Nordre Bildøy gnr 34 bnr. 6 m.fl. Fjell kommune

Nordre Bildøy gnr 34 bnr. 6 m.fl. Fjell kommune KULTURHISTORISKE REGISTRERINGAR OMRÅDEPLAN STRAUMSOSEN RAPPORT 27 2014

Innhold 1. Samandrag... 3 2. Bakgrunn... 3 3. Kulturminne og kulturmiljø - nokre sentrale omgrep... 4 4. Metode... 5 5. Området... 7 6. Tidlegare registreringar og funn i området... 9 7. Undersøkinga... 11 7.1 Automatisk freda kulturminne... 18 Askeladden id. nr. 141407 - Lokalitet 3 (2010), Nordre Bildøy Steinalderbuplass... 18 Askeladden id. nr. 211651 - Lokalitet 21, Nordre Bildøy - Steinalderbuplass... 20 Askeladden id. nr. 211652 Lokalitet 22, Nordre Bildøy - Steinalderbuplass... 24 Askeladden id. nr. 211653 - Lokalitet 24, Nordre Bildøy - Steinalderbuplass... 28 Askeladden id. nr. 211654 - Lokalitet 25, Nordre Bildøy- Steinalderbuplass... 33 Askeladden id. nr. 211655 - Lokalitet 26, Nordre Bildøy Steinalderbuplass... 39 taskeladden id. nr. 211658 - Lokalitet 27, Nordre Bildøy- steinalderbuplass... 43 Askeladden id. nr. 211660 - Lokalitet 28, Nordre Bildøy- steinalderbuplass... 47 7.2 Nyare tids kulturminne... 51 8. Tolking... 53 9. Konklusjon... 53 Litteratur... 54 Figurliste Fig 1 Oversikt over dei arkeologiske periodane...4 Fig 2 Strandforskyvingskurve for Bildøy (Lohne 2006)...6 Fig 3 Oversiktskart...7 Fig 4 Bildøy...7 Fig 5 Planområdet på austsida av Nordre Bildøy...8 Fig 6 Utsikt ved lok 21...8 Fig 7 Tabell over registrerte steinalderlokalitetar på Bildøy...9 Fig 8 Automatisk freda kulturminne på Bildøy og nærområdet...10 Fig 9 Steinalderlokalitetar på Nordre Bildøy...11 Fig 10 Prøvestikk...12 Fig 11 Lokalitetar i områdeplan Straumsosen. Dei to lokalitetane lengst sør i områdeplanen vart påvist i 2013 i samband med registrering for planarbeid for Sotrasambandet...13 Fig 12 Lok 21 og Lok 22...14 Fig 13 Lok 24, 25, 26 og 28...14 Fig 14 Lok 27 og lok 3 ny avgrensing...15 Fig 15 Funnstad RS 36...16 Fig 16 Funnstad RS 48...17 Fig 17 Funnstad 2 RS 48...17 Fig 18 Lokalitet 3...18 Fig 19 Prøvestikk, nordleg avgrensing av lok 3...19 Fig 20 Lok 21 mot NA...21 Fig 21 Lok 21...21 Fig 22 Lokalitetsskisse lok 21...22 Fig 23 Funnliste lok 21...22 Fig 24 Prøvestikk lok 21...23 Fig 25 Oversikt lok 22 mot NV. Jordbor står i LEN 12...24

Fig 26 Funnliste lok 22...25 Fig 27 Prøvestikk lok 22...25 Fig 28 Lokalitetsskisse Lok 22...26 Fig 29 Lok 22...27 Fig 30 Lok 24 mot ASA. Spade står i OFU 4 og jordborr står i OFU 5 og MS 15...29 Fig 31 Funnliste Lok 24...29 Fig 32 Lok 24...30 Fig 33 Planskisse lok 24...31 Fig 34 Prøvestikk lok 24...32 Fig 35 Lokalitet 25 markert med pil. Sett mot nordvest...33 Fig 36 Lok 25 mot N...34 Fig 37 Lok 25 til venstre for gangveg. Sett mot aust...34 Fig 38 Funnliste lok 25...35 Fig 39 Prøvestikk lok 25...36 Fig 40 Lok 25...37 Fig 41 Lokalitetsskisse lok 25...38 Fig 42 Lok 26 mot N. Spade står i MS 23 og MF 1...39 Fig 43 Funnliste lok 26...40 Fig 44 Prøvestikk lok 26...40 Fig 45 Kart lok 26...41 Fig 46 Lokalitetsskisse lok 26...42 Fig 47 Lokalitet 27 er påvist på plen og i skog ovanfor hytta. Bilete mot søraust...43 Fig 48 Lok 27 mot S (spade i RFØ4)...44 Fig 49 Lok 27...44 Fig 50 Prøvestikk lok 27...45 Fig 51 Funnliste lok 27...45 Fig 52 Lokalitetsskisse lok 27...46 Fig 53 Lok 28 sett mot sørvest. Spade i MF 7...47 Fig 54 Lok 28 er påvist i enden av grasplenen. Bilete mot nordaust...48 Fig 55 Funnliste lok 28...48 Fig 56 Lok 28...49 Fig 57 Lokalitetsskisse lok 28...50 Fig 58 Kart over nyare tids kulturminne...51 Fig 59 Steingard...52 Fig 60 Rydningsrøys...52 Vedlegg: Utskrift frå Riksantikvaren sin database Askeladden. 2

1. Samandrag I samband med områderegulering for Straumsosen for arealet SE2 i kommunedelplan for Bildøyna (Sotra kystby 2013-2024) har Hordaland fylkeskommune ved Kultur- og idrettsavdelinga gjennomført ei arkeologisk registrering i planområdet i perioden 20. mai 26. juni 2014. Arkeologane som utførte arbeidet var Robert Stormark, Anders Strandheim Wahlborg, Monika Serafinska, Lars-Erik Narmo og Silje Foyn. I løpet av feltarbeidet deltok tre hospitantar frå masterstudiet i arkeologi frå Universitetet i Bergen; Rannveig Øyen, Ole Fredrik Unhammer og Marius Fugelsnes. Ekstra tidsbruk for opplæring av hospitantar fakturerast ikkje tiltakshavar. Etterarbeid og rapport er utført av Silje Foyn, Anders Strandheim Wahlborg og Heidi Handeland. id lok areal funn pos ps moh datering tilstand 211651* 21 194 30 6 12,0-13 SM tilnærma intakt 211652* 22 182 26 4 13,0-14 SM intakt 211653* 24 111 30 3 12,0-13 SM tilnærma intakt 211654* 25 164 75 6 13,0-14 SM skadd 211655* 26 92 7 5 16,0-17 TM skadd 211658* 27 178 6 5 17,0-18 TM skadd 211660* 28 65 7 4 18,0-20 TM skadd Til saman vart det grave 228 prøvestikk, kor av 37 var funnførande. Det vart i 2014 påvist 7 nye automatisk freda kulturminne i form av buplassar frå steinalder. Lokalitetene er lagt inn i Riksantikvaren sin kulturminnedatabase med id. nr.: 211651 (Lok 21), 211652 (Lok 22), 211653 (Lok 24), 211654 (Lok 25), 211655 (Lok 26), 211658 (Lok 27), 211660 (Lok 28). Diagnostiske funn og høgde over havet daterer lokalitetane til eldre steinalder, med hovudvekt på seinmesolitikum. Det vart også registrert to funnstader utan vernestatus; Funnstad 1 (RS 36) og Funnstad 2 (RS 48) med nokre få flintavslag i dei to stikka. Omkring desse to funnførande stikka vart det grave fleire funntomme prøvestikk. Lokalitet 3 (Askeladden-id 141407) som vart påvist i 2010 vart avgrensa mot nord. 2. Bakgrunn Bakgrunn for saka er områderegulering av austre del av Nordre Bildøy, områdeplan for Straumsosen, saksnr. 2014/17603. 3

3. Kulturminne og kulturmiljø - nokre sentrale omgrep Kulturminne er konkrete spor etter menneske som levde før oss. Dei omfattar òg stader det er knytt historiske hendingar, tru eller tradisjonar til, jf. Kulturminneloven 2, 1. ledd. Kulturminne kan til dømes vere hus, gravhaugar, tufter, båtar og vegar. Desse kan vere frå tidlegare tider eller frå vår eiga tid. Med kulturmiljø er meint eit område der kulturminne er ein del av ein større heilskap eller samanheng. Kulturmiljø kan til dømes vere ein bydel, eit gardstun med landskapet ikring, eit fiskevær eller eit industriområde med fabrikkar og bustader, jf. Kulturminneloven 2, 2. ledd. Eit stort tal med verdifulle kulturminne er freda. Gjennom Kulturminneloven er kulturminne frå oldtid og mellomalder (inntil år 1537), ståande bygningar eldre enn 1650 og samiske kulturminne eldre enn 100 år automatisk freda. Lova inneheld òg eigne lovføresegner om vern av skipsfunn. Kulturminneloven 4 inneheld ei liste av ulike typar kulturminne som er automatisk freda. I kulturminneforvaltninga vert det også ofte skilt mellom automatisk freda kulturminne, også kalla fornminne og nyare tids kulturminne Arkeologiske periodar Ukalibrert BP Kalibrert BC/AD Eldre Tidlegmesolitikum (TM) 10 000 9000 BP 9200 8100 BC steinalder Mellommesolitikum (MM) 9000 7500 BP 8100 6400 BC Seinmesolitikum (SM) 7500 5200 BP 6400 4000 BC Yngre Tidligneolitikum (TN) 5200 4700 BP 4000 3300 BC steinalder Mellomneolitikum, periode A (MNA) 4700 4100 BP 3300 2600 BC Mellomneolitikum, periode B (MNB) 4100 3800 BP 2600 2300 BC Seinneolitikum (SN) 3800 3500 BP 2300 1800 BC Bronsealder Eldre bronsealder (EBA) 3500 2900 BP 1800 1200 BC Eldre jernalder Yngre bronsealder (YBA) 3000 2440 BP 1200 500 BC Førromersk jernalder 2440 2010 BP 500 0 BC Romertid 2010 1680 BP 0 400 AD Folkevandringstid 1680 1500 BP 400 570 AD Yngre Merovingartid 1500 1210 BP 570 800 AD jernalder Vikingtid 1210 970 BP 800 1030 AD Mellomalder Tidlig mellomalder 1030 1150 AD Høgmellomalder 1150 1350 AD Seinmellomalder 1350 1537 AD Fig 1 Oversikt over dei arkeologiske periodane Dei aller fleste av dei automatisk freda kulturminna er enno ikkje registrert. Det er ulike årsaker til dette. Mest vanleg er at dei ligg under dagens markoverflate, og ikkje er synlege. Det kan og skuldast at ein aldri har leita etter kulturminne i desse områda, eller at kulturminna 4

er så overgrodd at dei ikkje lenger er synlege. Så lenge kartfesting og registrering av automatisk freda kulturminne aldri vil bli fullstendig, er ein i offentleg forvalting og arealplanlegging avhengig av den informasjonen og dei data kulturminnevernet får fram gjennom registreringsarbeidet. Ved planlegging av offentlege og større private tiltak pliktar den ansvarlege å undersøke om tiltaket vil virke inn på automatisk freda kulturminne, jf. Kulturminneloven 9. Kulturminne frå nyare tid (yngre enn 1537) har meir eller mindre stor verneverdi, men er med unntak av ståande bygningar eldre enn 1650 i utgangspunktet ikkje automatisk freda. Dei kan verte freda etter 15 i Kulturminneloven eller verte regulerte til vern med heimel i Plan- og bygningsloven. I Sefrak-registeret er kulturminne frå før 1900 (hovudsakleg ståande bygningar) registrert. I nokre område er òg kulturminne frå etter 1900 Sefrak-registrert. 4. Metode Sidan førhistoriske spor etter menneske ofte ikkje er synleg på markoverflaten, vil registreringsmetode vanlegvis innebere graving manuelt med spade, prøvestikking eller ved hjelp av gravemaskin, maskinell flateavdekking. I område kor ein reknar med funn av synlege kulturminne vert det søkt i overflata. Ofte vert fleire metodar nytta på ei og same registrering. Kva metode som er vald avheng av topografi, høgd over havet og kva type kulturminne ein reknar med å kunne påvise. Prøvestikking er den mest nytta metoden for å påvise kulturminne frå steinbrukande tid, men kan også nyttast til å påvise yngre kulturminne. Ved bruk av denne metoden sonderar ein fyrst med eit jordborr etter lausmassar. Ved påvising av lausmassar grev ein så prøvestikk med spade. Prøvestikka er om lag 40 x 40 cm. Den oppgravne massen under torva vert vassålda i såld med 4 millimeter maskevidde. Slik vil funn av reiskap og avslag etter reiskapsproduksjon vere lett å finne. Ved overflateregistrering vert området som skal undersøkast synfare systematisk med tanke på synlege kulturminne. Synlege kulturminne kan vere gravminne, hustufter, helleristningar, 5

bergmalingar, steingjerder, geilar, jakt- og fangstanlegg, kolgroper, vegar og vegfar, hellerar, runesteinar jernvinne, steinbrot, bygdeborgar. Landskapet har endra seg mykje sidan førhistorisk tid; enten ved at tidlegare tiders busetjingsområde har gått ut av bruk og grodd att, ved moderne påverking eller ved landheving. Det er utarbeidd kurver over eldre strandlinjer for Hordaland (Lohne 2006; sjå også Rommundset 2005 og Vasskog 2006).Dette kan vere ein god reiskap til å forstå landskapsendringar over tid. Strandlinekurver er også ein metode ein nyttar for å datere steinalderlokalitetar innanfor ei gjeve ramme. Ei strandlinjekurve for det gjeldande området er vist på figuren under. Fig 2 Strandforskyvingskurve for Bildøy (Lohne 2006) På bakgrunn av kunnskap om tidlegare kjende kulturminne i området, terrenget og nærleik til sjøen kunne ein venta å finne spor frå jarnalder og steinalder i planområdet. Ved registreringa vart det prøvestukke og søkt i overflata etter synlege kulturminne. 6

5. Området Bildøy ligg om lag 16 km frå Bergen sentrum. Mot aust delar Staumssundet Bildøy frå Litlesotra og mot vest er det Bildøystraumen som skil øya frå Sotra. Rv555 deler øya inn i Nordre og Søre Bildøy. Søre Bildøy er relativt tettbygd, mens på Nordre Bildøy er det berre ein del fritidsbustader på austsida. Det høgaste punktet på øya er 55 moh og ligg på Søre Bildøy. Planområdet ligg på austsida av Nordre Bildøy og strekk seg frå riksvegen heilt ut til spissen av Bildøy i nord. I dette området ligg det relativt tett med fritidsbustadar. Nokre av desse har planerte og opparbeidde hageområde. Elles består planområdet av kupert terreng med graskledd og nakent fjell med enkelte myrdrag. Vegetasjonenen består av gras, lyng, busker og blandingsskog. Delar av planområdet er skrint med lite lausmasser. Fig 3 Oversiktskart Fig 4 Bildøy 7

Fig 5 Planområdet på austsida av Nordre Bildøy Fig 6 Utsikt ved lok 21 8

6. Tidlegare registreringar og funn i området Det har vore arkeologiske registreringar på Bildøy i 2010, 2012 og 2013, og ein har fått eit godt bilete over dei automatisk freda kulturminne på store delar av øya. På Søre Bildøy er det påvist 14 steinalderlokaliteter, mens det er påvist 24 steinalderlokaliteter på Nordre Bildøy. Lokalitetane er datert ut frå strandlinjekurve for området og funnmateriale. Hovudvekta av buplassane stammar frå eldre steinalder, særlig er det perioden seinmesolitikum (SM) og til dels overgangen til tidlegneolitikum (TN) som dominerer. Fleire av lokalitetane ser også ut til å ha fleire bruksfasar. Fig 7 Tabell over registrerte steinalderlokalitetar på Bildøy id lok areal funn pos ps moh datering tilstand område reg år 175002 1 990 96 13 9,5-15 SM-TN dyrka S Bildøy vest 2013 175001 2 250 46 3 20 TM-SM intakt S Bildøy vest 2013 175003 3 235 61 5 11,5-14 SM delvis dyrka S Bildøy vest 2013 175004 4 65 6 3 12 SM-TN intakt S Bildøy vest 2013 174695 11 875 231 12 11-14,5 SM-MN intakt S Bildøy aust 2013 175005 12 1130 88 14 15-18 TM-SM dyrka S Bildøy vest 2013 175012 13 1200 424 16 9,0-18 TM-SM-MN-E/YJA-MA dyrka S Bildøy vest 2013 175022 15 1 8 1 17 TM funnstad S Bildøy vest 2013 175006 16 95 26 4 13 SM intakt S Bildøy vest 2013 174697 17 45 11 2 20 TM-SM tilnærma intakt S Bildøy aust 2013 175023 18 1 1 1 8,5 SN-EBA funnstad S Bildøy vest 2013 175008 19 200 90 5 14-15 SM-TN skadd N Bildøy 2013 175010 20 100 91 3 15-16 SM skadd N Bildøy 2013 175264 21 1 1 1 15 TM-SM funnstad S Bildøy 2013 141405 1 380 37 3 17 TM intakt N Bildøy 2010 141406 2 510 18 3 17 TM intakt N Bildøy 2010 141407 3 470+ 136 15,0-20 SM intakt N Bildøy 2010 141409 4 1 1 1 20 NATUR? natur N Bildøy 2010 141410 5 605 57 6 10,0-15 SM-TN intakt N Bildøy 2010 141411 6 1 1 1 17 funnstad N Bildøy 2010 141412 7 455 138 7 10,0-15 SM intakt N Bildøy 2010 141414 8 712 36 4 12,0-20 MM-TN intakt N Bildøy 2010 141415 9 570 304 6 14,0-17 SM-TN intakt N Bildøy 2010 141419 10 684 220 10 10,0-15 SM intakt N Bildøy 2010 144249 11 326 14 1 9,0-12 SM-TN intakt N Bildøy 2010 160859 12 1618 135 15 9,0-16 TM-TN, YRT intakt N Bildøy 2012 160864 13 2662 128 8 9,0-16 SM intakt N Bildøy 2012 160865 14 778 79 3 10,0-14 SM-TN, MER intakt N Bildøy 2012 160875 15 700 26 5 10,0-17 TM intakt N Bildøy 2012 160876 16 37 11 1 13 SM intakt N Bildøy 2012 160877 17 823 70 8 11,0-14 SM intakt N Bildøy 2012 160878 18 330 11 3 15,0-18 TM intakt Råna 2012 211651* 21 194 30 6 12,0-13 SM-TN tilnærma intakt N Bildøy 2014 211652* 22 182 26 4 13,0-14 SM intakt N Bildøy 2014 211653* 24 111 30 3 12,0-13 SM tilnærma intakt N Bildøy 2014 211654* 25 164 75 6 13,0-14 SM skadd N Bildøy 2014 211655* 26 92 7 5 16,0-17 TM skadd N Bildøy 2014 211658* 27 178 6 5 17,0-18 TM skadd N Bildøy 2014 211660* 28 65 7 4 18,0-20 TM skadd N Bildøy 2014 9

Fig 8 Automatisk freda kulturminne på Bildøy og nærområdet. 10

Fig 9 Steinalderlokalitetar på Nordre Bildøy 7. Undersøkinga Registreringa vart utført av arkeologane Robert Stormark, Anders Walborg, Monica Serafinska, Lars-Erik Narmo og Silje Foyn. I tillegg deltok Rannveig Øyen, Ole Fredrik Unhammer og Marius Fugelsnes som hospitantar frå masterstudiet i arkeologi ved UiB. Totalt vart det grave 228 prøvestikk, kor av 37 var funnførande. Prøvestikka vart målt inn med to gps, der nummerrekkja starta på 1 og på 500. Det vart påvist 7 automatisk freda kulturminne innanfor planområdet, alle steinalderlokaliteter. Det vart også registrert to funnstader Funnstad 1 (RS 36) og Funnstad 2 (RS 48). Omkring disse to funnførande stikka vart det grave fleire funntomme prøvestikk. Av nyare tids kulturminne er det dokumentert ein overgrodd steingard og ei rydningsrøys. I tillegg vart det gjort endring i utstrekninga til Lok. 3 som vart registrert i 2010. 11

Fig 10 Prøvestikk 12

Fig 11 Lokalitetar i områdeplan Straumsosen. Dei to lokalitetane lengst sør i områdeplanen vart påvist i 2013 i samband med registrering for planarbeid for Sotrasambandet. 13

Fig 12 Lok 21 og Lok 22 Fig 13 Lok 24, 25, 26 og 28 14

Fig 14 Lok 27 og lok 3 ny avgrensing 15

Fig 15 Funnstad RS 36 16

Fig 16 Funnstad RS 48 Fig 17 Funnstad 2 RS 48 17

7.1 Automatisk freda kulturminne Askeladden id. nr. 141407 - Lokalitet 3 (2010), Nordre Bildøy Steinalderbuplass Fig 18 Lokalitet 3 Skildring av lokaliteten: Lokalitet 3 vart påvist i 2010 ved registrering i samband med områdeplan i arealet SE1, tilstøytande areal til SE2 i vest. Lokaliteten ligg langs kanten av ei stor myr, delen som vart 18

registrert i 2010 ser ut til å vere upåverka av moderne tiltak. Registreringa i 2010 synte at lokalitet 3 svært sannsynleg hadde ei større utstrekning ut av dåverande planområde i nord. Nord for lokaliteten ligg ei hyttetomt. Arealet rundt hytta er noko opparbeida, slik at stratigrafien synest å vere noko forstyrra i denne delen. I 2014 er det påvist to positive stikk inne ved hytta, lokalitet 3 har dermed fått ny avgrensing basert på dei nye opplysningane i 2014. Lokaliteten er definert av totalt 7 positive prøvestikk (5 i 2010, 2 i 2014), og har ei samla utstrekning på om lag 582 kvm. Funn, stratigrafi og datering Det vart påvist 136 funn frå 5 positive prøvestikk i 2010. I 2014 er det funne ytterlegare tre avslag. I RFØ1 er det funne eitt avslag i jaspis og eitt avslag i rhyolitt frå BL1. I SØF1 er det funne eitt flintavslag i BL 2. Den samla funnmengda på lokaliteten er 139 funn. Det er tydeleg at lokaliteten er intakt sør for eigedomsgrensa til hytta, og at den nordlege delen av lokaliteten som ligg inne på hyttetomta synest å vere meir forstyrra. Desse prøvestikka hadde òg få funn. Funndistribusjonen indikerer at det er ein funnkonsentrasjon ved prøvestikket HH14, dette stikket skil seg ut med 96 funn, dei øvrige stikka på lokaliteten har 1, 2, 2, 5, 8 og 9 funn. For skildring av prøvestikk i 2010 viser vi til Kulturhistoriske registreringar, områdeplan Nordre Bildøy, rapport 66, 2010. Fig 19 Prøvestikk, nordleg avgrensing av lok 3 19

Askeladden id. nr. 211651 - Lokalitet 21, Nordre Bildøy - Steinalderbuplass Skildring av lokaliteten: Det var gjort funn i seks av åtte prøvestikk i eit NA-SV orientert langstrakt drag. I SM har dette vore ei hamn mot vestre Tjuvavika i nordvest. Lokaliteten (12-13 m.o.h.) er naturleg avgrensa av nakent berg og vegetasjonsdekka berg i sør og nord. I aust er det oppført gjerde og gangveg. På nedsida av gangvegen vart det ikkje påvist førekomst av lausmassar og det vart derfor ikkje grave prøvestikk her. Lokaliteten ligg i eit søkk i terrenget som er ca. 20 m langt ( NA-SV) og 10 meter bredt og er omkransa av bergknausar. Buplassflata er således godt skjerma mot alle vindretningar, med unntak i NA. Frå øvre del av buplassflata er det god utsikt utover Kyrkjesundet. Vegetasjonen består av lyng og gras med enkelte bjørketre og furutre. Vegetasjonen er tett nærast gjerdet, elles er det spedt. Omkringliggande område på same høgdenivå har ikkje førekomst av lausmassar. Ved havnivå på 12 m.o.h. har lokaliteten vore nær enden av ein tange som ligg mot kryssande sund i nord. Midt på lokaliteten er det ein ca. 0,7 m høg terskel om lag 13,5 m.o.h., der funnkonsentrasjonen er høgare i prøvestikk nedafor, medan det er spreidde funn i nivået over terskelen. Det er oppført ei hytte med veranda nær avgrensinga av lokaliteten mot NV. Hytta står på berg og ser ikkje ut til å ha skadd lokaliteten. Ein vassleidning er synleg langs veggen på hytta og denne synest å vere grave på skrått ut på buplassflata (handgraven grøft). Det er og spor etter ei handgraven dreneringsgrøft langsetter draget mot NV. Det er ca. 70 cm tjukk torv over funnførande lag og dei private tiltaka synest ikkje å ha skadd eller omrota lokaliteten vesentleg. Storleiken på lokaliteten er ca. 20 x 10 m, med eit flatemål på 194 m 2. 20

Fig 20 Lok 21 mot NA Fig 21 Lok 21 21

Fig 22 Lokalitetsskisse lok 21 Prøvestikk Bøttelag Funn Råstoff Merknad LEN 5 3 1 mikroavslag flint 1 vanleg avslag flint brent Sum 2 LEN 6 1 3 mikroavslag flint 1 flekkeliknande avslag flint brent 1 vanleg avslag kvartsitt 2 1 mikroflekke flint 1 vanleg flekke flint midtfragment 2 vanlege avslag flint 1 brent 2 mikroavslag flint 1 mikroavslag kvarts 3 1 mikroavslag flint 2 vanlege avslag flint 1 brent Sum 15 LEN 7 1 1 mikroavslag flint 1 mikroavslag kvarts Sum 2 LEN 8 1 2 vanlege avslag flint 2 2 vanlege avslag bergkrystall 1 vanleg avslag flint brent Sum 5 AW 9 2 2 mikroflekker flint 1 mikroflekke liknande avslag flint? 1 vanleg avslag flint Brent? Sum 4 AW10 2 1 mikroavslag bergkrystall Sum 1 Sum lok 21 = 31 Fig 23 Funnliste lok 21 22

Funn, stratigrafi og datering På lokaliteten er det grus og jordblanda grus under om lag 70 cm tjukk torv. I prøvestikka AW9 og AW10 er det trekolhaldige funnførande lag på 30 og 20 cm dybde. Til saman er det 31 funn frå lokaliteten. Det er tre mikroflekker, medan resten er avslag. Råstoffet er flint, kvart, kvartsitt og bergkrystall. Lokaliteten daterast til seinmesolittikum og/ eller tidlegneolittikum ut frå tidsdiagnostiske funn. Dette samsvarar og med høgde over havet. Fig 24 Prøvestikk lok 21 23

Askeladden id. nr. 211652 Lokalitet 22, Nordre Bildøy - Steinalderbuplass Lokaliteten har funn i 4 av 8 prøvestikk. Lokaliteten ligg 12-14 m.o.h. i eit NA-SV orientert langstrekt drag, avgrensa av lyngvakse berg med unntak i sørvest. I sørvest skrår terrenget gradvis før det skrår bratt ned mot sjøen. Buplassflaten ligg i ei forseinking, avskjerma av bergknausar opptil 2 meter og er grasvakse med enkelte bjørketre og vierbusker. Med eit heva havnivå har det vore hamn i SV. Lokaliteten strekk seg opp til ein furukledd bergknaus i NA. Her er det funn i eit prøvestikk grave i eit område med noko lausmasser, like ved hytta. Elles er det torv på berg og skrint. Bratt skråning ned mot sjøen i NV og SV. I søraust står det ei hytte, oppført på fjell mest sannsynleg. Lokaliteten verkar ikkje til å vere forstyrra av private tiltak. Det er grave negative prøvestikk i SV og i NA. Storleiken på lokalitet er ca. 25 x 10 m, med eit flatemål på 182 m 2. Fig 25 Oversikt lok 22 mot NV. Jordbor står midt på lokaliteten. 24

Funn, stratigrafi og datering Det er 26 funn frå lokaliteten, hovudsakeleg flint, bortsett frå fire avslag i kvarts og kvartsitt, samt pimpstein. Det er truleg små furespor i ein pimpstein, elles er det ikkje slipe- eller furespor på dei andre. Funna ligg i grushaldige lag under 15-21 cm torv. Prøvestikka vart grave ned til leire og berg. Det er fire vassrulla avslag, derav eit med retusj. Høgda over havet indikerer bruk i TM og/eller SM, funn av mikroflekke og pimpstein tyder på at lokaliteten i alle fall har hatt ein bruksperiode i seinmesolittikum. Prøvestikk Bøttelag Funn Råstoff Merknad LEN 10 1 1 mikroflekke flint 1 vanleg avslag flint vassrulla 1 pimpstein 2 9 pimpstein Sum 12 LEN 12 2 3 vanlege avslag flint med cortex 3 mikro avslag flint 1 vassrulla 2 kjernefragment? flint 1 med cortex 1 pimpstein 3 1 vanleg avslag flint Sum 10 LEN 14 1 1 vanleg avslag flint vassrulla 2 1 vanleg avslag flint vassrulla Sum 2 MF 11 1 1 vanleg avslag kvarts 1 vanleg avslag kvartsitt 2 2 mikroavslag kvartsitt 1 kjernefragment? flint Sum 5 Sum lok 22 = 26 Fig 26 Funnliste lok 22 Fig 27 Prøvestikk lok 22 25

Fig. 28 Lokalitetskisse lok 22

Fig 29 Lok. 22 27

Askeladden id. nr. 211653 - Lokalitet 24, Nordre Bildøy - Steinalderbuplass Skildring av lokaliteten: Lokaliteten er definert av 3 positive prøvestikk. Funna er gjort 12-15 m.o.h. på ein tørr og flat høgderygg som skrår nedover i S, N og A. I vest er det ein bergknaus, og like bak er det gjerde og gangveg. Ein del store jordfaste stein ligg på flata og i utkanten. Lokaliteten er grasvakse med mose og enkelte bjørketre. Terrenget er relativt åpent. Flata skrånar ned mot ein opparbeida hage med blomster og busker i SA og mot ein flate med mykje stor stein. Den sistnemnde flata var ikkje aktuell for prøvestikk då det ikkje var førekomst av lausmasser der. Det er grave prøvestikk i blomsterhagen SA for lokaliteten, men dei er funntomme. Prøvestikka her var veldig djupe med mykje stein og organisk myrlag. I hagen går det ein elektrisk leidning, to grøfter og ein turrlagt bekk, derav var det ikkje aktuelt å grave meir i dette området. Lokaliteten er avgrensa med funntomme prøvestikk mot nord, sør og aust. Storleiken på lokaliteten er ca. 14 x 8 m, med eit flatemål på 111 m 2. Funn, stratigrafi og datering Totalt er det 30 funn, i flint, kvarts, kvartsitt og bergkrystall. Funnmateriale og høgde over havet tyder på at lokaliteten er frå seinmesolitikum. Prøvestikk OFU 4 skil seg ut med høgast konsentrasjon av funn. Prøvestikket er grave ganske sentralt på flata og vart heile 80 cm djupt, med funn heilt ned i siste bøttelag. Dette kan tyde på gjentekne opphald på lokaliteten. Dei funnførande laga i OFU 4 består av grushaldig sand og silt. Elles på flata var det lite førekomst av lausmassar. 28

Fig 30 Lok 24 mot ASA. Spade står i OFU 4 og jordborr står i OFU 5 og MS 15. Prøvestikk BL Funn Råstoff Merknad MS 15 1 1 mikroavslag flint Vassrulla? Sum 1 OFU 4 1 1 vanleg avslag flint 3 1 flekkeliknande avslag? kvarts 1 vanleg avslag kvarts 3 vanlege avslag kvartsitt 1 vanleg avslag Flint 1 mikroflekke liknande avslag flint 1 mikrostikkel? flint 4 4 vanlege avslag Flint 1 mikroavslag flint 1 mikroflekke liknanade avslag flint 5 3 vanlege avslag flint 1 mikroavslag flint vassrulla 1 vanleg avslag kvarts 1 mikroavslag kvarts 7 1 vanleg avslag bergkrystall 1 vanleg avslag kvartsitt Sum 23 OFU 5 1 2 mikroavslag kvartsitt 2 2 mikroavslag flint 1 vanleg avslag flint 1 mikroavslag kvarts Sum 6 Sum lok 24 = 30 Fig 31 Funnliste Lok. 24 29

Fig 32 Lok 24 30

Fig 33 Planskisse lok 24 31

Fig 34 Prøvestikk lok 24 32

Askeladden id. nr. 211654 - Lokalitet 25, Nordre Bildøy- Steinalderbuplass Lok. 25 Fig 35 Lokalitet 25 markert med pil. Sett mot nordvest. Skildring av lokaliteten Lokaliteten er definert av 6 positive prøvestikk av totalt 12. Lokaliteten ligg 14-15 m.o.h. på ei turr og flat høgde som skrår ned i aust og sør. Buplassen ligg på kvar side av gangvegen mellom eigedomane 34/80 og 34/117 som begge er inngjerda. I aust er det naturtomt med lyng og busker, medan det i vest er opparbeida hage med grasplen. Her er det delvis skrint med torv på berg. I sør er lokaliteten avgrensa av ein lyngvakse bergknaus og berg som skrånar i sør. I aust skrår terrenget bratt ned mot ei hytte. I vest er lokaliteten avgrensa av negative prøvestikk og berg. I sør går ein gangveg på berg i vestleg retning. Storleiken på lokaliteten er ca. 15 x 12 m, med eit flatemål på 164 m 2. 33

Fig 36 Lok 25 mot N. Fig 37 Lok 25 til venstre for gangveg. Sett mot aust. Funn, stratigrafi og datering Totalt er det 75 funn frå lokaliteten. Ingen av dei er tidsdiagnostiske. Det dreier seg om avslag i flint, kvarts og kvartsitt. Lokaliteten kan ha vore nytta i TM og SM. Ved eit heva havnivå i seinmesolittisk tid har buplassen vore utpå eit nes med hamneforhold i nord og sør. I sør har det vore ei lun vik. Stratigrafien varierer i prøvestikka. I prøvestikket SØF 30 er det påvist tre trekolhaldige lag, lag 2 like under torva (mest sannsynleg avsviing), lag 3 i midten av profilen og lag 5 i botn. Lag 5 skil seg ut med mykje trekol med større trekolbitar. Store stein i prøvestikket gjorde at det ikkje vart grave til botn, så laget fortsett noko djupare. Lag 5 kan representere ein eldstad, men dette er vanskeleg å påvise sikkert i prøvestikk. Lag 2 i SØF 31 inneheldt og spreidde trekolbitar, men ikkje så mykje som i SØF 30. 34

Prøvestikk Bøttelag Funn Råstoff Merknad RS 26 1 2 vanlege avslag Kvartsitt, kvarts 1 vanleg avslag flint 2 1 vanleg avslag kvarts Sum 4 RS 27 1 3 avslag (?) kvarts 2 6 avslag kvarts Sum 9 RS 28 1 1 vanleg avslag kvarts 2 mikroavslag kvarts, kvartsitt Sum 3 SØF 30 1 1 mikroflekke liknande flint avslag 2 2 vanlege avslag kvarts 3 1 mogleg kjerne (?) Kvarts 2 vanleg avslag Kvarts, flint 3 mikroavslag 1 kvarts, 2 flint 1 makroavslag Grå kvarts Slipespor? Sum 10 SØF 31 1 3 vanlege avslag Kvarts 1 mikroavslag flint 2 1 vanleg avslag flint 7 vanlege avslag kvarts 1 mikroavslag kvarts 3 2 avslag Flint 3 avslag kvarts 2 mikroavslag Kvarts Sum 20 SØF 32 1 7 avslag Flint 1 kjerne (?) Kvartsitt 6 avslag Kvarts, kvartsitt 5 mikroavslag Kvartsitt, 1 bergkrystall 2 5 avslag Flint 4 avslag Kvarts, kvartsitt 3 1 mikroavslag Flint Sum 29 Sum lok 25 = 75 Fig 38 Funnliste lok 25 35

Fig 39 Prøvestikk lok 25 36

Fig 40 Lok 25 37

Fig 41 Lokalitetsskisse lok 25 38

Askeladden id. nr. 211655 - Lokalitet 26, Nordre Bildøy Steinalderbuplass Skildring av lokaliteten Det vart gjort funn i 5 av 11 prøvestikk. Lokaliteten ligg på 16-17 m.o.h. i aust-vest orientert, svakt skrånande helling, avgrensa av ein graskledd bergrygg i nord og ein bergvegg i sør. Lokaliteten ligg i ein hage med grasplen, buskar og tre. I aust er lokaliteten avgrensa av gangveg. Om lag ti meter NA for lokaliteten, på andre sida av gangvegen ligg lok. 24. Lokaliteten er avgrensa av funntomme prøvestikk i vest, nord og sør. Storleiken på lokalitet er ca. 11 x 9 m, med eit flatemål på 92 m 2. Fig 42 Lok 26 mot N. Spade står i MS 23 og MF 1 Funn, stratigrafi og datering Til saman er det 7 funn frå lokaliteten. Det er ein flekkekniv og ein einegga spiss, medan resten er avslag. Råstoffet er flint og kvarts. Ut frå høgda over havet kan lokaliteten daterast til tidligmesolittikum, eller seinmesolittikum. Flekkekniv og einegga spiss tyder på ei datering til tidligmesolittikum. På lokaliteten er det sand og siltige lag, noko humushaldig og steinete. Torvdekke er om lag 20 cm. Stratigrafien verkar noko forstyrra. Grunneigar fortalde at dei tidlegare har grave i jorda her nokre stader, men omfanget av dette er uvisst. 39

Prøvestikk Bøttelag Funn Råstoff Merknad MF 1 1 2 avslag Flint Sum 2 MF 2 2 1 avslag Flint Sum 1 MS23 3 1 avslag Flint Sum 1 SØF 36 3 1 avslag Kvarts Sum 1 OFU 9 3 1 flekkekniv Flint Bruksspor 5 1 enegget spiss Flint Retusj/knekt Sum 2 Sum lok 26 = 7 Fig 43 Funnliste lok 26 Fig 44 Prøvestikk lok 26 40

Fig 45 Kart lok 26 41

Fig 46 Lokalitetsskisse lok 26 42

Askeladden id. nr. 211658 - Lokalitet 27, Nordre Bildøy- steinalderbuplass Skildring av lokaliteten: Lokaliteten er definert av fem funnførande prøvestikk av totalt 15 prøvestikk. Lokaliteten er påvist aust for Austra Tjuvavika, på ei hyttetomt med grasplen og granskog. Funna er gjort 16-17 m.o.h. i eit svakt skrånande terreng på oppsida av ei hytte. Lokaliteten ligg i ly av ein bergvegg i vest og skråning i sør. I granskogen aust for lokaliteten er det tett med røter og ein god del stein og berg under torva. Det er grave negative prøvestikk i alle himmelretningar. Det er og grave prøvestikk på nabotomta i aust, men ingen av dei var funnførande. Grasplenen verkar til å vere delvis forstyrra av nyare inngrep. Blant anna vart det påvist nedgrave søppel i eit prøvestikk, samt at nokre av funna ligg like under torva noko som kan tyde på at massar har vore flytta på. Storleiken på lokalitet er ca. 24 x 8 m, med eit flatemål på 178 m 2. Fig 47 Lokalitet 27 er påvist på plen og i skog ovanfor hytta. Bilete mot søraust. 43

Fig 48 Lok 27 mot S (spade i RFØ4). Fig 49 Lok 27 44

Funn, stratigrafi og datering Det er totalt funne 6 artefaktar på lokaliteten, blant anna ein kniv og eit mogleg prosjektil av flint. Funnmaterialet er flint bortsett frå eitt avslag i jaspis. Høgda over havet tyder på at lokaliteten har vore brukt i TM. Funna ligg i BL 2 i sand- og silthaldige lag med stein. Det er spesielt mykje stein i prøvestikka på grasplenen. Fig 50 Prøvestikk lok 27 Prøvestikk Bøttelag Funn Råstoff Merknad RFØ 4 2 1 kniv flint Med cortex 1 avslag flint Sum 2 MS40 2 1 avslag flint Sum 1 MS42 2 1 prosjektil flint Sum 1 SØF 11 2 1 avslag flint Sum 1 SØF 48 2 1 avslag jaspis Sum 1 Sum lok 26 = 6 Fig 51 Funnliste lok 27 45

Fig 52 Lokalitetsskisse lok 27 46

Askeladden id. nr. 211660 - Lokalitet 28, Nordre Bildøy- steinalderbuplass Skildring av lokaliteten: Lokaliteten er påvist innanfor ei hyttetomt sør i planområdet, 18-19 m.o.h. Det er funn i fire av sju prøvestikk. Funna er gjort i prøvestikk på grasplen og i naturtomt med tre og buskar. Lokaliteten ligg på ei turr flate som ligg i ly av ei bergknaus som avgrensar lokaliteten i nord og vest. Lokaliteten er elles avgrensa av negative prøvestikk. I aust er det stein/berg under torva. I nord er det anlagt gangveg. Det vart grave eitt prøvestikk i skråninga aust for gangvegen, dette var negativt. Ein brønn er anlagt i grasplenen midt på lokaliteten. Funn, stratigrafi og datering Det vart totalt funne 7 artefaktar på lokaliteten. Det ikkje tidsdiagnostiske trekk ved funna, men høgda over havet gjer ei datering til TM. Utanom to avslag i kvarts er råstoffet flint. Med eit heva havnivå i TM har lokaliteten vore utpå ein tange, i sydspissen av øya, mellom to kryssande sund. Det har og vore ei god hamn i søraust. Storleiken på lokalitet er ca. 10 x 9 m, og har eit flatemål på 65 m 2. Fig 53 Lok 28 sett mot sørvest. Spade i MF 7. 47

Fig 54 Lok 28 er påvist i enden av grasplenen. Bilete mot nordaust. Prøvestikk Bøttelag Funn Råstoff Merknad MF 7 2 1 avslag flint MS 28 1 1 avslag Flint 1 mikroavslag Flint SØF 42 1 1 mikroavslag Kvartsitt SØF 43 2 1 avslag Flint Vassrulla og brent? 1 avslag Kvarts SØF 46 2 1 avslag Flint SUM = 7 Fig 55 Funnliste lok 28 48

Fig 56 Lok 28 49

Fig 57 Lokalitetsskisse lok 28 50

7.2 Nyare tids kulturminne Av nyare tids kulturminne vart det funne ein steingard og ei rydningsrøys. Begge kulturminna er attgrodd av mose. Fig 58 Kart over nyare tids kulturminne 51

Fig 59 Steingard Fig 60 Rydningsrøys 52

8. Tolking Registreringa på Nordre Bildøy i 2014 resulterte i 7 nye automatisk freda kulturminne, alle steinalderbuplassar. Sjølv om funna hovudsakleg består av avfallsmateriale frå reiskapsproduksjon, er det fleire diagnostiske funn som kan vere med å tidsbestemme lokalitetane. Alle lokalitetane kan daterast til eldre steinalder basert på funnmateriale og høgd over havet. Fire av lokalitetane vert rekna til seinmesolitikum medan dei 3 siste vert datert til tidlegmesolitikum. Nokre av buplassane har truleg også hatt aktivitet som strekk seg over fleire periodar. Det er ikkje store mengda funn på nokre av lokalitetane, men klart fleire funn på dei som vert datert til SM. Fleire av lokalitetane er også skadd som resultat av dei moderne inngrepa som har føregått i samband med utbygginga av hyttefeltet. Alle dei tre TMlokalitetane og ein av SM-lokalitetane vert rekna som skadd, medan dei resterande vert rekna som intakt eller tilnærma intakt. Lokalitetane ligg på relativt lune stader og heile området kring Bildøy ville ha hatt gode forhold for fangst og fiske gjennom heile eldre og yngre steinalder. id lok areal funn pos ps moh datering tilstand 211651* 21 194 30 6 12,0-13 SM tilnærma intakt 211652* 22 182 26 4 13,0-14 SM intakt 211653* 24 111 30 3 12,0-13 SM tilnærma intakt 211654* 25 164 75 6 13,0-14 SM skadd 211655* 26 92 7 5 16,0-17 TM skadd 211658* 27 178 6 5 17,0-18 TM skadd 211660* 28 65 7 4 18,0-20 TM skadd 9. Konklusjon Det vart ved den arkeologiske registreringa på Bildøy gnr. 34 bnr. 6 m. fl. i Fjell kommune gjort funn som kjem inn under kulturminnelova 4. Det vart påvist sju hittil ikkje kjende automatisk freda kulturminne, sju buplassar frå eldre steinalder med Askeladden id.: 211651, 211652, 211653, 211654, 211655, 211658, 211660. 53

Litteratur Askeladden.ra.no Kulturhistoriske registreringar, områdeplan Nordre Bildøy. Rapport 66, 2010. Hordaland fylkeskommune. Kulturhistoriske registreringar, kommunedelplan 2009-2021 Bildøy. Rapport 57, 2012. Hordaland fylkeskommune. Kulturhistoriske registreringar i samband med reguleringsplan for rv 555 Sotrasambandet Sotra-Bergen. Rapport 61, 2013. Hordaland fylkeskommune. Lohne, Ø. 2006: SeaCurve_vl Teoretisk berekning av strandforskyvningskurver i Hordaland frå UTM koordinater (excel-ark) Rommundset, A. 2005: Strandforskyvning og isavsmelting i midtre Hardanger. Masteroppgåve, Geologisk institutt, Universitetet i Bergen. Vasskog, K. 2006: Holosen strandforskyving på sørlige Bømlo. Masteroppgåve, Geologisk institutt, Universitetet i Bergen. 54

141407 - Bildøy lok 3 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse Lokaliteten ligg på austsida av eit større myrområde inne på øya, tett opp mot grensa for hyttefeltet som strekk seg langs sjøsida i aust. Lokaliteten ligg mellom 15 og 20 moh. i ei lyng- og einevakse skråning, som stig opp mot ein ruvande, N-S orientert bergrygg. Lokaliteten avgrensast av negative prøvestikk i S, V og Ø. Utstrekninga er estimert til 470 kvm, lokaliteten kan strekke seg lenger inn på hyttetomta mot N. Funn: 136 funn frå 5 positive prøvestikk. Nokre av funna indikerer aktivitet i seinmesolitikum, men den varierte høgda over havet muleggjer også eldre fasar. Råstoffsamansetninga er: Flint, kvarts, bergart og jaspis. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 4 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 113 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: BILDØEN Bruksnavn: ÅRHAUGEN Bruksnavn: FJELLTUN Eier BILDØY JAN KÅRE VALEN ROGER OVE BAARDSEN EINAR SEVERIN Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 141407-1 Aktivitetsområde Arkeologisk minne Automatisk fredet 01.01.1900 Steinalder Side 1 av 2

Om lokalitet Detaljtype Tekst Kilder (litteratur m.m.) Kulturhistoriske registreringar. Områdeplan Nordre Bildøy, Fjell k. Hordaland fylkeskommune. Rapport 66, 2010. Hendelser Hendelsestype Beskrivelse Registrert av Registrert Basisregistrering Kontrollert av:heidi Handeland Ukjent 20.10.2010 Dokumentasjon Referansetype Beskrivelse Opprettet av Opprettet dato.pdf arkeologisk registreringsrapport 2010 Rapport 66-2010 Områdeplan Bildøy, Fjell_revidert 19 aug 2011.pdf 08.10.2013 Oppretting og ansvar Registrert: Heidi Handeland - 20.10.2010 Inntastet: Kjersti Vevatne - 19.01.2011 Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Side 2 av 2

211651 - Bildøy Lok. 21 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse Det var gjort funn i seks av åtte prøvestikk i eit NA-SV orientert langstrakt daldrag med ei hamn mot vestre Tjuvavika i nordvest. Lokaliteten ligg 12-13 m.o.h. og er naturleg avgrensa av nakent berg og vegetasjonsdekka berg i sør og nord. Dalsøkket er ca. 20 m langt ( NA-SV) og 10 meter bredt og er omgitt av bergknausar. Buplassflata er således godt skjerma mot alle vindretningar, med unntak i NA. Frå øvre del av buplassflata er det god utsikt utover Kyrkjesundet. Ved havnivå på 12 m.o.h. har lokaliteten vore nær enden av ein tange som ligg mot kryssande sund i nord. Midt på lokaliteten er det ein ca. 0,7 m høg forhøgning/terskel om lag 13,5 m.o.h., der funnkonsentrasjonen er høgare i prøvestikk nedafor, medan det er spreidde funn i nivået over terskelen. Til saman er det 30 funn frå lokaliteten. Det er tre mikroflekker, medan resten er avslag. Råstoffet er flint, kvart, kvartsitt og bergkrystall. Lokaliteten daterast til seinmesolittikum ut frå tidsdiagnostiske funn. Dette samsvarer og med høgde over havet. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 199 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: ÅRHAUGEN Bruksnavn: BORGTUN Eier VALEN ROGER OVE BRANNAN LEIF OTTAR Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 211651-1 Bildøy Lok. 21 Arkeologisk minne Automatisk fredet 25.02.2015 Eldre steinalder Side 1 av 2

Hendelser Dokumentasjon Oppretting og ansvar Registrert: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Inntastet: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Side 2 av 2

211652 - Bildøy Lok. 22 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse. Lokaliteten ligg 13-14 m.o.h. i eit NA-SV orientert langstrakt drag, avgrensa av lyngvakse berg med unntak i sørvest. I sørvest skrår terrenget gradvis før det skrår bratt ned mot sjøen. Buplassflaten ligg i ein forseinking, avskjerma av bergknausar opptil 2 meter. Daldraget er grasvakse med enkelte bjørketre og vierbusker. Med eit heva havnivå har det vore hamn i SV. Lokaliteten strekk seg opp til ein furukledd bergknaus i NA. Her er det funn i eit prøvestikk som er grave i eit område med noko lausmasser. Elles er det torv på berg og skrint. Bratt skråning ned mot sjøen i NV og SV. Lokaliteten har funn i fire av syv prøvestikk. Det er 26 funn frå lokaliteten, hovudsakeleg flint, bortsett frå fire avslag i kvarts og kvartsitt og pimpstein. Det er truleg små furespor i ein pimpstein, elles er det ikkje slipe- eller furespor på dei andre. Funna ligg i grushaldige lag under 15-21 cm torv. Prøvestikka vart grave ned til leire og berg. Det er fire vassrulla avslag, derav eit med retusj. Kan tyde på ein MN fase? Høgda over havet og funn av mikroflekke og pimpstein tyder på at lokaliteten er frå seinmesolittikum. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 199 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: ÅRHAUGEN Bruksnavn: BORGTUN Eier VALEN ROGER OVE BRANNAN LEIF OTTAR Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 211652-1 Bildøy Lok. 22 Arkeologisk minne Automatisk fredet 25.02.2015 Eldre steinalder Side 1 av 2

Hendelser Dokumentasjon Oppretting og ansvar Registrert: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Inntastet: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Side 2 av 2

211653 - Bildøy Lok. 24 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse Funna er gjort 12-13 m.o.h. på ein tørr og flat høgderygg som skrår nedover i S, N og A. I vest er det ein bergknaus, og like bak er det gjerde og tursti. Ein del store jordfaste stein ligg på flaten og i utkanten. Lokaliteten er grasvakse med mose og enkelte bjørketre. Terrenget er relativt åpent. Flaten skråner ned mot ein blomstehage i SA og mot ein flate med mykje stor stein. Den sistnemnde flaten var ikkje aktuell for prøvestikk då det ikkje var førekomst av lausmasser der. Totalt er det 30 funn, i flint, kvarts, kvartsitt og bergkrystall, fordelt på tre prøvestikk. Prøvestikk OFU 4 skil seg ut med høgast konsentrasjon av funn. Prøvestikket er grave ganske sentralt på flata og vart heile 80 cm djupt, med funn heilt ned i siste bøttelag. Dette tyder på gjentekne opphald på lokaliteten. Her er det ei lomme med lausmasser, då det elles på flata var lite førekomst av lausmasser. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 72 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 82 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 96 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: ÅRHAUGEN Bruksnavn: KNATTEN Bruksnavn: NIDARHEIM Bruksnavn: KNATTEN II Eier VALEN ROGER OVE LYNGVÆR ELI FLAGE BJØRN MOBERG LYNGVÆR ELI Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 211653-1 Bildøy Lok. 24 Arkeologisk minne Automatisk fredet 25.02.2015 Eldre steinalder Side 1 av 2

Hendelser Dokumentasjon Oppretting og ansvar Registrert: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Inntastet: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Side 2 av 2

211654 - Bildøy Lok. 25 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse Lokaliteten er definert av seks positive prøvestikk, av totalt åtte. Lokaliteten ligg 13-14 m.o.h. på ein turr og flat høgde som skrår ned i vest og sør. Ved eit heva havnivå i seinmesolittisk tid har buplassen vore utpå ein tange med hamneforhold i nord og sør. I sør har det vore ei lun vik. I sør er lokaliteten avgrensa av ein lyngvakse bergknaus og berg som skrånar i sør, i vest skrår terrenget bratt ned mot ei hytte. I aust er lokaliteten avgrensa av negative prøvestikk. I sør går ein gangvegen på berg i vestleg retning. Ei gangveg går gjennom lokaliteten mot nord. Buplassen ligg på kvar side av gangvegen på eigedomane 34/80 og 34/117 som begge er inngjerda. I vest er det naturtomt med lyng og einerbusker, medan det i aust er opparbeida hage med grasplen. Her er det delvis skrint med torv på berg.storleiken på lokalitet er ca. 15 x 12 m, og har eit flatemål på 164 m2. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 80 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 95 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 116 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 117 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: ÅRHAUGEN Bruksnavn: LYNGTUN Bruksnavn: FREDLY III Bruksnavn: HEIMLY II Bruksnavn: HEIMLY III Eier VALEN ROGER OVE ØYBOST GEIR OVE HARKESTAD GRETHE KRISTIANSEN JARL TORSTEIN KRISTIANSEN JARL TORSTEIN Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Side 1 av 2

Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 211654-1 Bildøy Lok. 25 Arkeologisk minne Automatisk fredet 25.02.2015 Eldre steinalder Om lokalitet Detaljtype Funnreferanse Tekst Totalt er det 75 funn frå lokaliteten. Ingen av dei er tidsdiagnostiske. Det dreier seg om avslag i flint, kvarts og kvartsitt. Lokaliteten kan ha vore nytta i TM og SM. Basert på høgda over havet og råstoffsamansetninga indikera det ei bruksperiode i SM. Stratigrafien variera i prøvestikka. I PS 30 er det påvist tre trekolhaldige lag, lag 2 like under torva (mest sannsynleg avsviing) lag 3 i midten av profilen og lag 5 i botn. Lag 5 skil seg ut med mykje trekol med større trekolbitar, en må derfor anta at det er eit kulturlag. Store stein i prøvestikket gjorde at det ikkje vart grave til botn, så laget fortsett noko djupare. Hendelser Dokumentasjon Oppretting og ansvar Registrert: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Inntastet: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Side 2 av 2

211655 - Bildøy Lok. 26 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse Det var gjort funn i fem av tolv prøvestikk. Lokaliteten ligg på 16-17 m.o.h. i aust-vest orientert, svakt skrånande helling, avgrensa av ein bergrygg i nord og ein bergvegg i sør. Det var ikkje mogleg å avgrense mot aust, der stien går og delar av lokaliteten vart truleg øydelagd da stien vart anlangt. Om lag ti meter aust for lokaliteten, på andre sida av stien ligg lok. 24. Mot vest er lokaliteten avgrensa av to funntomme prøvestikk. Lokaliteten ligg i ein hage med grasplen, buskar og tre.storleiken på lokalitet er ca. 11 x 9 m, og har eit flatemål på 92 m2. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 82 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 136 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: ÅRHAUGEN Bruksnavn: NIDARHEIM Bruksnavn: SKANSEN Eier VALEN ROGER OVE FLAGE BJØRN MOBERG STORHEIM LIV JORUNN Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 211655-1 Bildøy Lok. 26 Arkeologisk minne Automatisk fredet 25.02.2015 Eldre steinalder Side 1 av 2

Om lokalitet Detaljtype Funnreferanse Tekst Til saman er det 7 funn frå lokaliteten. Det er ein flekkekniv og ein einegga spiss, medan resten er avslag. Råstoffet er flint og kvarts. Ut frå høgda over havet kan lokaliteten dateres til tidligmesolittikum, eller seinmesolittikum. Tidsdiagnostiske funn tyder på ein datering til tidligmesolittikum. På lokaliteten er det sand og silt under eit om lag 20 cm tjukt lag av torv. Stratigrafien verkar forstyrra. Hendelser Dokumentasjon Oppretting og ansvar Registrert: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Inntastet: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Side 2 av 2

211658 - Bildøy Lok. 27 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse Lokaliteten er definert av fem funnførande prøvestikk, av totalt 15. Lokaliteten ligg 17-18 m.o.h. aust for Austra Tjuvavika, på ein hyttetomt med grasplen og granskog. Lokaliteten ligg på oppsida av hytta i eit svakt skrånande terreng. Lokaliteten ligg i ly av ein bergvegg i vest og skråning i sør. I granskogen sør for lokaliteten er det tett med røter og ein god del stein og berg under torva. Det er grave negative prøvestikk i alle himmelretningar. Det er og grave prøvestikk på nabotomten i aust, men ingen av dei var funnførande. Grasplenen verkar til å vere delvis forstyrra av nyare inngrep. Blant anna vart det påvist nedgrave søppel i eit prøvestikk, samt at nokre av funna ligg like under torva noko som tyder på at masser har vore flytta på. Storleiken på lokalitet er ca. 24 x 8 m, og har eit flatemål på 178 m2. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: ÅRHAUGEN Eier VALEN ROGER OVE Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 211658-1 Bildøy Lok. 27 Arkeologisk minne Automatisk fredet 25.02.2015 Eldre steinalder Om lokalitet Detaljtype Funnreferanse Tekst Det er funne ein kniv i flint og eit mogleg prosjektil. Lokaliteten kan både vere frå TM og SM. Dersom det er ein strandbunden lokalitet tyder høgda over havet på at den kan vere frå TM. Då funnmaterialet er dominert av flint (utenom eit avslag i jaspis) indikera det ein bruksfase i TM. Funna ligg i BL 2 i sand- og silthaldige lag med stein. Spesielt mykje stein i prøvestikka på grasplenen. Side 1 av 2

Hendelser Dokumentasjon Oppretting og ansvar Registrert: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Inntastet: Anders Strandheim Wahlborg - 25.02.2015 Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Side 2 av 2

211660 - Bildøy Lok. 28 Hentet fra Askeladden: 30.03.2015 Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Fjell Gårdsnavn: Beskrivelse Lokaliteten er påvist innafor ei hyttetomt sør i planområdet, på 19-20 m.o.h. Det er funn i fire av sju prøvestikk. Med eit heva havnivå i TM har lokaliteten vore utpå ein tange, i sydspissen av øya, mellom to kryssande sund. Funna er gjort i prøvestikk på grasplen og i naturtomt med tre og busker. Lokaliteten ligg på ein turr flate som ligg i ly av bergknaus i nord og aust. Med eit heva havnivå har det vore hamn i vest. Lokaliteten er avgrensa av negative prøvestikk og av berg i nord og vest. I aust er det stein/berg under torva. I nord er det anlagt gangveg. Det vart greve eit prøvestikk i skråninga aust for gangvegen, men det var negativt. Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Art: Bosetning-aktivitetsområde Opprinnelig funksjon: Bolig, bosetning Nåværende funksjon: - Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 6 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 124 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Kommune: Fjell Gnr: 34 Bnr: 125 Festenr: 0 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: ÅRHAUGEN Bruksnavn: LIA Bruksnavn: SOLTUN Eier VALEN ROGER OVE HAGA INGVALD SELMER OLSEN ROAR HOLTHE Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Datering 211660-1 Bildøy Lok. 28 Arkeologisk minne Automatisk fredet 25.02.2015 Eldre steinalder Side 1 av 2