Førebels pr 15. februar 2008

Sotrasambandet. Delprosjekt 1 Fastlandssambandet Sotra - Bergen Kommunedelplan med konsekvensutgreiing DELRAPPORT REGIONAL UTVIKLING Framsidebilde, og SVV design Førebels pr 15. februar 2008 Region vest Ressursavdelinga Planseksjonen Dato: 2008-02-15

2

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest FØREORD UTKAST TIL RAPPORT Bergen Februar 2008 3

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling INNHALD 1 SAMANDRAG...6 2 TILTAKET...8 2.1 BAKGRUNN...8 2.2 PLAN OG INNFLUENSOMRÅDET...9 Sotra Bergen... 9 2.3 SKILDRING AV TILTAKET...10 2.3.1 Alternativ 0 referansealternativet... 11 2.3.2 Prinsipp 1: Kollektivprioritering... 11 2.3.3 Prinsipp 2: Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen... 12 2.3.4 Prinsipp 3: Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda)... 14 3 METODE...15 3.1 OM Å VURDERE DEN REGIONALE FRAMTIDA...15 3.2 PLANPROGRAMMET...15 3.2.1 Planprogrammet sitt delmål for deltema lokale og regionale verknader... 15 3.2.2 Utfordringar: Lokale og regionale verknader... 15 3.3 HANDBOK 140...16 4 UTGREIINGSTEMA...17 4.1 BUSETNAD...17 4.2 TRAFIKK...19 4.3 ARBEIDS- OG BUSTADMARKNAD...19 4.4 REISEMØNSTER...21 4.5 NÆRINGSSTRUKTUR PÅ SOTRA OG I ØYGARDEN...21 4.6 SENTERSTRUKTUR OG HANDEL...23 4.7 KOMMUNIKASJONSKNUTEPUNKT...24 5 OVERORDNA PLANER...25 5.1 NASJONALE FØRINGAR...25 1.1.1 Nasjonal transportplan... 25 5.2 REGIONALE FØRINGAR...26 1.1.2 Transportanalyse for Bergensområdet 2010-2030... 26 1.1.3 Fylkesplan for Hordaland 2005-2008... 26 5.2.1 Bergensprogrammet... 27 5.3 KOMMUNALE FØRINGAR...27 1.1.4 Kommuneplan for Fjell 2007-2018... 27 1.1.5 Kommuneplan for Sund 2003-2013... 28 1.1.6 Kommuneplan for Øygarden 2006-2014... 29 1.1.7 Kommuneplan for Askøy... 29 1.1.8 Kommuneplanens arealdel for Bergen... 30 6 REGIONALE VERKNADER AV NYTT SOTRASAMBAND...31 6.1 INNLEIING...31 6.1.1 Tre prinsipp... 31 6.1.2 Transportinfrastruktur som føresetnad for auka regional integrasjon... 32 6.1.3 Transportinfrastruktur og reisevanar... 32 6.1.4 Transportinfrastruktur og senterstruktur... 33 6.1.5 Transportinfrastruktur og næringslivet... 33 4

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 6.1.6 Andre tilhøve av betyding... 34 6.1.7 Målvurdering... 34 6.1.8 Vurderingstema... 35 6.2 PRINSIPP 1: KOLLEKTIVPRIORITERING... 36 6.2.1 Innleiing... 36 6.2.2 Verknader for næringsutvikling på Sotra og i Øygarden... 36 6.2.3 Innverknad av etablering av eit nytt nord-sør samband internt på Sotra... 37 1.1.9 Endringar i reise- og handlemønster... 37 6.2.4 Endringar i kommunikasjonsknutepunkt... 38 6.2.5 Endringar i senterstrukturar... 38 6.2.6 Samordna areal- og transportplanlegging... 38 6.2.7 Oppsummering... 39 6.3 PRINSIPP 2: NY VEG I EKSISTERANDE KORRIDOR... 39 6.3.1 Innleiing... 39 6.3.2 Verknader for næringsutvikling på Sotra og i Øygarden... 40 6.3.3 Innverknad av etablering av eit nytt nord-sør samband internt på Sotra... 40 6.3.4 Endring i reise- og handlemønster... 40 6.3.5 Endring i kommunikasjonsknutepunkt... 41 6.3.6 Endring i senterstruktur... 41 6.3.7 Oppsummering... 41 6.4 PRINSIPP 3: NY KORRIDOR I SØR... 42 6.4.1 Innleiing... 42 6.4.2 Verknader for næringsverksemder på Sotra og i Øygarden... 43 6.4.3 Verknad av etablering av eit nytt nord-sør samband internt på Sotra... 44 6.4.4 Endringar i reise- og handlemønster... 44 6.4.5 Endringar i kommunikasjonsknutepunkt... 45 6.4.6 Endringar i senterstruktur... 45 6.4.7 Samla vurdering av ny trasè i sør... 45 6.5 SAMANSTILLING - SAMLA KONSEKVENSVURDERING... 47 6.5.1 Samla vurdering... 47 6.6 TILRÅDING... 50 7 LOKALE VERKNADER AV NYTT SOTRASAMBAND... 51 8 KJELDER... 52 9 VEDLEGG... 52 5

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 1 SAMANDRAG Prinsipp 1: Kollektivprioritering Stør opp under overordna målsettingar med omsyn til arealbruk og transport Kan vere uheldig med tanke på å oppretthalde noverande senterstruktur Gjev kortare reisetid mellom Straume og Bergen sentrum for kollektivtransport Vil truleg føre til mindre mobilitet og såleis ikkje medverke til utvikling av ein større abs-region, Kan føre til vesentlege endringar frå dagen reise- og handlemønster Kan gje medverke til dårleg tilgjenge for næringslivstransportar Vil betre sårbarheitssituasjonen til verksemdene ved at det kjem ny bru til fastlandet Vil betre tryggleiksituasjonen på Sotra og i Øygarden gjennom bygging av nytt brusamband Utfordring: Samordne dei kollektivprioriterande verkemidla Fare: Tiltaka/verkemidla verkar ikkje etter intensjonen kapasitetsproblem og redusert regional integrasjon Prinsipp 2: Ny veg i eksisterande korridor Vil gje god kapasitetsauke på Sotrasambandet ved at 4-felts veg/bru løyser opp eksisterande kødanningar i rushtidene Forsterke den regionale integrasjonen mellom Sotra/Øygarden og Bergen vest, men òg den regionale integrasjonen i ein større bu- og arbeidsmarknad som omfattar heile Bergensregionen. Dette vil vere til fordel for næringsverksemder på Sotra og i Øygarden Stør opp under eksisterande senterstruktur og arealbruksstruktur på Sotra og i Bergen vest (vestre innfartsåre) Vil redusere sårbarheita for Sotra/Øygarden ved at det blir fleire brusamband mellom Sotra og Bergen Vil forsterke dagens reise- og handlemønster gjennom auka mobiltetet Bryt med overordna målsettingar om redusert vegtrafikk, og samordna transportog arealpolitikk Utfordring: Sikre eit godt kollektivtilbod Fare: Einsidig satsing på vegutbygging og lite prioritert kollektivsatsing kan føre til dårlege vilkår for kollektivtransport og gode vilkår for personbiltransport. På sikt kan dette føre til kapasitetsproblem som både går utover nyttetransport, arbeidsreiser, fritidsreiser og yrkesretta reiser/yrkestransport. 6

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest Prinsipp 3: Ny veg i sørleg korridor Kan opne opp for ny nærings- og bustadetablering i Sund Likevel usikkert i kva grad prinsippet vil gje ny næringsutvikling i Sund som ikkje vil kome uansett prinsipp som vert valt Det er usikkert om prinsippet vil føre til auka regional integrasjon Vil kunne avlaste eksisterande rv 555 - dersom denne vert regulert til kollektivtrasé Vil gje Sund betre tilgang til Flesland Vil etablere eit ringvegsystem mellom Sotra og Bergen Det vil bli betre tilgjenge til fastlandet/bergen sør for reisande frå Sund, men ikkje til Bergen sentrum Betrar tilgjenget mellom Sotra/Øygarden og områda sør for Bergen Vil opne opp for endring av noverande senterstruktur. Ein sørleg korridor kan medverke til å svekkje Straume sin posisjon som regionalt senter Utfordring: Dersom rv555 og Sotrabrua skal vere trasè for lokaltrafikk (forstått som trafikk mellom Straumeområdet, Drotningsvikområdet/ Loddefjordområdet og sørlege deler av Askøy) og kollektivtrafikk, samt gang og sykkel; korleis sikre dette og samstundes hindre at traseen vert nytta som snaraste korridor mellom Sotra og Bergen sentrum og Bergen vest? Fare: Trafikkfordelinga mellom nytt hovudsamband og eksisterande rv555; dersom ikkje restriksjonar på rv555 kan det oppstå kapasitetsproblem som følgje av auka transportarbeid med kødanning og redusert tilgjenge som følgje. 7

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 2 TILTAKET 2.1 Bakgrunn Sambandet Sotra-Bergen har ein viktig funksjon i det integrerte samspelet mellom øyene i vest og Bergensområdet, og er einaste vegtilknyting til fastlandet. Dei siste 10-15 åra har det vore sterk vekst i næringsutvikling, særskilt i oljerelatert verksemd på Sotra og i Øygarden. Samtidig har det vore sterk auke i folketal og bustadbygging. Dette har ført til auka trafikk mellom Sotra og Bergen. Veksten på Sotra er i stor grad konsentrert langs eksisterande transportkorridor Sotra-Bergen (rv 555) og langs det interne nord-sør sambandet Øygarden - Fjell Sund (rv 561 og rv 555). Sidan Sotra/Øygarden og Bergen har felles bustad og arbeidsmarknad, er det stor transportaktivitet begge vegar mellom Bergen og kommunane i vest. Om lag 8.000 personar pendlar mellom Sotra/Øygarden og Bergen kvar dag. Trafikkmengda i 2006 var om lag 23.800 bilar pr. døger (ÅDT) på Sotrabrua. Sotrabrua vart bygd i 1971 for heilt andre trafikkmengder enn i dag. Dagens bru er på to felt, utan gang og sykkelbane. Med den utvikling som har vore på Sotra og Øygarden, er brua i dag ein flaskehals for trafikken til og frå Bergen med kø og store forseinkingar både for biltrafikk og kollektivtrafikk. Ny samband mellom Bergen og Sotra vil vere viktig for den langsiktige utviklinga på Sotra. Sambandet skal løyse det aktuelle behovet for betre framkomst for alle trafikantgrupper, gi betre tryggleik og mindre sårbarheit. Planen for sambandet gjelde både vegsystem, kollektivsystem og gang- og sykkelvegnett. Målet med nytt Sotrasamband er å få eit betre og framtidsretta transportsamband mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord/sør samband på Sotra som kan sikre gode transporttilhøve og som kan medverke til å skape ei positiv utvikling til beste for heile regionen. Planoppgåvene som gjeld fastlandssambandet Sotra Bergen og det nord-sør-gåande sambandet på Sotra, er svært ulike i høve til problemstillingar og omfang. Planoppgåva er difor delt i 3 parallelle planprosessar som vist under: 1. Nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen Sotra sør. 2.Kolltveit - Austefjorden Sotra nord. 3. Kolltveit Ågotnes 8

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 2.2 Plan og innfluensområdet Sotra Bergen Planområdet for Sotrasambandet (figur 2.1), omfattar det største geografiske området som direkte kan verte råka av tenkjelege konsept for Sotrasambandet. Dette inkluderer nytt hovudsamband Sotra-Bergen, og nord-sør-samband internt på Sotra. Influsens området til nytt Sotrasamband er primært Sotra og Øygarden, store deler av Bergen Vest og Bergen Sør, Bergen sentrum og Askøy. I eit større regionalt perspektiv vil heile Bergensregionen kunne få verknader av nytt Sotrasamband, korleis vil i stor grad avhenge av kva prinsippløysing og korridor som vert valt. Radøy Meland Lindås Knarvik Øygarde INFLUENSOMRÅDE Fjell Sund Ågotnes Askøy Kleppestø Litle- Askøybru Arna Sotrabru Sotra Bergen Storavatnet Kolltve sentrum Straum Loddefjord it PLANOMRÅDE e Sotra Bergen Skogsvågskiftet Austefjord en Frekhaug Åsane Kokstad/ Sandsli Rådal Birkelandskryss et Os Osterøy Austevoll Figur 2.1 Kart som viser plan- og influensområdet Osøyr 9

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 2.3 Skildring av tiltaket I høve til planprogram som har vore på høyring, er alternativa optimalisert og oppdaterte hausten 2007, i samband med oppstart av konsekvensutgreiing. Alle alternativ har eit felles krysspunkt i Arefjord og alle alternativ vest og aust for Arefjord kan kombinerast. Vurdering av alternativa tek utgangspunkt i denne todelinga, slik at alternativ vest og aust kan samanliknast for seg. Forklaring: 0 = Nullalternativet A = Kollektivalternativ C = Bru D = Tunnel Nummerserie frå nr 1 gjeld Arefjord - Storavatnet Nummerserie frå nr 101 gjeld Kolltveit - Arefjord Følgjande inndeling ligg til grunn for konsekvensutgreiinga Prinsipp 1, Kollektivalternativ: A1: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua. Ikkje ny bru. A2: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua og ny bru for kollektivtrafikk Arealinngrepet for A-alternativa er det same som for C102 mellom Straume og Arefjord, og som C9 mellom Arefjord og Storavatnet. Prisnipp 2, nytt vegsamband i dagens korridor: Kolltveit - Arefjord C101: Ny veg, ny bru over Straumsundet C102: Utviding av dagens vegsystem D101: Senketunnel i Straumsundet D102: Lang tunnel Arefjord Storavatnet C7: Bru i sør, ved høgspentlina C8: Bru parallelt med dagens bru, ny veg C9: Bru parallelt med dagens bru, utvida dagens veg C11: Bru i nord, ny veg D1: Tunnel Arefjord - Storavatnet (ein av to tunnelvariantar vert valt) D7: Tunnel til Arefjord - Ringveg Vest Prinsipp 3, nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda): E1: Veg i dagen forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet E2: Tunnel forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet 10

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 2.3.1 Alternativ 0 referansealternativet 0-alternativet er dagens situasjon framskrive til analyseåret 2030, pluss anlegg som er finansiert i handlingsprogrammet til Norsk transportplan (NTP) for perioden 2006-2015. Dette medfører at dei anlegga som er planlagt eller er under planlegging, på strekninga Straume Storavatnet/Ørjebekk ikkje er teke med. Det same gjeld ny veg Storskaret Arefjord, samt Arefjord - Foldnes ikkje er med. Plan for nytt kryss i Knarrevik og planer for kollektivfelt langs eksisterande rv 555 er heller ikkje med. Midtre del av Ringveg vest er under utbygging og er med i 0-alternativet. Andre byggetrinn av ringveg vest, Sandeide Liavatnet, er også teke med. 2.3.2 Prinsipp 1: Kollektivprioritering Figur 2.2 Prinsipp 2: Kollektivprioritering Prinsippet er basert på rikspolitiske retningsliner for samordna areal- og transportplanlegging (RPR) som krev at når kapasitetsproblem i vegsystemet oppstår, skal andre alternativ enn økt vegkapasitet vurderast på lik linje, f.eks. regulering av trafikk, forbetring av kollektivtransporttilbudet. Det vert lagt opp til å utvikle tiltak som kan dempe trafikkpresset i rushperiodane, slik at ein kan leve med den vegkapasiteten ein har i dag, alternativt akseptere køar i rushperiodane. Alternativ A1 er nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua. Inn på Sotrabrua vert kollektivtrafikken prioritert med tilfartskontroll. Ny GS-veg er føreset langs dagens veg og på Sotrabru med ein lett konstruksjon. Ikkje ny bru. Alternativ A2 er som alternativ A1 men med ny bru for kollektivtrafikk i tillegg. Kombinert med tiltak i alternativ A1 vert det samanhengande kollektivfelt mellom Sotra og Storavatnet. 11

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 2.3.3 Prinsipp 2: Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen Alle alternativa i denne korridoren har sentrale trafikknutepunkt i kryssområde på Kolltveit, eit nytt kryssområde i Arefjord og kryssområdet ved Storavatnet i Bergen. Alle alternativ for parsellen Kolltveit Arefjord kan i prinsippet kombinerast med alle alternativ for parsellen Arefjord Storavatnet. Vurderinga av alternativ tek utgangspunkt i denne todelinga slik at alternativ vest og aust kan samanliknast for seg. Kolltveit Arefjord Figur 2.3 Kolltveit - Arefjord: Kart over trasear Alternativ C 101 er ny tunnel og bru Kolltveit Bildøy. Vidare frå Bildøy går ny veg i dagen, med ny firefelts bru over Straumsundet (ved gamle Straume bru) og tunnel under Straume sør til Arefjord. Alternativ C 102 er ny tunnel og ny bru Kolltveit Bildøy. Vidare i dagens dagens rv 555 Bildøy - Arefjord med utviding til fire felt. Det er aktuelt å leggje vegen under eit miljølokk forbi Straume tettstad. Sekundærvegnett må etablerast med ny bru over Straumsundet mot Straume sør. Alternativ D 101 er ny tunnel og ny bru Kolltveit Bildøy. Vidare ny veg tunnel med senketunnel Bildøy Straume sør (ved gamle Straume bru).dette er same trasé som variant C 101, men med lang tunnel frå kryss på Bildøy til krysset i Arefjord. Alternativ D 102 går i lang undersjøisk tunnel Kolltveit Arefjord, utan tilknyting til Bildøy. Det vert berre lokalt kryss på Bildøy, utan tilknyting til overordna veg. Det same gjeld Straume sentrum. Eksisterande rv 555 vert hovudstamma i sekundærvegnettet. 12

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest Arefjord Storavatnet Figur 2.4 Kart Arefjord - Storavatnet Alternativ C7 er ny fire-felts bru over Arefjordspollen og tunnel mot Valen/Knarrvika. Vidare går alternativet i firefelts bru i høgspenttraseen ca 400 m sør for dagens Sotrabru. Etter brua går alternativet i tunnel til Storavatnet. Alternativ C8 er ny bru like nord for eksisterande Sotrabru, men er elles likt alternativ C7. Alternativ C9 er ny bru parallelt med dagens bru, og utviding av dagens rv. 555 til 4- felts veg på strekninga Arefjord Storavatnet. Alternativ C11 er ny fire-felts bru over Arefjordspollen og tunnel mot Rennedalen. Vidare ny firefeltsbru nord for eksisterande over til Bergenssida. Mot Storavatnet er ny veg lagt i tunnel. Alternativ D1 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og Storavatnet. Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Alternativ D7 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og ringveg vest mellom Sandeid og Liavatnet (kopla med kryss i fjell). Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Avslutning mot Bergen Sotrasambandet sluttar ved vestre innløp til Lyderhorntunnelen. Krysset med rv 555 i Olsvik vert fjerna, men brua vert liggande slik at kontakten Olsvik - Loddefjord vert oppretthalden. Folk frå Kjøkkelvik/Olsvik må køyre til krysset ved Storavatnet for å komme inn på rv 555 eller via Loddefjord. Det vert lange ramper for feltskifte for Askøy og Sotratrafikken mellom Storavatnet og Lyderhorntunnelen, slik at det på denne parsellen blir 6 felt. 13

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 2.3.4 Prinsipp 3: Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda) Nytt hovudsamband i sørleg korridor skil seg frå prinsipp 2 ved at det vert ein heilt ny transportkorridor mot Bergen. Figur 2.5 Prinsipp 3: Nytt vegsamband i sørleg korridor Alternativ E1 er undersjøisk tunnel mellom Tellnes og Birkelandskrysset. I denne løysinga er det naudsynt å byggje fire-felts veg heilt til Straume for å fange opp trafikken frå dette området. På Bergensida vert vegen kopla til eit nytt kryssområde på Flyplassvegen knytt opp mot tredje byggjetrinn for Ringveg vest. Alternativ E2 er likt med alternativ E1 med unntak av at vegen vert ført i tunnel forbi Fjell gard. 14

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 3 METODE 3.1 Om å vurdere den regionale framtida Vurdering av regionale verknader av ny transportinfrastruktur er i stor grad ei vurdering basert på fagleg skjønn, sidan det ikkje ligg talfesta materiale til grunn for dei vurderingar av moglege verknader av dei alternativ som ligg føre. Det er sjølvsagt all grunn til å utheve moglege verknader, sidan regionale verknader/regional utvikling vil kome som ein følgje av kumulative verknader, dvs endringar som påverkar kvarandre på ein dynamisk måte. Det er dei mange hendingar og tiltak i samspel som set rammer for kva som er mogleg å gjennomføre av handlingar, noko som i sin tur verkar inn på regional integrasjon, regional utvikling og verdiskaping i regionen. Ei vurdering av regionale verknader av vegtiltak vil gje eit fagleg grunngjeve hint om kva som kan skje dersom kjente tilhøve utviklar seg som dei har gjort andre stadar tidlegare. Det er det ikkje sikkert det gjer det i vår kontekst. Sjølv om vurdering av regionale verknader av transportinfrastruktur sjeldan kan gje eksakt kunnskap om kva som vil skje som følgje av ulike val, så vil dei utgjere eit viktig kunnskapstilfang for dei som skal fatte vedtak om kva alternativ som skal veljast. 3.2 Planprogrammet 3.2.1 Planprogrammet sitt delmål for deltema lokale og regionale verknader Det skal vere god samordning mellom areal- og transportutvikling. Nytt samband skal bygge opp under den senter og næringsstrukturen som dei berørte kommunar har vedteke. Det skal vere lett tilgjengelege og attraktive sambandsløysingar mellom senterområde, større bustadområde / næringsområde og nytt samband. Ein skal unngå inngrep i eksisterande bustadområde så langt det er råd. 3.2.2 Utfordringar: Lokale og regionale verknader Arealbruk I alternativ gjennom korridoren Sotra Straume Bergen vest skal nytt vegsamband førast gjennom område med tett utbygging. I dei andre korridorane er det hovudsakleg naturområde med spreidd busetnad Drotningsvikområdet og Knarrevikområdet er til dels ferdig utbygd område med næringsbygg, forretningsbygg og bustader. Langs store delar av eksisterande rv 555 er det bygd tett innpå vegen. Her vert hovudutfordringa å føre ny veg / utviding av eksisterande veg gjennom eit ferdig utvikla område. Det gjeld spesielt omsyn til fysiske inngrep i industri- og bustadmiljø på Knarrevik, bustadmiljø i Drotningsvik og bustadmiljø på Kiplehaugen. 15

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling Også forbi Straume tettstad er det bygd tett inntil vegen nokre stader, men i dette området er hovudutfordringa at framtidig arealbruk i Bildøy-Straumeområdet ikkje er avklart. Den vidare sentrumsutviklinga kan gå i fleire retningar og det vil vere ei stor utfordring å finne ei vegløysing forbi Straume som kan innpassast i framtidig arealutvikling. Tilgjenge Tilgjenge til Straume og dei andre tettbygde stroka på Bildøy og Litlesotra. Grunnlag for vidare utvikling av Straume tettstad. Tilgjenge til Drotningsvik lokalsenter, Vestkanten bydelssenter og dei andre tettbygde stroka i Bergen vest. Regional utvikling Regional utvikling ved ulike løysingskonsept for sambandet Sotra Bergen med omsyn til mogleg vidareutvikling av næringsliv og evt nyetableringar, tilhøve for senterstruktur, busettingsmønster, etablering av nye kommunikasjonsknutepunkt m.m. 3.3 Handbok 140 Statens vegvesen si metodebok om konsekvensanalysar, Handbok 140, har ingen konkrete metodar når det gjeld vurdering av lokal og regional utvikling. Kapitlet om Lokal og regional utvikling peikar derimot på kva tilhøve som er viktige å ta med i ei vurderinga. IKKJE FERDIG 16

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 4 UTGREIINGSTEMA 4.1 Busetnad Innan 2025 er det venta over 56 000 fleire innbyggjarar i Bergen, Sotra og Askøy. Rundt halvparten av veksten vil kome i Bergen kommune. Folketilveksten på Sotra (Sund, Fjell, Øygarden) er forventa å bli rundt 8 500 fram mot 2025. Om ein inkluderer Askøy og bydelen Laksevåg ( Bergen vest ) vil samla folketilvekst i planområdet for Sotrasambandet være rundt 23.000, eller ein tredel av totalveksten i Bergensområdet fram mot 2025 1. Det har vore sterk vekst i regionen over lang tid. Som figuren viser er veksten stor samanlikna med resten av fylket. Også på landsbasis har kommunane i vest ein vekst langt over gjennomsnittet. Fjell var i ein lang periode den raskast veksande kommunen i relative tal. Askøy har no tatt over denne posisjonen. Innbyggarar pr 1.1.2007 Bergen: 244 580 innb. Fjell: 20 777 Sund: 5 692 Øygarden: 4 122 Askøy: 23 000 Figur 4.1 Folketalsutvikling i Hordaland og planområdet over tid. Kjelde: Hordaland fylkeskommune. (Illustrasjonen er henta frå Konseptvalutgreiing (KVU) for Sotrasambandet.) 1 Folketalsprognose, Bergen kommune. 17

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling Tabell 4.1 Folketalsframskriving Bergen, Sotra og Askøy 2007-2025. 2007 2025 Vekst % Bergen 243 945 284 434 40 489 14 Sund 5 680 6 901 1 221 18 Fjell 20 777 26 844 6 067 23 Askøy 22 925 30 140 7 215 24 Øygarden 4 101 5 229 1 128 22 Samlet vekst 297 428 353 548 56 120 16 Kjelde: SSB Statistikkbanken. Alt. MMMM Øygarden 4.122 (+45) 1.194 (65%) Fjell 20.777 (+385) 7.852 (78%) Meland 5.970 (+39) 1.730 (58%) Askøy 23.001 (+505) 5.941 (53%) Lindås 13.623 (+338) 5.711 (85%) Osterøy 7.180 (-44) 2.381 (68%) Bergen 244.580 (+2.422) 138.882 (115%) Vaksdal 4.071 (-47) 1.535 (82%) Samnanger 2.339 (-2) 549 (47%) Voss 13.791 (-39) 6.285 (93%) Kvam 8.237 (-69) 3.737 (92%) Kommune Innbyggjartal 1.jan 2007 (Endring siste år) Sysselsette 4kv. 2005 (Arbeidplassdekning) Granvin 967 (-19) 372 (78%) Ulvik 1.131 (-11) 528 (95%) Eidfjord 911 (+12) 382 (81%) Sund 5.692 (+108) 1.494 (55%) Os 15.582 (+322) 5.009 (63%) Fusa 3.747 (+16) 1.772 (96%) Jondal 1.061 (+1) 3.577 (106%) Ullensvang 3.432 (-40) 1.275 (73%) Kvinnherad 13.057 (-14) 5.430 (86%) Odda 7.137 (-110) 3.577 (106%) Figur 4.2 Sterk vekst i vest held fram folketalsutvikling siste år, og arbeidsplassdekning. (Illustrasjonen er henta frå Konseptvalutgreiing (KVU) for Sotrasambandet.) Kjelde SSB 18

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 4.2 Trafikk Trafikkutviklinga mellom Sotra/Øygarden og Bergen har vore ekspansiv. Trafikken auka sterkt før brupasseringa vart gratis, og har halde fram med å auke i åra etterpå. Prognosane viser at trafikken vil auke frå omlag 23 000 ÅDT mellom Sotra og Bergen i dag til om lag 31 000 ÅDT mellom Sotra og Bergen i 2015. Det eksisterande sambandet har: Så stor trafikk mellom Sotra og Bergen at det blir lange køar mellom Storavatnet og Straume i rushtidene morgon og kveld. Det er ingen omkjøringsalternativ. Dette gjer transportsystemet sårbart ved ulukker, havari, ekstreme klimatiske forhold m.m. Trafikksituasjonen på Sotra/Øygarden er dominert av ein nord-sør akse, og ein mindre vest-aust akse frå Kolltveit til Litle-Sotra (Sotrabrua). Det er størst utfordringar knytte til aksen Ågotnes - Kolltveit, Kolltveit - Sotrabrua, og Kolltveit - Skogskifte. Det er mange kritiske punkt i nord-sørsambandet på Sotra (rv 561 mellom Kolltveit og Ågotnes og rv 555 mellom Kolltveit og Austefjorden) i forhold til trafikktryggleik, vegstandard, forhold til nærmiljø m.m. Med aukande trafikk og aukande tungtrafikk vil eksisterande vegforhold nord-sør på Sotra blir stadig dårlegare. Vegen frå Kolltveit til Ågotnes og vidare mot Tjeldstø og olje- og gassaktivitetsområda i Øygarden er i dag alt svært trafikkbelasta og vil få auka trafikk i framtida i samband med både bustad- og næringsutbygging. 4.3 Arbeids- og bustadmarknad Bergen og Sotra/Øygarden har dei siste tiåra i stadig større grad utgjort eit samanhengande bustadmarknad. Om lag 8 500 menneske pendlar mellom Sotra/Øygarden og Bergen kvar dag. Pendlingsstraumane går begge vegar; i 2006 reise 6 150 personar frå Sotra over brua til arbeid i Bergen, samstundes som 2 400 bergensarar reiste over brua til Sotra for å kome på arbeid. I tillegg kjem inn- og utpendlarar frå andre kommunar. Fjell har den høgaste prosentvise innpendlinga til Bergen av omegnskommunane, og har og saman med Askøy den kortaste reisetida til Bergen (jf fig.xx). Det er god grunn til å rekne med auka antal arbeidsreiser over Sotrabrua fram mot 2030. Dersom det vert utflytting av verksemder frå Bergen til Sotra som følgje av arealmangel i Bergen og ledig areal på Sotra, vil antal arbeidsreiser frå Bergensida mot Sotra auka kraftig i åra som. 19

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling Pendling mellom Sotra og Bergen 2006 SOTRA 6 150 BERGEN 2 400 Det er også ein del intern pendling på Sotra. Fjell har største innpendling frå nabokommunane, samtidig som kommunane også har flest arbeidstakarar som arbeidar i nabokommunane (jf tab. 4.2). Tabell 4.2 Pendling internt på Sotra. 2006. Kjelde: SSB Arbeidskommune Bustadkommune Sund Fjell Øygarden Sund 1081 621 28 Fjell 186 4600 135 Øygarden 11 298 933 60 % Pendlingsprosent til Bergen etter avstand Andel med arbeid i Bergen 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % Fjell Askøy Os Meland Sund Lindås Samnanger Osterøy Øygarden Vaksdal Radøy Austrheim Fusa Kvam Masfjorden Modal Voss Granvin Ulvik 0 % 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 Minutt med bil til Bergen Figur 4.3 Arbeidsmarknad og reiseavstand. Kjelde SSB 20

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 4.4 Reisemønster Reisevaneundersøkinga 2000 viser at Sotrasambandet i stor grad vert nytta for relativt korte reiser i arbeid, næring og fritid/handel. Bydelen Laksevåg (Bergen vest), og kommunane Askøy, Fjell, Sund og Øygarden, utgjer eit eige tyngdepunkt i Bergensregionen, med eit mylder av næringstransportar, handtverkarar, pendlarar, og handlande som dagleg kryssar Sotrabrua. Kjernen i dette området ligg særleg mellom Straume og Loddefjord/Godvikområdet. Veksten på Sotra er i stor grad konsentrert langs eksisterande transportkorridor Sotra- Bergen (rv 555) og langs det eksisterande interne nord-sør sambandet Øygarden - Fjell Sund (rv 561 og rv 555). Sambandet Sotra-Bergen har ein viktig funksjon i det integrerte samspelet mellom øyene i vest og Bergensområdet. Figur 4.4 Reisemønster for dei som kryssar Sotrabrua (biltrafikk) 4.5 Næringsstruktur på Sotra og i Øygarden Fjell kommune: Totalt er det ca 7800 arbeidsplassar i kommunen (Hordaland i tall, nr 2 2006). Nærare 70% av innbyggarane er sysselsett i offentleg og privat serviceverksemd. Storparten av dei resterande arbeidsplassane er innan industri og bygg- og anleggsverksemd. De største arbeidsgiverne er Fjell kommune og Coast Center Base (CCB) på Ågotnes. Kystbasen er den største forsyningsbasen i landet for olje- og gassverksemda i Nordsjøen, og har aleine meir enn 1000 tilsette fordelt på mange verksemder. Det har vore ein sterk auke i talet på arbeidsplassar i kommunen dei seinare åra. 21

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling Øygarden kommune: I Øygarden er kommunen den største arbeidsgivaren (offentlig tenesteyting, helse og undervisning) med meir enn 40% av dei totalt ca1200 arbeidsplassane. Bygg / anlegg og industri; hovudsakelig olje og gassverksemd på Kollsnes og Sture, kjem på dei neste plassane. Mange av dei er i dag busett i Øygarden og har sin arbeidsplass i nabokommunane. Samtidig har kommunen ein innpendling av arbeidstakarar frå nabokommunane til ledige stillingar som krev høgare formell utdanning. Kommunen ligg under gjennomsnittet for fylket og landet i høve til utdanningsnivå. (Kjelde: Kommuneplan for Øygarden 2004 2012) Sund kommune: Også i Sund er kommunen største arbeidsgjevar med omlag 30% av dei totalt 1500 arbeidsplassane. I tillegg til bygg og anlegg har hotell og restaurantverksemd og industriverksemd knytt til fiske og fiskeforedling høvesvis stor del av arbeidsplassane i kommunen. Til forskjell frå Fjell kommune, finner ein fleire hotell og overnattingsverksemder i sørlege og vestlege del av Sund. Sotra fiskeindustri på Glesvær er også ein viktig arbeidsplass. Foto næringsliv Sotra/Øygarden. Øverst: Coast Center Base (foto CCB, Ågotnes), Midten: Stureterminalen (foto Helge Hansen, StatoilHydro), Kollsnes (foto Dag Myrestrand StatoilHydro), Straume med Sartor senter (bytt foto). Nederst: Sotra fiskeindustri i Sund (foto Sotra Seafood) (Illustrasjonen er henta frå Konseptvalutgreiing (KVU) for Sotrasambandet.) 22

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 4.6 Senterstruktur og handel Straume er eit regionalt senter som har funksjon for Fjell, Sund og Øygarden. Straume ligg sentralt på Litlesotra. Handlemønster og reisevanar viser at for nokre av funksjonane har senteret også ein viktig funksjon for Bergen vest På Ågotnes og ved kommunesenteret til Sund i Skogsvågskiftet er det ambisjonar om vidare senterutvikling. Dei to tettstadene er viktige lokalsentre i senterstrukturen på Sotra. Ågotnes er den nest største tettstaden i Fjell kommune og er hovudsete for olje- og gassverksemda i kommunen. Skogsvågskiftet er kommunesenter i Sund. Her er det etablert offentleg og private tenestetilbod, næringsområde, skuler, bustadfelt og kollektivterminal. Det er og etablert eit industriområde med sjøtilkomst på Skaganeset aust for kommunesenteret. I kommuneplanen for Sund er det satsa på vidare senterutvikling i Skogskiftet og vidare utbygging av industriområdet på Skaganeset. Sentra i det nære influensområdet Figur 4.5 Senterstruktur i Bergensregionen. Kjelde: Transportanalyse for Bergensområdet 2010-2030 23

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 4.7 Kommunikasjonsknutepunkt Dagens kommunikasjonsknutepunkt er primært Straume og terminalen ved Storavatnet i Bergen Vest. kart inn 24

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 5 OVERORDNA PLANER 5.1 Nasjonale føringar 1.1.1 Nasjonal transportplan Inntil endelig framlegg og vedtak av stortingsmelding for ny Nasjonal transportplan 2010-2019, vil det gjeldande politiske grunnlaget for transportpolitikken på nasjonalt nivå i hovudsak også vere gitt i Stortingsmelding nr 24 (2003-2004) om Nasjonal transportplan og Stortingets si handsaming av denne (Inst. S. nr. 240 (2003-2004)), samt regjeringserklæringa frå Soria Moria. Hovudmåla i transportpolitikken er knytt til auka trafikktryggleik, meir miljøvennleg transport, regional utvikling og eit effektivt og tilgjengeleg transportsystem for næringsliv og busette i heile landet. Hovudmål i Nasjonal transportplan 2006-2015 er å utvikle eit meir effektivt transportsystem ved blant anna å: Bidra til å nå overordna velferdsmål og sikre busetjing og utvikling av eit livskraftig næringsliv i alle delar av landet, innanfor ramma av regjeringa sitt mål om høg trafikktryggleik og omsyn til miljø. Knytte nettverka for dei ulike transportmidlane saman, og innrette virkemiddelbruk og statleg innsats på ein slik måte at verknadane i transportkorridorane, dei største byområda og regionane vert mest mogleg effektive. Fremje utvikling av vekstkraftige regionar gjennom betra framkomst og redusert reisetid, slik at regionar og landsdelar vert knytt betre saman. Medverke til at meir av godstransportane vert overført frå veg til sjø og bane. Medverke til at fleire vel kollektivtransport framfor bilbruk i storbyområda av omsyn til helse, miljø og arealbruk. Tilby eit betre og sikrare stamvegnett over heile landet, og auke kapasiteten og kvaliteten på jernbanenettet betydeleg der jernbanen har sine største fortrinn. Mål om samordna areal- og transportplanlegging I NTP 2006-2015 (St.meld nr 24 (2003-04)) er storbyområda via spesiell merksemd der det frå Samferdselsdepartementet er varsla om ein særskilt statleg politikk retta mot å betre transporttilhøva i byområda med vekt på samordna areal- og transportplanlegging. Det er nær samanheng mellom arealbruk og transport. Byspreiing og ny arealbruk skapar trafikk, og betre transporttilbod fører til endra arealbruk og byspreiing. Rikspolitiske retningsliner for samordna areal- og transportplanlegging er utforma nettopp med sikte på at desse samanhengane vert handsama slik at ein legg opp til dempa behov for transport og betre vilkår for effektiv kollektivtransport. 25

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 5.2 Regionale føringar 1.1.2 Transportanalyse for Bergensområdet 2010-2030 Det ligg føre både nasjonale, regionale og lokale mål formulert for transportplanlegginga i Bergensområdet. Desse er formulert i Transportanalysen for Bergensområdet (jan. 2007), og hovudtrekka i desse måla kan samanfattast: Sikre Bergensområdets attraktivitet som bosted og område for ekspansiv næringsutvikling og nyskaping, og bidra til at Bergen fyller sin rolle som hovedstad for Vestlandet. Sikre en økende befolknings krav til mobilitet, tilgjengelighet og sikker transport Sikre en effektiv trafikkavvikling for næringstransport Redusere trafikkskapte miljøproblemer og fremme et bærekraftig transportsystem 1.1.3 Fylkesplan for Hordaland 2005-2008 Fylkesplanen sin visjon for miljø, areal- og transportpolitikk er: Hordaland skal utvikla levedyktige regionar og attraktive lokalsamfunn, med eit nett av vekstkraftige sentra og Bergen som landsdelsenter. Areal- og naturressursane skal nyttast på ein berekraftig og langsiktig måte. Eit heilskapleg og samanhengande transportsystem skal byggjast ut med tilfredsstillande standard. Universell utforming skal leggjast til grunn. Under temaet areal og miljø, har fylkesplanen følgjande mål spesielt for Bergensområdet: Lokalisering av bustader, næringsverksemd og tenesteyting skal skje med omsyn til effektiv arealutnytting og energibruk og lågast mogleg transportbehov, særleg i Bergensregionen. Følgjande transportpolitiske mål er sett for Bergensområdet: Transportkapasiteten i Bergensområdet skal utviklast for å sikra framkomst for kollektiv-, nærings- og personbiltransporten. Kollektivtransporten skal ta veksten i persontrafikken Bergen skal utviklast som internasjonalt og nasjonalt transportknutepunkt mellom veg, jernbane, sjø- og lufttransport Større del av godstransporten skal skje med båt og jernbane Regionsentra skal utviklast som knutepunkt for person- og godstransport Alle anlegg skal ha universell utforming Fylkesplanen gir også ei rekkje arealpolitiske retningsliner for Bergensområdet med sikte på å dempe transportbehovet og leggje forholda til rette for kollektivtransport. 26

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 5.2.1 Bergensprogrammet Bergensprogrammet for transport, byutvikling og miljø vart vedteke i Bergen kommune i 1999, og handsama i Stortinget ved handsaming av St.prp. nr. 76 (2001-2002) Delvis bompengefinansiering av Bergensprogrammet for transport, byutvikling og miljø. Programmet vart siste gong handsama i Stortinget saman med St.prp. nr. 75 (2004-2005): Om revidert bompengeordning for Bergensprogrammet. Bergensprogrammet er utforma i fellesskap mellom Bergen kommune, Hordaland fylkeskommune og Statens vegvesen. Areal- og transportpolitiske mål for Bergensprogrammet er: Trafikkveksten skal dempast Byutviklinga skal gje mindre transportbehov Større del av trafikkveksten skal over på kollektivtrafikken Dei investeringane som er gjort i infrastruktur skal utnyttast betre Miljøbelastninga frå trafikk skal reduserast Sentrum skal skjermast for uønska trafikkpress Det skal etablerast eit samanhengande gang- og sykkelvegnett Det skal skje færre trafikkulukker Det skal etablerast eit tilstrekkeleg finansieringsgrunnlag for tiltak 5.3 Kommunale føringar 1.1.4 Kommuneplan for Fjell 2007-2018 Overordna mål i kommuneplanen Vidareutvikle Fjell som vekstkommune i regionen. God og langsiktig samordning av arealbruk på sjø og på land. Høgare kvalitet på utbygginga og færre dispensasjonar frå vedteken arealbruk. Vekstkommunen Fjell skal medverke til ein dynamisk regional utvikling med fleirfunksjonelle satsingsområde i regionsenteret Straume og lokalsenteret Ågotnes. Det regionale perspektivet i kommuneplanen byggjer på den potensielle krafta som ligg i samspelet mellom tettstadene i regionen, og med Bergen sentrum som kraftkjerne. Bergen og omland er ein integrert arbeids- og bustadmarknad. Området Vindneskvarven er eit stort reserveareal til industri, med både stor bruksverdi knytt til hamneføremål og stor verneverdi knytt til forminne og kystlandskapet. Mål for kommunikasjon i kommunen: Framtidsretta, effektive og trygge hovudvegar og lokalvegnett, som byggjer opp under eksisterande sentrum og infrastruktur. Framtidsretta, effektive og trygge transportsystem vert sikra med eige planarbeid, i regi av Statens vegvesen, for Sotrasambandet og lokalt vegnett Sotra nord og Sotra sør. Arbeidet med nytt vegsamband er det viktigaste tiltaket for å styrkje det lokale næringslivet i komande planperiode. Kommunikasjon er ei stor utfordring og problematiske vegstrekningar er til dømes Ebbesvika, Snekkevika, Haganes, Dala, forbi Ågotnes sentrum og gamle Fjell gard. 27

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling Kommunedelplan for Straume 2005-2018 Kommunedelplan for Straume har følgjande hovudmål: Straume skal verta eit levande, miljøvenleg og aktivt regionsenter med nærområde som supplerer og støttar opp om sentrum. Straume skal utviklast frå kjøpesenter til fullverdig urbant regionsenter med tilknyting til sjøen og funksjonelle og framtidsretta næringsområde og offentlege område. Planen skal sikre viktige trekk i landskapet, god tilgjenge for alle og høg arkitektonisk kvalitet på bygg og anlegg med uterom. Framtidig arealbruk i området er avklart. Sentrumsområdet er avgrensa, med utvikling i retning sjøen. Det er gjort ei tydleg funksjonsdeling mellom sentrum og næringsområda ikring. Større område til offentleg verksemd er sett av og større friområde er sikra vern mot utbygging. Det er lagt til rette for større variasjon i bustadtilbodet både i sentrum og i reine bustadområde, som skal vere tilpassa ulike brukargrupper og behov. Det er sikra betre tilgjenge for alle brukargrupper ved at planen legg opp til eit nettverk av gang/sykkelvegar (Straumemila) gjennom heile planområdet, med god kontakt med sjøen, friområda, leikeareal og sentrum. I høve til nytt Sotrasamband er det viktigaste for Straume på lang sikt at den barrieren riksveg 555 skapar mellom Straume sentrum og område rundt rådhuset vert redusert. Dette omsynet må vere ein viktig premiss for arbeidet med nytt fastlandssamband. I høve til lokalvegnettet er det viktigaste tiltaket i denne planen er knytt til opparbeiding av ny veg mellom Storskaret og Arefjord. Denne vegen er ein føresetnad for planarbeidet i sentrum og etablering av miljøprioritert gjennomkøyring. 1.1.5 Kommuneplan for Sund 2003-2013 Hovudmål I Sund kommune er det eit hovudmål å få innbyggjarane til å ta medansvar for utviklinga slik at me tek vare på kvarandre gjennom heile livsløpet og skapar eit miljø folk synest det er triveleg å bu i. Utfordring Sund kommune har hatt stagnasjon i folketalet på 90 talet. Fødselstala er halvert samanlikna med tala på 80 talet. Resultatet har vore små årskull i skulane og ført til auka press på skulestrukturen. Det er difor viktig å stimulera til auka vekst i folketalet i alle skulekrinsane. Veksten må underbyggjast med satsing på senterområdet i Skogsskiftet og området ved Sund vidaregåande skule for å sikra gode lokale servicetilbod i Sund. Nytt vegsamband mellom Klokkarvik og Bergen er frå Sund kommune si side eit viktig prosjekt. Ei aktuell løysing er tunnel frå Laksen til Bergen, med kontakt mot Lerøy, og veg mellom Lerøy og Bjelkarøy. Mogleg trase er vist på plankartet. 28

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 1.1.6 Kommuneplan for Øygarden 2006-2014 Øygarden kommune skal: Sikre livskvalitet, helse og arbeid for innbyggjarane. Gjennom planlegging og samarbeid lokalt og regionalt sikre gode lokalsamfunn basert på identitet og vern om miljø-, kultur- og naturressursar for komande generasjonar. I perioden frå 1950 til 1975 hadde Øygarden ei negativ folketalsutvikling. Vendepunktet rundt 1975 hadde samanheng med betre kommunikasjon til nabokommunane og fastlandet på grunn av brusamband. Store industrietableringar har vore med å gje ei auke i folketalet. I 2002 hadde kommunen ein folketalsauke på 2,35% noko som dette året gjer Øygarden til den kommunen i Hordaland med høgast %-vis auke. Det er tre store industriområde i kommunen, Sture, Kollsnes og Kollsnes Næringspark. Øygarden Kommune er medeigar i aksjeselskapet Sambandet Sotra/Øygarden Bergen A/S. Formålet med dette selskapet er å arbeide aktivt med å etablere eit betre vegsamband/kommunikasjon mellom Bergen og Sund, Fjell og Øygarden. 1.1.7 Kommuneplan for Askøy Askøy kommune held på å revidere gjeldane kommuneplan (2002-2014). Gjeldende kommuneplan, som består av både samfunnsdel og arealdel, ble vedtatt av Askøy kommunestyre 20.02 2003. Rulleringa av kommuneplanens arealdel for perioden 2006 2018 omfattar ein omstrukturering og oppdatering av tidlegere plandokument. Visjonar og mål Kommuneplanens arealdel tar utgangspunkt i og stør opp om følgjande visjonar og mål: Visjon for Askøy kommune: Askøy kommune skal sikre trygge og gode levevilkår for innbyggarane sine og næringslivet sitt gjennom kvalitet og samarbeid på alle plan. Hovedmål for teknikk og miljø: Askøy kommune skal legge til rette for ein styrt miljøvennlig utvikling og utbygging av kommunens areal, i samsvar med innbyggernes behov. Kommunens infrastruktur, med tidsmessig utbygging, drift og vedlikehold, skal vektleggjast Delmål for arealbruk: Askøy kommune skal forvalte kommunens sjø- og landområder til beste for noverande og kommande generasjonar. Senterstruktur Askøy kommune er ein del av ein felles arbeids- og bustadmarknadsregion for Bergensregionen. Etter at Askøybrua opna i 1992 og bompengar avslutta i 2006, er dette 29

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling styrka. I planforslaget er tilrettelegging for næringsutvikling og redusert handelslekkasje, styrking av senterstruktur og samordna areal og transportplan ei utfordring når ein samstundes skal ta vare på natur- og friluftslivskvalitetar. Det er mellom anna føreteke ein gjennomgang av dagens senterstruktur og kartlegging av viktige drivkrefter, som endar opp i framlegg til ny senterstruktur for Askøy. Ein gjennomgang av eksisterende senterstruktur med kommunesenter og lokalsentre omfattar dei ulike sentraenes rolle og betyding i ein kommunedekkende senterstruktur. I tillegg er tilhøvet til resten av regionen og Bergen en del av vurderinga. I framlegg til ny senterstruktur vert det lagt opp til ein samling av aktivitet langs to hovudaksar: Øst vest aksen som omfattsr den folkerike og tette delen av Askøy eit område som det i planperioden også vil vere stor aktivitet i Nord sør aksen som går gjennom heile kommunen, og som koblar eit nett av sentre som samla betener store deler av kommunen. Langs denne aksen er det varierande utbyggingspress 1.1.8 Kommuneplanens arealdel for Bergen I gjeldande arealdel til kommuneplan for Bergen, er Bergensprogrammet innarbeidd i planen. Bergen kommune har utarbeidd forslag til ny arealdel for perioden 2005-2016 med perspektiv fram til 2024. I planforslaget er følgjande overordna mål sett for byutviklinga: Bergen skal vere ein by der miljøpolitiske omsyn er eit overordna prinsipp i all verksemd og planlegging. Det skal leggjast vekt på helsefremjande byutvikling ved å tilrettelegge for fysisk aktivitet for innbyggjarane. Bergensområdet skal vere ein attraktiv region for næringslivet, med god tilgang på eigna areal for næringsverksemd, godt lokalisert i forhold til busetjing og transportbehov. Bergen skal ha eit miljøvennleg, trafikksikkert og effektivt transportsystem med atskilt infrastruktur for kollektivtransport og vegtransport. Klimaomsyn skal stå sentralt i arbeidet med utvikling av transportsystemet i Bergen. Universell utforming (tilgjenge for alle) skal vere eit prinsipp ved utforming av bygningar, utandørs anlegg og transportløysingar. For alle innbyggjarane i byen skal omgjevnadene utformast slik at alle skal kunne fungere mest mogleg på ein likestilt måte. 30

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Bergen Statens vegvesen Region Vest 6 REGIONALE VERKNADER AV NYTT SOTRASAMBAND 6.1 Innleiing 6.1.1 Tre prinsipp Det ligg føre tre ulike prinsipp for framføring av nytt vegsamband mellom Sotra og Bergen som skal vurderast: Prinsipp 1: Kollektivprioritering (alt. A1 og A2) Prinsipp 2: Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra - Bergen Vest (alt. C7, C8, C9, C11, D1 og D7 og C101, C102, D101, D102) Prinsipp 3: Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra - Bergen sør (alt. E1 og E2) Figur 6.1 Oversikt over vegalternativ i Fastlandssambandet Bergen-Sotra. Kollektivprinsippet (A1 og!2) har same trasè som dagens korridor og er ikkje teikna inn på kartet. 31

Konsekvensutgreiing Sotrasambandet, Sotra - Berg UTKAST Deltema: Lokal og regional utvikling 6.1.2 Transportinfrastruktur som føresetnad for auka regional integrasjon I nyare økonomisk geografi vert det peika på samanhengen mellom auka regional integrasjon og lokal/regional verdiskaping eller regional utvikling. Med regional integrasjon forstår ein prosessar som medverkar til å binde saman eit større geografisk område gjennom auka samhandling mellom busette og næringsverksemder i ulike deler av regionen. Det vesentlege i dette perspektivet er at regional integrasjon utgjer ein viktig føresetnad for verdiskaping/regional utvikling innan eit avgrensa geografisk område. Regional integrasjon heng nøye saman med høg mobilitet som igjen er avhenging av god infrastruktur som kan knyte regionen saman. I dette perspektivet vil auka regional integrasjon vere ein indikator på ein region i positiv utvikling. I sentrale regionar, som Bergensregionen, vil ofte ny transportinfrastruktur gje grunnlag for sjølvforsterkande utviklingsprosessar (sjå og 6.1.5). Verknadane blir størst når ny transportinfrastruktur fjernar flaskehalsar eller barrierar (t.d. bru som erstatning for ferje eller bru som kortar ned reisetida vesentleg). Ein viktig føresetnad for at dette skal slå til er at det finst noko på begge sider av flaskehalsen/barrieren som får fordel av at denne vert borte. Denne føresetnaden finst både på Sotra-sida og Bergenssida. 6.1.3 Transportinfrastruktur og reisevanar Heile Bergensregionen utgjer i dag ein funksjonell region med ein forholdsvis godt integrert arbeids-, bustad- og servicemarknad. I denne regionen utgjer Sotrasambandet eitt av fleire samband. Innanfor eit mindre geografisk område utgjer områda Litle Sotra, Godvik/ Loddefjord, Strusshamn/Kleppestø i dag ein funksjonell eining kor folk reiser på kryss og tvers for å kome på arbeid, levere varer og tenester, besøke slekt og vener, for å handle (eller kanskje rettare shoppe ) eller for å utføre andre ærend. Reisevaneundersøkingar, pendlingstal og trafikktellingar viser at reisene på tvers av kommunegrensene i området er aukande. Det er transportinfrastrukturen, saman med mellom anna auka bilhald, som gjer slike reiser moglege. Framtidas regionale samhandling, og då tenkjer vi både på næringslivets store og små transportar og dei mange personreiser med ulike formål, vil i ulik grad bli påverka gjennom val av trasè og kva trafikkale løysingar som vert valde for Sotrasambandet. I høve til spørsmålet om korleis dei ulike prinsippa vil verke inn på det eksisterande samhandlingsmønsteret i regionen - og med det den regionale integrasjonen, knyter det seg kanskje størst interesse til prinsipp 3 Ny veg i sørleg korridor. Vil ein sørleg korridor medverke til ein tilsvarande integrering av busette og næringsverksemder mellom Sandsli/Kokstad-området og Sund og deler av Fjell, som det ein i dag finn mellom områda vest i Bergen og Straumeområdet? Det kan vere mange ulike svar på dette spørsmålet. Eit viktig punkt vil uansett vere kva som skjer med det noverande brusambandet. Det er to tenkelege ytterpunkt; i) stenging av brua for all ferdsel utan kollektivtrafikk og gang/sykkeltrasè, og ii) fri ferdsel. Dersom ein går til det skritt å stenge brusambandet for all trafikk utan kollektivtransport, vil mesteparten av trafikken mellom Sotra og fastlandet bli tvungen til å køyre via den sørlege korridoren. Fri ferdsel over eksisterande brusamband vil derimot føre til at dei fleste trafikkantane vel denne korridoren framfor omvegen om Ytrebygda og eventuelt Fana for å kome til Bergen sentrum (som dei fleste i dag skal til). Om så skjer, er ein ikkje komen lenger enn i dag med omsyn til fjerning av flaskehalsar. Men, i motsetning til i dag så vil ein med dette prinsippet ha ein alternativ sørleg korridor 32