MELDING OM BKK SINE PLANAR OM 300 KV KRAFTLINE MONGSTAD- MODALEN - FRÅSEGN

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Strategi- og næringsavdelinga Plan- og miljøseksjonen Arkivsak Arkivnr. 344 Saksh. Anne-Gro Ullaland, Lars Øyvind Birkenes Saksgang Kultur- og ressursutvalet Fylkesutvalet Møtedato MELDING OM BKK SINE PLANAR OM 300 KV KRAFTLINE MONGSTAD- MODALEN - FRÅSEGN SAMANDRAG For å styrkje nettsituasjonen i Bergensområdet ynskjer BKK å lage eit ytre 300kV kraftlinesamband frå Kollsnes til Modalen. Tidlegare er det søkt om konsesjon for ein 300 kv line mellom Kollsnes og Mongstad. I denne saka melder BKK om at dei har starta planlegging av ein 300kV line vidare frå Mongstad til Modalen. Kraftlina vert km lang, i hovudsak som luftline. Kryssing av Fensfjorden er planlagd med kabel av tekniske årsaker. På strekninga Modalen Vemundsbotnen er det meldt to alternativ, der eit passerar gjennom søre del av Stølsheimen. For resten av strekninga er det berre meldt eit alternativ, og store delar av denne går langs eksisterande 132kV line. På strekninga Frøyset Matersdalen vert eksisterande 132 kv line riven i forkant av bygging av 300kV lina. Utbygging er kostnadsrekna til om lag 600 mill kr, og lina kan stå ferdig i 2016 om det vert gjeve endeleg konsesjon i FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkesutvalet er positiv til at BKK planlegg tiltak for å styrkje forsyningstryggleiken i Bergensregionen. I tillegg til meldte trasear bør alternativ med kabling i veg vurderast for strekninga Mofjorden Modalen og i Matre. 2. Ny transformatorstasjon i Matre krev store areal og kan kome i konflikt med område viktig for biologisk mangfald i tillegg til regionalt og lokalt viktige område for friluftsliv. Fylkesutvalet ber om at det vert utgreidd alternative løysingar på dette punktet. 3. Fylkesutvalet ber om at undersøkingsplikta etter kulturminnelova 9 vert oppfylt i samband med konsekvensutgreiinga. Største delen av trasealternativa går gjennom område som ikkje er undersøkt av arkeologar, og ein kan vente å gjere funn av arkeologisk freda kulturminne i utmarks- og fjellområda. Det må påreknast nærare markundersøking for å få oppfylt undersøkingsplikta. Hordaland fylkeskommune kan ikkje gje endeleg fråsegn til ein framtidig konsesjonssøknad før undersøkingsplikta er oppfylt. Paul M. Nilsen Vedlegg:Kart Jan Per Styve

2 FYLKESRÅDMANNEN, : 1. Innleiing BKK er utnemnt av Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) som ansvarleg for utarbeiding av kraftsystemplan for store delar av Hordaland og ein del av Sogn og Fjordane. Kraftsystemutgreiingane viser at det er trong for styrkje forsyningstryggleiken i Bergensområdet. BKK har tidlegare konsesjonssøkt ei 300 kv line frå Kollsnes til Mongstad, og har no kome med melding om vidareføring av denne lina med ein 300 kv line frå Mongstad til Modalen. Linene er planlagd kopla opp mot anna nett i Matre og Frøyset. Høyringsfrist for meldinga er sett til 29.mai, men NVE er varsla om at fylkeskommunen sin fråsegn først vil vere klår etter at fylkesutvalet har handsama saka i juni. I meldingsfasen er hovudfokuset å syte for at alle relevante alternativ og utgreiingstema vert del av konsekvensutgreiingsprogrammet. Sjølve utbyggingsspørsmålet og endeleg traseval vil vere tema når konsekvensutgreiinga ligg føre saman med konsesjonssøknaden. 2. Planane 2.1 Situasjonen i planområdet Karta under viser overordna nettstruktur slik den er i dag og planlagd ny infrastruktur. Forbrukstyngdepunktet er i Bergen og på Kollsnes, medan produksjonen skjer utom desse områda. I tiltaksområdet for kraftlina Mongstad Modalen er StatoilHydro sitt kraftvarmeverk på Mongstad med 280MW elproduksjon venta ferdigstillt i BKK har konsesjonssøkt eit kraftvarmeverk med yting opp til 450 MW, i tillegg er det meldt og konsesjonssøkt vindkraftverk i Gulen med installert effekt på over 100 MW. Området har og stort potensiale for meir vasskraft. Tiltaksområde har allereie eit kraftoverskot frå vasskraftverka i Nordhordland. Når kraftvarmeverket vert sett i drift vert kraftnettet overbelasta og vil ikkje kunne ta inn meir produksjon i området. Periodevis har nettet for liten kapasitet til å overføre den mengda kraft kundane etterspør, medan det i andre periodar gjev begrensingar i høve kor mykje kraft som kan produserast. 2.2 Omtale av tiltaket Kraftline: Avhengig av traseval vil lengde på kraftlina bli km lang, i hovudsak som luftline. Det vert nytta portalmaster i stål med høgde 37m. For utvalte område kan det vere aktuelt å nytte andre master. Gjennomsnittleg avstand mellom mastene vert om lag 400m, og det vert byggjeforbodsbelte på 40m (20 m til kvar side av senter). Skogryddebelte vert som for 2

3 byggeforbodsbeltet, men kan auke noko der terreng og lange spenn gjer det naudsynt. Kryssing av Fensfjorden vert gjort som sjøkabel av tekniske årsaker (5 km). Andre anlegg: Det vert planlagd ein ny 300 kv transformastorstasjon ved eksisterande transformatorstasjon på Frøyset. For Matre er det planlagd ein ny separat transformatorstasjon i Matresdalen, om lag 1,5km nord for eksisterande stasjon i Matre. På eksisterande 132 kv line frå Matresdalen til Matre må linetverrsnittet aukast. På Mongstad og i Modalen må eksisterande anlegg utvidast med eit koplingsfelt på begge stader. Anleggsarbeid og transport: Mastestål, liner, isolatorar og ulikt anleggsutstyr må fraktast til mastepunkta. Eksisterande vegnett vert nytta der desse gjev tilgjenge til aktuelle mastepunkt. Transport utom vegnettet vil skje med beltekøyrety eller køyrety med lågt marktrykk. Helikoptertransport vert nytta til dei fleste arbeidsoperasjonane, også ved montering av liner og isolatorar. Kostnad og tidsplan: Førebels kostnadsestimat er på kr 600 mill kr. Kraftlina kan etter framdriftsplanen bli ferdigstilt i 2016 om endeleg konsesjonsvedtak er på plass i Trasealternativ BKK har vurdert fleire trasealternativ og desse er vist med blått på vedlagte kart. Dei traseane som er meldt er vist med raudt. På strekninga Modalen Vemundsbotnen er det meldt to alternativ, medan det for resten av strekninga berre er meldt ein trase. Modalen kommune: Alternativ 1.0 Frå transformastorstasjonen i Modalen går traseen over Steinslandsvatnet og vidare vestover opp i fjella i 1000 m høgde. Fjellområda er etter Direktoratet for naturforvalting sin definisjon inngrepsfrie. Landskapet vert også omtalt som sørleg del av Stølsheimen, og er eit mykje nytta frilufts- og turområde med fleire turisthytter. Linjetraseen går om lag 20km sør for grensa til Stølsheimen landskapsvernområde. Heile traseen går i gjennom område for landbruk- natur og friluftsliv (LNF) i kommuneplanen. Alternativ 1.1 I dette alternativet følgjer den nye lina ca 5 km sørover til Sørskaret langs eksisterande 300kV line mot Evanger. Her følgjer den nye lina dalsida vidare mot Mofjorden, kryssar denne og følgjer eksisterande line vidare til Masfjorden. Dalsidene i Modalen er bratte, og med linetrase i hovudsak over skoggrensa vert den synleg frå busetnaden i Modalen. Det er eit svært viktig viltområde for småfugl vest for Mofjorden frå Hestabotnen til Otterstadstølen, med potensiale for kollisjon med kraftlinene. Delar av området er og bandlagt til barskogvern. Eksisterande kraftline ved Stølsfjellet ligg opp til verneområdet, og det er mogleg at ein utviding av traseen kan kome i konflikt med barskogvernområdet. Masfjorden kommune Frå Matresdalen til Frøyset vil ein i hovudsak følgje eksisterande 132kV trase. Eksisterande kraftline vert riven i forkant av tiltaket. Ny planlagd transformastorstasjon ved Matresvatnet vil leggje beslag på kring 10 daa. Dette området er karakterisert som viktig for biologisk mangfald. Ved Eikemo er det registret eit område med lokalt viktig naturtype. Traseen går vidare mot Kvamsdalsstølen og Kvamsdalsvatn. Her er det busetnad langs eksisterande kraftline, og Kvamsdalsstølen er og eit mykje nytta turområde. Vest for Kvamsdalsvatn går eksisterande kraftline gjennom eit område som i kommuneplanen er avsett til hyttefelt. Ny 300 kv line vil krevje 5m breiare klausuleringsbelte på kvar side. Frå Frøyset transformatorstasjon vil ny trase bryte av frå eksisterande 132 kv-trase og halde fram mot Eidsfjellet og Steinsfjellet i Gulen kommune (Sogn og Fjordane), og vidare til Postvågen der det vert overgang til sjøkabel. 3

4 Lindås og Austrheim Frå Gunnevika til Mongstad transformastorstasjon på grensa mellom Lindås og Austrheim vil traseen gå i Mongstad industriområde. Lokalisering må samordnast med trase for ny 300 kv Mongstad- Kollsnes. Alternativ 1.1 mellom Modalen og Masfjorden passerer gjennom fjellområde i 700 m høgde heilt aust i Lindås. Andre vurderte alternativ: BKK har sett på fleire alternative som ikkje er meldt: Sørleg alternativ: For å unngå sjøkabel har ein vurdert eit sørleg alternativ. Løysinga er forkasta då traseen vert svært lang og får nærføring med fleire bustader i Lindås. Løysinga gjev heller ikkje rom for ny potensiell produksjon i Masfjorden og Gulen, og ein får heller ikkje same vinst med sanering av eksisterande liner. Sjø- og jordkabel Traseen kan etablerast som ein kombinasjon av sjø- og jordkabel. Dette er svært kostbart (8-10 gangar luftlinekostnad), og krev køyrbar tilkomst langs heile traseen. Trasebreidde på 10-20m må haldast fri for tre og bygningar. Ut frå gjeldande politikk skal ein i hovudsak nytte luftline på dette spenningsnivået, og berre nytte kabel når det teknisk ikkje er mogeleg med andre løysingar eller når desse har særes store miljøulemper. 1a: Utan transformering i Frøyset Løysinga inneber meir parallellføring (14 km luftline, 4 km sjøkabel og muffehus). Eksisterande sjøkabel frå Mongstad er gamal og må fornyast innan 10 år. 1b: Storavatnet- Matresdalen i rett line Strekninga kan kortast ned med 2-3 km om traseen går i rett line. Meldt alternativ med forlenging samlar fleire tekniske inngrep og unngår ei deling av eit inngrepsfritt område. 1c: Modalen koplingsstasjon Modalsskaret Denne løysinga er eit alternativ til å bygge i fjellområde kring Modalen. Dalen er trong og eit anlegg her vil ta plass. Lokalt er det stor motstand mot denne løysinga, og BKK har valt å ikkje gå vidare med denne løysinga no. Om dei andre alternativa får tekniske hindringar kan det vere naudsynt også å sjå nærare på dette alternativet. 3. Framlegg til utgreiingsprogram Utover ordinære utgreiingstema som er sett opp i NVE sin rettleiar for konsesjonssøknader, vil BKK også ha ei nærare omtale av følgjande tema: Fugl: Ornitologisk vurdering av aktuelle trasealternativ. Landbruk: Verknad for dyrka mark og produktiv skog. Verknad for kulturlandskap. Friluftsliv: Omtale og verknad for viktige friluftsområde som vert direkte eller indirekte råka av tiltaket. Vurdering av avbøtande tiltak som kan tilrettelegge for meir aktivt friluftsliv. Kulturminne og kulturmiljø på land og i sjø: Kjente freda og nyare tids kulturminne innanfor og nær traseane skal omtalast med direkte og indirekte konsekvensar. Verdifulle naturområde: Omtale av verdifulle naturområde som er viktig for å ta vare på biologisk mangfald. Vurdering av tiltaket sin verknad på det biologiske mangfaldet. 4

5 Elektromagnetiske felt, helse og busetnad: Kartlegging av hus og hytter nærare enn 100 m frå senter i kraftlinetraseen og berekning av magnetfelt i ulik avstand frå lina. Landskap: Omtale av landskap med estetisk og visuelle effekt av tiltaket. Fotomontasje i utvalte område for å vise innpassing i landskapet. 4. Vurdering Gjennom fylkesdelplan for energi er det vedteke mål og retningsliner som basis for regional energipolitikk. Desse retningslinene vil bli oppjustert i samband med fylkesdelplan for klima. Fram til nye retningsliner ligg føre vert gjeldande retningsliner lagt til grunn for sakshandsaming. Av dei 7 måla som er sett opp i fylkesdelplanen er følgjande relevante i denne saka: 1. Hordaland skal ha ei robust og stabil energiforsyning 3. Ny produksjon og bruk av energi i Hordaland må ta omsyn til miljø og arealkonfliktar Tiltaket er grunngjeve med trongen for å styrkje elektrisitetsforsyninga i Bergensregionen, og er slik i tråd med mål nr 1. Hovudutfordringa er konflikten med miljø og anna arealbruk (mål nr 3). Dei fylkespolitiske retningslinene gjev ei nærare omtale av kva andre arealinteresser ein særleg må ta omsyn til. Følgjande generelle fylkespolitiske retningslinene vil vere relevant for etablering ny kraftline: A1. Hordaland skal satsa på utnytting av miljøvenlege og fornybare energikjelder, utan store konsekvensar for verdifulle natur-, frilufts- og kulturlandskap og større samanhengande inngrepsfrie naturområde. A2. Nye anlegg for produksjon og overføring av energi må ikkje lokaliserast i område som er verna etter naturvernlova, kulturminnelova, i nasjonalpark eller i verna vassdrag. Ein bør vere varsam med plassering av nye anlegg tett opp til verna område. A3. Nye anlegg for produksjon og overføring av energi bør lokaliserast slik at dei ikkje kjem i vesentleg konflikt med viktige natur- og kulturlandskap, kulturmiljø, større inngrepsfrie område, strandsona og viktige område for friluftsliv. Det vert her vist til eigne fylkesdelplanar for kulturminne, friluftsliv og kystsona. A4. Samlokalisering med tekniske inngrep og etablert arealbruk er ønskeleg for å samle inngrep, og det er ønskeleg at etablering av nye energianlegg skjer nær eksisterande infrastruktur. A5. Undersøkingsplikta etter kulturminnelova bør oppfyllast i samband med konsekvensutgreiing, og før iverksetting av tiltak i marka. A6. I samband med konsekvensutgreiing bør: større inngrep visualiserast. kartunderlag synleggjere område som er omfatta av vern, område med nasjonal og regional verdi og tiltaket sine konsekvensar for inngrepsfrie område. Retningsline A1 er i utgangspunktet retta mot etablering av ny energiproduksjon, som ein er positiv til om ikkje areal og miljøkonfliktane vert for store. Retningsline A3 gjev ei nærare spesifisering kring dette, og er også gyldig for kraftliner. Dei meldte kraftlinetraseane går i utgangspunktet ikkje gjennom verna område og er slik i tråd med retningsline A2, Utbyggjar tek atterhald om at utviding trase ved barskogvernområde i Modalen kan kome i konflikt med verna område. Tiltaket vil vere i konflikt med fleire tema som er lista opp under retningsline A3. Strekninga gjennom sørleg del av Stølsheimen vil råke både eit større inngrepsfrie naturområde og viktige område for friluftsliv. 5

6 Parallellføring med eksisterande kraftliner eller vegnett er valt der dette er mogeleg i fleire av alternativa, og er slik i samsvar med retningsline A4. I samband med konsekvensutgreiinga vil det vere ei nærare omtale av kjende kulturminne og potensial for funn. Ut frå arkivmateriale kjenner ein ikkje til tidlegare funn av automatisk freda kulturminne langs dei ulike traséforslaga. Største delen av dei ulike traséalternativa går gjennom område som tidlegare ikkje har vore undersøkt av arkeologar. Ein kan venta å gjera funn av automatisk freda kulturminne i utmarks- og fjellområda. Registreringar i utmark og fjellområde har dei seinare åra avdekka ei rekkje nye kulturminne knytt til utnytting av utmarksressursane, som til dømes stølsdrift, jakt, fangst, jarnframstilling og steinbrot. Det må difor påreknast ei nærare markundersøking for å få oppfylt undersøkingsplikta. Hordaland fylkeskommune kan ikkje gje endeleg fråsegn til konsesjonssøknaden før undersøkingsplikta er oppfylt, jf. 9 i Kulturminnelova. Dette må avklarast i forkant då det i andre liknande saker har fått uheldige konsekvensar for kulturminnevernet. I tråd med retningsline A5 bør undersøkingsplikta oppfyllast i samband med konsekvensutgreiinga. Planane må reviderast eller eventuelt leggast fram for Riksantikvaren som dispensasjonsmynde dersom det viser seg at tiltak kjem i konflikt med automatisk freda kulturminne. Retningsline A6 peikar konkret på element som bør inngå i konsekvensutgreiinga. I tråd med retningslina vil BKK visualisere kraftlina i landskapet. I fleire saker med nye høgspentliner har fylkeskommunen fremja krav om at høgspentliner må kablast av omsyn til landskap. Kabling i sjø, i eigen tunnel og i vegbane er døme på mogelege løysingar som gjev lite spor i landskapet. Kabeltrasear utom allfarveg med m brei kabelgrøft gjev ikkje same vinst i høve til å ivareta landskapsinteressene. I denne saka vil lina på store delar av strekninga følgje ein eksisterande kraftlinetrase, og på strekninga Frøyset Matre vil den nye lina erstatte den eksisterande. Størst konfliktpotensial i høve landskap og urørt natur er mellom Modalen transformastorstasjon og Vemundsbotnen der grunnlaget for kabling som ikkje gjev store sår er mindre til stades. Mest aktuelt å vurdere for kabling i veg er strekninga Mofjorden Modalen, i tillegg anlegga nær Matre. Valt område for ny transformatorstasjon i Matre kan vere i direkte konflikt med eit område som er viktig for biologisk mangfald. Matersdalen er ein inngangsport til Stordalen og Stølsheimen som er eit regionalt svært viktig friluftsområde. Området er samstundes eit nærområde for friluftsliv for dei som bur i Matre. I samband med konsekvensutgreiinga bør BKK påleggjast å greie ut alternative løysingar for denne transformatorstasjonen som er til mindre skade for andre samfunnsinteresser. 6