FJELL KOMMUNE Temaplan for avfall

FJELL KOMMUNE Temaplan for avfall 2017-2025 Høyringsutkast

Fjell kommune Temaplan for avfall 2017-2025 Kontaktinformasjon: Postadresse: Pb. 184, 5342 Straume Telefon: 5509600 Nettside: www.fjell.kommune.no Epost: postmottak@fjell.kommune.no Styringsgruppe: komite for drift og forvaltning Sekretariat: Plan- og utbyggingssjefen Grafisk utforming: Kjell Andersland 1

Innhald Samandrag...3 1. Innleiing...4 2. Rammevilkår som påverkar avfallssektoren...5 3. Status for 2016....7 4. Vurdering av framtidige avfallstenester frå FjellVAR... 13 5. Kommunale strategiar innan avfallsfeltet... 15 6. Målsetjingar avfallsplan Fjell kommune... 17 7. Handlingsplan for perioden 2016 2025... 19 8. Litteraturliste.... 21 9. Vedlegg... 23 2

3 Samandrag

1. Innleiing 1.1. Bakgrunn og føremål FjellVAR skal på vegne av Fjell kommune utforme ny avfallsplan. Planen skal vere ein temaplan for kommunen. Den siste avfallsplanen for Fjell kommune vart laga som ein felles kommunedelplan for kommunane Sund, Fjell og Øygarden for perioden 1996 2000. Seinare har Sund kommune gått inn i det interkommunale avfallsselskapet BIR, medan FjellVAR og Øygarden kommune framleis har eit tett samarbeid på avfallsområdet. Denne regionen er i stadig vekst, samstundes som rammevilkåra innan avfallsfeltet har endra seg mykje sidan siste avfallsplan. I tillegg til endringar i strategiar og regelverk frå styresmaktene, er det også vesentlege endringar i høve til nabokommunar, marknadsaktørar og i høve til krav og forventningar frå abonnentane i Fjell kommune. Føremålet med planen er dermed å lage eit politisk forankra styringsdokument som gjev FjellVAR og kommunen naudsynte mål og strategiar til å halde ein stø kurs i planperioden. Juni 2016 vart det inngått ein intensjonsavtale om kommunesamanslåing av kommunane Fjell, Sund og Øygarden. Denne prosessen vert konkretisert vidare utover 2017. 1.2. Organisering og offentleg prosess Styret i FjellVAR er planeigar, medan komité for drift og forvaltning (KDF) i Fjell kommune er styringsgruppe for planarbeidet. Arbeidsgruppa har bestått av: Ernst Morten Einarsen, politisk vald saksordførar Lene Takvam, Fjell kommune Hanna Gjesdal, Fjell kommune Bjarne Ulvestad, dagleg leiar FjellVAR Espen Elstad, FjellVAR Reidar Seim, konsulent frå Albaran AS Arbeidsprogrammet for planen vart handsama politisk i Fjell kommune. Styringsgruppa legg framlegg til avfallsplan fram til politisk handsaming og utsending på høyring og offentleg ettersyn. Innspela vert vurdert av arbeidsgruppa, og eventuelt innarbeida i planen. Ved mindre endringar vert revidert plan lagt fram for styringsgruppa og deretter til kommunestyret. Ved vesentlege endringar vert planen lagt fram til ny høyring og deretter til slutthandsaming. 4

2. Rammevilkår som påverkar avfallssektoren 2.1. Internasjonal og nasjonal politikk på miljø- og avfallsområdet Politikken på miljø- og avfallsområdet vert i planperioden til den kommunale avfallsplanen truleg, og vonleg, prega av vidare omstilling mot det «grønne skifte», det vil seie eit samfunn der vekst og utvikling skjer innanfor naturen sine tålegrenser. Figur 1: Skjematisk framstilling av sirkulær økonomi (henta frå /1/) Endra rammevilkår som følgje av Noreg sine internasjonale forpliktingar og avtalar innan klima og miljø vil nasjonalt føre til nytt regelverk og endringar i eksisterande regelverk. Ut frå dagens framdrift vert det truleg først på slutten av planperioden at nye rammevilkår for alvor vert gjort gjeldande. FN sine klimaavtalar vil kunne gje høgare kostnader for utslepp av klimagassar. EU sin nye handlingsplan for «sirkulær økonomi» og endring av sentrale direktiv på miljø- og avfallsområdet vil medføre endra politikk og regelverk. Sirkulær økonomi handlar om å ta vare på brukte ressursar, gjennom ombruk, reparasjon og gjenvinning av material. EU har foreslått at 60 % av «municipal waste», det vil seie avfall frå hushald, og tilsvarande avfall frå næring, skal gå til materialgjenvinning innan 2025. Dette gjenvinningsmålet er under stadig diskusjon og kan bli sett høgare av EU og/eller Norske styresmakter i 2017. Regjeringa arbeider med ei stortingsmelding om sirkulær økonomi, og bransjen arbeider med å vise at på vegen mot lågutsleppssamfunnet spelar avfall- og gjenvinningsbransjen ei viktig rolle, jf. m.a. /3/. Kommunane sitt ansvar for å samle inn og behandle hushaldsavfallet er under press frå dei private avfallsaktørane, men det er enno ingen signal på at kommunane sitt monopol vert fjerne eller justert. Det er likevel eit endå større press på at kommunane i større grad skal konkurranseutsette avfallsbehandlinga. 5

2.2. Regelverk Forureiningslova med tilhøyrande forskrifter, regulerer kommunane sitt ansvar for innsamling, mottak og behandling av hushaldsavfall. Næringsverksemder har ansvaret for eige avfall som skal leverast til lovleg avfallsanlegg dersom det ikkje går til gjenvinning eller ombruk. Kommunane si handtering av hushaldsavfallet er sjølvfinansierande gjennom gebyr, regulert i avfallsforskrifta. Det vert elles vist til 3.2 om kommunal forvalting på dette område. EU har vedteke fleire direktiv knytt til avfallshandtering av avfall, og som også er gjeldande her til lands gjennom EØS-avtalen. Dei viktigsta direktiva er Rammedirektivet for avfall, Industridirektivet (regulerer utslepp frå avfallsforbrenning), direktiv om emballasje og emballasje avfall og direktiv for grensekryssande transport av avfall. Miljødivisjonen i EU-paralmentet har i januar 2017 lagt fram forslag om å auke gjenvinningsmålet til 70% materialgjenvinning i 2030. 2.3. Nasjonale målsetjingar Regjeringa la i 2013 frem ein ny avfallsstrategi: «Fra avfall til ressurs», /2/. Nasjonale mål er: Avfallsveksten skal vere vesentleg lågare enn den økonomiske veksten Mengda avfall til gjenvinning skal være 80 % Farleg avfall skal takast hand om på ein forsvarleg måte Mengda som oppstår av ulike typar farleg avfall skal reduserast innan 2020, samanlikna med 2005 nivå Sittende regjering har startet arbeidet med ein ny avfallsmelding i 2016. Det er varsla at også denne vil leggast fram i 2017 med strengare føringar for avfallsområdet. 2.4. Lokale rammevilkår I samband med planarbeidet er følgjande eksisterande planar gjennomgått: Regional klima- og energiplan for Hordaland for perioden fram til 2030 vedteke av fylkeskommunen. Energi-, miljø og klimaplanen for Fjell kommune or perioden 2009 2012. Kommunale energi- og klimaplan til Øygarden for perioden 2011 2016. Samfunnsdelen av kommuneplanen til Øygarden for perioden 2014 2022. Ingen av desse planane har målsetjingar utover dei nasjonale målsetjingane som er relevente å ta med seg vidare i dette planarbeidet. Strategi Fra avfall til ressurs Avfallsstrategi Den nasjonale avfallsstrategien framhevar ein del område som vert sett på som spesielt viktige. Dette gjeld mellom anna auka satsing på ombruk av tekstilar, materialgjenvinning av plast, reduksjon av matsvinn og stimulering til materialgjenvinning av byggavfall. 6

3. Status for 2016 3.1. Organisering av avfallstenestene i regionen Fjell kommune delegert den operative delen av dei kommunale avfallspliktene til Fjell vatn, avlaup og renovasjon as (FjellVAR), som er eit aksjeselskap eigd 100 % av Fjell kommune. I følgje kommuneplanen vurderer Øygarden kommune også eit kommunalt aksjeselskap for VAR-tenestene. I Øygarden kommune er det avdelinga teknisk drift og service som er ansvarlig for avfallsinnsamlinga frå hushalda i kommunen. Dei samarbeider likevel mykje med FjellVAR og har mange felles løysingar og kontraktar. Sund kommune har skipa tilsvarande kommunale aksjeselskap som Fjell kommune innan vatn og avløp, medan dei lovpålagte delane av avfallshandteringa er delegert til BIR Privat AS. Sund kommune er medeigarar i BIR AS. FjellVAR har inngått ein intensjonsavtale med BIR om samarbeid på fleire område, m.a. innan felles innkjøp og felles innsamlingskontrakt, den siste saman med Sund og Øygarden. Utvida samarbeid gjer mulighet til å hauste stordriftsfordelar der dette er til gunst for partane, samstundes som kommunane står fritt til å styre renovasjonen for å nå eigne mål. Tabell 1: Oversyn forvaltingsoppgåver innan avfall og gjenvinning Lov / Forskrift - Oppgåve Ansvar / løysing Fjell Forureiningslov 29 Forureiningslov 30 Forureiningslov 34 og kapittel 15 i Avfallsforskrift Forureiningslov 35 og 36 Kommunen skal ha behandlingsanlegg for hushaldsavfall og avløpsslam Plikt til innsamling av hushaldsavfall mv. Eventuelt kommunal forskrift som regulerer dette. Fastsetjing av gebyr for tenestene. Justert regelverk frå 1.1.2015. Oppsetting og tømming av avfallsbehaldarar på utfartsstadar og opprydding av avfall Delegert FjellVAR Løyst ved eksterne kontraktar Delegert FjellVAR Eksterne kontraktar. Forskrift forvalta av FjellVAR Gebyr og prisar fastsett kvart år Politisk vedtak Fjell kommune v/plan og utbyggingssjefen 3.2. Kommunal forvalting på forureiningsområdet I 2004 vart Forureiningslova endra med nye avfalls definisjonar. Avfallet vart då delt inn i hushaldsavfall og næringsavfall. Forureiningslova definerer no hushaldsavfall som «avfall frå private hushald, inkludert større gjenstandar som inventar og liknande», og næringsavfall som «avfall frå offentlege og private verksemder og institusjonar». Forureiningslov 37 Pliktige til å ta stilling til opprydding av avfall. Dekke kostnader eller gje forureinar pålegg om opprydding. Fjell kommune v/plan og utbyggingssjefen 7 I tabellen nedanfor er ein gjennomgang av ein del av dei kommunale forvaltingsoppgåver innan avfall og forureining, og statusen for dette i Fjell. Ei komplett liste er i vedlegg, punkt 10.1.

3.3. Utvikling i folketal og avfallsmengder Fjell er ein kommune med ein folketalsauke som ligg godt over landsgjennomsnittet. Figuren nedanfor viser registrert utvikling perioden 2004 2016, og vidare forventa vekst ut frå ein årleg vekst på 2,5 % for Fjell kommune. Denne verdien er også nytta i kommunedelplan til Fjell for vassforsyning og avlaup / vassmiljø, og er ein verdi som er i større grad enn prognosane til SSB tek omsyn til lokale rammevilkår som t.d. overordna arealplanar og nytt Sotrasamband. Den prosentvise veksten frå 2004 til 2025 er 60 %, og kommunen har passert 25 000 innbyggjarar i 2016. Dersom ein legg til grunn same prognose som SSB for vekst i avfallsmengde nasjonalt, /4/, vert gjennomsnittleg årleg auke ca. 2,8 % for perioden 2015-2020. Dette gjev forholdsvis store utslag for ein kommune som Fjell som også har ein sterk vekst i folketalsmengda. For å «dempe» dette, vert det i figuren under også vist eit alternativ med 1,0 % årleg vekst for perioden 2015 2025. Ut frå prognosane vil totalmengda hushaldsavfall i 2025 ligge mellom 15 000 18 300 tonn/år, dvs. ei auke på 4 500 8000 tonn/år samanlikna med 2015. Sjølv med jamn vekst i fokemengda har dei totale avfallsmengdene i perioden 2004-2016 gått litt opp og ned, så den framtidige veksten er såleis også usikker. Innan avfallssektoren får ikkje veksten dei same utslaga som for andre sektorar, t.d. vatn og avløp, sidan infrastrukturen i stor grad kan tilpassast veksten utan at einingskostnadane aukar i særleg grad. Men for element som alt i dag har pressa kapasitet, slik som gjenbruksstasjonen på Straume, vil folkeveksten i seg sjølv gje behov for å auke kapasiteten for mottak av grovavfall. Folkeveksten gjev også endringar i bustadstrukturen i retning av ein høgare andel fleirfamiliehus, blokker mv, noko som vil medføre overgang frå behaldarar til andre typar oppsamlingsløysingar, som t.d. nedgravde konteinarar. Tabell 3.4 på neste side syner fordelinga av avfallet FjellVAR hentar inn og mottek frå hushalda i kommunen. I 2016 hamna FjellVAR totalt med ein gjenvinningsgrad på 98 %. I dette ligg det at 98 % av avfallet som vert handtert av selskapet vert gjenbruk direkte via ombruksbua eller vert til nye material eller energi. Under 2% av avfallet gjekk til deponi. Figur 2: Folketalsutvikling frå 2004 og prognose til 2025 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000-0 20 000 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Figur 3: Registrert mengde og prognose for hushaldsavfall totalt (tonn/år) Årleg auke 2,8 % Årleg auke 1,0 % 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 8

3.4. Hushaldsavfall Avfallsmengder og struktur Tabell 2: Avfallsmengder totalt 2016 Tonn/år Kg/innbyggjar Materialgjenvinning innsamling 3 233 129 Materialgjenvinning gjenbruksstasjon 1 888 75,5 Restavfall energi 5717 228,6 Restavfall deponi 212 8,4 Mengder totalt: 11050 441 Materialgjenvinning: 46 % Gjenvinningsgrad inkl. energigjenvinning: 98 % Tabell 3: Innbyggjarar, struktur og abonnentar 2016 Kommune Innbyggjarar 1.1.2017 Areal, km2 Busett i tettstad Tal abonnentar hushald Tal abonnentar hytter Fjell 25 204 148 73 % 10 248 1618 9

Figur 4: Fordeling av avfallstypar levert Straume gjenbruksstasjon 2015/2016 3.5. Hente- og mottaksordningar hushaldsavfall Det er henting av følgjande fraksjoner heime hjå hushaldsabonnentane: Matavfall i behaldar. Restavfall i behaldar. Papir/papp/drikkekartong i behaldar. Plastemballasje i sekk. Glas-/metallemballasje vert samla inn frå returpunkt. Både returpunkta, og mottaka for hytteavfall krev tilsyn og opprydding fordi det ligg avfall utanfor behaldarane. Anna avfall 9 % CCAimpregnert 7 % Restavfall 31 % Fjell har ein gjenbruksstasjon på Straume som vert drifta av Fjell- VAR. Til denne stasjonen kan alle typar avfall frå hushalda i Fjell leverast. Hushald som bur i Øygarden kan også levere dit. Det er brukarbetaling ved stasjonen, der betalinga er differensiert etter leverte mengder kubikkmeter. Næringsdrivande, og eventuelle innbyggjarar frå BIR kan levere etter eigne satsar. Stasjonen er open kvar dag frå måndag laurdag med langope i 2 dagar. Trevirke - blandet 44 % Hageavfall 9 % 75 % av avfallet levert gjenbruksstasjonen er enten restavfall eller trevirke. Dei andre fraksjonar utgjer kvar mindre enn 10 %. 10

3.6. Eksisterande behandlingsløysingar Tabellen til venstre oppsummerer behandlingsløysingane for avfall frå henteordninga og returpunkta. I vedlegg, punkt 9.2 er eit komplett oversyn pr. 2016. Fraksjon Anlegg og behandlingsmåte frå 2016 Restavfall: Vert levert BIR Avfallsenergi i Rådal for energigjenvinning eller til Norsk gjenvinning i Knarvik. Matavfall: Vert tørka og lasta om på anlegget til Norsk Gjenvinning, og deretter frakta til biogassanlegg. Papir/papp mv: Vert levert til Th Paulsen i Bergen for sortering i ulike kvaliteter. Materialgjenvinning. Plastemballasje: Glas-/metall-emballasje Tekstilar Vert levert til Th Paulsen i Bergen som pressar plasten og leverer vidare til Grønt Punkt syter for materialgjenvinning. Vert samla inn i samarbeid med BIR Transport som syter for omlasting og transport til Norsk Glasgjenvinning. Alt går til materialgjenvinning. Avtale med Fretex som utplasserer returpunkt og hentar tekstilar mv som går til ombruk / materialgjenvinning. 3.7. Kort vurdering av innsamlingsordningane FjellVAR har dei siste åra gjennomført plukkanalysar på innsamla avfall, samanlikna effektiviteten av ordningane i regi av Avfall Norge, og fått gjennomført ei kundekartlegging, jf. rapportane /5/, /6/ og /7/. FjellVAR har sidan 2006 samanlikna sin drift med mange andre renovasjonsselskap i Noreg for å måle prestasjonsnivå. Desse Benschmarkingene er gjort med bakgrunn i resultat i 2006, 2010, 2012 og 2015. Det er i samband med planarbeidet også gjort nokre enkle samanlikningar på mengdene kjeldesorterte avfallstypar som er samla inn. Følgjande kan konkluderast frå dette: Innsamlingsordninga til FjellVAR er meir effektiv, og har ein høgare del nøgde kundar enn landsgjennomsnittet. Plukkanalysar viser likevel at det er ein nokså høg del matavfall i restavfallet, noko ein forholdsvis låg innsamlingsgrad av matavfall støttar opp om. Kommunen har også eit potensiale for betre innsamling av papir/papp og glas/metall. Kommunen har høgare innsamlingsgrad av plastemballasje enn nabokommunane. Kundekartlegginga syner at brorparten av kundane er fornøyd med arbeide som FjellVAR gjer. Einskilde element er dei likevel misnøgd med, som mykje kø og trafikk ved gjenbruksstasjonen, og at dei er usikre på kvar avfallet endar opp. 11

12

4. Vurdering av framtidige avfallstenester frå FjellVAR 13 4.1. Innleiing Signal frå EU indikerer at det vert meir fokus på å utnytte ressursane i avfall dei neste ti åra. Sjølv om norske styresmakter ikkje har så tydelege mål innan avfallssektoren, så indikerer likevel fokuset på til dømes matavfall, plast og tekstilar i den siste avfallsstrategien eit mål om betre utnytting av ressursane i avfallet. 4.2. Justeringar i hentesystem Kommunen har i dag følgjande hentefrekvensar: Matavfall: Restavfall: Papir: Plast-emballasje: Innsamling i behaldar. Kvar veke i månadane juni, juli og august. Kvar 2.veke resten av året. Innsamling i behaldar kvar 2.veke heile året. Innsamling i behaldar kvar 4.veke heile året. I same behaldar kan også papp og drikkekartong leverast. Innsamling i gjennomsiktig plastsekk kvar 4.veke heile året for begge kommunar. I samband med avfallsplanen er det vurdert ulike justeringar i henteordningane. Ut frå vurderingane er det konkludert med følgjande: Avfallstypar og hentefrekvens vil halde fram uendra, men fokusere på høgare innsamlingsgrad, m.a. gjennom tilbod om sentrumshenting. I høve til glas/metall og tekstilar vil ein i samarbeid med andre optimalisere løysingane med returpunkt. Sidan alle behaldarar er merka med elektronisk brikke, vil det bli vurdert tilsvarande system for gebyrdifferensiering, der abonnentane betalar etter kor mange gonger i året dei ønskjer å setje ut behaldaren for tøming. Elles vil det ut frå målsetjingane bli fortløpande vurdert endringar gjennom planperioden. 4.3. Matavfall / heimekompostering I plukkanalysar er det påvist ein forholdsvis høg del matavfall i restavfall, i tillegg til at innsamlingsgraden for matavfall ikkje er så høg samanlikna med andre kommunar. Det er påpeika følgjande mogelege årsaker til dette: A. Tilsyn har vist at ein del abonnentar med avtale om heimekompostering ikkje er så påpasselege med å sortere ut matavfall. B. Innflyttarar som kjem frå område utan utsortering av matavfall, og har liten røynsle med dette. Ut frå dette er det konkludert med følgjande tiltak for å redusera mengda matavfall i restavfallet: Alle nye som flyttar inn i kommunen vil få ei «startpakke» med informasjon om korleis sortere best mogeleg, og denne informasjonen vil om naudsynt også vere på fleire språk. Rabattordninga for heimekompostering skal vurderast nærare, og tilpassast nytt gebyrsystem. Heimekompostering skal oppmuntrast gjennom gunstige prisar på kompostbinge, gratis kurs, gratis tilgang på strø mv. 4.4. Hytteavfall og returpunkt I utgangspunktet bør samleplassar for hytter og returpunkt for glas/metall lokaliserast på ulike stadar sidan dei har ulike funksjon. Returpunkta, som i hovudsak er retta mot hushalda, bør plasserast på sentrale stadar der flest mogeleg passerar i samband med andre gjeremål. Samleplassane for hytter bør som hovudregel plasserast i nærleiken av hytteområde, og helst bak bom, eller i det minste utanfor dei meir trafikkerte områda. Dette for å unngå misbruk / forsøpling av desse. Det vert foreslått følgjande tiltak: Utvikle returpunkt for levering av glas-/metallemballasje og brukte tekstilar for å auke innsamlinga. Lokalisering av punkta vert vurdert løpande. Lokalisering og utforming av samleplassanefor hytteavfall skal vurderast, i tillegg til at det skal vere eigne einingar for papir/papp og glas/metall på dei punkta det er mogleg. Hytteabonnentane skal kunne levere grovavfall til gjenbruksstasjon på same vilkår som hushalda. 4.5. Gjenbruksstasjon mottak av grovavfall og farleg avfall På dagens gjenbruksstasjon på Straume oppstår det ofte køar på grunn av for liten kapasitet. Følgjande tiltak vert fremma: Eksisterande gjenbruksstasjon på Straume vil med utbygging etter godkjent reguleringsplan (2015) få dobla areal og vesentleg større trafikk-kapasitet. I samarbeid med dei andre kommunane i regionen vil det i løpet av planperioden bli vurdert behovet for ein gjenbruksstasjon til, som også kan fylle andre funksjonar, t.d. innan omlasting. For å ha betre kontroll med kven som leverer avfall til gjenbruksstasjonen, er det berre dei som kan syne eit eit kundekort som fårlevere avfall til vilkåra for hushalda i Fjell og Øygarden. Besøkjande utan eit slikt kort, til dømes næring, må betale etter høgare satsar. Det skal i planperioden utgreiast eit tilbod om henting av grovavfall, farleg avfall og eventuelt hageavfall hjå abonnent. For å hindre at farleg avfall endar opp i restavfallet, skal det gjevast målretta informasjon ved mottak på gjenbruksstasjon.

4.6. Behandlingsløysingar Som det går fram av gjennomgangen i punkt 3.6, skjer avfallsbehandling utanfor kommunen på grunnlag av eksterne kontraktar. Dette er ei fleksibel løysing som også er tenkt vidareført i planperioden, men der logistikken kan betrast. FjellVAR vil vektleggje meir lokale løysingar der det er føremålstenleg, og konkurransedyktig på pris. Følgjande føringar og tiltak vert fremma: Ekstern avfallsbehandling vert hovudløysinga også i planperioden. Det skal utgreiast nærare om det er tenleg for FjellVAR å etablere ein omlastestasjon for omlasting av avfallstypar som restavfall, matavfall, papir/papp og eventuelt andre fraksjonar ut av regionen. Det vert likevel fortløpande innanfor regelverket for innkjøp bli vurdert offentleg-privat eller offentleg-offentleg samarbeid som eit alternativ til løysingane for avfallsbehandling over. For avfallstypar som høver til dette vil det fortløpande bli vurdert forbehandling eller sluttbehandling i kommunen sitt nærområde. Knusing og kompostering av hageavfall, der produsert jord kan hentast av abonnentane, er døme på dette. 14

5. Kommunale strategiar innan avfallsfeltet 5.1. Innleiing Under dette punktet vert det vurdert tiltak innan område som det er meir naturleg at Fjell kommune har ansvaret for å vurdere og gjennomføre, men då i eit nært samarbeid med FjellVAR som fagspesialist. 5.2. Framtidig organisering av avfallstenestene For Fjell kommune kan det vere følgjande alternative løysingar for framtidig organisering av avfallsområdet: I. Gjennom det kommunale aksjeselskapet FjellVAR som i dag. II. Medlemskap/eigarskap i BIR AS, slik som Sund kommune. III. Ulike former for interkommunalt samarbeid med Øygarden og eventuelt Sund, eller tilsvarande «fusjon» etter ein kommunesamanslåing. Inntil vidare vert organiseringa etter alternativ I over. I samband med vurderinga rundt samanslåing av kommunane Sund, Fjell og Øygarden vil også organiseringa av avfallsfeltet vere eit tema. 5.3. Revisjon av kommunal avfallsforskrift mv. Den kommunale forskrifta om innsamling av avfall frå 2005 er blitt lite tenleg, spesielt i høve til den utviklinga med overgang til fleire fleirfamiliehus / blokker og kombinasjonsbygg med leilegheiter og næring i same bygg. Denne utviklinga gjer det m.a. stadig meir aktuelt med bruk av nedgravde einingar. Ein annan grunn for revisjon er at forskrifta frå 2005 er forholdsvis detaljert, og med ein del innhald som ikkje har behov for forskriftsfesta regulering. Kommunal forskrift for innsamling av avfall skal reviderast. Det skal innførast ny modell for avfallsgebyret som best mogeleg oppfyller prinsippet om at den som forureinar skal betale. Det skal lagast ei renovasjonsteknisk norm eller rettleiar som skal gje utbyggarar klare rammer, og som skal fremja estetiske og einsarta innsamlingsløysingar, jf. rettleiar frå Avfall Norge. Framlegg til renovasjonsteknisk norm vil følgje planen ved høring og slutthandsaming. 5.4. Kommunal forvalting Gjennom avfallsplanen og lokal forskrift om innsamling av avfall avgjer Fjell kommune kva for oppgåver FjellVAR skal ha i framtida og kva for oppgåver FjellVAR ikkje skal handtere. Det vert forventa at kommunen ønskjer ei tilsvarande fordeling av forvaltingspliktene som i dag, jf. gjennomgangen i punkt 3.2, og vedlegg, punkt 9.1. Kommunen vil i samarbeid med FjellVAR finne tenlege løysingar for opprydding av herrelaust avfall, marin forsøpling mv. Dette må sjåast i samanheng med ei eventuell endring i regelverket for å dekke denne typen opprydding over avfallsgebyret, jf /8/ 5.5. Kommunen som avfallsprodusent Fjell kommune har ca. 1400? tilsette, og det er diverre ein viss variasjon i tilbodet om kjeldesortering på den einskilde tenestestad. Kommunale verksemder skal såleis «feie for eiga dør» ved å kjeldesortere eige avfall, og arbeide for avfallsforebygging og ombruk i eiga verksemd. Kommunale verksemder skal lage planar/rettleiarar for ulike tenestestader slik som skular/barnehagar, helse og innan administrativ verksemd med sikte på redusere mengda restavfall. Der dette er praktisk mogeleg skal kjeldesorteringa omfatte dei same avfallstypane som i husstanden. Alle kommunale verksemder skal ha rutinar for handtering av farleg avfall og EE-avfall. Fremje avfallsforebygging og kjeldesortering gjennom dei kommunale innkjøpsrutinane. 5.6. Avfallsforebygging og ombruk Avfallsforebygging kan skje gjennom endra produksjonsprosessar, endra forbruksmønster og redusert forbruk. Som kommunal verksemd kan ein påverke dette gjennom eit spesielt fokus på dette i innkjøpsrutinar. Det er meir ressurskrevjande å produsere nye produkt enn å bruke produkta om att. Fjell kommune og FjellVAR skal leggje til rette for auka ombruk for brukbare gjenstandar og tekstilar som i dag vert levert som avfall. FjellVAR skal gjennom informasjonstiltak og tilrettelegging for heimekompostering medverka til redusert mengde matavfall i restavfallet. Utvikle eit læringskonsept for skular for å fremje avfallsforebygging og ombruk. Vurdere å tilbod om bruktmarknad / reparasjon ved gjenbruksstasjon. Samarbeide med, og støtte lokale verksemder som driv med bruktmarknad og reparasjon, eller som legg til rette for byteordningar / reparasjon av sportsutstyr og syklar. 15

16

6. Målsetjingar avfallsplan Fjell kommune 6.1. Hovudmål Fjell kommune skal vere leiande i fylket på sirkulær økonomi innan avfallsområdet. 6.2. Delmål A. Minst 60 % materialgjenvinning av avfallet frå abonnentane i kommunen innan utgangen av 2025. B. Minst 60% materialgjenvinning av avfallet frå den kommunale verksemda innan utgangen av 2025. C. Det skal være lett for hushalda å levere overflødige gjenstandar til ombruk og levere farleg avfall og EE-avfall. D. FjellVAR skal vere blant dei 5 beste i Avfall Norge sin benchmarking når det gjeld effektivitet og nøgde kundar. E. Kommunen og FjellVAR skal ha effektiv handtering av forsøplingsaker og «herrelaust avfall». F. Kommunen og FjellVAR skal vere ein pådrivar for regionalt samarbeid på avfallsfeltet. G. Kommunen og FjellVAR skal setje fokus på avfallsforebygging, m.a. i høve til å redusere matsvinnet frå hushald og kommunal verksemd i høve til dagens nivå. H. Det skal innførast gebyrmodellar og incentivsystem som stimulerer til mindre avfall og auka kjeldesortering. I. Ved reguleringsarbeid og byggeprosjekt skal planlegging av infrastruktur for avfallshandtering inn i ein tidleg fase. Renovasjonsteknisk norm er rettleiar for planarbeid. 17

18

7. Handlingsplan for perioden 2016 2025 Mål Område Tiltak Ansvar Frist A: Minst 60 % materialgjenvinning Materialgjenvinning / gjenbruksstasjon Optimalisere henteordning: FjellVAR Løpande vurderingar - A1:Startpakke til alle nye abonnentar med info om kjeldesortering - A2: Eige tilbod om sentrumshenting av? Strategisk plasserte returpunkt for glas/metall, tekstilar mv: FjellVAR 2017/2018 - A3:Samlokalisering, butikkar mv - A4: Gjere avtalar med grunneigarar Hytteavfall FjellVAR Løpande vurderingar - A5: Vurdere lokaliseringa av samleplassar. - A6: Gje tilbod om levering av glas/metall og papir - A7: Tilbod mottak gjenbruksstasjon for hytter. A8: Oppgradere gjenbruksstasjonen i Lonavegen FjellVAR 2017/18 A9: Vurdere ny stasjon nord i kommunen for gjenbruksstasjon, omlasting og «lettare» behandling, som t.d. tiltak A12. FjellVAR / kommunen 2020 A10: Vurdere tilbod om henting av grovavfall, farleg avfall og hageavfall hos abonnenten FjellVAR 2017/2018 A11: Mottak ved gjenbruksstasjon av kasserte plastbåtar kortare enn 5,5 m. FjellVAR 2017 A12: Lokal knusing / kompostering av hageavfall FjellVAR 2020 B: 60 % mat.gjenv. kommune C: Ombruk, farleg avfall og EE-avfall Materialgjenvinning Drift gjenbrukstasjon og informasjon B1: Lage plan / rettleiarar med auka kjeldesortering for skular mv, helsebygg og administrasjon Kommunen / FjellVAR Frå 2017 B2: Innføre kjeldesortering med same omfang som abonnentane der dette er høveleg. Kommunen Frå 2018 C1: Betre kontroll / info ved levering til gjenbruksstasjon FjellVAR Fort-løpande C2: Tilby bruktmarknad / reparasjon ved gjenbruksstasjon FjellVAR 2018/2019 C3: Informasjon til abonnentane om tilbod om levering farleg avfall og EE-avfall FjellVAR Fort-løpande Adm og forvalting D1: Ny kommunal forskrift om avfall med renovasjonsteknisk norm. FjellVAR / kommunen 2017 19 D: Effektivitet og nøgde kundar E: Forsøpling Informasjon D2: Innføre app el.l. med tøme-kalendar, oppdateringar. Vere aktive i sosiale medium FjellVAR Fort-løpande Gjenbruksstasjonar D3: Utviding av gjenbruksstasjon og vurdering av ny gjenbruksstasjon (som A8 / A9). FjellVAR 2018 og utover Organisering og samarbeid D4: Vurdere meir effektive metodar for innsamling og behandling. FjellVAR Fort-løpande Kommunal forvalting E1: Innføre effektive prosedyrar / metodar for sakshandsaming og opprydding av herrelaust avfall. Kommunen / FjellVAR 2017

Mål Område Tiltak Ansvar Frist Avfallsbehandling F1: Vurdere offentleg/privat eller offentleg / offentleg samarbeid innan omlasting / behandling FjellVAR Ca. 2020 F: Pådrivar regionalt samarbeid Gjenbruksstasjon F2: Vurdere ny gjenbruksstasjon i tillegg til Lonavegen (som D3). FjellVAR 2020 Kommune samarbeid F3:Vurdere avfallsorganisering ved eventuell kommunesamanslåing Kommunen / FjellVAR 2017 / 18 Fagsamarbeid F4: Innkjøpssamarbeid med andre interkommunale selskap innan avfall FjellVAR 2017- Informasjon G1: Generell info om korleis redusere avfallsmengdene FjellVAR Fort-løpande Innkjøp G2: Minimere avfall gjennom kommunale innkjøp Kommunen Fort-løpande G: Avfallsforebygging, matsvinn og ombruk H: Gebyr og incentiv I: Planlegging infrastruktur Undervisning og G3: Utvikle eit læringskonsept for skular FjellVAR / kommunen 2018/ 2019 opplæring Undervisning og opplæring G4: Støtte / oppmuntre: - Bruktmarknader / reparasjon - Byte / reparasjon syklar / sportsutstyr/møblar FjellVAR Fort-løpande Adm og forvalting H1: Vurdere ny gebyrmodell basert på automatisk tømeregistrering og som stimulerer til auka FjellVAR / kommunen 2018 heimekompostering Gjenbruksstasjon H2: Vurdere justering av modellar for kontroll / betaling ved levering til gjenbruksstasjon FjellVAR Fortløpande Styrings-dokument I1: Utforme og vedta renovasjonsteknisk norm Kommunen / FjellVAR 2017 Kommunal planlegging I2: Setje krav om etablering av infrastruktur for avfall ved reguleringsplanar Kommunen Frå 2017 Tiltaka i avfallsplanen er tenkt gjennomført innanfor eksisterande budsjett både for kommunen og FjellVAR. Med omsyn til investeringar, vil ei utviding av gjenbruksstasjonen i Lonavegen koste ca. 35 mill.kr., og ein eventuelt ny stasjon nord i kommunen, eventuelt kombinert med omlasting og lokal kompostering, vil kunne koste ca. 30 50 mill.kr. 20

8. Litteraturliste /1/ Oslo kommune, Renovasjonsetaten (2016): «Bli med rundt. Avfallsstrategi for Oslo frem mot 2025». Høringsutkast. /2/ Miljøverndepartementet (2013): Fra avfall til ressurs - Avfallsstrategi. T - 1531 /3/ AvfallNorge, Norsk Gjenvinning AS mfl. (2016): «Avfalls- og gjenvinningsbransjens veikart for sirkulærøkonomi». /4/ Skullerud/Eika, Statistisk Sentralbyrå (2012): Framskriving av ordinært avfall fra 2011 til 2020. Notater 30/2012. /5/ Lyche, Lund, Asplan Viak AS (2013): Analyse av restavfall fra henteordning og bringeordning. Oppdragsrapport 533479. /6/ Eggen, Energidata Consulting AS (2014): Renovasjonsbenchmarking 2014. Sammendrag for FjellVAR AS, oppdrag for Avfall Norge. /7/ Norfakta Markedsanalyse AS (2014): KTI Renovasjonstjenester 2014 FjellVAR. /8/ Miljødirektoratet (2015): Endring av finansiering av kommunens håndtering av avfall (2013-1283), høring, jf. http://www.miljodirektoratet.no/no/horinger/regelverk/foreslar-endring-for-finansiering-av-kom munenshandtering-av-avfall-2013-1283/. 21

22

9. Vedlegg 9.1. Oversyn kommunale forvaltingsoppgåver innan avfall og gjenvinning Lov / Forskrift - Oppgåve Ansvar / løysing Fjell Forureiningslov 29 Kommunen skal ha behandlingsanlegg for hushaldsavfall og avløpsslam Delegert FjellVAR Løyst ved eksterne kontraktar Forureiningslov 30 Plikt til innsamling av hushaldsavfall mv. Eventuelt kommunal forskrift som regulerer dette. Delegert FjellVAR Eksterne kontraktar. Forskrift forvalta av FjellVAR Forureiningslov 34 og kapittel 15 i Avfallsforskrift Fastsetjing av gebyr for tenestene. Justert regelverk frå 1.1.2015. Gebyr og prisar fastsett kvart år Politisk vedtak Forureiningslov 35 og 36 Oppsetting og tømming av avfallsbehaldarar på utfartsstadar og opprydding av avfall Fjell kommune v/ Eigedomssjefen Forureiningslov 37 Pliktige til å ta stilling til opprydding av avfall. Dekke kostnader eller gje forureinar pålegg om opprydding. Fjell kommune v/plan og utbyggingssjefen Avfallsforskrift, 1 7 Tilstrekkeleg tilbod om mottak av EE-avfall FjellVAR Mottak gjenbruksstasjon Straume Avfallsforskrift, 11 10 Tilstrekkeleg tilbod om mottak av farleg avfall FjellVAR Mottak gjenbruksstasjon Straume Forureiningslov 48 Naudsynt informasjon til hushald og verksemder om tilbodet for mottak og retningsliner for handtering. FjellVAR www.fjellvar.as og nyhendebrev Forureiningslov 9, delegert frå MD juli 2001 Føre tilsyn med open brenning og brenning i småomnar. Fjell kommune v/plan og utbyggingssjefen Lokal forskrift frå april 2008. Forureiningsforskrift 22-3 Forureiningslov 48, delegert frå MD des 2003 Forskrift om miljøretta helsevern, 9 Felles avfallsplan for hamner som tek i mot avfall frå fritidsbåtar, inkludert eit oversyn over slike hamner. Føre tilsyn med næringsavfall som liknar hushaldsavfall, i tillegg til å be om utfyllande opplysningar, tilsynsgebyr, tvangsmulkt mv. Føre tilsyn med at verksemder handterer og oppbevarer avfall på ein helsemessig forsvarleg måte. Fjell kommune v/plan og utbyggingssjefen Fjell kommune v/plan og utbyggingssjefen Fjell kommune v/kommunelegen Forureiningslov 43, Syte for naudsynt beredskap mot mindre tilfelle av akutt forureining. Fjell kommune v/plan og utbyggingssjefen 23

9.2. Behandlingsløysingar pr. 2016 Fraksjon Anlegg og behandlingsmåte frå 2016 Restavfall: Matavfall: Papir/papp mv: Plastemballasje: Glas-/metall-emballasje Tekstilar Treverk Impregnert treverk Hageavfall Metall Dekk Inert avfall EE-avfall Kasserte plastbåtar: Farleg avfall PCB - vindauge Asbest / eternitt Vert levert BIR Avfallsenergi i Rådal for energigjenvinning. Vert lasta om på anlegget til Norsk Gjenvinning, og deretter til biogass i Sverige. Vert levert til Th Paulsen i Bergen for sortering i ulike kvaliteter. Materialgjenvinning. Vert levert til Th Paulsen i Bergen som pressar plasten og leverer vidare til Grønt Punkt syter for materialgjenvinning av mesteparten. Vert samla inn i samarbeid med BIR som syter for omlasting og transport til Norsk Glasgjenvinning. Materialgjenvinning. Avtale med Fretex som utplasserer returpunkt og hentar tekstilar mv som går til ombruk / materialgjenvinning. Vert transportert til Knarrevik og flisa opp, og i hovudsak nytta som råstoff til energigjenvinning. Vert transportert til Knarrevik og derfrå vidare til energigjenvinning på anlegg med løyve til behandling av dette. Vert transportert til Knarrevik og flist opp og i hovudsak nytta som råstoff til energigjenvinning. Vert transportert til skrapmetallaktør i Knarrevik som syter for sortering og sal som råstoff. Materialgjenvinning. Vert henta av returselskap for dekk som tek ansvar for vidare behandling. Vert transportert til godkjent deponi Vert henta av eitt eller fleire returselskap som tek ansvar for vidare handtering, inkl. materialgjenvinning og eventuelt energigjenvinning. Mottak av plastbåtar mindre enn 5,5 som vert levert vidare til Norsk Gjenvinning for vidare handtering, inkl. materialgjenvinning og eventuelt energigjenvinning. Vert henta av aktør som FjellVAR har avtale med, og som syter for materialgjenvinning, energigjenvinning og destruksjon / nøytralisering, avhengig av avfallstype. Vert henta av returselskap som tek ansvar for forsvarleg behandling av PCB-andelen, og at resten går til energigjenvinning. Vert levert til godkjent deponi. 24