RULLERING AV KOMMUNEPLANEN FOR NISSEDAL, SAMFUNNSDELEN OG AREALDELEN FASTSETT PLANPROGRAM

RULLERING AV KOMMUNEPLANEN FOR NISSEDAL, SAMFUNNSDELEN OG AREALDELEN FASTSETT PLANPROGRAM (Kommunestyresak 044/13, 20.06.13.)

Innhald 1 Innleiing... 3 1.1 Plansystemet i Nissedal kommune... 4 2 Bakgrunn for planarbeidet... 5 2.1 Planprosessen så langt... 5 3 Mål og styringssignal for planarbeidet... 5 3.1 Mål for planarbeidet samfunnsdelen... 5 3.2 Mål for planarbeidet arealdelen... 6 4 Overordna rammer og føringar for planarbeidet... 6 4.1 Nasjonale føringar for planarbeidet... 6 4.2 Regionale føringar for planarbeidet... 7 4.3 Lokale føringar for planarbeidet... 7 4.4 Kriterier ved vurdering av innspel til arealdelen... 7 5 Utgreiingsprogram... 8 5.1 Status og utgreiing samfunnsdelen... 8 5.1.1 Bustadbygging og folketalsutvikling status... 8 5.1.2 Næringsutvikling og sysselsetjing status... 10 5.1.3 Infrastruktur... 10 5.1.4 Levekår status og trong for utgreiing... 11 5.1.5 Skule og utdanning status og trong for utgreiing... 11 5.1.6 Kultur status... 12 5.2 Utgreiing arealdelen... 12 6 Medverknad, informasjon og organisering... 14 6.1 Medverknad og informasjon... 14 6.2 Organisering og roller... 14 6.3 Samarbeid med andre offentlege myndigheiter... 15 6.4 Økonomi... 15 6.5 Framdrift... 15 2

1 Innleiing Kommuneplanen er det viktigaste overordna styringsdokumentet for kommunen, og skal synliggjere politiske prioriteringar for innbyggarane og for omverda. Kommuneplanen har eit perspektiv på 10-12 år, og skal rullerast kvart 4. år. Samfunnsdelen skal legge rammer for planlegging og aktivitet i kommunen. Den er og grunnlag for handlingsprogrammet med økonomiplan, som syner handlingsmål for samfunnsutvikling, styringsmål for tenesteutvikling, prioritering av tiltak, samt verksemdsplanar. Handlingsprogrammet har eit perspektiv på 4 år, og skal rullerast kvart år. Til kommuneplanen høyrer det og ein arealdel, synleggjort i kommuneplankartet. Plankartet skal syne eksisterande og framtidig arealbruk, og er juridisk bindande for dei tema som er tatt inn i planen i samsvar med plan- og bygningslova 11-7 og 11-8. Til plankartet kan det og knytast juridisk bindande føresegner. Nissedal kommune har vald å framstille arealdelen i eitt kommuneplankart med fem tilhøyrande kommunedelplan-kart, for områda Kyrkjebygda, Kyrkjebygdheia, Treungen sentrum, Gautefallheia og Felle. Kommuneplanlegging er ein kontinuerleg prosess, og ikkje noko som blir avslutta når ein plan ligg føre. Formuleringane i samfunnsdelen er på eit overordna nivå, og skal syne retning og gi føringar for vidare planlegging. For å sikre gjennomføring av kommuneplanen er det viktig at desse føringane blir lagt til grunn og blir nytta vidare i arbeidet med verksemdsplanar for dei ulike einingane i kommunen. Det er gjennom verksemdsplanane ein kan kome fram til meir konkrete tiltak, løysingar og prioriteringar. Dette dokumentet er forslag til planprogram for revisjon av kommuneplanen for Nissedal. Eit planprogram kan enkelt seiast å vere ein disposisjon for planen, med hovudføremål å gjere den vidare planprosessen føreseieleg for alle partar. Ved revisjon av kommuneplanen er det krav om konsekvensutgreiing (KU) av planforslaget. Planprogrammet skal derfor innehalde forslag til utgreiingsprogram for KU. 3

1.1 Plansystemet i Nissedal kommune Figuren under syner planhierarkiet i Nissedal kommune. Som det går fram av figuren inneheld kommuneplanen ein arealdel og ein samfunnsdel (langsiktig og kortsiktig). Det er arealdelen og den langsiktige delen som nå skal rullerast (merka raudt). Ved den årlege rulleringa av handlingsprogrammet skal dette bygge på den langsiktig delen av samfunnsdelen, samt vedtekne temaplanar. Kommunal planstrategi drøfte utviklingstrekk og strategiske val vurdere trong for revisjon vurdere planstrukturen Rullering kvart 4. år Kommuneplanens samfunnsdel LANGSIKTIG DEL 10-12 ÅR visjon og verdiar overordna mål samfunnsutviklinga og organisasjonen overordna strategiar Rullering kvart 4. år Kommuneplanens arealdel LANGSIKTIG DEL 10-12 ÅR Juridisk bindande arealføremål og føresegner Rullering kvart 4. år Temaplanar (Døme): *STRATEGISK NÆRINGSPLAN *ANLEGG OG FRILUFTSLIV *LANDBRUKSPLAN FOLKEHELSEPLAN *Tiltaksdel rullerast kvart år Kommunedelplan Juridisk bindande arealføremål og føresegner Kommuneplanens handlingsprogram KORTSIKTIG DEL 1-4 ÅR Delmål og strategiar basert på langsiktig del og temaplanar: økonomiplan handlingsmål for samfunnsutviklinga styringsmål for tenesteutviklinga verksemdsplanar prioritering av tiltak Rullering kvart år Årsmelding og evaluering Områdeplan Detaljplan Gjennomføring. 4

2 Bakgrunnen for planarbeidet Kommuneplanen for Nissedal, langsiktig del, blei vedteken av kommunestyret i 2007. Både arealdelen og samfunnsdelen blei då reviderte. Det er såleis to kommunestyreperiodar sidan vedtaket. Samfunnsdelen inneheld fleire målsetjingar, men planen har ingen eigen handlingsdel knytt opp mot desse. Økonomiplanen med handlingsprogram er einaste tilsvarande styringsdokument, men denne er mindre langsiktig (1-4 år). Forutan ei generell oppdatering, vil det vere prioritert å rette opp denne mangelen. I tillegg til dette har fylgjande tilhøve særleg aktualisert trongen for revisjon: Ny planlov blei sett i kraft 1. juli 2009. Generelt kan ein sei at den nye lova i større grad fokuserar på overordna planlagging som styringsverktøy. Trong for å sjå på endring i arealbruken i delar av kommunen. 2.1 Planprosessen så langt Kommunestyret vedtok 24.01.13 kommunal planstrategi 2013-15 (sak 001/13). Her blei det slått fast at arbeidet med revidering av samfunnsdelen bør starte opp raskt, tidleg i 2013, og at det til samfunnsdelen må bli utarbeidd ein handlingsdel. I 2012 sette kommunestyret ned eit bu- og næringsutval med særleg tanke på arealsituasjonen for nyetableringar av bustader og næringsverksemd. Det blei halde fleire folkemøte, og konklusjonane frå utvalet blei drøfta og nedfelt i eit kommunestyrevedtak. Resultatet derifrå legg klare føringar for revisjonsarbeidet både av samfunnsdel og arealdel av kommuneplanen nå. Nyleg vedteken revidert strategisk næringsplan for kommunen (2013), vil også vere eit styrande dokument ved rulleringa av både samfunnsdelen og arealdelen. I arbeidet med næringsplanen var politisk leiing godt representert i dei ulike arbeidsgruppene som kom med innspel i dette planarbeidet. I revideringa blir det lagt vekt på involvering av politikarane også i dei neste fasane i prosessen. Dette gjeld både formannskapet og kommunestyret. 3 Mål og styringssignal for planarbeidet 3.1 Mål for planarbeidet samfunnsdelen Som alt nemnd har nåverande samfunnsdel ingen tydeleg handlingsdel knytt opp mot målsetjingane i planen. Det vil difor vere naturleg med ei omredigering. Nåverande kappittel 4 med målsetjingar må fylgjast opp med ein handlingsdel for å nå desse måla. Målsetjingane må eventuelt endrast/justerast etter ein ny gjennomgang av dagens situasjon. For at kommuneplanen skal bli eit praktisk og nyttig styringsverktøy er det ønskjeleg å avgrensa planen til tema der kommunen står overfor særlege utfordringar. I kommunal planstrategi er det peika ut fylgjande tema/fokusområde: BUSTADBYGGING OG FOLKETALSUTVIKLING NÆRINGSLIV OG NÆRINGSARBEID INFRASTRUKTUR LEVEKÅR SKULE OG UTDANNING KULTUR Samfunnsdelen skal syne samanhengen mellom denne og den tilhøyrande arealdelen i kommuneplanen. Kommunal planstrategi legg til grunn at Klima- og energiplanen for kommunen skal innarbeidast i kommuneplanen. Gjeldande kommuneplan har og nedfelt levereglar for tilsette og politikarar i Nissedal kommune, vedtekne av kommunestyret. Det er naturleg at desse blir drøfta på nytt i den vidare prosessen, og får omtale også i den reviderte planen. For å sikre gjennomføring av den langsiktige delen av kommuneplanen, samt temaplanar som er avleia av denne, er det viktig med ei kopling til økonomiplanen (kommuneplanens 4 årige handlingsprogram). 5

3.2 Mål for planarbeidet arealdelen Kommunal planstrategi legg opp til ein moderat revisjon av arealdelen. For dei fem områda Kyrkjebygda, Kyrkjebygdheia, Treungen sentrum, Gautefallheia og Felle er det utarbeidd eigne kommunedelplanar. Desse vil bli vidareført og rullert parallelt med arealdelen i kommuneplanen (sjå eigne planprogram for kvar av desse). Forutan ei ajourføring av eksisterande arealbruk, vil fylgjande tema måtte takast opp til ny vurdering: Plankartet: Område for konsentrert utbygging for bustader (huskrullar) og næring. Avvikling av "eldre", ikkje utnytta område for fritidsbustader nye område for fritidsbustader Kartfesting av framtidige fritidsbustader/næringsbygg (såkalla driftshytter) i høgareliggande areal (over 500 moh) Tilrettelegging for friluftsliv, mellom anna ta inn stiar og løyper som er avklara gjennom tidlegare planprosessar Synleggjere trasear for snøscooter (avhengig av godkjent prøveordning) Kjende fornminne Restriksjonssoner og bandlagt areal (til dømes fareområde og verneområde) Byggegrense mot vassdrag Planføresegnene: Universell utforming og tilgjenge for alle befolkningsgrupper Utvidingsareal for eksisterande fritidsbustader 4 Overordna rammer og føringar for planarbeidet Kommunestyret er øvste planmyndigheit i kommunen. Ved rullering av kommuneplanen er det likevel ein rekke overordna føringar det må takast omsyn til. Dei viktigaste er teken med i det fylgjande. 4.1 Nasjonale føringar for planarbeidet Lovgrunnlaget Lov om planlegging og byggesakshandsaming (LOV 2008-06-27 nr 71). Lov om forbud mot diskriminering på grunn av nedsatt funksjonsevne (LOV 2008-06- 20-42) Naturmangfoldloven (LOV 2009-06-19 nr. 100) Forskrift om konsekvensutgreiing (FOR 2009-06-26 nr. 855) Stortingsmeldingar Regjeringens miljøvernpolitikk og rikets miljøtilstand (St.meld nr. 26, 2006-2007) Samfunnssikkerhet, (St.meld nr. 29, 2011-2012) Nasjonal strategi for å utjevne sosiale helseforskjeller (St.meld. nr. 20, 2006-2007) Samhandlingsreformen (St.meld. nr. 47, 2008-2009) Folkehelsemeldinga (St.meld.nr. 34, 2012-2013) Rikspolitiske retningsliner (RPR)- rettleiarar Rundskriv T-4/92 Kulturminnevern og planlegging etter plan- og bygningslova Rikspolitiske retningslinjer for verna vasdrag (1994) Rikspolitiske retningslinjer for samordnet areal- og transportplanlegging (1993) T-1442 Retningslinjer for behandling av støy i arealplanleggingen (2012) Kommuneplanprosessen samfunnsdelen handlingsdelen (2012) T-1450 Planlegging av fritidsbebyggelse (2005) Vassforskrifta (2007) T-2/08 Barn og unge i planlegginga (2008) T-1472 Universell utforming 6

2/2011-NVE Flaum og skredfare i arealplanar (2011) Kulturminner og kulturmiljøer plan og bygningsloven, Riksantikvaren (2002) Villrein og samfunn, NINA (2004) 4.2 Regionale føringar for planarbeidet Bærekrafitige Telemark, Regional planstrategi 2012-16 Regional plan for samordna areal og transport i Telemark 2014-2025, planprogram (plan under arbeid) Regional plan for nyskaping og næringsutvikling, Telemark fylkeskommune Trafikksikkerhetsplan 2010-13, Telemark fylkeskommune Strategiplan for idrett og friluftsliv 2011-14, Telemark fylkeskommune Strategisk næringsplan for Vest-Telemark Tiltaksretta handlingsplan for landbruket i Vest-Telemark 4.3 Lokale føringar for planarbeidet Temaplanar Som vist i kap. 1.1 er temaplanane underordna kommuneplanen. I kommunal planstrateg 2013-15 blir det lagt til grunn at nåverande Klima- og energiplan for Nissedal kommune skal leggast inn i kommuneplanen. For andre temaplanar kan det vere aktuelt å implementere delar av desse i kommuneplanen, men dei vil i fyrste rekke vere relevante for handlingsprogrammet. Dei mest aktuelle planane i så måte er: Strategisk næringsplan for Nissedal Folkehelseplan (Trygge Nissedal) Landbruksplan Kommunedelplan for anlegg og friluftsliv Plan for beredskap og kriseleiing med overordna ROS-analyse (under arbeid) Temakart og andre nasjonale kjelder Viltkart for Nissedal. Temakart for viktige naturtypar i Nissedal. Diverse databaser (naturbase, artsdatabanken, artsobservasjoner) Askeladden (kulturminne) Skrednett Påkopling av eldre fritidsbustader til vatn og avløpsnett Ny plan og bygningslov 36 opnar for tilknytingsplikt til felles vatn- og avløpsnett også for eksisterande fritidsbustader. Vilkåret for å få heimel til eit slikt tvangsvedtak, er at dette må vere bestemt (pålagt) i overordna plan. Ut frå miljøomsyn og forureiningsproblematikk er det ønskjeleg å få kopla eldre fritidsbustader på vatn og avlaupsnett. Tilknytingsplikt vil vere eit sentralt verkemiddel for å oppnå dette. Det vil og i større grad kunne dekke kostnadane til hovudanlegga. Samstundes vil det føre med seg ein kostnad for den einskilde hytteeigar, noko som og må takast med i vurderinga. Innføring av tilknytingsplikt vil vere mest aktuelt i kommunedelplanområda Kyrkjebygdheia og Gautefallheia der problematikken blir særleg synleg i område aktuelle for fortetting. Men temaet tilknytingsplikt bør også takast opp, og tilkoplingsplikta eventuelt også gjerast gjeldande for fritidsbustader elles i kommunen. 4.4 Kriteriar ved vurdering av innspel til arealdelen Ved varsel om oppstart av planarbeidet vil det vere høve til å kome med konkrete innspel til arealdisponeringa i kommunen. Dette kan til dømes vere forslag til område for bustader, fritidsbustader, næringsområde, turstiar osv. Særleg relevante vurderingskriteria er som følgjer: Avstand til vassdrag (min. 50/100 m. i gjeldande plan.) Avstand til dyrka mark 7

Plassering i landskapet, unngå særleg eksponerte område. Tilstrekkeleg avstand frå viktige biotopar for vilt, samt truga og sårbare artar. Plassering i høve til kjente kulturminne Plassering i høve til flaum og rasutsette område Avkøyringsmoglegheiter frå offentleg veg. Omsyn til friluftsområde og ferdselssoner. I gjeldande kommuneplan ligg det inne ein del område for spreidd bygging av fritidsbustader, kartfesta som såkalla støylsmiljø (S1-S13, S15-S21) og driftshytter (F1-F3) i LNF-område. Desse vil bli vidareført i ny kommuneplan om det ikkje kjem innspel på noko anna. Når det gjeld spreidd bygging av bustader og næringsbygg i LNF-område, er det ikkje opna for dette i planen, men retningslinene for behandling av dispensasjonar i LNF gir viktige styringssignal om slik bygging. 5 Utgreiingsprogram 5.1 Status og utgreiing samfunnsdelen På mange område vil rammevilkår bli endra på sikt. Det er viktig at ein i samfunnsdelen så langt som råd er medviten om dette. Relevante døme i denne samanheng er samhandlingsreforma, samt framtidig mogleg endring av fylkes- og kommunestrukturen. 5.1.1 Bustadbygging og folketalsutvikling status Utviklinga i folketalet Innbyggjartalet i Nissedal var relativt stabilt frå 1980 og fram til midten av 90-talet. (1980 = 1510, 1993 = 1511). Frå år 2000 akselererte nedgangen og nådde eit botnnivå i 2007 med 1375 innbyggarar. Frå dette året har det gått jamt oppover igjen til 1430 i 2013. Flytting er hovudårsak til endringane. Det positive er at det nå også er eit fødselsoverskot. Kjelde: SSB Befolkningssamansetning Figuren syner at samansetninga av befolkninga i Nissedal skil seg ein god del frå fylket og landet for enkelte grupper. Gruppa 0-5 år er større her enn i fylket; gruppa 6-15 er mindre, og gruppa 67+ er prosentvis ganske mykje større enn landsgjennomsnittet. 8

80,0 % 70,0 % 60,0 % 50,0 % 40,0 % 30,0 % 20,0 % 10,0 % 0,0 % Befolkningssamansetjing 01.01.2013 0-5 år 6-15 år 16-66 år 67 år eller eldre Nissedal Telemark Landet Kjelde: SSB Tabell 07459 Befolkningsprognose Samansetjinga av befolkninga har stor verknad på den kommunale tenesteproduksjonen. Kommunen har store ambisjonar om å auke innbyggjartalet. Det vil vere krevjande å auke folketalet så mykje at det slår ut på samansetjinga av befolkninga. Befolkningsprognose - Nissedal 2015-2025 Innbyggarar 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 0-5 år 6-15 år 16-66 år 67 år eller eldre Sum 2015 2020 2025 Aldersgrupper Kjelde: SSB Alternativ MMMM middels nasjonal vekst. SSB`s framskriving av utviklinga i dei mest tenestekrevjande aldersgruppene syner at talet på 67+ vil auke jamt utover i perioden. Hadde talet blitt brote ned på aldersgruppene 67-79 og 80+, ville det synt ein kraftig auke i den fyrste gruppa, medan gruppa 80+ ville vere nokså stabil. Prognosen syner og at talet på born og unge samla vil auke i perioden, men med nedgang i gruppa 0-5 år og markert auke i gruppa 6-15 år. Dette er prognosar, men det kan gje ein peikepinn på kor ein kan vente endringar i tenestebehovet. Moglege utgreiingsbehov: Ingen 9

5.1.2 Næringsutvikling og sysselsetjing status Nissedal har ein basis av arbeidsplassar i skjerma sektor (landbruk og offentleg tilsette). Utanom ein auke i talet på offentleg tilsette, har nye arbeidsplassar dei siste åra kome i konjunkturutsette sektorar slik som bygg og anlegg. Særleg har det kome nye arbeidsplassar i samband med hyttebygging. Det er ei utfordring at Nissedal har ein lite differensiert næringsstruktur. Dette gjer at næringslivet generelt er sårbart i høve til økonomiske svingingar. Veksten i tal arbeidsplassar har likevel vore svært høg fram til 2008. 2011 blei igjen eit godt år med vekst. Nissedal har nå høgast arbeidsplassvekst i Telemark. I Nissedal er det relativt få arbeidsplassar som krev høgare utdanning. Dette er eit problem i forhold til ønskje om at ungdom skal velje å flytte heim att etter endt utdanning. Samstundes kan det bli utfordrande i framtida å rekruttere arbeidskraft med etterspurt spesialkompetanse. Det er også i dag ei utfordring for mange verksemder å få kvalifisert arbeidskraft for å oppretthalde og vidareutvikle aktiviteten. Mange som har sitt daglege arbeid i Nissedal vel å bu utafor kommunen. Det ligg difor eit stort potensiale for å auke folketalet i å gjere Nissedal til ein meir attraktiv stad å busetje seg i. Når det gjeld arbeidsløyse er Nissedal i ein betre situasjon enn dei fleste andre kommunane i landet. I 2011 var arbeidsløysa på 3,1 %, i 2012 på 3,0 % og siste tal for 2013 viser 1,8 % (telemark 3,3 % og landet 2,7 %). Moglege utgreiingsbehov: Tiltak for å sikre rekruttering av tilsette med spesialkompetanse Pendlingsstrukturen omfang og årsak 5.1.3 Infrastruktur Rv41 går nord/sør gjennom kommunen. Dette er den viktigaste transportåra, og også den viktigaste tilkomstvegen for tilreisande til kommunen. Vegen er stamveg, og som slik eit nasjonalt ansvar. Vegvesenet har i 2011 utarbeidd ein overordna rutevis plan for rv41 mellom Brunkeberg og Aust- Agder grense. Planen viser at det er eit stort etterslep i det ordinære vedlikehaldet av vegen. Den viser og at vegbreidde og line- og kurvaturføringar må utbetrast/byggast om over fleire strekningar for å få vegen opp i ein akseptabel standard (to køyrebanar). Samla er kostnadene til dette på den nemnde strekninga kalkulert til kr. 220 mill. Eit høgt prioritert mål vil vere å sikre løyvingar til vegutbetring ved å få tiltaka inn i NTP (Nasjonal transportplan) for 2014-23. Fylkesvegen til Felle er i ein tilsvarande situasjon. Her er det behov for ekstraordinære vedlikehaldstiltak i dei næraste åra. Utfordringa er å få denne vegparsellen prioritert blant fylkesvegane. Sidan ein ikkje har vidaregåande skule i Nissedal kommune er det viktig med god kommunikasjon mot dei næraste vidaregåande skulane slik at det er mogleg å dagpendle. (På bygdene er det elles vanleg at ein må flytte på hybel når ein er 15-16.år. For å unngå dette, hender det heile familiar flyttar til meir sentrale strok når ungdomen skal starte på vidaregåande.) Utviklinga dei siste åra har synt at tilfredsstillande mobildekning og breibandstilknyting er nesten like viktig som straum og veg. Kommunen må ta konsekvensen av dette. At desse tilboda er/kan kome på plass, må ligge til grunn for godkjenning av nye areal til næringsbygg eller bustadfelt. Parallelt må det arbeidast for betre tilhøve for eksisterande bustader på begge desse områda. For kommunen som arbeidsgjevar og tenesteytar vil det også i framtida ligge store utfordringar knytt til ikt-satsing. Det vil bli stilt større krav til tilsette si ikt-kompetanse. Samstundes ligg det store mogelegheitar m.a. i auka publikumsdialog, raskare informasjonsflyt og meir samordning av informasjonssystem. 10

Moglege utgreiingsbehov: Ingen 5.1.4 Levekår status og trong for utgreiing Levekåra i eit områda blir ofte illustrert med nivå på til dømes utdanning, sysselsetjing, inntekt, helse/uførhet og sosialhjelp. For å betre levekåra krevjast det gjerne målretta innsats over tid, og gjerne med tiltak på tvers av fagområde og fagetatar. Sjølv om kommunen har mange kvalitetar, kjem ein likevel dårleg ut på statistikk som måler sosial ulikskap og helse. Folkehelseprofilen syner lågt utdanningsnivå og inntektsnivå, samt høg del uføretrygda (18-67 år) i høve til landsgjennomsnittet (14,5 % mot 9,7 %). I Nissedal er det færre arbeidsledige og mottakarar av sosialhjelp. Også gruppa yngre som mottek sosialhjelp har gått ned siste året. Samhandlingsreforma blei innført 01.01.2012. I tråd med denne vil kommunen få eit større ansvar for helsetenestene. Blant innbyggjarane blir det fleire i aldersgruppa 67-79 år i Nissedal. Ein ser ei særleg auke etter 2015. Aldersgruppa 80+ vil slik prognosane syner, vere stabile. Det vil bli utfordrande å halde på og vidareutvikle nødvendig kompetanse for å yte tenester av god fagleg kvalitet. I dette inngår og trong for avklaring av kva tilbod kommunen skal ha og kva ein bør samarbeide med andre om, til dømes gjennom interkommunale samarbeidsordningar. Tidleg førebyggjande innsats og opptrening må vektleggast som ein viktig del av folkehelsearbeidet i kommunen. Som eit ledd i dette utviklingsarbeidet har kommunen etablert ein Frisklivsentral. Ei fylgje av den generelle auken i forventningane til det offentlege tenestetilbodet vil gjere at det bli trong for avklaring av kva som er rett nivå på kommunale tenester. Det kan bli ein aukande trong for kommunale tenester knytt til bruken av fritidsbustader, særleg i perioden kring feriar og høgtider. Moglege utgreiingsbehov: Det er trong for å gå grundig inn i tilgjengeleg statistikk og samordne lokal kunnskap for målretta satsing på førebyggjande tiltak (jf. folkehelselova 5). 5.1.5 Skule og utdanning status og trong for utgreiing Det er ein klar samanheng mellom utdanningsnivå og levekår. Å betre utdanningsnivået vil såleis kunne slå positivt ut på ein rekke andre område. Eit døme på dette er del av innbyggjartalet som er uføretrygda. I Nissedal er denne delen relativt høg. Vidare er utdanningsnivå viktig for evne til omstilling. Det siste året har elevar frå grunnskulen i Nissedal hatt 100 % overgang til vidaregåande opplæring, noko som er svært positivt. Tal på personar med høgskuleutdanning/universitet kunne vore større, men dette har ein klar samanheng med at det i Nissedal er få arbeidsplassar for folk med høgskule/universitetsutdanning. Desse vil i mange tilfelle finne arbeid andre stader. I Nissedal er det ein skule frå 1. til 10 kl og to grendeskular med 1-7 kl.. Dei siste tre åra har skulen oppnådd middels resultat når det gjeld standpunktkarakter og eksamensresultat i avgangsklassane. Resultata frå dei nasjonale prøvene har vore varierande dei seinaste åra, der ein har ligge både under og over landsgjennomsnittet. Elevundersøkinga som fortel om trivselen i skulen viser at denne er rett over landsgjennomsnittet. Skulen arbeidar aktivt og målstyrt for at kvar einskilde elev skal verta best mogleg rusta for vidare utdanning. Eit velfungerande evalueringsarbeid for kvar elev er viktig i den samanheng. I det vidare 11

må det fokuserast på skulen sitt innhald gjennom målstyring, tidleg innsats, samt sikre ein god overgang frå barnehage til skule, og frå barnesteget til ungdomssteget. Det må framover fokuserast på rekruttering av kvalifisert personell til skulen. Ein betydeleg del av lærarkolegiet nærmar seg pensjonsalderen og det vil innanfor enkelte fag by på utforringar å skaffe den nødvendige fagkompetansen. Moglege utgreiingsbehov: Spesialundervisning contra tilpassa opplæring i ramma av fellesskapet 5.1.6 Kultur - status Nissedal kommune har som målsetting å vere ein kommune med eit kulturtilbod lagt til rette for alle. Det er ei målsetting å ha eit tett samarbeid med dei frivillige lag og organisasjonane som ein viktig bidragsytar til kulturlivet i kommunen. Det er eit høgt fokus på folkehelse og tilrettelegging for fysisk aktivitet. Nissedal kommune har godt utbygde idrettsanlegg i kommunen. Det vil kome skateanlegg på Kyrkjebygda skule og Tveit skule og turkart over heile kommune dei kommande år. Trimrom i Fleirbrukshuset vil også bli gjennomført med det fyrste. Dei kommunale ressursane til kultur er knappe, og det er difor krevjande å møte alle behova og ynskja i befolkinga om eit rikt og variert kulturtilbod i kommunen. I Nissedal kommune er det vedteke at nynorsk er kommunen sitt administrasjonsspråk. Det er vurdert å vere ein viktig del av kulturarv og identitet for innbyggjarane at kommunen held fram som ein tydeleg og god nynorskbrukar. Moglege utgreiingsbehov: Moglege tiltak for å fremje bruken av nynorsk i Nissedal kommune. Greie ut korleis ein auke i ressursane til kultur kan kaste best av seg. 5.2 Utgreiing arealdelen Som ein del av planforslaget vil det bli gjort greie for overordna konsekvensar av foreslåtte arealendringar konsekvensutgreiing. Aktuelle arealendringar må vurderast i høve til fylgjande tema: Risiko og sårbarheit. Ras og flaum. Radon Trafikktryggleik På kommuneplannivå skal potensiell fare for flaum og skred vere identifisert, omtala og vurdert. Fareområde bør, så langt de er kjent, vere markert på plankart evt. i temakart som er knytt til dette. For tema ras (lausmasseskred, steinsprang og snøskred) må det gjerast ein samanstilling av eksisterande kunnskap frå nasjonale databasar (Skrednett mv), undersøkingar kommunen tidlegare har gjennomført i eigen regi, samt aktuell lokalkunnskap. For nye byggeområde kan det vere nødvendig med nye undersøkingar. Dette må gjerast av firma med spesialkompetanse på området. For tema flaum ligg det føre oversikt over grense for 200-års flaum for Nisser (utført av NVE), samt ein del data på vasshøgder ved tidlegare flaumar. Det er ikkje gjennomført fullstendige kartleggingar av radon i kommunen. Det er ikkje mistanke om område med spesiell sterk radonkonsentrasjon. Ved byggesaksforskrift (TEK 13-5) vil dette temaet derimot vere sikra nødvendig oppfylgjing. 12

Nissedal kommune har nyleg (2011) vedteke plan for trafikksikring. Denne vil vere førande ved alle forslag om arealendringar. Det skal utarbeidast risiko- og sårbarheitsanalyser for alle arealendringar. Kravet gjeld i tillegg også for tidlegare avsette ikkje utbygde byggeområde, om desse skal vidareførast i planperioden. Miljø Naturverdiar og biologisk mangfald Forureining/støy Energibruk Estetikk og landskapstilpassing Kommunen har område verna etter naturvernlova. I 2004 blei det gjennomført ei naturtyperegistrering (21 lokalitetar). Det er ikkje gjort spesiell registrering av raudlisteartar i Nissedal, anna enn det som er tilgjengeleg i nasjonalt baseregister. Ny arealbruk må sjekkast ikkje å kome i konflikt med desse opplysingane. Det kan difor bli aktuelt å gjere ytterlegare vurderingar av temaet naturverdiar/biologisk mangfald. Vatn- og avløpsløysingar og nærleik til mogleg trafikkstøy vil vere ein del av vurderingane i høve til lokalisering av nye byggeområde. Det må utgreiast om planen skal setje vilkår om vassboren varme frå t.d. jordvarme ved større nye utbyggingar. Ny arealbruk må ikkje føre til brot med god estetikk og landskapstilpassing. Friluftsliv Ved arealbruksendringar må rekreasjonsområde og mogleghet for samanhengande tur- og skiløyper sikrast. Krav om universell utforming av tilretteleggingstiltak vil stå sentralt. Kulturminne og kulturlandskap Kulturminne er spor etter menneskeleg aktivitetar (bygg, anlegg, reiskap osb) frå tidlegare tider. Kulturminne frå før 1537 er automatisk freda. Det same gjeld for bygg sett opp før 1650. SEFRAKregisteret viser bygg bygd før 1900. Ut over dette finns det vedtaksfreda og listeførte kulturminne. Ved endra arealbruk skal tilhøve til kulturminne avklarast. I kombinasjon med urørt natur, gjer kulturlandskapet Nissedal attraktivt og verdifullt både for fastbuande og turistar. Moderne driftsmåtar- og mindre lønsemd i landbruket gjer det vanskeleg å oppretthalde det gamle kulturlandskapet. Nye arealdisponeringar må ikkje forsterke, men snarare motverke denne utviklinga. Landbruk - Jordvern Endra arealbruk kan resultere i at landbruksareal går tapt, eller areal kan bli oppdelt og gje mindre rasjonell drift. Utbyggingar nær landbruksareal kan og gje driftsulemper. Planen må støtte opp om den nasjonale politikken for eit strengt jordvern. Vassdrag og vassdragsnære område Gjeldane plan har eit særskild tiltaksforbod i sone 50/100 m frå vatn/vassdrag. Der det blir lagt opp til arealendringar i desse sonene, må verknadene i høve til omsyna tiltaksforbodet her var meint å verne, utgreiast. Universell utforming I forslag til endra arealbruk må graden universell utforming avklarast. Samstundes må planen vurdere kva som kan fremje ønskje om universell utforming utover lovkrava. Barn og unge Alle nye byggeområde i planen skal vurderast og konsekvensutgreiast i høve til barn og unge sitt oppvekstmiljø. Aktuelle tema kan vere aktivitetsområde for leik/idrett og trygg skuleveg. Andre samfunnsmessig konsekvensar Tilhøvet til visjon og overordna målsetting i kommuneplanen. 13

Folkehelse. Økonomiske konsekvensar for kommunen. Tenestetilbodet i kommunen barnehage, skule og eldreomsorg. Det må gjevast eit realistisk bilde av kva planendringar vil ha å seie for dei nemnde kulepunkta. Der det er nødvendig, må verknadene utgreiast nærare. 6 Medverknad, informasjon og organisering 6.1 Medverknad og informasjon Kommuneplanen er kommunens viktigaste styringsverktøy. Arbeidet med denne bør såleis vere ein sentral arena for politikkutforming i kommunen. Ein planprosess er eit ypparleg høve til å utveksle meiningar og synspunkt som skal leie fram mot ein plan. Vidare kan planarbeidet gi ny kunnskap og betre avgjerdsgrunnlag blant deltakarane. Såleis er planprosessen eit mål i seg sjølv. For dei fleste er likevel gjennomføring av planen det mest interessante. Medverknad i planprosessen gir eigarskap til-, noko som er ein føresetnad for gjennomføring og lojalitet til planen. For å skape eit bredt engasjement og deltaking i planarbeidet, er det vesentleg å nå ut med informasjon. I planprosessen ser ein for seg ein aktiv bruk av kommunens heimeside, annan skriftleg informasjon og lokalavisa Vest-Telemark Blad. Hovudføremålet blir å gjere planarbeidet kjent, og å oppmode om konkrete innspel til planarbeidet. Når planforslaget blir sendt på høyring, blir det halden eit ope møte om planforslaget. 6.2 Organisering og roller Ved denne rulleringa foreslår ein følgjande organisering av planarbeidet. Det er lagt særleg vekt på ei brei politisk forankring: KOMMUNESTYRET STYRINGSGRUPPE -Formannskap 5 -Rådmann 1 -Plansjef 1 ARBEIDSGRUPPER -Fagfelt/tema -Geografisk Roller Kommunestyret Øvste planmynde i kommunen vedtek planprogram og plan. Må haldast informert om prosessen undervegs. Styringsgruppa Styringsgruppa innstiller overfor kommunestyret. Formannskapet skal fungere som styringsgruppe. Styringsgruppa har det praktiske ansvaret for å arbeide fram innhaldet i planen. Deltakarane 14

frå administrasjonen har ansvaret for vidare forankring og medverknad på einingsnivå. Arbeidsgrupper/grupper på avgrensa fag/ tema eller geografi Undervegs kan det vere behov for å sette ned mindre grupper for å gå djupare på avgrensa tema. Samansetninga må tilpassast dei aktuelle tema. Fagpersonell i administrasjonen må bli trekt inn her. 6.3 Samarbeid med andre offentlege myndigheiter Det er førebels ikkje halde dialogmøte mellom styringsgruppa og statlege og fylkeskommunale etatar. Det blir lagt opp til dialog undervegs i planprosessen (møte i planforum for Telemark). Form og omfang må derimot avklarast nærmare av styringsgruppa. 6.4 Økonomi Det er sett opp fylgjande budsjett for revisjon av kommuneplanen, inkl. dei fem kommunedelplanane: Utgifter (kr) Møtegodtgjersle inkl. køyring: 30 000 Eksterne konsulentar til utgreiingar mv: 50 000 Interne lønnskostnadar (administrasjonen): 150 000 Kopiering, trykking og porto: 20 000 Matvarer og servering: 5 000 Annonsering og kunngjering: 15 000 SUM: 220 000 6.5 Framdrift For å klare å halde engasjementet oppe, samt kome i mål innan rimeleg tid, er det lagt opp til ein relativt intensiv planprosess, men sjølvsagt utan det går utover dei formelle fristane som er heimla i lova. For styringsgruppa inneber dette at dei i periodar må prioritera arbeidet høgt. Aktivitet Dato Behandling av planprogram i formannskapet: 11.04.13 Varsle planoppstart, høyring av planprogram: 15.04.13 Handsaming av planprogram i kommunestyret: 20.06.13 Oppnemning av arbeidsgrupper: 20.06.13 Utgreiing og utarbeiding av planforslag: 20.06.-15.09.13 Vedtak planforslag til høyring: 20.09.13 Høyring av planforslag inkl. ope møte 20.09.-10.11.13 Revidere planen etter høyringa 10.11.-01.12.13 Handsaming av planen i kommunestyret 19.12.13 15