Første kapittel Gunhild «Mamma?» «Ylva? Har du ikkje lagt deg enno? Du skal på skolen i morgon. Og etter det skal du til pappa. Veit du kva klokka er?» «Joda, eg berre Eg får ikkje sove.» «Ylva Er det noko du har lyst til å snakke om? Du kan snakke med meg om alt, veit du.» «Nei, ikkje eigentleg. Kvifor spør du?» «Læraren din ringte meg. Eg høyrde at det hadde skjedd ting på skolen i dag?» «Må vi snakke om det no?» «Ikkje om du ikkje vil. Eg skjønner at det er vanskeleg å prate om. Men er det noko som helst eg kan gjera for deg, håper eg at du seier frå.» «Eg berre lurte på Kan du ikkje fortelja meg eit eventyr?» «Eventyr? Det må vera fire fem år sidan du har bedt meg om å fortelja godnatteventyr for deg. Trudde ikkje du var interessert i sånt lenger, eg.» «Eg veit det, eg berre Eg berre kunne tenkja meg å høyra deg lese noko for meg igjen.» 5
«Greitt. Dersom du lover å leggja deg og sove etterpå.» «Sjølvsagt.» «Så kva vil du høyra? Kva med denne boka?» «Nei. Den har eg nettopp lest.» «Ok Vel, du har jo hylla full av bøker, så vi må jo klare å finne noko vi kan lese.» «Men Eg har lest dei alle saman. Eg vil høyra noko spennande, noko eg ikkje veit korleis går.» «Ehem. Og korleis har du tenkt at eg skal få til det?» «Kan du ikkje fortelja meg ei historie? Berre dikte opp noko? Sånn som du pleidde å gjera då eg var mindre?» «Eg veit ikkje det er veldig lenge sidan, Ylva. Eg er ikkje» «Ver så snill?» «Ja vel. Flytt deg litt inn i senga så eg kan setja meg på kanten her, då. Ok, la oss sjå. Det var ein gong» * * * Det var grytidleg om morgonen, og sola hadde enno ikkje stått opp, men Gunhild var allereie vaken. Ho hadde ikkje eigentleg noko val: Ho var riddar i den kongelege hæren, og no hadde ho blitt kommandert til å dra ut og drepe eit troll. Ok, ho hadde vel eigentleg ikkje blitt kommandert til det, det var kanskje rettare å seie at ho hadde meldt seg frivillig, men kvifor skulle ho ikkje ha gjort det? Det hadde blitt alt for vanleg at trolla kom ned frå fjellsida dei budde i for å forsyne seg av geitene som beita på dei store jorda ved Einerfjorden. Det var for så vidt ille nok, men dei siste vekene hadde dei berre blitt 6
meir nærgåande. For ei veke sidan hadde eit troll klart å snike seg heilt opp til slottet som låg midt i hovudstaden og bryte eit hol i ytterveggen med ein kampestein, og sjølv om garden hadde klart å skremme trollet frå å kome seg inn i slottet, sa det seg sjølv at ein måtte stoppe trollet før det kom tilbake. Og då hadde Gunhild sjølvsagt meldt seg frivillig skulle ho setja seg tilbake og stole på at dei dvaske kollegane hennes skulle klare dette? Det var ho som var eksperten. Ho var kanskje ein av dei yngste av dei, men det var ho som hadde mest erfaring med å drepe troll. Dette skulle ho klare. No låg ho i skjul bak ein kampestein utanfor ei hole i Gråfjell. Gråfjell var fullt av holer, og det var det som gjorde det til ein så ettertrakta heim for trolla: Her kunne dei stikke seg unna, dei kunne gå i eitt med kampesteinane, og skulle ein uerfaren trolljeger vera på jakt etter dei ville det vera ei umogleg oppgåve å finne den rette hola. Troll var store og tunge og lagde tydelege fotspor på laus jord, men på berggrunn var det å kunne finne spor etter eit troll noko som kravde mange år med erfaring, og det hadde tatt Gunhild mange timer å finne den rette hola, men no var ho her. Planen hennes var den same som alltid: Ho måtte klare å lokke trollet ut av hola og halde det der til sola stod opp. Det som gjorde det så vanskeleg å drepe troll var at den grå huda deira var like hard som gråstein, noko som gjorde dei usårbare mot dei aller fleste våpen særleg når dei var inne i holene sine. Den einaste svakheita deira var sollys. Det var rettnok berre ei gamal myte at sollys fekk troll til å sprekke eller bli til stein, men dei blei svakare i sollys så svake at det var mogleg for eit over gjennomsnittleg sterkt menneske å drepe dei. Og 7
fordi sjølv troll var smarte nok til å ikkje kome ut av holene sine i fullt dagslys, var ein nøydt til å lure dei ut like før soloppgang og klare å distrahere dei til sola stod opp slik at ein kunne drepe dei. Sjølv for ein erfaren riddar som Gunhild var dette svært farleg, men det var den einaste måten å drepe troll på. Å prøve å gå inn i holene deira sjølv når trolla sov var galskap. Gunhild titta opp på himmelen og forsøkte å rekna seg fram til kor mykje tid ho hadde. To tre minutt til soloppgang? Det burde ho klare å halde ut. På tide å lokke trollet ut av hola. Gunhild fann ein stein på bakken og kasta han mot holeopninga så han smalt mot berget, og så klatra ho opp på kampesteinen ho hadde gøymd seg bak sånn at ho var godt synleg frå hola. Ho såg at noko rørte på seg i skuggane der inne, og etterkvart dukka trollet opp i holeopninga. Trollet var ganske kraftig, og som alle andre troll var det heilt grått for å kunne gå i eitt med fjellet, bortsett frå håret og skjegget som var mosegrønt. Med sine cirka tre meter var trollet nesten dobbelt så høgt som Gunhild, og ho kjente at ho sitra av spenning i ryggraden. Ho haldt venstrehanda klar til å gripe sverdet, men trollet gjorde ikkje teikn til å nærme seg. Det såg på henne, så såg det på himmelen. Det såg ut som om instinkta til trollet fungerte for fullt og at det fortløpande vurderte kor vidt det var ein trussel å gå ut av hola eller om det hadde tid til å slakte Gunhild før soloppgang. Gunhild byrja å bli utålmodig ho hadde ikkje tid til dette. For å lokke trollet lenger ut, trakk ho femten centimeter av sverdet ut av slira og drog høgrehanda mot sverdeggen til ho fekk eit stort, blødande sår i handflata. Ho visste at det var ingenting som kunne lokke til 8
seg troll som lukta av friskt blod, og det var tydeleg i ansiktet til trollet at det ikkje klarte å halde ut mykje lenger. Og så skjedde det trollet byksa ut av holeopninga, i full fart mot Gunhild. Gunhild greip raskt sverdet med den friske handa og rakk akkurat å parere trollets slag etter ho. Det gnistra idet sverdeggen trefte den gråsteinharde underarma til trollet, og det knurra i ubehag, som om det hadde blitt stukke av ein mygg. Gunhild såg at det løfta den andre arma for å slå henne ned frå kampesteinen, og ho parerte raskt med sverdet. Med det eine auget låst på trollet kasta ho eit kjapt blikk rundt seg for å finne ein betre stad å stå. Kampesteinen gav ho ein fordel ved at han hjelpte ho å utlikna høgdeforskjellen, men samtidig måtte ho konsentrere seg for å halde balansen. Blikket enda på ein knaus i fjellsida cirka ein meter over bakken, og Gunhild hoppa raskt over dit utan å sleppe sverdet. Trollet snudde seg etter ho så raskt det kunne, og slo etter ho med den høgre knyttneven. I rein refleks klarte Gunhild å dukke idet knyttneven som var større enn hovudet hennes nærma seg, og slaget trefte fjellveggen bak ho. Gunhild kjente at adrenalinet kokte i heile kroppen, og ho kom seg raskt på beina igjen slik at ho kunne støyte sverdet raskt mot brystet til trollet eit par gongar. Trollet vrei ansiktet i smerte, men viste elles ingen teikn til svakheit. Gunhild prøvde å klatre høgare, men var forsiktig med å aldri snu ryggen til trollet. Det slo etter henne fleire gonger, kvar gong klarte ho å parere slaget med sverdet, og kvar gong spruta det gnistar idet sverdet trefte trollet. For kvar parering blei Gunhild meir sliten. Burde ikkje sola ha stått opp no? Det måtte vera minst fem seks minutt sidan ho hadde klart å 9
lokke trollet ut av hola, og ho visste ikkje kor lenge ho kunne klare å halde ut ein slik kamp mot eit troll i full styrke. Idet ho parerte nok eit slag frå trollet, kasta ho eit blikk opp på himmelen. Det kvakk til i ho då ho skjønte kva ho hadde oversett: Gråbeinnuten. Midt mellom ho og sola var det ein liten fjelltopp, så liten at ho sjeldan tenkte over at han eksisterte, men no som ho plutseleg stod i skuggen av han skjønte ho kor dumt det hadde vore av ho å ikkje ta han med i reknestykket. Nede i byen hadde sannsynlegvis sola allereie stått opp, men her oppe stod Gråbeinnuten i vegen, og det kom sannsynlegvis til å ta ti femten minutt til før sola kom fram frå bak fjellet. Gunhild svelgde tungt. Ho hadde ikkje energi til å stå her og parere trollet i eit kvarter til. Ho var ikkje ein gong sikker på om sverdet kom til å tåle det. Trollet slo etter ho ein gong til, og Gunhild klarte å parere det, men det neste slaget såg ho ikkje kome. Ho blei dytta ned frå fjellknausen og landa hardt på det mjuke graset. Trollet kom sakte mot ho, og Gunhild prøvde å reise seg, men ho kjente at det gjorde vondt i heile kroppen. Ho la plutseleg merke til at ho ikkje hadde sverdet i handa lenger, før ho fekk auge på det liggjande i graset eit par meter unna. Ho prøvde å strekkja seg etter det, men merka at ho var svimmel etter fallet, og ho klarte nesten ikkje å røre på venstrearma, som hadde tatt imot det meste av slaget frå trollet. Ho prøvde å tenkja seg om. Om ho berre klarte å krype bort til sverdet og gripe det og på ein eller annan måte halde trollet distrahert fram til sola stod opp, kunne dette gå bra. Men korleis i alle dagar skulle ho klare det? Trollet nærma seg, og det tok seg god tid med vilje, som for å erte henne. Gunhild trengte eit 10
mirakel. Ho trengte ein gud. Brått skjønte Gunhild kva hennes einaste moglegheit var. Ho hadde ingen gud, men ho hadde noko som var nesten like bra: Ho hadde Balder. Raskt greip Gunhild etter fløyta som hang i lærbeltet hennes og blåste eit par fløytetonar, nesten ein kort melodi. «Ver så snill, Balder,» tenkte ho. «Ver så snill å vera vaken og i nærleiken no.» No hadde trollet kome heilt bort til ho, og det stod bøygd over ho der ho låg på bakken nesten livlaus. Gunhild følte at energien kom sakte tilbake og at ho nesten var sterk nok til å reise seg igjen, men utan sverdet hadde ho ingen sjanse mot trollet som stod og studerte ho. Brått snudde trollet hovudet, forvirra. Det høyrde det same som Gunhild høyrde: Nokon nærma seg i full fart. I full galopp. Idet trollet snudde seg såg det det som måtte vera ein av dei største elgoksane det nokon gong hadde sett. Gunhild smilte, utmatta. «Flink gut, Balder,» sa ho lågt til elgen. «Beklagar at eg ber om hjelpa di, men» Gunhild trengte ikkje seie meir. Elgoksen skjønte straks kva som måtte gjerast, og sprang mot trollet med geviret senka. Trollet såg på han, forvirra. Han løfta handa for å slå etter Balder, men elgen klarte å svinge unna slaget i siste augeblikk. Trollet blei enno meir forvirra då Balder snudde seg og tok enno ein runde i full fart mot trollet med geviret senka. Trollet såg provosert ut, som om det ikkje heilt skjønte kvifor denne elgen trudde at den var ein trussel mot eit vakse troll. Like fullt kom Balder mot det, og det slo etter han igjen, men nok ein gong klarte Balder å vri seg unna. Når Balder deretter flykta, blei trollet provosert og byrja å gå etter han så raskt 11
han kunne. Dette var signalet Gunhild hadde venta på: No som trollet var distrahert med Balder, klarte ho å reise seg igjen. Ho tok sverdet med høgre hand og banna irritert inni seg over at ho hadde rispa seg opp ti minutt tidlegare for å lokke trollet ut av hola. Men ho hadde ikkje noko val: Ho var ikkje sterk nok til å halde sverdet med venstrehanda, så ho måtte bruke høgre. Ho plystra, og Balder kom springande mot ho. Trollet snudde seg og prøvde å skjøna kva det var som føregjekk, og rakk akkurat å sjå at Gunhild kasta seg opp på ryggen til Balder og greip tak i geviret hans for å halde seg fast. Det kunne ikkje vera mange sekunda igjen no. Trollet kom springande mot dei. Gunhild rei Balder mot trollet. «Klarer vi å kome oss bak han?» ropte ho til Balder, og Balder berre haldt fram med å storme mot trollet med eit målmedvitent blikk. Trollet slo etter dei, men Balder svinga unna. Trollet slo på nytt, men Gunhild klarte å løfte sverdet og parere i siste augeblikk. Trollet løfta handa for å slå etter dei enno ein gong, men akkurat då skjedde det: Sola sto opp, og trollet blei bada i solstrålar. Heile den steinharde huda til trollet gnistra eit augeblikk, og Gunhild visste at han no var sårbar. Trollet skjønte det same, og kasta eit blikk rundt seg for å prøve å finne tilbake til hola. Hola var no mange meter bak det, og det snudde seg og byrja å springe. Balder sprang opp på sida av han, og Gunhild reiste seg på ryggen hans og klarte med eit byks å hoppe opp på skuldrene til trollet. Med den siste energien ho hadde i seg, klarte ho å støyte sverdet inn i ryggen på trollet så hardt at sverdspissen kom ut gjennom brystet på det. Trollet grynta 12
høgt av smerte før det fall saman på bakken, framleis med Gunhild på ryggen. Det var berre så vidt Gunhild klarte å reise seg, men det var trygt no. Trollet var døande. Ho hadde sett dette mange gonger tidlegare: Sjølv om trollet låg og skalv på bakken, var det ikkje lenger i stand til å røre på seg, og det i løpet det neste halve minuttet spreidde daudsstivheita seg i heile den store kroppen, til det låg heilt stille, og det var umogleg å skilja den livlause kroppen frå ein dei omkringliggjande kampesteinane. Gunhild klarte å kave seg bort til staden der ho hadde sett frå seg taska si. Ho fann fram ein brødbit og gav han til Balder, som tok imot med glede. «Spis opp,» sa ho, utmatta. «Eg hadde ikkje klart dette utan deg.» Ho klappa Balder medan han åt, og nikka til han for å fortelja han at det var greitt for henne at han drog tilbake til skogen for å kvile. Deretter fann ho fram ein papirlapp og ein kolstift frå taska, skreiv «Oppdrag utført» på papirlappen og blåste nok ein liten melodi på fløyta. Etter eit par minutt landa det ei kråke på kampesteinen framfor ho. Gunhild festa papirbiten til kråkebeinet og sendte kråka av garde igjen, i retning byen. No var jobben hennar gjort. No kunne ho endeleg byrja å bevege seg heimover igjen. * * * Det var framleis tidleg på formiddagen då Gunhild endeleg kom heim til den vesle hytta ho budde i saman med ein av dei andre kvinnelege riddarane i den kongelege hæren, og ho var framleis ganske utmatta då ho kom inn og lukka døra bak seg. 13
Solveig, som Gunhild budde saman med, kom ut frå soverommet då ho høyrde døra. «Gunhild, er det deg? Det har kome» Solveig kvakk plutseleg til då ho såg korleis Gunhild såg ut. «Går det bra med deg? Er du hardt skada?» «Det går fint,» svarte Gunhild, sliten. «Alle lemmar er på plass, og ingenting er brekt. Eg tar ein tur ned på sjukestua seinare i dag.» «Vil du at eg skal fylle badestampen for deg?» «Seinare. Først vil eg berre sove, om det er greitt. Eg har vakt under kroningsseremonien på slottet i kveld, og treng å kvile litt før det.» Sjølv om det einaste ho hadde lyst til akkurat no var å vera i fred, innsåg Gunhild at Solveig hadde eit poeng. Ho følte seg litt betre no, men ho måtte sjå heilt forferdeleg ut. Venstresida hennes var full av blåmerke heile vegen frå skulderbladet og ned til hælen, høgrehanda hennes var dekkja av ein provisorisk bandasje, ho var sannsynlegvis ganske bleik ettersom ho hadde gitt all maten sin til Balder, og den svarte genseren ho hadde tatt på seg for å kunne gå i eitt med mørket var full av seigt trollblod. Ho turte ikkje tenkja på korleis ho såg ut på håret. Ja, ho skulle definitivt ta eit bad og finne reine klede før det blei kveld og ho skulle halde vakt på slottet. «Ok,» sa Solveig. «Eg ville eigentleg berre fortelja deg at brevet du har venta på, endeleg har kome.» Gunhild slo auga opp, og klarte å smile for første gong den morgonen. Det var ikkje det at ho ikkje likte å vera ein vanleg riddar, men ho drømte om noko meir. Ho drømte om å stige i gradane og ein dag bli kommanderande general i den kongelege hæren. Lan- 14
dets første kvinnelege general, kanskje. Så for ei dryg veke sidan hadde ho endeleg teke motet til seg og levert ein søknad om forfremming til sersjant. Etter det hadde ho kvar dag ho hadde hatt moglegheit til det sete og venta ved postkassa, i håp om at det skulle kome eit svar. Og no låg svaret der, i ein konvolutt på senga hennes, ein konvolutt dekorert med seglet til sjølvaste generalen. Ho sette seg ned på senga, pusta tungt og opna konvolutten. «Kva står det? Kva står det?» spurte Solveig, nesten like engasjert som Gunhild sjølv. Ho visste at Gunhild føretrakk å vera i fred når ho hadde fått post, men ho var så spent no at ho ikkje hadde klart å la vera å følgja etter Gunhild inn på soverommet. Gunhild leste heile brevet inni seg, og smilet hennes forsvann gradvis etterkvart som ho leste. Ho byrja å lese på nytt, som om ho ikkje skjønte innhaldet. «Vi har motteke din søknad om forfremming, og beklagar å måtte fortelja deg at» Gunhild kasta frå seg brevet, irritert. «Kva pokker? Eg er den tøffaste, modigaste og sterkaste riddaren dei har her! Eg burde vera i første rekke for å bli forfremma til offiser!» Solveig sette seg på senga og la ei arm rundt Gunhild. «Det er jo sånt som skjer,» sa Solveig forsiktig. «Og du kan jo prøve igjen neste år. Vil du ha noko frukost? Eg har laga» «Nei, det er ikkje sånt som skjer!» brølte Gunhild irritert medan ho spratt opp av senga. Ho var sint, så sint at ho ikkje lenger tenkte eit sekund på smertene i venstresida. Kampen mot trollet føltes som om han var for ei æve sidan. «Det finst ingen grunn til at eg ikkje skulle få denne forfremminga!» 15
«Kanskje dei synest at du er litt ung?» sa Solveig forsiktig. «Du veit at eg synest at du er ein fantastisk riddar, men du er jo berre sytten.» «Dette har ikkje noko med alder å gjera,» svarte Gunhild bittert. «Eg har jobba i hæren i fire år allereie, og det er mange som har fått forfremmingar etter berre to tre år. Og det er ingen meinige riddarar i dag som har drepe fleire troll enn eg har. Ikkje gjer deg dum, Solveig. Du veit kva som er grunnen til at eg ikkje har blitt forfremma.» Solveig stønna. «Ikkje sei fordi du er kvinne?» «Fordi eg er kvinne. Og det er ikkje akseptabelt.» «Men du kan jo ikkje vite det sikkert! Generalen har sikkert mange faktorar han har teke med i avgjersla, det kan jo hende at» «Du er kvalmande optimistisk til tider, Solveig,» avbraut Gunhild. «Men det er ikkje sånn verda fungerer.» Ho gjekk bort til klesskapet sitt og plukka fram den raude uniforma si, og la både uniformsjakka og uniformsbuksa på senga. «Om du framleis er interessert i å hjelpe meg med å fylle badestampen, høyrast det ut som ein veldig god idé no. Eg tar meg eit bad, forsøker å samle tankane litt og etterpå går eg bort til generalen.» * * * Sekretæren til generalen sat og skreiv eit brev då Gunhild storma inn døra hans. «Er han inne?» spurte ho. «Hei, Gunhild,» svarte sekretæren, ein ung mann som såg ut som om han kanskje kunne vera ein stad i tjueåra. Ho 16
visste at ho hadde høyrd namnet hans ein gong, men ho klarte aldri å hugsa kva det var. Han sjekka ei avtalebok. «Ja, han er ledig no. Har du ein avtale?» «Nei,» svarte Gunhild og gjekk rett inn døra til generalens kontor. Det var ikkje første gong ho var på dette kontoret, men sist ho var her hadde det vore general Bjerkedal som hadde kommandoen. For nokre månader sidan hadde den gamle fjompen endeleg gått av med pensjon, og hans nestkommanderande, Aslak Espenson, hadde overteke. Med sine drygt tretti år var Espenson berre halvparten så gamal som Bjerkedal, men han hadde vore offiser i ei årrekkje allereie, og han hadde jobba tett saman med general Bjerkedal dei siste åra, så alle hadde vore einige om at han var det beste valet til å overta generalstolen etter at Bjerkedal gjekk. No sat Espenson ved skrivebordet sitt og teikna ei skisse. I nokre sekund såg han litt overraska ut over å sjå Gunhild, men han fekk raskt fatninga tilbake. «Meinig Bårdsdotter,» sa han og nikka mot ein stol på den andre sida av skrivebordet for å signalisere til Gunhild at ho kunne setja seg. Men Gunhild klarte ikkje å setja seg ned. Ho gjekk rett bort til generalen og slengte avslagsbrevet ned på skrivebordet framfor han. «Eg ville spørja deg kva som var meininga med dette,» sa ho. «Ah. Det burde eg ha skjønt.» «Du har ingen rett til å gjera sånt.» «Der tar du feil. Å vurdere søkjarars kvalifikasjonar til opprykk er ikkje berre ein rett eg har, det er mi plikt som general.» 17
«Du har ingen rett til å diskriminere meg fordi eg er kvinne.» «Vent. Kva snakkar du om?» Generalen såg overraska ut. «Trudde du at det var difor du fekk avslag? Men leste du ikkje grunngivinga på baksida av brevet?» Gunhild senka flaut blikket ned på brevet. Det stod faktisk noko på baksida. Generalen prøvde å skjule eit smil. «Vi kan ta det munnleg,» sa han høfleg. «Eg har lest personalmappa di, Bårdsdotter. Om vi ser på tala, er du ein av våre beste riddarar. Karakterane dine er i toppsjiktet, og du kan alle kampteknikkane vi nokon gong har lært deg betre enn folk som har vore riddarar dobbelt så lenge som deg det skulle ikkje forbause meg om du har kome opp med eit par teknikkar til sjølv heller. Og eg måtte ha vore blind for å ikkje ha fått med meg at ingen av dei andre riddarane her kan bruke sverdet like godt som deg.» «Så kva er problemet?» «Problemet er haldninga di. Du er ivrig. Du er impulsiv. Du er modig» «Når blei det eit problem?» «Det blir eit problem når ein blir så modig som deg. Kor mange troll har du drepe den siste månaden?» Gunhild måtte telja raskt over i hovudet. «Fem.» «Så cirka eitt i veka. Visste du at dei andre riddarane her i gjennomsnitt dreper tre fire troll i året? Og at dei færraste av dei nokon gong drar ut for å drepe eit troll heilt aleine, men derimot sørgjer for å alltid ha ei hjelpande hand med seg om det skulle vera nødvendig?» 18
«Prøver du å seie at grunnen til at du nektar meg forfremming er at eg er betre enn alle dei andre? Kvar er logikken i det?» «Eg er ikkje ferdig.» Espenson hadde reist seg og gått over til eit skap fullt av papir. Det var så mange papir og så mykje rot i det at Gunhild ikkje skjønte at han klarte å halde oversikt, men det måtte han openbart gjera, for han plukka ut ei mappe frå skapet, og det var heilt tydeleg at det var den mappa han var på jakt etter. «Sei meg,» spurte Espenson medan han sette seg igjen, «kor mange gonger har du vore innlagt på sjukestua den siste månaden?» Gunhild raudna. «To, kanskje?» «Fire.» Espenson såg alvorleg på ho. «Det er ingenting galent i at du er modig, men gong på gong har vi sett at du har overvurdert din eigen styrke. Du klarer ikkje å vurdere risikoen av ein situasjon før du kastar deg inn i han. Eg har snakka med den faste legen din, og ho meiner at i minst to tilfelle er det berre flaks som har gjort at du ikkje har blitt drepe.» Gunhild kjente at ho haldt på å bli rasande igjen. «Eg køyrer ei hard linje fordi eg bryr meg om denne hæren! Eg bryr meg om jobben vi gjer for å halde kongeriket trygt! Det er ikkje noko eg burde straffast for, det er noko eg burde bli» «lovprisa og lønna for?» avbraut generalen bryskt. «Nei, det synest eg ikkje. Kvar gong du set livet på spel for å ta ei utfordring der motet ditt får deg til å overvurdere di eiga styrke, står hæren i fare for å miste ein av våre beste soldatar. Vi treng deg her, Bårdsdotter. Vi har ikkje lyst til å miste deg.» 19
«Greitt,» mumla Gunhild. Pokker. Ho hadde førebudd ein lang tale om nøyaktig korleis det var blodig urettferdig at ho ikkje fekk denne forfremminga, men denne grunngivinga var ho på ingen måte førebudd på. «Så grunnen til at eg ikkje blir forfremma er at eg set mitt eiget liv i unødvendig fare?» «Nei,» svarte generalen. «Eg synest at det er ille nok at du set ditt eiget liv i fare. Om eg forfremmar deg til sersjant, blir det enno verre. Dersom eg hadde gitt deg den jobben, hadde du fått ansvar for å leie ein riddartropp. Dersom eg gav deg det ansvaret, hadde det ikkje lenger vore berre ditt eiget liv som stod på spel kvar gong du kasta deg ut i ein situasjon du ikkje klarte å meistre. Det kunne ha vore fem liv, det kunne ha vore ti liv. Eit par av sersjantane våre har ansvar for troppar på over tjue riddarar. Det er uansett ikkje ein sjanse eg er villig til å ta.» Rommet blei heilt stille. Gunhild visste at ho ikkje hadde eit einaste fornuftig svar på dette. Etter noko som kan ha vore ti femten sekund, men som føltes som fire timer, la generalen papira sine ned på skrivebordet. «Var det noko meir du ville?» «Nei,» mumla Gunhild. «Det var vel eigentleg det heile.» «Godt,» sa generalen. «Eg har fått vite at du klarte å knekke objekt Kauna. Godt jobba.» Objekt Kaun åh, sant, det var det sersjanten hadde sagt at var kodenamnet for trollet ho hadde drepe i dag. «Inga årsak,» svarte ho lågt. «Han var ein sværing. Korleis klarte du det? Fekk du hjelp av nokon?» «Berre av Bal» Gunhild stoppa plutseleg. Ho hadde ikkje lyst til å fortelja sin øvstkommanderande at ho måtte ha hjelp 20
av ein elg til å drepe eit troll. Men på ein eller annan måte verka det som om han hadde skjønt kva ho skulle til å seie. «Det er greitt. Du treng ikkje å seie det til meg. Men eg har forstått det slik at du har eit veldig godt handlag med dyr. Eg vil at du skal vite at det er noko eg beundrar i ein riddar, og at dersom historiene eg har høyrd om at ville dyr har vore involvert i kampane dine stemmer, er det mange i denne hæren som har ganske mykje å lære av deg. Og eg håper at det er noko du nemner når du leverer ein ny søknad om forfremming til sersjant neste år.» Gunhild klarte ikkje å gjera anna enn å nikke. Ho reiste seg og byrja å bevege seg mot utgangen. «Ein ting til, Bårdsdotter.» Ho snudde seg mot generalen igjen. Kva kunne det vera no? «Eg veit at du har hatt ein del problem med general Bjerkedal. Han var ein god soldat og forstod seg på kamptaktikk, men eg skal vera den første til å innrømme at kvinnesynet hans var litt» Espenson nølte, som om han ikkje klarte å finne rett ord. «Røyndomsfjernt?» foreslo Gunhild. Espenson lo. «Det er sannsynlegvis eit penare ord enn noko eg kunne ha kome på. Ikkje sei til nokon at eg har sagt dette, men Bjerkedal var ein gamal tulling. Han var i si tid ein sterk motstandar av at kvinner i det heile tatt skulle kunne bli teke opp som riddarar. Den haldninga klarte han diverre aldri å leggja frå seg, og du var nok ein av dei han lét det gå ut over. Og eg kan diverre ikkje sjå bort frå at det kan ha skjedd at du har vore kvalifisert for fordelar du ikkje har fått på grunn av det.» «Kva er poenget ditt?» 21
«At eg ikkje er general Bjerkedal. Eg prøver å finne dei løysingane som er best for alle, uavhengig av faktorar som kjønn, og eg vil at du og alle dei andre riddarane skal vera klare over det. Greitt?» I mangel på ord nikka Gunhild på nytt, før ho snudde seg og gjekk ut igjen. Det føltes som om ho hadde vore hos generalen halve dagen, men det var framleis midt på dagen då ho kom ut på gata igjen. Det var like greitt. Ho måtte framleis ta ein tur på sjukestua før ho skulle på jobb igjen. Dessutan ville ho trenge mange timer til å fordøye alt det generalen faktisk hadde sagt. På veg til sjukestua kunne ho ikkje la vera å lure på kva anna som eigentleg stod i mappa hennes. Detaljerte skildringar av barndomen hennes? Rapport om den gongen ho nesten hogg av seg foten? Det første kysset hennes? Ho grøssa. I så fall hadde ho ikkje lyst til å vite det. * * * Slottssalen var full av menneske. Kanskje ikkje så merkeleg, då kroningsseremonien heilt klart var årets store sosiale høgdepunkt. Det var ein månad sidan Kongen hadde døydd, og no var det sonen hans, prins Sigurd, som skulle overta trona. I praksis var det sjølvsagt prins Sigurd som hadde hatt makta heilt sidan Kongen døydde, men det var på kroningsseremonien han offisielt skulle overta kongetittelen, og få tildelt den gjeve ametystkrona som kongen alltid bar på hovudet ved spesielle anledningar. Ametystkrona var utan samanlikning den vakraste gjenstanden i heile kongeriket. Sjølve krona var av sølv, og rundt heile kanten på krona var det utskjeringar 22
som symboliserte dei sju brørne og systrene som for nesten tusen år sidan hadde kombinert sine krefter for å gjera landet trygt og grunnleggja kongeriket. I tillegg var det på framsida av krona sett inn sju vakre ametystar: Tre små ametystar i eit trekantmønster på venstre side, tre små ametystar i eit trekantmønster på høgre side, og ein stor ametyst midt på krona som sannsynlegvis skein klarare enn dei seks andre gjorde til saman. At han reflekterte lyset frå lysekronene i taket gjorde den vesle lilla steinen berre enno meir imponerande å sjå på. For første gong sidan den førre kroningsseremonien, for nesten førti år sidan, låg ametystkrona no utstilt på eit bord framfor trona, vakta av to riddarar frå den kongelege hæren, medan ho venta på å bli sett på hovudet til prins Sigurd berre ein halv time seinare. Gunhild stod ved den store inngangsdøra og forsøkte å kvele eit gjesp. Ho hadde heldigvis fått tid til å sove nokre timer før ho måtte på jobb, men ho likte ikkje slike tilstellingar, ho følte at det blei for mange menneske her, og hadde det ikkje vore for at ho skulle jobbe her, hadde det vore slik at ho i staden for hadde vore ein av dei heldige få overklassefolka som fekk ein invitasjon til seremonien, hadde ho sannsynlegvis takka nei. Ho kasta eit blikk rundt seg. Det var kanskje førti femti gjestar her, dei fleste av dei i overdådige klesplagg som sannsynlegvis kosta meir enn Gunhild brukte på seg sjølv på eit år. Nokre få av dei var adelege, det såg ut som om alle dei største gardeigarane i landet var i rommet, og eit par av dei viktigaste kjøpmennene i byen hadde òg blitt invitert. Og så vaktane, sjølvsagt. Generalen hadde iallfall gjort ein god jobb med å planleggja vakthaldet: I tillegg til to 23
vakter som passa på sjølve krona, var dei to vakter som stod ved inngangen. Ei vakt var plassert ved kvart vindauge, og det var òg ei vakt ved ei dør på den andre sida av rommet som Gunhild gjekk ut frå at måtte leie til prinsens private kontor eller noko sånt. Generalen sjølv sat ved eit bord saman med prins Sigurd og tre fire andre menneske, sannsynlegvis i ivrig diskusjon om grensekontrollar eller marknadsprisreguleringar eller noko anna som var så keisamt at Gunhild ville ha sovna av det. Ho måtte hugsa å jobbe med det til den dagen ho blei general sjølv. Det målet hadde ho ikkje lyst til å gi opp sjølv om det ville ta litt lenger tid enn ho først hadde planlagt. Ho måtte finne noko anna å fokusere på. Ho blei utilpass av å sjå alle menneska som strømma fram og tilbake. Blikket landa på veggane. Begge langveggane i rommet var nesten heilt dekka av vindauge med fantastiske glasmaleri. Gunhild hadde aldri vore så interessert i kunst, men ho likte fargane som var brukt i glasmaleria: blå- og grøntonane fekk heile rommet til å verke roligare, ho følte at ho tenkte klarare og at ho ikkje var like stressa som ho hadde vore berre eitt minutt tidlegare. Og når ho først byrja å sjå på dei, var glasmaleria ganske pene òg. Eitt av dei førestilte ein stor bjørn som forsvarte ungane sine, eitt av dei førestilte ein majestetisk elg som stod på ein bakketopp og stirra inn i solnedgangen, eitt av dei viste ein stolt ørn som gjekk inn for landing på Gråbeinnuten, og det siste glasmaleriet førestilte ein mann og ei kvinne som bygde eit hus saman. Blikket til Gunhild glei over på kortveggen innerst i rommet. Eit par trappetrinn leia opp til trona, som kunne sjå ut som om ho var laga av tre kanskje furu, men det var vanske- 24
leg å seie sikkert då heile trona var rosemalt. I ei fordjuping lenger opp på kortveggen var det gjort plass til åtte statuar av gråstein, alle i full storleik, som skulle førestille Pokker. Det stemte ikkje. Ikkje sei at Pokker. Pokker. Pokker. Gunhild pusta tungt, og kjente at sveitta rann nedover ryggen hennes. Korleis hadde ingen andre lagt merke til dette? Skulle ho gjera noko? Nei, ho måtte seie frå til generalen. No. «Straks tilbake,» sa ho til den andre vakta som stod ved inngangsdøra, som ho sannsynlegvis hadde helsa på på ei førelesning for ikkje så lenge sidan, men som ho ærleg talt ikkje ante kva heitte. Han såg rart på henne og lurte nok på kva ho skulle, men nikka aksepterande til ho. På berre nokre sekund hadde Gunhild gått over til bordet generalen sat ved. Overraska snudde han seg opp mot ho. «Kvifor er du ikkje på plassen din?» spurte Espenson, forvirra. «Vi må tømme rommet og sikre krona. Ho er ikkje trygg. Vi er ikkje trygge.» «Kva snakkar du om?» No sat alle ved generalens bord og såg forvirra opp på Gunhild. Inkludert, gjekk det opp for ho, prinsen sjølv. Ho raudna litt. «Eg kan ikkje seie det høgt. Det vil berre skape panikk. Du må stole på meg.» «Kvifor skal eg stole på deg?» spurte generalen og reiste seg opp. No merka Gunhild veldig tydeleg at han var eit hovud høgare enn ho. Heldigvis var alle i rommet travelt opptekne med å ete og drikke og snakke saman, og ingen tenkte over at generalen hadde reist seg. 25
«Vi er i fare!» svarte Gunhild. «Vi må» «Korleis er vi i fare?» spurte generalen igjen, litt bryskare. «Alle menneska i dette rommet er tryggleiksklarerte. Alle potensielle inngangar og utgangar, i tillegg til ametystkrona og prinsen sjølv, er godt vakta av dei beste riddarane i landet. Deg sjølv inkludert. Eg kan ikkje evakuere tiårets største sosiale hending berre fordi eg stoler på deg. Om du ikkje kan gi meg ein god grunn» «Troll!» sa Gunhild lågt og peika opp på statuane bak trona. Statuane som var kjent i heile landet for å skulle førestille dei sju grunnleggjarane av kongeriket, så kvifor var det åtte av dei? No blei det heilt stille i rommet. Gunhild hadde forsøkt å halde røysta dempa, men det var noko med ordet som hadde fanga merksemda til folk likevel. Alle hadde høyrd henne, ingen likte det dei høyrde. Generalen snudde seg opp mot statuane, og det same gjorde nesten alle andre i rommet. Den eine statuen høyrde openbart ikkje heime der, og det blei berre enno tydelegare då han byrja å røre på seg. Det var utan tvil eit troll. Eit hunn-troll, men mindre enn noko troll Gunhild hadde sett tidlegare: Det var litt større enn Gunhild, men ikkje mykje. Hadde det ikkje vore for den grå huda kunne det ha blitt tatt for å vera ei vanleg kvinne, og det var tydelegvis det som hadde skjedd her. Før nokon hadde klart å reagere byksa trollet ned frå veggen og bevega seg raskt mot bordet der ametystkrona låg. Dei to riddarane som vakta krona byrja å trekke sverda sine, men trollet klarte å slå dei ut før dei rakk å gjera motstand. Så greip det krona. Gunhild visste at ho måtte gjera noko. Ho skulle ønskje at ho visste kva, for ho kunne iallfall ikkje stole på at sola stod 26
opp i løpet av dei neste seks sju timane, men noko måtte ho gjera. Ho trakk raskt sverdet og sprang bort til døra. «Stopp,» ropte ho til trollet. «Om du har tenkt deg denne vegen, må du gjennom meg.» Trollet såg bort på ho, såg ut som om det tenkte seg litt om, før det smilte. «Flaks at eg ikkje skal den vegen, då,» sa trollet før det snudde og sprang i retning den vesle døra innerst i rommet. Gunhild måpa. Kva søren var det som skjedde her? Eit troll som kunne snakke? Korleis var det mogleg? «Stopp det!» ropte generalen til riddaren som vakta døra. «Ikkje la det kome seg ut der!» Men riddaren som vakta døra var for treig, han hadde ingen sjanse til å trekke sverdet raskt nok, og trollet var sterkt nok til å dytte han unna og sparke ned døra før han hadde klart å reagere. Gunhild sprang etter det, og skjønte med ein gong kvifor generalen ikkje ville la det sleppe inn i det rommet. Det var tydelegvis her trollet Gunhild hadde drepe i dag hadde banka eit stort hol i ytterveggen, eit hol som framleis ikkje var reparert, og det gav dette trollet ein sjanse til å hoppe ut der. Gunhild hoppa etter, men ho hadde gløymd kor høgt trollet hadde slått holet på veggen: Det var to meter ned, og Gunhild landa skeivt og fekk kraftige smerter i ankelen. Forhåpentlegvis var han ikkje forstua. Trollet sprang, raskare enn Gunhild nokon gong hadde sett eit troll springe, og Gunhild forsøkte å følgja etter, men ankelen forsinka ho. Trollet sprang ned mot fjorden, og Gunhild såg at det låg ein slags båt der. Før Gunhild hadde klart å kome ned til vasskanten, sat trollet i båten fleire meter ute på havet og rodde for harde livet. Gunhild hadde ingen båt, og trollet rodde for raskt til at ho hadde ein sjanse til å ta det 27
igjen ved å symja. No var det berre ein ting ho kunne gjera: Følgja med på kvar det rodde. Og då ho skjønte kvar båten var på veg, kjente ho at håra reiste seg i nakken: Trolløya. Det gjekk så mange myter og historier om denne mellomstore øya midt i fjorden at ingen visste kva som var sant lenger, men alle visste at Trolløya var ein fristad for troll, og at ingen menneske hadde sett sine bein på øya på åtti år. Ingen hadde vore veldig begeistra for at det var ei stor øy midt i fjorden dei ikkje hadde tilgang til å utnytte, men trolla som hadde vore på Trolløya hadde i det minste latt byen vera i fred. Kva hadde endra seg no? Gunhild halta tilbake til slottet, og såg at generalen kom ho i møte og møtte ho på halvvegen. «Eg mista det,» sa ho andpustent. «Det er på veg til Trollløya. Beklagar.» «Eg såg det herfrå. Det var ingenting du kunne ha gjort,» sa generalen. «Det var ingenting vi kunne ha gjort. Vi har alltid behandla trolla som rovdyr. Troll som tenkjande vesen som klarer å leggja planar som denne Troll som poserer som statuer i fleire dagar, som førebur fluktvegar ei veke i førevegen Dette er nytt.» «Korleis går det med prinsen?» «Han er i orden reint fysisk, men han er heilt frå seg når det gjeld krona. Han tenkjar ikkje klart. Han byrja å love bort prinsessa og halve kongeriket til den som kunne skaffe han krona tilbake, men eg klarte heldigvis å få han til å trekkja det tilbake då eg fortalte han at halve kongeriket er verdt mange hundre gonger så mykje som krona og at den einaste prinsessa han har å gi bort er fire år gamal.» 28
«Herregud, for ein» «Ikkje sei det, Bårdsdotter. Eg kan ikkje stå her og høyra på majestetsfornærmingar utan å straffe deg for det, same kor einig eg måtte vera med deg.» «Beklagar.» Gunhild trakk pusten. «Kva har du tenkt å gjera?» Generalen såg ut som om han prøvde å late som om han tenkte seg om, men eigentleg allereie visste kva han skulle svare. «Eg kunne tenkja meg å gløyma heile ametystkrona, men det kjem eg sjølvsagt aldri til å få prinsen med på.» «Nei. Han kjem til å krevja at du i det minste prøver.» «Kanskje burde eg berre sende heile hæren til Trolløya. Men vi aner ikkje kva som ventar oss der. Kanskje er dei fleire enn oss. Kanskje er dei ti gonger så mange som oss. Og kanskje er det det dei vil at vi skal gjera. Kanskje dei vil at vi skal sende alle soldatane våre dit slik at kongeriket blir ståande her utan vakthald. Eg kan ikkje ta den sjansen.» «Det skjønar eg. Så kva gjer du no?» «Spørsmålet er kva du er interessert i å hjelpe meg med.» «Kva?» «Eg kjem til å foreslå for prins Sigurd at vi sender ein speidar til Trolløya. Ein enkelt riddar, som har studert troll i årevis og som er tøff nok til å klare seg om det skulle kome til ein konfrontasjon, som kan kartleggja situasjonen der ute slik at vi veit kva vi skal gjera vidare.» «Meiner du Ber du meg om» Gunhild kjente at ho skalv i røysta. Generalen såg ned. «Nei, eg kan ikkje be deg om det. Eg har veldig lyst til å be deg om å dra på eit rekognoseringsoppdrag på Trolløya. Men 29
for alt vi veit kan det vera eit sjølvmordsoppdrag. Eg kan ikkje kommandere deg til noko slikt. Du drar til Trolløya berre dersom det er noko du ønskjer å melde deg frivillig til. Eg kunne sannsynlegvis ha spurt nokre andre, men eg er ganske sikker på at dei kjem til å takke nei.» Gunhild kjente spenninga stige i kroppen berre ho tenkte på det. Å dra til Trolløya? Det var sannsynlegvis livsfarleg. Men samtidig «Om eg gjer dette, kan du vurdere forfremmingssøknaden min på nytt?» spurte ho forsiktig. Generalen smilte. «Om du klarer å sørge for at vi får ametystkrona tilbake, og du gjer det på ein måte som får meg til å tru at du er skikka til å leie troppar, skal eg ikkje berre forfremme deg til sersjant. Då forfremmar eg deg rett til løytnant. Kva seier du?» Gunhild pusta tungt. «Eg treng ein båt. Og ei vekes proviant. Og eg må heim for å hente dyrefløyta mi, og kanskje eit kledeskift. Og» * * * Bølgene slo mot båten idet Gunhild rodde stadig nærare Trolløya neste morgon. Ho hadde foreslått å dra dit med ein gong, men generalen hadde meint at det beste var å vente til daggry. Ho måtte innrømme at han hadde eit poeng. Skulle ho hamne i konfrontasjon med eitt eller fleire troll, var sollyset ein veldig god alliert å ha, og det gjorde forhåpentlegvis òg at færre troll opphaldt seg utandørs. Dette var uansett ikkje eit jaktoppdrag, men eit speidaroppdrag. Ho skulle observere, og då var ho nøydt til å halde seg på øya i minst eit døgn om ho 30
skulle klare å samle nok data. Merkeleg nok kjente Gunhild adrenalinet pumpe. Dette var heilt nytt for ho: Ho pleidde å gå inn, drepe trollet og kome ut igjen, og å skulle observere trolla i lengre tid utan å bli oppdaga av dei hadde ho ikkje gjort før. Det var dyktigare speidarar enn ho i hæren, men generalen hadde hatt rett: Ho var sannsynlegvis den einaste som var gal nok til å melde seg til dette oppdraget. Den morgonkalde sjølufta slo mot ansiktet til Gunhild. Ho var glad for at generalen hadde overtalt ho til å gå heim og sove litt før ho rodde ut. For første gong på over eit døgn følte ho seg utkvilt. Ho hadde tatt på seg den grøne genseren ho hadde fått av Solveig til 16-årsdagen sin, ho gjekk ut frå at den saman med ei svart bukse burde fungere greitt for å gå i eitt med skogen på Trolløya. Generalen hadde sørgja for at det var ein ryggsekk full av mat og vatn i båten, og i tillegg hadde ho med seg taska med dei viktigaste tinga sine. No var ho nesten framme på Trolløya. Ho snudde seg mot øya og prøvde å skaffe ei rask oversikt over kvar det kunne vera lurt å leggja i land. Sola hadde stått opp, så ho rekna ikkje med å møte nokre troll dei første timane, men det kunne vera vakter ute, og ho håpa å sleppe å treffe på dei med det aller første. Trolløya var større enn ho hadde trudd. Det var eit lite fjell her, men det var òg sandstrender, opne sletter og fleire store skogholt. Gunhild var glad for å sjå at det var skog på øya, det ville sannsynlegvis gjera det enklare å halde seg skjult for trolla. Det tydde òg at det var fuglar her, noko som gjorde det enklare å kommunisere med fastlandet. Plutseleg høyrde Gunhild ein høg lyd ovanfrå, som om noko smalt. Ho heva blikket. Kvar kom lyden frå? Frå fjellet? Frå 31
himmelen? Frå den andre sida av fjorden? Ho lot blikket flakke litt rundt, usikker på kva det var ho såg etter. Då ho endeleg klarte å få auge på kvar lyden kom frå, byrja ho å skjelve. Ho svelgde tungt. Dette hadde ho ikkje sett for seg. * * * «Kva var det ho høyrde? Kva var det ho såg?» «Det var ein Å hjelp, korleis har klokka blitt så mykje?» «Fortel meir, mamma! Ver så snill!» «Nei, Ylva. No må du sove!» «Men eg vil vite korleis det går med Gunhild!» «Du skal få vite det. Men no må du sove om du skal klare å halde deg vaken på skolen i morgon. Eg kan dikte vidare på historia ein annan dag? I morgon?» «Eg er hos pappa i morgon.» «Dagen etter, då?» «Ja vel, då.» «God natt, Ylva. Skal eg slokke lyset?» «Ja takk. God natt, mamma.» 32