Møte i Hovudutval for samferdsle den

Transkript

1 Side 1 av 1 Samferdsleavdelinga Medlemane Fylkesrådmannen Regionvegsjefen Sakshandsamar: Oddveig Hove E-post: Oddveig.Hove@sfj.no Tlf.: Vår ref. Sak nr.: 14/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /14 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Møte i Hovudutval for samferdsle den Det vert med dette kalla inn til ekstramøte i hovudutvalet. Dato: 8. desember 2014 Tidspunkt: Kl 12:30 Stad: Møterom Jølstra, 3. etg., Fylkeshuset Medlemar som ikkje kan møte må melde frå til Oddveig Hove snarast, tlf / eller e-post oddveig.hove@sfj.no. Med helsing Velaug Veum fylkesdirektør Oddveig Hove førstekonsulent Brevet er elektronisk godkjent og er utan underskrift Kopi til: Varamedlemane Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

2 MØTEBOK Organ Møtestad Hovudutval for samferdsle Jølstra, Fylkeshuset Møtedato Kl. Kl 12:30 13: 30 Faste medlemer til stades: Arnstein Menes Sp Anders Ryssdal Sp Bjørg Bergheim Sp Helen Hjertaas Ap Odd Atle Stegegjerdet Ap Ole Gunnar Krakhellen H Frank Willy Djuvik Frp Norunn Lunde Furnes Krf Forfall til møtet: Olin Johanne Henden H Varamedlemer til stades: Til stades med møte- og talerett: Sekretariat for møtet: Bjørn Nordberg H Velaug Veum Oddveig Hove Ingen merknader til innkalling og sakliste.

3 Møtebok Hovudutval for samferdsle SAK 63/14 Nasjonal transportplan , analyse av lufthamnstrukturen Frå fylkesrådmannen låg det føre slik tilråding til vedtak: Fylkesrådmannen rår hovudutval for samferdsel til å gje slik tilråding: Hovudutvalet rår fylkesutvalet til å gje slik tilråding: Fylkesutvalet rår fylkestinget til å gjere slikt vedtak: 1. Det har skjedd store endringar på riksvegnettet i Sogn og Fjordane dei siste åra. Dette har betra reisetida både internt i fylket og til/frå fylket. Riksvegnettet er likevel ikkje godt nok utbetra til at det kan nyttast som argumentasjon for nedlegging av ein eller fleire flyplassar i Sogn og Fjordane, utan at det medfører store ulemper for dei reisande/brukarane av flyplassane. 2. Ei nedlegging av 1 eller 2 lufthamner i Sogn og Fjordane vil føre til store ulemper for kommunar, næringsliv og regionale statsetatar gjennom lengre reisetid og mindre moglegheiter for å oppretthalde aktiviteten sin i Sogn og Fjordane. Fylkestinget i Sogn og Fjordane meiner at det ikkje er grunnlag for å gjere endringar i strukturen på kortbanenettet, og krev difor at denne vert oppretthalden som i dag. 3. I kartleggingsarbeidet frå flyplasskommunane er det peika på fleire faktafeil i Avinor sitt analysegrunnlag. Fylkestinget ser det som svært uheldig om Avinor si tilråding til ny lufthamnstruktur er basert på eit feilaktig faktagrunnlag og ber Avinor om å rette opp faktafeil i grunnlagsmaterialet sitt. Endringsframlegg: Senterpartiet og Arbeidarpartiet sette fram slikt framlegg: 1 Det har skjedd endringar på riksvegnettet i Sogn og Fjordane. Riksvegnettet og fylkesvegnettet er langt i frå godt nok utbetra til at det kan nyttast som argumentasjon for nedlegging av ein eller fleire flyplassar i Sogn og Fjordane, utan at det medfører store ulemper for dei reisande/brukarane av flyplassane. 2 Ei nedlegging av 1 eller 2 lufthamner i Sogn og Fjordane vil føre til avgjerande store ulemper for næringslivet, kommunar og regionale statsetatar gjennom lengre reisetid og mindre moglegheiter for å oppretthalde aktiviteten sin i Sogn og Fjordane. Fylkestinget i Sogn og Fjordane meiner at det ikkje er grunnlag for å gjere endringar i strukturen på kortbanenettet, og krev difor at denne vert oppretthalden som i dag. Næringslivet er heilt avhengig av flyplassane for å vere lokaliserte i fylket. Kontakt med marknad og samarbeidspartar er avgjerande for aktiviteten. Flyplassane er ein viktig del av drifta, og er ein forutsetning for å redusere konkurranseulempene. 3 I kartleggingsarbeidet frå flyplasskommunane er det påpeikt feil/svakheiter i datagrunnlaget i Avinor sitt analysegrunnlag. Dette gjeld mellom anna reisetid, influensområde og data frå reisevaneundersøkinga. Fylkestinget ser det som svært uheldig om Avinor si tilråding til ny lufthamnstruktur vert basert på eit feilaktig faktagrunnlag og ber Avinor om å rette opp feil i grunnlagsmaterialet sitt. Framstegspartiet sette fram slikt framlegg: 1 Det har skjedd store endringar på riksvegnettet i Sogn og Fjordane dei siste åra. Dette har betra reisetida både internt i fylket og til/frå fylket. Riksvegnettet er likevel ikkje godt nok utbetra til at det kan nyttast som argumentasjon for nedlegging av ein eller fleire flyplassar i Sogn og Fjordane, utan at det medfører store ulemper for dei reisande/brukarane av flyplassane. Side 2 av 3

4 Møtebok Hovudutval for samferdsle Ei nedlegging av 1 eller 2 lufthamner i Sogn og Fjordane vil kunne føre til store ulemper for kommunar, næringsliv og regionale statsetatar gjennom lengre reisetid og mindre moglegheiter for å oppretthalde aktiviteten sin i Sogn og Fjordane. Fylkestinget ber om at slike element vert tekne inn som ein del av dei samfunnsmessige vurderingane av strukturen. Vidare må reisetid med anna transportmiddel enn bil, som td båt, være ein del av berekninga av reisetid. 3 I kartleggingsarbeidet frå flyplasskommunane er det peika på fleire faktafeil og sviktande datagrunnlag i Avinor sitt analysegrunnlag. Fylkestinget ser det som svært uheldig om Avinor si tilråding til ny lufthamnstruktur er basert på eit feilaktig faktagrunnlag og ber Avinor om å rette opp faktafeil i grunnlagsmaterialet sitt. Høgre sette fram slikt framlegg: Punkt 3 vert stroke. Avrøysting: Framlegget frå Senterpartiet og Arbeidarpartiet til punkt 1 fekk 8 røyster. Frank Willy Djuvik røysta mot. Framlegget frå Framstegspartiet til nytt tillegg til punkt 1 fekk 1 røyst. Framlegget frå Senterpartiet og Arbeidarpartiet til punkt 2 fekk 8 røyster. Frank Willy Djuvik røysta mot. Framstegspartiet sitt framlegg til tilleggspunkt til punkt 2 vart samrøystes vedteke. Framlegget frå Høgre om å stryke punkt 3 fekk 3 røyster. Senterpartiet Arbeiderpartiet og Kristeleg Folkeparti røysta mot. Framlegget frå Senterpartiet og Arbeidarpartiet til punkt 3 vart samrøystes vedteke. Tilrådinga frå fylkesrådmannen kom ikkje opp til avrøysting. Dette gir følgjande VEDTAK: Hovudutvalet rår fylkesutvalet til å gje slik tilråding: Fylkesutvalet rår fylkestinget til å gjere slikt vedtak: 1 Det har skjedd endringar på riksvegnettet i Sogn og Fjordane. Riksvegnettet og fylkesvegnettet er langt i frå godt nok utbetra til at det kan nyttast som argumentasjon for nedlegging av ein eller fleire flyplassar i Sogn og Fjordane, utan at det medfører store ulemper for dei reisande/brukarane av flyplassane. 2 Ei nedlegging av 1 eller 2 lufthamner i Sogn og Fjordane vil føre til avgjerande store ulemper for næringslivet, kommunar og regionale statsetatar gjennom lengre reisetid og mindre moglegheiter for å oppretthalde aktiviteten sin i Sogn og Fjordane. Fylkestinget i Sogn og Fjordane meiner at det ikkje er grunnlag for å gjere endringar i strukturen på kortbanenettet, og krev difor at denne vert oppretthalden som i dag. Næringslivet er heilt avhengig av flyplassane for å vere lokaliserte i fylket. Kontakt med marknad og samarbeidspartar er avgjerande for aktiviteten. Flyplassane er ein viktig del av drifta, og er ein forutsetning for å redusere konkurranseulempene. Fylkestinget ber om at slike element vert tekne inn som ein del av dei samfunnsmessige vurderingane av strukturen. Vidare må reisetid med anna transportmiddel enn bil, som td båt, være ein del av berekninga av reisetid. 3 I kartleggingsarbeidet frå flyplasskommunane er det påpeikt feil/svakheiter i datagrunnlaget i Avinor sitt analysegrunnlag. Dette gjeld mellom anna reisetid, influensområde og data frå reisevaneundersøkinga. Fylkestinget ser det som svært uheldig om Avinor si tilråding til ny lufthamnstruktur vert basert på eit feilaktig faktagrunnlag og ber Avinor om å rette opp feil i grunnlagsmaterialet sitt Side 3 av 3

5 Side 1 av 12 Saksframlegg Saksbehandlar: Ole Ingar Hagen Hæreid, Samferdsleavdelinga Sak nr.: 14/ Nasjonal transportplan , analyse av lufthamnstrukturen Fylkesrådmannen rår hovudutval for samferdsel til å gje slik tilråding: Hovudutvalet rår fylkesutvalet til å gje slik tilråding: Fylkesutvalet rår fylkestinget til å gjere slikt vedtak: 1. Det har skjedd store endringar på riksvegnettet i Sogn og Fjordane dei siste åra. Dette har betra reisetida både internt i fylket og til/frå fylket. Riksvegnettet er likevel ikkje godt nok utbetra til at det kan nyttast som argumentasjon for nedlegging av ein eller fleire flyplassar i Sogn og Fjordane, utan at det medfører store ulemper for dei reisande/brukarane av flyplassane. 2. Ei nedlegging av 1 eller 2 lufthamner i Sogn og Fjordane vil føre til store ulemper for kommunar, næringsliv og regionale statsetatar gjennom lengre reisetid og mindre moglegheiter for å oppretthalde aktiviteten sin i Sogn og Fjordane. Fylkestinget i Sogn og Fjordane meiner at det ikkje er grunnlag for å gjere endringar i strukturen på kortbanenettet, og krev difor at denne vert oppretthalden som i dag. 3. I kartleggingsarbeidet frå flyplasskommunane er det peika på fleire faktafeil i Avinor sitt analysegrunnlag. Fylkestinget ser det som svært uheldig om Avinor si tilråding til ny lufthamnstruktur er basert på eit feilaktig faktagrunnlag og ber Avinor om å rette opp faktafeil i grunnlagsmaterialet sitt. Vedlegg: 1. Innspel frå NAV Sogn og Fjordane, datert Innspel frå Statens vegvesen, datert Innspel frå Vestlandsforsking, datert Innspel frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, datert Innspel frå Lotteri- og stiftelsestilsynet, datert Skriv frå Avinor Presentasjon om lufthamnstruktur frå Avinor, Innspel frå DIFI, datert Innspel frå Gloppen kommune, datert Spørjeundersøking om konsekvensar ved ei eventuell nedlegging av Sandane lufthamn, Anda 11. Statistikk Sandane lufthamn 12. Innspel frå Sogn regionråd, datert Innspel frå interesseutvalet for Førde lufthamn, Bringeland, datert Innspel frå Flora kommune, datert Andre dokument som ikkje ligg ved:

6 Side 2 av 12 SAKSFRAMSTILLING 1. Samandrag På oppdrag frå Regjeringa er Avinor i ferd med å analysere og greie ut lufthamnstrukturen på kortbanenettet i samband med arbeidet med Nasjonal transportplan Avinor ser på 3 moglege framtidsscenario for lufthamnstrukturen på kortbanenettet i Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal: Uendra lufthamnstruktur, endra lufthamnstruktur og eit tilpassa tilbod. For Avinor sine vurderingane av endra lufthamnstruktur er det aktuelt å vurdere nedlegging av 1 eller 2 flyplassar. Ved nedlegging av 1 flyplass er Sandane mest aktuell. Ved nedlegging av 2 flyplassar vil Bringeland og Sogndal bli vurderte i tillegg til Sandane. I samband med handsaming av Nasjonal transportplan har fylkestinget uttalt at det skal vere 4 flyplassar i Sogn og Fjordane. Fylkeskommunen og flyplasskommunane er samde om å gje felles innspel/uttale om lufthamnstrukturen til Avinor. Regionale statsetatar er bedne om tilbakemelding på følgjande spørsmål: - Kor viktig er næraste lufthamn for verksemda her i Sogn og Fjordane? - Er det mogleg å gje ein oversikt over tal flyreiser til/frå Oslo og Bergen i løpet av eit år? - Kva vil det bety dersom den flyplassen som din etat nyttar vert lagt ned? Avinor hevdar i sitt vurderingsgrunnlag at utbygging av ny veginfrastruktur har ført til kortare reisetider mellom lufthamnene. Etter fylkesrådmannen si vurdering er det rett at ny veginfrastruktur har betra kommunikasjonen og reisetida internt i fylket generelt, men det har ikkje nødvendigvis ført til kortare reisetider mellom lufthamnene spesielt. Mange kommunar som soknar til ein flyplass i Sogn og Fjordane må bruke fylkesvegnettet eller sjøvegen for å kome seg fram til ein flyplass. Som kjent er ikkje standarden på fylkesvegnettet av ein slik karakter at dei reisande kjem seg raskt fram til den flyplassen dei nyttar til dagleg. Tilbakemeldingane frå dei regionale statsetatane viser at det er ein stor reiseaktivitet med fly frå Sogn og Fjordane til Bergen/Oslo. Flyplassane i Sogn og Fjordane er viktige for at den regionale staten skal kunne oppretthalde aktiviteten sin i fylket, samt sikre ei god fagleg rekruttering til ledige stillingar. Flyplasskommunane har, gjennom sine innspel, grundig dokumentert behovet for å oppretthalde dagens lufthamnstruktur på kortbanenettet i Sogn og Fjordane. Dei har også dokumentert kva konsekvensar ei nedlegging av ein eller fleire flyplassar vil ha for både offentlege og private verksemder. Fleire av innspela peikar på faktafeil i analysegrunnlaget til Avinor. Det vil vere svært alvorleg dersom Avinor sine tilrådingar vert baserte på eit feilaktig faktagrunnlag. Sidan det er reist tvil om faktagrunnlaget bør Avinor sjekke ut dette snarast råd. Fylkesrådmannen konkluderer med at lufthamnstrukturen på kortbanenettet i Sogn og Fjordane må oppretthaldast som i dag. Det kan aksepterast eit tilpassa tilbod på kvar enkelt lufthamn under føresetnad av at dagens lufthamnstruktur vert oppretthalden som i dag. 2. Bakgrunn for saka Grunnen for at saka er fremja I samband med utarbeiding av Nasjonal transportplan har Avinor fått i oppdrag frå regjeringa å analysere lufthamnstrukturen i Sør Noreg og Nord Noreg.

7 Side 3 av 12 Gjennom Retningslinje 1 frå Samferdsledepartementet har Avinor fått følgjande utgreiingsoppdrag som ein del av arbeidet med Nasjonal transportplan : Vurdere luftfartens rolle og hvilke krav som bør stilles til luftfartstilbudet, herunder kriterier for transportstandard som f. eks trafikkvolum, kostnader og avstander Vurdere hvordan legge til rette for at luftfart kan skje på kommersielle vilkår Utvikle et bedre transporttilbud samlet sett, herunder forslag til en reduksjon i antallet lufthavner sett i sammenheng med standarden på annen transportinfrastruktur og videreutvikling av gjenværende lufthavner Vurdere forhold til andre tiltak i samferdselssektoren (f eks veger) Samfunnsøkonomisk analyse av forslagene Konsekvenser for Statens kjøp av flyruter, Avinor, flyselskap og for passasjerene. Samferdselsdepartementet vil vurdere å se utredningen i sammenheng med kommende flyruteanbud og da i første omgang for ruteområdene i Sør-Norge hvor gjeldende kontrakter går ut 31. mars Departementet ber derfor etatene og Avinor se på hvordan analysene av disse regionene kan innrettes, slik at deler av arbeidet kan være sluttført høsten Avinor har avgrensa oppdraget til å gjelde strukturen på kortbanenettet. Avinor eig og driv 29 lokale kortbanelufthamner. I den politiske plattform si har Regjeringa vist til at dei vil medverke til færre, større og meir konkurransedyktige lufthamner der det er hensiktsmessig. Avinor viser til at vegbygging har gitt kortare reisetider mellom lufthamner og auka lekkasje til næraste stamlufthamn der billettane er rimelegare. Den 3. november 2014 hadde Avinor eit informasjons- og dialogmøte med flyplasskommunane i Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal, samt begge fylkeskommunane. Her kom det fram at Avinor ser på 3 moglege framtidsscenario for lufthamnstrukturen på kortbanenettet i Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal: 1. Uendra lufthamnstruktur, ingen nedlegging av flyplassar 2. Endra lufthamnstruktur, o nedlegging av 1 flyplass (Sandane) o nedlegging av 2 flyplassar (Sandane lufthamn og Førde lufthamn Bringeland eller Sogndal lufthamn, Haukåsen) 3. Tilpassa tilbod o Reduserte opningstider o Andre flytypar o Mindre omfattande driftsformer, redusert infrastruktur o In/outsourcing av tenester I brev av er Møre og Romsdal fylkeskommune, Sogn og Fjordane fylkeskommune og vertskommunane for lokale flyplassar inviterte til å kome med innspel til Avinor sitt analysearbeid på kortbanenettet. Frist for å kome med innspel er sett til 19. desember Avinor skal legge fram rapporten sin 1. februar Fylkesordføraren har teke eit initiativ overfor ordførarane i flyplasskommunane for å samordne innspel frå kommunane og fylkeskommunen. Kommunane har henta inn synspunkt frå lokalt næringsliv. Fylkeskommunen har henta inn innspel frå regionale statsetatar. Historikk - tidlegare vedtak I samband med høyringsfråsegn til anbodsgrunnlaget for regionale ruteflygingar i Norge frå 1. april 2016, gav fylkesutvalet følgjande fråsegn i møte den , sak 123/14: Sogn og Fjordane har i dag fire regionale lufthamner. Fylkesutvalet vil understreke at det er viktig å finne løysingar for anboda som gjer at fleire passasjerar ønskjer å nytte fly for transport til og frå fylket. Vårt mål er at vi skal ha eit aktuelt og attraktivt tilbod på rutenettet på alle våre fire flyplassar: Sogndal, Sandane, Førde og Florø. Flyplassane er livsnerven for vårt grisgrendte fylke, og samfunnsnytten må også reknast inn i framtidige rapportar om struktur på flyplassar.

8 Side 4 av Ei kommersialisering av flyrutene i Sogn og Fjordane vil truleg medføre eit dårlegare flytilbod med færre avgangar og høgare billettprisar. Fylkesutvalet vil peike på at ei kommersialisering vil ha svært negative konsekvensar for næringslivet fordi det ikkje er passasjergrunnlag for kommersielle ruter med naudsynt frekvens i fylket vårt. Ei kommersialisering er også negativt for utflyging av personell med helikopter til oljefelta i Nordsjøen. Fylkesutvalet i Sogn og Fjordane vil difor ikkje tilrå ei kommersialisering av rutene mellom Sogn og Fjordane og Bergen/Oslo. 2. Fylkesutvalet tilrår at departementet gjev pålegg om forplikting til offentleg tenesteyting (FOT) og kjøper flyrutetenester etter anbodskonkurranse på alle ruter mellom Sogn og Fjordane og Oslo/Bergen med minst same krav til setekapasitet, frekvens, flystørrelse og ruteføring som i dag. 3. Fylkesutvalet kan ikkje akseptere at rutene mellom Førde og Bergen vert lagde ned og ber dessutan om at Samferdsledepartementet vurderer ei rute frå Bergen til Sogndal, Førde og Sandane på ettermiddag mellom kl. 16:00 og 17: Setekapasiteten på morgonrutene til Oslo og ettermiddagsrutene frå Oslo må styrkast. For å få dette til er det ønskjeleg med fleire direkteruter Sogndal/Sandane og Oslo morgon og ettermiddag/kveld, som då kan gjere at ein får nattstasjonert fly i Sogndal også. 5. Fylkesutvalet meiner maksimaltaksten på FOT-rutene er for høg slik som den er i dag og bør ikkje aukast ut over dagens nivå. Som ein del av konkurranse-grunnlaget, må tilbydarane konkurrere om kven som kan tilby best pristilbodsregime til barn og studentar. I samband med fylkestinget si handsaming av fråsegn til Nasjonal transportplan i møte den , sak 28/12, gav fylkestinget m.a. følgjande fråsegn: 7. Fylkestinget meiner det skal vere 4 flyplassar i fylket, og at det må arbeidast aktivt med utvikling av infrastruktur og rutetilbod. Fylkestinget er oppteken av at det og i framtida skal finnast flytypar som kan trafikkere det regionale flyplassnettet, og vil vere ein pådrivar for å sikre dette. I samband med høyringsfråsegn til anbodsgrunnlaget for regionale ruteflygingar i Norge frå 1. april 2012, gav fylkesutvalet m.a. følgjande fråsegn i møte den , sak 121/10: 1 Fylkesutvalet viser til at fylkestinget i Sogn og Fjordane har vedteke at dei 4 flyplassane i fylket skal oppretthaldast. Flyrutene i Sogn og Fjordane er viktig for å sikre eit konkurransedyktig næringsliv og eit velfungerande samfunn 2 Tilliks med dei andre lufthamnene i fylket bør Sogndal lufthamn få eit nattstasjonert fly. 3 Trafikken på alle lufthamnene har auka. Kapasiteten på fleire flyruter er pressa. Spesielt gjeld dette Sogndal lufthamn. Det er behov for fleire direkte ruter mot Oslo om morgonen og frå Oslo om kvelden. 4 Rutene frå Bergen på ettermiddag må styrkast. Det trengst eit tidlegare fly frå Førde til Bergen om morgonen. 5 Det har over tid vore arbeidd med betre flytilbod til Møre og Romsdal. Grunna oljerelatert verksemd og næringslivet sine behov, krev Sogn og Fjordane fylkeskommune flyruter mellom Florø og Kristiansund. 6 Det er viktig at flyselskapet som opererer Florø, held lik kapasitet heile året, og ikkje reduserer kapasiteten/tilbodet i sommarmånadane. 7 Sogn og Fjordane fylkeskommune ynskjer gjennomgåande billettering og bagasjebehandling på alle flyplassane i fylket uavhengig av operatør. 8 Betjening på alle fly som går i Sogn og Fjordane må kunne gjere seg forstått på eit skandinavisk språk. Sentrale problemstillingar Etter møtet med Avinor den 3. november 2014 vart fylkesordføraren samd med ordførarane i flyplasskommunane om å gje felles innspel/uttale om lufthamnstrukturen til Avinor. I samband med dette har fylkeskommunen bede regionale statsetatar om tilbakemelding på følgjande spørsmål:

9 Side 5 av 12 - Kor viktig er næraste lufthamn for verksemda her i Sogn og Fjordane? - Er det mogleg å gje ein oversikt over tal flyreiser til/frå Oslo og Bergen i løpet av eit år? - Kva vil det bety dersom den flyplassen som din etat nyttar vert lagt ned? Flyplasskommunane har gjennomført tilsvarande undersøkingar hjå næringslivet lokalt. Kommunane sine innspel/uttalar inngår i denne saka. 3. Innspel frå regionale statsetatar Vi har fått innspel frå dei regionale statsetatane som grunnlag for eit samla innspel frå Sogn og Fjordane. 3.1 NAV Sogn og Fjordane Har einingar i alle kommunane. I tillegg har dei 4 einingar på Leikanger (2 av desse er landsdekkande), 1 eining i Sogndal og 2 einingar i Førde. NAV Sogn og Fjordane nyttar i all hovudsak Sogndal lufthamn, Haukåsen og Førde lufthamn, Bringeland. Dei reknar med å kjøpe flybillettar for 1,2-1,3 mill. kr i 2014 og har stipulert tal tur/returreiser til 365 i av desse reisene skjer frå Sogndal lufthamn, 65 reiser frå Førde lufthamn og 20 reiser frå Sandane lufthamn/florø lufthamn. Alle einingane til NAV Sogn og Fjordane har hovudkontor i Oslo. Møte og møtetidspunkt vert difor i stor grad Gardermoen-Oslo området. NAV Sogn og Fjordane peikar på at «nærflyplassen» er svært viktig, særleg for tur/retur reiser på ein dag. Tilbodet i dag gjer at bruttotidsbruken på eit møte i Oslo er grei fordi reisetida til flyplassen er mindre enn ein time. Færre flyplassar med lenger reisetid til flyplassen vil føre til større bruk av dagfly/kveldsfly med påfølgjande overnatting. For NAV Sogn og Fjordane er Sogndal lufthamn avgjerande viktig fordi reiseavstand til alternative flyplassar er for lang. Nedlegging av Sogndal vil i stor grad redusere sjansen til å skape nye arbeidsplassar innanfor NAV i konkurranse med resten av landet. 3.2 Statens vegvesen Region vest Regionvegkontoret for Region vest ligg på Leikanger. Region vest består av fylka Rogaland, Hordaland og Sogn og Fjordane. I tillegg har vegavdeling Sogn og Fjordane kontor på Leikanger. Statens vegvesen har totalt 191 tilsette på Leikanger. Regionvegkontoret har stor reiseaktivitet, noko som er heilt nødvendig for å kunne fylle rolla som hovudkontor for regionen. Mange av reisene skjer med fly til/frå Sogndal lufthamn. Sogndal lufthamn ligg om lag 40 min i reisetid frå regionvegkontoret på Leikanger. Det er gode forbindelsar både til/frå Oslo og Bergen tidleg om morgonen. Om kvelden kjem ein seg lett til og frå begge stader. Dette gjer det mogleg med dagsturar til mellom anna Oslo, Bergen og Stavanger. Det er også lett for besøkande å reise på dagsbasis. Første halvår 2014 vart det gjennomført 568 reiser tur/retur frå Sogndal og Bergen og 672 reiser tur/retur mellom Sogndal og Oslo. Statens vegvesen reknar med dei har nærare 2500 reiser over Sogndal lufthamn på årsbasis. Statens vegvesen er heilt avhengig av det flytilbodet dei har no. Dersom næraste flyplass vert Sandane eller Florø, betyr det ei reisetid til flyplassen på to eller tre timar. Det vil ikkje Statens vegvesen ha nytte av. Då regionvegkontoret vart lagt til Leikanger i 2003 var gode kommunikasjonar nærast ein føresetnad for etableringa. Dei kan vanskeleg sjå føre seg korleis regionvegkontoret på Leikanger kan fungere dersom Sogndal lufthamn vert lagd ned. 3.3 Vestlandsforsking For Vestlandsforsking er det heilt avgjerande med ein flyplass i Sogndal. Vestlandsforsking er eit forskingsinstitutt som er finansiert % av oppdragsinntekter. Kontakt med oppdragsgjevarar i alle delar av landet er då vesentleg. Vestlandsforsking har også ein sentral plass i det norske forskingssystemet. Kontakt med andre forskingsinstitusjonar i dei store byane er viktig for Vestlandsforsking sitt arbeid. Instituttet har også stor internasjonal aktivitet som blir umogleg å oppretthalde utan ein flyplass i Sogndal.

10 Side 6 av 12 Sogndal lufthamn er heilt avgjerande for at Vestlandsforsking kan vere lokalisert i Sogndal. Flyplassen gjer det mogleg å vere på plass på møte i Oslo eller Bergen mellom 09:00 og 10:00 med retur same dag. Sogndal lufthamn gjer det også mogleg å arrangere ordinære dagsmøte med oppdragsgjevar og forskingspartnarar i Sogndal. Vestlandsforsking deltek i internasjonalt forskingssamarbeid. Denne aktiviteten er viktig for instituttet og regionen. Sogndal lufthamn er heilt avgjerande for at Vestlandsforsking kan ha denne aktiviteten. I 2013 hadde Vestlandsforsking 150 reiser til/frå Oslo og 43 reiser til/frå Bergen. Hittil i år har instituttet 148 reiser til/frå Oslo og 30 reiser til/frå Bergen. I tillegg kjem nasjonale og internasjonale samarbeidspartnarar som kjem med fly til Sogndal frå Oslo og Bergen. I samband med seminar og konferansar er det snakk om frå 20 til fleire hundre besøkjande som kjem med fly frå Oslo eller Bergen. Dersom Sogndal lufthamn vert lagt ned, vert det svært vanskeleg å oppretthalde dagens aktivitet. Ordinære dagsmøte i Oslo og Bergen kan ikkje gjennomførast utan overnatting. Tilsvarande med ordinære dagsmøte i Sogndal. Dette vil igjen påføre Vestlandsforsking auka reisekostnader. Songdal lufthamn er heilt sentral for at Vestlandsforsking skal ha sitt virke i Sogndal. Om denne flyplassen vert lagt ned, vil det vere vanskeleg å oppretthalde verksemda. Det vil i praksis vere umuleg å drive eit forskingsinstitutt som er avhengig av tett samarbeid nasjonalt og internasjonalt utan ein flyplass i nærleiken. 3.4 Skatteetaten Skatt vest omfattar fylka Rogaland, Hordaland og Sogn og Fjordane. I Sogn og Fjordane er det skattekontor i Måløy, Nordfjordeid, Florø, Førde, Fjaler, Leikanger/Sogndal og Årdal skal etaten legge fram forslag til ny kontorstruktur. Hovudkontoret for Skatteetaten i Sogn og Fjordane ligg på Leikanger med ekspedisjon i Sogndal. Dei har totalt 75 tilsette. For Skatt vest er det særleg viktig med godt flysamband til/frå dette kontoret. Skatteopplysinga er ei landsdekkande telefoniteneste med hovudkontor på Leikanger. Dette kontoret har stor reiseaktivitet til/frå Oslo og Bergen. Skatt vest rapporter følgjande årleg reiseaktivitet med fly: - Mellom 300 og 400 reiser frå Sogndal til Bergen og Oslo - Om lag 10 reiser frå Sandane til Bergen og Oslo - Om lag 90 reiser frå Førde/Florø til Bergen og Oslo. - I tillegg kjem reiser for leiarar i Bergen, Oslo og Stavanger til Sogn og Fjordane, om lag 20% av tala ovanfor. Skatt vest ser det som viktig at det som eit minimum vert halde oppe ein flyfrekvens som sikrar utreise om morgonen og retur om kvelden, både til og frå Sogn og Fjordane. 3.5 Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Fylkesmannen i Sogn og Fjordane er avhengig av eit godt flyplasstilbod i Sogn og Fjordane. Embetet har tett kontakt med overordna departement og direktorat og har omfattande kontakt og samarbeid med andre verksemder både nasjonalt og internasjonalt. Eit godt flyplasstilbod er nødvendig for å rekruttere til kompetansestillingar og for å sikre ei generell utvikling av arbeidsplassane. Fylkesmannen har totalt 135 tilsette fordelt med 112 tilsette på Leikanger og 23 tilsette i Førde. Fylkesmannen har stor reiseaktivitet til og frå lufthamnene. Dette gjeld spesielt frå Sogndal og Førde, men fleire nyttar også Sandane eller Florø. Fylkesmannen arrangerer mange kurs og konferansar og er i den samanheng avhengig av lufthamnene i heile fylket for å få tak i innleiarar og deltakarar som må kome raskt til og frå. Dei siste tolv månadane har fylkesmannen arrangert 79 kurs og konferansar, nokre av desse nasjonale. Fylkesmannen opplyser at dei vil ha om lag 460 flyreiser totalt i av desse er frå Sogndal, 50 frå Førde og resten frå Sandane og Florø.

11 Side 7 av 12 Fylkesmannen i Sogn og Fjordane meiner at det ikkje er tvil om at reiseavstandane til og frå fylket krev at vi treng nærleik til lufthamnene og i framtida. 3.6 Lotteri- og stiftelsestilsynet Tilsynet er ein betydeleg brukar av Førde lufthamn med eigne reisande (70 tilsette) og ikkje minst besøkande. Tilsynet har tilsette som også nyttar flyplassane både i Florø og på Sandane ved sine jobbreiser. Det er i all hovudsak ruta Førde Oslo som vert nytta i samband med tilsynet sine flyreiser. I 2013 hadde tilsynet 266 flyreiser tur/retur Oslo for eigne tilsette. Frå Florø hadde tilsynet 24 flyreiser og frå Sandane 5. Flyreiser til og frå Bergen er i eit svært lite omfang. Ein kan rekne med tilnærma lik reiseaktivitet for tilsynet i I tillegg til eigne reiser, har tilsynet besøk i samband med møte og konferansar i Førde. For Lotteri- og stiftelsestilsynet er det svært viktig at ein opprettheld både struktur og rutetilbod på flyplassnettet i fylket. Tilsynet er døme på ein type offentleg verksemd som i sin natur er avhengig av både tillit og velvilje frå sentrale styrande organ. Flytilbod må ikkje undervurderast som faktor når myndigheiter og andre aktørar i hovudstaden vurderer kor hensiktsmessig det er å lokalisere landsdekkande direktorat- og tilsynsfunksjonar i eit distrikt som Sogn og Fjordane. Tilsynet åtvarar på det sterkaste mot strukturendringar som medfører lengre jobbreisetid for tilsynet sine tilsette og besøkjande. Betre vegløysingar vil ikkje erstatte nytten av det desentraliserte kortbanenettet vi har i dag. Departement og andre besøkjande til tilsynet kjem ikkje over fjellet i bil. 3.7 Direktoratet for forvaltning og IKT (DIFI) Difi er ei statleg verksemd med rundt 90 tilsette i Leikanger og rundt 150 tilsette i Oslo. Oppgåvene er til dels landsdekkande og krev at mange av dei tilsette reiser både mellom Leikanger og Oslo og mellom Leikanger og andre stader i landet. Organiseringa med tilsette på to stader gjer og at det er nødvendig med reiser mellom Oslo og Leikanger sjølv om det er lagt stor vekt på bruk av videokonferansar. Ei eventuell nedlegging av Sogndal lufthamn vil medføre vesentlege utfordringar for Difi. Det vil bli krevjande for Difi å få gjennomført dei oppdraga dei har på ein tilfredsstillande måte utan vesentleg auke av ressursar. Det vil også gje utfordringar for den interne drifta av Difi som organisasjon. Tal flyreiser er stipulert til mellom 750 og 800 reiser pr. år. 3.8 Sogn og Fjordane fylkeskommune Fylkeskommunen er den nest største verksemda i fylket med totalt 1500 tilsette. Også fylkeskommunen er ein stor brukar av flyplassane i fylket med om lag 800 flyreiser i året. Sogndal og Førde er dei to flyplassane som er mest brukte på fylkeskommunale reiser med om lag 540 reiser i året til Oslo og Bergen. Om lag 260 fylkeskommunale flyreiser går frå Sandane og Florø. Mesteparten av reisene går til Oslo (om lag 79 %). Dei siste åra har fylkeskommunen lagt vekt på å redusere reiseaktiviteten gjennom ei bevisst satsing på møte via videostudio og lync. I tillegg til eigen reiseaktivitet har fylkeskommunen, som fylkesmannen og andre regionale etatar, mange tilreisande på besøk anten på møte eller i ulike konferansar. 4. Innspel frå flyplasskommunar, regionråd og interesseutval. 4.1 Sogn regionråd Sogn regionråd er samarbeidsorgan for kommunane Aurland, Balestrand, Høyanger, Leikanger, Luster, Lærdal, Sogndal, Vik og Årdal, og har følgjande innspel til Avinor sitt analysearbeid om lufthamnstruktur: Sogndal lufthamn har eit omland med nærare innbyggjarar. Indre Sogn er vertsskap for ei rekkje verksemder med nasjonale og internasjonale interesser. Blant dei store offentlege arbeidsplassane har vi Direktoratet for forvaltning og IKT, Høgskulen i Sogn og Fjordane,

12 Side 8 av 12 Fylkesmannen, fylkeskommunen, NAV Økonomiteneste, Statens vegvesen hovudkontor Region vest, Statkraft og Vestlandforsking. Blant store private verksemder har vi Hydro, Norsun, Lerum, Avery Dennison NTP, Vik Ørsta og Veidekke. Området som soknar til Sogndal lufthamn har fått fleire nye arbeidsplassar siste åra der nærleik til flyplass er avgjerande. Regionrådet viser til at kommunane Sogndal og Leikanger har fått 708 fleire arbeidsplassar dei siste fem åra. Verksemdene sin eksistens er avhengig av tilgang til eit godt flyplasstilbod i Sogndal lufthamn. Grunna store avstandar er fly einaste alternativ når verksemdene skal gjennomføra dagsmøte i Oslo eller annan stad i landet. Eit konkurransedyktig næringsliv må ha tilgang på kort reisetid. Gode flyruter er avgjerande for aktivitetsnivået. Verksemdene treng eit flyplasstilbod for å sikre vekst og utvikling av arbeidsplassane og for å rekruttera tilsette. Sogndal lufthamn har hatt svært positiv passasjerutvikling over fleire år. Passasjerveksten (utan transfer) var 15,7% i 2012 og 6,6% i Passasjertalet auka med i perioden 2009 til 2013 (ut/inn Sogndal). Det er venta at veksten vil halda fram. Det kan vera behov for å kvalitetssikra faktagrunnlaget. Det ser mellom anna ut som det er lekkasje frå Årdal til Førde og Sandane. I tillegg framstiller analysegrunnlaget at det er vesentleg fleire reisande frå Luster (20 000) enn frå Leikanger (4000)? Utifrå dette vurderer vi det som at det må vera urette opplysningar i grunnlagsmaterialet. Eit godt flyrutetilbod og nærleik til ei lufthamn er viktig for busetjing, sysselsetjing og næringsutvikling. Næringslivet må ha eit raskt og godt transporttilbod for å oppretthalde konkurransekraft. Fleire av verksemdene har omfattande reiseverksemd og vurderer følgjene for ei nedlegging av flyplassen som dramatiske. Sogn regionråd vil peika på Avinor sitt samfunnsansvar med å sikra gode luftfartstenester i heile Norge, og at endringar i strukturen vil påverka samfunnsutviklinga. 4.2 Gloppen kommune Stiller spørsmål ved om faktagrunnlaget til Avinor i analysearbeidet er rett. Eitt av kriteria som Avinor presenterte var tilskotbehov pr. passasjer pr. flyplass. Gloppen kommune reiser tvil om faktagrunnlaget her. Det er lagt fram data som viser at Sandane lufthamn hadde eit tilskotsbehov på kr 410 pr. passasjer. Gloppen kommune har også fått presentert tall på kr 500 pr. passasjer. Møreforsking/TØI-rapport hadde kr 1.163, og i Florø la Avinor fram tilskotsbehov for Sandane på totalt pr. passasjer. Ein kan ikkje operere med så ulike tal og seie at det er faktatal. Gloppen kommune stiller også spørsmål ved å bruke tilskot gjennom FOT-rutene som kriterium. Ved siste anbodsrunde kravde ikkje Widerøe noko tilskot på Florø. På dei andre flyplassane set banelengda avgrensingar på flytype og er såleis "skreddarsydd" for Widerøe sine Dash 8. Men det har ikkje blitt dyrare å fly på t.d. Sandane no av den grunn. Sandane har hatt tilnærma same rutetilbod sidan år 2000 medan talet på passasjerar har auka i denne perioden fram til 2013 med 67 %. Korleis dette skal resultere i større tilskotsbehov, kan berre forklarast ved manglar ved anbodssystemet. Avinor har vist til at heile Stryn kommune er influensområde til Ørsta/Volda, Hovden. Dette kan ikkje vere rett. Stryn er nabokommune til Sandane/Gloppen. Frå deler av Stryn kommune kan ein faktisk sjå til flyplassen på Anda. Det meste av innflyginga til Anda skjer over Stryn kommune. Det er såleis ikkje i samsvar med fakta at ikkje Stryn kommune - heilt eller delvis - er med i influensområdet til Sandane lufthamn. Eitt av kriteria er avstand til næraste flyplass. Her er Sandane ført opp med 46 min. Gloppen kommune stiller seg tvilande til dette. Det er ikkje gjort konkrete avstandsmålingar, men tek ein med Selje og Vågsøy som har lange avstandar til Ørsta, så meiner kommunen at 46 min er for kort tid i snitt til alternativ flyplass. I presentasjonen frå Avinor er Sandane ført opp med passasjerar årleg. Sogndal er ført opp med I desse tala for Sogndal ligg det inne transittpassasjerar i all hovudsak frå Sandane. Dei reelle talla for Sogndal er såleis Gloppen kommune meiner det er unaturleg å rekne med transittpassasjerar når ein skal rekne ut tilskot pr. passasjer. Alle tilbakemeldingar går på at ingen frå Sandane ønskjer mellomlanding i Sogndal. Det er av mange sagt det er ein grunn til at dei ikkje tar fly frå Sandane. Kommunen meiner difor at trafikktala må vere passasjerar utan transittpassasjerar.

13 Side 9 av 12 Om ein tek med heile Nordfjord som influensområde, er det nærare innbyggjarar. Influensområda til dei andre flyplassane er ikkje større. Men Sandane har det dårlegaste flytilbodet. Dette gjev ein klar konklusjon på at det er stor lekkasje frå Sandane til andre flyplassar. Ei undersøking som Sentio gjorde i mai 2014 viste at nærare 30 % valde andre flyplassar av ulike grunnar. Tilbakemeldingar både frå næringslivet og privatreisande er at det er alt for få direkte ruter til og frå Sandane. Det er for dårleg kapasitet på dei mest populære rutene. Trafikkanalysane viser også at dei rutene som har best belegg er direkte ruter. Dei fleste av rutene til og frå Sandane har mellomlanding i Sogndal. Dette er ei ulempe for dei reisande, samtidig som det opptar kapasitet. Med bakgrunn i folketalsgrunnlaget skulle såleis Sandane hatt ein mykje større trafikk. Men manglande rutetilbod hindrar dei reisande i å bruke flyplassen. Med dagens ruter vil ein aldri få teste ut potensialet som ligg her. Konsekvensar for næringslivet ved eventuell nedlegging av Sandane lufthamn, Anda Interessegruppa for Sandane lufthamn og Gloppen kommune har gjennomført ei spørjeundersøking om konsekvensane for næringslivet ved ei eventuell nedlegging av Sandane lufthamn. 50 % av dei spurde seier at nedlegging av Sandane lufthamn vil redusere effektiviteten som følgje av tap av tid. 27 % seier at det vil redusere vekstmulegheitene og 20 % seier at det vil føre til stagnering eller negativ utvikling for bedrifta. Det er også dei som seier at nedlegging av flyplassen vil føre til flytting eller avvikling av bedrifta. Sogn og Fjordane er eit fylke med vel innbyggarar. Kortbanenettet er som skapt for dette fylket. Her er fire flyplassar, ein i kvar region Sogn og Nordfjord og to i Sunnfjord. For Sandane lufthamn har det nyleg blitt gjennomført store investeringar om lag 140 millionar og flyplassen står fram i dag som effektiv og godt tilrettelagt. Dette er også tilfelle for dei andre flyplassane. Gloppen kommune kan ikkje sjå at det er kome nye vegsamband sidan desse store investeringane vart gjennomførte som skulle tilseie endringar i flyplass-strukturen. Samfunnsnytten er stor for flyplassane og er eit viktig bidrag til vekst og utvikling i næringslivet og busetnad. Flyplassane er i vesentleg grad med på å redusere dei avstandsulempene som det er å drive næringsliv i distrikta. Gloppen kommune ønskjer såleis å formidle ein klar bodskap på vegne av næringslivet og dei som bur i Sogn og Fjordane om at vi har ingen flyplassar å legge ned. Strategien må heller vere å gje eit betre tilbod ved dei flyplassane vi har i fylket. 4.3 Interesseutvalet for Førde lufthamn, Bringeland Interesseutvalet består av kommunane Førde, Jølster, Naustdal, Gaular, Askvoll, Fjaler, Hyllestad, Høyanger og Balestrand. Utvalet har kartlagt næringslivet sine behov for ein flyplass på Bringeland i Gaular kommune i dag og i framtida. I sin analyse har interesseutvalet snakka med verksemder i flyplasskommunane og stilte følgjande spørsmål: - Kva betyr Førde lufthamn for di bedrift i dag og i åra framover? - Kva vil ei nedlegging av Førde lufthamn bety for ditt selskap/din bedrift? - Kva slags flyplass vil du bruke dersom Førde lufthamn vert lagt ned? Selskapa som interesseutvalet har snakka med er representative for næringslivet i Sunnfjord og Ytre Sogn, dvs. små og mellomstore bedrifter med mellom 15 og 200 tilsette. Eit kjenneteikn for alle bedriftene er at dei har tilsette som reiser særs mykje med fly, anten for å besøke andre avdelingar og kontor i eigen bedrift, kundar eller andre. Fleire daglege direkteruter mellom Førde og Oslo/Bergen er difor svært viktig ikkje minst for de eksportretta verksemdene. I næringslivet er reisetid pengar. Difor er reisetida til flyplassen viktig. Den må vere så kort som mogleg. Interesseutvalet peikar i sitt innspel på at Førde lufthamn ligg midt i det sterkaste vekstområdet i Sogn og Fjordane med stor vekst i folketal, arbeidsplassar og innpendling. Næringslivet i Førde, Jølster, Gaular og Naustdal er storbrukarar av Førde lufthamn. I utviklinga av næringslivet spelar flyplassen ein viktig rolle. I tillegg til det private næringslivet er statlege organ som Lotteristiftelsestilsynet plasserte i Førde kommune. Interesseutvalet peikar på at infrastrukturen er viktig. Sogn og Fjordane er eit lite fylke med negativ folketalsutvikling. Vi blir færre og eldre. Førde og omlandet til Førde er eit unntak, næringslivet står sterkt i regionen. Trass dystre utsikter i fleire kommunar blir det jobba aktivt med å snu trenden, skape nye arbeidsplassar og ny vekst. I dette arbeidet er infrastrukturen svært viktig for næringslivet. Det vil seie nye og betre vegar, og ikkje minst nærleik til ein flyplass som på kort tid kan frakte folk til dei store byane og vidare ut i verda. Dei fleste kundane held til i andre stader enn i Sogn og Fjordane. Bedriftene i Førde-området har base i heimfylket, men marknaden ute i verda. Av den grunn vert det mange flyreiser og kort avstand til flyplassen betyr mykje.

14 Side 10 av 12 Administrasjonen til Helse Førde ligg i Førde i nærleiken av Førde sentralsjukehus. Dette er ein av dei største arbeidsplassane i fylket. Fleire av dei tilsette er storbrukarar av Førde lufthamn. Det er eit tilfredsstillande flytilbod i Sunnfjord i dag. Prisane er høge, men rutetilbodet gjer de mogleg å reise på dagsturar til Oslo/Bergen eller dagsturar frå Oslo/Bergen til ein kommune i Sunnfjord/Sogn. Ei verksemd som Scandic Sunnfjord hotell & Spa reklamerer med nærleiken til Førde lufthamn når dei kjempar om store nasjonale konferansar. Fjaler ein av nabokommunane til Førde lufthamn. Dale er kommunesenter og ligg berre 40 minutt frå flyplassen på Bringeland. Totalt er det over 600 tilsette i ulike selskap som dagleg brukar Førde lufthamn. For desse selskapa er flyplassen og den korte avstanden svært viktig. Ei nedlegging av Førde lufthamn vil få store negative konsekvensar for desse verksemdene. Enkelte verksemder vil måtte flytte ut delar av aktiviteten til andre delar av landet eller til utlandet. Lutelandet har nyleg inngått kontrakt med Veolia som skal etablere seg der. Forretningsmodellen er opphogging av utrangerte boreplattformar. Det betyr stor aktivitet på kort og lang sikt og eit auka behov for Førde lufthamn. Allereie i dag er dei involverte selskapa på Lutelandet daglege brukarar av flyplassen. I Høyanger er Norges eldste aluminiumsverk Hydro aluminium Høyanger etablert. Verksemda har 160 tilsette og ein ei hjørnesteinsbedrift i kommunen. Hydro Høyanger er ein storbrukar av Førde lufthamn, Bringeland med 610 reiser til/frå flyplassen kvart år. I all hovudsak går reisene til hovudkontoret i Oslo. For Hydro er kompetanse ein suksessfaktor. Flyplassen på Bringeland er med på å gjere Hydro Høyanger attraktiv for dei ressurspersonane som Hydro treng. Det er lett å kome til og frå Oslo. Høyanger har fleire selskap med utanlandske eigarar som er opptekne av avstanden til flyplassen. Dersom Førde lufthamn, Bringeland vert lagt ned, vil Flesland i Bergen vere alternativ flyplass ikkje Florø. Avinor har lagt fram tal som viser at dei som bruker Førde lufthamn vil få i snitt 46 minutt lengre reisetid til næraste flyplass dersom Førde lufthamn vert lagt ned. Premissen for dette er at alle kjem til å reise til Florø når Førde er nedlagt. Interesseutvalet si kartlegging viser at det ikkje automatisk vil bety at dei som bruker Førde lufthamn vil reise til Florø. Næringslivet i Høyanger, Fjaler, Hyllestad, Gaular og Askvoll seier at Flesland er det einaste alternativet dersom Førde lufthamn vert lagt ned. Grunngjevinga er reiseavstand og ikkje minst eit betre rutetilbod og lågare pris i Bergen enn i Florø. Også interesseutvalet for Førde lufthamn peiker på feil i faktagrunnlaget som Avinor nyttar i sitt analysearbeid. Interesseutvalet peikar på følgjande: - Avinor meiner at folk i Årdal vil bruke Førde lufthamn dersom Sogndal lufthamn blir lagt ned. Interesseutvalet er tvilande til dette med dagens vegnett. Avstanden frå Årdal til Gardermoen er kort. Utan Sogndal lufthamn vil Gardermoen vere eit aktuelt alternativ enn Førde lufthamn. - Fleire i Jølster bruker i dag Førde lufthamn som primærflyplass fordi det er kortare frå Vassenden i Jølster til Bringeland enn til andre nærliggande flyplassar. - Avinor slår fast at passasjerar som i dag bruker Sandane lufthamn vil bruke Sogndal dersom Sogndal vert lagt ned. Trafikkmønster, avstandar og rutetilbod til Oslo tilseier at desse passasjerane vil bruke Førde lufthamn, ikkje Sogndal dersom det blir ei endring i lufthamnstrukturen. Interesseutvalet sin rapport konkluderer med at flyplassane i dag er navet i næringslivet. Det er flyplassane som gjer oss i stand til å drive forretning lokalt med marknaden og kundane i meir sentrale strok. Interesseutvalet er klare på at Førde lufthamn er svært viktig for utviklinga av Sunnfjord og Ytre Sogn i dag og i framtida. Ei nedlegging av flyplassen vil sette regionen fleire år tilbake i tid, og svekke næringslivet sin posisjon. Utvalet er opptekne av å legge til rette for trygge arbeidsplassar og vekst i eit område som allereie har store utfordringar i tida framover. 4.4 Flora kommune

15 Side 11 av 12 Flora kommune viser til at Florø lufthamn i dag er den største lokale lufthamna i Norge. Kommunen peikar på at lufthamna er heilt avgjerande for det petroleumsretta næringslivet både offshore og på land. Føresetnaden for auka petroleumsretta aktivitet i vårt fylke er knytt til vidareutvikling av Florø lufthamn. Kommunen viser også til at 330-skvadronen er ein integrert del av lufthamna. Forsvarsbygg planlegg utviding på Florø Lufthamn med etablering av ein fast base ved lufthamna. Flyplassen er såleis ein avgjerande faktor for tryggleiken langs kysten. Kommunen peiker på at følgjande vegsamband vil føre til betre transportstandard og innkorta reisetid til dagens lufthamner i fylket: - Fv. 55 langs Sognefjorden - Fv. 57 Dale-Storehaug - Fv. 615 Sandane-Storebru - 45-minuttsregionen Florø-Måløy - Kystvegen Florø-Dale - Ferjefri E39 Kommunen ber om at Avinor ser både på eksisterande båtsamband og på eventuelle nye båtsamband som ein del av tilbringartenestene til flyplassen i Florø. Mange passasjerar frå Vågsøy og Bremanger nyttar i dag båt som transport til/frå Florø Lufthamn. Reisetida for desse vil vere kortare enn det Avinor opererer med i sitt faktagrunnlag. Eventuelle nye båtsamband sørover til/frå Florø vil sikre betre tilgang og kortare reisetid til lufthamna. Flora kommune presiserer at transport på sjø er ein svært viktig reisemåte for reisande ved Flora lufthamn. 5. Vurderingar og konsekvensar Fram til no har lufthamnstrukturen på kortbanenettet vore «freda» for vurderingar om nedlegging. Det har ikkje vore aktuelt å sjå på strukturen med mindre ein region eller kommunar har teke initiativ til endringar i strukturen. Gjennom retningsline 1 til arbeidet med neste nasjonal transportplan har Avinor no fått i oppdrag å analysere lufthamnstrukturen i Sør Noreg og Nord Noreg. Avinor har sjølv avgrensa oppdraget/analysen til å gjelde strukturen på kortbanenettet. Regjeringa har, i sin politiske plattform, vist til at dei vil medverke til færre, større og meir konkurransedyktige lufthamner der det er hensiktsmessig. Avinor viser til at vegbygging har gitt kortare reisetider mellom lufthamner og auke lekkasje til næraste stamlufthamn der billettane er rimelegare. Fylkesrådmannen er samd i Avinor si vurdering om at utbygging av ny veginfrastruktur har ført til kortare reisetider, men dette gjeld internt i fylket generelt og ikkje kortare reisetider mellom lufthamnene spesielt. Mange kommunar som soknar til ein flyplass i Sogn og Fjordane må bruke fylkesvegnettet eller sjøvegen for å kome seg fram til ein flyplass. Som kjent er ikkje standarden på fylkesvegnettet av ein slik karakter at dei reisande kjem seg raskt fram til den flyplassen dei nyttar til dagleg. Tilbakemeldingane frå dei regionale statsetatane viser at dei har ein stor reiseaktivitet med fly frå Sogn og Fjordane til Bergen/Oslo. I 2014 hadde dei regionale statsetatane om lag 5100 flyreiser frå flyplassane i Sogn og Fjordane til Oslo/Bergen. Tur/retur vert dette enkeltreiser i året. I all hovudsak er dette flyreiser mellom Sogn og Fjordane og Oslo. I tillegg kjem reiseaktivitet frå eksterne knytt til møte, kurs og konferansar i Sogn og Fjordane. Dei aller fleste regionale statsetatar har sine kontor i Sogndal og på Leikanger. Følgjeleg vil Sogndal lufthamn vere den mest brukte lufthamna for dei regionale statsetatane og det vil medføre store negative konsekvensar for desse etatane dersom Sogndal lufthamn skulle bli lagt ned i samband med ny lufthamnstruktur. Det vil også medføre store negative konsekvensar for fleire regionale statsetatar om ein av dei andre lufthamnene skulle bli nedlagt. Ved nedlegging av ein eller fleire flyplassar i Sogn og Fjordane kan fleire av dei statlege etatane få problem med å oppretthalde sin aktivitet på dagens nivå her i fylket. Statens vegvesen sitt regionvegkontor på Leikanger viser i sitt innspel til at gode kommunikasjonar var ein føresetnad for etablering av regionvegkontoret på Leikanger i Dei kan vanskeleg sjå føre seg korleis regionvegkontoret på Leikanger kan fungere dersom Sogndal lufthamn vert lagt. Fleire regionale

16 Side 12 av 12 statsetatar har gjort dei same vurderingane om framtidig situasjon dersom den flyplassen dei nyttar til dagleg skulle bli lagt ned. Rammevilkåra for private og offentlege verksemder i Sogn og Fjordane er stadig under press. Kommunane skal vurdere og greie ut samanslåingar for å få færre og robuste kommunar, fylkeskommunen sine rammevilkår ser ut til å bli vesentleg endra, konkurransevilkåra for næringslivet vert stadig hardare, krav om effektivisering både innan offentleg og privat verksemd vert stadig sterkare. Vi ser også ei utvikling med sentralisering kring store byar og større tettstader. Etter fylkesrådmannen si vurdering vil ei endring i lufthamnstrukturen med nedlegging av ein eller to flyplassar i Sogn og Fjordane, vere nok eit bidrag til å forverre rammevilkåra for private og offentlege verksemder her i fylket. Kvar enkelt lufthamn har sitt nedslagsfelt og dekkjer eit behov lokalt som vanskeleg kan dekkast dersom ei eller fleire lufthamner vert lagde ned. Avinor meiner i sitt analysearbeid så langt at det vil skje ei overføring av passasjerar frå ei lufthamn i Sogn og Fjordane til ei anna ved nedlegging av lufthamner. Fylkesrådmannen er ikkje samd i denne vurderinga frå Avinor. Fleire av flyplasskommunane har peika på at reisetida i så tilfelle vil bli uakseptabel lang og at det nærmast vil vere uråd å gjennomføre dagsmøte i Oslo eller Bergen. Ut får innspela vi har motteke er det grunn til å rekne med at mykje trafikk bli flytta over frå fly til bil. I nokre tilfelle vil nok dei reisande velje å bruke Flesland eller Ålesund som utgangspunkt for sine flyreiser. Innspela frå flyplasskommunane, anten gjennom regionråd eller interesseutval, dokumenterer på ein god måte behovet for å oppretthalde den lufthamnstrukturen vi har på kortbanenettet i Sogn og Fjordane. Fylkesrådmannen ser ikkje grunn til å kommentere desse innspela nærare. I sitt analysearbeid av lufthamnstrukturen ser Avinor på følgjande 3 moglege framtidsscenario for kortbanenettet i Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal: ein uendra struktur med ingen nedlegging av flyplassar, ein endra lufthamnstruktur med nedlegging av ein eller to flyplassar og til slutt eit tilpassa tilbod med reduserte opningstider, andre flytypar og mindre omfattande driftsformer og redusert infrastruktur. Innspela vi har fått har i all hovudsak sett på spørsmålet om nedlegging av ein eller fleire flyplassar. Etter fylkesrådmannen si vurdering er behovet for dagens lufthamnstruktur godt dokumentert. Det same gjeld konsekvensane for offentlege og private verksemder dersom ei eller fleire lufthamner skulle bli lagde ned. Fleire av innspela peikar på faktafeil i analysegrunnlaget til Avinor. Fylkesrådmannen ser det som svært alvorleg dersom Avinor sine tilrådingar vert baserte på eit feilaktig faktagrunnlag. Det er reist tvil om faktagrunnlaget. Dette bør Avinor sjekke ut. Det minste vi kan forlange av Avinor er bruk av riktig faktagrunnlag og at det er semje om faktagrunnlaget som er brukt i dette arbeidet. 6. Konklusjon Fylkesrådmannen vil tilrå at lufthamnstrukturen på kortbanenettet i Sogn og Fjordane vert oppretthalden som i dag. Innspela vi har fått har i all hovudsak sett på spørsmålet om nedlegging av ein eller fleire flyplassar. Etter fylkesrådmannen si vurdering er behovet for dagens lufthamnstruktur godt dokumentert. Det same gjeld konsekvensane for offentlege og private verksemder dersom ein eller fleire lufthamner skulle bli lagt ned.

17 Sogn og Fjordane fylkeskommune Ved: Fylkesordføraren Deres ref: Vår ref: Vår dato: NAV sin bruk av flyplassane i fylket NAV har følgjande einingar i Sogn og Fjordane: -i alle kommunane: NAV kontor -på Leikanger: NAV Sogn og Fjordane (fylkeskontoret overordna NAV kontora) NAV Arbeidslivsenter Sogn og Fjordane NAV Økonomitenester (landsdekkande tenester) NAV Kontaktsenter (landsdekkande tenester) -i Sogndal NAV Forvaltning Sogn og Fjordane -i Førde NAV Forvaltning Sogn og Fjordane NAV Hjelpemiddelsentral Sogn og Fjordane Denne strukturen fører til at vi i all hovudsak nyttar Sogndal Lufthamn, Haukåsen og Førde Lufthamn, Bringeland. Vi har i tillegg sporadisk bruk av dei to andre flyplassane ved reiser initiert av NAV kontora, men dette utgjer ein svært liten del av trafikken vår samla sett. Bruk av flyplassane i 2014 (data frå vårt økonomisystem) Kjøp av flybillettar Tal reiser Pr Kr ,- Stipulert 2014 Kr ,- Pr (tur/ retur i all hovudsak) Stipulert Fordeling på flyplassar Sogndal, Haukåsen 280 Førde, Bringeland 65 Sandane, Anda Flora 20 NAV // NAV SOGN OG FJORDANE Postadresse: Sognefjordvegen 56 // 6863 LEIKANGER Besøksadresse: Sognefjordvegen 56 // 6863 LEIKANGER Tel: // Faks: // nav.sognogfjordane@nav.no

18 Destinasjon Oslo eller Bergen? Dette kan vi ikkje talfeste, men reisene til Bergen med fly utgjere nokre få prosent av alle. Alle einingane våre har «hovudkontor» i Oslo og møte og møtepunkt vert difor Gardermoen- Oslo området i svært stor grad. Skal vi vidare nordover eller sørover med fly går dette også i svært stor grad via Gardermoen. I tillegg kjem sjølvsagt at bil/buss/ekspressbåt til Bergen ofte er eit fullgodt alternativ til fly både på pris og tidsbruk. Leiarane ved einingane peikar på at «nærflyplassen» er svært viktig, særleg for tur/ retur reiser på ein dag. Tilbodet som vi har i dag gjer at bruttotidsbruken på eit møte i Oslo er rimeleg grei fordi reisetida til flyplassen er ein time eller mindre. Færre flyplassar med lenger reisetid til flyplassen vil føre til større bruk av dagfly/kveldsfly med påfølgande overnatting. Som det går fram av tala over er Sogndal Haukåsen avgjerande viktig for NAV-miljøa på Leikanger, fordi reiseavstanden til alternative flyplassar i fylket er for lang. Nedlegging av Sogndal-Haukåsen vil i stor grad redusere sjansen for å skape nye arbeidsplassar innanfor NAV i konkurranse med resten av landet. Men vi registrerer samstundes aukande frustrasjon over manglande kapasitet på dei mest tenlege tidspunkta for dagsturar. Med helsing Tore Thorsnes Direktør NAV Sogn og Fjordane

19

20

21

22

23 Skatteetaten Saksbehandler Deres dato Vår dato Ketil H. Johnsen november 2014 Telefon Deres referanse Vår referanse 14/ / Sogn og Fjordane Fylkeskommune Samferdsleavdelinga v/ Ole Ingar Hagen Hæreid Askedalen Leikanger Høring: Lufthamnstrukturen i Sogn og Fjordane Fylkeskommunen sitt brev Skatt vest omfattar fylka Rogaland, Hordaland og Sogn og Fjordane. I Sogn og Fjordane har vi skattekontor i Måløy, Nordfjordeid, Florø, Førde, Fjaler, Leikanger/ Sogndal og Årdal. Skatteetaten skal legge fram for Finansdepartementet forslag til ny kontorstruktur, med færre kontor, innan Hovudkontoret for Skatteetaten i Sogn og Fjordane ligg på Leikanger, med ekspedisjon i Sogndal, med totalt ca 75 medarbeidarar. Det er for Skatt vest spesielt viktig med godt flysamband til/frå dette kontoret. Men også for medarbeidarar ved dei andre kontora i fylket er det viktig med gode flysamband i nærområdet, for å kunne delta på dagsmøter i Bergen, Stavanger og Oslo. Elles blir reisetida for lang. Skatteopplysningen er ei landsdekkande telefoniteneste og hovudkontoret ligg i Leikanger. Ut frå Skatteopplysningen si styring av landsdekkande tenester og funksjonar, har hovudkontoret stor reiseaktivitet til Oslo/Bergen. Skatt vest har gjennom Skattedirektoratet ein ekstern leverandør av reisebestillingar, og vi har ikkje nøyaktige tal på kor mange flyreiser vi har årleg frå Sogn og Fjordane til Oslo og Bergen. Flyreiser til Stavanger går alltid via Oslo eller Bergen. Tilbakemeldingar frå leiarar i Sogn og Fjordane tilseier ca slik årleg aktivitet: Frå Sogndal ca reiser til Bergen/Oslo Frå Sandane ca 10 reiser til Bergen/Oslo Frå Førde/Florø ca 90 reiser til Bergen/Oslo I tillegg kjem reiser for leiarar i Bergen, Oslo og Stavanger, til Sogn og Fjordane, skjønnsmessig ca 20 % av tala framfor. Leiarar i Sogn og Fjodane gir tilbakemelding på at både morgonflyet og ettermiddagsflya stort sett er fulle. Ofte er det begrensa med plassar frå Sandane, då dette flyet har mellomlanding i Sogndal. Skatt vest ser det som viktig at det som eit minimum blir halde oppe ein flyfrekvens som sikrar utreise om morgonen og retur om kvelden, både til og frå Sogn og Fjordane. Postadresse Besøksadresse: Sentralbord Telefaks

24 Side 2 av 2 Med helsing Karl Husabø Regiondirektør Skatt vest Kopi til: Fylkesmannen i Sogn og Fjordane v/ Anne Karin Hamre Skatteopplysningen v/ Ove Nyland

25 Sakshandsamar: Randi Bruheim Vår dato Vår referanse Telefon: / E-post: Dykkar dato Dykkar referanse Sogn regionråd Sogn og Fjordane fylkeskommune Lufthamner i Sogn og Fjordane Som arbeidsgjevar er Fylkesmannen avhengig av eit godt flyplasstilbod i Sogn og Fjordane. Vi har tett kontakt med overordna departement og direktorat, og har omfattande kontakt og samarbeid med andre verksemder både nasjonalt og internasjonalt. Eit godt flyplasstilbod er og nødvendig for å rekruttere til kompetansestillingar hos oss, og for å sikre ei generell utvikling av arbeidsplassane. Fylkesmannen har til saman 135 tilsette, fordelt med 122 tilsette på Leikanger og 23 tilsette på landbruksavdelinga i Førde. Sjølv om vi prioriterer videokonferansar for kortare møter, har vi stor reiseaktivitet til og frå lufthamnene. På grunn av kontorplasseringa vår gjeld dette spesielt frå Sogndal og Førde, men fleire av våre tilsette er vekependlarar og nyttar lufthamnene på Sandane eller i Florø. Fylkesmannen er arrangør av mange kurs og konferansar, og er avhengig av lufthamnene i heile fylket for å få tak i innleiarar og deltakarar som er avhengig av å komme raskt til og frå. Dei siste tolv månadane har vi arrangert ca. 79 kurs og konferansar, nokre av dei er nasjonale konferansar. Ei berekning viser at vi har registrert omtrent 410 flyreiser hittil i år. Om vi framskriv talet for heile 2014, har vi omtrent 460 flyreiser totalt i år, der rundt 360 gjeld Sogndal, 50 Førde og resten Sandane og Florø. Det er ingen tvil om at reiseavstandane til og frå fylket krev at vi treng nærleik til lufthamner og i framtida. Med helsing Gunnar O. Hæreid Assisterande fylkesmann Randi Bruheim Rådgjevar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Kopi pr. e-post: Hovudkontor Landbruksavdelinga E-post: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Fjellvegen 11, 6800 Førde fmsfpost@fylkesmannen.no Telefon: Postboks 14, 6801 Førde Internett: Telefaks: Telefon: Org.nr Telefaks:

26

27

28

29 Vår dato Vår referanse / Sogn og Fjordane fylkeskommune Askedalen LEIKANGER Dykkar dato Sakshandsamar: Marianne Jørgensen Dykkar referanse 14/ Tilbakemelding-Nasjonal transportplan Analyse av lufthavnstrukturen Vi viser til brev frå Sogn og Fjordane fylkeskommune med spørsmål knytt til lufthamnstrukturen og kva den betyr for vår verksemd. Direktoratet for forvaltning og IKT (Difi) er ei statleg verksemd med rundt 90 tilsette i Leikanger og rundt 150 tilsette i Oslo. Oppgåvene er til dels landsdekkjande, og krev at mange av dei tilsette reiser ikkje berre mellom Leikanger og Oslo, men og mellom Leikanger og andre stader i landet. Organiseringa med tilsette på to stader gjer og at det er nødvendig med reiser mellom stadene sjølv om vi legg vekt på å nytte alternative kommunikasjonsformer som videokonferansar. Om Sogndal lufthamn skulle bli nedlagt ville det difor innebera vesentlege utfordringar for Difi. Det ville bli svært krevjande å få gjennomført dei oppdraga vi har på ein tilfredsstillande måte utan vesentleg auke av ressursar. Ut over auka ressursbruk i form av tid til reising for å få gjennomført oppgåvene våre, ville det og by på utfordringar med tanke på den interne drifta av Difi som organisasjon. Talet på flyreiser stipulerer vi til ein stad mellom 750 og 800 årleg. Venleg helsing for Difi Jørgen B Smit avdelingsdirektør Marianne Jørgensen seksjonssjef Dokumentet er godkjent elektronisk og har derfor ingen handskrivne signaturar. Direktoratet for forvaltning og IKT Besøksadresse Oslo: (Difi) Grev Wedels plass 9 Postboks 8115 Dep, 0032 Oslo Telefaks Oslo: Telefon: Besøksadresse Leikanger: Skrivarvegen 2 Telefaks Leikanger: postmottak@difi.no Org.nr.: NO

30 GLOPPEN KOMMUNE ORDFØRAREN Sogn og Fjordane fylkeskommune Askedalen LEIKANGER Att: Ole Ingar Hagen Hæreid Dykkar ref Vår ref (oppgje ved svar) Dato 14/ Flyplasstruktur i Sogn og Fjordane Vi viser til orienteringsmøte med Avinor den 3. november i Florø om arbeidet med framtidig flyplasstruktur. For oss vart det litt uklart kva som skulle følgjast opp i ettertid. I presentasjonen vart det gitt orientering om arbeidet inn mot Nasjonal Transportplan for perioden og det som går på utlysing av FOT ruter frå april Er faktagrunnlaget rett? a) Tilskotsbehov Eitt av kriteria som Avinor presenterte var tilskotbehov pr passasjer pr flyplass. Vi reiser tvil om faktagrunnlaget her. Det har blitt presentert ulike tilskotsbehov. På møtet i Florø la Møreforskning fram data som sa at Sandane lufthamn hadde eit tilskotsbehov på kr 410 pr passasjer. Vi har nyleg gjennom ein konferanse i Ålesund fått presentert tall på kr 500 pr passasjer. Møreforskning/TØI-rapport hadde kr 1.163, og i Florø la Avinor fram tilskotsbehov for Sandane på totalt pr passasjer. Ein kan ikkje operere med så ulike tal og seie at det er faktatal. b) FOT-rutene Vi stiller også spørsmål ved å bruke tilskot gjennom FOT-rutene som kriterium. Det vi opplevde ved siste anbodsrunde var at Widerøe ikkje kravde noko tilskot på Florø, truleg fordi dette var einaste flyplassen i fylket som ein ville kunne få konkurranse. På dei andre flyplassane set banelengda begrensningar på flytype og er såleis "skreddarsydd" for Widerøe sine Dash 8. Men det har ikkje blitt dyrare å fly på t.d. Sandane no av den grunn. Sandane har hatt tilnærma same rutetilbod sidan år 2000 medan talet på passasjerar har auka i denne perioden fram til 2013 med 67 %. Korleis dette skal resultere i større tilskotsbehov, kan berre forklarast ved manglar ved anbodssystemet. Sandane ligg også høgt opp på passasjerar pr anløp. I perioden januar og februar 2014 låg Sandane med eit snitt på 32 %, dette er på 9. plass av alle flyplassane Postadr.: Telefon: Telefaks: Organisasjonsnr.: E post: 6823 Sandane post@gloppen.kommune.no

31 c) Influensområde til Sandane I presentasjonen frå Avinor vart heile Stryn kommune ført til Ørsta/Volda, Hovden som influensområde. Dette kan ikkje vere rett. Stryn er nobokommune til Sandane/Gloppen. Frå deler av Stryn kommune kan ein faktisk sjå til flyplassen på Anda. Det meste av innflyging til Anda skjer over Stryn kommune. Det er såleis ikkje i samsvar med fakta at ikkje Stryn kommune - heilt eller deler er med i influensområdet til Sandane lufthamn. d) Avstand Eitt av kriteria er avstand til næraste flyplass. Her er Sandane ført opp med 46 min. Vi stiller oss tvilande til dette. Vi har ikkje gjort konkrete avstandsmålingar, men tek ein med Selje og Vågsøy som har lange avstandar til Ørsta (Måløy - Ørsta over 100 km + ferje), så vil vi meine at 46 min er for kort tid i snitt til alternativ flyplass. Frå Ørsta til Nordfjordeid er det 46 km + ferje. Frå Ørsta til Sandane er det 66 km + ferje. e) Trafikktal I presentasjonen frå Avinor er Sandane ført opp med passasjerar årleg. Sogndal er ført opp med I desse tala for Sogndal ligg det inne transittpassasjerar i all hovudsak frå Sandane. Dei reelle talla for Sogndal er såleis Vi meiner det er unaturleg å rekne med transittpassasjerar når ein skal rekne ut tilskot pr passasjer. Alle tilbakemeldingar går på at ingen frå Sandane ønskjer mellomlanding i Sogndal. Det er av mange sagt det er ein grunn til at dei ikkje tar fly frå Sandane. Derfor meiner vi at trafikktala må vere passasjerar utan transittpassasjerar. 2. Sandane lufthamn har stor lekkasje? Om ein tek med heile Nordfjord som influensområde, er det nærare innbyggjarar. Influensområda til dei andre flyplassane er ikkje større. Men Sandane har det dårlegaste flytilbodet. Dette gjev ein klar konklusjon på at det er stor lekkasje frå Sandane til andre flyplassar. Ei undersøking som Sentio gjorde for Interessegruppa for Sandane lufthamn i mai 2014 viste at nærare 30 % valde andre flyplassar av ulike grunnar. Tilbakemeldingar både frå næringslivet og privatreisande er at det er alt for få direkte ruter til og frå Sandane. Det er for dårleg kapasitet på dei mest populære rutene. Ein må bestille lang tid på førehand. Trafikkanalysane viser også at dei rutene som har best belegg er direkte ruter. Dei fleste av rutene til og frå Sandane har mellomlanding i Sogndal. Dette er ei ulempe for dei reisande, samtidig som det opptar kapasitet. Med bakgrunn i folketalsgrunnlaget skulle såleis Sandane hatt ein mykje større trafikk. Men manglande rutetilbod hindrar dei reisande i å bruke flyplassen. Med dagens ruter vil ein aldri få teste ut potensialet som ligg her. 3. Konsekvensar for næringslivet ved eventuell nedlegging av Sandane lufthamn, Anda Interessegruppa for Sandane lufthamn og Gloppen kommune har gjennomført ei spørjeundersøking om konsekvensane for næringslivet ved ei eventuell nedlegging av Sandane lufthamn. Undersøkinga er utført av CRATER i slutten av november Her seier 50 % at nedlegging av Sandane lufthamn vil redusere effektiviteten som følgje av tap av tid. 27 % seier at det vil redusere vekstmulegheitene og 20 % seier at det vil føre til stagnering eller negativ utvikling for bedrifta. Det er også dei som seier at nedlegging av flyplassen vil føre til flytting eller avvikling av bedrifta. Undersøkinga ligg ved dette brevet for meir detalj informasjon. Side 2 av 3

32 4. Vi har ingen flyplassar å miste! Sogn og Fjordane er eit fylke med vel innb. Kortbanenettet er som skapt for dette fylket. Her er fire flyplassar, ein i kvar region Sogn og Nordfjord og to i Sunnfjord. For Sandane lufthamn har det nyleg blitt gjennomført store investeringar om lag 140 millionar og flyplassen framstår i dag som effektiv og godt tilrettelagt. Dette er også tilfelle for dei andre flyplassane. Vi kan ikkje sjå at det sidan desse store investeringane vart gjennomført er kome nye vegsamband som skulle tilseie endringar i flyplasstrukturen. Samfunnsnytten er stor for flyplassane og er eit viktig bidrag til vekst og utvikling i næringslivet og busetnad. Flyplassane er i vesentleg grad med på å redusere dei avstandsulempene som det er å drive næringsliv i distrikta. Vi ønskjer såleis å formidle ein klar bodskap på vegne av næringslivet og dei som bur i Sogn og Fjordane om at vi har ingen flyplassar å legge ned. Strategien må heller vere å gje eit betre tilbod ved dei flyplassane vi har i fylket. Med helsing Anders Ryssdal ordførar tlf Dette er eit elektronisk brev som blir sendt utan signatur. Vedlegg: Dok.nr Tittel på vedlegg Spørjeundersøking desember Passasjerstatistikk Kopi til: Fylkesordførar Åshild Kjelsnes Side 3 av 3

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42 Sogn regionråd Postboks SOGNDAL Sakshandsamar: Karina Nerland Tlf: Vår ref. 14/ Dykkar ref. Dato Sogn og Fjordane fylkeskommune Lufthamnstruktur innspel Sogn regionråd er samarbeidsorgan for kommunane Aurland, Balestrand, Høyanger, Leikanger, Luster, Lærdal, Sogndal, Vik og Årdal, og har følgjande innspel til Avinor sitt analysearbeid om lufthamnstruktur: Sogndal lufthamn har eit omland med nærare innbyggjarar. Indre Sogn er vertsskap for ei rekkje verksemder med nasjonale og internasjonale interesser. Blant dei store offentlege arbeidsplassane har vi Direktoratet for forvaltning og IKT, Høgskulen i Sogn og Fjordane, Fylkesmannen, fylkeskommunen, NAV Økonomiteneste, Statens vegvesen hovudkontor Region vest, Statkraft og Vestlandforsking. Blant store private verksemder har vi Hydro, Norsun, Lerum, Avery Dennison NTP, Vik Ørsta og Veidekke. Området som soknar til Sogndal lufthamn har fått fleire nye arbeidsplassar siste åra der nærleik til flyplass er avgjerande. Vi kan nemna at kommunane Sogndal og Leikanger har fått 708 fleire arbeidsplassar siste fem åra. Verksemdene sin eksistens er avhengig av tilgang til flyplasstilbod i Sogndal lufthamn, nokre døme: Verksemd Tal tilsette Kvifor er Sogndal lufthamn viktig Direktoratet for forvaltning og IKT (DIFI), Leikanger 90 i Leikanger og 150 i Oslo Landsdekkande oppgåver som krev reise mellom Leikanger og andre stader i landet. To kontorstader gjer det nødvendig med reiser mellom stadene Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Leikanger Høgskulen i Sogn og Fjordane, Sogndal Statens vegvesen Region Vest, Leikanger 122 i Leikanger og 23 i Førde 330 (3900 studentar) Tett kontakt med overordna departement og direktorat, og har omfattande samarbeid med andre verksemder både nasjonalt og internasjonalt. Arrangerer konferansar, også nasjonale og treng flytilbodet for å få innleiarar/deltakarar. Om lag 80% av studentane og tilsette er i Sogndal. Flytilbod viktig for fagleg og administrativt samarbeid ved universitet og høgskular i heile landet, til dels også i utlandet, og for å møte departementa, Forskingsrådet, UH-rådet, Utdanningsdirektoratet mv. 191 Regionvegkontoret i Leikanger og stor reiseaktivitet med Vegdirektoratet i Oslo og dei to største avdelingskontora i regionen, Bergen og Stavanger. Avhengig av flytilbodet som er no. Vestlandsforsking, Sogndal 25 Flyplassen er avgjerande for at verksemda kan vera lokalisert i Sogndal: - Forskingsinstitutt som er finansiert av 85-90% av oppdragsinntekter, og har kontakt med oppdragsgjevarar i alle delar av landet. - Kontakt med andre forskingsinstitusjonar - Utmerker seg med stor internasjonal aktivitet Hydro, Årdal 700 Flyplasstilbodet er viktig for Teknologisenteret, Hydro Energi og Årdal Metallverk, og for å rekruttera nødvendig kompetanse.

43 2 Luster Mekaniske Industri AS, Luster 59 Stor betydning for at verksemda fortsatt skal vera ein attraktiv leverandør: Kundebesøk kvar veke, eigne tilsette reiser mykje og flyfrakt av varer Nortura, Sogndal 90 Hovudkontoret til Nortura, med produktutvikling, sal og marknadsavdeling ligg i Oslo. Avansert teknisk utstyr på fabrikken og derfor avhengig av flyfrakt av deler og kort reisetid for serviceteknisk personell Vik Ørsta, Vik 75 Kontakt mot kundar og leverandørar, og med hovudkontor, søsterselskap og morselskap. Avhengig av eit flytilbod frå Sogndal, særleg i vinterhalvåret når Vikafjellsvegen er stengt Lerum, Sogndal 130 Alle kundane er i Oslo Leverandørar over heile verda Automatisert produksjon og er avhengig av å få teknikarar og reservedelar raskt på plass Grunna store avstandar er fly einaste alternativ når verksemdene skal gjennomføra dagsmøte i Oslo eller annan stad i landet. Gjennomgangen over viser at eit konkurransedyktig næringsliv må ha tilgang på kort reisetid. Gode flyruter er avgjerande for aktivitetsnivået. Verksemdene treng eit flyplasstilbod for å sikre vekst og utvikling av arbeidsplassane og for å rekruttera tilsette. Sogndal lufthamn har hatt svært positiv passasjerutvikling over fleire år. Passasjerveksten (utan transfer) var 15,7% i 2012 og 6,6% i Passasjertalet auka med i perioden 2009 til 2013 (ut/inn Sogndal). Det er venta at veksten vil halda fram. Det har lenge vore slik at kapasiteten er pressa på fleire av morgon- og kveldsavgangane. Bergen er viktig for Sogn som transittflyplass når direkteflyet til Oslo er fullt. Det er stor auke i flytrafikken mot Bergen, og ved å samarbeide mot fleire lufthamner kan tilbodet gjerast betre. Avinor bør gjerast merksam på at det kan vera behov for å kvalitetssikra faktagrunnlaget. Mellom anna ser det ut som det er lekkasje frå Årdal til Førde og Sandane. I tillegg framstiller analysegrunnlaget at det er vesentleg fleire reisande frå Luster (20 000) enn frå Leikanger (4000). Utifrå dette vurderer vi det som at det må vera urette opplysningar i grunnlagsmaterialet. Eit godt flyrutetilbod og nærleik til ei lufthamn har stor betydning for busetjing, sysselsetjing og næringsutvikling. Næringslivet må ha eit raskt og godt transporttilbod for å oppretthalde konkurransekraft. Fleire av verksemdene har omfattande reiseverksemd og vurderer følgjene for ei nedlegging av flyplassen som dramatiske. Sogn regionråd vil peika på Avinor sitt samfunnsansvar med å sikra gode luftfartstenester i heile Norge, og at endringar i strukturen vil påverka samfunnsutviklinga. Med helsing Harald N. Offerdal leiar i Sogn regionråd Jarle Aarvoll ordførar Sogndal kommune Brevet er elektronisk godkjent og er utan underskrift

44 Analyse av lufthavnstrukturen Florø 03. november 2014

45 Agenda Oppdraget fra Samferdselsdepartementet Prosjektets tidslinje Operative forhold FOT utlysning Kriterier for transportstandard og flytyper Trafikkstrømmer og reisevaner Reisetider og kostnadsendringer for mulige scenarier Videre prosess

46 Retningslinje 1 fra SD - oppdrag Vurdere luftfartens rolle og hvilke krav som bør stilles til luftfartstilbudet, herunder kriterier for transportstandard som f. eks trafikkvolum, kostnader og avstander Vurdere hvordan legge til rette for at luftfart kan skje på kommersielle vilkår Utvikle et bedre transporttilbud samlet sett, herunder forslag til en reduksjon i antallet lufthavner sett i sammenheng med standarden på annen transportinfrastruktur og videreutvikling av gjenværende lufthavner Vurdere forhold til andre tiltak i samferdselssektoren (f eks veger) Samfunnsøkonomisk analyse av forslagene Konsekvenser for Statens kjøp av flyruter, Avinor, flyselskap og for passasjerene

47 Tidslinje «Lufthavnstruktur» Strategifase Planfase 01.Feb Feb 2016 Transportstandarder Prognoser og reisevaner Flytyper Annen transport(vegutbygging) Mulige alternative driftskonsepter flyplasser Anbefalinger Sør-Norge kort sikt 1. Anbefaling Sør-Norge langsikt 2. Anbefaling Nord-Norge 3. Anbefaling alternative driftskonseptert Anbefaling Nord-Norge Anbefaling alternative driftskonsepter

48 Arbeidsprosessen i strategifasen Beskrive oppgave Prinsipper og alternativer Vurderinger og forslag Infomøte 04.sep Lokale møter Tilbakemeldinger Forslag til NTP

49 3 mulige fremtidsscenarier 1. Uendret lufthavnstruktur 2. Endret lufthavnstruktur 3. Tilpasset tilbud Avinors moderniseringsprogram

50 Konsekvenser som vil bli vurdert Konsekvenser for passasjerene Endrede kjøretider til alternativ lufthavn Endret rutetilbud grunnet flere passasjerer på gjenværende lufthavner Endringer i «tilskudd» til trafikksystemet Endret FOT tilskudd til ruter Endrede driftskostnader for Avinor Samfunnsøkonomisk kost-nytte analyse

51 Transportstandard Avstand/reisetid til nærmeste flyplass Avstand/reisetid til nærmeste stamflyplass Lekkasje til store flyplasser i dag Alternative reisemåter, tilbud på veg, bane og sjø Transportkostnader og sikkerhet Passasjervolumer

52 Fremtidens flytyper forutsetninger i prosjektet Fortsatt begrensninger i valg av flytyper grunnet korte rullebaner Dagens flystørrelse vil også i fremtiden kunne operere på dagens rullebanelengder Forlenget levetid på dagens flytyper og utvikling av nye typer

53 Passasjertall % % % % 40% 30% Bergen Oslo 40 20% Andel arbeidsreiser 20 10% - Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal 0% Totalt passasjerer/ TR reiser i % reiser til BGO fra alle flyplassene med unntak av Florø(50%) 78 % vekst i perioden Sogndal inneholder transfer

54 FOT tilskudd og Avinor resultater 2013 FOT tilskudd(mill) Resultat Avinor(mill) Totalt tilskudd(mill) Passasjerer (000)2013 Tilskudd pr passasjer(kr) Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal Totalt

55 Fakta om området som berøres Berørte kommuner: 33 Innbyggere: Passasjerer: Antall reiser(tr):

56 Influensområder Et influensområde Alle kommuner som har denne flyplassen som sin nærmeste. Befolkning

57 Ikke alle reiser fra nærmeste flyplass Om man velger å reise fra en flyplass som ikke er nærmest i reisetid/avstand kalles det lekkasje Lekkasje kan ha mange årsaker, de viktigste er Lavere priser Høyere frekvens Mer tilpasset avgangstid Ledige seter når man skal reise Med bedre veger blir «avstanden» mellom flyplasser kortere og lekkasjen vil øke

58 Flyplassvalg i Førdes influensområde FRO 4 % Annet 2 % BGO 21 % FDE 73 % Lekkasje Kommune Grad Alternativ flyplass Gulen Stor Bergen Solund Stor Bergen Hyllestad Stor Bergen Høyanger Middels Bergen Askvoll Stor Bergen Fjaler Middels Bergen Gaular Liten Bergen Førde Liten Bergen og Florø Naustdal Stor Bergen og Florø

59 Valg av flyplass i Florøs influensområde Annet 1 % SDN 1 % BGO 6 % FRO 92 % Kommune Grad Alternativ flyplass Flora Liten Bergen Bremanger Liten Bergen

60 Flyplassvalg i Ørsta Voldas influensområde BGO 4 % Annet 5 % AES 44 % SDN 1 % HOV 46 % Kommune Lekkasje Alternativ flyplass Hornindal Middels Ålesund Stryn Middels Sandane og Ålesund Vanylven Stor Ålesund Sande (M. og R.) Stor Ålesund Herøy (M. og R.) Stor Ålesund Ulstein Stor Ålesund Hareid Stor Ålesund Volda Liten Ålesund Ørsta Middels Ålesund Kommunene Vanylven, Sande, Herøy, Ulstein og Hareid reiser mer fra Ålesund enn fra Ørsta Volda

61 Flyplassvalg i Sandanes influensområde SOG 0 % AES 7 % BGO 10 % Annet 11 % FDE 8 % FRO 5 % HOV 6 % Lekkasje Kommune Grad Alternativ flyplass Jølster Stor Førde Vågsøy Middels Ørsta Volda/Bergen Selje Stor Florø og Ålesund Eid Middels Ålesund og Bergen Gloppen Liten Førde og Bergen SDN 53 %

62 Flyplassvalg i Sogndals influensområde BGO 14 % Annet 4 % FDE 6 % SDN 2 % Kommune Grad Alternativ flyplass Vik Stor Bergen Balestrand Stor Førde og Bergen Leikanger Liten Bergen Sogndal Liten Aurland Stor Bergen Lærdal Middels Bergen Årdal Stor Førde og Sandane Luster Liten SOG 74 %

63 Oppsummering trafikklekkasje Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal Ålesund Bergen Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal Lekkasje til store lufthavner ca ( Ålesund/ Bergen Liten intern lekkasje mellom de lokale flyplassene Førde og Florø mottar flere enn de avgir, motsatt for de andre

64 Reisevaner 2013 oppsummert Trafikk pr influensområde Trafikk pr flyplass Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal Reiser annen flyplass Reiser "egen" flyplass Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal Mottatt fra andre influensområder Reiser "egen" flyplass Totalt passasjerer på de 5 flyplassene passasjerer fra Ålesund og Bergen Totalt antall passasjerer til/fra influensområdet

65 Konsekvenser for reisetider ved bruk av alternativ lufthavn Metode Finner kjøretid og avstand mellom alle kommunesentra og alle de lokale flyplassene Beregner endringer i kjøretid hvis man ikke bruker sin nærmeste flyplass Finner total endring i kjøretid ved bytte av flyplass

66 Kjøretider fra kommuner i Førde/Florøs influensområde Førdes influensområde Førde Florø Bergen Gulen Solund Hyllestad Høyanger Askvoll Fjaler Gaular Førde Naustdal Florøs influensområde Florø Førde Flora 4 67 Bremanger 64 92

67 Kjøretider fra kommuner til ulike lufthavner Ørsta Voldas influensområde: Ørsta Volda Sandane Ålesund Hornindal Stryn Vanylven Sande (M. og R.) Herøy (M. og R.) Ulstein Hareid Volda Ørsta Sandanes influensområde Sandane Førde Florø Ørsta Volda Jølster Vågsøy Selje Eid Gloppen Sogndals influensområde Sogndal Førde Sandane Bergen Vik Balestrand Leikanger Sogndal Aurland Lærdal Årdal Luster

68 Endrede reisetider ved ikke å benytte Førde Økt reisetid(min) Antall reiser Førde Økt reisetid pr år(timer) Alternativ flyplass Gulen Bergen Solund Bergen Hyllestad Florø Høyanger Florø Askvoll Florø Fjaler Florø Gaular Florø Førde Florø Naustdal Florø Totalt Gjennomsnittlig økt reisetid til flyplass: 46 minutter

69 Endrede reisetider ved ikke å benytte Florø Økt reisetid(min) Antall reiser Florø Økt reisetid pr år(timer) Alternativ flyplass Flora Førde Bremanger Førde Totalt Gjennomsnittlig økt reisetid til flyplass: 62 minutter (1t 2 min)

70 Endrede reisetider ved ikke å benytte Ørsta Volda Økt reisetid(min)antall reiser Ørsta Volda Økt reisetid pr år(timer) Alternativ flyplass Hornindal Sandane Stryn Sandane Vanylven Sandane Sande (M. og R.) Ålesund Herøy (M. og R.) Ålesund Ulstein Ålesund Hareid Ålesund Volda Ålesund Ørsta Ålesund Totalt Gjennomsnittlig økt reisetid til flyplass: 97 minutter (1t 37 min)

71 Endrede reisetider ved ikke å benytte Sandane Økt reisetid(min) Antall reiser Sandane Økt reisetid pr år(timer) Alternativ flyplass Jølster Førde Vågsøy Ørsta Volda Selje Ørsta Volda Eid Ørsta Volda Gloppen Førde Totalt Gjennomsnittlig økt reisetid til flyplass: 48 minutter

72 Endrede reisetider ved ikke å benytte Sogndal Økt reisetid(min) Antall reiser Sogndal Økt reisetid pr år(timer) Alternativ flyplass Vik Førde Balestrand Førde Leikanger Sandane Sogndal Sandane Aurland Bergen Lærdal Sandane Årdal Sandane Luster Sandane Totalt Gjennomsnittlig økt reisetid til flyplass: 73 minutter (1t 13 min)

73 Endringer i reisetid og tilskudd ved ikke å benytte nærmeste lufthavn Økt reisetid pr år Redusert tilskudd pr år FOT tilskudd Underskudd Avinor Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal - Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal

74 Redusert «tilskudd» pr ekstra reisetime pr lufthavn Førde Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal

75 Mulige scenarier ved en evt nedlegging Nedlegging av 1 lufthavn Nedlegging av 2 lufthavner

76 Økt reisetid ved å velge bort 2 lufthavner (timer pr år) Sandane,Førde Sandane,Sogndal Førde Florø - - Ørsta Volda - - Sandane Sogndal Totalt

77 Tilskuddsreduksjon ved nedleggelse av 2 lufthavner (mill NOK pr år) Sandane, Førde Sandane, Sogndal Førde 40 Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal 44 Totalt

78 Tilskuddsreduksjon pr time økt reisetid 2 lufthavner Sandane,Førde Sandane,Sogndal Førde 710 Florø Ørsta Volda Sandane Sogndal 430 Totalt

79 Økt passasjergrunnlag gir bedre tilbud Flystørrelse(seter) Daglige frekvenser Passasjerer(000 pr år) for å skape 60% belegg Oslo Førde 72 Florø 75 Ørsta Volda 99 Sandane 35 Sogndal 59 Florø + Førde = 147 Effekter bedre tilbud: Mer fleksibilitet i valg av reisetid Mindre venting, mer effektiv arbeidssituasjon

80 Flere direkteflyvninger gir kortere reisetid 04:33 06:45 08:17 Fra Måløy* Fra Sandane* via SOG Til Oslo Kjøretid Måløy Sandane: 1:42 Kjøretid Måløy Hovden: 2:15 Forskjell kjøretid: 0:33 Flytid SDN - OSL via SOG: 1:32 Flytid HOV OSL direkte: 1:00 Forskjell flytid: 0:32 04:32 07:17 08:17 Fra Måløy Fra Hovden direkte Til Oslo *Forutsetter minimum 30 min oppmøtetid

81 Mulige fremtidsscenarier 1. Uendret lufthavnstruktur 2. Endret lufthavnstruktur Nedlegging av 1 lufthavn Nedlegging av 2 lufthavner 3. Tilpasset tilbud Reduserte åpningstider Andre flytyper Mindre omfattende driftsformer, tilpasset infrastruktur In-/outsourcing av tjenester

82 Mulige vurderinger av driftsform Flytyper For store markeder til mindre fly Mangel på operatører Åpningstider Muligheter for justerte åpningstider dersom det ikke lyses ut FOT ruter til Bergen Tilrettelegge i anbudsutlysningene for stengningsperiode midt på dagen

83 NTP Lufthavnstruktur: Innspel frå interesseutvalet for Førde lufthamn. Næringslivet i Sunnfjord og Ytre Sogn treng Førde lufthamn i dag - og i framtida Førde lufthamn er livsviktig for meg og Enoro. Blir Førde lufthamn lagt ned flytter vi deler av verksemda vår frå Dale til andre stader i Norge eller utlandet, seier Johnny Haugsbakk, Country Manager i Enoro og storbrukar av Førde lufthamn. Enoro er eit internasjonalt selskap med hovudadministrasjonen i Dale i Sunnfjord, 40 minutt i bil frå Førde lufthamn. Frå januar til september i år gjennomførte dei tilsette i Enoro i Dale 512 reiser frå Førde lufthamn til ein kostnad av kring 1,5 millionar kroner. Sjefen sjøl, Johnny Haugsbakk, reiser frå Førde lufthamn kvar einaste veke året rundt: Det er eit stort potensiale for vekst i regionen, men då treng vi flyplassen vår i dag og i framtida.

84 Bakgrunnen for denne kartlegginga På oppdrag frå samferdsledepartementet skal Avinor lage ein rapport om den framtidige flyplasstrukturen. Mandatet og prosessen for gjennomføringa av prosjektet vart presentert for ordførarane i dei aktuelle flyplasskommunane og andre involverte i Florø måndag 3. september. Interesseutvalet for Førde lufthamn har gjort som Avinor ba om, kartlagt næringslivet sine behov for ein flyplass på Bringeland i Gaular kommune i dag og i framtida. Avinor lanserte tre ulike scenarier i Florø: 1. Ingen nedlegging av flyplassar 2. Nedlegging av ein flyplass - Sandane lufthamn, Anda 3. Nedlegging av to flyplassar - Sandane og/eller Førde/Sogndal Avinor ba om innspel og synspunkt på analysegrunnlaget innan 19. desember Interesseutvalet for Førde lufthamn Interesseutvalet for Førde lufthamn består av ni kommunar. Førde, Jølster, Naustdal, Gaular, Askvoll, Fjaler, Hyllestad, Høyanger og Balestrand. Vi har i vår analyse snakka med verksemder i alle flyplasskommunane. Spørsmåla vi ba om svar på var: - Kva betyr Førde lufthamn for din bedrift i dag og i åra framover? - Kva vil ei nedlegging av Førde lufthamn bety for ditt selskap/din bedrift? - Kva slags flyplass vil du bruke dersom Førde lufthamn blir lagt ned? Næringslivet er avhengig av Førde lufthamn Selskapa vi har snakka med er representative for næringslivet i Sunnfjord og Ytre Sogn. Det vil seie små og mellomstore bedrifter med mellom 15 og 200 tilsette. Dei fleste er nøkkelbedrifter i sine kommunar og veldig viktige arbeidsplassar i eit distriktsfylke med store utfordringar. Eit kjenneteikn for alle bedriftene er at dei har tilsette som reiser særs mykje med fly. Anten for å besøke andre avdelingar og kontor i eigen bedrift, kundar eller andre. Bedriftene motteke også mykje besøk av kundar, helst på dagsturar. Derfor er fleire daglege direkteruter mellom Førde Oslo og Bergen særdeles viktig. Ikkje minst for dei eksportretta verksemdene. I det private næringslivet er reisetid pengar, og derfor er reisetida til flyplassen viktig. Den må vere så kort som mogeleg. Førde lufthamn ligg midt i Sunnfjord og Ytre Sogn. Nedslagsfeltet er stort, og det ser vi også på trafikken.

85 passasjerer i passasjerer til og med oktober i år. Alle faktatal om trafikk, reisemønster, passasjerar og liknande har Avinor godt kjennskap til, og dei bruker vi ikkje meir tid på i vår kartlegging. Men vi er tvilande til nokre av dei utgreiingane Avinor har gjort og baserer seg på i sitt arbeid med flyplasstrukturen. Det kjem vi tilbake til seinare. Førde lufthamn midt i eit vekstområde Førde lufthamn ligg midt i det sterkaste vekstområdet i Sogn og Fjordane. Ingen andre stader i fylket har hatt og har så stor vekst i folketalet som Førde-regionen. Faktisk er det få kommunar i heile landet som kan vise til slik vekst Førde har hatt i fleire tiår. Søylediagrammet til venstre under viser veksten i folketalet i Sogn og Fjordane frå Det andre søylediagrammet viser folketalet i alle kommunane i Sogn og Fjordane. Førde er den kommunen som både har hatt høgast folketalsvekst og som har høgast folketal. Folketalsvekst Førde Folketal Førde Analyser gjort av Telemarksforsking viser elles at folketalet i Førde kan vere på nivå med Molde i 2040.

86 Stor innpendling Men det er ikkje berre folketalsveksten i Førde som har vore særskilt stor. Talet på arbeidsplassar i Førde er svært stort, og søylediagramet til venstre på neste side viser at Førde er den kommunen i Sogn og Fjordane som utan samanliking har flest arbeidsplassar. Det andre søylediagrammet viser innpendling til kommunane i Sogn og Fjordane, og at Førde har høgast innpendling. Arbeidsplassar Førde Innpendling Førde Bak desse tala ligg også ei rivande utvikling i næringslivet i regionen vår. Og næringslivet i Førde, Jølster, Gaular og Naustdal er naturleg nok storbrukarar av Førde lufthamn. NHO sitt NæringsNM for 2013 viste at Sunnfjord er eit sterkt vekstområde med levande bedrifter. Sunnfjord-regionen kom på femteplass i denne landskåringa, medan Førde kom på femte plass, (sjå vedlegg under).

87 Flyplassen var avgjerande I utviklinga av næringslivet spelar flyplassen ein veldig viktig rolle. I tillegg til det private næringslivet er statlege organ som Lotteri- og stiftelsestilsynet plasserte i Førde kommune. Atle Hamar har vore direktør i Lotteri- og stiftelsestilsynet sidan oppstarten. Han er storbrukar av Førde lufthamn, slik fleire av hans medarbeidarar er. Hamar seier det slik: Bringeland er viktig for oss fordi den dempar ulempene ved å vere eit statleg tilsyn plassert langt frå Oslo. Våre tilsette brukar flyplassen i jobben kvar veke og nyt godt av rask og effektiv kommunikasjon. Kortast mogeleg reisetid dempar ulempene ved å reise og gir meir motiverte tilsette.

88 Vi reiser primært tur/retur Førde-Oslo, og vi har besøk frå resten av landet, men primært Oslo, kvar veke. Desse brukargruppene forventar rask og effektiv kommunikasjon. Tilsynet arrangerer årleg nasjonale konferansar i Førde med fleire hundre deltakarar. Dei krev rask og effektiv kommunikasjon. Atle Hamar seier flyplassen på Bringeland var eit viktig grunnlag for etableringa av Lotteritilsynet, seinare Stiftelsestilsynet. Vi ser på Førde lufthamn som avgjerande for at vi lukkast med oppgåvene våre i fylket i framtida, seier Atle Hamar. Infrastrukturen er viktig Sogn og Fjordane er eit lite fylke med negativ folketalsutvikling. Vi blir færre og eldre. Førde og omeign er eit unnatak, og næringslivet i regionen står sterkt. Trass dystre utsikter i fleire kommunar blir det no jobba aktivt med å snu trenden, skape nye arbeidsplassar og ny vekst. I dette arbeidet er infrastrukturen særdeles viktig for næringslivet. Det vil seie nye og betre vegar, og ikkje minst nærleik til ein flyplass som på kort tid kan frakte deg til dei store byane og vidare ut i verda. Dei fleste kundane held til andre stader enn i Sogn og Fjordane. Våre bedrifter har base i heimfylket, men marknaden ute i verda. Derfor blir det mange flyreiser, og derfor betyr kort avstand til flyplassen mykje. Både for dei tilsette, kundar og eigarar. Administrasjonen til Helse Førde ligg også i Førde i nærleiken av Førde sentralsjukehus. Dette er ein av dei største arbeidsplassane i Sogn og Fjordane, og fleire av dei tilsette er storbrukarar av Førde lufthamn. Tilfredsstillande flytilbod i dag I dag har vi eit tilfredsstillande flytilbod i Sunnfjord. Prisane er høge, men rutetilbodet gir oss høve til å reise på dagsturar til Oslo/Bergen, eller dagsturar frå Oslo/Bergen til ein kommune i Sunnfjord/Sogn. Trafikken går begge vegar, noko ikkje minst reiselivsnæringa er opptekne av. Utan ein flyplass 20 minutt unna, og berre ein time frå Oslo, kunne ikkje vi arrangert så mange store konferansar med føredragshaldarar og deltakarar frå austlandet, seier direktør Odd Erik Gullaksen i Scandic Sunnfjord hotel & Spa. Scandic Sunnfjord hotel & Spa reklamerer med nærleiken til Førde lufthamn når dei kjempar om store nasjonale konferansar.

89 Vi vil heller ha fleire mindre fly med hyppige avgangar til Oslo, enn større fly og færre avgangar. Hugs at vi som bur her ute har ikkje tog. Buss er ikkje eit alternativ og då er flytilbodet utruleg viktig for oss, seier Odd Erik Gullaksen. Fjaler kommune i vekst - avhengige av Førde lufthamn Fjaler er ein av nabokommunane til Førde lufthamn. Dale er kommunesenteret og ligg berre 40 minutt frå flyplassen på Bringeland. Kommunen er liten, men næringslivet er i positiv utvikling. Totalt er det over 600 tilsette i ulike selskap i Fjaler som dagleg bruker Førde lufthamn. For desse selskapa er flyplassen og den korte avstanden særdeles viktig. Her er nokre av selskapa i Fjaler kommune som bruker Førde lufthamn mest: Brødrene Dahl Vasskraft 25 tilsette i Dale og Oslo, millionar kroner i omsetnad. Motteke mellom 150 og 200 besøkande kvart år i Dale. Trafikken går hovudsakleg via Førde lufthamn. Har til no i år kjøpt flyreiser for 1 million kroner. Ei nedlegging av Førde lufthamn vil ha store negative konsekvensar for drifta av selskapet. RK Haugland Rehabiliteringssenter 80 tilsette, 55 millionar kroner i omsetnad. Flyr kvar veke frå Førde lufthamn. Om lag 150 passasjerar kjem årleg til Dale via Førde lufthamn, hovudsakleg er dette pasientar frå Rogaland. Nedlegging av Førde lufthamn vil ha store negative konsekvensar for drifta av institusjonen. UWC Nordic 50 tilsette frå 25 nasjonar og 200 elevar frå om lag 95 nasjonar. Stor møteaktivitet og utviklingsretta aktivitet nasjonalt og internasjonalt. Avhengig av Førde lufthamn for å ha effektiv drift. Skår VVS 41 tilsette og 55 millionar kroner i omsetnad. Selskap i kraftig vekst. Bransjenettverk utanfor fylket og avhengig av daglege flyavgangar. Tid er pengar.

90 Lutelandet næringspark og offshore Lutelandet har nyleg inngått ein kontrakt med Veolia, eit stort internasjonalt selskap som skal etablere seg på Lutelandet. Forretningsmodellen er opphogging av utrangerte borreplattformar. Det betyr stor aktivitet på kort og lang sikt og eit auka behov for Førde lufthamn. Allereie i dag er dei involverte selskapa på Lutelandet daglege brukarar av flyplassen. Enoro AS Hovudkontor i Dale, salskontor og kundar over heile Europa. Selskapet har laga ein oversikt over sine reiser frå Førde lufthamn. I dette reknestykket er det ikkje teke med reiser frå tilsette i andre avdelingar og kundar som kjem til Dale. Dei reisene vil kunne utgjere kring 25 prosent ekstra. Enoro: Reiser til/frå Førde Lufthamn/Bringeland i år og i fjor: Januar Februar Mars 39 65

91 April Mai Juni Juli 10 August September Oktober 86 November 81 Desember 46 Oversikta over våre reiser viser tydeleg dei behova vi har for ein flyplass nær Dale. Eg blir heilt matt av å tenkje på at dei no vurderer å leggje ned flyplassen. For oss handlar det om å skape meir vekst i Dale. Men det vil vi ikkje klare utan flyplassen. Då må vi flytte ut delar av verksemda til andre stader i Norge eller utlandet. Så enkelt er det, seier country manager Johnny Haugsbakk i Enoro. Dagsturar frå Oslo til Hydro i Høyanger Hydro aluminum i Høyanger er Norges eldste aluminiumsverk. Verksemda har 160 tilsette og er det minste i storkonsernet Hydro, men ein hjørnesteinsbedrift i Høyanger. Og ein storbrukar av Førde lufthamn, Bringeland.

92 Hydro i Høyanger har 610 reiser til/frå Førde lufthamn, Bringeland kvart år. Hovudsakleg eiser til hovudkontoret i Oslo. Ein viktig del av reiseaktiviteten er ressurspersonar som kjem frå Oslo til Høyanger for å jobbe, delta på møter og tilføre nødvendig kunnskap. Desse personane kjem med første fly frå Oslo om morgonen og reiser heim same dag med siste fly. Nærleiken til flyplassen er med andre ord sentralt. Det er viktig å ha ein flyplass med direkteruter nært når vi skal bu og drive store selskap i distrikts-norge, seier fabrikksjef Wenche Eldegard. Kompetanse er ein suksessfaktor for oss. Flyplassen på Bringeland er med på å gjere Hydro Høyanger attraktiv for dei ressurspersonane vi treng. Det er lett å kome til og frå Oslo. Fleire enn Hydro treng flyplassen Høyanger har fleire selskap med utanlandske eigarar som er opptekne av avstanden til flyplassen. Nyrstar Høyanger AS: Selskapet vart kjøpt opp i fjor, har 30 tilsette i Høyanger og hovudkontoret i Sveits. Selskapet er avhengig av ein flyplass som ligg nært fordi det blir mykje reising til hovudkontoret.

93 Saint Jean Industries Høyanger: Nytt selskap i etableringsfasen, basert på den gamle bilfelgproduksjonen i Høyanger. Eigarane er frå Frankrike, og det blir mykje reising, mest frå Førde lufthamn. Blir Førde lagt ned er Flesland alternativet - ikkje Florø Avinor la fram tal som viser at dei som bruker Førde lufthamn i snitt vil få 46 minutt lengre reisetid til næraste flyplass dersom Førde lufthamn blir lagt ned. Då var premissen at alle kom til å reise til Florø når Førde var lagt ned. I forlenginga av dette sa Avinor at det kan bety at det blir rom for fleire 50-setarar i Florø til og frå Oslo fordi passasjergrunnlaget blir større. Vår analyse viser at dette ikkje er korrekt. Ei nedlegging av Førde lufthamn vil ikkje automatisk bety at dei som i dag bruker flyplassen vil reise til Florø. Næringslivet i Høyanger, Fjaler, Hyllestad, Gaular og Askvoll seier tvert om at Flesland er det einaste alternativet dersom Førde lufthamn blir lagt ned. Grunngjevinga er reiseavstanden og ikkje minst eit betre rutetilbod og lågare pris i Bergen enn i Florø. Avinor har heller ikkje lagt vekt på dei store utfordringane vi har på vegnettet i vår region, særleg om vinteren, og når det kjem mykje nedbør. I dag er det slik at fylkesveg 609 mellom Førde og Askvoll blir hyppig stengt pga fare for steinras. Det betyr at folk i Askvoll må reise via Dale, og det nye Dalsfjordsambandet. Det vil vere alvorleg for Askvoll om Førde lufthamn blir lagt ned. Florø er langt unna, og fylkesveg 609 mellom Askvoll og Førde er ofte rasutsett og stengt. Derfor ligg Førde lufthamn perfekt til for næringslivet i vår kommune, berre 50 minutt med bil via Dalsfjordsambandet. Dette seier ordførar Frida Melvær (H) i Askvoll kommune. Næringslivet om alternativet til Førde lufthamn Her er svara frå dei ulike verksemdene vi har spurd kva som er alternativet dersom Førde lufthamn blir lagt ned. Dette er nøkkelbedrifter i sine kommunar: Askvoll kommune: Helle knivfabrikker i Holmedal. Torodd Helle er eigar, sjef og storbrukar av fly. Verksemda har 20 tilsette i Holmedal, men sel knivar til heile verda. Torodd Helle flyg årleg fleire gangar til USA, Russland, Sør-Amerika og andre land i Europa.

94 Vi lever i Norge, men konkurrerer ute. Marginane er små og vi er heilt avhengige av fly og eit godt rutetilbod. Florø er ikkje eit alternativ for meg. Forsvinn Førde blir det utelukkande Flesland på grunn av pris og fleire alternative ruter ut i verda. Hyllestad kommune: Havyard Hyllestad har 250 tilsette, og vel 250 tilsette i ulike underleverandørselskap. Med andre ord ein stor og viktig arbeidsplass i ein liten kommune. Verftsdirektør Trygve Solaas er hyppig brukar av Førde lufthamn: Førde er primærflyplassen vår. Elles reiser vi til Bergen og Flesland. Florø er ikkje, og vil ikkje vere eit alternativ for Havyard. Blir Førde lagt ned, blir Bergen primærflyplassen for oss med dei negative konsekvensane det har, seier Solaas. Han er overraska over at det no blir vurdert å leggje ned ein flyplass som har stor trafikk og betyr så mykje for næringslivet i sitt område. Gaular kommune: Maritim Montering Anders Lien er CEO i selskapet. Dei har 400 tilsette totalt, 20 av dei i administrasjonen i Gaular. Marknaden er ute i verda og tilsette reiser kvar veke via Førde lufthamn. I tillegg kjem kundar inn til administrasjonen. Vi er avhengige av flyplassen, og har meir fokus på tilpassa avgangstider og pris. Førde lufthamn er viktig for selskapet, og vi vil reise meir til Bergen dersom Førde lufthamn blir lagt ned. Bergen er eit betre alternativ enn Florø, seier Lien. Helikopterselskapet Airlift: 65 tilsette på Bringeland i Gaular kommune. Kurt Opseth er direktør, og ein av dei som kvar veke pendlar inn til arbeidsplassen sin via Førde lufthamn. Vi hentar pilotane våre frå heile landet, og Førde lufthamn er eit avgjerande fundament for Airlift. Vi har kundebesøk, leverandørbesøk, tilsette inn/ut og veldig mykje trafikk via Førde lufthamn, seier Opseth. Han er av dei som er villeg til å betale meir for å reise frå Førde lufthamn, sjølv om prisen allereie er høg. Men så viktig er flyplassen for selskapet hans.

95 Selskap i Høyanger om Kva flyplass dei vil bruke dersom Førde lufthamn blir lagt ned : Verftsdirektør Wenche Eldegard i Hydro Høyanger; Florø er for langt unna for oss. Det blir to timar i bil, og då er det like greit å reise til Flesland. Dagleg leiar Svein Ove Råsberg i Nyrstar Høyanger AS: Forsvinn Førde, blir Bergen primærflyplassen. Fabrikksjef Ståle Torbjørnsen i Saint Jean Industries Høyanger Det vil bli meir Bergen dersom Førde forsvinn. Hovudsakleg på grunn av pris og at det ikkje er så mykje lenger til Bergen enn Florø. Feil i faktagrunnlaget Under presentasjonen til Avinor i Florø vart resultata av ulike undersøkingar presenterte. Vi oppfatta det slik at dette er eit viktig grunnlagsmateriale for Avinor. Interesseutvalet for Førde lufthamn vil påpeike openberre svakheiter i dette faktagrunnlaget. For det første slo Avinor fast at folk i Årdal vil bruke Førde lufthamn dersom Sogndal lufthamn blir lagt ned. Det stiller vi oss tvilande til med dagens vegnett. For årdøler er avstanden til Gardermoen kort, og og utan Sogndal lufthamn er nok Gardermoen eit meir aktuelt alternativ enn Førde lufthamn. Så vil vi påpeike at fleire folk i Jølster i dag bruker Førde lufthamn som primærflyplass. Ganske enkelt fordi det er kortare frå Vassenden i Jølster til Bringeland, enn til andre nærliggande flyplassar. Dessutan har Førde lufthamn fleire daglege direkteruter til Oslo og Bergen enn til dømes Sandane lufthamn. Avinor slo også fast at passasjerane som i dag bruker Sandane lufthamn vil bruke Sogndal dersom Sandane blir lagt ned. Trafikkmønsteret, avstandar og rutetilbodet til Oslo tilseier at desse passasjerane vil bruke Førde lufthamn, ikkje Sogndal, dersom det blir ei endring i flyplasstrukturen. Med bakgrunn i dette må det vere lov å stille spørsmålsteikn ved grunnlaget for nokre av dei undersøkningane Avinor har gjort og legg vekt på i sitt arbeid. Kjennskap til Sogn og Fjordane er særdeles viktig i eit strukturarbeid som får store konsekvensar for vanlege folk, og særleg næringslivet. Flyplassane er i dag navet i næringslivet. Det er flyplassane som gjere oss i stand til å drive business lokalt med marknaden og kundane i meir sentrale strok. Avstanden til marknaden er ikkje så lang når vi har kort avstand til flyplassane, og kort avstand ut i verda.

96 Med bakgrunn i dei svara vi har fått frå næringslivet i vår region er vi klare på at Førde lufthamn er særdeles viktig for utviklinga av Sunnfjord og Ytre Sogn i dag og i framtida. Ei nedlegging av flyplassen vil sette oss fleire år tilbake i tid, og svekke næringslivet sin posisjon. Vi er opptekne av å legge til rette for trygge arbeidsplassar og vekst i eit område som allereie har store utfordringar i tida framover. Mathias Råheim Olve Grotle Håkon Myrvang -sign- -sign- -sign- ordførar/gaular kommune ordførar/førde kommune ordførar/naustdal kommune Oddmund Klakegg Arve Helle Harald N. Offerdal -sign- -sign- -sign- ordførar/jølster kommune ordførar/fjaler kommune ordførar/balestrand kommune Petter Sortland Jan Olav Gjerde Frida Melvær -sign- -sign- -sign- ordførar/høyanger kommune ordførar/hyllestad kommune ordførar/askvoll kommune

97 FLORA KOMMUNE Sogn og Fjordane fylkeskommune Askedalen LEIKANGER Vår ref. Dykkar ref. Dato: 14/2887-4//EAAR Innspel i samband med lufthamnstrukturen i Sør -Noreg Flora kommune viser til henvendelse frå Sogn og Fjordane fylkeskommune vedr innspel til Avinor sitt analysearbeid i samband med lufthamnstrukturen/ Nasjonal transportplan Samferdsleutvalet i Flora kommune er gjennom kommunen sitt møte og delegeringsreglement gitt mynde til å gje uttale i "flyplass" saker. I møte den 20. november jf. sak 018/14 gjorde samferdsleutvalet slikt vedtak: "Samferdsleutvalet i Flora kommune har følgjande innspel til Avinor i samband med deira utgreiingsarbeid om lufthamner: Florø Lufthamn er idag den største lokale lufthamna i Norge og har den største operasjonelle utviklingsmuligheten av alle lufthamnene i Sør-Norge. Samferdsleutvalet vil påpeike at Lufthamna er heilt avgjerande for det petroleumsretta næringslivet både offshore og på land, og føresetnaden for auka petroleumsretta aktivitet i vårt fylke er knytt til vidareutvikling av Florø Lufthamn. I tillegg til avgjerande betydning for persontransport offshore og det landbaserte næringslivet i regionen, så er i tillegg 330-skvadronen ein integrert del av lufthamna. Forsvarsbygg planlegg utviding på Florø Lufthamn og etablering av ein fast base ved Lufthamna. Flyplassen er såleis ein avgjerande faktor for tryggleiken langs norskekysten. Samferdsleutvalet vil påpeike at følgjande vegsamband vil føre til betre transportstandard og innkorta reisetid til dagens lufthamner i fylket: - rv 55 langs Sognefjorden - fv 57 Dale-Storehaug - fv 615 Sandane-Storebru - 45-minuttsregionen Florø-Måløy - Kystvegen Florø-Dale - Ferjefri E39 Samferdsleutvalet ber om at Avinor ser på både eksisterande båtsamband og eventuelle nye båtsamband som ein del av tilbringartenestene til flyplassen i Florø. Mange Postadr.: Besøksadr: Telefon / faks: Bankgiro: E post: Markegata / postmottak@flora.kommune.no 6900 FLORØ Org.nr: MVA

98 passasjerar frå Vågsøy og Bremanger nyttar idag båt som transport til/frå Florø Lufthamn, og reisetida for desse passasjerane vil være kortare enn det Avinor opererer med i sine presentasjonar. Likeeins vil eventuelle nye båtsamband sørover til/frå Florø sikre betre tilgang og kortare reisetid til lufthamna." Flora kommune ynskjer i tillegg å presissere nærmare at transport på sjø, som kort er nemnt i Avinor sin presentasjon av 3. november, er ein svært viktig reisemåte for reisande ved Flora lufthamn. Vedlagt link til båtrutene i Florabassenget og hurtigbåtrutene som går mellom Selje, Måløy, Leirgulen, Bremanger, Florø og vidare til Bergen. fom_1_mai_2014.pdf _1_mai_2014.pdf Eit eksempel på reisertid: Med båt frå Måløy til Florø, tar det 1. time og 10 min, og vidare 10 min frå båtanløp til Florø lufthamn. Vidare med fly frå Florø Oslo tar det 1. time. Dette gir ei total reisetid frå Måløy til Oslo 2. timar og 20 min, u/ medrekna oppmøtetid på flyplass. Vidare er kystkommunane i og rundt Flora i samarbeid med å utarbeide betre båtrutetilbod frå Fjaler- Askvoll til Florø og nordover til Måløy. Dette kjem i tillegg til dagens båttilbod på kysten av Sogn og Fjordane. Dette bl.a på grunnlag av næringsutvikling på Lutelandet. Ei slik reiserute medfører 1. time og 20 min. i reisetid mellom Lutelandet og Florø lufthamn. Dette reisetilbodet vil gje ei totalreisetid til Oslo på 2. timar og 20 minutt, u/ medrekna oppmøtetid på flyplass. Med helsing Rolf Bjarne Sund plansjef Einar Atle Årdalsbakke rådgjevar samferdsle Dette dokumentet er elektronisk godkjent og har derfor ingen signatur Vår ref.: /14/2887//3764 Side 2 av 2

99

100

101

102