn som konsulent for følgja med i kva som skjer i Grunnlovsjubileet og å spela inn prosjektet Hardanger 2014 hos fylke og sentrale styremakter. Prosjektet bevegar seg no inn i ein ny fase, og er tilbake i Hardangerrådet iks. Hardanger 2014 skal gjennomførast, primært i samarbeid med etablerte organisasjonar og festivalar. Ungt entreprenørskap i Hardanger. Hardanger si framtida vil vera avhengige av at det vert skapt nye verksemder og arbeidsplassar. Til det treng me innovative innbyggjarar og satsingsvillige etablerarar eller det me kallar entreprenørar. Skal ein slik entreprenørskapskultur verta rådande i Hardanger, må det verta naturleg for den oppveksande generasjonen. I samarbeid med det nasjonale prosjektet Ungt entreprenørskap så har alle Hardangerkommunane/herada vedteke å ta del i eit 3 årig utviklingsarbeid med grunnskulane som arena. I UE Hardanger er 6 av 7 kommunar/herad i regionen med. Kvam herad har sitt eige entreprenørskapsarbeid i grunnskulen. Prosjektet starta hausten 2010 og frå hausten 2011 vert dette drifta av næringshagen i Odda ved prosjektleiar Olaf Hernes. Vidaregåande skular i Hardanger arbeider også aktivt med entreprenørskap og Odda vidaregåande skule er i front av dette arbeidet og vinn regionale og nasjonale prisar. 3
Distribuert Næringshage i Hardanger. Næringshagekonseptet i regi av SIVA har konkludert med at nye næringshagar ikkje vert oppretta, men at ein kan med utgangspunkt i ein etablert næringshage ha nodar /satellittar/avdelingar rundt om i eit naturleg distrikt. Våren 2011 vart det klart at både Kvam og Odda hadde miljø som var klare for å søkja om opptak til nytt Næringshageprogram. Målet er å utvikla ein distribuert næringshage for Hardangerregionen med sjølvstyrde einingar i dei kommunane som ønsker det. Som ein regional utviklingsaktør skal den distribuerte næringshagen setja dagsorden for regionens næringsutvikling. Ein næringshage er eit utviklings- og nyskapingsmiljø som skal ivareta interessene og behova til næringslivet og ivareta nyetablerarar og gründerar, og etablera møteplassar for regionalt næringsliv, verkemiddelapparat og samarbeidspartnarar. Dette skal styrka den kommunale utviklingskompetansen til dei involverte kommunane. Dei involverte miljøa så langt har vore: Fruktlageret i Øystese, Bioforsk Ullensvang, Kysnes Næringspark i Jondal, Næringshagen i Odda, aktuelle miljø i Eidfjord, Granvin og Ulvik Målsetjinga er at i 2012 er minst to næringshagemiljø i Hardanger tatt opp i nytt næringshageprogram som ein distribuert modell, og to andre miljø er i ferd med å verta klare for opptak. I 2020 er den distribuerte Næringshagen i Hardanger eit flaggskip i nasjonal samanheng. Hardanger Miljøfyrtårnordning. Miljøfyrtårnordninga i Noreg legg til rette for at verksemder i landet skal få fokus på miljøvennleg drift og organisering. Etter visse kriteriar kan verksemdene få status som Miljøfyrtårn og slik fortelja omverda at ein tek miljøarbeid på alvor. Hardangerrådet iks har ansvaret for å koordinera arbeidet i regionen og har utdanna 2 sertifisørar og kontakt med ein konsulent. Dette har både økonomiske og praktiske føremoner. Alle kommunane/herad i Hardanger er no medlem i stiftinga Miljøfyrtårn og har eigne kommunekontaktar. Målsetjinga for 2012 er å etablera eit prosjektarbeid saman med Hordaland Fylkeskommune, Hardanger Næringsråd og andre, slik at kommunane og mange verksemder i Hardanger ser verdien av å vera Miljøfyrtårnverksemd og sertifiserer seg. Dette er viktig for omdømebygginga av Hardanger. Kontakt Hardangerrådet iks for spørsmål Hardanger-Berlin Hardangerrådet er på vegne av Hardangerkommunane ansvarleg for artist-in-residence-ordninga Hardanger Berlin. Ordninga vart oppretta i 2009 og har avtale med huseigar ut 2014. Søknad om opphald vert lyst ut om hausten for opphald påfylgjande år. Som retningsgjevande regel vert det høve til eit opphald 1-3 månader pr. kunstnar. Det er fleksibilitet i ordninga når det gjeld lengde for opphaldet. Kunstarar som får tildelt opphald mottek eit stipend på 2500 kr pr månad, knytt til opphaldstida. Ordninga baserer seg på same modell som Bergen kommune nyttar og er lokalisert i same oppgang som AIR Bergen.. 4
Internasjonale Hardanger. a)samarbeid med Greve in Chianti, Toscana. Hardangerrådet bestemte i 2009 å auka fokus på generelt internasjonalt arbeid. I samarbeid med Hordaland Fylkeskommune vart det i 2010 utarbeidd ein søknad om bilateral kontakt med Regione Toscana i Italia. Etter 2 år med bli-kjent-aktivitet, samtalar og utveksling av erfaringar så må me koma vidare i samhandlinga. Det er no viktig å bli betre kjende med kvarandre sine kulturar. Hardangerfestival i Greve vart den neste utfordringa, gjennomført med stor suksess. Greve er ein hovudby for «Cittaslowrørsla» og ønskjer også å få til ein formell skriftleg samarbeidsavtale med Hardanger som region. Greve og Hardanger ser for seg å utvikla samarbeidet og utveksla erfaringar med kvarandre. Det er 3 område me er samde om å jobba vidare med: 1.Ungdom Aktive og engasjerte ungdommar kan dela sine erfaringar med kvarandre. 2.Næringslivsamarbeid Agrotourismo er utvikla for å vera til inntektsstøtte for bøndene, som ikkje kan leva av vin- / olivenproduksjon åleine. Toscana-området har snudd nedgang i landbruket med ljos i glasa og eit aktivt reiseliv. All intekt frå gardsturisme er gardsinntekt. Gardsrestaurantar serverer primært heimeprodusert mat og drikke. I Hardanger har me same småbrukar- situasjonen ved at bøndene må ha anna arbeid for å spe på gardsinntekta. Meir mangesysleri og innovative bruksområde for bønder vil kunna bidra til at nye generasjonar vil verta bønder. 3. Turisme Utvikle samarbeid mellom reiselivsaktørar i dei to regionane med målsetjing å vera turist hos kvarandre. b)japan Hardanger-Club; Med bakgrunn i eit reiselivssamarbeid mellom Hotel Ullensvang og Reisemål Hardanger Fjord og det japansk eigde selskapet Tumlare, har det utvikla seg ei kulturutveksling med fokus på Hardingfelespel mellom Hardanger og Japan. Hardangerrådet er deltakar i ein nystarta Japan Hardanger Club med føremål å få til vidare utvikling til felles nytte. Eit tiltak som er kome i gang er eit Hardingfeleinstitutt i Japan grunnlagt av Rio Yamase. Saman med RHF, Fylkeskommune og 4 musikkskular var Hardangerrådet iks,i tidsrommet 2. -15. mai 2011, vertskap to Japanske hardingfelestudentar i Hardanger for å læra meir felespel og forstå kulturen vår. Dei var utplukka i ein konkurranse og vil verta instruktørar i Japan. 5
Kommune-/ heradstyra i Hardanger vedtok i 2011 tilrådinga frå Hardangerrådet om å føra vidare prosjektet Samhandlingsreforma i Hardanger. Det lokalpolitiske samhandlingsutvalet for helsereforma (Hardangerrådet med tillegg ordførarar i andre deltakarkommunar) held fram som styringsgruppe med same oppgåve som i forprosjektet ( sjå vedtak 2010) Hardangerrådet har engasjert Hans Atle Soldal i Kvam vidare som saksansvarleg og rådgjevar for arbeidet Samhandlingseforma i Hardanger. Det er to nye lovverk og eitt nytt planverk som vil medføra store endringar i kommunalt ansvar og oppgåver: Ny folkehelselov; Forslag til ny helse- og omsorgslov; Nasjonal helse- og omsorgsplan (2011-2015). Samhandlingsreforma i Hardanger må forhalda seg til 2 helseføretak og arbeider med å førebu reforma i Hardangerkommunane. Det vert no arbeidd med tilrettelegging for reforma i kommunane med m.a. sjukeheimsplassar og med 3 Lokalmedisinske senter. Prosjektet har også etablert 3 delprosjekt med eigne prosjektleiarar om tema Folkehelseperspektivet, Allmennlegeordningar og Legevaktstrukturar. Voss kommune er deltakar i Folkehelseprosjektet og Legevaktprosjektet. Interkommunalt tenestesamarbeid i Hardanger. Rådmannsforum i Hardangerrådet har arbeidd med framtidige utfordringar for dei kommunale tenestene i ei tid med aukande krav til kompetanse og tenestekvalitet. Dei har sett under utgreiing fleire mogelege samarbeidsområde. Desse vil etter kvart koma med framlegg til kommunane/herada enten som delegert fullmakt eller til dei respektive kommune-/heradsstyra. Alle må ikkje vera med på alt og det er viktig at ulike felles tenestene vert fordelte mellom kommunane. Oppretta område er Hardanger Vassområde, Hardanger Miljøfyrtårnordning, IUA Hardanger (under vurdering), Samhandlingsreforma i Hardanger Områd under utgreiing er: Hardanger Landbrukskontor, Hardanger Friluftsråd, Hardanger Tilsynskontor/Plankontor, Hardanger Dokumentsenter, Hardanger Musikkskule, Hardanger skatteoppkreving. 6
Merkevare Hardanger Prosjektet vart arbeidd med frå 2004 og presentert våren 2005 på 1905-makeringa Streif. Målsetjinga er at Merkevareprofilen Hardanger skal styrkja ein sams identitet og gjera tilknytinga og profileringa av Hardanger tydelegare: *Ein paraplyprofil med målsetjing å styrkja regionen sitt omdøme og slik verta Hardanger si eige sterke merkevare. *Merkevareprofilen skal ikkje erstatta noverande merkenamn og logoar, men forsterka interessa for eit produkt ved tilknyting til namnet Hardanger. *Merket er difor diskré utforma, men tydeleg. Tilsvarande merking finn me t.d. på Svanen og Godt Norsk. Kommunane og Reisemål Hardanger Fjord tok dette merket i bruk nokså raskt og både festivalar og private verksemder har etterkvart byrja bruka Hardangerrosa som del av si marknadsføring. Merket er varemerkebeskytta i Patentregisteret. No ser me at andre regionar som Ryfylke og Sunnhordland også har skapt sine identitetsmerke. Men slike tiltak lever ikkje av seg sjølve og kontinuerleg marknadsføring og påmining er nødvendig. I 2011 har Helge Møller vore engasjert som Merkevareambassadør i Hardanger og held fram i 2012. Merkevare Hardanger har no totalt 120 lisenshavarar og er stadig under utbreiing. Hardingfela kunnskaps- og formidlingssenter i Hardanger. Hardanger og Voss Museum(HMV) har fått utfordring frå Hardangerrådet å jobba for eit eige internasjonalt Hardingfelesenter i Hardanger. Nasjonen Noreg og Regionen Hardanger har eit spesielt ansvar for å ta vare på Hardingfela og tradisjonane knytt til instrumentet. Men det er også viktig å sjå instrumentet og musikken i eit framtidig nasjonalt og internasjonalt perspektiv. HVM har etablert eit eittårig forprosjekt for å oppretta eit hardingfelesenter i Hardanger. Prosjektet er forankra i museumsmeldinga. Sentralt i dette er også Hardanger Spelemannslag, som er opptekne av formidling og nyskaping i hardingfelemusikken. Filmvennelege Hardanger. Vestnorsk Filmsenter(VNF) er ein organisasjon for filminnspelingar på Vestlandet med sete i Bergen. VNF vil gjerne fortelja om Hardanger som innspelingstad/location for film og TV, alt etter kva som skal skapast. Dersom Hardanger som region ønskjer å vera attraktiv som location vil mykje vera enklare dersom kommunane/herada i Hardanger er førebudde og innstilte på at dette er noko ein vil tilretteleggja for. Erfaringane med velvillige og kompetente lokale tilretteleggingar er svært gode og innspelingar vil også kunna gje regionen god marknadsføring ved ulike høve. Her er det altså spørsmål om Hardanger ved kommunane vil vera filmvennlege å ha klare strategiar på at dette er eit område ein vil vera aktiv deltakar i. Erfaringane er gode med dei direkte kontaktane filmbransjen har i Hardanger. Det vert mykje betre med ein uttala vilje og ein definert strategi, der kommunane vil framstå som attraktive locations med etablerte kontaktnett og gode rutinar. 7
Nasjonal Turistveg Hardanger og Nasjonal Turistveg Hardangervidda. Regionen Hardanger har vore med å utvikla Nasjonale Turistvegar sidan pilotperioden på 1990-talet og mange turistvegpunkt er etablerte i Hardanger. Hardanger er no tiltenkt å få 2 av 19 Nasjonale Turistveg-strekningar slik: NT-Hardangervidda Rv 7 Eidfjord- Haugastøl NT Hardanger: Rv 13 Låtefoss-Tyssedal-Kinsarvik FV 550 Utne-Jondal FV49 Tørrvikbygd-Norheimsund Fv 7 Steinsdalsfossen/Norheimsund-Granvin. I desse ligg konkrete planar om å byggja tilrettelegging ved Steinsdalsfossen, Vøringsfossen og Låtefossen for tilsaman 250 millionar kroner. Utfordinga er regional og lokal medfinansiering av ca 80 mill. kr frå Fylkeskommunen, Hardangerrådet og «fossekommunane/herada». Perioden 2012 2019 er planen for arbeidet i Hardanger. Også Rv 13 Skjervefossen og Fv 572 Granvin-Espeland-Ulvik har Hardangerrådet spela inn som ein del av Turistveg Hardanger. Regionalt Næringsfond Hardanger. Hordaland Fylkeskommune gjev Hardanger ein årleg sum som tilskot til næringsutvikling i regionen. I 2011 var det 3,4 mill kr, dels bundne og dels frie midlar. Dette fondet har eit styre på 9 personar og vert administrert av Hardangerådet iks. Kraftliner gjennom Hardanger - Midlar til avbøtande tiltak. Hardangerrådet iks har vore koordinator for regionen sin formelle kontakt med staten i samband med bygginga av 420 kv kraftline gjennom Hardanger. Hardangerådet iks og kraftlinekommunane har fått midlar til avbøtande tiltak for dette. Hardangerådet iks har vedteke handlingsreglar for sine midlar. Hardangerrådet iks, Kinsarvik 02.01 2012 Trude L. Rinaldo Konsulent Leiv Vambheim Dagleg leiar www.hardangerraadet.no H A R D A N G E R 8