Nord- og Midhordland jordskifterett Rettsbok Sak: 1200-2012-0013 HALLAND Gnr. 3 i Osterøy kommune Oppstarta: 16.01.2013 Avslutta: 30.09.2013
RETTSMØTE Møtedag: 16.01.2013. Stad: Statens hus i Bergen. Sak nr.: 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3. Saka gjeld: Krav om skjønn m.m. Jordskiftedommar: Vidar Bergtun Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Jordskiftedommaren. Beate Kluge og Frank Pape ved advokat Erik Mjell. Avseiing av orskurd Partar: Eigar av gnr. 3/5, 3/6, Elin Gundersen Eigar av gnr. 3/24, Beate Kluge Eigar av gnr. 3/24, Frank Werner Pape Prosessfullmektig: Advokatfirmaet Steenstrup Stordrange, ved advokat Åshild Fløisand representerer Elin Gundersen Advokat Erik Mjell, representerer Beate Kluge, Frank Werner Pape Eigedomane ligg i Osterøy kommune. Til stades: Partane er ikkje innkalla til dette rettsmøtet. Jordskiftedommaren har vurdert reglane i domstollova om habilitet, og seier seg gild til å vera dommar i saka. Framlagt i retten vart: 1. Krav om sak fra Advokat Erik Mjell datert 27.02.12 Vedlegg 1. Kopi av skjøte på gnr. 3 bnr. 5 datert 12. august 1977 Vedlegg 2. Kjøpekontrakt datert 24.07.1997 Vedlegg 3. Skjøte på gnr. 3 bnr. 24 datert 24.07.1997 Vedlegg 4. Utskrift fra grunnboken på gnr. 3 bnr. 5 Vedlegg 5. Utskrift av grunnboken på gnr. 3 bnr. 24 Vedlegg 6. Avtale av 06.06.2010 Vedlegg 7. Nabovarsel av 25.06.2010 Vedlegg 8. Brev fra Osterøy kommune dat. 04.11.2010 Vedlegg 9. Søknad av 08.12.10 med inntegnet vei Vedlegg 10. Administrativt vedtak av 28.01.2011 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 1
Vedlegg 11. Søknad om ferdigattest av 15.11.11. Vedlegg 12. Ferdigattest datert 23.11.2011 Vedlegg 13. Varsel om stenging av veg av 01.12.2011 Vedlegg 14. Brev fra adv. Mjell til Osterøy kommune datert 08.12.2011 Vedlegg 15. Brev fra Elin Gundersen til Osterøy kommune av 10.01.2012 Vedlegg 16. Brev fra adv. E. Mjell til Osterøy kommune av 18.01.2012 Vedlegg 17. Brev fra adv. E. Mjell til Elin Gundersen av 08.12.2011 Vedlegg 18. Brev fra adv. E. Mjell til Elin Gundersen av 17.02.2011 2. Forkynning av krav til Elin Gundersen datert 20.04.2012. 3. Tilsvar fra Advokat Åshild Fløisand datert 22.05.2012. 4. Prosesskriv fra Adv. Erik Mjell datert 30/08/12 Vedlegg 1. Statens vegvesen sitt varsel av 14.06.12 med kart Vedlegg 2. Brev til adv. Fløysand dat. 30.05.2012 med kart Vedlegg 3. Skyldskifte av 04.06.1977 5. Kopi av vedtak til omlegging av veg fra Osterøy kommune datert 01.10.2012 6. E-post med vedlegg vedr. sak fra Torbjørn Helgeland, Osterøy kommune datert 13.11.2012. Vedlegg 1. 3/5-6-Halland Melding om tiltak-omlegging av veg- tinging av tilsyn- datert 12.11.2012 Vedlegg 2. Søknad om tillatelse til tiltak uten ansvarsrett gnr. 3 bnr. 5 og 6 dat. 06.12.2010 Vedlegg 3. Osterøy kommune administrativt vedtak - dispensasjon datert 28.01.2011 Vedlegg 4. Brev fra Frank Pape og Beate Kluge vedr synsbefaring dat. 17.04.2011. Vedlegg 5. Brev fra Statens vegvesen - oppmåling av vei på Halland - datert 18.10.2011. Vedlegg 6. Illustrasjonskart gnr. 3 bnr. 5, 6, dt. 06.08.2012. Vedlegg 7. Diverse bilete teke 14.10.2011. Vedlegg 8. Brev til Nordhordland og Gulen interkommunale byggetilsyn dat. 12.11.2012. Vedlegg 9. Brev til Eiln Gundersen fra Osterøy kommune dat. 23.11.2011, med ferdigattest. Vedlegg 10. Brev fra advokat Erik Mjell datert 08.12.2011. Vedlegg 11. Brev fra Elin Gundersen dat. 10.01.2012. Vedlegg 12. Brev fra adv. Erik Mjell dat. 18.01.2012. Vedlegg 13. Foto Vedlegg 14. Foto Vedlegg 15. Foto Vedlegg 16. Foto Vedlegg 17. Klage på utskriving av ferdigattest dat. 04.09.2012. Vedlegg 18. Søknad om sispensasjon fra byggegrense langs offentlig vei Vedlegg 19. Klage på utskriving av ferdigattset 7. Vedtak hjå Fylkesmannen i Hordaland i klagesak, datert 28.11.2012 8. Kostnadsoppgåve, datert 15.01.2013 frå advokat Åshild Fløisand 9. Kostnadsoppgåve, datert 15.01.2013 frå advokat Erik Mjell 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 2
Jordskifteretten avsa slik orskurd: Bakgrunn: Bakgrunn for saka er omlegging av veg fram til gbnr 3/24 i Osterøy kommune. Dette bruket hadde felles veg med bnr 5 og 6. Etter avtale vart vegen til bnr 24 omlagd utom tunet til bnr 5 og 6. Den gamle vegen gjennom tunet til bnr 5 og 6 er stengd for bnr 24 sitt vedkomande. Partane er no usamde om denne omlegginga. Klagesak om ferdigattest for omlagd veg er handsama i Osterøy kommune og Fylkesmannen i Hordaland, jf dok nr 6 og 7. Klagen førde ikkje fram. Denne saka er kravd som: "Krav om omskiping av servitutt vegrett, herunder brot på avtale om omlegging av veg. Skjønn." Jf dok nr 1 i saka. Motparten i saka har i tilsvaret kravd saka avvist, jf dok nr 3. Rekvirenten har i dok nr 4 oppretthalde kravet om skjønn og i tillegg kravd saka utvida til også å gjelda grensegang for uklar grense kring gbnr 3/24 i Osterøy kommune. Saksøkjar Beate Kluge og Frank Pape har ved advokat Erik Mjell lagd fram: Viser til at den omlagde vegen ikkje er i tråd med avtalen og byggjeløyve. Etter servituttlova skal ny veg vere like god som den opphavlege ved ei slik omskiping. Den nye vegen til bnr 24 er farlig og kan ikkje brukast, særleg ikkje om vinteren. Bnr 24 sin gamle veg gjennom tunet på bnr 5 og 6 er stengt. Osterøy kommune sin ferdigattest datert 23.11.2011 for veganlegget er påklaga. Fordeling av vedlikehald i den nye vegen må også avklarast. Ein ber om klargjering av vegretten sitt innhald, jf jordskiftelova 2 c, samt at det vert halde vegskjønn etter veglova 60, 2. ledd. Dette skjønet må ta høgde for at vegen kan bli flytta som følgje av etablering av gang og sykkelveg langs RV 567. Det har oppstått ein tvist om eigedomsgrensene mellom partane. Dels har dette spørsmål direkte relevans for den anlagde veg. Det er nedlagt slik påstand: 1. Skjønnet vert fremja. 2. Elin Gundersen vert dømd til å betala Beate Kluge / Frank Pape sine sakskostnader for tingretten,* tillagt lovas rente frå forkynning av domen og fram til betaling skjer. * Retten antar at dette er ein skrivefeil og at det her er meint jordskifteretten. Saksøkte Elin Gundersen har ved advokat Åshild Fløisand lagd fram: Stevninga som er innsendt til retten er så mangelfull at det er uklart kva for krav som er meint fremja. Det er ikkje mogeleg å identifisere kva rekvirenten vil ha avklara eller endra, 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 3
eller kva som er det rettslege og faktiske grunnlaget for kravet. Saksøkte har ikkje nekta for at avtalen regulerer fordeling av vedlikehaldskostnader i den omlagde vegen. Dersom dette temaet hadde vorte teke med i varsel om stevning, ville dette blitt avklara. Kravet er uklart og oppfyller ikkje tvistelova sine krav. Kravet er ikkje varsla i samsvar med tvistelova 5-2. Saka sitt hovudtema er tolking av avtale av 06.06.10, samt vurdering av om dette er ein gyldig avtale. Dette spørsmålet ligg utanfor jordskifteretten sitt kompetanseområde. På bakgrunn av desse momenta er det vårt syn at retten må avvise saka. Det er nedlagt slik påstand: Prinsipal påstand: 1. Saka vert avvist. 2. Beate Kluge og Frank Pape vert dømd in solidum til å betala Gundersen sine sakskostnader for jordskifteretten, tillagt lovas rente frå forkynning av domen og fram til betaling skjer. Subsidiær påstand: 1. Skjønnet vert ikkje fremja. 2. Beate Kluge og Frank Pape vert dømd in solidum til å betala Gundersen sine sakskostnader for jordskifteretten, tillagt lovas rente frå forkynning av domen og fram til betaling skjer. Atter subsidiær påstand: 1. Kravet vert ikkje gjeve medhald. 2. Beate Kluge og Frank Pape vert dømd in solidum til å betala Gundersen sine sakskostnader for jordskifteretten, tillagt lovas rente frå forkynning av domen og fram til betaling skjer. Retten ser det slik: Retten handsamar først spørsmålet om saka skal avvisast. Jordskifteretten har heimel til å halda einskilde skjøn etter særlover. Dette gjeld mellom anna gjerdelova, beitelova, veglova, servituttlova. Jordskifteretten sin kompetanse i slike saker er geografisk avgrensa til område som i kommuneplan er LNF- område eller uregulert. Rekvirenten har i kravet (dok nr 1) synt til servituttlova, medan det i dok nr 4 er synt til skjøn etter veglova. Retten har difor vanskar med å tolke kva type skjøn det her er kravd. Når retten no har vald å handsame spørsmålet utan å få ei betre avklaring på dette, er det fordi det uansett manglar prosessuelle betingelsar for jordskifteretten å avhalda skjøn. Det kan krevjast skjøn etter servituttlova for å omskipe eller avskipe ein servitutt. Jordskifteretten har heimel til å halde slike skjøn i visse geografiske område i medhald av servituttlova 19, 2. ledd. I dette tilfellet er det retten sitt syn at partane alt har avtalt ei omskiping. Partane har i avtale av 06.06.2010 avtala å flytte (omskipe) bnr 24 sin vegrett over i ny trase utanom tunet. At dei i etterkant har vorte usamde om denne omskipinga, gjev, etter retten sitt syn, ikkje grunnlag for å krevje skjøn etter desse reglane. 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 4
Det kan også krevjast skjøn for eigedomsinngrep til bygging, utbetring, vedlikehald og drift av privat veg. Jordskifteretten har også heimel til å halde slike skjøn i visse geografiske område i medhald av veglova 60, 2. ledd. I dette tilfellet er det retten sitt syn at partane alt har avtalt eit eigedomsinngrep. At dei i etterkant har vorte usamde om denne avtalen, gjev, etter retten sitt syn, heller ikkje grunnlag for å krevje skjøn etter desse reglane. Jordskifteretten har heimel til å handsame ei rekkje tvistar dersom jordskiftesak er fremja eller dersom det er grunnlag for å fremje ei jordskiftesak, jf jordskiftelova 17. I dette tilfellet er det frå rekvirenten si side synt til behovet for ei klargjering av vegretten sitt innhald, jf jordskiftelova 2, bokstav c. Retten kan ikkje sjå at det er grunnlag for å fremje ei slik sak då det ikkje er avdekka tvist om korkje vegrett eller vedlikehald på den omlagde vegen. Slik saka er framstilt verkar det for retten som om partane er usamde om avtalen av 06.06.2010 er etterlevd. Det er denne tvisten partane treng ei avklaring på. Ein slik tvist har ikkje jordskifteretten kompetanse til å handsame som eiga sak. Retten har ut frå dette kome til at krav om skjøn m.m. vert avvist. Krave om skjøn må avvisast i ein orskurd (kjennelse) jf skjønnsprosesslova 9. Ei slik avgjerd kan rettstyrar ta utan å kalla inn skjønnsmenn. Elin Gundersen har i tvist om fremjing av skjøn fått fullt medhald. I tråd med skjønnsprosesslova 43 skal spørsmålet om dekking av sakskostnader i denne saka avgjerast etter reglane i tvistelova kapittel 20, jf skjønsprosesslova 42. Det er retten sitt syn at Elin Gundersen skal ha dekka sine utgifter i samband med tvist om fremming av skjøn, jf tvistelova 20-2. Retten har ikkje funne grunnlag for å nytta unntaksreglane i den same paragrafen. Advokat Fløisand har innlevert ei kostnadsoppgåve på 34.605,00 kr. Retten legg denne til grunn ved vurderinga av naudsynte kostnader. Rekvirenten har i dok nr 4 synt til uklar eigedomsgrense mellom partane. Er grensa uklar er dette ein situasjon som kan gje rekvirenten grunnlag til å krevje grensegang etter jordskiftelova 88, samt retten kompetanse til å handsame saka. Retten har vore i tvil om dette kravet er kome for seint, men er kome til at dersom det er ei uklar grense så bør denne handsamast i denne saka og ikkje avvisast for så å bli kravd avklara i ei ny sak. Spørsmålet om fremjing av grensegangssak vert difor utsett til neste rettsmøte i denne saka. Retten er komen til slik slutning: 1. Krav om skjøn m.m. i sak 1200-2012-0013 vert avvist. 2. Beate Kluge og Frank Pape vert dømd in solidum til å betala Elin Gundersen kr 34.605,00 i sakskostnader knytt til spørsmålet om fremjing innan 15 dagar frå forkynningsdato. 3. Spørsmålet om fremjing av kravd grensegang vert avklart i neste rettsmøte. 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 5
Vidare arbeid med saka. Partane vil verta innkalla til saksførebuande rettsmøte for å avklara påstandar i grensetvist. Etter dette vil partane bli innkalla til rettsmøte. Retten heva. Bergen, 16.01.2013 Vidar Bergtun (s) 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 6
RETTSBOK Domstol: Nord- og Midhordland jordskifterett Møtedag: 17.09.2013 Stad: Lonevåg i Osterøy Sak nr.: 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova 88 Jordskiftedommar: Vidar Bergtun, som einedommar etter jordskiftelova 9 andre ledd Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Partar: Jordskiftedommaren Beate Kluge og Frank Pape Tvist om grenser Eigar av gnr. 3/5, 3/6, Elin Gundersen Eigar av gnr. 3/24, Beate Kluge Eigar av gnr. 3/24, Frank Werner Pape Prosessfullmektig: Advokatfirmaet Steenstrup Stordrange, ved advokat Åshild Fløisand representerer Elin Gundersen Advokat Erik Mjell, representerer Beate Kluge, Frank Werner Pape Eigedomane ligg i Osterøy kommune. Til stades: Elin og Terje Gundersen saman med advokat Fløisand. Beate Kluge og Frank Werner Pape saman med advokat Mjell. Overingeniør Linda Benjaminsen og jordskiftedommarfullmektig Lena Helleren var også tilstades. På spørsmål frå jordskiftedommaren hadde ingen merknader til innkallinga til møtet eller til måten retten var samansett på. Ingen kjende til noko som kunne tilseie at jordskiftedommaren er inhabil. Framlagde dokument: 10. Forkynning av orskurd, datert 18.01.2013 vedlagt kvittering frå advokatar 11. Rettsbok frå Gulating lagmannsrett i sak 13-048135ASK-GULA/AVD2 12. Prosesskriv frå advokat Åshild Fløisand, datert 28.05.2013 Vedlegg 1. Utskrift frå Nordhordlandskart Vedlegg 2. Brev frå Osterøy kommune til Marta Håland, datert 16.02.2011 Vedlegg 3. Hjelpedokument for befaring Halland 13. Innkalling til rettsmøte 17.09.2013, datert 14.08.2013 14. Prosesskriv frå advokat Åshild Fløisand datert 11.09.2013. 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 7
Advokat Erik Mjell framstilte saka. Det vart nedlagt påstand, som er innteken i dom under. Det vart framlagt 15. Påstandsskriv, datert 17.09.2013 frå advokat Mjell Advokat Åshild Fløisand supplerte saksframstillinga. Det vart nedlagt påstand, som er innteken i dom under. Det kom ingen merknader til fremjing av saka. Jordskifteretten har heimel til å avklara uklare grenser, jf jordskiftelova 88. Partane vart formana og gav forsikring. Synfaring: Partane, prosessfullmektigane og retten drog deretter ut på synfaring. Grensepåstandane vart påvist i terrenget. Partane fekk forklare seg undervegs og det vart gjeve høve til å stille spørsmål. Under synfaringa møtte også Vitne 1 Namn: Bjarte Bergstø Fødselsdato: 27.12.1955 Bustad: Flaktveit Tilknytning til partane: Far til Eli Gundersen vart gjort kjend med vitneansvaret, formana, gav forsikring og forklaring. Under synfaringa vart partane oppmoda til å koma med forslag til forlik i saka. Ein kom ikkje i mål med noko semje om grensa. Etter ein pause vart retten på ny sett i Brannstasjonen i Lonevåg. Det vart på ny undersøkt om det var mogeleg å koma fram til ei semje, men dette let seg ikkje gjera. Partane Eli og Terje Gundersen fekk på nytt ordet til partsforklaringar. Vitne nr 2 hadde ikkje høve til å møte og vart difor avhøyrd pr. telefon. Vitne 2 Namn: Bengt Hartveit Fødselsdato: 31.10.1963 Bustad: Gudvangen Tilknytning til partane: Ingen (Han var eigar av gbnr 3/24 frå 1993-97) vart gjort kjend med vitneansvaret, formana, gav forsikring og forklaring. Advokat Mjell og advokat Fløisand fekk ordet til sluttinnlegg. Dei heldt fast på påstandane. Deretter fekk prosessfullmektigane ordet ein gong kvar. Dommaren erklærte forhandlingane for avslutta og tvisten teken opp til doms. Partane vart kort orientert om ankereglane. Advokatane leverte inn: 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 8
16. Kostnadsoppgåve, datert 17.09.2013 frå advokat Mjell. 17. Kostnadsoppgåve, datert 17.09.2013 frå advokat Fløisand. Advokat Mjell hadde merknader til antal timar i advokat Fløisand si kostnadsoppgåve. Fløisand viste til at til at hennar timetal la til grunn at ho avslutta dagen i dag kl. 16. I og med at dagens rettsmøte vart kortare, så kunne to timar strykast. På spørsmål hadde ingen merknader til forhandlingane. Partane vart deretter permittert. Retten held fram drøftingane i einerom og avsa i medhald av jordskiftelova 17 slik dom: Dette er ein grensetvist som gjeld yttergrensene til gbnr 3/24 i Osterøy kommune. Partane er samde om at grensene føl grenseskildringa i skylddeling frå 1977 då bnr 24 vart frådelt bnr 5 og bnr 6. Grenseskildringa lyder slik: "Utgangspunkt: merkestein m.v. i sydaustre hjørna. Herfrå går første lina mot vest 30 m til merkestein m.v. Herfrå går andre lina mot nordvest 44 m til merkestein m.v. Herfrå går tredje lina mot nordaust 32,4 m til merkestein m.v. Herfrå går fjerde lina mot sydaust 36 m, og attende til utgangspunktet." Det partane er usamde om i denne saka er kor utgangspunktet ligg. Dette medfører at partane har to ulike påstandar for grensene for gbnr 3/24, sjå påstandskart som er vedlegg 1 til dok nr 13. Partane er såleis stort sett samde om storleiken til bnr 24, men usamde om plasseringa. Advokat Erik Mjell for gbnr 3/24 har i hovudsak gjort gjeldande: Bnr 24 vart frådelt bnr 5 i 1977, jf skylddeling som er vedlegg 3 i dok nr 4. Det første skøytet på eigedomen er vedlegg 1 til dok nr 1. Kluge og Pape kjøpte denne eigedomen i 1997 av Bengt Hartveit. Det vart ikkje oppgått nokre grenser med Hartveit i samband med overtakinga av eigedomen. I mange år har ikkje grensene vore tema for nokon av partane. Grensa vart først tema då Gundersen etablerte ein parkeringsplass. Grensa er også tema i vedlegg 13 til dok nr 1. Dette er eit skriv frå Gundersen, datert 01.12.2011 der avsendar krev at Kluge og Pape fullfører gjerdeplikta kring eigedomen. Dei viser i den samanheng til gardskarta til kommunen. Partane er samde om at grensene for bnr 24 føl grenseskildringa i skylddelinga. Det ein er usamde om er utgangspunktet. Vårt syn er at utgangspunktet klart er definert som det søraustre hjørna og at resten av grenseskildringa må ta utgangspunkt i dette. Vi meiner at det søraustre hjørna er det punktet som i påstandskartet er merka som pkt. nr 104. Når ein ser på kartet, er det heilt klart at dette er det søraustre hjørna. Herfrå skal linja gå 30 meter mot vest. Dette stemmer med hovudretninga til vår første linje. Vår påstandslinje mellom pkt. nr 104 og 105 føl også ein naturleg kant / rand i terrenget. Kluge og Pape har også nytta arealet mot deira påstandsgrense i deira eigartid. Dette er den naturlege grensa mellom eigedomane og den grensa det er mest sannsynleg at skylddelingsfolka gjekk opp i 1977. Det same er også gjeldande for vår grensepåstand mellom pkt. nr 100 og 106. Her går vår påstand langs ein kant i terrenget som også er tydeleg på området inne på nabobruket 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 9
bnr 3. Dette er også ei naturleg grense og det er unaturleg at skylddelingsfolka skulle la det liggje att eit areal til bnr 5 oppe på flata som ikkje naturleg hang saman med areala elles. Motparten sin påstand stemmer ikkje med at grensa tek til i det søraustre hjørna. Deira påstand verkar heller ikkje naturleg ut frå terrengtilhøva. Ingen av partane sine påstandar stemmer heilt med himmelretningane i skylddelinga, men vår påstand stemmer med hovudretningane. Ut frå opplysningane i skylddelinga var ikkje vitnet Bjarte Bergstø tilstades ved skylddelingsforretninga i 1977. Han la ned slik påstand: 1. Grensa til gbnr 3/24 i Osterøy kommune føl blå linje i Nord- og Midhordland jordskifterett sitt påstandskart, datert 06.08.2013. 2. Elin Gundersen vert dømd til å betale Beate Kluge / Frank Pape sine sakskostnader for jordskifteretten, tillagt lova si rente frå forkynning av domen og fram til betaling. Advokat Åshild Fløisand for gbnr 3/5 og 3/6 har i hovudsak gjort gjeldande: Denne eigedomen vart frådelt i 1977. Det var Aslaug Halland, bestemor til Eli Gundersen, som då eigde bnr 5 og bnr 6. Bnr 24 vart frådelt som ei tomt til dotter (Torunn) og svigerson (Bjarte Bergstø). Partane ville dele frå eigedomen slik vår påstand (den raude linja) syner. Dei nye eigarane ynskte ei tomt med ei utstrekning som motverka at dei fekk hus framom seg i utsiktsretninga. Det var difor tomta fekk ei slik utforming som den har. Mellom pkt. nr 103 og 106 var det ein bratt kant og det er heilt unaturleg at den frådelte tomta skulle eige noko nedover i denne bratte skråninga. Bergstø overførte eigedomen til Hartveit i 1993. Hartveit ynskte å setje opp eit uthus i grensa mot bnr 5 og 6. Han kontakta då Bergstø som påviste grensa og uthuset vart oppsett inn mot grensa mellom eigedomane. I 1997 overtok Kluge og Pape bnr 24. Det er vårt syn at dei då vart synt grensene for eigedomen av seljar. Etter at Kluge og Pape tok over eigedomen har det ikkje vore usemje om grensene før i 2012. Kluge og Pape har vendt seg til Bergstø, og seinare Gundersen for å kjøpa tilleggsjord til bnr 24. Dok nr 12 vedlegg nr 2 er eit brev frå Osterøy kommune til partane, datert 16.02.2011. Forslag til grenser for bnr 24 i dette brevet er i tråd med vår påstand. Kluge og Pape har ikkje protestert på dette forslaget. Partane fekk ein frist til 02.03.2011 med å senda inn merknader til dette forslaget. Slike merknader er ikkje registrert hjå kommunen. Etter vårt syn var det ingen tvist om grensene hausten 2011, jf dok nr 1, vedlegg 13. Innhaldet i dette brevet er at Gundersen ikkje lenger aksepterer den bruk som Kluge og Pape gjer av Gundersen sitt areal. I krav om sak for jordskifteretten i 2012 kjem det heller ikkje fram at det er tvist om grensene. Det er vårt syn at Kluge og Pape ynskjer grensene slik dei påstår for å oppnå 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 10
kontroll ved deler av vegen og vår parkeringsplass. Denne grensetvisten vart først tema etter vegtvisten. Det som retten skal ta stilling til i denne saka er kva som vart avtalt for grensene i 1977. Slik vi ser plasseringa av bnr 24, er det eit sørleg hjørne og eit austleg hjørne. Motparten vår påstår det sørlege, vi påstår det austlege medan grenseskildringa frå 1977 peikar på det søraustre hjørna. Vår første linje føl steingarden sørvestover og treff ein merkestein som har stått i nærleiken av uthuset oppsett av Hartveit kring 1995. I grenseskildringa er grensa skildra i vesleg retning. Kluge/Pape si linje går 30 meter nordaust ut i eit terreng der me ikkje finn noko grensemerke. Vår andre påstandslinje har den same himmelretninga som i grenseskildringa, nemleg nordvestleg. Kluge og Pape si andre påstandslinje går i noraustleg retning og hamnar utfor "stupet". Vår tredje påstandslinje stemmer også med himmelretninga i grenseskildringa, nemleg nordaustleg. Kluge og Pape si tredje linje går meir i søraustleg retning. Vår fjerde linje stemmer også med grenseskildringa, nemleg søraustleg retning. Oppsummert stemmer alle våre linjer med grenseskildringa i skylddelinga, det einaste som ikkje stemmer heilt med vår forklaring er utgangspunktet i det søraustre hjørna, jf dok nr 12 vedlegg 3. Også opplysningar frå vitna og bruken av området stemmer med vår påstand. Gundersen har sett opp eit gjerde i nærleiken av grensa mellom pkt. nr 102 og 103 utan protestar frå Kluge og Pape. Gundersen har godteke at Kluge og Pape har nytta areal utanfor grensene til bnr 24 heilt fram til november 2011. Ho la ned slik påstand: 1. Grensa for eigedomen gbnr 3/24 i Osterøy kommune føl raud linje i påstandskart utarbeida av jordskifteretten datert 06.08.2013. 2. Beate Kluge og Frank Pape vert dømd in solidum til å betale Gundersen sine sakskostnader tillagt lova si rente frå forkynning av domen og fram til betaling. Retten ser slik på saka: Utfordringa i denne saka er at ingen av grensemerka er funne samt at partane er usamde om kor grenseskildringa tek til. Det er retten sitt syn at ein ikkje berre kan sjå på kartet når ein skal avgjere kva som er startpunktet for denne grenseskildringa. Retten er samd med advokat Fløisand i at slik grensepåstandane er innteikna, så er dei to hjørna meir eit sørleg og eit austleg hjørna. Spørsmålet er korleis såg skylddelingsfolka dette i 1977. Vitnet Bjarte Bergstø sa at han var med på skylddelinga og synte til at Gundersen sin påstand er rett i høve til kva som er utgangspunktet til grenseskildringa. Ut frå skylddelinga møtte ikkje Bjarte Bergstø. Dette gjer at retten ikkje kan leggje avgjerande vekt på hans syn på dette spørsmålet. Det går ikkje fram av skylddelinga om skylddelingsfolka hadde kart og kompass tilgjengeleg. Mest truleg hadde dei ikkje det. Det er difor retten sitt syn at ein ikkje kan velje eit utgangspunkt for grensa berre ut frå plasseringa av punktet i dagens kart. 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 11
Det er retten sitt syn at ein må sjå heile grenseskildringa under eitt og sjå kva som stemmer best i høve til ei totalvurdering av avstandar og himmelretningar. Om ein legg til grunn ei bastant tolking av grenseskildringa (himmelretningar og avstandar) så vert den sjåande om lag slik ut: Ut frå dette er det klart at ein ikkje kan sjå på denne skildringa som heilt korrekt. Dette vert også illustrert ved at grensa ikkje når attende til utgangspunktet om ein føl himmelretningar og avstandar heilt slavisk. Det er likevel heilt klart for retten, at ut frå ei totalvurdering, så stemmer grenseskildringa best med påstanden til Gundersen. Retten er av den oppfatning at dette momentet må vere det avgjerande for resultatet. Begge sider har synt til at deira påstand er den mest naturlege grensa. Retten ser ikkje at den eine grensepåstanden peikar seg ut som meir naturleg enn den andre. Retten festar ei viss lit til vitnet Hartveit som vitna om at uthuset på bnr 24 vart sett i grensa mot Gundersen. Dette verkar som ein naturleg ting å gjera og stemmer også med grensepåstanden til Gundersen. Vitnet Bergstø uttala seg om korleis dei ynskte ei tomt som var lang i utsiktsretninga. Retten har tidlegare synt til at vitnet ikkje er oppført som deltakar i skylddelinga, men legg til grunn at vitnet sitt syn på korleis tomta var planlagt frådelt, er relevant ut i frå at han var ein av kjøparane av denne tomta. Retten legg vidare ei viss vekt på det gjerdet som er oppført i nærleiken av linja mellom punkt nr 102 og 103 i påstandskartet, samt den bøkehekk som går langs nedlagt veg fram mot pkt. nr 103. Etter retten sitt syn, tyder dette på ei felles oppfatning av grensa som er mest i tråd med påstanden til Gundersen. 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 12
Det er etter retten sitt syn vanskeleg å leggje avgjerande vekt på bruken av området i spørsmålet om kven som har rett grensepåstand. Den første eigaren av bnr 24 var også brukar av tilgrensande eigedom (bnr 5 og bnr 6). Dette gjorde at ein truleg ikkje var så nøye med å følgja grensene i og med ein disponerte og dreiv areala på begge sider. Dette vert også stadfeta av vitnet Bergstø. Det verkar også som om denne praksis har halde fram etter dei to eigarskifta på bnr 24. Gundersen har etter dette fått medhald i sin påstand. I medhald av jordskiftelova 81 og tvistelova 20-2 har ein part som har vunne saka, krav på full erstatning for sine sakskostnader frå motparten. Retten kan ikkje sjå at unntaksreglane i same paragraf skal nyttast i dette tilfellet. Erstatninga skal dekke partens naudsynte kostnader ved saka, jf tvistelova 20-5. Advokat Fløisand har levert inn ei kostnadsoppgåve pålydande kr 53.348,12. Ut frå drøftingar etter at oppgåvene vart framlagde, opplyste advokat Fløisand at hennar timetal i oppgåva kunne reduserast med to timar. Ut frå kostnadsoppgåva utgjer dette ein reduksjon på 4.326,- kr før mva. Den oppretta kostnadsoppgåva vert då 47.940,63 kr inkl. mva. Retten legg denne til grunn som naudsynte utgifter for Gundersen med denne tvisten. Retten er komen til slik slutning: 1. Grensa for eigedomen gbnr 3/24 i Osterøy kommune føl raud linje i påstandskart utarbeida av jordskifteretten datert 06.08.2013. 2. Beate Kluge og Frank Pape vert dømd in solidum til å betale Gundersen 47.940,63 kr i sakskostnader innan 15 dagar etter at domen er forkynt. Retten heva. Osterøy, 17.09.2013 Vidar Bergtun (s) 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 13
RETTSBOK Domstol: Nord- og Midhordland jordskifterett Møtedag: 30.09.2013 Stad: Statens hus i Bergen Sak nr.: 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 - utsett frå 17.09.2013 Saka gjeld: Grensegang etter jordskiftelova 88 Jordskiftedommar: Vidar Bergtun, som einedommar etter jordskiftelova 9 andre ledd Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Partar: Jordskiftedommaren Beate Kluge og Frank Pape 1 Avslutting av saka 2 Fordeling av kostnader Eigar av gnr. 3/5, 3/6, Elin Gundersen Eigar av gnr. 3/24, Beate Kluge Eigar av gnr. 3/24, Frank Werner Pape Prosessfullmektig: Advokatfirmaet Steenstrup Stordrange, ved advokat Åshild Fløisand representerer Elin Gundersen Advokat Erik Mjell, representerer Beate Kluge, Frank Werner Pape Eigedomane ligg i Osterøy kommune. Til stades: Partane er ikkje innkalla til dette rettsmøtet. På bakgrunn av tidlegare dom datert 17.09.2013 og merking og innmåling av grenser under leiing av ingeniør Linda Benjaminsen er det utarbeidd slik: 1 Grenseskildring Jordskiftesak nr. : 1200-2012-0013 Kommune: Osterøy Vedteken av: Nord- og Midhordland jordskifterett Koordinatsystem: Euref89(WGS84) Sone 32 Grensene går i rette liner mellom dei grensepunkta som det er oppgitt retning for. Retninga mellom punkta er rekna ut frå koordinatane til punkta og er oppgitt i høve til nordretninga på kartet. Sirkelen er delt inn i 400 grader. Avstanden mellom grensepunkta er horisontale mål i meter. Grensemerka er boltar/røyr av aluminium med hovud. Hovudet har påskrift "GRENSE" og JORDSKIFTERETTEN. 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 14
Grensene er viste på jordskiftekart med kartarkivnummer 125216. Kartet er på eitt blad i målestokk 1: 500. Grense 1 Eigedom til venstre: Gnr. 3 bnr. 5 Eigedom til høgre: Gnr. 3 bnr. 24 Punktnr Beskrivelse Retning Avstand X-koordinat Y-koordinat 101 Off. godkj. grensemerke i stein 6713575,37 305694,12 334,12 43,97 102 Off. godkj. grensemerke i jord 6713597,82 305656,31 44,37 32,13 103 Off. godkj. grensemerke i jord 6713622,45 305676,93 44,36 0,27 104 Umerket grensepunkt 6713622,66 305677,11 137,90 35,97 100 Off. godkj. grensemerke i jord 6713602,49 305706,89 2 Ymse avgjerder 2.1 Jordskiftekostnader Jordskiftekostnader og gebyr skal dekkast av partane i samsvar med jordskiftelova 74. Registreringsgebyr Kr 4.300,- Partsgebyr 2 x 1548,- Kr 3.096,- Grenselengdegebyr Kr 1.720,- Grensemerke Kr 300,- Sum Kr 9.416,- Kostnadene er etter retten sitt skjønn fordelt mellom partane etter den nytten dei har hatt av jordskiftet, jf. jordskiftelova 76. Jordskifteretten har i samband med dette lagt til grunn at partane har hatt lik nytte av å få klarlagt grensa mellom eigedomane. Jordskiftekostnadene vert etter dette fordelt slik: Gnr./bnr. Eigar skal betale kr har betalt kr skuldar kr 3/5, 6 Eli Gundersen 4.708,- 4.708,- 3/24 Beate Kluge 4.708,- 4.300,- 408,- SUM 9.416,- 4.300,- 5.116,- Faktura for skuldige beløp vert i eige brev sendt ut frå Domstoladministrasjonen. Betalingsfristen er påført fakturaen. Skuldig beløp som ikkje vert betalt innan denne fristen, kan tvangsinndrivast utan nærmare varsel. 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 15
2.2 Avslutting av saka Saka blir avslutta i dette møtet. 2.3 Forkynning og anke Forkynning skjer etter reglane for postforkynning. Fristen for anke er ein månad frå forkynning. Reglane om anke er lagt ved forkynninga. 2.4 Ikraftsetjing Dersom ikkje anna er særskilt bestemt, vert avgjerdene i denne saka sett i kraft frå rettskraftdato. 2.5 Matrikkelføring Jordskifteretten vil setje fram krav om matrikkelføring av saka når saka er rettskraftig. 2.6 Tinglysing Saka vil bli tinglyst på følgjande eigedomar i Osterøy kommune: Gnr 3, bnr 5, 6 og 24. Retten heva. Bergen, 30.09.2013 Vidar Bergtun (s) Rett utskrift: 1200-2012-0013 HALLAND, gnr. 3 Nord- og Midhordland jordskifterett 16