Flaumsonekartlegging for Gaula ved Sande sentrum, Gaular kommune

Flaumsonekartlegging for Gaula ved Sande sentrum, Gaular kommune

Prosjektinformasjon og status Dokumentnr.: Dokumenttittel: 2018-08-120 Flaumsonekartlegging for Gaula ved Sande, Gaular kommune Klassifisering: Versjon: Distribusjon: Intern 1 Oppdragsgjevar Leveransedato: Status: Sider: 07.12.2018 Godkjend rapport 13 Kontraktør: Kontraktørinformasjon: Sunnfjord Geo Center AS Småbakkane 19, 6984 Stongfjorden Organisasjonsnummer: 998 899 834 MVA Kontaktinformasjon: Sunnfjord Geo Center AS Småbakkane 19, 6984 Stongfjorden Tlf.: 577 31 900 Mob.: 982 25 951 E-post: post@sunnfjordgeocenter.no Kundeinformasjon: Nordplan AS v/arvid Tveit Tlf.: 906 82 753 E-post: at@nordplan.no Fagområde: Dokumenttype: Lokalitet: Hydrologi Flaumsonekartlegging Gaular Rapport utarbeidd av: Dato for ferdigstilling: Signatur: Versjon 1: Anders Haaland 06.12.2018 Anders Haaland (sign.) Rapport kvalitetssikra av: Godkjend (dato) Signatur: Versjon 1: Even Vie, Dagleg leiar 06.12.2018 Even Vie(sign.) Rapport godkjend av: Godkjend (dato) Signatur: Versjon 1: Even Vie, Dagleg leiar 06.12.2018 Even Vie (sign.) 1

SAMANDRAG Sunnfjord Geo Center har utført ei flaumsoneanalyse langs Gaula ved Sande i Gaular kommune. Analysen byggjer på NVE si flaumsoneanalyse frå 2004. SGC har fått tilgang på HecRASmodellen som NVE utarbeida i 2004, og utført nye vasslineberekningar der det er lagt til eit klimapåslag på 40 % på 200-årsflaum. Det er generert faresonekart frå dei oppdaterte vasslinene som syner område som vil verte flauma over ved ein 200-årsflaum. 2

INNHALDSLISTE SAMANDRAG... 2 INNLEIING... 4 KAPITTEL 1 BAKGRUNN... 5 1.1. Bakgrunn... 5 1.2. Avgrensing av analyseområdet... 5 1.3. Klimaendringar... 5 KAPITTEL 2 METODE OG GRUNNLAG... 7 2.1. Grunnlag... 7 2.2. Metode... 7 KAPITTEL 3 FLAUMSONEKART... 8 3.1. Flaumsonekart... 8 3.2. Særskilt om bruer... 9 3.3. Lågpunkt... 10 3.4. Usikkerheit... 11 KAPITTEL 4 KONKLUSJON... 12 KAPITTEL 5 REFERANSAR... 13 3

INNLEIING Sunnfjord Geo Center AS har på oppdrag av Nordplan AS og Gaular kommune utført ei flaumsonekartlegging for Gaula ved Sande i Gaular kommune. I byggteknisk forskrift (TEK17) er tryggleikskrav mot flaum definert ut i frå kva type byggverk som skal oppførast. Dess fleire personar som skal opphalde seg i eit område, dess mindre nominelt årleg sannsyn for flaum kan ein tillate. Byggverk klassifisert under tre tryggleiksklassar for flaum; F1, F2 og F3. Lovverket krev at største nominelle årlege sannsyn for flaum ikkje skal vere høgare enn 1/20, 1/200 og 1/1000, respektivt for desse tre klassane (Tabell 1). På bakgrunn av dette går vår flaumsonekartlegging i hovudsak ut på å dele undersøkingsområdet inn i faresoner som representerer ulike nominelle årlege sannsyn. Oppdragsgjevar ynskjer flaumsonekart levert i soner for 200-årsflaum inkludert klimapåslag som er dimensjonerande for tryggleiksklasse 2 (F2). Tabell 1: Oversikt over dei tre tryggleiksklassane ved plassering av byggverk i flaumfarleg område. Tryggleiksklasse for skred/flaum Konsekvens Største nominelle årlege sannsyn Døme F1 Liten 1/20 Naust, garasje F2 Middels 1/200 Bustad, skule, barnehage, industribygg F3 Stor 1/1000 Sjukeheim, hotell Byggverk der konsekvensen av ein flaum er særleg stor (til dømes sjukehus og beredskapsinstitusjonar) skal ikkje plasserast i flaumutsette område. Alle konklusjonar i denne leveransen føreset at menneskelege inngrep i området vil kunne endre hydrologiske tilhøva og dermed også flaumfaren. 4

KAPITTEL 1 BAKGRUNN 1.1. Bakgrunn NVE har tidlegare utarbeida flaumsonekart for Gaula ved Sande i Gaular kommune (rapport 3/2004). Rapporten berekna vasshøgder ved 14 profil. NVE utførte i 2012 også ei vasslineberekning i samband med ny E39-bru ved Sandefossen like nedstraums for analyseområdet. NVE si kartlegging har ikkje teke omsyn til framtidige klimaendringar. SGC har derfor fått i oppdrag i å oppdatere flaumsonekartet der eit klimapåslag på 40 % er inkludert i faresonekartet for ein 200-årsflaum. 1.2. Avgrensing av analyseområdet Området som er kartlagt ligg langs Gaula som renn gjennom Sande sentrum. Analyseområdet strekk seg frå like oppstraums for Selstad bru til Sandefossen, ei strekke på om lag 3 km (Figur 1). Figur 1: Analyseområde frå NVE sin rapport (rapport 3/2004). Analyseområdet er markert med raud line. Kartkjelde: Statens kartverk og NVE. 1.3. Klimaendringar Dei fleste klimamodellane byrjar å gje rimeleg pålitelege data om global vêr- og klimautvikling både i fortid, notid og framtid, men modellane har framleis store uvisser, spesielt på regional 5

og lokal skala. Likevel bør ein ta høgde for dei mange resultata som peikar mot ei global oppvarming, med påfølgjande lokale klimatiske endringar. Hausten 2015 vart den siste Klima i Norge 2100-rapporten publisert av Norsk klimaservicesenter (NKSS). Hovudfunna i denne rapporten er at ein i Noreg må forvente høgare temperaturar, meir nedbør og meir ekstremnedbør. Ei følgje av dette vil vere at ein må ta høgde for at flaumane vert større og kjem hyppigare, og at skredfrekvensen vil auke i Noreg. På bakgrunn av klimamodellane og klimaframskrivingane er klimaendringar på flaum kategorisert i tre inndelingar: inga endring, 20 % auke og 40 % auke. I bestillinga av denne rapporten, er det avklara å nytte eit klimapåslag på 40 %. 6

KAPITTEL 2 METODE OG GRUNNLAG 2.1. Grunnlag Fylgjande er nytta som grunnlag for flaumsoneanalysen: Flaumsonekart: Delprosjekt Sande - NVE rapport 3/2004 Vasslinenotat for Gaula ved Sande, Gaular kommune internt NVE-notat (2004) HecRAS-modell utarbeidd av NVE i samband med Vasslinenotat for Gaula ved Sande, Gaular kommune (2004). Oppdatert i 2012 i samband med ny bru for E39 like nedstraums for analyseområdet Terrengmodell basert på laserdata med punkttettleik på 5 pr. m 2 og ei oppløysing på 0,25. Det er nytta laserdata frå prosjekt Gaular-Høyanger 5 pkt. 2017. Terrengmodell basert på prosjekt Sogn og Fjordane 2009 er nytta til samanlikning og som supplement 2.2. Metode Flaumsoneanalysen er utført ved hjelp av avanserte GIS-verktøy. Det er utarbeida vassflater ved å interpolere flaumhøgder mellom flaumhøgdene ved tverrprofila og det er utarbeida ein terrengmodell basert på laserdata med ein punktettleik på 5 pr. m 2. Modellen har ei oppløysing på 0,25 m. Utbreiinga av 200-årsflaum er generert ved analysere høgdeskilnaden mellom terrengmodellen og dei interpolerte vassflatene. I NVE sin flaumsonerapport, vart oppmålte elveprofil og terrengmodell med ein cellestorleik på 5x5 m. Ved å nytte terrengmodell basert på laserdata frå 2017, tek vi høgde for eventuelle terrenginngrep langs elvekanten og flaumutsette områder som har blitt utført i tida etter NVE sin rapport frå 2004. 7

KAPITTEL 3 FLAUMSONEKART 3.1. Flaumsonekart Det er utarbeida flaumsoner for flaumar med eit gjentakingsintervall på 200 år, inkludert eit klimapåslag på 40 %, som er forventa endra klima fram mot 2100. Resultata frå flaumsoneanalysen er vist i Figur 2 og Figur 3. I tillegg til denne rapporten omfattar sluttproduktet digitale flaumsoner i shape- og dxf-format. Dei digitale flaumsonene er i UTM sone 32. Figur 2: Flaumsonekart for 200-årsflaum oppstraums frå oppstraums analyseområdet til Steien bru. Kartkjelde: Statens kartverk. 8

Figur 3: Flaumsonekart for 200-årsflaum frå Steien bru til Sandefossen. Kartkjelde: Statens kartverk. 3.2. Særskilt om bruer Det er to bruer på den kartlagde strekka; Selstad bru, om lag 1 km aust for Sande sentrum og Steien bru i Sande sentrum. Modelleringa viser at Selstad bru har god kapasitet til å handsame ein 200-årsflaum med klimapåslag. Ved Steien bru viser modelleringa at det er mindre marginar. I følgje modellering av vassliner, vil ein 200-årsflaum inkl. klimapåslag nå kote +70,69. Dette er same kotehøgd som undersida av brua på sørsida av elva. 9

Bruprofil Steien bru Høgde (m) 84 82 80 78 76 74 72 70 68 66 0 50 100 150 200 250 300 350 Legend WS 200-årsflaum+40% Ground Ineff Bank Sta Station (m) Figur 4: Bruprofil Steien bru med vassline for 200-årsflaum med klimapåslag. Ved sørleg elvebreidd kan ein 200-årsflaum nå like opp i undersida av brua. Kjelde: NVE/Sunnfjord Geo Center. 3.3. Lågpunkt Enkelte stader kan det vere areal som ligg lågare enn dei berekna flaumvasstandane, men som ikkje har direkte samband med elva (Figur 5). Dette kan vere områder som ligg bak flaumvern, vegar, fyllingar, eller som har samband ein kulvert eller grunnvatnet. Slike område er markert med skravur, fordi dei vil ha eit anna sannsyn for overflauming og må handsamast spesielt. Slike områder er spesielt utsett ved intenst lokalt regn, ved flaum i sidebekkar eller ved gjentetting av kulvertar. Område som er markert som lågpunkt har ikkje noko direkte samanheng med vasstanden som er gitt ved sjølve elva, og her kan det stå vatn sjølv om det ikkje er flaum elva, td. ved intens nedbør. Områder som er definert som lågpunkt er vist som skraverte områder på faresonekartet for flaum (Figur 2 og Figur 3). Figur 5: Prinsippskisse som syner definisjonen av lågpunkt (NVE, 2014). 10

3.4. Usikkerheit Ved denne type analyser vil det vere usikkerheit knytt til resultata. Nøyaktigheita til flaumsonene er avhengige av usikre moment i hydrologiske data, flaumberekningane, kartgrunnlag og den hydrauliske modelleringa. NVE tilrådde å legge til ein tryggleiksmargin på 30 cm i rapporten frå 2004. I SGC sin rapport ligg det til grunn kartgrunnlag med høgare oppløysing enn i NVE sin rapport frå 2007, men på grunn av dei andre usikkerheitsfaktorane skildra ovanfor, vurderer vi at ein bør oppretthalde ein tryggleiksmargin på 30 cm ved praktisk bruk av vasslinene. 11

KAPITTEL 4 KONKLUSJON På bakgrunn av oppdaterte vassliner frå NVE si flaumsonekartlegging i 2004 har Sunnfjord Geo Center utarbeida faresonekart for 200-årsflaum der eit klimapåslag på 40% er inkludert. Faresonekartet syner område som vil verte flauma over ved ein 200-årsflaum. 12

KAPITTEL 5 REFERANSAR Hanssen-Bauer I., Førland E.J., Haddeland I., Hisdal H., Nesje A., Nilsen J.E.Ø, Sandvend S., Sandø A.B., Sorteberg A., og Ådlandsvik B. 2015: Klima i Norge 2100 Kunnskapsgrunnlag for Klimatilpasning. Norsk Klimaservicesenter 2/2015. Utgitt av Miljødirektoratet Norsk Klimaservicesenter, 2016: Klimaprofil Sogn og Fjordane NVE, 2011, revidert 2015: Flaum- og skredfare i arealplanar. NVE-rettleiar 2/2011 NVE, 2004: Flaumsonekart: Delsprosjekt Sande NVE-rapport 3/2004 NVE, 2004: Vasslinenotat for Gaula ved Sande, Gaular kommune. Internt NVE-notat (2004) NVE, 2012: Hydraulisk utrekning Ny E39-bru Sandefossen, Gaular kommune. Internt NVEnotat (2012) Internettsider: Kart, satellittbileter og terrengmodell: Statens kartverk Klima: Meteorologisk institutt, Miljøverndepartementet Norsk klimaservicesenter Statens kartverk Føreskrifter: Direktoratet for byggkvalitet http://høydedata.no http://www.met.no http://www.yr.no http://www.regjeringen.no/nn/dep/md http://klimaservicesenter.no http://www.kartverket.no/sehavniva http://www.lovdata.no 13