Birger og bestefar På bytur til Stavanger Små skodespel laga for mellomtrinnet Forfattarar: Ola Skiftun og Sigrun Fister Omarbeidd til skodespel av Stavanger Sjøfartsmuseum
Denne dagen var heilt spesiell, for i dag skulle Birger få lov å vera med bestefar frå Hjelmeland der dei bur, til Stavanger for å selja plommer på torget. Kvelden før hadde Birger mest ikkje fått sova, han låg berre i senga si og tenkte på dagen som skulle koma. Han hadde berre vore i byen ein gong før, men då var han så liten at han ikkje kunne hugsa det. Han låg og tenkte på korleis det ville vera å reisa til Stavanger, som byen heitte. Dei skulle følgja ein båt som heitte Hjelmelandsfjord. Birger visste godt korleis båten såg ut, for han kom til Vågen mest kvar morgon for å ta med seg folk og varer til byen. Birger hadde ofte vore med bestefar på kaien for å vinka farvel då han skulle på torget for å selja frukt. Og om kvelden når båten kom tilbake frå byen, var han der for å møta bestefar. Birger likte bestefar svært godt. Han var alltid så snill og grei med Birger, og hadde alltid tid til å snakke med han. Så den dagen då bestefar spurde om han ville vera med til byen for å selja plommer, vart Birger så glad at han sprang rundt om til alle venene sine for å fortelja kva han skulle få vera med på. Det var nemlig ikkje vanleg at ein liten gut som Birger fekk lov å vera med til byen. Dei vaksne hadde det ofte så travelt når dei skulle til byen, at dei ikkje hadde tid til å passe på ein liten gut eller jente på reisa
GOD MORGON! God morgon Birger. Alt oppe? Å ja, eg har vore oppe lenge eg! Det er godt å høyra, det skulle tatt seg ut om du hadde forsove deg i dag. Nei, me skal jo reisa i dag. Er det lenge sidan du stod opp? Eg har vore oppe i fleire timar. Eg har nettopp vore nede på kaien med plommekassane. Eg måtte ha plommene i trekassar, dei er lettare å frakta med seg då. Nå har eg gløymt det igjen. Kva heiter dei plommesortane nå igjen? Me tek med oss Gulplomme og Mellardplomme. Det er greit for deg å vita når du skal vera med å selja.
PÅ KAIEN Far til Ommund: Far til Ommund:. (Vinkar til mor) Ha det, mor. Nå går me. Ja, eg har med matpakken! (på kaien) Det er mange som skal til byen i dag. Der er far til Ommund. Skal du óg til Stavanger i dag? Ja, eg håpar å få seld alle pærene. Du er heldig som får vera med bestefar, Birger. Eg veit. Eg gler meg. Der har me båten. Stå i ro på kaien, Birger, medan eg lastar om bord kassane. 20 kassar! Skal seie du har hatt ein fin avling i år. Her er 200 kilo plommer. Kor mange kilo blir det i kvar kasse, Birger?
OM BORD PÅ BÅTEN Billettør: Kom skal eg halda deg i handa, så set me oss med vinduet der borte. Herfrå ser me plommekassane våre. Sjå, bestefar, ei ku! Det er nok ei ku som skal sendast til slaktehuset i byen. Det er synd på kua. Kan hende ho er sjøsjuk? Ja, ho ser ikkje ut til å trivast. Men nå må me betala billettane, Birger. Det kostar 2 kroner og 15 øre for ein vaksenbillett, og 1 krone for barnebilletten til Birger.
BIRGER SMAKAR KAFFI Eg trur eg må kjøpa meg ein kopp kaffi eg. Er det noko du vil ha å styrkje deg på før me legg til kai i byen? Ein kaffi te meg óg! Drikk du kaffi då? Eg må vel begynna med det snart så då kan eg vel gjera det no. Bestefar : (snakkar med seg sjølv) Ja, ja, han får vel prøva ein kopp då. Men det skal eg ikkje seie til mor og far til gutungen når me kjem heim igjen, det er sikkert. (slurpar) Det er godt med kaffi. Ser du at byen kjem nærmare og nærmare no? Eg gler meg til å koma fram.
ENDELEG FRAMME I STAVANGER Birger Klokka er ni. Båten er presis. Me må forta oss, du får stå på kaien medan eg lossar kas sane. Så mange hus! Sjå kor store alle husa er! Me får visst gå to gonger, me har så mange plommekassar at me ikkje klarer å lasta alle på kjerra på ein gong. Eg kan hjelpa deg med å skuva torgkjerra. 1,2,3,4 12 kassar. Det er godt eg har deg. Eg hadde ikkje greidd dette åleine. Kom igjen, opp på torjå!
PÅ TORJÅ Så mange folk her, då! Skal eg hjelpa deg med å setja opp salsbordet? Du kan leggja plommer i desse korgene og stilla dei ut på bordet. Sjå godt etter om plommene er heile og fine. Eg klarer det sikkert. Kan du vere åleine ei lita stund? Eg må henta resten av kassane på båten. Du får laga eit fint salsbord Birger, slik at vi får selt masse plommer i dag. Du kan spørja far til Ommund om hjelp viss du lurer
BIRGER FÅR SKRØYT OG EI GAMMAL DAME KJEM FORBI Forteljar: Far til Ommund: Birger gjer så godt han kan. På den eine sida stilte han opp gulplommene og på den andre sida dei raudlillamellardplommene. Sylteplommene sette han oppå eit par tomkassar ved sida av bordet. Det ser jo flott ut dette, sa han. Du har visst gjort dette før, du. Far til Ommund: Forteljar: Den gamle Den gamle dama: (kry i stemmen) Nei, det er fyrste gongen eg gjer dette. Det er godt du har sett sylteplomma på eit par tomkassar. Når ein er på torget og sel frukt, skal ikkje frukta stå på gata. Plutseleg står ei gammal dame framfor bordet. Ho skulle laga seg syltetøy. Eg lurer på om eg skal velja Gulplommer eller Mellardplommer.? Du kan få kjøpa ein kasse med sylteplommer om du vil. Desse skal du få for ein billeg penge. Kva meiner du med ein billig penge då? (Birger ser bort på far til Ommund ein augneblink. Han held tre fingrar opp i lufta, og Birger kunne lesa på leppene hans at han sa tri) Det blir tri kroner (stolt i stemmen). Den gamle dama: Her har du tri kroner. Så du står her og sel plommer du Birger, har du selt noko? (Drar dei tre kronene opp frå lomma.) Sjå her bestefar, eg har selt sylteplomme for tre kroner. Han var stolt og kry over det han hadde gjort. Du er veldig flink. Snart kan du reisa åleine til byen og selja frukt. Det ser ut til at me får kvitta oss med alt i hop. Viss me ikkje hadde fått seld alt saman, måtte me reist til byen igjen i morgon.
DET SINGLAR I LOMMANE Eg blei ganske sløv av å sitja her. Skal me ta ein tur bort i krambua? Høyrer du at det singlar i lommane når me går, bestefar? Bukselomma mi er heilt tung. Eg veit ikkje sikkert kor mykje eg har selt for, men det er no ein heil del. Du har jo og selt ein del. (viser fram ein neve med skinnande blanke myntar) Sjå her bestefar, her har du pengane dine. Takk skal du ha! Du har tent inn ein solid slant Eg er imponert over deg, Birger!
PÅ BUTIKKEN Der har me krambua til Slettebø. Sjå her Birger, her har du tre kroner, dei har du vel fortent. Du skal få lov å kjøpa deg noko fint. Kom nå, la oss sjå kva dei har. Tusen takk bestefar, du er den snillaste eg veit om. (til kjøpmannen) Eg vil ha to boksar med ananas, ei snelle bøtetråd og ein ny tollekniv. Kjøpmann: Det skal du få.og du, Birger, kva skal du ha? Eg skal ha eit kremmarhus med kandissukker. Bestefar, har eg råd til kjøpa den lommelykta? Ommund fekk lommelykt til jul i fjor. Ja, du har meir enn nok pengar til å kjøpe lommelykta. Eg vil ha den lommelykta óg. Kjøpmann: Vær så god. Dette er ei god lommelykt. Eg har pengar igjen, eg vil spara resten. Eg trur jammen at det er mørke skyer, får ikkje håpa at det bles opp. Mmm, men du, bestefar. Dette har vore ein kjekk tur. Det er den kjekkaste dagen eg har hatt. Det er godt, det, Birger. Det er godt, det!