RAPPORTERING AV OPPDRAGSVERKSEMDA 2008

HORDALAND FYLKESKOMMUNE Opplæringsavdelinga Arkivsak 200904837-1 Arkivnr. 106 Saksh. Viken, Karl Saksgang Opplærings- og helseutvalet Fylkesutvalet Møtedato 16.06.2009 18.06.2009 RAPPORTERING AV OPPDRAGSVERKSEMDA 2008 SAMANDRAG 22 vidaregåande skular hadde oppdragsverksemd i 2008. Totalt var omsetnaden på 28,02 millionar kroner. Overskotet samla sett vart på 5,68 millionar kroner. Aktiviteten innan oppdragsverksemd varierer frå år til år etter økonomiske konjunkturar, spesifikk etterspurnad i marknaden og skulane sin kapasitet til å drive med oppdragsverksemd. Verksemda krev ressursar, og ei omfattande verksemd er avhenging av faste tilsette. Dei største skulane når det gjeld oppdragsverksemd har ein dagleg leiar. Skulane har ulike motiv for å drive med oppdragsverksemd. Det viktigaste motivet for skulane er økonomisk gevinst som kjem den ordinære skuledrifta til gode. Dette set skulane i stand til å løyse ei rekkje naudsynte behov for vedlikehald og fornying av inventar og utstyr. Skulane driv og oppdragsverksemd for å styrke kompetansen ved skulane. I tillegg er det eit poeng for skulane å kunne bruka overtallige lærarar. FORSLAG TIL INNSTILLING Fylkesutvalet tek saka til orientering. Vedlegg: Paul M. Nilsen Svein- Erik Fjeld

FYLKESRÅDMANNEN, 04.06.2009: Skulane fekk i brev av 27. mars 2009 melding om å fylle ut spørjeskjema om oppdragsverksemda for 2008. Det er om lag dei same spørsmåla som har vore stilt dei siste åra. Eit samandrag av svara frå skulane vert presentert i denne saka. Undersøking av oppdragsverksemd Samla omsetnad i 2008 var 28,02 millionar kroner. Dette utgjer ein nedgang i omsetninga på 4,65 millionar frå 2007. Samla overskot i 2008 var på 5,68 millionar kroner, ein auke på 0,2 millionar frå 2007. Det var dei skulane med lengst erfaring innan oppdragsverksemd som hadde størst omsetnad i 2008. Bergen Maritime videregående skole omsette for 5,7 millionar kroner. Stord opplæringssenter ved Stord vidaregåande skule omsette for omlag 5,6 millionar kroner. Tabellen under syner omsetnaden ved skulane. Skule Omsetnad/ i 1000 kr Bergen Maritime videregåande skole 5694 Stord vidaregåande skule 5602 Bergen Handelsgymnasium 2868 Laksevåg videregående skole 2792 Os vidaregåande skule 2527 Lønborg videregående skole 1763 Bergen Tekniske Fagskole 1728 Voss Jordbruksskule 819 Stend vidaregåande skule 762 Åsane videregående skule 687 Hjeltnes gartnarskule 570 Rubbestadneset vidaregåande skule 410 Austevoll vidaregåande skule 405 Årstad Vidaregåande skule 354 Arna Yrkesskule 307 Bjørgvin videregående skole 240 Knarvik vidaregåande skule 211 Sandsli videregående skole 134 I tillegg hadde kvar av skulane Austrheim vidaregåande skule, Øystese gymnas, Odda vidaregåande skule og Olsvikåsen videregåande skole ein omsetnad under kr 100 000. Det er framleis slik at overskot frå oppdragsverksemda medverkar til at skulane er i stand til å løysa nokre påtrengjande oppgåver innan vedlikehald og fornying av inventar og utstyr. Har skulen hatt oppdragsverksemd i 2008? Ja 22 Nei 24 Totalt 46 1 1 Vi hadde 46 vidaregåande skular i 2008, inkludert Bjørk som er eit samarbeid mellom Fusa vidaregåande skule, Os vidaregåande skule og Os gymnas. 2

22 skular eller 48 % av skulane har rapportert at dei har hatt oppdragsverksemd i 2008. Aktiviteten innan oppdragsverksemd i 2008 er på noko lågare nivå i høve til aktiviteten som var i 2007. Dette i og med at omsetnaden har gått noko ned, og at talet på skular som har hatt oppdragsverksemd har gått ned frå 26 i 2007 til 22 i 2008. Skular som har oppdragsverksemd kan variere noko frå år til år. Dette kan vera eit teikn på at det er vanskeleg å etablere seg på denne marknaden. Skular som vil starte opp med oppdragsverksemd må ha disponible midlar til å starte opp med. Skular med liten omsetnad og lågt eller manglande overskot fell lett ut av marknaden for oppdragsverksemda. Dersom nei, kvifor ikkje? Mange av skulane som ikkje har hatt oppdragsverksemd forklarer dette med sine prioriteringar. Den vanlege skuledrifta vert prioritert, og difor set ein ikkje i gang med oppdragsverksemd. Andre skular har begrunna fråværet av oppdragsverksemd med at dette ikkje har vore etterspurd i nærmiljøet, samstundes med at desse skulane ikkje har hatt ressursar til å marknadsføre eit eventuelt tilbod. Ein del skular har også vore inne i ei omorganisering eller har ny skuleleiing som gjer at oppdragsverksemd vert nedprioritert. Til sist er det skular utan oppdragsverksemd som ikkje vil starte opp med dette fordi dei tviler på at det vil vera lønnsamt. I resten av rapporten er det berre svara frå dei skulane som rapporterar å ha hatt oppdragsverksemd i 2008 som er teke med. Kva for målsetjingar har skulen for oppdragsverksemda? Betre kvaliteten på skulen si ordinære undervisning 2 Sikre drifta ved skulen 9 Sikre næringslivet i lokalmiljøet 2 Tene pengar 5 Utvide tilbodet til skulen sine ordinære elevar 0 Andre målsetjingar 1 Ikkje avmerka 3 Vi går ut frå at det er hovudmålsetjinga som kjem fram i tabellen over. 14 av 22 skular legg økonomiske målsetjingar til grunn for oppdragsverksemda; 9 skular vil sikre skuledrifta og 5 gjer det for å tene pengar. Dette viser at skulane ser på oppdragsverksemda som gunstig i høve til sitt økonomiske handlingsrom, og dette er verdt å merka seg for dei skulane som ikkje har oppdragsverksemd. 2 skular gjer dette for å sikre næringslivet i lokalmiljøet og 2 andre for å betre kvaliteten på anna undervisning. Ein skule har kryssa av for andre målsetjingar. Har skulen sett opp spesielle mål for oppdragsverksemda for 2008? Ikkje avmerka 0 Ja 5 Nei 17 Om lag 22% av dei skulane som har hatt oppdragserksemd hadde sett opp mål for 2008. Det er ein reduksjon frå 27% i 2007. Måla for året som skulane har sett opp har samanheng med skulen si målsetjing for oppdragsverksemda. Stikkordsmessig kan svara kategoriserast slik: 3

Gjera tilbodet kjent i lokalmiljøet Sysselsetje personalet på avdelinga Styrke skulen sitt budsjett Styrke kontakten med næringslivet. Styrke kompetansen til eige personale I kva grad har aktivitetane i rapporteringsåret oppfylt dei målsetjingar skulen har for oppdragsverksemda? Ikkje avmerka 4 Ikkje i det heile 2 Delvis 3 Godt 10 Fullt ut 3 13 skular eller 59% av dei som har oppdragsverksemd melder at skulen sine målsetjingar for oppdragsverksemda er godt eller fullt ut oppfylt. 2 skular melder at dei ikkje har oppfylt målsetjingane sine i det heile. Kva for målgrupper arbeidar skulen mot? Ikkje avmerka 2 Privat næringsliv 5 Kommunar 5 Stat 0 Arbeidsmarknadsetaten 6 Privatpersonar 3 Andre 1 Ingen spesiell målgruppe 0 Talet på skular (5) som primært arbeider mot privat næringsliv har gått ned i høve til det som var tilfelle i 2007 (9). I 2006 var dette talet 10 skular. Talet på skular som har stat og kommune som sine primære målgrupper er same som for 2007 (5). 3 skular har privatpersonar som viktigaste målgruppe. Oppdragsverksemda fører til eit viktig samarbeid på tvers av skule, næringsliv, kommune og fylkeskommune. Erfaringsutveksling på tvers er nyttig for alle partar. Har skulen rutinar for å sikre/vurdere kvaliteten for oppdragsverksemda? Ja 16 Nei 5 Ikkje avmerka 1 16 skular, eller 73 % av skulane med oppdragsverksemd har rutinar for å sikre/vurdere kvaliteten på oppdragsverksemda. Det tyder på at skulane tek denne aktiviteten på alvor på lik linje med anna undervisning ved skulen. Fleire skular skriv også at dei evaluerer denne verksemda på same måte som anna undervisning. I tillegg svarar dei aller fleste at deltakarane evaluerer kursa i etterkant. Nokre har i tillegg evaluering undervegs og evalueringssamtalar med oppdragsgjevar. 4

Kven har ansvaret for organiseringa av oppdragsverksemda? Rektor 8 Fagleiar 4 Avd. leiar 5 Studieinspektør 1 Anna ordning 1 Ikkje avmerka 3 Rektorane har i større grad teke ansvaret for oppdragsverksemda. I 2007 var det berre 3 rektorar som hadde ansvaret for organiseringa, i 2008 var talet 8. Elles ser ein at oppdragverksemda er ulikt organisert ved skulane, og at det er ulike personar som har ansvaret. Ved skular som har oppdragsverksemd som eit satsingsområde er det viktig med ein dagleg leiar. Dette kan vera vanskeleg å setje av ressursar til i oppbyggingsfasen av oppdragsverksemda. I kommentarane er det nokre skular som skriv at ansvaret for oppdragsverksemda er delt på fleire personar i skuleleiinga. Har den som har det daglege ansvaret fast ressurs? Ja 5 Nei 16 Ikkje avmerka 1 Det er 5 skular som har gjeve fast ressurs til den som har det daglege ansvaret for oppdragsverksemda. Dette er ein nedgang i høve til 2007 (9) og 2006 (10). Viktigaste årsak til at det ikkje er gjeve fast ressurs er truleg økonomiske omsyn. Det er nærliggjande å tru at det er økonomiske årsaker til at ikkje fleire skular har dagleg leiar med fast ressurs. Tabellen under syner stillingsprosent til den som har det daglege ansvaret. Stillingsprosent Tal på skular 5% 1 10% 1 50% 1 60 80% 1 80 100% 1 Totalt 5 Vurdering av det økonomiske resultatet av oppdragsverksemda. Ikkje avmerka 4 Dårlig 3 Bra 14 Svært godt 1 Det var 68 % av skulane som vurderte det økonomiske resultatet som bra eller svært bra. Dette er om lag likt som i 2007 (69 %). 14 % vurderer resultatet til å vera dårleg. 5

Dei av skulane som har meldt om dårlege resultat kommenterer dette mellom anna med at etterspurnaden for kurs er varierande, at dei fekk for få deltakarar og at kursa var prisa for lågt. Kva vil ein nytte overskotet av oppdragsverksemda frå 2008 til? Ikkje avmerka 6 Kjøp av utstyr 2 Oppussing av kursrom 0 Dekking av underskot 3 Lønskostnader 1 Avsetje til fond/overføring til neste år 0 Kompetanseheving 2 Undervisningsmateriell 0 Støtte den daglege drifta ved skulen 6 Andre 2 Langt dei fleste vil som i tidlegare år nytta midlane til å støtte den daglege drifta ved skulen, kjøp av utstyr eller dekking av underskot. Å nytte overskotet til å oppgradere utstyret og anna ved skulen har vore svært positivt for både lærarar og elevar. Lager skulen årsbudsjett for oppdragsverksemda? Ikkje avmerka 3 Ja 10 Nei 9 10 skular eller 45 % av skulane lager årsbudsjett for oppdragsverksemda. Dette samsvarar med tala for 2007 (48 %). Fylkesrådmannen ønskjer at alle skal budsjettere oppdragsverksemda, men forstår at dette kan vere vanskeleg. Dersom nei kvifor ikkje Ikkje avmerka 0 Vanskeleg å vite kva kurs som er aktuell 9 Har ikkje tid 0 Har ikkje gode nok budsjettverktøy 0 Totalt 9 Alle skulane som ikkje lagar årsbudsjett gjev same grunngjeving for dette, nemleg at det er fordi det er vanskeleg å vite kva kurs som er aktuelle på førehand. Kva kurs blei gjennomført Lista under viser kva kurs som blei gjennomført i 2008. AMO- kurs Rekneskap AMO- kurs Service og samferdsel Kurs "varmt arbeid" Kurs veileder i sjukehuspraksis/ hjelpepleiarutdanning Brannvernkurs Fagprøve motormannlærlingar Teorikurs Vg2 Transport- og logistikk Teorikurs Vg2 Produksjons- og industriteknikk Hydraulikk- kurs 6

IKT- kurs Kurs kjemiprosess Teorikurs til fagprøve i barne- og ungdomsarbeidarfag Kurs omsorgsfag Helsearbeidarfag Kurs tømrarfag Teorikurs med praksis for Toro- tilsette/ Industrimekanikarfag AMO- kurs i apotekteknikerfag Teorikurs lærlingar elektronikk Byggfag VG2 Byggfag VG3 Kurs sal- og service Teknikk og industriell produksjon Kurs i spansk - nybegynnar og vidarekomne. Kurs i leksehjelp gjennom NAV Repetisjonskurs fagprøve motormann Maskin- og motorverkstedkurs Fagprøve elektro Tverrfagleg borekurs Grunnkurs hydraulikk ADK- kurs for kommunar og private. Yrkessjåføropplæring for framandspråklege gjennom NAV Transport- og anleggskurs Inntekt ved utleige av utstyr. Praktisk helsesekretærarbeid Laboratoriekurs Grunnleggande kurs bore- og brønnteknikk Maritim elektro Kurs lastesikring skip Kurs lasting olje- og kjemikalietanker VK1 og VK2 Hjelpepleier VG1 Helse- og sosialfag Vg2 Helsearbeidarfag Anleggsgartnardagar Hjeltnesdagane Modulkurs gartnar Jegerprøve Ridekurs Kurs ufaglært helsepersonell Sveisekurs Industrirøyrkurs Jobbsøkekurs Kven rettar oppdragsverksemda seg mot: % Omsetnad % Omsetnad 2007 2008 Kommunar 29% 23% Stat 21% 35% Private verksemder 50% 42% Skulane har meldt inn kor stor prosentdel av omsetnaden som gjeld oppdrag frå kommunar, stat og private verksemder. Omsetninga til skulane har vorte vridd meir i retning av statleg verksemd på bekostning av kommunar og private verksemder. Skulane henta 35 % av omsetninga si frå statleg verksemd i 2008, mot 21 % i 2007. Dette er kanskje ikkje overraskande med tanke på finanskrisa som 7

råka private verksemder relativt hardt hausten 2008. Likevel står privat næringsliv enno for størsteparten av omsetninga med 42 %. Har skulen hatt ulike typar konsulentoppdrag? Ikkje avmerka 5 Ja 3 Nei 14 Tre skular seier at dei har hatt konsulentoppdrag, ein skule meir enn i 2007. Dette er eit område der skulane har mykje å tilføre både privat næringsliv og det offentlege. Difor hadde det vore ønskjeleg med ein større aktivitet og omsetjing. Dei tre skulane som har hatt konsulentoppdrag har hatt desse innanfor IKT, beplantning og sveiseteknikk. Talet på skular som driv med konsulentoppdrag tyder anten på at det er eit område skulane ikkje har satsa på eller at det er vanskeleg å kome inn på denne marknaden. Kor mange av skulen sine lærarar har vore engasjerte med oppdragsverksemda? Skulane har nytta frå 1 til 20 eigne lærarar i oppdragsverksemda. Nokre skular har svært stor oppdragsverksemd og nyttar ein stor del av lærarstaben sin. Definisjonen av involverte i oppdragsverksemda kan sjølvsagt variere. Det totale talet på personar som har teke del i oppdragsverksemda har gått mykje ned, frå 165 i 2007 til 131 i 2006. Kor mange lærarar/personar utanfrå har vore engasjert? I 2008 har 9 skular engasjert til saman 29 eksterne lærarar i si oppdragsverksemd. Dette er ein nedgang frå 2007 der 12 skular hadde engasjert 67 eksterne lærarar. Av dette og føregåande spørsmål ser vi at størstedelen av undervisninga innan oppdragsverksemda er utført av eigne lærarar. Det er positivt at skulane utnyttar eigne ressursar og at mange lærarar får vere med å undervise i oppdragverksemda. Dei fleste opplever dette som utfordrande og lærerikt. Kva fag underviste dei eksterne lærarane i? Lista under viser kva fag dei eksterne lærarane har undervist i. Det er ikkje nemnt noko om kor mange timar dei eksterne lærarane har undervist. Byggteknikk VG2 Dataopplæring Praktisk rekneskapsføring Hydraulikk Omsorgsfag Helsearbeidarfag Praktisk verkstadsopplæring Anleggsfag. Laboratoriearbeid Grunnleggande kurs i bore- og brønnteknikk Fagkurs Riding Jobbsøking Språkfag 8

Har oppdragsverksemda ført til overtid for skulen sine lærarar? Ikkje avmerka 6 Ja 6 Nei 10 6 skular har hatt overtid som følgje av oppdragsverksemda, medan 10 skular ikkje har hatt overtid grunna denne verksemda. Overtida kan vera ein konsekvens av at det kan vera vanskeleg å rekruttera kompetent personale på kort tid, og ein må då bruka det fast tilsette personale på skulen som ofte er fulltidstilsette. Har overtallige lærarar hatt sysselsetjing gjennom denne verksemda? Ikkje avmerka 5 Ja 5 Nei 12 Fem skular har sysselsett overtallige lærarar ved oppdragsverksemda i 2008. Det er to fleire enn i 2007. Desse fem skulane har sysselsett til saman ti lærarar. Dette er eit særs positivt element ved oppdragsverksemda. Overtallige lærarar kan vera ei utfordring, og ved å nytta desse i oppdragsverksemd kan skule og lærarar verte sparde for eventuelle opprivande oppseiingar. Kva effektar har oppdragsverksemda hatt for skulen? Ikkje avmerka 6 Utviding av kunnskapar innan eit eller fleire fagområde 7 Undervisninga generelt har betra seg 1 Utvida kunnskapar i einskilde fag 3 Andre effektar 5 Skulane meiner at utviding av kunnskapar innan eit eller fleire fagområde eller i einskilde fag er den viktigaste effekten av oppdragsverksemda. Dette er ein god synergieffekt, som vil kunne komme både skulane og deira elevar til gode. Dette kan også samanliknast med etterutdanning. Dei som valde andre effektar over nemnde dette; Lærarar får erfaring i å undervise vaksne elevar (aldersgruppa 19 60 år). Betre økonomisk resultat, færre overtallige lærarar Profilering av skulen. God reklameeffekt for skulen. Elevane får delta på fagsamlingar som vi arrangerer, og får knytt kontaktar til næringsliv. Kor mange prosent av dei påmelde sluttar før kursslutt? Ikkje avmerka 6 0-15% 15 15-30% 1 30-45% 0 Meir enn 45% 0 9

I 2007 var det ingen skular som melde om fråfall over 15 %. I 2008 hadde ein skule over 15 %, medan dei resterande hadde under 15 %. Ein kan konkludere med at fråfallet er stabilt særs lågt, og noko som sannsynlegvis indikerer at undervisninga held høg kvalitet og er interessant for elevane. Andre kommentarar generelt om oppdragsverksemda i 2008: Under følgjer eit utdrag av andre generelle kommentarar om oppdragsverksemda: Oppsummering Prøvar til Datakort har vore på omlag same nivået kvart år, også 2008. Frå 2009 vert tilbodet utvida. Fråfallet siste år har vore i underkant av 5 %. Oppdragsverksemda er ei særs nyttig erfaring med tanke på yrkesrelevans i opplæringa. Vår skule tilbyr no realkompetansekartlegging. I tillegg har vi fått i gang to klasser - studiekompetanse for vaksne og fagopplæring for vaksne. Rektor og assisterande rektor sit i styret for opplæringskontoret på Voss, og planlegg no kurs for neste år. Skulen ønskjer å utvida og auke aktiviteten innan oppdragsverksemda. Skulen har i samråd med tillitsvalde lagt opp til at inntekter ved oppdragsverksemd skal nyttast til 1). Innkjøp av kostbart utstyr som skulen elles ikkje kunne ha skaffa seg 2). Etterutdanning av lærarar 3). Internasjonalisering. Vi har hatt realkompetansekurs, men eg reknar ikkje dette som oppdrag. Har blitt ein stor del av skulen si verksemd. Rekneskapen for 2008 viser at oppdragsverksemda har hatt ein omsetning på totalt 28,02 millionar kroner, det er ein nedgang i høve til 2007 på 4,6 millionar. Det er også ein nedgang frå 26 til 22 skular som har hatt inntekter frå oppdragsverksemda. Denne nedgangen kan ein gå ut ifrå har samanheng med den generelle nedgangskonjunkturen i økonomien. Det er difor særs positivt at overskotet på denne verksemda samla sett for alle skulane er gått opp med 200 000 i høve til 2007. Overskota vert ofte pløyd tilbake igjen til skulen i form av nytt utstyr eller andre oppgraderingar ved skulen. Utover det økonomiske tillegget som oppdragsverksemda genererer for skulane, gjev denne verksemda positive ringverknader som kjem både lærarar og elevar til gode. Fleire skular nemnar den positive profileringa som skulen får i nærmiljø og blant lokalt næringsliv. Ein anna viktig fordel med oppdragsverksemd er at den gjev mogelegheit for bruk av overtallige lærarar. Mange lærarar vert også inspirert og får motivasjon av å det å undervise vaksne og godt motiverte elevar. Det gjev fin avveksling frå ordinær undervisning. I 2008 har det vore særs hard konkurranse på undervisningsmarknaden, og omsetnaden har som nemnt gått ned. I tillegg har ein del vidaregåande skular i 2008 måtte gjera økonomiske prioriteringar for å komma i balanse. Oppdragsverksemd som er ein ressurskrevjande aktivitet for skulen vil då kunne verte nedprioritert, og dette igjen til at omsetninga innan oppdragsverksemd har gått ned. 10