GEODATAPLAN HORDALAND OG SOGN OG FJORDANE

Transkript

1 GEODATAPLAN HORDALAND G HORDALAND OG SOGN OG FJORDANE

2 INNHALD I GEODATAPLANEN FOR FYLKA 1 STRATEGISKE VAL KOMANDE ÅR OG I 4-ÅRS PERIODEN NOREG DIGITALT SAMARBEIDET I HORDALAND OG SOGN OG FJORDANE BAKGRUNN SENTRALE LOVER FOR NOREG DIGITALT SAMARBEIDET GEODATALOVA PLAN OG BYGNINGSLOVA MATRIKKELLOVA MÅL MED GEODATAPLANEN GEOVEKST-SAMARBEIDET SIN PLASS I NOREG DIGITALT ORGANISERING AV NOREG DIGITALT I HORDALAND OG SOGN OG FJORDANE OG FYLKE FYLKESGEODATAUTVALET I HORDALAND OG SOGN FJORDANE OG FYLKE ARBEIDSUTVAL FOR BASIS GEODATA ARBEIDSUTVAL FOR PLAN- OG TEMADATA ÅRLEGE NOREG DIGITALT MØTE (ÅRSMØTE) I REGIONANE ÅRSSYKLUS FOR GEODATAPLANEN GEODATASAMARBEID STATUS TILGANG TIL OG BRUK AV GEODATA BRUK AV GEODATA TILGANG TIL GEODATA FOR NOREG DIGITALT PARTAR DET OFFENTLEGE KARTGRUNNLAGET FORMIDLING AV GEODATA TIL KOMMERSIELLE BRUKARAR METADATA GEODATAGRUNNLAGET STANDARDAR OG PRODUKTSPESIFIKASJONAR GEODETISK GRUNNLAG HORISONTALT GRUNNLAG VERTIKALT GRUNNLAG NN1954/ NN POSISJONSTENESTER BASIS GEODATA GEOVEKST FKB-prosjekt Arealressurskart (AR5) FKB-Vegnett (Vbase) Nasjonal traktorveg- og stidatabase Ortofotoprosjekt Laserskanningsprosjekt OMLØPSFOTO MATRIKKELEN Matrikkeleiningar Adresser Bygning Kvalitetsheving Side 2 av 47

3 4.3.4 ADMINISTRATIVE GRENSER KRINSGRENSER STADNAMN NASJONALE KARTSERIAR SJØKART OG DJUPNE INFORMASJON KYSTKONTUR HISTORISKE ORTOFOTO PLANDATA KOMMUNALT PLANREGISTER KOMMUNEPLANAR OG KOMMUNEDELPLANAR (AREALDELEN) REGULERINGSPLANAR TEMADATA TEMADATA I DET OFFENTLEGE KARTGRUNNLAGET INNSAMLING OG TILGJENGELIGGJERING AV LOKALT ETABLERTE TEMADATASETT Tur- og friluftsruter FREMME BRUKEN AV TEMADATA FORVALTNING, DRIFT OG VEDLIKEHALD FDV-AVTALANE VEDLIKEHALD FORVALTNINGSLØYSINGAR FKB - LEIDNINGAR KOMPETANSE HANDLINGSPLAN EXCEL-FIL (SØKBAR) PDF-DOKUMENT VEDLEGG ORDLISTE KARTLEGGINGSPLAN KARTLEGGINGSAREAL PERIODISK AJOURFØRING AV AREAL- OG RESSURSKART AR BYGGEAKTIVITET STATUS VEGADRESSER STATUS MELLOMBELS FORRETNING Side 3 av 47

4 1 Strategiske val komande år og i 4-års perioden Ein føresetnad for å lukkast med Noreg digitalt vil vere om det finst eit fullstendig og påliteleg datagrunnlag. Datagrunnlaget skal kunne brukast til partane sine prioriterte oppgåver som næringsutvikling, sysselsetting, busetting og i planprosessane innanfor plan- og bygningslova sitt område m.v. Faktaopplysningar det er behov for bør finnast her, og dei må vera tilrettelagt slik at dei enkelt kan brukast som eit middel i effektive og opne planprosessar og til støtte for ei god gjennomføring. Den viktigaste suksessfaktoren for å lukkast, er at forvaltninga har tekniske og økonomiske verkemidlar for å kunne forvalte og bruke datagrunnlaget optimalt og i nært samarbeid med aktørane i Noreg digitalt. Fylkesgeodatautvala i Hordaland og Sogn og Fjordane vil ha følgjande satsingsområde i planperioden: Etablere og forbetre basisdata ut frå partane sine behov ved samfinansiering av felles datagrunnlag Avtalefesta, forpliktande vedlikehald og periodisk ajourføring av datagrunnlaget skal gjennomførast Syte for oppdaterte kart- og registerdata slik at desse kan gje betre grunnlag for vurdering og planlegging av tiltak i ein naudsituasjon. Dette vert diverre meir og meir aktuelt i begge fylka våre og må ha høg prioritet Med omsyn til tryggleik og førebygging av t.d. ras og flom skal utvala aktivt påverka at vi får realisert eit tredimensjonalt punktgrunnlag (basert på laser eller bilete) Forbetre kvaliteten på digitale plandata, prosjekt ut 2016 Auke aktiviteten innan temadata Vegadresser må prioriterast høgare. Det skal vere innført for alle eigedommar det er bygd på med sikte på å sikre liv, helse og eigedom samt bidra til samfunnsøkonomiske vinstar 2 Noreg digitalt samarbeidet i Hordaland og Sogn og Fjordane 2.1 Bakgrunn Noreg digitalt er eit breitt samarbeid mellom kommunale, regionale og nasjonale verksemder som har ansvar for å framstille geodata eller er store brukarar av slike data. Samarbeidet er etablert for å byggje og drive ein nasjonal geografisk infrastruktur som skal sikre alle brukargrupper i samfunnet tilgang til gode geodata. Noreg digitalt samarbeidet er basert på gjensidig forpliktande avtalar der partane bind seg til ei todelt løysing som inneber andelsfinansiering av basis geodata og ei plikt til å levere eigen temainformasjon. Det vert elles vist til informasjon på Side 4 av 47

5 2.2 Sentrale lover for Noreg digitalt samarbeidet Dette kapitlet gir ei oversikt over lover som er sentrale for Noreg digitalt samarbeidet; geodatalova, plan- og bygningslova og matrikkellova Geodatalova Lov av 3. september 2010 nr. 56 om infrastruktur for geografisk informasjon (geodatalova) skal sikre effektiv tilgang til geodata for offentlege og private føremål. Forskrift til geodatalova vart vedteken av Miljøverndepartementet 8. august 2012 og tok til å gjelde same dag. Forskrifta gir detaljerte reglar for korleis offentlege etatar skal organisera sine vevtenester for å kunna gi effektiv tilgang til geografisk informasjon. Geodatalova gjennomfører også europaparlaments- og rådsdirektiv 2007/2/EF av 14. mars 2007 om etablering av ein infrastruktur for geografisk informasjon i Det europeiske fellesskapet (INSPIRE) i norsk rett. Direktivet er tatt inn i EØS-avtalen gjennom Stortinget si godkjenning. Betre tilgang til geodata er ein føresetnad for god miljøpolitikk og god offentleg forvaltning. Geodata skal kunne samanstillast og gjerast tilgjengeleg på tvers av administrative grenser og organisatoriske skilje. For å nå målsetnaden, er det naudsynt å styrke samarbeidet om deling av geodata mellom verksemder med offentlege oppgåver, og sikre vidare utvikling og drift av den nasjonale infrastrukturen for geografisk informasjon Noreg digitalt Plan og bygningslova Plandelen i lov om planlegging og byggesaksbehandling (plan- og bygningslova) av 27. juni 2008 nr. 71 tredde i kraft 1. juli I plan- og bygningslova 2-2 er det stilt krav om at den einskilde kommune skal ha eit planregister som gir opplysningar om gjeldande arealplanar og andre avgjerder som slår fast korleis areala skal nyttast. Dette kravet er utdjupa i forskrift om kart, stadfesta informasjon, arealformål og kommunalt planregister (kart- og planforskrifta) av 26. juni 2009 nr Kart- og planforskrifta tredde i kraft den 1. juli 2009, og krev at alle vedtekne arealplanar skulle førast i ei planoversikt i tråd med 13 i forskrifta. Frå 1. januar 2010 skal kommunen ha eit digitalt planregister. Det digitale planregisteret skal i følgje 12 i forskrifta innehalde alle nye digitale arealplanar, dispensasjonar, mindre endringar, m.m. Endeleg vedtekne arealplanar skal framstillast i tråd med reglane i kart- og planforskrifta 9 til 11, og Nasjonal produktspesifikasjon for arealplan og digitalt planregister (NPAD). Krava til framstilling skal sikre at alle arealplanar berre kan utarbeidast med arealformål og omsynssoner som er heimla i plan- og bygningslova, og dermed sikre einsarta bruk av areal i heile landet. Dette gjer det mogleg å lage statistikk om bruk og vern av areala våre og sikre våre forpliktingar som er nedfelt i geodatalova Matrikkellova Lov om eigedomsregistrering (matrikkellova) tredde i kraft 1. januar Nokre avgjerder i lova tredde i kraft kommunevis med implementeringa (installeringa) av matrikkelen i perioden desember 2007 til april Pr. september 2015 er ikkje matrikkellovas 7 tredd i kraft. Side 5 av 47

6 Overgangsbestemmelsane i matrikkellova 51 med tilhøyrande forskriftsbestemmelsar gjaldt ut Matrikkelforskrifta tredde i kraft samtidig med lova. Det har vore gjennomført endringar både i lov og forskrift etter at lova tredde i kraft. Lova skal sikre tilgang til viktige eigedomsopplysningar, ved at det blir ført eit einsarta og påliteleg register (matrikkelen) over all fast eigedom i landet, og at grenser og eigedomstilhøve blir klarlagt. Bestemmelsane om gjennomføring av saker i matrikkellova skal mellom anna vere konfliktførebyggjande og dermed i størst mogleg grad hindre grensetvistar m.m. For å nå formålet med matrikkellova er det naudsynt å vidareutvikle gode matrikkelfaglege miljø med tilstrekkeleg kapasitet til å halde tidsfristane i lova. 2.3 Mål med geodataplanen Geodataplanen skal vere ein sentral reiskap i arbeidet med å realisere Noreg digitalt samarbeidet i Hordaland og Sogn og Fjordane. Målgruppa for geodataplanen er Noreg digitalt partane i fylka. Geodataplanen skal medverke til: å betre den offentlege sakshandsaminga ved bruk av geografisk informasjon at etablering, ajourføring, tilrettelegging, forvaltning og distribusjon av data vert gjort på ein effektiv og formålstenleg måte, og å organisere geodataarbeidet på ein formålstenleg og god samfunnsøkonomisk måte, både administrativt og teknologisk, på regionalt, interkommunalt og kommunalt nivå. Geodataplanen skal vere ein konkret, handlingsretta plan prega av: klare prioriteringar realistiske mål fornuftige tiltak konkrete resultatmål 2.4 Geovekst-samarbeidet sin plass i Noreg digitalt Geovekst er eit samarbeid om felles etablering, forvaltning, drift, vedlikehald og bruk av geografisk informasjon. Samarbeidet vart etablert i Partane i Geovekst: Statens vegvesen Energi Norge KS (kommunesektorens organisasjon) Kartverket Telenor Landbruksdepartementet med underliggjande etatar Norges vassdrags- og energidirektorat (laser) Formålet med Geovekst samarbeidet er å gjennomføre felles kartleggingsprosjekt samt etablere og vedlikehalde felles sett av geografiske data som tilfredsstiller eit vidt spekter av brukarbehov. Partane er i fellesskap rettshavarar til alle data som inngår i samarbeidet. Side 6 av 47

7 I dei einskilde kartleggingsprosjekta deltek dei sentrale Geovekst partane og andre aktørar som har behov for geografisk informasjon, til dømes Jernbaneverket, NVE og Forsvaret. Det er semje mellom Geovekst partane om at alle data etablert gjennom samarbeidet skal inngå som ein del av datatilfanget i Noreg digitalt med dei rettar som er omtala i Generelle vilkår for Noreg digitalt. Alle partar i Noreg digitalt som ikkje er Geovekst partar betalar ei avtalt årleg avgift for bruksretten. 2.5 Organisering av Noreg digitalt i Hordaland og Sogn og Fjordane og fylke Fylkesgeodatautvalet i Hordaland og Sogn Fjordane og fylke Alle fylke skal organisere Noreg digitalt arbeidet gjennom eit Fylkesgeodatautval (FGU) med underutval. FGU må ha god forankring, og det skal leggjast vekt på at det har representasjon på vedtaksnivå. FGU si samansetjing: 2 til 5 kommunerepresentantar (dersom det er kommunesamarbeid bør flest mogleg regionar vere representert) Skal ha representantar frå dei øvrige Geovekstpartane. Fylkesmannen Fylkeskommunen Andre aktuelle samarbeidspartar Partane peikar sjølve ut representantane til FGU. Vertskap for møter i FGU går på rundgang mellom partane. Fylkesgeodatautval Hordaland: Part Representant Vararepresentant Fylkesmannen Hordaland (leiar) Kjell Kvingedal Fylkesmannen Hordaland (GIS/geodata) Trond Rolland Hordaland fylkeskommune (nestleiar) Hans-Christian Engum Hordaland fylkeskommune (GIS/geodata) Torbjørn Eidsheim Bøe Bergen kommune Terje Helle Endre Leivestad Region Vest Arne Klingsheim (Askøy) Kristoffer Barhaug (Fjell) Regionrådet Nordhordland IKS Tommy Veland (Lindås) (utnemner ny representant) Samarbeidsrådet for Sunnhordland IKS Bjarne Hetlesæter (Sveio) Bjørn Eikemo (Etne) Statens vegvesen region vest Arild Bergstrøm Sven Arild Fedje Telenor Networks AS Tove Røkke Molnes Energiverka Kjell Nerhus (BKK) Ole Magnus Dybwad (BKK) Norges vassdrags- og energidirektorat Delia Welle Kejo (NVE) Kartverket Bergen (fylkeskartsjef) Anne Lien Kartverket Bergen (sekretær) Aase Midtgaard Skrede Side 7 av 47

8 Fylkesgeodatautval Sogn og Fjordane: Part Representant Vararepresentant Fylkesmannen Sogn og Fjordane (leiar) Nils Erling Yndesdal Fylkesmannen Sogn og Fjordane (landbruk) Arne Sandnes Enisa Saracevic Fylkesmannen Sogn og Fjordane (GIS/geodata) Tone Reinsnos Knutsen Sogn og Fjordane fylkeskommune Birgit Tansøy Sogn og Fjordane fylkeskommune (GIS/geodata) Jo Tore Kristoffersen Sogn regionråd Bjørn Inge Fossen (Luster) HAFS og Samarbeidsforum i Sunnfjord (SIS) Stig Tverberg (Hyllestad) Bjørn Støfring (Jølster) Nordfjordrådet Roy Cato Hopland (Stryn) Asbjørn Tverberg (Eid) Statens vegvesen Region vest Sven Arild Fedje Arild Bergstrøm Telenor Networks AS Tove Røkke Molnes Energiverka Einar Tefre (Sunnfjord Energi) Oddvar Kjell Grotle (SFE) Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) Delia Welle Kejo Kartverket Bergen (fylkeskartsjef) Anne Lien Kartverket Bergen (sekretær) Aase Midtgaard Skrede I fylkesgeodatautvala kan statlege partar som til dømes Fiskeridirektoratet og Mattilsynet møte i utvalet ved høve.fgu er styringsgruppe for arbeidsutval der det kan trekkjast inn fagleg representasjon etter høve. Arbeidsutval bør vere representert med brei samansetjing av fagpersonell. Om ikkje anna er bestemt skal Kartverket vere representert i alle utvala og ha anten leiar- eller sekretærfunksjonen. Representantane til utvala vert peika ut av rettshavarane. Representantar for andre partar kan delta der dette er naturleg Arbeidsutval for basis geodata Samansetjing av arbeidsutval for basis geodata: Kommunerepresentantar Representantar frå øvrige Geovekst partar Eventuelt andre relevante representantar Side 8 av 47

9 2.5.3 Arbeidsutval for plan- og temadata Samansetjing av arbeidsutval for plan- og temadata kan vere slik: Kommunerepresentantar Representantar frå Geovekst partane Fylkeskommunen Fylkesmannen (andre fagområde enn Geovekst) Eventuelt andre relevante representantar (for eksempel Fiskeridirektoratet, Mattilsynet, Kystverket m.fl.). Det skal organiserast ei fast rapportering frå alle plan- og temadata og beredskapsutval til Noreg digitalt sine forum for Temadata og Plandata Plan og temadatautval (PTU) i Hordaland: Part Representant Vararepresentant Fylkesmannen i Hordaland (GIS) Trond Rolland Fylkesmannen i Hordaland (plan) Hordaland fylkeskommune (GIS) Thorbjørn Eidsheim Bøe Hordaland fylkeskommune (plan) Statens vegvesen region vest (plan) Norges vassdrags og energidirektorat Meland kommune (Nordhordland) Niels Torger Granum NN kommune (Midthordland) Stord kommune (Sunnhordland) Yngve Sagvaag Lunde Granvin herad (Hardanger/Voss) Ebbe Dam Meinild Kartverket Bergen Kjetil Holm Plan og temadatautval (PTU) i Sogn og Fjordane: Part Representant Vararepresentant Fylkesmannen i Sogn og Fjordane (GIS) Tone Reinsnos Knutsen Fylkesmannen i SF (plan) Gunn Tove Nyheim Dag Endre Stedje Sogn og Fjordane fylkeskommune (GIS) Jo Tore Kristoffersen Sogn og Fjordane fylkeskommune (plan) Torbjørn Hasund Statens vegvesen region vest (plan) Norges vassdrags og energidirektorat Stryn kommune (Nordfjord region) Lisbeth Lervik Helset Sogndal kommune (Sogn regionråd) Markus Mohn Werner HAFS og SIS Kartverket Bergen Aase Midtgaard Skrede Tabellane er oppdaterte pr Arbeidet i utvala vil setjast i gong så snart alle representantane er på plass. Side 9 av 47

10 2.5.4 Årlege Noreg digitalt møte (årsmøte) i regionane Det gjennomførast regionvise årlege møte for alle kommunane og fylkespartane. Som tids- og kostnadssparande tiltak kan det verta aktuelt med felles møte for fleire regionar. Dei årlege Noreg digitalt møta skal sikre at samarbeidet i fylka blir drive etter formålet og etter dei sentrale og lokale retningslinene. På møta vil normalt desse sakene bli handsama: Melding om arbeidet føregåande år Årsrekneskap for prosjekta Presentasjon av ny geodataplan Innmelde saker Presentasjon av nye medlemar og vara til utvala Årssyklus for geodataplanen Aktivitetane i utvala vil i stor grad vere knytt opp til årssyklusen for geodataplanen, og vil difor ha 2 3 naturlege møtetidspunkt gjennom året. For å kunne evaluere aktivitetane siste året på ein god måte, vil det vere naturleg å organisere eit årleg Noreg digitalt møte i fylket tidleg på året. Side 10 av 47

11 Planfase Periode Aktivitet STANDARDISERT GEODATAPLANPROSESS Revisjon 1.mai - 1.september Basert på innspel og dialog med partane gjennomfører Kartverket revisjon av innhaldet i planen. Revisjonsfasen vert ofte innleia med møte i geodatautvalet i fylket. Avgjerd 1.september - 1.november Iverksetjing 1.november - 1.mai Utkast til revidert plan skal vere klar innan 1.september. Denne handsamast så i geodatautvalet (eventuelt i eit par omgangar) og skal vere ferdig vedteken i geodatautvalet 15.oktober. Seinast 1. november skal planen (tekstdel og handlingsplan) leggjast ut på internett for å kunne samhaldast med planar frå heile landet/til bruk for Geovekstforum. Behandling i fellesmøte kan skje etter 15.oktober. Framlegg til endringar som kjem etter dette vert avvik frå plan og teke med i neste års revisjon. I denne perioden vert planen sett ut i livet. Det vert gjort avtalar mellom partane, og avtalte prosjekt vert starta opp. Rapport om kva som er gjennomført skal leggjast fram for geodatautvalet. Ferdig godkjent geodataplan skal liggje føre 1.november Årshjul i fylka med kopling til nasjonale arbeidsprosessar Side 11 av 47

12 2.6 Geodatasamarbeid Status I fylka har dei ulike partane ulike roller. Dei ulike fagetatane på regionalt nivå har til oppgåve å gje kommunane fagleg rettleiing innafor sine fagfelt. Dei tek difor initiativ til etablerings- og forbetringsprosjekt og er pådrivar innanfor desse felta. Kartverket har ei viktig rolle som rettleiar for dei regionale partane og som rettleiar for kommunane i tekniske spørsmål ved gjennomføring av etableringsprosjekt og arbeid knytt til vedlikehaldsavtalane. Kartverket styrer normalt desse arbeida. Kommunane deltek i utførande oppgåver og rapporterer feil og manglar til regionale og nasjonale fagetatar. Partane i fylket syter for at forvaltning og finansiering er sikra. Målet er å få datasetta innarbeida i forvaltning-, drift- og vedlikehaldsavtalen (FDV- avtalen). 3 Tilgang til og bruk av geodata 3.1 Bruk av geodata Rammeverksdokumentet i Noreg digitalt trekkjer opp viktige prinsipp som skal ligge til grunn for den tekniske tilrettelegginga og utvikling i regi av partane. Geodata som blir produsert skal leggjast til rette best mogleg for at dei skal vere enkle å ta i bruk. 3.2 Tilgang til geodata for Noreg digitalt partar For å kunne gje tilgang til data til alle Noreg digitalt partane finst det ein felles nasjonal portal for formidling av kartdata og annan geografisk stadfesta informasjon, sjå Denne portalen vert drifta av Kartverket på vegne av partane. Her kan du søkje etter, få vite meir om og få tilgang til det som er tilgjengeleg av slik informasjon. Ein del av det som vert bydd fram her ligg ope for alle, medan andre data krev at ein er Noreg digitalt part. For å handheve dette er det etablert et verktøy kalla BAAT. Her må Noreg digitalt partane registrere seg for å kunne laste ned data, og for å kunne bruke WMS og andre tenester som berre er tilgjengeleg for dei. 3.3 Det offentlege kartgrunnlaget Plan- og bygningsloven 2-1 og kart- og planforskriften 5 seier at kommunane i samarbeid med staten skal organisere tilgang til eit offentleg kartgrunnlag for dei formål som er omtala i loven. Det offentlege kartgrunnlaget (DOK) er offentlege og kvalitetssikra geodata som skal gi et nødvendig geografisk informasjonsgrunnlag for oppgåver etter plan- og bygningsloven. Det offentlege kartgrunnlaget (DOK) var ute på offentlig høyring sommaren 2012 basert på ein rapport utarbeidd av Kartverket. 1. juli 2014 publiserte departementet ein revidert rettleiar til forskrift om kart, stedfestet informasjon, arealformål og digitalt planregister (kartforskriften). Dei viktigaste endringane er knytta til DOK. Side 12 av 47

13 1.januar 2015 vart det offisielle innhaldet i DOK publisert for første gang. Vidare vil godkjende DOK-data bli offentleggjort av Kommunal- og moderniseringsdepartementet (KMD) 1. januar kvart år. Lista viser alle datasett som er foreslått som ein del av DOK, og er gruppert som godkjent, i prosess og ikkje godkjent. Oversikta over datasett i det offentlege kartgrunnlaget er også å finne i den nasjonale geoportalen. Det er viktig å påpeike at arbeidet som no er starta opp vil vere ein prosess som går over fleire år, med stadig fleire godkjente datasett. Dette er eit arbeid som vil vere i stadig utvikling. Det er KMD som har ansvar for å vurdere og godkjenne datasetta som skal inngå i DOK. Vurderinga vert basert på eit sett av tekniske, innhaldsmessige og oppfølgingsmessige kriterium. Kartverket som nasjonal geodatakoordinator bistår departementet i dette arbeidet. Det er viktig at datasetta tilfredsstiller vedtatte spesifikasjonar, og at tilhøyrande metadata m.a. omtalar dekningsområde, kvalitet og kor fullstendig det enkelte datasettet er på ein måte som set brukarane i stand til å forstå og bruke dataa. Kartverket har ulike oppgåver knytt til det offentlege kartgrunnlaget: Oppfølging av nasjonale etatar. Dette vert samordna med Norge digitalt/oppfølging av Geodatalova Oppfølging av kommunane. Dette vert samordna med oppfølginga av Geovekst/Norge digitalt. Fylkeskartkontora samordnar dette med den øvrige oppfølginga av FDVarbeidet gjennom FDV-avtalen. Revisjon av liste med datasett som er del av DOK. Revisjonen byggjer blant anna på innspel gjennom nasjonale og regionale Noreg digitalt-utval. Frist for innsending av forslag til revidert kandidatliste og krav til KMD er 1. november. Dataeigarar og geodatautval må sende sine innspel til Kartverket innan 1. oktober. 3.4 Formidling av geodata til kommersielle brukarar Frå og med har Kartverket etablert eiga formidlingsteneste og overteke formidling av eigne data. Dette er data frå Geovekst-samarbeidet samt andre felles datasett. Data vert levert til sluttbrukarar primært gjennom forhandlarar. Data frå Geovekst-samarbeidet kan også seljast av den einskilde kommunen. 3.5 Metadata Ein viktig faktor for å medverke til auka bruk av geografiske data, er dei ulike brukarane sin tilgang til metadata. Kommunevise metadata over FKB (både baser, produkt og temadata) finn ein her: Metadata for plandata i fylka blir lagt ut her etter kvart som dei er klare. Side 13 av 47

14 4 Geodatagrunnlaget Geovekst oppdrag skildra i geodataplanen sin handlingsplan skal merkast med ein identifikator når oppdraget er vedteken gjennomført og registrert i Kartverkets rekneskapssystem. Som identifikator vert Kartverkets interne oppdragsnummer (LACHffån) brukt, til dømes LACHHO323. Oppdragsnummeret skal vere gjennomgåande i Geovekstavtalar, firmaavtalar og i Kartverkets arkivsystem (Arken). Om kartbilete: Det vert laga oversiktskart med identifikatorane for planlagde prosjekt i handlingsplanen på fylkesnivå. Status visast i metadatakatalogen: FKB-Metadatakatalogen/Georef. 4.1 Standardar og produktspesifikasjonar Geovekstforum har ansvar for å utarbeide og revidere produktspesifikasjonar for FKB-data og ortofoto. Produktspesifikasjonane baserer seg på SOSI standarden. Det er ein føresetnad at alle data og produkt utarbeida i regi av Geovekst følgjer gjeldande standardar og spesifikasjonar. 4.2 Geodetisk grunnlag Horisontalt grunnlag EUREF89 UTM (Universal Transversal Mercator-projeksjon) er frå 1994 vedteken som Noregs offisielle, horisontale grunnlag. Sonebreidde mellom sentralmeridianen i sone 32 (sør- Noreg) og sone 33 (nord-noreg) er 6º. Denne UTM-projeksjonen har ein målestokksfaktor på 0,9996 i sentralmeridianen. Ein avstand målt i terrenget må påførast ein korreksjon for å få avstanden i kartplanet. Denne korreksjonen er inntil 400 ppm eller 4 cm/100 meter, avhengig av avstanden frå sentralmeridianen. I ein del samanhengar kan dette vere eit praktisk problem. For å bøte på desse praktiske problema er det etablert ein kartprojeksjon spesielt for bygg- og anleggsformål, EUREF89 NTM (Norsk Transversal Mercator) med sonene Projeksjonen (EUREF89 NTM) har følgjande eigenskapar: Sonebreidde 1º. Sentralmeridian kvar halve grad, 5º30, 6º30, osv. Målestokk i sentralmeridianen (tangering) i falsk offset nord (N= ved B=58º ) og i falsk offset aust. Same geoide- og ellipsoidemodell som EUREF89 UTM. Projeksjonen EUREF89 NTM har ein maksimal målestokkskorreksjon innan sonebreidda på 11 ppm i Sør-Noreg, noko som vert redusert til 5 ppm lengst i nord. Dette dekkjer kravet til dei fleste praktiske formål der vanleg måleutstyr vert nytta. Dersom kartdata i NTM ligg til grunn for prosjekteringa, vert det rekna med at ein unngår dei fleste problema knytt til korreksjon av avstandar frå kart til terreng og omvendt. Side 14 av 47

15 4.2.2 Vertikalt grunnlag NN1954/ NN2000 Kartverket arbeider no i saman med Geovekst om innføring av eit nytt høgdesystem, NN2000. Alle målingar som vert brukt til å realisere systemet, er korrigert til år Det betyr at det i framtida blir korrigert for landheving med moderne berekningsteknologi (landhevingsmodell). Det innførast eit høgdesystem som vil vare i mange år, utan trong for endringar. Status Hordaland og Sogn og Fjordane gjekk i 2015 over til NN2000. Bergen går over haust Posisjonstenester Kartverket sine posisjonstenester er retta mot profesjonelle brukarar som har behov for posisjonsbestemmelse med stor presisjon. CPOS er den mest nytta posisjonstenesta der posisjonen kan fastsetjast med centimeters presisjon. Status Det er etablert heildekkande CPOS-teneste for Hordaland og Sogn og Fjordane. Mål Det er ikkje innmeldt behov for utbygging av fleire stasjonar i fylka. 4.3 Basis geodata Basis geodata er data ei rekke brukarar har behov for til mange ulike formål, mellom anna til hovudkartserien for norskekysten, topografisk hovudkartserie for Noreg (Norge 1:50 000), detaljerte FKB- data, samt til ei oversikt over eigedomar, eigedomsgrenser, adresser og bygningar (matrikkelen). Til basis geodata høyrer også data som gir grunnlag for nøyaktig posisjonsfesting. Basis geodata er ein naudsynt bakgrunn for handsaming og presentasjon av alle andre former for geodata. Norgeskart.no er Kartverkets innsynsløysing for kartdata Geovekst I Geovekst-samarbeidet vert dei mest detaljerte FKB-data, ortofoto og terrengdata i Noreg etablert og forvalta. Etablering og periodisk ajourføring vert gjennomført i eigne prosjekt, mens det kontinuerlege vedlikehaldet vert regulert gjennom FDV-avtalar (sjå kapittel 5.) Prosjekta baserast på behov hos partane. Side 15 av 47

16 Prinsippa som ligg til grunn for kartleggingsarbeid i Hordaland og Sogn og Fjordane: 1. FKB-B prosjekt og høgdedatafangst med samtidig ortofoto 2. Omløpsfoto 25 cm (vert styrt av Kartverket sentralt) 3. Høgoppløyselege ortofoto i sentrumsområde (10 cm eller betre) dersom 1 part eller fleire vil prioritere dette 4. Ny runde FKB-B (m orto) og evt. høgdedata i høveleg frekvens (mindre aktive kommunar hopper over ei runde og kjører halv frekvens, andre kartlegg no berre mindre område med endringar før dei tek ei større kartlegging ved neste høve). 5. Ny runde omløpsfoto 25 cm FKB-prosjekt Status Alle FKB B/C område er kartlagde, men ein finn i nokre område gamle utdaterte data med dårleg teknisk kvalitet. Oversikt over FKB-data i FKB-Metadatakatalogen/Georef. Det vart i 2013 fotografert mykje 25 cm omløpsfoto i heile Hordaland og ytre delar av Sogn (sjå avsnitt om ortofoto). Dette er kommunedekkande ortofoto med mange potensielle bruksområde, mellom anna konstruksjon av FKB-C data der partane har trong for dette. Mål Dei mest detaljerte kartdata skal vere verifisert og a jour i periodar som ikkje er lenger enn 5-10 år. I område med stor byggjeaktivitet er målet å få kartlagt på nytt kvart 3-5 år, elles vert kartlegging planlagt basert på behov. Tiltak Gjennomføre geovekstprosjekt og sikre brukarane tilgang til gode geodata basert på vedlagte handlingsplan. Side 16 av 47

17 Arealressurskart (AR5) Geovekstpartane er retthavarar til FKB-AR5 på lik linje med andre FKB datasett. Norsk institutt for bioøkonomi (NIBIO) har det faglege ansvaret for datasettet. Forvaltning av FKB- AR5 vert regulert i FDV-avtalen. Status Alle kommunane i Hordaland og Sogn og Fjordane har hatt 1. gongs periodisk ajourhald av FKB AR5 i samband med gardskartprosessen. Desse kommunane har originalbasen for FKB AR5, og har sjølve ansvar for det kontinuerlege ajourhaldet. NIBIO har ansvar for den periodiske ajourføringa og det faglege innhaldet. I 2014 var det til saman 4 kommunar i Hordaland og Sogn og Fjordane som leverte data til periodisk ajourhald av AR5. I 2015 har vi så langt (medio september) fått inn data frå tilsaman 7 kommunar. Mål Alle kommunar som er ferdig med gardskartprosessen må ha rutinar for kontinuerleg ajourhald. FKB AR5 må inn som fast del i det årlege ajourhaldet for dei kommunane som er ferdige med gardskart. Planen vert utarbeida i samråd med NIBIO. Periodisk ajourhald av FKB AR5 skal frå no av fylgja omløpsfotografering. Målsetjinga er at det gjennomførast med 4 til 7 års mellomrom. Tiltak Lage geovekstprosjekt for periodisk ajourhald av FKB AR5 etter plan Delta på årlege kurs i ajourhald av FKB AR5 i samarbeid med Fylkesmannen si landbruksavdeling og NIBIO Kommunar som er ferdige med gardskartprosessen sender kontinuerleg FKB AR5 vedlikehaldsdata til Kartverket Bergen ein til to gongar årleg. Kartverket utfører mottakskontroll og sender AR5 vidare til NIBIO. Periodisk ajourhald av FKB AR5 skjer i samband med ortofotoprosjekt eller omløpsfotografering Side 17 av 47

18 FKB-Vegnett (Vbase) Vegnett vert forvalta i Nasjonal vegdatabank (NVDB), drifta av Statens vegvesen. Statens vegvesen oppdaterer hovudvegnettet (europa-, riks- og fylkesvegar). Ajourføring av øvrige vegar (kommunale-, private- og skogsbilvegar) er regulert i FDV-avtalen. Normalt er det kommunane som gjennom sakshandsaming registrerar endringar av desse vegane og sender «manus» til Kartverket som så oppdaterer NVDB. I FKB-prosjekt får firmaa med ein kopi av vegnettet og skal konstruere ny geometri når eksisterande geometri har avvik frå gjeldande kvalitetsmål. Status Vegnett er av varierande kvalitet i fylka. I nokre kommunar manglar store adresseringsprosjekt i Vegnett. Dei kommunane som er oppdaterte i har tilfredsstillande kvalitet. Kartverket sitt geometriforbetringsprosjekt er no fullført for alle kommunane. Mål Oppdatere Vegnett i kommunane kvart år Prioritere kommunar med stort avvik i registrerte gateadresser mellom Vegnett og matrikkel Heve kompetansen hjå kommunane om ajourhald av vegnett Tiltak Fotogrammetrisk ajourhald av vegnett blir gjort i dei fleste geovekstprosjekt Side 18 av 47

19 Nasjonal traktorveg- og stidatabase Status FKB-TraktovegSti er eit nytt landsdekkande FKB-datasett og inneheld traktorvegar og stiar (med senterlinjegeometri). Dette er objekt som tidligare er forvalta som ein del av FKB-Veg, men vert no flytta til eit eige datasett. I FKB -TraktorvegSti vil disse objekta verte forvalta vidare i eit landsdekkande datasett som inneheld fleire eigenskapar enn tidligare. Ein viktig del av dette er å legge til rette for å handtere geometridelen av forvaltningsopplegget for landbruksvegar. Mål Følgje sentrale rettesnorer omkring lagring av traktorveg. Tiltak Fotogrametrisk ajourhald i geovekstprosjekt Påføre traktorvegnummer der det manglar Ortofotoprosjekt Ortofoto er målestokksrette flybilete. Ortofoto vert framskaffa ved landsdekkande omløpsfotografering styrt av Kartverket sentralt og gjennom ortofotoprosjekt i regi av geovekst lokalt. Etter at omløpsfotograferinga frå og med 2012 vert gjennomført med 25 cm oppløysing og betre nøyaktigheit, er det naturlig at nye ortofotoprosjekt i regi av Geovekstsamarbeidet dekkjer mindre område (byar og tett busette område) med større oppløysing (10 cm og mindre) der det er trong for det. I særskilt aktive kommunar med stor byggeaktivitet kan det likevel verte trong for ortofoto i større delar av kommunen eller eventuelt i heile kommunen. Å vurdere dette er opp til kommunen som part. Dei fleste reine ortofotoprosjekt i regi av Geovekst i Hordaland og Sogn og Fjordane går dermed ut eller minskar mykje i omfang. For å kompensere for dette vert det som standard laga ortofoto av flybileta som vert tatt i høve FKB-B kartlegging (B-orto). Desse bileta vil fortrinnsvis verte tatt før lauvsprett og verte mindre fargerike enn vanlege ortofoto. Flystriper kan verte fotografert til ulike tider, noko som kan gi ulike fargar og utsjånad. Ein kan og oppleve meir innslag av skyer og skuggar i desse bileta sidan dei ikkje er fotografert etter ortofotospesifikasjon. Bileta vil likevel ha god oppløysing (10 cm), god nøyaktigheit, og ha godt innsyn (lite lauv) og vil såleis utfylle dei meir fargerike omløpsfotoa i 25 cm. Partane får på denne måten mykje biletedata for ein moderat meirkostnad i FKB-B kartlegginga. Sjå meir informasjon om omløpsfotografering i seinare avsnitt. Partane i Geovekst deler på å dekke kostnaden for kvalitetsheving av omløpsfoto. Alle ortofoto vert lagra og forvalta i, samt formidla frå Norge i bilder. Side 19 av 47

20 Status Oversikt over kva område som er dekt av ortofoto finn ein i FKB-Metadatakatalogen/Georef. Mål Ha oppdaterte ortofoto i Geovekst for alle område med bygningar, infrastruktur og jordbruk Ortofoto skal ikkje vere eldre enn 5 år Dekke ekstrakostnad av heva kvalitet i omløpsfoto gjennom Geovekstsamarbeidet Bruke flybilete frå FKB-B fotografering til ortofoto (populært kalla B-orto) Tiltak Gjennomføre geovekstprosjekt etter vedlagte handlingsplan Laserskanningsprosjekt Frå og med har laserskanning vorte nesten heilt einerådande når det gjeld innsamling av detaljerte høgdedata. Det vert arbeida for eit nasjonalt program for ein landsdekkande detaljert høgdemodell. Inntil finansieringa av denne eventuelt er på plass vil det vere trong for lokale prosjekt for å dekka behovet i fylka. Pr i dag finst det ikkje ei nasjonal forvaltningsløysing (lagring, forvaltning, formidling) for laserdata. Det er stor trong for dette og Kartverket, i samarbeid med dei største brukarane, har starta opp eit prosjekt for å få dette på plass. Status Terrengdata frå laserskanning er etablert i deler av fylka. For full oversikt, sjå i FKB- Metadatakatalogen/Georef. Laserdata i Hordaland og Sogn og Fjordane er i all hovudsak av kvalitet 2 pkt. pr m2. Noko eldre data frå 2009 og 2010 har kvalitet 0,7 pkt. pr m2 (merka med «DTM 20»). I 2015-sesongen vart det skanna mykje i kvalitet 5 pkt pr. m2. I 2015-sesongen vart det også matcha høgdegrunnlag frå omløpsfoto i delar av Vaksdal kommune, dette er i metadatakatalogen merka med «DTM 100». Mål Etablere terrengdata frå laserskanning i område med busetting, infrastruktur og produktiv jord/skog, og i skred- og flaumutsette område. Tiltak Gjennomføre geovekstprosjekt for laserskanning etter vedlagte handlingsplan. Prioritere kommunar utsette for skredfare, som har stor aktivitet, eller som manglar eller har utdatert terrengdatagrunnlag Omløpsfoto Omløpsfoto er eit kontinuerleg program for fotografering av heile landet i løpet av ei 5- årsperiode for deretter å gjenta fotograferinga i regelmessige intervall på 5-10 år avhengig av område. Programmet vert finansiert av Norsk institutt for skog og landskap, Fornyings- og administrasjonsdepartementet (FAD) på vegne av fylkesmennene, og Kartverket Side 20 av 47

21 (rettshavarane) og Noreg digitalt partane. Frå og med 2012 er all fotografering bestilt med 25 cm oppløysing (tidlegare 35 cm), samt signalering av eit tal passpunkt for betre nøyaktigheit. Ekstrakostnaden ved betre oppløysning og nøyaktigheit vert finansiert av Geovekst-partane (størrelsesorden kr 40/km 2 netto landareal). Den største utfordringa for omløpsfotograferinga er veret, dvs gode nok værtilhøve til å fotografere relativt store samanhengande område. Omløpsfoto er kommunedekkande og har mange bruksområde i tillegg til å gi eit godt biletegrunnlag: konstruksjon av FKB-C, ajourføring FKB AR5 (arealressurskart 1:5000) og framskaffing av høgdedata ved hjelp av matching. Matching frå omløpsfoto: Punktskyer frå fotogrammetrisk biletematching følgjer toppen av all vegetasjon, så det er kun i område utan vegetasjon/over skoggrensa ein vil få bakkepunkt. Kostnadane for matching er mykje lågare enn laserskanning Testprosjekt i Sjåk på matching av høgdedata frå omløpsfoto 33 cm viser jamt over godt resultat, med antatt høgdenøyaktigheit på 0,5-1 meter, men med feil på fleire titals meter i områder med låg kontrast (mørke, skyggar, snø), men desse områda bør vere greie å detektere og korrigere. Testprosjekt på Frøya vart gjort med betre omløpsfoto 25 cm. Dette gav eit standardavvik på 14,7 cm og eit maksimalt avvik på 8,8 m. I omløpsprosjektet Trøndelag 2014 ( km2) er det tinga biletematching i heile området. Her vert det flyging med overlapp 80/20 mot normalt 60/20. I arbeidet med å spesifisere ny nasjonal høgdemodell er det lagt opp til å kunne nytte biletematching som metode for fjellområda. Områder er verifisert av NVE/NGU som trenger laserdata i fjellsidene heilt opp til platåa. Omløpsbileta er tenkt som grunnlag for matchinga. Resultatet vil vere ei punktsky med punktettleik 2pkt/m2 og venta nøyaktigheit innanfor 0,5 meter på harde veldefinerte flater. Det er sett i gong pilotprosjekt og forprosjekt for etablering av nasjonal detaljert høgdemodell. I sesongen 2015 vert det samla inn data i fire pilotprosjektområder. Her vil ein samanlikne høgdedata frå skanning og matching som grunnlag for etablering av ein nasjonal detaljert høgdemodell ( Matching på grunnlag av omløpsfoto frå 2013 er under prøving i prosjektet BKK laser 2014 i Stølsheimen, og i prosjektet Nordhordland 2015 der matching vert brukt for å framskaffe høgdegrunnlag i FKB-C områder i Vaksdal kommune. FKB-C frå omløpsfoto: Ettersom laserdata no strekker seg godt utover FKB-B areala i fylka oppstår det stor kvalitetsskilnad oppover i terrenget mellom laserdata/genererte 1 meterskoter og gamle FKB-C og D data. Dette gir seg utslag i at bekkar, elvar, stiar og vatn (gamle data) ligg upresist plassert i høve det nye høgdegrunnlaget (nye 1 m koter frå laserdata). Med store mengder nye omløpsfoto er det no eit godt høve til å konstruere nye FKB-C data for å harmonere grannsemda i desse datasetta. Side 21 av 47

22 Kartoversikt 1. Omløpsfotografering 25 cm 5 årsplan Status pr Gjennomført datafangst med små årstal, planlagd datafangst med store årstal ( Viser også til plan for omløpsfoto 25 cm på FKB-metadatakatalogen. Status Det vart i 2013 fotografert mykje 25 cm omløpsfoto i heile Hordaland og ytre delar av Sogn (sjå kartoversikt). Mål Gjere best mogleg bruk av dette kommunedekkande biletedatasettet i samråd med partane til konstruksjon av FKB-C og ajourføring FKB AR5 (arealressurskart 1:5000). Vurdere matching som metode for framskaffing av høgdedata i områder over tregrensa (og eventuelt ytst ved kysten?) dersom partar har trong for data i desse områda (sjå nedanforståande kartskisse som viser potensielle områder for matching i fylka våre). Tiltak Ajourføre FKB AR5 og konstruere FKB-C etter vedlagte handlingsplan. Vurdere framskaffing av høgdedata ved hjelp av matching dersom kartverkets testprosjekt og geodatautvala tilrår dette. Side 22 av 47

23 Kartoversikt 2. Raude områder viser areal med potensiale for matching av høgdedata frå omløpsfoto. Områda er verifisert av NVE/NGU som treng laserdata i fjellsidene heilt opp til fjellplatåa. I kartet til høgre er laserdata/høgdedata frå matching (eksisterande og igangsette prosjekt pr. sept. 2015) i grøn farge lagt over dei raude områda Matrikkelen Kartverket er sentral matrikkelstyresmakt og kommunane lokal matrikkelstyresmakt. Kommunane som lokal matrikkelstyresmakt har ansvar for å utføre oppmålingsforretningar og føre matrikkelen i kommunen. Kartverket som sentral matrikkelstyresmakt skal sørgje for ordning, drift og forvaltning av matrikkelen. Kartverket rettleier kommunane i arbeidet med å føre matrikkelen og fører også tilsyn med kommunane sitt arbeid etter matrikkellova. Kartverket arrangerer kurs for dei som skal føre matrikkelen. Kurset er delt i 3 modular med forkurs, lovkurs og føringskurs med avsluttande eksamen. I 2016 skal det gjennomførast 2 lovkurs og 6 føringskurs i Bergen. Side 23 av 47

24 Matrikkeleiningar Fylke Pr Sum matrikkel eining Tal på grunn eigedom Tal på feste grunn Tal på eigar seksjon Tal på jord sameige Tal på anleggs eigedom Hordaland Sogn & Fjordane Status Kvaliteten på nye matrikkeleiningar er i hovudsak bra. Mellombels forretning: Statistikken syner at det pr framleis er registrert 92 mellombels forretningar i Hordaland og 32 i Sogn og Fjordane. Ikkje-fullførte oppmålingsforretningar: Statistikken syner at det er registrert 108 ikkje-fullførte oppmålingsforretningar i Hordaland og 65 i Sogn og Fjordane der fristen gjekk ut før Mål Oppnå god kvalitet knytt til eksisterande einingar i matrikkelen. Mellombels forretning vert ferdigstilt etter reglane i Delingslova. Ikkje fullført oppmålingsforretning vert fullført innan fastsett frist (jf. matrikkelforskrifta 25). Tiltak Rettleie kommunane i arbeidet etter matrikkellova. Produsere statusrapportar over mellombels forretningar (Delingslova) og over ikkje-fullførte oppmålingsforretningar (jf. matrikkelforskrifta 25) som vert sendt til kommunane og fylkesmannen. Restansar blir følgt opp etter føresegn i matrikkelforskrifta 26. Arrangere kurs/fagdag i matrikkelfaglege tema i løpet av 2016 for kommunane i våre fylke Adresser Kommunen er adressestyresmakt og fastset offisielle adresser etter regelverket i matrikkellova og lov om stadnamn med forskrifter. Kommunen skal tildele veg adresse til bygning som er planlagt brukt til bustadformål, fritidsformål, næringsverksemd, offentleg eller publikumsretta verksemd. Fylke Adresser totalt Vegadresser % vegadr. Matrikkeladresser % matr.adr Hordaland Sogn & Fjordane Pr Side 24 av 47

25 Status Formålet med adresser er å syte for at alle kan finne fram til bygningar eller stader som er viktig å finne fram til. Det er og viktig med adresser som datakopling i offentlege register. Det er ei viktig nasjonal satsing å etablera vegadresse/områdeadresse. Mål Vegadresseprosjektet vart offisielt avslutta Målet i prosjektet var at minst 86 % av eksisterande adresseobjekt skal ha vegadresser. Kartverket vil fortsetje arbeidet med oppfølging og anna bistand til kommunane slik at offentlege vegadresser er innført for 90% av landets adresseobjekt i løpet av Tiltak Aktiv rettleiing og oppfølging av kommunane. Tilby lokale fagdagar / møter som gjeld adressering. Andre kompetansehevande samlingar etter behov for kommunane i våre fylke Bygning Kommunen skal registrere nye bygningar i matrikkelen samtidig med at det blir gitt byggjeløyve. Fullstendige opplysningar om bygningar og bustader skal seinast vere førde inn når bygningen lovleg kan takast i bruk. Matrikkelen skal dessutan oppdaterast når ei byggjesak medføre at opplysningar i matrikkelen må endrast. Fylke Bygningar totalt Hordaland Sogn & Fjordane Status Mange kommunar har etterslep med å føre byggesaker i matrikkelen. Registreringa skal vere ført seinast fem dagar etter at rammeløyve, igangsettingløyve eller ferdigmelding er gitt. Mål Fleire kommunar skal føre bygningsdata innan fristen i matrikkellova. Tiltak Aktiv rettleiing og oppfølging av kommunane. Gjennomføre 2 fagdagar om føring av bygningsinformasjon for kommunane i våre fylke. Synleggjere etterslepa i kommunane. Side 25 av 47

26 Kvalitetsheving Status Kvaliteten på nye matrikkeleiningar er i hovudsak bra. Manglar og feil som ligg i matrikkelen har sin bakgrunn m.a. i Økonomisk kartverk (ØK) og Digitalt eigedomskartverk. Mål Forbetre kvaliteten på datainnhaldet i matrikkelen. Tiltak Aktiv rettleiing og oppfølging av kommunane i våre fylke Administrative grenser Når kommunane skal føre inn i matrikkelen opplysningar om grenser som også er riks-, fylkje-, eller kommunegrense må det takast særskilte omsyn. Status Kartverket har utført ei stor endring av kommunegrensa mellom to kommunar i Hordaland i Mål Administrative grenser skal førast i matrikkelen på korrekt måte. Tiltak Utarbeide og gjere kjent rutine for korrekt forvalting av administrative grenser i matrikkelen Krinsgrenser Status Grenser for grunnkrinsar, kyrkjesokn, valkrinsar, postnummerområde og tettstad samt skulekrinsar (for dei kommunane som har det) er digitalisert og registrert i matrikkelen for kommunane i fylka våre. Mål Sikre at alle offisielle adresser er oppdatert med korrekte krinsopplysningar i matrikkelen. Tiltak Sørgja for at dei digitale krinsgrensene vert oppdatert i matrikkelen ved endringar Stadnamn Lov om stadnamn, som vart sett i verk , regulerer arbeidet med stadnamn. Lova gjeld fyrst og fremst skrivemåten av stadnamn i offentleg samanheng. Kartverket v/ fylkeskartkontora er vedtaksmynde for skrivemåten av dei fleste stadnamna, slik som naturnamn, nedervde gardsnamn/bruksnamn, og namn i statleg verksemd dersom ikkje anne er fastsett i lov eller forskrift. Kommunane har vedtaksrett for namn på tettstader, grender, Side 26 av 47

27 bustadfelt, bydelar, kommunale anlegg, gater, veger og adresser. Fylkeskommunen har vedtaksrett for fylkeskommunale anlegg. Sentralt stadnamnregister (SSR) vert forvalta av Kartverket på vegner av Kulturdepartementet. Det er nært samarbeid mellom Kartverket, kommunane og Stadnamntenesta (SNT) i Språkrådet. SSR inneheld alle namna frå Noreg 1:50.000, dei fleste namna frå økonomisk kartverk, og namn frå mange andre offentlege kartprodukt og databasar. Det er automatisk vasking av namn mellom SSR og mange av databasane i Kartverket. Det vert arbeidd med å gjera dette komplett. I nokre kommunar ligg det føre djupinnsamla namn (innsamla gjennom historielag og liknande). I Sogn og Fjordane arbeider framleis fylkeskommunen med fullføring av den omfattande namneinnsamlinga som starta på 1980-talet. Nokre tal frå SSR per 4. september 2015: Hordaland Sogn og Fjordane Tal namn (namneeiningar) Tal skrivemåtar totalt derav vedtekne Mål Alle partane i Noreg digitalt skal ha god og naudsynt kjennskap til lov om stadnamn med tilhøyrande regelverk, og til SSR. Partane skal syta for effektiv og kontinuerleg behandling av spørsmål om stadnamn, og reisa namnesaker i kommunane, fylkeskommunane og Kartverket når det er naudsynt og føremålstenleg. Partane skal bidra til høg kvalitet og truverde på informasjonen i SSR. Tilrådde skrivemåtar (namn på namneeiningsplassen i SSR) skal hentast frå SSR eller nettløysninga Stadnamn. Stadnamn må gjerast tilstrekkeleg kjent for NDpartane og andre som vil ha nytte av dette. Tiltak Halda seg orientert om regelverk og rutinar knytt til stadnamn. Kontakta regionalt stadnamneansvarleg ved fylkeskartkontoret i alle spørsmål om stadnamn Informera og oppmoda om djupinnsamling av stadnamn i kommunane, få dei registrerte i SSR, og på den måten gjera dei fritt tilgjengelege via nettløysninga Stadnamn. Historielag og liknande vil vera viktige målgrupper Nasjonale kartseriar Kartserien 1: og dei digitale kartseriane N50 og mindre målestokk er heildekkande og vert fortløpande vedlikehaldne for Sogn og Fjordane og Hordaland. Vedlikehaldet vert utført av Kartverket. Kartverket gir gratis tilgang til ei rekke kartdatasett, sjå informasjon om dette på kartverkets nettsider Side 27 av 47

28 4.3.8 Sjøkart og djupne informasjon Sjødivisjonen i Kartverket har ansvaret for vedlikehaldet av sjøkart i Noreg. Saman med andre Noreg Digitalt partar samlar dei også inn informasjon om forholda under havoverflata. Les meir: Nyttig informasjon om vasstand: Djupneinformasjon er tilgjengelig gjennom Norge Digitalt, og kan lastast ned frå Produktserveren. Djupnedataa skal ikkje nyttast til navigasjon. Status Dei viktigaste leiene og hamnene er sjømålt med multistråleekkolodd i nyare tid. Sjømålingsperioden for vårt område strekkjer over perioden Mål Trygg seilas med offisielle sjøkart. Tiltak Kartverket jobbar etter ein kartplan for å stadig erstatte gamle usikre målingar med nyare og sikrare data Kystkontur Frå og med 2012 er det etablert ein felles kystkontur som skal nyttast i både land- og sjøkart. Det er etablert to versjonar av kystkonturen, primærdatabasen (dei mest detaljerte dataa) og generalisert kystkontur (nyttast i sjøkart og i N50). Det pågår eit arbeid med å ta inn felles kystkontur i produkta på land og sjø. For landprodukta (FKB og N50) vert det i dag nytta felles kystkontur for store område, for sjøkart vil utskiftinga av eksisterande kystkontur med ny felles kystkontur bli utført i åra som kjem. Kartverkets sjødivisjon arbeider no og i åra framover med nye utgåver av fleire sjøkart i hovudkartserien i våre fylke. I Hordaland gjeld dette sjøkart 19 Ryvarden Selbjørnsfjorden i Sunnhordland, i Sogn og Fjordane omfattar det 5 sjøkart langs kysten av fylket frå Sognefjorden nordover til og med Stad: 25 Sognesjøen Stavenes (halve kartet er ajourført med nye data), 26 Håsteinen Batalden, 27 Sunnfjord og 29 Stad Side 28 av 47

29 Kartoversikt 3. Sjøkart som Kartverkets sjødivisjon vil arbeide med i åra framover i Hordaland og Sogn og Fjordane. Grøne område i biletet viser kvar det er nye djupnedata. Kartverket Bergen legg inn kystkontur frå periodisk ajourhald og nye geovekstprosjekt i felles kystkontur etter kvart som denne vert levert. Den beste og ferskaste kystkonturen vert då brukt i alle kartverkets produkt. På denne måten er kystkontur framskaffa gjennom geovekstprosjekt eit viktig tilskot til felles kystkontur, og det er viktig å ha omsynet til sjøkarta med i utforminga av geovekstprosjekt. Kystkonturen i Hordaland og Sogn og Fjordane er likevel av varierande kvalitet og mykje av kystområda fell utanfor areala som er med i geovekstprosjekta. I nokre område framskaffar kartverket Bergen ny kystkontur finansiert av kartverkets sjødivisjon åleine. Status Kartverket har ferdigstilt etableringa av ein nasjonal primær kystkonturbase, ein felles kystkontur for sjø- og landkart. Mål Ha eins og oppdaterte kystkonturdata i FKB Vann og Primærdata kystkontur. Tiltak Ajourhalde primærdata kystkontur i samband med periodisk ajourhald av FKB, nykartlegging (Geovekstprosjekt) og sjømålingar. Side 29 av 47

30 Historiske ortofoto På Fylkesgeodatautvalsmøtet i april 2015 var partane positive til å gå i gong med eit prosjekt vedr. historiske ortofoto for dei to fylka våre. Flybileta det er aktuelt å lage ortofoto av er teke i samband med førstegangsfotografering for kartlegging til Økonomisk kartverk (ØK) på og -70-tallet. Negativa frå disse flygingane ligg i Kartverket sine arkiv på Hønefoss. Her det lagra ca flybilete frå Sogn og Fjordane frå perioden , og ca flybilete frå Hordaland frå perioden Bileta er ein unik dokumentasjon av landskap og bygningar, og viser utviklinga i eit historisk perspektiv. Det viktigaste argumentet for å vera med på prosjektet handlar om sikkerheit og beredskap. Tidlege bilete med lite vegetasjon kan gje verdifull informasjon om utlaupssonar for skred og flaum, noko som er skjult på nyare bilete med mykje gjengroing. Dei gamle bileta er difor ei viktig kjelde til informasjon i spørsmål om plassering av nye byggjeområder, vegar, hyttefelt, etc. Flybileta vart i hovudsak teke med føremål om å lage kart, men bileta kan brukast til mykje meir enn det. Desse er ei god kjelde til historisk informasjon som kan vera nyttig for mange partar i samfunnet: Sakshandsamarar, planleggjarar og kommunepolitikarar for å sjå korleis landskap/utbygging har endra seg over tid Landbruksavdelinga, forskarar, jordskifterettane og historieinteresserte Mange servicetorg nyttar per i dag mykje tid på å leite fram gamle flybilete til disse interessentane. Etter dette prosjektet kan dei vise til norgeibilder.no. Det er mange gode grunnar til å få i gang dette prosjektet: Potensial for positiv medieomtale for partane Relativt låge kostnader, og det kan fordelast over inntil tre år Ein sjanse til å få bevart historisk materiale som vi kanskje ikkje får igjen Ei rekke fylke har gjennomført prosjekt der slike historiske flybilete er skanna og ortofoto er produsert. Resultatet av desse prosjekta kan de sjå på norgeibilder.no. Erfaringa frå andre fylke tilseier at dette er eit prosjekt som får stor merksemd, og som blir til glede og nytte for mange. Prosjektet i våre to fylke starta i september 2015, og er berekna å gå ut Plandata Fram til 2017 er det ei målsetjing i Noreg digitalt-samarbeidet at alle relevante arealplanar etter plan- og bygningslova skal vere ført inn i kommunale planregister i samsvar med Nasjonal produktspesifikasjon for arealplan og digitale planregistre, sjå Kartforskriften. Denne målsetjinga går ut over kravet gitt til kommunane gjennom Forskrift om kart, stedfestet informasjon, arealformål og kommunalt planregister (kart- og planforskriften), som ikkje stiller krav om at eldre, vedtekne planar skal førast inn i det digitale, kommunale planregisteret. I Noreg digitalt er det likevel semje om at plandata skal vere obligatorisk datasett for partane i perioden Intensjonen med samarbeidet er å få ein komplett, nasjonal planportal over gjeldande og planlagt arealbruk. Side 30 av 47

31 I geodataplanperioden skal arbeidet følgje desse prioriteringane ved tilgjengeleggjering av plandata i Noreg digitalt: 1. Kommuneplanen sin arealdel 2. Planområde (omriss) - reguleringsplanar 3. Reguleringsplanar fullt planinnhald Det skal arbeidast mot å få på plass eit komplett, nasjonalt datasett over gjeldande kommuneplanar raskast mogleg. I det vidare arbeidet skal det prioriterast etablering/komplettering av datasettet med gjeldande planområde, viss ikkje etablering av reguleringsplandata med fullt innhald er gjennomførbart i neste runde. Leveransenivå Det er utvikla ein leveransemodell for plandata inn i Noreg digitalt som baserer seg på tre nivå for plandata leveransar: Leveransenivå 1: planområde (utan dokument) Leveransenivå 2: komplette plandata med hoveddokument Leveransenivå 3: komplett planregister med alle dokument tilgjengeleggjort Meir informasjon om leveransenivåa er tilgjengeleg på plandataområdet på Noreg digitaltsidene: leveransenivåer Kommunalt planregister Kart- og planforskrifta stiller krav om at digital arealplan som kommunen har hatt ansvar for å framstille, eller som han har krevd levert inn i digital form, skal førast inn i digitalt planregister. Vidare skal plandata frå digitalt planregister vere tilgjengelege som tenester og nedlasting via den nasjonale planportalen til Noreg digitalt. Status Kartoversikta viser tilgjengelege planregister i Hordaland og Sogn og Fjordane fylke. Side 31 av 47

32 Oversikta viser kva kommunar som har digitalt planregister (sjå krav i Kart- og planforskriften 12) eller planregister med planoversikt (sjå krav i kart- og planforskriften 13). Dei rosa områda viser kommunar utan planregister, eventuelt at status er ukjent. Side 32 av 47

33 Sogn og Fjordane: 22 kommunar har planregister 2 kommunar har berre planoversikt (Naustdal og Solund) 2 kommunar har ikkje planregister (Askvoll og Fjaler) Hordaland: 28 kommunar har planregister 3 kommunar har berre planoversikt (Jondal, Granvin og Ullensvang) 2 kommunar har ikkje planregister (Samnanger og Odda) Mål Kommunale planregister skal vere etablert i samsvar med gjeldande nasjonale standard i alle kommunar i begge fylka innan Det vert stilt krav til at: Tiltak kommunane skal ha ei teknisk løysing for planregister med: o kopling til sak/arkiv basert på geointegrasjonsstandarden o innsynsmodul på Internett med søke- og visningsfunksjonalitet kommunen leverer komplette plandata på alle plannivå til Noreg digitalt kommunane har etablert rutinar for forvaltning av planregisteret knytta til: o kartdelen o dokumentdelen o dokument som skal georefererast Tiltaka knytta til kommunale planregister fokuserer på å få planregistera etablert og sikre gode rutinar for forvaltning, drift og vedlikehald av dei. Det er no laga ein rettleiar for kommunalt planregister for kommunane. Etablering Der kommunane har ei planregisterløysing med digitalt planinnhald der data ikkje er innhenta til Norge digitalt, er det viktig å få på plass ein FDV-avtale med kommunen. For kommunar som manglar planregisterløysing, men har etablert digitale plandata, kan eit initiativ til felles regional planregisterløysing vere ei løysing. For kommunar som har ei planregisterløysing som ei interkommunal løysning, men manglar digitalt planinnhald, må det takast initiativ til etableringsprosjekt. For kommunar som manglar både planregisterløysing og digitale plandata, må det takast initiativ til etableringsprosjekt inkl. planregisterløysing. For eit meir fullstendig innhald i kommuneane sine digitale planregister, vil det bli sett i gang samfinansieringsprosjekt for vektorisering og/eller kvalitetsheving av eldre planar for dei kommunane som melder behov og interesse for det. Slike etableringsprosjekt skal framgå av handlingsplanen. Detaljar framgår av kapittel om reguleringsplanar. Side 33 av 47

34 Planregisterprosjekt i våre fylke: Hordaland: For dei kommunane som ikkje har planregister (Samnanger, Jondal, Granvin, Ullensvang og Odda) vert det sett i gang etableringsprosjekt med oppstart i Sogn og Fjordane: For dei kommunane som ikkje har planregister (Askvoll, Fjaler, Solund og Naustdal) vert det sett i gang etableringsprosjekt med oppstart i Forvaltning For ei god og effektiv forvaltning av dei kommunale planregistera er det viktig å sikre at planforslag er i samsvar med Nasjonal produktspesifikasjon for arealplan og digitale planregister. Tiltak for å sikre ei god forvaltning: Kartverket, fylkeskommunen og Fylkesmannen rettleier kommunane i å stille krav til plandata gjennom planprosessen. Få fram betydinga av å stille tekniske krav til reguleringsplanar både ved plansoppstart og ved første gongs handsaming. Det er inngått samarbeidsavtalar mellom fylkeskommunen, Fylkesmannen og Kartverket med tilbod til kommunane om å få gjennomført ein teknisk kontroll i samband med offentleg ettersyn av kommuneplanar og kommunedelplanar Det bør vurderast om ein skal etablere ein høyringsbase i samarbeid med fylkeskommunen, Fylkesmannen og Kartverket. Høyringsbasen er et verktøy for fylkeskommunen og Fylkesmannen for å kunne foreta analyser av arealbruken opp mot andre datasett i samband med offentleg ettersyn. Kartverket tilbyr kurs, eventuelt gjennomfører workshop, om forvaltning av kommunalt planregister. Kurset eller workshop skal ta utgangspunkt i Veileder om forvaltning av kommunalt planregister Kommuneplanar og kommunedelplanar (arealdelen) Kommuneplanen er styrande for all planlegging i dei norske kommunane. Arealdelen i kommuneplanen er eit juridisk bindande dokument (kart) som viser framtidig arealbruk i heile eller delar av kommunen. Arealdelen i kommuneplanen er heimla i plan- og bygningslova og skal rullerast (takast opp til vurdering) kvart fjerde år. Kommunar med store areal som ikkje er utbygd, kan nøye seg med å utarbeide delplanar for dei utbygde område. Område som ikkje inngår i ein delplan, vil då verte rekna som avsett til landbruks-, natur- og friluftsformål samt reindrift. Side 34 av 47

35 Status Kommune(del)planar sendast inn til Kartverket for teknisk kontroll mot gjeldande standard, og vert deretter lasta opp som kopidata til ein nasjonal planbase. Hordaland o For 1 av 33 kommunar er kommuneplan/-delplanar kun representert med planområde (leveransenivå K1). Denne forma for tilgjengeleggjering kan vere spesielt aktuelt for kommunar som praktiserer kommunedelplanar, og ikkje ein samlande kommuneplan. o For 9 av 33 kommunar er fullstendig kommuneplan/-delplanar tilgjengeleg på vektorisert format med tilhøyrande dokument. Sogn og Fjordane o For 10 av 26 kommunar er kommuneplan/-delplanar kun representert med planområde med tilhøyrande dokument (leveransenivå K1). Denne forma for tilgjengelggjering kan vere spesielt aktuelt for kommunar som praktiserer kommunedelplanar, og ikkje ein samlande kommuneplan. o For 6 av 26 kommunar er kommuneplan/-delplanar er tilgjengelege på vektorisert format med tilhøyrande dokument. Mål Innan 2015 skal alle kommuneplan/-delplanar vere tilgjengelege med planområde i nasjonal planportal. Innan 2017 skal alle kommuneplan/-delplanar vere tilgjengelege på vektorisert format i nasjonal planportal. Plan for leveranse frå kommunane til Norge digitalt går fram av tabellen under. Tabellen gir ein status over levert leveransenivå (plandata tilgjengeleg for nedlasting for ND-partar) og planlagt leveransenivå og år på gjeldande kommuneplanar. Vidare viser den vedtaksår for kommuneplanen (året planen var vedtatt) og rulleringsår, dvs. når kommunen planlegg å rullere kommuneplanen. Side 35 av 47

36 Side 36 av 47

37 Tabellforklaring Kommuneplan: Levert leveransenivå KommPlan: K0 Ikkje levert plandata K1, K2, K3 Levert kommuneplandata på leveransenivå 1, 2 eller 3 Planlagt leveranse KommPlan: 0 Ingen opplysningar om når kommunen kan levere plandata - Har levert plandata (sjå førre kolonne) 2015-K3 Planlagt årstal og nivå for planleveranse Vedtaksår kommuneplan: 2005 Årstal for vedtak av gjeldane kommuneplan Rulleringsår kommuneplan: 2014 Årstal for rullering av kommuneplanen Tiltak Framskaffe og vedlikehalde ei oversikt over kommuneplanar i fylket: o Leveransenivå på leverte data o Planlagt levering av neste nivå med årstal o Vedtaksår for gjeldande kommuneplan o Planlagt rulleringsår Innhente kommuneplan/-delplanar på digitalt format frå gjenståande kommunar. Side 37 av 47

38 Det er løyvt midlar frå Kommunal- og moderniseringsdepartementet til digitalisering av gamle kommuneplanar for å få fullstendig dekning. Kartverket tildeler midlar til kommunane etter søknad. Prosjektplan med budsjett skal leggjast ved søknaden. Midlane skal brukast i det budsjettåret dei vert tildelt Reguleringsplanar Reguleringsplanen viser bruk, vern og utforming av areal på eit meir detaljert nivå enn kommuneplanen. I arbeidet med tilgjengeleggjering av reguleringsplanar i Noreg digitalt vil prioriteten vere på planområde, medan datalaget over reguleringsplanar med komplett planinnhald vil byggje seg opp fram til Status Reguleringsplanbasar sendast inn til Kartverket for teknisk kontroll opp mot gjeldande standard, og vert deretter lasta opp som kopidata til ein nasjonal planbase. Hordaland: For 15 av 33 kommunar er reguleringsplanane representert med planområde utan tilhøyrande dokument (leveransenivå R1) For 5 av 33 kommunar er alle gjeldane reguleringsplanar med fullt planinnhald tilgjengeleg på vektorisert format (leveransenivå R2). (Datalaget over reguleringsplandata i den enkelte kommune kan innehalde planområde med skanna planinnhald for planar med liten aktualitet) For 1 av 33 kommunar er reguleringsplanane representert med komplett innhald med alle dokument tilgjengeleggjort Sogn og Fjordane: For 10 av 26 kommunar er reguleringsplanane representert med planområde utan tilhøyrande dokument (leveransenivå R1) For 3 av 26 kommunar (er alle gjeldane reguleringsplanar med fullt planinnhald tilgjengeleg på vektorisert format (leveransenivå R2). (Datalaget over reguleringsplandata i den enkelte kommune kan innehalde planområde med skanna planinnhald for planar med liten aktualitet) Mål Innan 2016 skal alle reguleringsplanar vere tilgjengelig med planområde (R1) i begge fylka. Innan 2017 skal alle relevante reguleringsplanar vere tilgjengelig på vektorform (R2/R3) i begge fylka. Plan for leveranse frå kommunane til Noreg digitalt går fram av tabellen under. Tabellen gir ein status over planregistertype (planoversikt eller digitalt planregister). Tabellen viser også status Side 38 av 47

39 over levert leveransenivå (plandata tilgjengeleg for nedlasting for ND-partar) og planlagt leveransenivå og år på reguleringsplan. Oversikten er henta frå ein ny fellestabell (for heile Kartverket) og er dessverre ikkje heilt à jour for våre fylke. I samband med Noreg digitalt- årsmøta vil vi saman med kvar enkelt kommune oppdatere innhaldet i desse tabellane. Tabellforklaring Reguleringsplan: Levert leveransenivå Regplan: R0 Ikkje levert plandata R1, R2, R3 Levert reguleringsplandata på leveransenivå 1, 2 eller 3 Planlagt leveranse RegPlan: 0 Ingen opplysningar om når kommunen kan levere plandata - har levert plandata (sjå førre kolonne) 2016-R3 Planlagt årstal og nivå for planleveranse Etablering: registrering av om kommunen har fått bidrag til etablering av digitalt planregister Side 39 av 47

40 Tiltak Starte opp og gjennomføre etableringsprosjekt for dei kommunane som ønskjer økonomisk støtte til å etablere eit digitalt planregister. Innkjøp i FDV-avtalar for kommunar som har etablert planregister. Fleire kommunar har allereie etablert digitale planregister på eigahand utan støtte frå dei øvrige partane i Noreg digitalt. Som ein kompensasjon til kommunane vert det anbefalt FDV-partane å bidra gjennom innkjøp i plandataa til ein kostnad av årleg FDV-beløp for parten. Innlemme reguleringsplandata frå kommunale planregister som leveranse til Noreg digitalt. Arbeidet inneber å inngå FDV-avtalar for leveranse til Noreg digitalt. Plandataa skal tilfredsstille gjeldande SOSI-standard. Følgjande vil gjelde: o Kommunane vil få ein kompensasjon frå FDV-partane på eit årleg FDV-beløp for å stille sine plandata til rådvelde for Noreg digitalt. o Der plandataa inneheld feil og manglar, må kommunane rette opp desse før vidare kontroll hos Kartverket. Der plandatabasane har betydelege avvik frå gjeldande SOSI-standard innanfor plan, kan samfinansiering etter Geovekst modell vere eit alternativ for å heve plandataa til påkrevd nivå for innlemming av plandata i Noreg digitalt. Side 40 av 47