Førebels utkast til geodataplan for Rogaland fylke i Rogaland. Geodataplan for Rogaland fylke

Transkript

1 Førebels utkast til geodataplan for Rogaland fylke i Rogaland Geodataplan for Rogaland fylke

2 Innleiing Geodataplanen skal vere ein sentral reiskap i arbeidet med å realisere Norge digitalt-samarbeidet i Rogaland. gruppa for geodataplanen er Norge digitalt-partane i fylket. Geodataplanen for Rogaland fylke inneheld vedtekne mål og aktivitetar innanfor fagområdet. Planen byggjer på innspel frå partane i Norge digitalt i Rogaland, og er styringsdokumentet for den komande fireårsperioden. Planen skal medverke til: å betre den offentlege saksbehandlinga ved bruk av geografisk informasjon kostnadseffektiv etablering, vedlikehald og tilgjengeleggjering av kart- og geodata slik at Rogaland skal vere i fremste rekkje med å nå måla i Norge digitalt å organisere geodata på ein gagnleg og god samfunnsøkonomisk måte, både administrativt og teknologisk på regionalt, interkommunalt og kommunalt nivå å auke bruken av geografiske data og fremje den samfunnsmessige nytten av slike data i Rogaland å betre kvaliteten på matrikkeldata i Rogaland Gjennomføring av planlagde aktivitetar og prosjekt føreset at aktuelle partar inngår bindande avtaler som regulerer innhald, framdrift og kostnadsfordeling. Steinar Wergeland (sign) Fylkeskartsjef Kartverket Stavanger Sekretariatsleiar Norge digitalt i Rogaland John Morten Klingsheim (sign) Kystverket Haugesund Nestleiar Fylkesgeodatautvalet Leiar Fylkesgeodatautvalet Framsidefoto: Frå Orrestranda, foto: SW 2

3 Innhald Innleiing Strategiske val det komande året og i fireårsperioden Norge digitalt-samarbeidet i Rogaland fylke Bakgrunn Sentrale lover for Norge digitalt-samarbeidet Geodatalova Plan og bygningslova Matrikkellova med planen Geovekst-samarbeidets plass i Norge digitalt Organisering av Norge digitalt i Rogaland fylke Fylkesgeodatautvalet i Rogaland fylke Basisdatautvalet i Rogaland fylke Plan- og temadatautvalet i Rogaland fylke Årlege regionale møte Årssyklusen til geodataplanen Geodatasamarbeid i fylket /skildring av situasjonen no Interkommunalt geodatasamarbeid Rogaland fylke Tilgang og bruk av geodata Bruk av geodata Tilgang til geodata for Norge digitalt-partar Det offentlege kartgrunnlaget Formidling av geodata til den kommersielle marknaden Metadata Geodatagrunnlaget Standardar og produktspesifikasjonar Geodetisk grunnlag Horisontalt grunnlag Vertikalt grunnlag Posisjonstenester Basis geodata Geovekst Infrastruktur Omløpsfoto Matrikkelen Administrative grenser

4 4.3.6 Krinsgrenser Stadnamn Nasjonale kartseriar Sjøkart og djupneinformasjon Fylkesspesifikke tiltak Plandata Kommunalt planregister Kommuneplanar og kommunedelplanar (arealdelen) Reguleringsplanar Temadata Temadata i Det offentlege kartgrunnlaget Tema Biologisk mangfald Tema Forureining Tema Friluftsområde Tema Kyst og vassdrag Tema Kulturminne Tema Landbruk Tema Landskap Tema Naturvernområde Tema Samfunn og tryggleik Tema Stiar og løyper Tema Universell utforming Tema Fiskeridata Tema Akvakulturdata Forvaltning, drift og vedlikehald FDV-avtalane Vedlikehald Forvaltningsløysingar Forvaltning av Felles Kartdatabase (FKB) Kompetanse Handlingsplan Excel-fil (vedlegg) Pdf-dokument (vedlegg)

5 1 Strategiske val det komande året og i fireårsperioden Ein føresetnad for å lukkast med Norge digitalt vil vere om det finst eit fullstendig og påliteleg datagrunnlag. Datagrunnlaget skal kunne brukast til partane sine prioriterte oppgåver som næringsutvikling, sysselsetjing, busetnad og i planprosessane innanfor plan- og bygningslova sine område m.v. Det vil seie at alle faktaopplysningar det er behov for, finst her, og at det er tilrettelagt slik at dei lett kan brukast som eit middel for effektive og opne planprosessar og ei god gjennomføring. Den viktigaste suksessfaktoren for å lukkast er at den kommunale forvaltninga har tekniske og økonomiske verkemiddel for å kunne forvalte og bruke datagrunnlaget optimalt og i nært samarbeid med aktørane i Norge digitalt. Fylkesgeodatautvalet i Rogaland vil ha følgjande satsingsområde i planperioden: Sluttføre vegadresser i heile Rogaland så langt det let seg gjere Få kommuneplanar og alle relevante detaljplanar over på digitalt vektorformat Auke tilgjenget til oppdaterte kartdata gjennom sentral forvaltning av FKB-data (geosynkronisering) Gjennomføre regionsvise møte med kommunane som samarbeider DOK Det offentlege kartgrunnlaget Laserskanning 5

6 2 Norge digitalt-samarbeidet i Rogaland fylke 2.1 Bakgrunn Norge digitalt er eit breitt samarbeid mellom kommunale, regionale og nasjonale verksemder som har ansvar for framstille geodata, eller er store brukarar av slike data. Samarbeidet er etablert for å byggje og drive ein nasjonal geografisk infrastruktur som skal sikre alle brukargruppene i samfunnet tilgang til gode geodata. Norge digitalt-samarbeidet er basert på gjensidig forpliktande avtaler, der partane binders eg til ei todelt løysing som har inneber ei andelsfinansiering av basis geodata, og ei plikt til leveranse av eigen temainformasjon. For øvrig kan ein vise til informasjon på Sentrale lover for Norge digitalt-samarbeidet Det følgjande kapittelet gjev ei oversikt over lover som er sentrale for Norge digitalt-samarbeidet; geodatalova, plan- og bygningslova og matrikkellova Geodatalova Lov om infrastruktur for geografisk informasjon (geodatalova) vart sett i verk frå 1. mai Lova skal sikre tilgang til geodata nasjonalt og over landegrensene. Forskrifta til geodatalova blei vedteken av Miljøverndepartementet 8. august 2012, og tok til å gjelde same dagen. Lova skal bidra til gode og effektiv tilgang til offentleg geografisk informasjon (geodata) for offentlege og private formål. For å nå dette målet er det nødvendig å styrke samarbeidet om deling av geodata mellom verksemder med offentlege oppgåver og å sikre vidare utvikling og drift av den nasjonale infrastrukturen for geografisk informasjon Norge digitalt. Geodatalova gjennomfører også europaparlaments- og rådsdirektiv 2007/2/EF av 14. mars 2007 om etablering av ein infrastruktur for geografisk informasjon i Det Europeiske fellesskapet (INSPIRE). Direktivet er teke inn i EØS-avtalen gjennom godkjenning i Stortinget Plan og bygningslova Plandelen i lov om planlegging og byggesaksbehandling (plan- og bygningsloven) av 27. juni 2008 nr. 71 tredde i kraft1. juli I plan- og bygningslova er det stilt krav om at kvar kommune skal ha eit planregister som gjev opplysningar om gjeldande arealplanar og andre føresegner som legg slår fast korleis areala skal utnyttast. Dette kravet er utdjupa i forskrift om kart, stadfesta informasjon, arealformål og kommunalt planregister (kart og planforskrifta) av 26. juni 2009 nr.861. Kart- og planforskrifta tok til å gjelde den 1. juli 2009, og krev at alle vedtekne arealplanar skal førast i ein planoversikt i følgje forskrifta 13. Frå 1. januar 2010, skal kommunen ha eit digitalt planregister. Det digitale planregisteret skal i følgje forskrifta 12 innehalde alle nye digitale arealplanar, dispensasjonar, mindre endringar m.m. Endeleg vedtekne arealplanar skal framstillast i følgje reglande i kart- og planforskrifta 9 til 11, og Nasjonal produktspesifikasjon for arealplana og digitalt planregister (NPAD). Krava til framstilling skal sikre at alle arealplanar berre blir utarbeidde med arealformål og omsynssoner som er heimla i plan- og bygningslova, og med det sikre einsarta bruk av areal i heile landet. Dette gjev derfor høve til å lage 6

7 statistikk om bruk og vern av areala våre. Plandata kan til dømes brukast i samband med KOSTRArapportering og ulike analyseformål. Vidare vil ein kunne dele plandata slik det blir føresett at det skal gjerast i geodatalova Matrikkellova Lov om eigedomsregistrering (matrikkellova) vart sett i verk 1. januar Nokre av føresegnene i lova tredde i kraft kommunevis med implementeringa (installeringa) av matrikkelen i perioden desember 2007 til april Per oktober 2015 er ikkje matrikkelova 7 sett i verk. Overgangsordninga i matrikkellova 51 med tilhøyrande føresegner galdt ut Matrikkelforskrifta tok til å gjelde samtidig med lova. Det har vore gjennomført endringar i både lov og forskrift etter iverksetjinga. 2.3 med planen Geodataplanen skal vere ein sentral reiskap i arbeidet med å realisere Norge digitalt-samarbeidet i Rogaland. gruppa for geodataplanen er Norge digitalt-partane i fylket. Geodataplanen skal bidra til å betre den offentlege saksbehandlinga ved bruk av geografisk informasjon at etablering, ajourføring, tilrettelegging, forvaltning og distribusjon av data blir gjort på ein effektiv og fornuftig måte å organisere geodataarbeidet på ein gagnleg og god samfunnsøkonomisk måte, både administrativt og teknologisk, på regionalt, interkommunalt og kommunalt nivå eit tettare samarbeid mellom kommunane i regionane som samarbeider Geodataplanen skal vere ein konkret og handlingsretta plan prega av klare prioriteringar, realistiske mål, fornuftige tiltak og konkrete resultatmål 2.4 Geovekst-samarbeidets plass i Norge digitalt Geovekst er eit samarbeid om felles etablering, forvaltning, drift, vedlikehald og bruk av geografisk informasjon. Samarbeidet blei etablert i 1992 gjennom inngåing av ein avtale mellom følgjande sentrale aktørar innanfor geodataområdet: Norges Energiverksforbund, Kommunenes Sentralforbund, Landbruksdepartementet, Statens Vegvesen, Kartverket og Televerket. Formålet med Geovekst-samarbeidet er å gjennomføre samordna kartleggingsprosjekt, og å etablere og halde ved like felles sett av geografiske data som tilfredsstiller eit vidt spekter av brukarbehov. Partane er i fellesskap rettigheitshavarar slik det er skildra i Generelle vilkår for Norge digitalt. Alle partar i Norge digitalt som ikkje er Geovekst-partar betaler ei årleg avgift for bruksretten. 7

8 2.5 Organisering av Norge digitalt i Rogaland fylke Fylkesgeodatautvalet i Rogaland fylke Alle fylke skal organisere Norge digitalt-arbeidet gjennom eit Fylkesgeodatautval (FGU) med underutval. FGU må ha god forankring, og det skal leggast vinn på å ha representasjon på beslutningsnivå. Samansetnaden av Fylkesgeodatautvalet Organisasjon Representantar Fylkesmannen 1 Fylkeskommunen 1 Kartverket 1 Statens vegvesen 1 Kommunar 3 Andre statsetatar 1 Selskap: Telenor og energiforsyninga 2 Fylkeskommunen, Fylkesmannen, Kartverket, Statens vegvesen, Telenor og Energiforsyninga er faste medlemer, og peikar sjølv ut representantane sine. Elles blir representantane frå kommunane utnemnde for to år om gongen av sine organisasjonar. Medlemer i Fylkesgeodatautvalet i Rogaland 2017 Organisasjon Representerande etat Representant Vararepresentant etat Vararepresentant (personleg) Fylkesmannen (FM) Landbruksavdelinga Knut Harald Dobbe Miljøvernavdelinga May Brit Jensen Fylkeskommunen (FK) Planseksjonen Torbjørn Rathe Planseksjonen Sigrid Maléne Peterson Statens Kartverk Kartverket Stavanger Steinar Wergeland Kartverket Stavanger Ole Lunden (SK) Statens vegvesen Statens vegvesen Region Lena Johansen Statens vegvesen Arild Bergstrøm (SVV) vest Region Vest Kommunar (K) Sandnes kommune Hå kommune Sauda kommune Åge Einar Djuve Sigmund Langerak Torkel Risvoll Haugesund kommune Eigersund kommune Vindafjord kommune Kjell Olsen Johnny Monsen Marianne S. Rørtveit Andre statsetatar 1 (AE) Selskap (SE) Kystverket John M. Klingsheim Politiet Trygve Ravndal Telenor Norge AS Lyse Energi AS Tove Røkke Molnes Sigve Hamran Dalane Energi IKS John Kapstad FGU er styringsgruppe for følgjande underutval med tyngre fagleg representasjon. basisdatautvalet plan- og temadatautvalet 1 Andre statsetatar (AE) omfattar dei følgjande etatane: Kystverket, Forsvarsbygg, Domstoladministrasjonen eining for jordskifte, Haugaland og Sunnhordland jordskifterett, Domstoladministrasjonen eining for jordskifte Sør-Rogaland jordskifterett, Mattilsynet, Riksantikvaren, Avinor, Veterinærinstituttet v/statens veterinære senter, Rogaland sivilforsvarsdistrikt, HV08, UiS, Høgskolen Stord/Haugesund, Politiet, Fiskeridirektoratet og Helse Vest. 8

9 Desse utvala bør vere sette saman med brei representasjon av fagpersonell. Dersom ikkje anna er bestemt skal Kartverket vere representert i alle utval og ha anten leiar- eller sekretærfunksjonen. Representantane til utvala skal peikast ut av rettigheitshavarane. Eventuelle representantar for andre partar kan delta der det er naturleg Basisdatautvalet i Rogaland fylke Samansetnaden av basisdatautvalet Kommunerepresentantar Representantar for andre Geovekst-partar Eventuelle andre relevante representantar Medlemer i basisdatautvalet i 2017 Namn Tonje Fjermestad Aase Gerd Karin Espedal Sigve Hamran Oddny Haugland Lena B. Johansen John Kapstad Jan Ståle Lund Tove Røkke Molnes Hilde Bergjord Morten Svanes Otto Ødegård Organisasjon Fylkesmannen i Rogaland Gjesdal kommune Lyse Kartverket Stavanger kommune Statens vegvesen Region vest Dalane Energi Haugaland Kraft Telenor Suldal kommune Fylkesmannen i Rogaland Sandnes kommune Representanten for kommunane nord i Rogaland har gått av med pensjon, og det er ønskeleg med ein ny representant her Plan- og temadatautvalet i Rogaland fylke Samansetnaden av plan- og temadatautvalet Kommunerepresentantar Representantar frå Geovekst-partane Fylkeskommunen Fylkesmannen Eventuelle andre relevante representantar, t.d. frå andre statsetatar Medlemer av plan- og temadatautvalet i 2017 Namn Tonje Fjermestad Aase Lena B. Johansen Monica Ediassen Organisasjon Fylkesmannen i Rogaland Statens vegvesen Region vest Sandnes kommune 9

10 Ingeborg Westersjø Hilde Bergjord Arne Møller John Morten Klingsheim Stine Helen Marken Sigrid Maléne Peterson Kristian Solberg Audun Steinnes James Stott Hjelmeland kommune Suldal kommune Fiskeridirektoratet Kystverket Vest Vindafjord kommune Rogaland fylkeskommune Fylkesmannen i Rogaland Fylkesmannen i Rogaland Fylkesmannen i Rogaland Det skal organiserast ei fast rapportering frå alle plan- og temadatautval til Temadataforum. Fokuset skal vere på tiltak, kurs, informasjon og teknisk/innhaldsfaglege utfordringar Mal for rapportering vil bli lagt på nettsidene til Norge digitalt Årlege regionale møte Dei regionale møta er den viktigaste møteplassen for partane i Norge digitalt i Rogaland. Fordi ein ønskjer eit betre samarbeid kommunane i mellom, t.d. når det gjeld kartleggingsprosjekt, bør det arrangerast tre regionale møte.. Kommunane er inndelt som følgjer: Region nord Region midt Region sør Utsira Karmøy Haugesund Bokn Tysvær Vindafjord Sauda Suldal Finnøy Rennesøy Randaberg Stavanger Sola Sandnes Forsand Strand Hjelmeland Klepp Time Hå Gjesdal Bjerkreim Lund Sokndal Eigersund Dei regionale møta skal sikre at samarbeidet i fylket blir drive etter formåla i høve til sentrale og lokale retningslinjer. På møta vil normalt slike saker bli behandla; melding om arbeidet føregåande år, årsrekneskap for prosjekta, presentasjon av årets geodataplan, innmelde saker, presentasjon av nye medlemer og varamedlemer til utvala. Dei regionale møta skal ha ein representant per samarbeidspart i Norge digitalt. Fylkesgeodatautvalets medlemmer bør delta på alle møta i dei tre regionane Årssyklusen til geodataplanen Utvala sine aktivitetar vil i stor grad vere knytt opp til geodataplanen sin årssyklus, og vil derfor ha to-tre naturlege møtetidspunkt i løpet av året. 10

11 Årsmelding fjorårets plan (N -1) Behandle ny geodataplan år N Høring neste års geodataplan FGU møte Vinter Årlig ND-møte i fylket Første utkast til neste års plan Alternatet FGU møte Høst Nasjonalt Regionalt FGU møte Vår Invitasjon til neste års prosjekter Nye ND rammer (framforhandlet N -1) Regionale møter med neste års prosjektkandidater FGU = FylkesGeodataUtvalg Figur 1 Årshjulet for Rogaland fylke med kopling til nasjonale arbeidsprosessar Standardisert planprosess Planfase Periode Aktivitet Revisjonsfase 1. mai 1. september Kartkontoret gjennomfører revisjon av innhaldet i planen, basert på innspel og dialog med partane. Revisjonsfasen blir Beslutningsfase 1. september 1. november Iverksetjingsfase 1. november 1. mai Figur 2 Standardisert planprosess ofte innleia med møte i Fylkesgeodatautvalet Utkast til revidert plan skal vere klart innan 1. september. Planen skal behandlast i Fylkesgeodatautvalet, eventuelt i eit par omgangar og vere ferdig vedteken i Fylkesgeodatautvalet 15. oktober. Seinast 1. november skal planen (tekstdel og handlingsplan) gjerast tilgjengeleg på internett. Behandling i fellesmøte kan skje etter 15. oktober. Framlegg til endringar som kjem her blir «avvik frå planen» og gjenstand for neste års revisjon. I denne fasen blir planen sett i verk.. Avtaler skal inngåast mellom partane, og avtalte prosjekt skal startast opp. Rapport om kva som er gjennomført skal leggast fram for Fylkesgeodatautvalet I tråd med vedtak i Geovekst-forum skal ferdig godkjent geodataplan ligge føre seinast 1. november. 11

12 2.6 Geodatasamarbeid i fylket /skildring av situasjonen no Kommunane i Rogaland er har så langt vore delte inn i fire regionar med til saman åtte vedlikehaldspuljer for å effektivisere prosjekt- og forvaltningssamarbeid i fylket, fj. figur 9. Med bakgrunn i planane om sentral lagring av data kjem det etter kvart til å kome eit nytt opplegg for planlagt vedlikehald. I fylka har dei ulike partane ulike roller. Som figuren ovanfor viser har dei ulike fagetatane på regionalt nivå ei fagleg rettleiingsrolle i forhold til kommunane innanfor sine fagfelt. Dei initierer derfor etableringsog forbetringsprosjekt og er katalysator innanfor desse felta. Kartverket har ei viktig rettleiingsrolle i forhold til dei regionale partane, samtidig som dei rettleier kommunane teknisk i forhold til gjennomføring av etableringsprosjekt og arbeid knytt til FDV-avtalane. Kartverket styrer normalt desse arbeidsprosessane. Kommunane deltek i utførande oppgåver og rapporterer feil og manglar til regionale og nasjonale fagetatar. Partane i fylket sørgjer for at forvaltninga og finansieringa er sikra. et er å få det enkelte datasettet inkludert i forvaltning-, drift- og vedlikehaldsavtalen (FDV-avtalen) Interkommunalt geodatasamarbeid Rogaland fylke Temakart Rogaland Eit prosjekt under plan- og temadatautvalet er Alle Norge digitalt i Rogalandpartar har høve til å delta i prosjektet gjennom ein abonnementsavtale med ei rimeleg årsavgift. Det er for tida 25 partar i prosjektet, som blir leia av Fylkesmannen sin GIS-koordinator. Portalen blir vidareutvikla takka vere ekstra bidrag frå Fylkesmannen i Rogaland, Rogaland Fylkeskommune og Kartverket Stavanger. Løysinga baserer seg på Adaptive III frå Asplan Viak Internett AS. Temakartportalen tilbyr ein samla oversikt over datasett og tenester innan plan- og temadata, i tillegg til at portalen inneheld ei rekkje skreddarsydde verkty. Avinet har lansert Adaptive III, og den nye løysinga vart lansert våren 2015 med påfølgjande kurs for kommunane. Statistikkmodulen som vart lansert hausten 2015, skal knytast opp mot Temakart Rogaland. Oppstart for dette blir i

13 Figur 3 Utsnitt frå Temakartportalen Med digitaliseringsverkty i temakartportalen har kommunane registrert spreieareal i landbruket. Det er registrert meir enn 6000 spreiearealpolygon totalt i fylket, fordelt på 1730 unike landbruks-id-ar. Ved hjelp av eit script blir det oppretta 2 x 1730 pdf-filer som i dømet over. Ein for kvar landbrukseigedom Smart-kommune SmartKommune er ein felles informasjons- og tenesteportal for plan- og byggesaker. Følgjande kommunar deltek; Sandnes, Suldal, Hjelmeland, Strand, Forsand, Kvitsøy, Finnøy, Rennesøy, Randaberg, Stavanger, Sola, Gjesdal, Hå, Klepp og Time. SmartKommune har lagt til rette for å ivareta krava i den nye planlova. Det betyr at reguleringsplanar blir presenterte i gjeldande SOSI-versjon, med visning av vertikalnivå. Dessutan er det eigne kartlag for kommuneplanar og reguleringsplanar under arbeid Fonnakart er ein felles kartportal for nitten kommunar. Det er mange som allereie kjenner til og er flittige brukarar av Fonnakart. Kartportalen gjev grunnkart, plankart og flyfoto saumlaust i heile kommunen. 13

14 Fonnakart er komen i ny versjon og med to nye karttypar, reguleringsplanar og kommuneplanar. Karttype reguleringsplannar viser alle vedtekne planar og planar som er under arbeid i kommunen. Karttypen Kommuneplan viser den nyleg vedtekne kommuneplanen. Fonnakartløysinga gjev etter oppgradering mykje raskare informasjon. Frå Rogaland er desse kommunane med i Fonnakart-samarbeidet; Bokn, Tysvær, Karmøy, Utsira Haugesund og Vindafjord Andre ordningar Desse kommunane er ikkje med i eit kommunesamarbeid: Sauda, Bjerkreim, Lund, Sokndal og Eigersund 14

15 3 Tilgang og bruk av geodata 3.1 Bruk av geodata Rammeverksdokumentet i Norge digitalt trekkjer opp viktige prinsipp som skal ligge til grunn for den tekniske tilrettelegginga og utvikling i regi av partane. Geodata som blir produserte skal leggast best mogleg til rette for at dei skal vere enkle å ta i bruk. 3.2 Tilgang til geodata for Norge digitalt-partar For å kunne gje tilgang til data til alle Norge digitalt-partane finst det ein felles nasjonal portal for formidling av kartdata og annan geografisk stadfest informasjon, sjå Geonorge. Portalen blir drifta av Kartverket på vegner av partane. Her kan du søkje etter, få vite meir om og få tilgang til det som er tilgjengeleg av slik informasjon. Ein del av det som blir tilbode her er ope for alle, mens andre data krev at ein er Norge digitalt-part. For å handheve dette er det etablert eit verkty kalla BAAT. Her må Norge digitalt-partane registrere seg for å kunne laste ned data og for å kunne bruke WMS og andre tenester som berre er tilgjengelege for dei. 3.3 Det offentlege kartgrunnlaget Plan- og bygningslova 2-1 og kart- og planforskrifta 5 føreset at kommunane i samarbeid med staten skal organisere tilgang til eit offentleg kartgrunnlag for dei formåla som er omtala i lova. Det offentlege kartgrunnlaget (DOK) er offentlege og kvalitetssikra data som skal gje eit nødvendig geografisk informasjonsgrunnlag for oppgåver etter plan og bygningslova. Det offentlege kartgrunnlaget (DOK) var ute på offentleg høyring sommaren 2012 basert på ein rapport utarbeidd av Kartverket. 1. juli 2014 Publiserte departementet ein revidert rettleiar til forskrift om kart, stadfesta informasjon, arealformål og digitalt planregister (kartforskrifta). Dei viktigaste endringane er knytte til DOK. 1. januar 2015 blei det offisielle innhaldet i DOK publisert for første gong. Vidare vil godkjende DOKdata bli offentleggjort av Kommunal- og moderniseringsdepartementet (KMD) kvart år. Lista viser alle datasett som er føreslått som ein del av DOK, og er gruppert som «godkjent», «i prosess» og «ikkje godkjent». Oversikta over datasett i det offentlege kartgrunnlaget er også å finne i den nasjonale geoportalen. Det er viktig å peike på at arbeidet som er starta opp no vil vere ein prosess som går over fleire år, med stadig fleire godkjende datasett. Arbeidet vil vere i stadig utvikling. Det er KMD som har ansvar for å vurdere og godkjenne datasetta som skal inngå i DOK. Vurderinga blir basert på eit sett av tekniske, innhaldsmessige og oppfølgingsmessige kriterium. Kartverket som nasjonal geodatakoordinator går departementet til hende i dette arbeidet. Det er viktig at datasetta tilfredsstiller vedtekne spesifikasjonar, og at alle metadat som høyrer til omtalar m.a. dekningsområde, kvalitet og fullsteindigheita til det enkelte datasettet på ein måte som set brukarane i stand til å forstå og bruke dataene. Kartverket har ulike oppgåver knytt til det offentlege kartgrunnlaget: 15

16 Oppfølging av nasjonale etatar. Blir samordna med Norge digitalt/oppfølging av geodatalova Oppfølging av kommunane. Blir samordna med oppfølginga av Geovekst og Norge digitalt. Fylkeskartkontora samordnar dette med oppfølginga av FDV-arbeidet gjennom FDV-avtalen Revisjon av liste med datasett som er del av DOK. Revisjonen byggjer mellom anna på innspel gjennom nasjonale og regionale Norge digitalt-utval. Frist for innsending av framlegg til revidert kandidatliste og krav til KMD er 1. november. Dataeigarar og geodatautval må sende sine innspel til Kartverket innan 1. oktober. 3.4 Formidling av geodata til den kommersielle marknaden Frå og med 1. januar 2011 har Kartverket etablert ei eiga formidlingsteneste, og overteke formidlinga av eigne data, data frå Geovekst-samarbeidet og andre felles datasett. Dataene blir primært formidla til sluttbrukar gjennom forhandlarar. Data frå Geovekst-samarbeidet kan også seljast av den einskilde kommunen. 3.5 Metadata Ein viktig faktor for å medverke til auka bruk av geografiske data er dei ulike brukarane sin tilgang til metadata. Kommunevise metadata over FKB-basane og FKB-produkta finn du i Metadatakatalogen. 16

17 4 Geodatagrunnlaget 4.1 Standardar og produktspesifikasjonar Geovekst-forum har ansvar for utarbeiding og revisjon av produktspesifikasjonar for FKB-data og ortofoto. Produktspesifikasjonane baserer seg på SOSI-standarden. Det blir føresett at alle data og produkt utarbeidd i regi av Geovekst-samarbeidet til ei kvar tid følgjer gjeldande standard og spesifikasjonar. 4.2 Geodetisk grunnlag Horisontalt grunnlag EUREF89 UTM (Universal Transversal Mercator-projeksjon) vart i 1994 vedteke å vere Norges offisielle, horisontale grunnlag. UTM-projeksjonen har ein målestokksfaktor på 0,9996 i sentralmeridianen. Dette inneber at ein avstand som er målt i terrenget, må korrigerast med inntil 400 ppm eller 4 cm/100 meter, avhengig av avstanden frå sentralmeridianen, for å kunne blir omrekna til ein avstand i kartplanet. I nokre samanhengar kan dette vere eit praktisk problem For å bøte på dei praktiske problema har ein etablert EUREF89 NTM (Norsk Transversal Mercator) med sonene Projeksjonen EUREF89 NTM har en maksimal målestokkskorreksjon på innanfor sonebreidda på 11 ppm i Sør-Norge, noko som vil bli redusert til 5 ppm lengst nord. Dette tilfredsstiller dei fleste praktiske formål der konvensjonelt måleutstyr skal brukast. Dersom kartdata i NTM blir brukt under prosjekteringa, går ein ut frå at dei fleste utfordringane knytt til denne problemstillinga vil vere løyste Vertikalt grunnlag Kartverket, i samarbeid med Geovekst, innførte det nye høgdesystemet NN2000 i Alle målingar som blir brukte til å realisere systemet er korrigerte til år Det er dermed innført eit høgdesystem som vil vare i mange år utan behov for endringar. pr. 1. juni 2016 Alle kommunane i Rogaland var komne over i NN2000 sommaren I nokre få område har private utbyggjarar, t.d. Titania, etablert høgdefastmerke utan god tilknyting til NN1954. Inkludere eigarar av privat etablerte nett i prosjekta (jf. status vedrørande private fastmerke) Leggje til rette for at det kan lagast transformasjonsformlar mellom lokale og landsdekkjande nett. 17

18 4.2.3 Posisjonstenester Kartverkets posisjonstenester er retta mot profesjonelle brukarar som har behov for posisjonsbestemmelse med stor nøyaktigheit. CPOS er den mest brukte posisjonstenesta, der posisjonen kan bestemmast med centimeters nøyaktigheit. Kartverket har etablert operativ teneste for måling med GPS i sanntid (CPOS og DPOS) i Rogaland. Tenestene tilbyr løysingar med signal både frå GPS og Glonass. Det er også mogleg å laste ned geoidemodell. Alle kommunane er dekka gjennom basestasjonar i Rogaland., Hordaland og Vest-Agder. Kartverket sette opp ein ny sendar i Gjesdal kommune, som var operativ rett etter påske i Det er også etablert ei tilsvarande teneste gjennom ein privat operatør for deler av fylket. 4.3 Basis geodata Basis geodata er data som ei rekkje brukarar har behov for til mange ulike formål, blant anna til hovudkartserien for norskekysten, topografisk hovudkartserie for Norge (Norge 1:50 000), detaljerte FKB-data, i tillegg til ein oversikt over eigedommar, eigedomsgrenser, adresser og bygningar (matrikkelen). Til basis geodata høyrer også data som gjev grunnlag for nøyaktig posisjonsbestemmelse. Basis geodata er ein nødvendig bakgrunn for behandling og presentasjon av alle andre former for geodata. Norgeskart.no er Kartverkets innsynsløysing for kartdata Geovekst I Geovekst-samarbeidet blir FKB-data, ortofoto og terrengdata i Norge etablerte og forvalta. Etablering og periodisk ajourføring blir gjennomført i eigne prosjekt, mens det kontinuerlege vedlikehaldet blir regulert gjennom FDV-avtalen (sjå kap. 5) FKB-prosjekt Alt landareal i fylket er kartlagt. Storleiken på det kartlagde arealet i Rogaland fordeler seg slik på dei ulike standardane (omtrentleg areal i kvadratkilometer): Desse arealtala vil bli oppdatert i høringsperioden: Standard Areal (km 2 ) FKB-A 176 FKB-B 2986 FKB-C 7069 FKB-D

19 Figur 4 FKB-status i Rogaland pr. 10. mai 2017 Alle datasett er etter siste gjeldande SOSI-standard. et er å ha FKB-prosjekt i kvar kommune minst kvart femte år. I kommunar med stor aktivitet vil det vere behov for å ha prosjekt oftare. 19

20 Gjennomføre FKB-prosjekt i ulike kommunar i følgje handlingsplanen i planperioden (sjå handlingsplan for årstal og aktuelle kommunar) Bruke omløpsbilde til nykonstruksjon i FKB-C- og -D-område. Dette vil vere aktuelt i fleire kommunar, sidan det mange stader er svært gamle data. I spreiddbygde område kan også bilda brukast til ajourføring av FKB-B-data. Halde god kontakt mellom Kartverket og Geovekstpartane om behov for nye prosjekt Andre geodatabrukarar enn kommunar og dei landsdekkjande partane skal inviterast til å delta i nye etableringsprosjekt Arealressurskart (AR5) Geovekstpartane er rettigheitshavarar til FKB-AR5 på lik linje med andre FKB-datasett. Norsk institutt for bioøkonomi (NIBIO) har det faglege ansvaret for datasettet. Forvaltning av FKB-AR5 blir regulert i FDV-avtalen. Kvaliteten på AR5 i jordbruksområde har vorte vesentleg forbetra gjennom gardskartprosessen. Originalbasen for AR5 finst hos den enkelte kommunen, som også er ansvarleg for det kontinuerlege vedlikehaldet i sin kommune. NIBIO har det faglege ansvaret, mens Kartverket er forvaltar av ein landsdekkjande saumlaus AR5. Periodisk ajourhald av AR5 blir føreteke i samband med kartleggings- /ortofotoprosjekt, og bør gjennomførast med fire til sju års mellomrom. NIBIO presenterer oversikt over pågåande og framtidige prosjekt i fylket. Alle kommunar skal ha rutinar for kontinuerleg ajourhald av AR5 i løpet av perioden, og levere data i samsvar med FDV-avtalen Periodisk ajourføring av AR5 i fylket og ei harmonisering av AR5 mot veg og bygningar skal sjåast i samanheng og skal utførast av NIBIO på grunnlag av ortofoto og eksisterande kartdata Ein eller fleire av våre kommunar i fylket skal vere i stand til å forvalte direkte mot sentral AR5 så snart den tekniske løysinga er på plass. Gjennomføre kurs i ajourhald av AR5 i kommunar der det er behov for det Andregongs periodisk ajourhald av AR5 i fylket skal fullførast i planperioden. NIBIO skal kontaktast ved endringar i handlingsplanen Tredjegongs ajourhald av AR5 skal setjast i gang i planperioden etter avtale mellom kommunane og NIBIO 20

21 Figur 5 AR5 pr. 10. mai Bygg Alle 26 kommunar er originaldatavert for Bygg. Byggbasane blir oppdaterte på BAAT ein til to gonger i året, avhengig av byggjeaktivitet og av kva avtale kommunen har. Dei fleste kommunar leverer data til det årlege ajourhaldet og kvaliteten på leveransane er bra. Forbetre kvaliteten på ajourhald for dei kommunane som slit Oppdatere i BAAT minimum to gonger i året Partane krev «som bygt»-data levertav utbyggjar Fleire av kommunane i fylket skal vere i stand til å forvalte direkte (geosynkronisering) så snart den tekniske løysinga er på plass. Kompetanseheving, kurs Prioritering av ressursar internt hos partane Lage endringsanalyse for Bygg og gjere den tilgjengeleg på BAAT FKB-Vegnett (Vbase) FKB-Vegnett (Vbase) blir behandla under avsnitt geodata i kapittel

22 TraktorvegSti Bakgrunn Frå 2014 inngjekk Nasjonal traktorvegdatabase, som tidlegare låg under Temadata, i FKB-TraktorvegSti. Det er eit nyt landsdekkjande FKB-datasett som inneheld traktorvegar og stiar (med senterlinjegeometri). Objekta vart tidlegare forvalta som ein del av FKB-Veg, men vart flytte til eit eige datasett. I FKB- TraktorvegSti vil desse objekta forvaltast vidare i eit landsdekkjande datasett som inneheld fleire eigenskapar enn tidlegare. Ein viktig del av dette er å leggje til rette for å handtere geometridelen av forvaltningsopplegget for landbruksvegar Ortofotoprosjekt I Rogaland er ortofoto med minst 10 cm oppløysing ferdig etablert i sentrale strøk for dei aller fleste kommunane. I FKB-prosjekta har det frå og med 2009 vore vanleg å produsere ortofoto av flybilda. I byane har det vore eigne ortofotoprosjekt. Resterande område vart i 2012/2013 dekka av den nasjonale omløpsfotograferinga, som har ei oppløysing på 25 cm. Alle ortofoto blir lagra og forvalta i, og formidla frå Norge i bilder. Produsere ortofoto med 10 cm oppløysing eller betre av bilda i FKB-prosjekta Gjennomføre eigne ortofotoprosjekt i byar og tettstadar med oppløysing på 10 cm eller betre Ortofotoprosjekt i byar og tettstader blir tekne med i handlingsplanen Etablere avtale mellom partane om fordelinga av kostnader ved omløpsfotograferinga Laserskanningsprosjekt I 2015 blei det starta opp eit pilotprosjekt for ein nasjonal detaljert høgdemodell med skanning av fire geografiske område i landet; Østfold/Akershus, Møre og Romsdal, Sør-Trøndelag med Værnes og Nord- Norge. Pilotprosjektet vart avslutta våren I 2016 vart første del av prosjektet skanna. Det vil og bli skanning i åra 2017, 2018 og Ei nasjonal forvaltningsløysing for laserdata vart sett i gang i Det har etter kvart blitt eit stort behov for slik administrasjon av data. Prosjektet er kalla Forvaltningsløsning for laserdata og er operativt på hoydedata.no. Nasjonal detaljert høgdemodell-prosjektet dekkjer laserskanning opp til to punkt pr. m 2. Geovekst-partane som ønskjer oppgradering til fem punkt dekkjer mellomlegget. Laserskanning er den metoden som blir brukt for etablering av terrengform i dag. Slik kan ein få etablert terrengmodell, overflatemodell, punktsky og data til bruk i skogtaksering, i tillegg til høgdekurver. Ved 22

23 utgangen av 2017 er ein del FKB-C og dei aller fleste FKB-B områda i fylket dekka av laserdata. Slike data har truleg òg eit stort potensial for ei rekkje tolkingstema nytta saman med digitale multispektralopptak (sjå under omløpsfotografering). Bidra til at mest mogleg av all ny terrengforminformasjon blir etablert ved hjelp av laserskanning, og at eksisterande terrengformskildringar blir erstatta med data som er skaffa fram gjennom laserskanning og med ei oppløysing og ein presisjon som er tilpassa brukarane sine behov Syte for at nye laserdata blir tilgjengeleg for nedlasting på Ved endringar i terrenget skal høgdedatabasen ajourførast med laserdata Syte for at utbyggingsområde får tettleik på minst 5 pkt/m 2 ved skanning Få opp bruken av laserdata for skogtaksering i fylket og anna tolking av vegetasjonen Etablere høgdedata på nytt i område der terrengdata ikkje lenger er à jour Produsere laserdata av alt som blir skanna, så sant det held mål kvalitetsmessig Få med interessante skogområde FKB-C/-D i laserskanningsprosjekt Gje innspel til prosjektet Nasjonal høgdemodell om område som skal ha høgare punkttettleik enn standard Kartkontoret tar initiativ til eit møte med fylkesskogbrukssjefen for o diskutere skanning for skogtaksering og moglegheiter for samarbeid Infrastruktur Vegsituasjon, jernbane og lufthamn Det er problem med å få levert ferdige vegdata til det årlege vedlikehaldet. Få levert ajourhaldsdata frå plan eller «som bygd»-data på alle nye anlegg til vedlikehaldet Få levert endringsdata ved utbygging av flyplassar og jernbaneområde Vegvesenet legg sjølv inn data i Sentral felles kartdatabase Lage oversikt over pågåande anlegg Krevje «som bygd»-data levert frå entreprenørar Invitere Jernbaneverket og Avinor til å delta i etableringsprosjekt i Geovekst Lage endringsanalyse for Veg og leggje ut på BAAT 23

24 Leidningar Leidningar og tilhøyrande anlegg over bakken inngår i FKB. Dei mest detaljerte dataene blir forvalta av leidningseigar i spesialsystem. Det blir konstruerte stolpar og høgspentlinjer ved nykartlegging, men desse blir sjeldan tekne i bruk av leidningseigarane. Ved ajourhald blir endringar leverte til FKB-data. Nokre systemeigarar har eit perifert forhold til Norge digitalt, og dei tekniske løysingane følgjer derfor ikkje standardane for SOSI og WMS. Nettbasane til leidningseigarane skal takast i bruk ved nykonstruksjon av FKB-data Ta vare på kopling mellom data i FKB-base og originaldata Ved ajourhald skal de leverast endringsdata til FKB Få e-verka til å ta i bruk sentral lagring av FKB-data (SFKB) Leidningsselskapa skal levere leidningsbasar til planlagde Geovekstprosjekt og ved konstruksjonen skal posisjonen på stolpar/leidningar forbetrast når avviket overstig nøyaktigheitskravet i FKB. Eigenskapane skal behaldast Samarbeid mellom e-verka og Kartverket om forbetring av e-verka sine databasar, slik at e-verka sjølv kan leggje data inn i SFKB FKB-Vegnett (Vbase) Vegnett blir forvalta i Nasjonal vegdatabank (NVDB) som blir forvalta av Statens vegvesen. Statens vegvesen føretek oppdatering av hovudvegnettet (Europa-, riks- og fylkesveger). Ajourføring av øvrige vegar (kommunale, private og skogsbilvegar) er regulert i FDV-avtalen. Normalt er det kommunane som gjennom saksbehandling registrerer endringar i desse vegane og sender «manus» til Kartverket som oppdaterer NVDB. I FKB-prosjekt får firma med ein kopi av vegnettet og skal konstruere ny geometri når eksisterande geometri avvik frå gjeldande kvalitetsmål. Vegnett er stort sett godt oppdatert i fylket. Kartverket sentralt har fått på plass nye rutinar, og innmelde endringar er komne inn i systemet i løpet av 30 dagar. Elles har det skjedd ein god del i samband med kartleggingsprosjekt for ny E39. Forbetre ajourhaldet slik at endringane kjem raskare ut til brukarane Gå over til hendingsbasert ajourføring, vegnettet skal vere oppdatert i NVDB innan tre månader etter at vegen er opna. 24

25 Arrangere kurs i føring av manus på Vegnettet for kommunane etter innføring av Vegnett Sjøtrafikk Dei viktigaste farleiene er vist i datasettet «Hovedleder og bileder». Sjøtrafikk i dei enkelte leiene kan ein hente frå Kystverkets trafikksporing med AIS (Automatic Identifications System), der Kystverket leverer ope ut trafikkdata for alle fartøy med lengde over 45 meter. Betre tilgang på data over sjøtrafikk Kystverket skal etablere betre tilgang til trafikkdata og statistikk på sjøtrafikk. Data skal omfatte både trafikken i farleiene og statistikk knytt til hamnene for å gje betre støtte til planlegging av transport og sjøareal Omløpsfoto Omløpsfoto er eit kontinuerleg program for fotografering av heile landet om lag kvart femte år. Programmet blir finansiert av NIBIO, KMD på vegne av fylkesmennene, i tillegg til Kartverket (rettigheitshavarar) og Norge digitalt-partane. Frå og med 2012 er all fotografering bestilt med 25 cm oppløysing (tidlegare 35 cm), i tillegg til signalering av eit tal passpunkt for betre nøyaktigheit. Ekstrakostnaden ved betre oppløysing og nøyaktigheit blir finansiert av Geovekst-partane (kr. 40/km 2 netto landareal ved siste fotografering). Den største utfordringa for omløpsfotograferinga er vêret. Feil vêrforhold gjer det vanskeleg å fotografere relativt store samanhengande område. Omløpsfoto har mange bruksområde, mellom anna ajourføring av FKB-C, FKB- AR5 og framskaffing av høgdedata ved hjelp av matching. Kostnadene for matching er mykje lågare enn laserskanning. Det er stort behov for å nytte nyare digitale multispektralopptak med nær IR-kanal, m.a. omløpsfoto, til tolking av tilstand og endringar av overflater, eventuelt i saman med laserdata og satelittdata. Døme er utbreiing og endring av kystlynghei og andre naturtypar, omfang av bartreplantingar, beitetrykk i fjell og lågland, tilgroing og oppgjødsling av kulturlandskapet og oppdatering av AR5. Det trengst då arealrette digitaldata separat for kvar av dei fire kanalane. Det har vist seg ganskeleg å få levert slike data. Det vil lette ein slik bruk dersom produksjonsløypa frå kamera til WMS-ortofoto kunne strukturerast slik at dette produktet kunne leverast. 25

26 Heile Rogaland blei fotografert i 2012 og Bilda er lagt ut på Norge i bilder, og kan lastast ned av etatar som er medlemmer av Norge digitalt. Ny omløpsfotografering av Rogaland var planlagt i 2017, men blir truleg utsett Matrikkelen Kartverket er sentral matrikkelstyresmakt. Kommunane som lokal matrikkelstyresmakt har ansvar for å utføre oppmålingsforretningar og føre matrikkelen i kommunen. Som sentral matrikkelstyresmakt skal Kartverket sørgje for ordning, drift og forvaltning av matrikkelen. Kartverket rettleiar kommunane i arbeidet med å føre matrikkelen, og fører tilsyn med kommunane sitt arbeid etter matrikkellova. I dei fleste kommunane i fylket går arbeidet med matrikkelen greitt. Men for nokre er det eit problem at matrikkelen er ufullstendig og inneheld feil som har følgt med over frå GAB og DEK. Dette fører med seg problem når nye matrikkeleiningar, bygg og adresser skal registrerest. Alle kommunane har tilgang på kvalifiserte matrikkelførarar. Dei som ikkje fører sjølv har inngått avtale med nabokommunar eller private landmålarar. I enkelte tilfelle kan det framleis sjå ut som at kommunikasjonen mellom kommunen sine saksbehandlarar og den/dei som skal føre i matrikkelen er for dårleg. Desse kommunane bør kanskje vurdere ein annan framgangsmåte enn den dei har valt. Arbeidet med å kvalitetssikre innhaldet i matrikkelen burde vore kome lenger, men dette er i dag svært ressurskrevjande. Det er likevel eit viktig arbeid, for etter kvart som tida går er det fare for at opplysningar ein veit er ikkje stemmer ikkje lenger let seg rette opp. Gje kommunane tilstrekkeleg kompetanse slik at dei er i stand til å føre i matrikkelen Gje kommunane eigarskapskjensle til opplysningane dei fører i matrikkelen Styrke matrikkelen si truverd ved at alle nye saker blir ført fortløpande Auke kvaliteten gjennom stadige kvalitetshevingar, gjerne også lokalt initierte prosjekt Oppmode mindre kommunar til å inngå samarbeid om matrikkelføring Legge til rette for at kvalitetshevingsprosjekt kan gjennomførast Matrikkeleiningar Kartverket har for tida fokus på fullføring av midlertidige forretningar (MF) etter delingslova, og matrikkelføring utan fullført oppmåling (MUF) etter matrikkellova. Kartverket formidlar statusrapportar over ikkje-fullførte midlertidige forretningar til kommunane og fylkesmannen. Restansar skal følgjast opp etter føresegnene i matrikkelforskrifta

27 Frå 2017 har Kartverket sentralt også retta fokus mot matrikkeleiningar med fiktive grenser, og matrikkeleiningar utan teig, og avvik mellom grunnbok og matrikkel. Dette er felt som ein må jobbe meir aktivt med i Rogaland i planperioden. Særleg viktig er det å kome i gang for kommunane som har vedteke å slå seg saman frå 2020, men også andre kommunar bør tenkje på å få kvalitetsheva matrikkelen på dette området. Talet på midlertidige forretningar etter delingslova, som ikkje blei fullførte før overgangsperioden gjekk ut, er 34 pr. 1. mai Det er ein nedgang på 21 forretningar sidan mai i året før. Talet på matrikkelføringar utan fullført oppmåling etter matrikkellova, pr. 1. mai har imidlertid gått opp sidan i fjor. Mens det i mai 2016 var 38 oppmålingsforretningar, der fristen for fullføring av oppmålingsforretning hadde gått ut, har ein per 1. mai i år 62 saker. Ein reknar imidlertid med litt nedgang i desse tala etter kvart som oppmålingssesongen går mot slutten. Kartverket er i dialog med fylkesmennene rundt om i landet om eventuelle vedtak av fullføring av restansar etter matrikkellova og delingslova for kommunane si rekning. I Rogaland er det først og fremst sakene etter delingslova ein har retta fokuset mot. Arbeide for å få avslutta alle dei midlertidige forretningane etter delingslova Arbeide for å halde talet på matrikkelføring utan fullført oppmåling så lågt som mogleg Følgje opp kommunane i kvalitetshevingsarbeidet og arbeidet med ikkje fullførte forretningar i matrikkelen Adresser Kommunen er adressestyresmakt og fastset offisielle adresser etter regelverket i matrikkellova og lov om stadnamn med forskrifter. Kommunen skal tildele vegadresse til bygningar som blir planlagt brukt til bustadføremål, fritidsføremål, næringsverksemd, eller offentleg eller publikumsretta verksemd. Oppdaterte tabellar for heile landet ligg til ei kvar tid på Kartverket sine adressesider. I dei fleste kommunane er det no hovudsakleg adressering av fritidseigedommar som står att. Per 1. januar 2017 var 95,85 % av alle adresser i Rogaland vegadresser. Det er hovudsakleg område veglause område med setrar og fritidsbygg som står att. Den 17. januar 2017 såg situasjonen i Rogaland slik ut: 27

28 Figur 6 Oversikt over tal på adressetypar i kommunane i Rogaland pr Heile Rogaland skal så langt som mogleg, også for veglause område, vere ferdig adressert innan 2018 Kartkontoret følgjer opp dei kommunane som har meir enn 30 % matrikkeladresser. Per 20. januar 2017 er det kommunane Sokndal, Bjerkreim og Finnøy Bygning Etterslep i byggføringa, dvs. byggesaker som blir matrikkelførte seinare enn femdagarsfristen etter matrikkellova er eit gjennomgåande problem i kommunar over heile landet. Kartverket sentralt har sett seg 28

29 som mål at etterslepstala skal reduserast med 6 % på landsbasis. Med bakgrunn i dette blir det publisert etterslepsoversikt på kommunenivå på Kartverket sine nettsider. For første kvartal 2017 var snittet for Rogaland det same som i fjor; 64 %, dvs. at nesten to tredelar av byggesakene blir førte innan fem (arbeids)dagar etter at vedtaket er fatta. Dette er 6 %-poeng lågare enn landsgjennomsnittet for same periode. Det skal gjerast merksam på at ein del kommunar har få personar som fører i matrikkelen, og mange har kanskje andre oppgåver i tillegg. Eit opphald i føringa, grunna t.d. sjukefråver, ledige stillingar eller prioritering av andre oppgåver i ein periode kan såleis fort gjere utslag på etterslepstala når føringa kjem i gang att. Spriket mellom kommunane er imidlertid stort. I Rogaland har vi kommunar som fører 99 % innan fristen, og til og med enkelte som nesten ikkje fører i matrikkelen i det heile. Det er også eit stort sprik i når dei ulike sakene der fristen har gått ut blir førte. Ein stor del av sakene ligg tett opp til føringsfristen på fem dagar, mens andre kan ha eit større etterslep. (Saker som er meir enn 120 dagar etter fristen tel ikkje med i oversikten.) Få alle tiltak med alle lovpålagde bygningsopplysningar registrerte innan fristen Arbeide for at kommunane forbetrar rutinane sine Arbeide for å forbetre kommunikasjonen mellom byggesaksavdelingane og dei som fører byggesakene i dei kommunane der det ikkje er byggesaksbehandlarane som fører sjølv Forsyne kommunane med rapportar som kan indikere manglande føring og setje frist for tilbakemelding Ta temaet opp under dialogmøte Avklare om det er rutinar eller ulik forståing av korleis ulike saker skal førast som kan vere medverkande til at fleire kommunar er registrerte med stort etterslep, tras i at ein veit a desse fører aktivt i matrikkelen, mens kommunar som ikkje fører i matrikkelen ikkje får etterslep i oversikten Arrangere møte med kommunane om byggføring Kvalitetsheving Bygningsopplysningar i matrikkelen byggjer på mange ulike kjelder, og opplysningane har derfor svært varierande kvalitet. Ulik kvalitet er eit problem fordi det etter kvart er mange, både offentlege og private, som brukar opplysningar frå matrikkelen i sine arbeidsoppgåver, både til statistikk, bustadomsetnad og offentleg forvaltning. For å heve kvaliteten på bygningsopplysningar i matrikkelen har Kartverket sentralt frå 2016 sett fokus på sju ulike felt som det er ønskjeleg å prioritere: Bruksareal Bruttoareal Bebygd areal Føring av bygningsinformasjon innan fristen 29

30 Bustadbygg utan brukseining Rammeløyve som ikkje er etterfølgde av igangsetjingsløyv Igangsetjingsløyve som ikkje er etterfølgde midlertidig bruksløyve og ferdigattest I følgje feillister frå Kartverket sentralt er situasjonen på fullstendigheit i matrikkele forholdsvis god i Rogaland. På den andre sida ser det ut til å vere vanskeleg å få kommunane til å engasjere seg i prosjektet og gå i gang med ytterlegare forbetringar på kvalitetsheving. Det må samtidig seiast at det kan sjå ut som lokal og sentral matrikkelstyresmakt har ulik fokus på kva for typar kvalitetsheving som bør prioriterast Administrative grenser (Riks-, fylkes- og kommunegrenser) Når kommunane skal føre inn i matrikkelen opplysningar om grenser som også utgjer administrative grenser må det takast særskilt omsyn. Dei administrative grensene er regulerte av inndelingslova, og endringar i eigedomsgrenser som samtidig er administrative grenser kan berre gjerast etter dette lovverket. Det er for tida ikkje kjende feil/manglar ved dei administrative grensene i Rogaland. Grensejusteringa mellom Sandnes og Sola, med verknad frå 1. januar 2017 gjekk fint. Kartverket og kommunane gjorde seg imidlertid erfaringar i denne prosessen som er viktige å merke seg for kommunane som har vedteke samanslåing frå 1. januar Oppretthalde kvaliteten på dei administrative grensene ved at føring blir gjort på korrekt måte. Kommunane skal gjerast kjende med rutinar for endring av grenser som også utgjer administrativ grense og utføre endringar i tråd med desse Få ut informasjon om den matrikulære prosessen knytt til endringar i kommunegrensene Gjere kjende rutinar for korrekt forvaltning av administrative grenser i matrikkelen Arrangere informasjonsmøte for samanslåingskommunane med tanke på kva slags arbeid som må gjerast i matrikkelen for at kommunesamanslåingar skal kunne kom i mål i rett tid Krinsgrenser (Grunnkrins, kyrkjesokn, skulekrins, valkrins, postnummerområde og tettstad) Arbeidet med oppdatering av krinsar for å effektivisere forvaltning av adressedata i matrikkelen er fullført i Rogaland. Det føregår no berre oppdatering og vedlikehaldsarbeid med dei ulike krinsane ein gong i månaden. Dei vedtekne kommunesamanslåingane frå 2020 vil sjølvsagt føre til meirarbeid på dette feltet framover. 30

31 Få dei fire nemne krinsdata frå kommunane til oppdatering i Matrikkelen ein gong i månaden Sikre at alle offisielle adresser er oppdatert med korrekte krinsopplysningar i Matrikkelen Gjere kjende rutinar for korrekt forvaltning av krinsar i Matrikkelen Stadnamn Lov om stadnamn, som vart sett i verk regulerer arbeidet med stadnamn. Lova gjeld først og fremst skrivemåten for bruk av stadnamn i offentleg samanheng, ikkje sjølve namnsetjinga. Kartverket ved fylkeskartkontora er vedtaksstyresmakt for skrivemåten av størstedelen av stadnamna, og med det naturnamn, nedarva gards- og bruksnamn, og namn i statleg verksemd dersom ikkje anna er fastsett i lov og forskrift. Kommunane har vedtaksrett for namn på tettstader, grender, bustadfelt, bydelar, kommunale anlegg, gater, vegar og adresser (med unnatak av gardsnamn og bruksnamn). Fylkeskommunen har vedtaksretten for fylkeskommunale anlegg. Sentralt stadnamnregister (SSR) blir forvalta av Kartverket på vegner av Kulturdepartementet. Det er eit nært samarbeid mellom Kartverket, kommunane og Stadnamntenesta (SNT) i Språkrådet. Ei aukande grad av tilbakemeldingar (mellom anna via Rett i kartet og yr.no) har vist at det er behov for å avklare skrivemåten til atskillege stadnamn gjennom formell namnesak. I tillegg er det mykje kontroll og retting som skulle ha vore gjort i SSR. Dette er det i liten grad kapasitet til, særleg sidan det pågåande adresseprosjektet legg ytterlegare press på saksbehandlingskapasiteten. Inntil vidare bør ein i offentleg bruk velje den godkjende skrivemåten 2 på den såkalla namneeiningsplassen i SSR. SSR inneheld no alle namna frå Norge 1: og dei fleste namn frå økonomisk kartverk, i tillegg til ei rekkje andre offentlege kartprodukt. Det er automatisk vasking av namn mellom SSR og mange av Kartverkets databasar, og arbeid pågår for å få dette komplett. Det ligg føre såkalla djupinnsamla namn for nokre kommunar (innsamla gjennom historielag og liknande). Rogaland er eitt av fylka der registreringa av stadnamn frå ØK i SSR ennå ikkje er heilt ferdig. Dei fleste kommunane er ferdige, men per 1. juni 2015 det står det att registreringar i deler av dei følgjande kommunane: Suldal og Vindafjord (dvs. gamle Ølen kommune). Innføringa av det nye dataprogrammet, SSR 2.0 har sett ein midlertidig stoppar for ferdigstillinga. Men ein reknar med at registreringa av dei resterande stadnamna skal bli fullført i løpet av Eit namneeiningsnamn er eit namn som utgjer eit eige namn, t.d. Stortinden, som viser til eit namneobjekt (fysisk objekt). Dette namnet kan ha to skrivemåtar, t.d. både Stortinden og Stortindan, men dei to skrivemåtane referer til det same namneeiningsnamnet. Dersom det finst eit samisk parallellnamn Stuorravàrri, vil det samiske namnet utgjere ei eiga namneeining under det same namneobjektet. 31

32 Arbeide for auka fullstendigheit i SSR SSR-registeret skal til ei kvar tid vere oppdatert Arbeide for å få samordna skrivemåten av stadnamn mellom dei ulike offentlege kartseriane. Inngå samarbeid med lokale lag og organisasjonar som driv namneinnsamling i fylket Kommunane skal ta i bruk SSRSak i saksbehandling av vegnamn og innsamling av stadnamn Fullføre registrering av stadnamn frå ØK i SSR Nasjonale kartseriar Kartserien 1: og dei digitale kartseriane N50 og mindre er heildekkande og blir haldne ved like fortløpande for Rogaland fylke. Vedlikehaldet blir utført av Kartverket. N250 Kartdata er eitt av Kartverkets offisielle basisdatasett, og skal dekkje behovet for topografiske kartdata i målestokksområdet 1: til 1: N50 Kartdata og N250 Kartdata skal i samspel med andre datakjelder kunne tilfredsstille behovet for digitalt kartgrunnlag for planleggings- og overvakingsformål Oppdatere stadnamn for N Sjøkart og djupneinformasjon Statens Kartverk Sjø har ansvaret for vedlikehald av sjøkart i Norge. I lag med andre ND-partar samlar dei også inn informasjon om forholda under overflata. Deler av Rogalandskysten er nymålt med multistråledjupnedata i samband med kvalitetssikringa av landets, sjøkartdata (sjå figur nedanfor). For dei kvite områda finst det enkeltstrålemålingar som hovudsakleg er gjort på og 1980-talet. Utdrag av dataene blir publiserte gjennom N50, som alle partar i Norge digitalt har fri tilgang til. 32

33 Gjennom BAAT har alle partar tilgang til ei teneste som viser detaljert innhald i eit sjøkart og som også eignar seg som bakgrunnskart med sjøinformasjon, sjå for full oversikt over dekning og tilgjengelege skalaer. Trygg seglas med offisielle sjøkart Bidra til at relevant sjøbotnsinformasjon blir teken i bruk som ein del av det kommunale kartgrunnlaget Få i gang samfinansieringsprosjekt på djupn/sjøtemakartlegging i fylket Figur 7 Djupnemålingar i Rogaland Etablere eit forprosjekt for kystsoneforvaltning mellom Sjø, Fylkeskartkontoret og andre partar Kystkontur Frå og med 2012 er det etablert ein felles kystkontur som skal brukast i både land- og sjøkart. Det er etablert to versjonar av kystkonturen, primærdatabasen (dei mest detaljerte dataene) og generalisert kystkontur (blir brukt i sjøkart og i N50). Det pågår arbeid med å ta inn felles kystkontur for store område i produkta på land og sjø. For landprodukta (FKB og N50) blir felles kystkontur brukt for store område, mens for sjøkart vil utskiftinga av eksisterande kystkontur med ny felles kystkontur bli utført i åra som kjem. Kystlinja i Rogaland er av varierande kvalitet når det gjeld samsvar mellom kystkontur og primærkyst. Manglande samsvar mellom «sjøkartkyst» og «landkartkyst» skaper problem ved produksjon av sjøkart. Nye sjøkart kan få kystlinjer som er både mangelfulle og opptil fleire meter feil. På bakgrunn av dette ønskjer Sjødivisjonen at alle område med dårleg kvalitet på kystkonturen blir prioritert i planperioden, uavhengig av om det er snakk om kyst i tettbygde byområde eller på den «ytterste nøgne ø». Det finst mest gode data i tettbygde område, og Sjødivisjonen ønskjer derfor at også ytre strøk og mindre tettbygde strøk blir prioriterte i geodataplanen. Det er ikkje planlagt produksjon av hovudkart i Rogaland dei næraste åra, men hamnekart for både Stavanger og Haugesund er planlagt produsert i perioden Det er også planlagt produksjon av kart over Kårstø og Karmsundet i denne perioden. I tilfelle der nye Geovekst-prosjekt ikkje kan prioriterast er det ønske om at kystkonturen blir konstruert frå omløpsfoto i område der den eksisterande kystkonturen er av dårleg kvalitet. Kommunane Haugesund, Finnøy, Kvitsøy, Forsand, Gjesdal og Eigersund skil seg ut med ein del kystkontur av dårleg kvalitet. 33