Saksframlegg Sakshandsamar: Eva Nilsen Huke Arkivsaksnr.: 10/3813-5 Arkiv: K42 Plan for forvaltning av hjortevilt i Sogndal 2011-2015 * Tilråding: Forvaltningsutvalet vedtek plan for forvalting av hjortevilt i Sogndal 2011-2015 Vedlegg: 1. Framlegg til plan for forvaltning av hjortevilt i Sogndal 2011-2015 2. Merknader til plan for forvaltning av hjortevilt i Sogndal kommune 2011-2015 frå Gjert Heiberg dat. 12.01.2011 3. Høyringssvar frå Sogndal Sau og Geit på plan for forvaltning av hjortevilt i Sogndal kommune 2011 2015 innreg. 14.01.2011 4. Høyringsuttale frå Kaupanger Hovedgård til plan for forvaltning av hjortevilt i Sogndal kommune 2011-2015 innreg 18.01.2011 5. Referat frå valdansvarlegmøte 04.april 2011 Saksutgreiing: Vi har laga framlegg til forvaltningsplan for hjortevilt i Sogndal for perioden 2011-2015. Planen vart lagt ut på høyring med svarfrist i slutten av januar 2011. Det er kome utale frå Sogndal sau og geit, Kaupanger Hovedgård og Gjert Heiberg. Planen vart sendt ut til alle valdansvarlege før valdansvarlegmøte, og diskutert på valdansvarlegmøte. Sogndal sau og geit skriv at dei ynskjer at tiltak for å forebyggja skader på landbruksnæring voldt av hjortevilt må inn i plan vedkommande bruk av viltfond, pkt 6 mellom pkt c og d og meiner at det til dømes må kunne nyttast midlar til sending av kadaver til Bergen for å dokumentera at dødsårsaka er hjerneorm og at det kan vera økonomisk stønad til oppsetjing av hjortegjerde. Kaupanger hovedgård skriv at kommunen må vurdere røynsler med storvald og om bestandsplaner og storvald har ført til at forvaltninga har blitt meir grunneigarstyrt. Dei lurer på kva som må gjerast for at forvaltninga skal bli meir grunneigarstyrt. Dei meiner at kommunen må drive meir målretta avskyting og lurer på om fellingsresultatet er tilfeldig frå år til år. Dei meiner at avskytinga avviker sterkt frå målet. Dei lurer på korleis ein kan halde bestanden på dagens nivå om ein ikkje veit kva den er. Vidare ynskjer Kaupanger Hovedgård endringar m.o.t. hjorteutvalet fordi grunneigarane no er organsiert i storvald og dei meiner at hjorteutvalet fungerer dårleg. Dei peikar på at dei ved fleire høve har omtalt at dei ynskjer ei omorgansiering av hjorteutvalet. Kaupanger Hovedgård saknar vurdering av minsteareal i planen og meiner at minstearealet er sett for lågt i Sogndal no og reknar
med at minstearealet vil føre til kraftig reduksjon av stamma på sikt. Dei meiner at fellingsprosenten har gått ned dei seinare åra. Dei er redd kommunen skal miste kontrollen med kva type dyr som vert felt og meiner at risikoen for dette er størst i dei valda som ikkje er med i storvald. Vidare etterlyser dei omtale og vurdering av sett- hjort tala som vert samla inn kvart år og at ein omtale av sett-hjort vil auke forståinga for sett hjort og auke innleveringa av dette. Dei skriv og at kommunen skulle ha lagt fram konkrete tal for påkøyrsler og at kommunen skal ha ein strategi for å få ned tal påkøyrsler. Dei etterlyser omtale av strategi for samarbeid med vegvesenet. Dei meiner at grunneigarane er dei einaste som har gjort noko for å få ned tal påkøyrsler ved at dei driv med foring for å halde hjorten vekk frå vegen. Kaupanger Hovedgård ser positivt på at vi har jaktoppsyn i kommunen. Kaupanger Hovedgård foreslår at vi deler ut midlar frå viltfondet evt. set eit tak på viltfondet og reduserer fellingsavgifta. Gjert Heiberg skriv at kommunen må ha ei grunngjeving for kvifor bestanden kan vere på dagens nivå og at vi må hindre at vi får faste bestand av elg og rådyr fordi vi har så stor hjortestamme og fordi rådyr og elg er problematisk å ha i skogen på Kaupanger, og m.o.t. påkøyrsler. Han etterlyser bruk av sett-hjort og kristiserer kommunen for at vi ikkje har skrive noko om statistikk for påkøysler i planen. Han meiner at sett- hjort må seie noko om storleiken på bestanden og sammensetning av hjortestammen. Heiberg etterlyser statistikk over påkøyrde hjortar og forslag til tiltak for å få færre påkøyrsler. Han meiner at elg og vil vere ein betydeleg risiko ved påkøyrsler. Heiberg meiner at jakttida må kortast ned fordi lang jakttid gjer dyra oppjaga og vanskelege å jakte på i desember. Han er skeptisk til storvald og meiner at det er store sjanser for skeiv avskyting. Vidare vil han at kommunen skal skrive om fôring av hjort og kritiserer kommunen for å vere ensidig negativ til fôring. Han meiner at politiets arbeid i samband med saker knytt til fôring bør omtales. Heiberg skriver vidare at han saknar eit oversyn over viltfondet, kva det er nytta til og eit oppsett av kva det skal nyttast til i framtid. Han meiner vi skal nytte meir midlar til førebygging av trafikkskader t.d. viltgjerder og at vi bør opplyse om kostnadane til ettersøk av hjort etter trafikkskader slik at kostnadene kan samanliknast med investeringar for å få ned tal påkøyrsler. Han konkluderer med at planen må gjennomarbeidast og sendast på ny høyring. Til slutt kommenterer han at vald må oppgjevast i areal på næraste 100da. Vurdering: Vi har laga ein enkel plan som handlar om kva vi skal gjere for å oppnå våre mål framover og som gjev rom for dynamikken som gjeld i viltforvaltninga. Elg og rådyr : Vi skriv i planen at rådyr og elg bør, som ei naturleg utvikling, etablere faste bestand før det vert opna for jakt. I lov om viltet heiter det i 1 at: Viltet og viltets leveområder skal forvaltes slik at naturens produktivitet og artsrikdom bevares. Innenfor denne ramme kan viltproduksjonen høstes til gode for landbruksnæring og friluftsliv. Vidare i 3 Alt vilt, herunder dets egg, reir og bo er fredet med mindre annet følger av lov eller vedtak med hjemmel i lov. Ved vedtak om jaktbarhet og jakttider etter 9 skal det legges vekt på at arten produserer et høstingsverdig overskudd og at den har resurssbetydning. Det skal også legges vekt på jakt og fangsttradisjon i vedkommende område og på den skade viltet gjør. Vi meiner at krava til å opne for jakt ikkje er tilstades for elg og rådyr fordi vi ikkje har ein stamme som produserer eit høstingsverdig overskudd og har resurssbetydning og fordi vi ikkje har vesentleg skade p.g.a. elg og rådyr. Sett-hjort: er eit skjema som skal fyllast ut under jakta. På skjemaet skal det førast kva for type jakt som vert utført, på innmark eller utmark, tal jegerar med gevær og tal timar det vert jakta og kva kategori dyr og tal av kvar kategori som vert sett i tillegg til kva kategori og tal dyr som vert felt. Dette skal førast for kvar jakttur og gjev eit bilete av kva ein ser pr. dag jakta. Det gjev og oversyn over kva som vert sett og kva som vert felt av dette. Når ein får serier over 3 år eller meir får ein eit
uttrykk for om bestanden veks eller avtar og om kva fordeling ein har av kategori dyr. Ein ser og kor mykje ein tek ut av sette dyr. Ikkje alle innleverte skjema er av ein slik kvalitet at dei kan nyttast og nokre vald bryr seg ikkje med å føre sett hjort. Tala vert registrert i www.hjortevilt.no og kan nyttast av einkvar og serleg i samband med valda sin planlegging. Føresetnaden for å få noko nyttig ut av tala er at det er reelle og rette tal som vert lagde inn. Bestandsstorleik hjort: Sogndal kommune meiner vi må ha ein bestand som utgjer ein stor og god resurss for grunneigarane samstundes som vi prøver å få til eit akseptabelt nivå m.o.t.påkøyrsler og skade på innmark og skog. Vi jobber med å få på plass tiltak for å redusere tal påkøyrsler og tiltak for å minimalisere innmarksbeiting. Ingen av skogeigarane i kommunen har så langt meldt i frå om vesentlege skader på skog. Vi har etter eige ynskje og etter pålegg frå Direktoratet for naturforvaltning innført innsamling av sett-hjort data. Dette gjev oss ikkje oversyn over tal hjort men seier oss mykje om utvikling i bestand, relativ fordeling av hanndyr og hodyr, tal kalv pr. kolle osv. Vi kan gå inn i www.hjortevilt.no og sjå utviklinga av stamma dei siste åra for heile kommunen eller for deler av den. Vi har og data for tildelte løyve og felte dyr. Tal felte dyr har auka monaleg dei siste åra. Det har vore eit mål å ta ut rikelig med dyr for å halde bestanden på eit rimeleg nivå. Det vi kan gjere er å godkjenne bestandsplanar som har dette som mål og å ha dette som mål ved tildeling av fellingsløyve til vald utan bestandsplan. Vi gjer det både ved tildeling av tal dyr og ved fordeling på alder og kjønn. Vi kan og fylgje jakta opp med kontroll av om det er rette dyr som er felt. Storvald: Overordna myndigheiter har eit mål om at hjortevilt skal forvaltast av grunneigarane. For å få dette til har ein jobba mot større vald som tek ansvar for viltforvaltninga i sitt område og som utarbeider bestandsplanar for å nå sine mål. Storvalda får tildelt løyve for ein periode på tre fem år etter godkjent bestandsplan. Ein bestandsplan må vere i tråd med kommunen sine retningslinjer og storvaldet gjer ein avtale om uttak av dyr med kommunen. I Sogndal har ein i ein periode jobba målretta for å få organisert storvald. Det er no oppretta storvald i store deler av kommunen ( organiserer 80% av arealet) og dei fleste vald har hatt høve til å vere med. I Sogndal kommune har ein no Fjærland storvald, Sogndal storvald, Kaupangerhalvøya storvald, Kaupanger Hovedgård og Amble gård. Når mange mindre vald går saman i eit storvald må ein rekne med at det tek noko tid før heile organisasjonen fungerer etter intensjonen. Vi meiner det er for tidleg å evaluere storvald og bruken av bestandsplanar enno. Bestandsplan: skal utarbeidast av storvalda for å nå sine mål med forvaltninga av hjortestamma i sitt område. Kommunen har bidrege med kjøp av konsulenthjelp til storvalda til organiseringsprosessen og til utarbeiding av bestandsplanar. Når kommunen gjer endringar t.d. med minsteareal skal kommunen ta avtalen igjen og tildele fellingsløyve i tråd med minstearealet. Påkøyrsler: Vi har skrive i planen at tal påkøyrsler har gått ned. Vi har ikkje talfesta det. Vi har eit inntrykk av at tal påkøyrsler har gått ned fordi tal innmeldte påkøysler har gått ned. Vi er kjend med at fleire ikkje melder ifrå. Slik sett er talet påkøyrsler høgare enn det vi kan dokumentere og tala vi har etter innmelding til oss eller politiet vert ikkje fullstendige. Vi har over tid vore i dialog med Statens Vegvesen. Dei har vore på synfaring for å planlegge tiltak for å få ned tal påkøyrsler på Mannhellervegen. Statens Vegvesen er i gang med planlegging og intensjonen er at tiltaka skal kome på plass i løpet av 2011. Viltfondet: I tråd med gjeldande regelverk og etter skriv frå Direktoratet for naturforvaltning krev Sogndal kommune inn fellingsavgift for felte dyr. Denne er no kr. 350,- for felte vaksne dyr og kr. 210,- for felte kalv. Dette er det maksimale kommunen pr. dags dato kan krevje inn. Kommunen kan sjølv setje ein lågare sats. Sogndal kommune har nytta midlar frå viltfond til ettersøk etter påkøyrde hjort og til kommunale ettersøk. Vi har nytta midlar til å ha jaktoppsyn i jaktperioden og til innleige av
konsulent til organsiering av storvald og hjelp med utarbeiding av bestandsplanar. I tillegg har vi hatt eit arbeid i samarbeid med Statens Vegvesen for å sjå på tilhøva i samband med hjort i Kaupangerområdet der vi leigde inn konsulent frå Norsk Hjortesenter. Vi har og gjeve tilskott til medlemmer i Sogndal ettersøkslag og Sogndal hjorteutval som har vore på ulike kurs og tilskot til innkjøp av utstyr til Sogndal ettersøkslag. Vi deltek og i merkeprosjektet der vi har nytta viltfond til delfinansiering. Pr. dags dato står det om lag 393.000,- på viltfondet. Vi bør framover nytte meir midlar på kontroll av felte dyr. Det er og nyttig å sende t.d. hjorteutvalet og medlemar i styra i storvalda på kurs. Det er bra for kommunen å ha midlar på viltfondet fordi t.d. eit større tiltak kan vere kostnadskrevjande. Vi ynskjer ikkje å ta kostnaden med å sende sauekadaver til obduksjon ettersom vi er godt kjent med problemet med hjerneorm og dei problema som sauen vert påført av dette. Det kan vere aktuelt å gje tilskot til oppsetjing av hjortegjerde. Vi ynskjer ikkje å stimulere fôring av hjort og vil ikkje tilrå å gje tilskot til dette. Trekkruter. Omsynssoner : Det er serleg trekk ved Valeberg Vestreim og ved Mårkjettehola som er viktig. Dette må det takast omsyn til i kommuneplanen sin arealdel, slik at viktige trekkruter ikkje vert bygde ned. Hjorteutvalet: er grunneigarane sin organisasjon. Alle vald som ynskjer det er med på å velje representant frå si sone til hjorteutvalet. Etter ein stor omorganisering der mange mindre vald har gått saman i storvald har det ikkje vore nyvalg til hjorteutvalet. Dette vart teke opp på valdansvarlegmøte i 2010 der dei ynskte at dette skulle løysast i 2011. Temaet vart handsama på valdansvarlegmøte våren 2011 og møtet ba om at sitjande hjorteutval skulle legge fram framlegg til vedtekter til eit omorganisert hjorteutval og at det skulle gjerast val av medlemmer til hjorteutvalet på neste møte våren 2012. Vi forheld seg til grunneigarane sin organisasjon, og har så langt hatt eit godt samarbeid med hjorteutvalet og valdansvarlegmøter. Valdansvarlegmøte : på valdansvarlegmøte vert alle vald inviterte. Dette har vore eit dialogmøte mellom kommunen og valda og ein har teke opp ulike tema på desse møta. Fellingsprosent: er eit tal som viser kor mange dyr som vert felt i høve til kor mange fellingsløyve som vart utdelt. I Sogndal har fellingsprosenten ofte vore om lag 60%. Dei siste 5 åra har fellingsprosenten variert mellom 60 og 74 prosent. Det viktige ved forvaltninga er ikkje fellingsprosenten, men tal felte dyr. Ved tildeling av ulike kategoriar dyr til vald utan bestandsplan kan avskytinga bli skeiv ved at valdet prioriterer å ta ut ein bestemt kategori dyr. Vald med bestandsplan har påteke seg å ta ut prosentvis del av ulike kategoriar. Fôring av hjort. Sogndal kommune har hatt som mål å ha ein bestand av hjortevilt, i hovudsak hjort, som er tilpassa den naturlege næringstilgangen. Vi ynskjer ikkje fôring i kommunen fordi vi meiner at dette har mange negative sider. Vi ser likevel at det er svært mykje fôring i Sogndal. Fôring er omtalt i lov om viltet 46. Vilt må ikkje jages eller lokkes bort frå andres jaktområde. Fôring av vilt kan likevel skje som ledd i et planmessig viltstell. Fôring av hjort breier om seg fordi mange vil prøve å samle hjort i sitt terreng. Det er og uheldig i høve hjorten sin evne til å sanke fôr og rangordninga på ein fôringsplass vil ofte føre til at små kalvar ikkje slepp til. Vi meiner og at fôring ikkje er nyttig i høve til auka overleving eller kondisjon. På heile Vestlandet er hjortestamma i vekst og det skulle difor ikkje vere naudsynt å drive stor grad av fôring. Vi ser det og som problematisk å samle så mykje dyr på ein plass i høve sjukdom og smittespreiing Valdstorleik : Det var tidlegare svært mange små vald i kommunen. Organsiering i storvald har ført til ein monaleg reduksjon i tal vald. Kommunen ynskjer at grunneigarane skal samarbeide i store vald. Vi ynskjer ikkje å bruke vesentleg meir resursser på organisering no.
Kontroll av felling: Frå tid til anna får kommunen melding om at einskilde vald rapporterer feil i høve felte dyr. Vi vurderer å innføre kontroll av felling. Konklusjon: Vi kan ikkje sjå at det er innspel som bør inn i forvaltningsplanen. Planen blir lagt fram for forvaltningsutvalet utan vesentlege endringar.