Oppgåve: Åpne filen eksempel.prn som ligg på den utdelte disketten. Figur 1 Eit EXCEL rekneark.

Transkript

1 EXCEL er eit reknearkprogram som kan køyrast på PC under Windows. Ein EXCEL-fil har navn som sluttar på.xls. Ei slik fil, eller rekneark, inneheld fleire ark (sheet) (Figur 1). Arket er delt opp i ruter som har unike referansar, t.d. A1. I kvar rute kan ein skriva inn teikn, bokstavar, tall eller formlar. I tillegg inneheld EXCEL verktøy for å visualisera data. Ein kan bl.a. laga grafar, histogram og 3D-plott. Figur 1 Eit EXCEL rekneark. For å laga eit nytt rekneark, gå inn på file menyen og velg new. For å åpna ein eksisterande fil, gå inn på file menyen og velg open (Figur 2). Ein kan då navigera fram til den filkatalogen filen ligg i ved å trykka på look in menyen (Figur 3), og åpna denne filen. Med File of type menyen vel du ut kva slags type filar du ser etter. Trykk så på open. EXCEL filar åpnast utan vidare problem. Det er også mogeleg å ta inn tekst-filar, der tala er ordna i kolonnar. Då kjem det fram ein meny for korleis EXCEL skal lesa inn dataene, og ein følgjer denne (Figur 4). For å lagra filen går ein til save as på file menyen. Då kan ein lagra reknenarket enten som EXCEL- eller tekst-fil. Oppgåve: Åpne filen eksempel.prn som ligg på den utdelte disketten.

2 Figur 2 Menyval for å åpna ei fil. Figur 3 For å finna fram til ønska fil må ein bruka Look in menyen.

3 Figur 4 EXCEL meny for korleis ein skal lesa inn tekstfilar. Ved hjelp av musa eller piltastane kan ein navigera fram til ruta ein ønsker å skriva inn i. Teikn og tal kan skrivast inn direkte, og tast enter når alt er ferdig skrive. Alt etter oppsettet på maskinen, blir enten ',' eller '.' brukt i desimaltall. Det vanlegaste er å bruka '.' Ved å først markera dei ønska rutene og så gå inn på format menyen og velga cells kan ein setja formatet for dei markerte rutene. Då kan ein forandra formatet etter eige ønske (Figur 5). Vel du Number vil tala visast som desimaltall, og du kan velga talet på desimalar. Oppgåve: Forandra på formatet for alle cellene slik at dei viser desimaltal med to desimalar. Figur 5 Format cells menyen

4 Ein formel skal alltid starta med =. Ein kan bruka vanlege matematiske operatorar som +, -, * og /. Ein kan tasta inn tal direkte eller referansar til verdien i andre ruter. Då kan ein enten skriva inn rutereferansen (B1) eller klikka med musa på den ønska ruta. Døme på slik formel er: =B3/100 (Figur 6). Figur 6 Inntasting av formel i EXCEL. I EXCEL ligg det inne fleire matematiske funksjonar: sin, cos, asin, acos, exp, log. Dei skrivast slik: =log(b3) (Figur 7). Figur 7 inntasting av funskjon i EXCEL.

5 Oppgåve: Skriv inn enkle formlar. EXCEL har ein funksjonsmeny som ein kjem til ved å gå inn på insert menyen og velga function (Figur 8). Då kjem det opp ein meny der ein kan velga ut den funksjonen ein vil setja inn (Figur 9). Nokre funksjonar krev eit tal som innput, andre krev mange tal som innput. Det kjem fram ein interaktriv meny som fortel kva informasjon funksjonane krev. Figur 8 Funksjonsmenyen kan brukast til å legga inn funksjonar som ligg inne i EXCEL. Figur 9 Enkelte av funskjonane ein kan setta inn.

6 Dei funskjonane me vil ha mest bruk for i dette kurset er dei statistiske, dei matematiske og litt dei logiske funskjonane. Tabell 1 viser ei liste over nyttige funksjonar. Tabell 1 Nyttige funksjonar som ligg inne i EXCEL. Funksjon Kva gjør den Kva krev den average(tall1, tall2,..) gjennomsnitt av fleire tal ei eller fleire ruter sum(tall1, tall2,..) sum av fleire tal ei eller fleire ruter var(tall1, tall2,..) variansen til eit datasett to eller fleire ruter stdev(tall1, tall2,..) standardavviket til eit datasett to eller fleire ruter skew(tall1, tall2,..) skjevheten til eit datasett tre eller fleire ruter kurt(tall1, tall2,..) kurtosis til eit datasett fire ller fleire ruter max(tall1, tall2,..) maskimalverdien til eit datasett ei eller fleire ruter median(tall1, tall2,..) medianverdien til eit datasett ei eller fleire ruter min(tall1, tall2,..) minimumsverdien til eit datasett ei eller fleire ruter large(array,k) k-største verdien i arrayet ei eller fleire ruter percentile(array,k) k-persentilen i arrayet ei eller fleire ruter correl(array1,array2) korrelasjonen mello to array to eller fleire ruter covar(array1,array2) kovariasjonen mello to array to eller fleire ruter if(logisk_test, verdi_viss_sann, verdi_viss usann) Gir verdi avhengig av utfallet av den logiske testen and(logisk1, logisk2,..) Sann viss alle er sanne, ellers usann. or(logisk1, logisk2,...) Sann vis ein er sann, ellers usann. Oppgåve: Rekn ut sum, gjennomsnitt, standardavvik, skjevhet, maksimal, minimal og median verdiane til data for temperatur og for luftfuktighet. Finn også 75% og 25% persentilane. Rekn ut kovariansen og korrelasjonen mellom dei to datakolonnane. Bruk dei logiske funksjonane for å gje verdiane som ligg innanfor 25% og 75% kvantilane til å ha verdien 1 og resten verdien 0. For å plotte data, må dei vera ordna i rekker eller kolonnar. Ein markerar dei data ein vil plotta, og trykker på Chart Wizard knappen Figur 10). Det kjem då fram ein meny der ein kan velga forskjelige typar plott (Figur 11). Histogram og bar lagar ei søyle for kvart datapunkt. Pie lagar ei kake. XY plot plottar verdiane i ei kolonne mot verdiane i ei anna kolonne. Figuren kan ein forandra på interaktivt ved å dobbeltklikka på dei forskjellige delane av grafen. Oppgåve: Lag to plott, eit der temperatur og luftfuktighet er plotta som tidsseriar (bruk gjerne to y-aksar) og eit der temperatur er plotta mot luftfuktighet. Forklar samvariasjonen mellom temperatur og relativ luftfuktighet.

7 Figur 10 For å plotta data, markerer ein først dei dataene ein vil plotta, og trykker på chart wizard knappen. Figur 11 Meny for valg av figurtype.

8 Ein kan bruka cut (klipp ut), copy (kopier) og paste (lim inn) frå edit menyen for å kopiera og lima inn formlar og tall. Formlar med referanser til andre ruter vil ha referanser til dei rutene som har tilsvarande relativ plassering som for originalplasseringa. Ein kan også bruka edit menyen for å kopiera figurar og tal over til WORD ved å markera figuren eller tala i EXCEL, utføra copy kommandoen i EXCEL og paste kommandoen i WORD. Oppgåve: Kopier figurene du har laga i EXCEL over i WORD. I EXCEL ligg det inne fleire funskjonar for dataanalyse. Dei finn ein ved å gå inn på Tools menyen og velga Data Analysis. Då kjem ein meny med mange val fram (Figur 12) Figur 12 Ulike dataanalyser som kan utførast i EXCEL. Correlation lagar ein korrelasjonsmatrise mellom datasett. Histogram lagar eit histogram for eit datasett. Descriptive Statistics utfører deskriptiv statistikk for datasett. Regression er eit verktøy for lineær regresjon. Det kan utførast både einfaktor og tofaktor Anova analyse. Oppgåve: Utfør lineær regresjon mellom dei to datakolonnane og lag eit histogram for kvar datakolonne.