Beredskap Innlegg på statsetatane sitt møte med kommunane 24. og 25. oktober 2013 ved fylkesberedskapssjef Arve Meidell 1
Hovudbodskapen etter 22/7 er formulert slik: Vi må bli betre på risikoerkjenning Vi må ha større læringsevne Vi må ha større gjennomføringsevne Vi må bli betre på samhandling og koordinering Vi må utnytte tilgjengeleg teknologi betre (IKT) Leiarar må vise større evne og vilje til å klargjere ansvar, etablere mål og treffe tiltak for å oppnå resultat 2
Kommunane si beredskapsrolle Kommunane er bærebjelken i den nasjonale beredskapen! (Nesten) alle hendingar skjer i ein kommune og involverer òg alltid det kommunale apparatet på ein eller annan måte. Difor er kommunane pålagt generell beredskapsplikt gjennom "lov om kommunal beredskapsplikt, sivile beskyttelsestiltak og Sivilforsvaret" ( 14 og 15). Plikta er nærare utdjupa i "forskrift om kommunal beredskapsplikt", og inneber krav til systematisk arbeid med, og dokumentasjon av m.a.: ROS-analysar Krise- og beredskapsplanar Øvingar Krav i anna særlovgjeving står (sjølvsagt) framleis ved lag! 3
To år med forskrift om kommunal beredskapsplikt (gjeldande frå 07.10.2011) 1. Føremål 2. Heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse 3. Heilskapleg og systematisk samfunnstryggleiks- og beredskapsarbeid 4. Beredskapsplan 5. Samarbeid mellom kommunar 6. Oppdatering/revisjon 7. Øvingar og opplæring 8. Evaluering etter øvingar og uønskte hendingar 9. Dokumentasjon 10. Tilsyn 4
Erfaringar frå tilsyn 2. Heilskapleg risiko- og sårbarheitsanalyse Det er etter kvart ein del kommunar som har kome langt i sitt ROSarbeid, t.d. Voss, Lindås, Austrheim og Stord/Fitjar, medan andre har eit stykke arbeid framfor seg. 3. Heilskapleg og systematisk samfunnstryggleiks- og beredskapsarbeid Samfunnstryggleiks- og beredskapsarbeidet må forankrast både politisk og administrativt og innarbeidast i styringshjulet (årshjulet). Handlingsplanar økonomiplanar årsmeldingar 5
Erfaringar frå tilsyn 4. Beredskapsplan Det er ønskjeleg at beredskapsplanen i langt større grad vert funksjonsorientert enn kva som er tilfelle per i dag (i dag ser vi ofte at KKL "berre" er ei samling av kommunale leiarar). Tenk gjerne Einskapleg Leiings-System (ELS). 5. Samarbeid mellom kommunar Mellom anna ser vi at Stord og Fitjar samarbeider om heilskapleg ROS-analyse. Det same gjer kystkommunane Askøy, Austevoll, Fjell Sund og Øygarden gjennom prosjektet KystROS. 6
Rolleavklaring og avklaring av forventningar I ein beredskapssituasjon er det viktig at roller er tydeleg og eintydig avklart i forkant. Det same gjeld med omsyn til avstemming av forventningar, både kva andre kan forvente av oss, så vel som kva forventningar andre har til oss. 7
Kva rolle har Fylkesmannen i ein beredskapssituasjon? "Fylkesmannen si primæroppgåve er å vere bindeledd (dvs. å koordinere informasjonsflyt) mellom aktørar på ulike nivå (sentralt lokalt). Utover dette har Fylkesmannen ei tilbaketrekt rolle der hovudoppgåva er å overvake situasjonen og sjå til at dei aktuelle aktørane ("kriseeigarane") gjer det dei skal gjere og tek det ansvar dei faktisk har for å handtere situasjonen på ein adekvat måte. Om naudsynt kan Fylkesmannen gripe inn og rettleie aktørar som ikkje agerer i samsvar med forventningane. Berre unntaksvis vil det vere aktuelt for Fylkesmannen å ty til samordning med referanse til samordningsinstruksen." INFORMASJONSFLYT (VARSLING) Fylkesmannen i Hordaland Definisjon Fylkesmannen si rolle ved beredskapsrelaterte hendingar Arena for koordinering jf. «samordningsinstruksen» Nasjonalt nivå (Staten ved dep/dir) Regionalt nivå (Fylkesmannen) Lokalt nivå (Kommune) INFORMASJONSFLYT (RAPPORTERING) Arena for koordinering 8
Når skal Fylkesmannen "samordne"? Dagleg "samordning": Fylkesmannen skal vere pådrivar og rettleiar, samt føre tilsyn med fylkeskommunen, kommunane og regionale statlege organ si kriseplanlegging før krisa inntreff. Fylkesmannen i Hordaland Definisjon Fylkesmannen si rolle ved beredskapsrelaterte hendingar I krisesituasjonar: Kanskje er det lettare å nemne når Fylkesmannen ikkje skal setje i verk samordning: Når liv og helse er truga I akuttfasen av ulykkes- og katastrofesituasjonar Ved akutt forureining Ved tryggleikspolitiske kriser INFORMASJONSFLYT Arena for koordinering jf. «samordningsinstruksen» (VARSLING) Nasjonalt nivå (Staten ved dep/dir) Regionalt nivå (Fylkesmannen) Lokalt nivå (Kommune) INFORMASJONSFLYT (RAPPORTERING) Arena for koordinering Kva står vi att med? "Varsla" kriser og katastrofar Atomulykker Pandemiar Når politimeisteren ber om det Når Fylkesmannen vurderer at kommunen(ane)/aktøren(ane) ikkje er i stand til å handtere situasjonen sjølv 9
OBS Samordningsinstituttet endrar ikkje eksisterande ansvars- og myndigheitsforhold, rollefordeling, etc 10
Nokre aktivitetar i tida framover - Øving Hordaland 2013 - Øvingsdag 27. november - Kompetansehevande samling for nøkkelpersonell i KKL 4. og 5. nov. - Evaluering (for øvings- og beredskapskontaktar) 10. og 11. des. - Fagsamling for beredskapskontaktane i fylket 10. og 11. des. - Revisjon av FylkesROS Hordaland - Prosjektleiar Egil Haugland - Det årlege hovudmøtet i Fylkesberedskapsrådet 16. og 17. jan. 11
Mottak av og kvittering for beredskapsvarsel Vi har endra praksis slik at vi utanom arbeidstid sender ut beredskapsvarsel som både SMS og talevarsling i tillegg til e-post! Vi oppmodar om at de kvitterar for mottak av talevarsling og ventar på svar om at kvitteringa er registrert før de legg på! OBS: Talevarslinga kjem frå 23 50 27 89. Ikkje legg på i den tru at det er ein seljar som ringer! Vi oppmodar likevel kommunane om sjølv å setje opp vidaresending frå beredskap@xxxxx.kommune.no til SMS som ein back-up. Fylkesmannen ønskjer òg framleis at alle kommunane skaffar seg eit øyremerkt vakttelefonnummer til bruk for beredskapsvarsling. 12
Eit hjartesukk motteke på e-post frå ein kommune for nokre veker sidan "Ved mange krisehendingar som krev innsats frå kommunen, viser det seg at blålysetatane har varierande standard på sine kontakt til kommunen. Opplysningar om hendinga kjem for seint, kan vera for upresise i si bestilling og nokre gongar fråverande." "Vi ønskjer eit innspel på korleis kommunen kan bidra til ei forbetring av dette. Kor, til kven, og korleis kan det vera tenleg å venda seg?" 13
Forsøk på svar Første bod er å vere (lett) tilgjengeleg! Viss ikkje vert òg beredskapsplikta meiningslaus! Det må vere standardiserte kontaktpunkt i kommunane. Vi held på å utarbeide kontaktinformasjon til kvar kommune, samt nokre fleire sentrale beredskapsaktørar. Dette håper vi å sende ut før jul i år! 14
Spørsmål? Takk for meg! 15