BARN SOM PÅRØRANDE NÅR MOR ELLER FAR ER SJUK
INNHALD 1. Å vere barn som pårørande 2. Kven kan hjelpe? Alle under 18 år som har forelder eller andre pårørande med alvorleg sjukdom kan få tilbod om hjelp.
KJÆRE VAKSNE Når eit familiemedlem er alvorleg sjuk inneber det ofte endringar i livssituasjonen til heile familien. Pårørande og helsepersonell må saman prøve å ta best mogleg vare på barna og dei unge i slike situasjonar. Vi vil gjere det vi kan for at at du og dine opplever å få den støtte og hjelp de treng under behandlingen her hos oss. Å VERE BARN SOM PÅRØRANDE Mange barn fortel at dei blir bekymra eller redde når mor, far eller andre nære pårørande er sjuk. Redsla handlar ofte om ikkje å vite. Når barn ikkje veit, er det vanskeleg å forstå kva som skjer og då kan det ofte bli kaos i tankane. Dei små tinga er viktige for at barn skal vera trygge og ha det godt. Barn er aldri for små til å få med seg ting som skjer. SPØRSMÅL barn ofte ønskjer svar på Vil mor eller far bli frisk igjen? Kva heiter sjukdomen? Korleis får ein denne sjukdomen? Kan han smitte? Er han arveleg? Kor lenge skal mor eller far vere på sjukehus? Er det noko mor eller far skal gjere på sjukehuset som er vondt? Kan eg gjere mor eller far sjuk? Er det mi skuld? Er sjukdomen alvorleg? Kan ein dø av han? Dersom mor eller far aldri blir heilt friske, kven skal passe på meg da? Kven skal passe på oss som er heime? Kven skal lage mat, vaske klede og tene pengar i familien?
Å SNAKKE MED BARN OG UNGE om alvorleg sjukdom Stol på deg sjølv Ver tidleg ute Skaff deg informasjon om sjukdommen og behandling Ha tillit til at barnet forstår og taklar situasjonen Ta deg tid Du kan få råd og hjelp med forklaringa di Du treng ikkje vere aleine når du skal fortelje om sjukdomen Fortel litt om gangen, ikkje kom med lange forklaringar. Gi et kort samandrag og fyll ut med detaljar etter kvart Følg barnets hint og utsegner Snakk med barnet før sjukdomen kjem over i ein kronisk fase Sjå føre deg uvissa (usikkerheten) og finn måtar å takle ho på GODE RÅD TIL VAKSNE Ta deg tid til hyggestunder og mykje fysisk kontakt Fortel igjen og igjen at barnet er elska og at ingen kan noko for at mor eller far er sjuk Fortel at sjukdomen kan gjere både mor og far meir oppfarande enn elles La barnet få vise sine kjensler-både glede og sinne La barnet få vise omsorg og hjelpe til, men ikkje la der få ein vaksen sin rolle. Ikkje ros tapperheit Hjelp barnet med å fortelje at mor eller far er sjuk. Gje barnet lov til å spørje og reagere Hugs at barn ikkje berre krev omsorg. Dei har også mykje å gi ein familie som er prega av alvorleg sjukdom La barnet leve sitt liv Ta vare på deg sjølv Ver open og inkluderande Informer familie og nettverk
BESØK PÅ BEHANDLINGSSTADEN Forklar på ein enkel måte om sjukdom og behandling Forbered barnet på eventuelle endringar i utsjånad Forklar utstyret ved senga, for eksempel pumper som gjev medisin og veske Ta gjerne med ein nær person som kan avlaste og gjere aktiviteter med barna og ungdomane Gjer gjerne avtale med personalet på avdelinga når barn og ungdom kjem på besøk Noko av det viktigaste for barn er at rutinene fungerer i kvardagen
Helsepersonell som kan hjelpe Barn under 18 år og deira nære familie, har rett på samtale med helsepersonell. I samtalen blir det gitt informasjon om sjukdommen, og kva følgjer den kan ha på kort og lang sikt. I spesialisthelsetenesta har vi barneansvarlege som skal koordinere oppfølginga av barn som er pårørande. Dei har som oppgåve å sjå til at barna får den hjelp og støtte dei har krav på. Helsepersonell kan kartleggja familiens behov for oppfølging og rettleia om ulike hjelpetilbod. KVEN KAN HJELPE? Som forelder eller nær omsorgsperson er det mange ting du kan gjere for å ta vare på barna på ein god måte. Du vil også oppdage at du ikkje treng å gjere alt sjølv. Barna er ikkje tente med at dei vaksne slit seg ut. Helsetenester for barn og unge i kommunane Alle kommunar har eigne helsetenester for barn og unge, til dømes helsesøster på helsestasjon eller skule. Gjennom helsestasjonen kan ein enkelt få kontakt med psykolog som har god kunnskap om kva barn og familiar treng. Fastlegen er også aktuell å ta kontakt med.
Barneverntenesta Barnevernet samarbeider gjerne tett med familien for å finne gode hjelpetiltak for dei som treng støtte. Skule og barnehage Viss tilsette i barnehagen eller skulen veit kva som skjer, kan dei både ta i vare barna når dei er der, og fortelje deg om kva dei ser og gjer. PP-tenesta kan hjelpe barn og familiar direkte eller hjelpe barnehagen eller skulen med korleis dei kan hjelpe barna. Frivillige Det finst fleire frivillige og ideelle organisasjonar som kan hjelpe når barn er pårørande. Røde kors er eit døme og kan tilby turar, leksehjelp og nokon å snakke med. Gode temasider for og om barn som pårørande www.barnsbeste.no www.snakketoyet.no. Familie og nettverk Kanskje er det ei søster, onkel eller bestemor som kan ta med barna på kino eller overnattingstur? Kanskje kan naboen hjelpe med henting på SFO?
Foto/ill colourbox. Nr. 2024311 HUS 2015 www.helse-bergen.no Haukeland universitetssjukehus, telefon: 05300