Massedisponering Pliktar, reglar, tilsyn og dialog Gøsta Hagenlund Kommuneretta kurs, Skei 11.juni 2013
Viktige lover om arealbruk plan- og bygningslova ureiningslova jordlova vassforskrifta kulturminnelova vassressurslova naturmangfaldlova
Reine, naturlege massar Naturleg førekomande jord, stein, sand, grus og leire som kan oppstå i overskot frå menneske sin aktivitet Innhald av ev. ureina stoff ligg under normverdien for ureina grunn, omtalt i vedlegg 1 i kap. 2 i ureiningsforskrifta Ikkje definert i lovverket, her finn vi: Avfall (ureiningslova 27) Ureina grunn (ureiningsforskrifta 2-3) Vesentleg terrenginngrep (plan- og bygningslova 20-1)
Hovuddeling "Reine, naturlege massar" kommunen Kor, mengder, føremål: plan- og bygningslova og kapittel 4 om planeringsfelt i ureiningsforskrifta Lett ureina massar på byggestad kommunen Korleis sikre, kor på byggeplassen, nivå: kapittel 2 om ureina grunn i ureiningsforskrifta ALT anna Fylkesmannen eller Klima- og forureiningsdirektoratet (KLIF)
Viktige skilje i handtering Reine massar (utfylling med pukk, grus, og liknande produkt), til vanleg ikkje regulert av ureiningslova, men pbl Ureina massar må handterast etter ureiningsregelverket Utfylling med avfall er anten deponering av avfall nyttig bruk av avfall NB! Bruk av avfall som ikkje oppfyller kriteriar for nyttig bruk, må vurderast av KLIF.
Andre omtalar av massehandtering Rassikring Oppfylling/bakkeplanering/betre driftsforhold og avling i jordbruket Støyvoll/sikkerheitsvoll Anleggsveg Tildekking av avfallsplass/innkapsling ureina grunn (eller sediment) Massedeponi utanom utfyllingsområde Mellomlager for matjord eller utfyllingsmassar
Masseflytting og naturmangfaldlova Bruk prinsippa i kapittel 2: Avgjerder som har noko å seie for naturmangfaldet, forvaltningsmål, miljørettslege prinsipp, aktsomheitsplikt Tilstrekkeleg kunnskapsgrunnlag Føre-var prinsippet Samla belastning Kostnadar ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar
Problemfylte framande plantar Kap IV i NML om framande, skadeleg artar: "art som opptrer utenfor sitt naturlige utbredelsesområde og som har negativ effekt på det stedegne biologiske mangfoldet." Flytting av jordmassar er ei viktig spreiingskjelde. Særleg problemfylte artar, døme: Kjempeslirekne, parkslirekne og hybridslirekne Kjempespringfrø og mongolspringfrø Hagelupin Rynkerose Platanlønn Kanadagullris Gran (!) Brunsnegl
tips! Registrer flora før graving Infisert masse: Hindre spreiing til nye stader! Deponer i varig deponi Legg som toppmassar for grasplan som vert klipt regelmessig Ved transport: Dekk til massane Fjern jord frå bil, maskinar og utstyr før det takast i bruk andre stader
Ureina grunn All jord eller berggrunn der konsentrasjonen av helse- eller miljøfarlege stoff overstig fastsette normverdiar for ureina grunn, jf. vedlegg 1 til kap. 2 i avfallsforskrifta, eller andre helse- og miljøfarlege stoff som etter ei risikovurdering må likestillast med desse. Og kan omfatte: Grunn som dannar syre eller andre stoff som kan medføre ureining i kontakt med vatn og/eller luft, reknast som ureina grunn dersom ikkje anna vert dokumentert, Men ikkje: Grunn der konsentrasjonen av uorganiske helse- eller miljøfarlege stoff ikkje overstig lokalt naturleg bakgrunnsnivå i området der et terrenginngrep er planlagt gjennomført.
Kor kan vi vente å finne ureina grunn? Tidlegare eller noverande Avfallshandtering, mottak eller deponi Skytebanar Eldre og sentrale byområde Industri Bensinstasjon, anna påfylling av drivstoff Tankanlegg Mekanisk verkstad eller bilverkstad Skipsverft (også ureina sediment) Galvanisering eller anna, kjemisk overflatebehandling av metall Impregnering av tre Stader der det tidlegare har vore gjennomført ufullstendig opprydding
Stoff Normverdier (mg/kg) Metaller: Arsen 8 Bly (uorganisk) 60 Kadmium 1,5 Kvikksølv 1 Kobber 100 Sink 200 Krom (III) 50 (tot) Krom (VI) 2 Nikkel 60 Cyanid fri 1 PCB: Σ7PCB 0,01 Klorerte pesticider: Lindan 0,001 DDT 0,04 Klorerte benzener: Monoklorbenzen 0,03 1,2-diklorbenzen 0,1 1,4-diklorbenzen 0,07 1,2,4-triklorbenzen 0,05 1,2,3-triklorbenzen 0,01 1,3,5-triklorbenzen 0,01 1,2,4,5-0,05 tetraklorbenzen Pentaklorbenzen 0,1 Heksaklorbenzen 0,01 Nokre normverdiar Stoff Normverdier (mg/kg) Flyktige halogenerte hydrokarboner: Diklormetan 0,06 Triklormetan 0,02 Trikloreten 0,1 Tetraklormetan 0,02 Tetrakloreten 0,01 1,2-dikloretan 0,01 1,2-dibrometan 0,004 1,1,1-trikloretan 0,1 1,1,2-trikloretan 0,01 Fenoler og klorfenoler: Fenol 0,1 Sum 0,06 mono,di,tri,tetra klorfenol Pentaklorfenol 0,006 PAH-forbindelser : Σ16 PAH 2 Naftalen 0,8 Fluoren 0,8 Fluoranten 1 Pyren 1 Benso(a)pyren 0,1 Stoff Normverdier (mg/kg) BTEX: Benzen 0,01 Toluen 0,3 Etylbenzen 0,2 Xylen 0,2 Alifatiske hydrokarboner: Alifater C5-C6 7 Alifater > C6-C8 7 Alifater > C8-C10 10 Alifater > C10-C12 50 Alifater > C12-C35 100 Tilsetningsstoffer til bensin og oljeprodukter: MTBE 0,2 Tetraetylbly 0,001 Bromerte flammehemmere: PBDE-99 0,08 PBDE-209 0,002 PFOS-forbindelser: PFOS 0,1 Ftalater: Di(2-etylheksyl)ftalat 2,8 Dioksiner/furaner 0,00001
men hvis "nokon" oppdaga ureina massar ved graving? Tiltakshavar har ansvaret Rivemassar eller anna avfall kjem til syne, lukt av olje eller andre kjemikal, ein vert uvel (kvalme, hodepine, utslett, klør, ) Tiltakshavar skal ha ein beredskapsplan Plikt å stanse, undersøke, rydde Fjern og legg i tett container, pump opp til tank, absorberande masse, dekk til Varsle brannvesenet ved akutte utslepp
Mogleg "nytte" vert vesentleg mindre di meir ureina massane er Frå TA 2253/2009 Når verdiane overstig tilstandsklasse 5, må massane handterast som farleg avfall. Klasse 5 er ein "overgangsklasse". Avhengig av type eller tal stoff som til saman når konsentrasjonar over klasse 5, kan denne klassen vurderast som farleg avfall.
Gjenbruk av betong (med PCB) Grenseverdiar for lovleg disponering: 0,01 mg/kg kan vere egna til utfylling etter godkjenning av Klif opptil 1 mg/kg avfall, kan leggast på deponi for inert deponi 1-50 mg/kg ordinært avfall som må leggast på deponi for ordinært avfall Meir enn 50 mg/kg farleg avfall
Avfall Definert i 27 i ureiningslova, og tyder om lag noko slikt: " ting eller stoff som ikkje kan brukast til sitt opphavlege føremål" Avfall må ombrukast, gjenvinnast, energiutnyttast eller deponerast på godkjent deponi Avfall som ressurs til nye produkt eller stoff meir viktig framover Berre Fylkesmannen (KLIF) godkjenner deponi Kommunen skal stoppe og få rydda i forsøpling
Inert avfall Avfall som ikkje gjennomgår nokon betydeleg fysisk, kjemisk eller biologisk omdanning. Reagerer ikkje med andre stoff slik at det kan medføre ureining eller helseskade. Totale utlekkingseigenskapar og innhald av ureina stoff og giftigheit frå avrenning er ubetydeleg. Døme: Glas, tegl, betong
Tankar om "nyttiggjering" Det må vere eit behov for utfylling slik at avfallet berre erstattar anna materiale. Det vil seie at utfyllinga ville funne stad uavhengig av tilgang på avfall. Avfallet må vere fysisk eigna til bruksføremålet. Drenerande avfall som knust glas, rein betong i eigna knust form som erstatning for pukk Botnaske frå forbrenningsanlegg som erstatning for leire til tetting på deponi. Avfallet må ha ein verdi for mottakaren, eller kunne omsetst i et marked. Som eit minimum bør leverandøren ikkje betale for å bli kvitt avfallet.
Må "nyttiggjøring" ha løyve? Ja, dersom tiltaket medfører fare for ureining, og ureininga kan medføre nemneverdige skadar eller ulempe. og/eller Ja, dersom tiltaket er skjemmande. Ureiningsstyresmaktene si vurdering avgjerande (FM eller KLIF)
Overskotsmassar frå bygg og graving pbl Jordlov, prod.tilskot, og vurdere etter kap. 4 i ureiningsf. pbl, LNF, nml, (vassforskrift) Ureina massar? disp. på staden? Planering landbruk? Mindre tiltak? Inneheld avfall? Sjå neste flytskjema Løyve frå FM? KU?, pbl, LNF, nml, vassforskrift, kulturminne Kommunen har avgjerdsrett? Kap. 2 gjeld også ved graving for røyr/kablar Gransking etter NS 10281-5 Godkjenne tiltaksplan Databasen Grunnforurensning TA2672 og TA2659 Klif eller FM Akseptkriteriar overskride? TA2653 Ev. mellomlager utanom plass: Løyve frå FM Isolere/ redisponere i grunnen
Avfall eller ureina massar med avfall frå bygg og graving Biprodukt eller "EoW"? Produktregelverket Nyttiggjering? lovleg etter 8? ikkje behov Planering / utfylling dersom samsvar med arealplan Brot på 7? FM løyve Nytte på vilkår, og samsvar pbl KLIF Anna disponering etter 32 lovleg etter 8? Brot på 7? Sortere Godkjent deponi Klif (FM) løyve? Planering / utfylling dersom samsvar med arealplan
Nyttige nettstader www.fmsf.no www.norskeutslipp.no www.miljostatus.no www.klif.no/regelverk/forskrifter/ www.miljøkommune.no www.vannportalen.no www.klif.no www.dirnat.no www.md.dep.no www.regelhjelp.no www.naturbase.no www.erdetfarlig.no www.ssb.no www.fylkesatlas.no www.regjeringen.no/nb/dep/md/dok/lover_regler/retningslin jer/2010/veiviser-i-miljolovverket.html?id=615796 www.miljojournalistene.no
Spørsmål og kommentarar Gøsta Hagenlund gosta.hagenlund@fylkesmannen.no telefon: 57 64 31 21