Bachelor i vernepleie Praktisk gjennomføring av praksis i helsefag Informasjonshefte til praksisfeltet
Kontakt høgskulen Praksiskoordinator Siv Kjersti Schmidt e-post: sivksc@hisf.no Tlf: 57 67 63 90 Fagansvarlege Ingvild Hollekve e-post: ingvild.hollekve@hisf.no Tlf: 57 67 76 82 Brit Marie Follevåg e-post: brit.marie.follevag@hisf.no Tlf: 57 67 62 79 Reiseutgifter Tanja Holum e-post: tanja.holum@hisf.no Tlf: +57 67 63 72 1
Innhold 1 Plan for praksisperioden... 3 1.1 Rettleiar/praksisstaden sine fristar... Feil! Bokmerke er ikke definert. 1.2 Studenten sine fristar... Feil! Bokmerke er ikke definert. 2 Mål med praksisstudie... 3 3 Samarbeidet med Høgskulen... 4 3.1 Førpraksisseminar... 4 4 Rettleiingsrolla... 5 5 Studentarbeid... 6 6 Praktiske krav, arbeidstid og fråvær... 6 7 Vurdering av studenten... 7 7.1 Midtvegsvurdering... 7 7.2 Sluttvurdering... 8 7.3 Tvil om godkjenning av praksis... 8 7.4 Skikkavurdering... 8 8 Samarbeidsmidlar... 9 8.1 Rettleiarkonferanse... 10 9 Lenkjer... 10 2
1 Plan for praksisperioden - Praksisperioden er 8 veker - Førpraksisseminaret blir arrangert i forkant av praksisperioden 2 Mål med praksisstudie Praksisstudia skal bidra til at studentane blir utfordra til refleksjon (både fagleg og etisk) og til auka forståing for samanhengen mellom forsking, teori og praktisk arbeid. Praksis er ein sentral del av utdanninga og målet er at studenten gjennom tilrettelagt rettleiing får høve til å utvikle seg når det gjeld kunnskap, ferdigheiter og haldningar og at studenten samlar erfaringar som legg grunnlag for vidare læring på Høgskulen. De kan lese meir om emnet som denne praksisen er ein del av i studieplanen (sjå link til slutt i dette heftet). Måla i emnet er at studentane skal: - Få kunnskap om grunnleggjande helsefaglege prosedyrar - planleggje og gjennomføre helsefaglege prosedyrar - beskriva og grunngje behov for pleie og omsorg som tek utgangspunkt i systematisk arbeid - anvende kunnskap om aktuelle sjukdomar og behandlingsformer for å observere og pleie eldre og sjuke i ulike livsfasar - har god kunnskap om hygiene og anvende hygieniske prinsipp i ulike situasjonar - kan utføre grunnleggjande stell og pleie - kan administrere legemiddel - kan dokumentere arbeid i tråd med gjeldande retningslinjer og fagleg standard - har heilskapleg forståing for personar med ulike pleie- og omsorgsbehov - ha kjennskap til ulike profesjonars bidrag på praksisplassen - kan planleggje og administrere eige arbeid - kan reflektere og vurdere over eigne praktiske handlingar - kan samarbeide og kommunisere med ulike tenestemottakarar og fagpersoner /grupper - Ha kunnskap om reglar om tvang overfor demente 3
Vedlagt finn de eit arbeidshefte, med ei oppstilling av arbeidsoppgåver knytt til helsefagleg arbeid. Dette er til disposisjon for dykk, til å nytte slik de ynskjer spesielt kan det vere eit nyttig verkty i samband med læreavtalen som studenten skal skrive (sjå meir om læreavtalen i kapittel 5 om studentarbeid). Før studenten kjem til dykk i helsefagpraksis, har dei hatt undervising i pleie og omsorg, hygiene, farmakologi, medikamenthandtering, førstehjelp, miljøarbeid, juss, psykologi, geriatri og gerontologi, anatomi, fysiologi, sjukdomslære, sosiologi, etikk, aktivitetsfag, kommunikasjon og samhandling. 3 Samarbeidet med Høgskulen Alle studentar får oppnemnd ein kontaktlærar frå Høgskulen. De er velkomne til å spørje kontaktlæraren dersom de ynskjer å drøfte rettleiinga av studenten de har hjå dykk. Kontaktlæraren ringjer student og rettleiar 1-2 veker etter praksisstart. Vidare kjem kontaktlærar på praksisbesøk om lag halvvegs i perioden for å gjennomføre midtvegsevaluering. Studenten avtalar ei tid som passar for både kontaktlærar og rettleiar. I tilfelle der rettleiinga av ulike årsaker blir krevjande, vil de få tettare oppfølging frå Høgskulen. Kontaktlærar vil også gje støtte på kva som skal gjerast dersom de melder frå om at studenten må gjere justeringar for å få godkjent praksisperioden då dette skal dokumenterast skriftleg. 3.1 Førpraksisseminar Før kvar praksisperiode, inviterer me rettleiarar og studentar til samling i Sogndal. I tillegg til informasjon om praksisperioden og rettleiarrolla, har me førelesingar om eit fagleg tema. På seminaret møter de fagansvarleg, praksiskoordinator og studenten som kjem til dykk i praksis. Me legg opp til ein forventningssamtale mellom student og rettleiar, der de kan bli kjende med studenten: kva er det han/ho kvir seg spesielt til og kva han/ho gler seg til. Dette er også eit høve for dykk til å kommunisere kva forventningar de har til studenten. Dersom de ikkje kan komme på seminaret, vil me at de tek ein slik samtale når studenten kjem til dykk. 4
Seminaret byr slik på fagleg påfyll og høve til å møte kollegaer som også skal ta imot student her kan ein utveksle erfaringar og drøfte spørsmål ein har kring rolla som rettleiar. Høgskulen betalar (og bestiller) overnatting i Sogndal og refunderer reisa di til og frå seminaret (reise på rimeleg måte). 4 Rettleiingsrolla Rettleiar skal ha 3-årig helse-/sosialfagleg høgskuleutdanning, helst vernepleieutdanning. Før studenten kjem til dykk er det fint om de tenkjer over korleis de vil presentere praksisplassen for studenten. Kva rammer og reglar er det viktig at studenten får informasjon om? Gjer deg også gjerne nokre tankar om korleis du ønskjer å gjennomføre rettleiinga. Dersom du ikkje møtte studenten på seminar på Høgskulen, tek de ein forventingssamtale når studenten kjem på praksisplassen. Spør gjerne studenten om erfaringar frå tidlegare praksisperiodar og kva han/ho vil jobbe vidare med. Kva krav har du til studenten? Som rettleiar har du ansvar for å setje studenten inn i praksisplassen sin organisering og å finne arbeidsoppgåver som er eigna. Spesielt i starten har studenten behov for godt med støtte og rettleiing. Studenten har skrive under på teieplikt i samband med studiestart på Høgskulen, og er underlagt same regelverk som dei andre tilsette på praksisstaden. De må gjerne presisere dette overfor studenten. Som rettleiar skal du gje studenten to timar rettleiing kvar veke, men ein god del av denne rettleiinga kan de ta undervegs i arbeidsdagen. Me meiner at det er viktig at delar av rettleiinga er rein rettleiingstid at de set dykk ned og kan prate uavbrote slik at studenten får høve til å ta opp ting som kanskje ikkje er like lette å prate om undervegs i kvardagen. Me tilrår at studenten skriv logg, slik at hendingar og spørsmål ikkje blir gløymde, men kan takast opp i slik rettleiingstid. Som rettleiar kan du krevje at studenten førebur seg og dersom du ynskjer kan du be han/ho om å levere inn spørsmål til deg på førehand. 5
5 Studentarbeid Om lag to veker etter praksisstart skal studenten levere ein læreavtale som skal godkjennast av kontaktlærar. Dette er ein avtale mellom studenten og praksisplassen som dreier seg om mål for praksisperioden. Læreavtalen er studenten sitt ansvar, men sidan han/ho ikkje kjenner arbeidsplassen vil han/ho trenge innspel frå deg til kva ein kan lære hjå dykk. De får tilsendt mal for læreavtalen frå Høgskulen. Hovudpoenget med avtalen er å tenke gjennom og avtale kva studenten skal lære i perioden og korleis det skal gjennomførast. Som rettleiar kan du hjelpe studenten til å sette realistiske mål og mål som er konkrete og tydelege. Læreavtalen skal òg innehalde detaljar for korleis de skal gjennomføre rettleiingstida samt turnus og kva tid studenten skal ha lesedagar. Læreavtalen legg slik føringane for praksisperioden og er viktig i samband med vurderingane som skal gjerast (midtvegs- og sluttvurdering). Studenten skal i tillegg til læreavtalen ha to skriftlege arbeid i praksisperioden. Det er naturleg at studenten ynskjer å drøfte innhaldet i desse med deg, men du skal ikkje ha meir rettleiing knytt til oppgåva, då rettleiinga skal bli gitt av Høgskulen. Det første er eit arbeidskrav som først og fremst handlar om kartlegging og mot slutten av perioden skal dei jobbe med etisk refleksjon. 6 Praktiske krav, arbeidstid og fråvær Studenten skal arbeide minimum 50% saman med deg gjennom praksisperioden. Dette held de sjølve oversyn med. Retningslinene knytt til arbeidstid for studenten er 30 timars arbeidsveke i tillegg til ein studiedag i veka (7,5 timar). Totalt 37,5 timar. Likevel er det slik at studenten skal følgje turnusen på arbeidsplassen. For veker med raude dagar gjeld retningslina om 30 timars arbeidsveke like fullt og ein får altså ikkje studiedag i tillegg til raud dag. 6
Det er fint for studenten å prøve ulike skift (gjerne både helg og natt), men dette er ikkje eit krav for å få godkjent praksis. Merk at det ikkje er meininga at praksis skal bestå av berre slike vakter. Når det gjeld fråvær er praksisperioden obligatorisk og fråvær er berre godteke i samband med sjukdom og/eller permisjonar som er innvilga av Høgskulen. Praksis kan ikkje godkjennast dersom ein har fråvær på over 20%. Førpraksisseminaret er også obligatorisk og skal reknast med her. I nokre tilfelle kan det avtalast med praksisplass og kontaktlærar at ein kan jobbe inn igjen fråvær. Dette må i tilfelle gjennomførast i direkte tilknyting til den ordinære praksisperioden. 7 Vurdering av studenten Det skal gjennomførast vurdering midtvegs, i samband med besøk frå kontaktlærar, og mot slutten av praksisperioden. Vurderinga er heimla i Forskrift om opptak, studium og eksamen ved Høgskulen i Sogn og Fjordane (sjå: https://lovdata.no/dokument/sf/forskrift/2012-12-13-1440), medan vurderingskriteria er å finne i studieplanen til faget VPL5-210, Praksisopplæring innan helsefagleg arbeid (sjå link i slutten av heftet). De skal vurdere studenten på grunnlag av om han/ho har oppfylt læreavtalen, korleis han/ho tek til seg rettleiing, korleis han/ho utfører faglege oppgåver og korleis relasjonen til og samhandlinga med brukarar er. 7.1 Midtvegsvurdering I samband med praksisbesøket skal det gjennomførast ein midtvegsvurdering. Ein får best utbyte av denne dersom student og rettleiar gjer ei sams vurdering før kontaktlærar kjem. Det er studenten som avtalar tid for vurderinga (med både kontaktlærarar og rettleiar). Når møtet startar, avtalar de om det er student eller kontaktlærar som skriv referatet. Dersom du ynskjer å snakke med kontaktlæraren åleine i samband med besøket (utan at studenten er til stades), må du melde frå om dette på førehand. 7
Vurderinga tek vanlegvis 1 ½ til 2 timar. Ein tek for seg læreavtalen og ser på om framgangen er i samsvar med den. Aktuelle spørsmål for vurderinga: Korleis har tida fram til no vore? Er student og rettleiar nøgd med gjennomføringa av rettleiinga? Kva utfordringar er det spesielt viktig for studenten å jobbe med framover? Her er det viktig at rettleiar er tydeleg på kva studenten gjer godt og kva som er mindre bra. 7.2 Sluttvurdering Vurderingsskjemaet som ligg vedlagt skal nyttast. Her finn du også ei liste med vurderingskriterium. Når du som rettleiar har fylt ut skjemaet, kan du sende det med studenten tilbake til Høgskulen. Me nyttar det som grunnlag for å gje studenten endeleg godkjent/ikkje godkjent praksis. Det er viktig at de er ærlege når de skriv vurderingane, og at de skriv det de faktisk opplev. Dersom de ha har hatt negative opplevingar er det veldig viktig at de tek med desse. Slik får studenten høve til å arbeide vidare med det som er spesielt utfordrande. 7.3 Tvil om godkjenning av praksis Dersom du ikkje meiner at studenten er i rute til å få praksisperioden godkjent, skal det skrivast tvilsmelding. Studenten har krav på å få skrifteleg melding halvvegs i perioden (evt. seinast 3 veker før avslutta periode). Ei slik melding skal innehalde ei skildringa av det studenten ikkje meistrar i tillegg til kva studenten må gjere for å få praksis godkjent. Spør kontaktlærar, dersom de ynskjer støtte. Viss studenten i slutten av praksisperioden viser handling som tydeleg tilseier at praksis ikkje kan godkjennast, kan ein gje studenten karakteren «ikkje godkjent» utan at tvilsmelding er gitt. 7.4 Skikkavurdering Vernepleieutdanninga er underlagt ei laupande skikkavurdering gjennom heile studiet den gjeld også medan studenten er i praksis hjå dykk. Den laupande skikkavurderinga skal inngå i ei heilskapleg vurdering av studenten sine faglege og personlege føresetnadar for å kunne fungere som helse- eller sosialpersonell. Skikkavurdering er heimla i Lov om universiteter og høyskoler 4-10 og grunna i eit omsyn til at svake partar (born, pasientar og brukarar) berre 8
skal møte yrkesutøvarar som er skikka for yrket. Det knyter seg slik eit stort samfunnsansvar til å utdanne og godkjenne framtidige vernepleiarar. Dersom du som rettleiar byrjar å tvile på om studenten er skikka, men kjenner deg usikker på om det er rett å melde frå om tvilen, kan det vere lurt å trekke inn nokon andre i dette vurderingsarbeidet (til dømes ein kollega eller ein leiar). Ta raskt kontakt med Høgskulen for å drøfte om det er rett å gå vidare med ei tvilsmelding. Dersom det er grunngjeven tvil om ein student er skikka, skal Høgskulen gjere ei særskilt skikkavurdering. Å vere skikka handlar om faglege, men også personlege føresetnadar. Dersom de kjenner at eitt av dei følgjande punkta hjå studenten, er det grunnlag for tvilsmelding: - Manglande vilje eller evne til omsorg, forståing og respekt - Manglande vilje eller evne til å samarbeide, etablere tillitsforhold og kommunisere med andre - Manglande vilje til å endre uakseptabel åtferd i samsvar med rettleiing - Truande eller krenkande åtferd - Misbruk av rusmiddel eller tileigne seg medikament på ulovleg vis - Uaktsomheit og uansvarlegheit som kan vere til risiko - For lite sjølvinnsikt i samband med arbeidsoppgåver - At studenten har problem av ein slik art at han/ho fungerer svært dårleg i samhandling med omgivnadane Skriv ned so presist som mogleg det de har opplevd og ta kontakt med oss. Institusjonsansvarleg for skikkavurdering ved Høgskulen er Mariann Iren Vigdal. Ho kan treffast på 57677636 eller e-post: mariann.iren.vigdal@hisf.no. De kan lese Forskrift om skikkethetsvurdering i høyere utdanning her: https://lovdata.no/dokument/sf/forskrift/2006-06-30-859?q=skikkethet 8 Samarbeidsmidlar Alle som tek i mot student frå Høgskulen kan søkje om samarbeidsmidlar til ulike typar fagprosjekt. Søknadsskjema blir sendt ut til alle praksisplassar når det er klart. Det er 9
søknadsfrist kvar vår for samarbeidsmidlar for kommande studieår. Sjå meir informasjon på praksissidene til høgskulen (https://www.hisf.no/praksisfeltet) 8.1 Rettleiarkonferanse Kvar haust arrangerer me ein konferanse for rettleiarar. Som rettleiar for studentar frå Høgskulen, får du dekka deltakaravgift, reise og overnatting. Meir informasjon blir lagt ut her: https://www.hisf.no/tilbod-til-praksisrettleiarar 9 Lenkjer Heimesida til Høgskulen i Sogn og Fjordane, www.hisf.no, gå på fana kalla «for praksisfeltet». Her finn de mellom anna: - Studieplanar (direktelink: http://studiehandbok.hisf.no/no/content/view/full/16319) - Sjå spesielt informasjonsskrivet om legemiddelhandtering i praksis 10