Om å høyre meir enn dei fleste

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Om å høyre meir enn dei fleste"

Anna Ingvaldsen
9 år siden
Visninger:

1 Om å høyre meir enn dei fleste Anne Martha Kalhovde Psyk spl., PhD student Leiar av Forskning og undervisningseininga ved Jæren DPS

2 Kva slags høyrselserfaringar er det snakk om? Erfaringar med å høyre stemmer eller lydar som ingen andre høyrer Stemmene vert ikkje opplevd som tankar og dei kjem ikkje frå menneske omkring ein Det kan vere ei eller fleire ulike stemmer Dei vert ofte kalla høyrselshallusinasjonar og sjølv om dei fleste er friske tenkjer me ofte på slike erfaringar som symptom på schizofreni

som tankar og dei kjem ikkje frå menneske omkring ein Det kan vere ei eller fleire ulike

3 Kven høyrer stemmer? Viss ein spør folk om dei nokon gong har høyrt stemmer så vil om lag 5% svara ja Viss ein spør folk om dei høyrer stemmer oftare enn ein gong i månaden så vil 2% svara ja Det betyr at i Time kommune med ca innbyggjarar har om lag 830 personar høyrt stemmer. Berre ein fjerdedel har bruk for psykisk helsetenester.

ein spør folk om dei høyrer stemmer oftare enn ein gong i månaden så vil 2% svara ja

5 Kvifor høyrer noken stemmer? Reaksjon på påkjenningar? Sjukdomsteikn? Teikn på forgifting? Religiøs erfaring?

6 Har høyrt stemmer ein gong eller i ei avgrensa periode Kan ha samanheng med: Stress t.d. eksamenslesing Høg feber Kritiske tilstandar (t.d. opphald på intensiv avdeling på sjukehus) Langvarig isolasjon Tap av ein nærståande Bruk av rusmidlar t.d. kokain, amfetamin

d. opphald på intensiv avdeling på sjukehus) Langvarig isolasjon

7 Har høyrt stemmer over tid: Kan ha samanheng med: traumer t.d. vald, seksuelle overgrep, komplisert sorg Kan vere eit av fleire symptom på psykose og ei psykisk liding t.d. schizofreni, bipolar liding, posttraumatisk stress syndrom

eit av fleire symptom på psykose og ei psykisk lidi

8 Korleis vert stemmene opplevd? Stemmene vert erfart som verkelege når ein opplever dei, men dei fleste forstår at dei er verkelege på ein annan måte enn stemmer som andre også kan høyra. Det å vere åleine om slike erfaringar betyr ikkje at dei ikkje er verkelege.

fleste forstår at dei er verkelege på ein annan måte enn stemmer

9 Korleis vert stemmene opplevd? Ulike bodskap: Gode Irriterande Skremmande Nokon andre eller meg sjølv? Heng tett saman med kjensler

11 Korleis vert dagleglivet når ein høyrer stemmer over tid? Kjem an på om: Stemmene er borte Stemmene er i bakgrunnen Stemmene er intense og negative Konsentrasjonsvanskar Fortare sliten Treng meir kvile men får ikkje slappe av eller sove Går utover: Skule og arbeid Omgang med andre Fritid

intense og negative Konsentrasjonsvanskar Fortare sliten Treng meir

12 Kva kan du gjere med det du høyrer? Bli kjent med det du høyrer Legg merke til kva tid du høyrer, kva du høyrer, korleis har du det før, under og etter? Sett av tid til å høyre? Snakk med stemmene? Skriv dagbok? Finn nokon som kan støtte deg Snakk med andre i samme situasjon Ta kontakt med fastlegen din Gå i terapi Skaff deg kunnskap Les aktuell litteratur Finn en forklaringsmodell og ei målsetjing som stemmer for deg

under og etter? Sett av tid til å høyre? Snakk med stemmene? Skriv dagbok?

13 Kva kan du gjere med det du høyrer? Skaff deg pauser- få tankene over på noko anna Ha rytme og innhald i dagen Arbeid, utdanning, hobbyar Kos deg med gode, regelmessige måltid Få nok søvn og kvile Bruk medisiner? Nokre medisinar virker bedre enn andre. Sammen med legen din kan du finne det som kan hjelper for deg.

Arbeid, utdanning, hobbyar Kos deg med gode, regelmessige måltid Få nok søvn

14 Kva bør du ikkje gjere med det du høyrer! Ikkje lat som du ikkje høyrer Stemmene/lydane forsvinn ikkje på den måten, men situasjonen din kan bli meir fastlåst. Ikkje fortel meir enn du sjølv vil- det er berre du som bestemmer kva folk skal vite om deg Kjenn etter kven du vil snakke med og kva tid og kor mykje du vil fortelje.

15 Kva kan du som familiemedlem eller venn gjere? Ver ein respektfull samtalepartnar! Dei fleste har behov for å snakka om det dei opplever, og alle har behov for å bli tatt på alvor når dei gjer det. Ein treng ikkje å ha svar på alt Om du ikkje veit kva du skal seie til det den andre fortel, så kan du seie akkurat det. Ofte er det langt viktigare at ein lyttar og er tilstades for den andre. Stopp samtalen når det trengs For å vera ein god lyttar må ein vere nokolunde opplagt og utkvilt.

Ein treng ikkje å ha svar på alt Om du ikkje veit kva du skal seie til det den andre fortel, så kan du seie akkurat det.

16 Om å vere ein respektfull samtalepartnar Ikkje avvis erfaringer Du kan vere ærleg på at du ikkje høyrer det same som den som høyrer stemmer, men det betyr ikkje at hans eller hennar erfaringar er uvirkeleg, utforsk heller erfaringane saman. Det kan gi viktig innsikt for begge parter. Snakk også om dagligdagse ting Ingen er berre stemmene sine. Det er kanskje lettare for dei som har kjent personen over tid å huska på dette.

utforsk heller erfaringane saman. Det kan gi viktig innsikt for begge parter.

17 Om å vere ein respektfull samtalepartnar Oppmuntra stemmehøyraren til å skaffe seg kunnskap Familie og venner kan vere til hjelp i denne ved å oppmuntra den som høyrer stemmer til å lesa aktuell litteratur, delta på seminar m.m. Kanskje ein kan utforske litteratur ilag og snakke om kva ein synest?

oppmuntra den som høyrer stemmer til å lesa aktuell litteratur, delta på

18 Om å setje sunne grenser Sett grenser for kven du snakker med om dine erfaringer som pårørende Det er tungt for dei fleste å prøva å forklara kva ein erfarer til nokon som ikkje kan eller vil forstå. Ein treng ikkje «gi opplæring» til alle ein møter. Struktur Det å ha ein god rytme i dagleglivet kan bety mykje for den som er plaga av stemmer og for dei nærståande Finn fram til nokre faste gjeremål ilag?

Ein treng ikkje «gi opplæring» til alle ein møter.

19 Søk hjelp når det trengs! For den som har plagsame stemmeerfaringar kan det vere god hjelp å få hjå fastlege eller TIPS Det kan vere godt for alle partar at pårørande/nærståande er med i møter med helsepersonell Pårørande kan også be om hjelp for eigen del dersom det trengs.

få hjå fastlege eller TIPS Det kan vere godt for alle partar at

20 Om å akseptera langvarige utfordringar Prøv å finne fram til det som er fint Ved å «bruka forstørrelseglass» på gode erfaringar. Det som er tungt kan bli lettare å bera Det er OK å være trist Det er viktig å tillata seg sjølv å bli både trist og sint over at livet ikkje er som ein hadde håpa og drømt om Legg merke til forandringer Når ein står oppi noko med «begge beina» kan ein lett gløyme eller oversjå viktige små endringar og små steg i rett retning. (utdrag frå

Det som er tungt kan bli lettare å bera Det er OK å være trist Det er viktig å tillata seg sjølv å bli både trist og sint

21 Nyttig informasjon på nett (trykk på lenkene, altså orda med strek under) Norsk nettstad om det å høyre stemmer: Les heile intervjuet med Brian Wilson: litymagazine.com/past/brianw/brianw.html&prev=/search?q%3 Dability%2Bmagazine%2Bbrian%2Bwilson%26rls%3Dcom.micros oft:no:ie-searchbox Helse direktoratet sine retningslinjer:

Like dokumenter

BARN SOM PÅRØRANDE NÅR MOR ELLER FAR ER PÅ SJUKEHUS

BARN SOM PÅRØRANDE NÅR MOR ELLER FAR ER PÅ SJUKEHUS BARN OG UNGDOM SINE REAKSJONAR I denne brosjyra finn du nyttige tips for deg som er innlagt, og har barn under 18 år. Når ein i familien vert alvorleg