Bakgrunn for og forklaring til løyve til Skorva leirduebane Askvoll JFL og gebyr for sakshandsaming

Sakshandsamar: Gøsta Hagenlund Vår dato Vår referanse Telefon: 57643121 06.02.2015 2013/4991-421.4 E-post: fmsfgh@fylkesmannen.no Dykkar dato Dykkar referanse Askvoll JFL Att: Torbjørn Leknes 6983 KVAMMEN Bakgrunn for og forklaring til løyve til Skorva leirduebane Askvoll JFL og gebyr for sakshandsaming Fylkesmannen gir løyve etter ureiningslova til utslepp frå Skorva leirduebane. Ansvarleg for løyvet er Askvoll JFL. Løyvet med tilhøyrande vilkår vert send saman med denne oversendinga. Dokumenta må sjåast i samanheng. Dette dokumentet gir bakgrunn for saka, grunngjeving for vedtak og nærare tolkingsgrunnlag for dei juridiske vilkåra (rang som lovtekst for verksemda) i løyvedokumentet. Forvaltninga sitt arbeid med utsleppsløyve er omfatta av ei gebyrordning, og den ansvarlege vil få betalingskrav i etterkant. Vi viser til oversending frå Askvoll Jakt og Fiskelag (tidlegare: Askvoll og Holmedal Jakt og Fiskelag) i november 2013 om behov for løyve til verksemd etter ureiningslova. Fylkesmannen har seinare hatt kontakt med laget, fått utfyllande opplysningar og møtt mange interesserte i mars 2014. Utkast til krav i løyvet har vore på høyring til 19.1.2015, og det har kome inn ein uttale. Når vurdering av søknad endar som her - med utsleppsløyve til aktivitet, vert vedtaket send ut som to skriv: Dette oversendingsbrevet og løyvedokumentet. Oversendingsbrevet omtalar bakgrunn for saka og søknadsprosessen. Det gir nærare grunngjeving for vedtaket og enkelte vilkår, og må nyttast som tolking av nærare krav i enkelte av vilkåra. I vedlagte skriv (løyvedokumentet) gir Fylkesmannen utsleppskonesjon (utsleppsløyve) på omtalt stad og for nærare avgrensa aktivitet. Merk at både vilkår og vedlegg til løyvedokumentet er ein del av dei juridiske krava til verksemda. Laget må leggje dokumenta til grunn for all dagleg drift som kan omfatta ytre miljø. Saksframstilling Leirduebana i Skorvemarka har vore i drift sidan 1987. I 2009 starta ansvarleg med ein prosess for å utvide kapasiteten på anlegget. Utvidingsplanane og utkast til utsleppsløyve har vore på høyring/ førehandsvarsling fram til 19.1.2015. Hovudkontor Landbruksavdelinga E-post: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Fjellvegen 11, 6800 Førde fmsfpost@fylkesmannen.no Telefon: 57 64 30 00 Postboks 14, 6801 Førde Internett: Telefaks: 57 65 33 02 Telefon: 57 64 30 00 www.fylkesmannen.no/sfj Org.nr 974 763 907 Telefaks: 57 82 17 77

2/9 Aktiviteten har auka seinare år, og planane legg opp til auka kapasitet på anlegget, med ny standplass og ny skyteretning (ny bane) i tillegg til eksisterande bane. Det er likevel føreset at maksimalt tal skot per år vil vere mindre enn 60 000. Førehandsvarselet til 14 naboar, nærliggande eigedomar, kjente lag i området og kommunen gav ein uttale. Vigdis Helen Olsen ønskjer stille periodar i langhelgar i samband med helgedagar, i sommarferie og i haustferie. Ho ønskjer også dokumentasjon på at Øyravatnet framleis er trygt å nytte til drikkevatn og at fisk frå vatnet ikkje medfører auka helserisiko. Arealbruken er no avklart av Askvoll kommune. Miljøpåverknad frå aktivitetane Skytebanar medfører særleg høg støy for kringliggjande areal og eigedomar. Støyen kan også oppfattast som særleg sjenerande på grunn av sin impulskarakter. Di større aktivitet og di meir tid anlegget er i bruk, di meir vert areal og eigedomar nær bana ueigna til annan bruk. Jamvel om vi set grenser for maksimalt tillate støyutslepp, er grenseverdiane så høge at mange likevel vil oppleve ulempe. Støy gir subjektive reaksjonar, og det er ikkje praktisk mogeleg å regulere aktiviteten til å gje null støyulempe. Skytebaneanlegg bør difor ideelt sett liggje på eigedom avskjerma mot støyimmisjon til naboar. I praksis er dette dei fleste stader ikkje mogleg å oppnå, og konsesjonshandsaminga vil difor mellom anna vere ei avveging av laget sitt behov for aktivitet og kringliggande eigedomar sin rett til anna bruk. Fylkesmannen har som mål å redusere støyplage for naboar mest mogeleg, samstundes som skyteaktivitet får akseptable trenings- og konkurransetider. Fylkesmannen kan styre aktivitet til nærare avgrensa vekedagar og nærare avgrensa tider på døgnet. Fylkesmannen kan også krevje støyvern som t.d. terrenginngrep og standplasstiltak. Vi ønskjer der i mot ikkje å avgrense våpentypar eller tal skot anna enn på spesielt konfliktfylte stader. Ammunisjon inneheld miljøfarlege stoff. Tungmetalla bly, koppar, sink og antimon er dei vanlegaste. Det er særleg bly i ammunisjonen som gir grunn til varsemd, men også andre tungmetall har eit stort skadepotensial i naturen. Det er spreidd blyhagl i nedslagsfeltet i tida 1987-2000. Hagl frå ammunisjon kan vere spreidd over heile nedslagsfeltet. Ulike grunnstoff og metallsambindingar vil dels binde seg til jorda og delvis inaktiverast, men delar vil vere utsett for avrenning og kan føre til skade på beitande dyr og i vassmiljøet nedafor skytebana. Etter år 2000 er det etter laget sine opplysningar ikkje nytta blyhagl. Fylkesmannen har ikkje bedt laget om detaljerte opplysningar om erstatningsammunisjon, men det er uttalt at det vesentlege av ammunisjonen for tida er stålhagl (der jern er hovudkomponent). Det finst likevel mange hagl-typar i marknaden, og ein lang rad metall med miljøfarlege eller potensielt miljøfarlege eigenskapar er kjend. Døme på innhald av anna metall er: tinn, sink, vismut, wolfram, nikkel og koppar. Desse metalla er i ulik grad utsett for avrenning og kor sterkt dei bind seg til jord. Miljøfaren er også avhengig av forhold som nedbørmengd, fuktinnhald, innhald av organisk stoff i jorda og ph (surleik). Det er gunstig med noko organisk innhald i jorda, ph mellom 6,0 og 9,5 og mest mogleg tørr mark.

3/9 Beiting på ureina grunn og vassavrenning frå nedslagsfelta kan medføre stor og/eller varig skade på miljøet. Fylkesmannen vil ikkje tillate at vassførekomsten vert vesentleg negativt påverka av utslepp, men vil akseptere at mindre vassig nær nedslagsfelta kan verte påverka. Fylkesmannen sine vurderingar og grunngjeving for fastsette vilkår Generelt Fylkesmannen har vore ansvarleg ureiningsstyresmakt for utslepp frå skytebanar sidan 1.6.1993. I tida etter 2005 har kunnskap om miljø og helsefare frå tungmetall auka, og Fylkesmannen skal no gjere ei totalvurdering av skytebanar der støy, støydemping, aktivitet, tungmetall, ureina grunn og vatn og eventuell opprydding er sentrale vurderingstema. Det er likevel berre banar som vert nyetablert eller på andre måtar har større endringar i aktivitet som for tida vert teke opp til konsesjonsbehandling. Fylkesmannen har ved avgjerda av om løyve skal gjevast og ved fastsetjinga av vilkåra lagt vekt på dei ureiningsmessige ulempene ved tiltaket samanhalde med dei fordelane og ulempene som tiltaket elles vil føre med seg. Merk at utsleppsløyvet gir den ansvarlege ein rett til å ureine ved utslepp av støy, tungmetall med meir innafor rammene i løyvet og så lenge utsleppa vert vurdert som nødvendige for den regulerte aktiviteten. Det vil mellom anna seie at eventuelle nyetableringar av bygningstypar som omtalt i vilkår 3 innafor støygrensa, ikkje vert omfatta av støyavgrensingskrava i løyvet. Vi gjer spesielt merksam på at fleire krav går direkte fram av lov/forskrift og er ikkje gjentekne i det vedlagte løyve. Når enkelte lovkrav er spesielt nemnde, har vi meint å informere laget og ålmenta om spesielt viktige krav, og i nokre høve presisere og tilpasse generelle reglar til aktiviteten her. Ved tvil om tolking gjeld likevel krav i lovverket over vedtak i løyvet, dersom Fylkesmannen ikkje har vedteke særskild unntak eller skjerping. Nettstaden www.regelhjelp.no gir oversikt over dei viktigaste ureinings- og avfallshandteringskrav til ei lang rad verksemder i Norge. Merk også at ureiningsregelverket føreset at alle som har eit utslepp eller genererer avfall, pliktar å halde alle utslepp på eit lågast mogleg nivå, og pliktar å rydde opp i eventuell ureining eller forsøpling så snart som råd, jf. også dei generelle pliktane som følgjer av 7 og 28 i ureiningslova. Om støy Skyteaktiviteten ved anlegget vil føre til støy. Laget må difor kunne dokumentere nivå og omfang av støyen. Måling og utrekning av støy i samband med løyvehandteringa og reguleringsplanen er etter Fylkesmannen sitt syn tilfredsstillande dokumentasjon for tida. Løyvet føreset at ved endra aktivitet eller føresetnader som ikkje låg til grunn for gjeldande støyutrekning, må laget dokumentere støy på nytt. Laget må også gjennomføre ny måling/utrekning etter nærare krav frå Fylkesmannen.

4/9 Til vanleg er det tilrådd å samle skyteaktivitet mest mogleg gjennom veka. Det bør vere fullt mogleg å få godt treningsutbytte med avgrensa tider når begge banane er etablert og kan nyttast parallelt. Laget ønskjer likevel svært romslege skytetider, så å seie utan avgrensingar gjennom året. På denne staden synest slikt anlegg å vere gunstig etablert. Det er ikkje hus innafor utrekna støysone. Vi har difor akseptert vidare skytetider enn det normalt aksepterte, men vedteke at lågaste grenseverdi skal vere gjeldande. Grenseverdien for tillate støy til nabolag skal dermed vere 60 db (A), jamvel om aktiviteten ikkje når fullt opp i 65 000 skot per år. Vi tilrår likevel laget å avgrense tal dagar med aktivitet mest mogeleg til onsdagar og fredagar som er opplyst å vere dagane med felles trening. Vi har såleis etterkome laget sitt ønske om skytetid alle kvardagar, eigentleg berre avgrensa av lysforhold. Vi har også etterkome laget sitt ønske om stemnetider i perioden mars august. Vi har redusert tal stemne til eitt i vintertida januar februar men samstundes auka tal moglege stemne i heile perioden januar august med eitt. Vi har ikkje etterkome laget sine vidaste ønske om treningstider også eit stort tal helgedagar. Utmark og naboeigedomar har krav på stille tider. Jamvel om støyulempene er vurdert å vere mindre problemfylte ved nabohus, vil støy verte oppfatta ulikt og subjektivt. Støy kan difor bidra til ulempe og ubehag ved anna bruk av utmark og naboeigedomar. Jamvel om det ikkje er registrert særskilt sårbar eller hensynskrevjande fauna i nærleiken av anlegget, vil vi også vise til at det er hjortedyr, fugl og anna fauna i området, som kan vere spesielt sårbar under visse forhold. Vi har difor konkludert med at helgar bør ha noko meir stilletid enn det laget primært ønskte. Oppramsing av bygningar o.l. i vilkår 3 som skal ha særskild vern mot støy er uttømmande, og må tolkast slik at støy mot annan industri og næringsaktivitet ikkje er omfatta av desse krava. Vilkåra set vidare krav om at måling/utrekning skal skje ved næraste "fasade". Det vil for det første seie at grenseverdiane kan verte overskride på delar av naboeigedom (særleg der eigedomen har ein viss storleik), for det andre må ein avklare nærare med Fylkesmannen kor ein skal måle/utrekne dersom mest støyfølsamt område er "rekreasjonsområde" utan bygningar. Om området for nedfall og ureina grunn Laget har prisverdig avslutta bruk av blyhaldig ammunisjon noko før det nasjonale forbodet. Bly er eitt av dei mest miljø- og helseskadelege metalla menneske har teke i vanleg bruk. Jamvel berre nokre få blyhaldige hagl i krås/magesystem har vist seg å kunne gje store lidingar eller tidleg død. I menneske vil bly over tid skade raude blodlegeme og nervesystem. Hukommelsen synest å vere mykje utsett. Bly kan også skade evna til å få barn. Bruk av viltkjøt som kan vere påverka av skot med blyhaldig ammunisjon er etter Mattilsynet si meining betenkeleg. Jamleg forbruk av slikt kjøt bør unngåast. Bly vert ikkje brote ned i naturen, men må fjernast eller haldast mest mogleg inaktiv i jordsmonnet. Vidare er det kjent at dyr føretrekk å kunne beite på metallureina jord. Nedslagsfelta vil akkumulere fleire typar metall som kan utgjere ein miljø- eller helsefare, og nedslagsfeltet for ammunisjon skal difor til vanleg vere avstengd for beitedyr.

5/9 Løyvet føreset at laget vurderer korleis nedfall kan liggje mest mogleg i ro med minst mogleg avrenning. Fleire tiltak kan vurderast. Løyvet nemner krav til tørr mark, lite fall og lite vegetasjon. Dersom kravet om tørr mark er vanskeleg å få til utan større markbearbeiding, kan ein rekne med større fare for avrenning. Surleik i marka er også viktig, og kalking for å halde på gunstig ph-verdi etter råd/tilvising frå kompetent rådgjevar kan vere godt tiltak. I dette løyvet har Fylkesmannen likevel ikkje sett spesifikke krav til ph, men vil informere her om at det kan verte eit krav seinare etter målingar eller som eit føre-var krav. Etter noko tid med nedfall av ammunisjon vil det vere aktuelt å granske området for mengd ureining i det øvste jordsmonnet. Løyvet set nokre minimumskrav for å vurdere kor mykje som vert akkumulert før ein må vurdere nærare dokumentasjon, og set grense for når eventuelt øvste jordsmonn må bytast ut. Fylkesmannen kan under tilsyn hjelpe til med ei screening av overflate for å bidra til å avgjere om nærare gransking eller utbytting er nødvendig. Om framande artar Vilkår 4.8 om tiltak mot framande, skadelege artar gjeld plantar som er innført og som ved uhell, manglande kunnskap eller ved naturleg spreiing, kan tenkast å verte etablert på eller nær areal som laget disponerer. Vilkåret viser til ei problemstilling som diverre vert meir vanleg også i vårt fylke. For tida ser det ut som om mellom anna artane parkslirekne og platanlønn kan vere særleg problemfylte. Fylkesmannen krev ikkje at laget skal vere avhengig av særskilt innleigd kompetanse for å kunne påvise slike artar. Vi ventar at ved kunnskap om slike artar, vil laget gjere det som er mogleg med dugnad, mekanisk bekjemping eller avgrensa bruk av lovlege plantevernmidlar utryddar eventuelt etablerte bestandar på eller ved anlegget. Om informasjon og kontakt med andre interessentar i området Løyvet inneheld nokre krav til informasjon. Generelt ventar vi at laget informerer Fylkesmannen om drifta. I det daglege er det likevel viktigast å informere ålmenta og nabolag om aktivitet. Vi tilrår å ha ein oppdatert heimeside der årleg aktivitet kan informerast om og der komande aktivitet ligg mest mogleg føreseieleg. Om avfall Merk at laget sjølv må syte for avtale om levering/henting av avfall frå aktiviteten med godkjent avfallsfirma. Tilhøva til naturmangfaldlova og vassforskrifta I tillegg til retningslinene i ureiningslova, er også prinsippa i 8-12 naturmangfaldlova lagde til grunn for vår vurdering. Arealbruken er i samsvar med endeleg vedtak etter plan- og bygningslova. Anlegget vil påverke naturmangfald også utafor regulert areal, og det er teke omsyn ved avgrensing av skytetider og kontroll med metallnedfall. Fylkesmannen har også vurdert om det omsøkte utsleppet kan kome til å verte i strid med vassforskrifta sine reglar om reduksjon av tilstandsklasse i vassførekomsten til

6/9 lågare enn god. Utgangspunkta i 4 6 i vassforskrifta er at reduksjon av tilstandsklasse ikkje skal tillatast. Det er ikkje grunn til å tru at utslepp frå verksemda vil kunne føre til endra tilstand i vassførekomsten Øyravatnet (Skorvenvatn) (ID-nummer 084-1744-L). Denne vassførekomsten er ikkje ferdig tilstandsklassifisert, men ei førebels vurdering tyder på god økologisk tilstand utanom surt vatn. Surt vatn kan vere årsak til at vatnet ikkje når mål om god økologisk tilstand utan nærare tiltak, men det har ikkje årsakssamanheng med avgrensa mengd tungmetall til vatnet. Vi har kravd at laget må avtale med kompetent rådgjevar for å få gjennomført målingar i vassiga (småelvane) nedanfor skytebanene. Vi har likevel von om at dokumentasjonen på tilstand etter jamlege og representative målingar over ein barmarksesong, vil vise at avrenning til vatn er akseptabel. Vi har difor vurdert at etter måleperioden er det berre nødvendig med stikkprøvekontroll med nokre års mellomrom. Merk at laget kan velje å auke målingar dersom dei finn grunn til det. Merk også at slike krav om dokumentasjon kan verte endre (innskjerpa) dersom måleresultata gir grunn til otte. Fylkesmannen vurderer at dei samla miljø- og helsemesige konsekvensane av utsleppa med dei vilkåra som er sette, vil vere akseptable. Konklusjon Askvoll JFL har ført ein konstruktiv og open dialog om sine behov og ønske. På bakgrunn av søknaden og etter ei heilskapleg vurdering av miljømessige forhold vurderer Fylkesmannen at utsleppskonsesjon (utsleppsløyve) med dei tilhøyrande vilkåra som omtalt i løyvedokumentet kan gjevast. Fylkesmannen vil føre eit risikobasert tilsyn med aktiviteten. Løyvedokumentet (utsleppskonsesjon) vert sendt saman med dette skrivet. Dei juridiske krava som elles ikkje går fram av lov- og forskriftsverket, eller er presisert eller innskjerpa i høve til det generelle regelverket, er samla i løyvedokumentet. Fristar Tabellen nedanfor gir oversikt over fristar for gjennomføring av tiltak som løyvet krev: Tiltak Frist Tilvising til vilkår Gyldig når løyvet vert kunngjort 0 (føresetnader) Unormale forhold varsle Fylkesmann og nabolag 2.4 straks Dokumentasjon på støy ved endra bruk eller etter Fylkesmannen sine krav 3.1 Prøvetaking av grunn etter kvar 500 000 skot eller nærare 4.2 behov Utslepp til vatn grunna over ein barmarksesong innan haust 2018 4.5 og 4.6

7/9 Tiltak mot framande dersom vert oppdaga 4.8 skadelege planteartar Levering av farleg avfall minst årleg 5 og forskriftskrav Informasjon årleg til ålmenta 6 Vedtak om gebyr Fylkesmannen si handsaming av søknader om nytt eller endra utsleppsløyve er omfatta av ei gebyrordning, jf. kap. 39 i ureiningsforskrifta. Vi viser til varsel om gebyrplikt datert 15.12.2014, og vedtek med dette at verksemda må betale eit gebyr til staten på kr. 5 000,- for Fylkesmannen si handsaming av søknaden. Faktura vert sendt ut seinare av Miljødirektoratet. Gebyret forfell til betaling 30 dagar etter mottak av faktura. Ressursbruk knytt til saksbehandlinga er lagt til grunn ved fastsetjinga. Vi har rekna med kostnadar medgått for gjennomgang av saksdokument, interne og eksterne møte, kontakt med søkar, gjennomføring av høyring og ferdigstilling av vedtak. Normal sats etter 39-4 i ureiningsforskrifta er høgare enn det vedtekne gebyret. Som vi har sagt i varselet, vil vi redusere storleiken då arbeidet med den konkrete søknaden har vore lite konfliktfylt og arbeidskrevjande, og fordi det er eit frivilleg lag utan føremål å ha forteneste for sin aktivitet som er ansvarleg. Fylkesmannen må også kunngjere løyvet i FIRDA for dykkar rekning før det kan ta til å gjelde. Generelle føresetnader for løyvet og informasjon om regelverket Endring eller tilbakekalling av løyvet Fylkesmannen kan gjere endringar i dette løyvet med heimel i 18 i ureiningslova. Endringar skal vere grunna på skriftleg saksbehandling og ei forsvarleg utgreiing av saka. Ein eventuell endringssøknad må difor liggje føre i god tid før endring kan gjennomførast. Tilsyn Den ansvarlege pliktar å la representantar for ureiningsstyresmaktene eller den som desse gjev fullmakt, få inspisere anlegget til ei kvar tid jf. ureiningslova kap. 7. Tvangsmulkt, straff Brot på løyvet er straffbart etter ureiningslova 78 og 79. Også brot på krav som følgjer direkte av ureiningslova og produktkontrollova, samt forskrifter fastsett i medhald av disse lovene, er straffbart. Brot på ureiningsregelverket er som hovudregel underlagt offentleg påtale. Ureiningsstyresmakta vil likevel til vanleg krevje straff for alvorlege eller gjentekne brot på regelverket. For andre brot på regelverket og som verksemda ikkje straks/innan rimeleg tid rettar opp, kan Fylkesmannen gje pålegg om igangsetjing av tiltak, jf. ureiningslova 7, siste ledd. Dersom pålegget ikkje vert følgt opp vil til vanleg Fylkesmannen gjere vedtak om tvangsmulkt til staten jf. 73. Hastar det å

8/9 gjennomføre nødvendig tiltak kan Fylkesmannen også sørgje for igangsetjing av tiltak for den ansvarlege si rekning, jf. ureiningslova 74. Erstatningsansvar At ureininga er tilleten, fritek ikkje laget frå eventuelle erstatningsansvar for skade, ulemper eller tap som følgje av ureininga, jf. ureiningslova 10 og kap 8 (spesielt 56), og grannelova 6, 7 og 8. Dette løyvet fritek ikkje søkjaren for ansvar etter anna lovverk som gjeld for denne verksemda, t.d. arbeidsmiljø-, helse- og brannvernreglar. Klagerett Søknaden er ikkje fullt ut imøtekome på alle punkt. Dersom laget har særskilt tungtvegande grunner til å be om auka skytetider, kan vedtaket klagast på. Vedtaket - også plasseringa i risikoklasse, kan klagast på til Miljødirektoratet av partane i saka eller andre med rettsleg klageinteresse innan 3 veker etter melding om vedtak er kome fram eller frå vedkommande fekk eller burde skaffa seg kjennskap til vedtaket. Ein eventuell klage skal oppgje nærare kva det vert klaga på og den eller dei endringane som ein ønskjer. Klagen bør grunngjevast, og andre opplysningar som har noko å seie for saka bør nemnast. Klagen skal sendes til Fylkesmannen. Ein eventuell klage fører ikkje automatisk til at gjennomføringa av vedtaket vert utsett. Fylkesmannen eller Miljødirektoratet kan etter oppmoding eller av eige tiltak avgjere at vedtaket ikkje skal gjennomførast før klagefristen er ute eller klagen er avgjort. Avgjerda av spørsmålet om gjennomføring kan ikkje påklagast. Med visse avgrensingar har partane rett til å sjå sakens dokument. Nærare opplysningar om dette kan ein få ved å vende seg til Fylkesmannen. Andre opplysningar om reglar som har noko å seie for saka vil Fylkesmannen også kunne gje på førespurnad. Offentleggjering av løyvet Vedtaket vert kunngjort offentleg for dykka rekning, jf. 36-11 i ureiningsforskrifta. Kunngjeringa vil innehalde ei kort orientering om løyvet, kvar ein kan vende seg for å få innsyn i saksdokumenta, og opplysningar om klageinstans og frist for eventuell klage på vedtaket. Løyvet vert også lagt ut på www.fylkesmannen.no/sogn-og- Fjordane. Med helsing Gøsta Hagenlund ass. fylkesmiljøvernsjef Grete Haugan senioringeniør Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift.

9/9 Vedlegg: Kopi til: Utsleppsløyvet med vilkår Miljødirektoratet Askvoll kommune Vigdis Helen Olsen, Nybøvegen 28, 5221 Nesttun