MOM-B UNDERSØKING UTFØRT I SAMSVAR MED NS 9410:2007 FOR FIRDA SJØFARMER AS, 5970 BYRKNESØY

Transkript

1 MOM-B UNDERSØKING UTFØRT I SAMSVAR MED NS 9410:2007 FOR FIRDA SJØFARMER AS, 5970 BYRKNESØY LOKALITET: VED BÅRØY I GULEN KOMMUNE LOKALITETSNUMMER: DATO FOR FELTARBEID: Samandrag/konklusjon: MOM-B undersøkinga i denne rapporten ved Bårøy synte eit noko påverka sediment under delar av anlegget. Fire av prøvestasjonane hadde ein tilstand som var dårleg/svært dårleg særleg med omsyn til kategori II (redoks/ph) men primærsedimentet er av ein type/karakter som indikerer gode straumtilhøve ved botnen. Botntopografien på denne lokaliteten kan elles ha ein del å seie for eventuell akkumulering av oppdrettsslam under anlegget. Det vart funne dyr ved 10 av 10 prøvestasjonar. I NS 9410:2007 vert miljøtilstand på lokaliteten delt inn i fire kategoriar (1 4) der 1 er best og 4 er dårlegast (uakseptabel). Lokaliteten ved Bårøy kom i kategori 2, som vert rekna som bra. Sjå vedlagt skjema B.1. I høve til NS 9410:2007 skal det ved lokalitetstilstand 2 gjerast ein ny MOM-B undersøking om 1 år. Askvoll, Eivind Aarseth eivind.aarseth@subaquatech.no SENTRUM, 6980 ASKVOLL TLF.: , MOBIL: , FAKS: ORG.NO.: MVA

2 INNHALDSOVERSIKT 1. Bakgrunn for undersøkinga Framgangsmåte og materiale Merknader til prøvene Resultat frå prøvene Konklusjon...11 Referansar...12 Vedlegg

3 1. BAKGRUNN FOR UNDERSØKINGA Gjentatt og systematisk overvaking av botntilhøva gjev god oversikt over endringar og moglegheit for oppdrettaren til å korrigere utviklinga dersom undersøkinga syner for stor belastning på lokaliteten. B-undersøkinga i samsvar med NS 9410:2007 er utarbeidd med tanke å kunne følgje utviklinga av miljøbelastninga på lokaliteten over tid. B-undersøkinga kombinerer måling av mange miljøfaktorar og vert difor mindre følsam for avvik i dei einskilde faktorane (for eksempel tom grabb). Denne undersøkinga er ein del av MOM-systemet som omfattar undersøkingar i fleire kategoriar (B, C og tidlegare A). I Fiskeridirektoratet sin Rettleiar for utfylling av søknadsskjema for tillating til akvakultur i flytande eller landbasert anlegg per står det følgjande (med omsyn til flytande anlegg): Pkt Miljøtilstand Sjø Slik(e) undersøking(ar) skal gjerast i høve til NS 9410 (B- og C-undersøkingar) eller tilsvarande miljøundersøking gjort i høve til internasjonal standard/anerkjent norm. Kravet gjeld for søknad om akvakultur av fisk på lokalitetar i sjøvatn. Alternativ miljøundersøking (i sjø) På lokalitetar der undersøking i høve til NS 9410 eller tilsvarande miljøundersøking vanskeleg lar seg gjennomføre på grunn av djupnetilhøve eller lokalitetar med stein- eller fjellbotn, kan fylkeskommunen i samråd med Fylkesmannen fatte vedtak om alternativ miljøundersøking. I slike tilfelle må det som eit minimum krevjast gode faglege beskrivingar av sedimentering av utslepp frå anlegget, og det kan difor vere trong for ytterlegare straummålingar. Når det gjeld MOM-C undersøkingar som i all hovudsak baserer seg på indeksar knytt til biologisk mangfald står det følgjande: Undersøking av biologisk mangfald mm Ifølgje akvakulturlova sin 11 kan departementet i enkeltvedtak eller i forskrift krevje at den som har eller søkjer om akvakulturløyve skal gjere naudsynte miljøundersøkingar og dokumentere miljøtilstanden på lokaliteten ved etablering, drift og avvikling av akvakultur. I Ot.prp nr. 61 ( ) vert det påpeikt at dette også gjeld undersøkingar knytt til økologiske effektar, herunder biologisk mangfald. Undersøkingar knytt til det biologiske mangfaldet på lokaliteten kan vere mest aktuelt når Fylkesmannen ikkje har tilstrekkeleg oversikt over mangfaldet i nærleiken av lokaliteten til å avgjere om etablering kan komme i konflikt med truga, sårbare artar eller artar som Noreg har spesielle plikter for å ivareta. Dette er ikkje fastlagt pr. januar Eventuell undersøking skal utførast av fagleg kompetent personell. Når det gjeld søknad om landsbasert oppdrett med utslipp til sjø er krava som følgjande: Sjøvatn Miljøundersøking skal gjerast i høve til NS-EN ISO Klima- og forureiningsdirektoratet (tidlegare SFT) sin rettleiar klassifisering av miljøkvalitet i fjorder og kystfarvann 97:03 (TA-nummer 1467/1997) kan brukast for å skildre resipienten sin tilstand. Feltarbeid i samband med MOM-B undersøkinga vart gjort av Sub Aqua Tech AS ved Eivind Aarseth onsdag 15. august Utarbeiding av rapport har blitt utført av Birgitte Kathrine Sunde og Eivind Aarseth. 3

4 2. FRAMGANGSMÅTE OG MATERIALE Framgangsmåten for arbeidet som vert gjort er som tidlegare nemnt basert på NS 9410:2007 sine parameter for ei B-undersøking. Det vert teke minimum 10 grabbeprøver under anlegget og i nærsona kring dette (vedlegg nr. 2). Innhaldet i grabbeprøvane vert analysert for 3 parameter; Faunaundersøking (Gruppe I), kjemisk undersøking (Gruppe II) og sensorisk undersøking (Gruppe III). For kvar av dei tre parameterane vert det gitt poeng etter kor mykje sedimentet er påverka av organisk stoff. Dess meir poeng, dess meir påverka er sedimentet. For grabbeprøvane vert det nytta ein Van veen basert grabb med prøvetakingsareal på 250 cm 2. I samband med grabbinga vert det nytta ein vinsj med telleverk på wiren for lodding av djupne på grabbestasjonane eller eit motorisert spel med strekkfritt 3 mm Dyneema/spectratau. Lodding i samband med utarbeiding av topografisk botnkart, berekning av posisjon for kvar av grabbeprøvene m.m. vart her gjort med ein kombinert kartplottar/gps og ekkolodd av type Garmin GPSmap 525s. Topografisk botnkart vart laga med eit spesialutvikla program til dette formålet av type Cfloor ( versjon Der grabbeprøver syner funn av blaute sediment (slam), vert det vurdert om ein skal ta nye prøver med kjerneprøvehentar for vurdering av tjukkleik på sediment, type slam etc. For måling av redokspotensiale vart det her nytta eit instrument av typen Radiometer R21M001 med ein platinaelektrode av type Radiometer M241Pt og referanseelektrode av type Radiometer REF201. For måling av ph vart det nytta eit Sentron ph-meter av type Argus med ISFET elektrode. Salinitet og temperatur vart målt med eit feltinstrument av typen WTW Multi Instrumenta vart kalibrert med bufferar som har tilnærma sjøtemperatur. Sondane vart oppbevart i sjøvatn mellom målingane. Sonder for redoksmålingar vert kontrollert mot buffer/standardløysing (vanlegvis på 475 mv) for avvik før bruk. Botnsedimentet i prøvene vert sikta i ei sikt med hol (maskevidde) på 1 mm. Deretter overførd til kvit balje for å leite etter eventuell infauna og epifauna. 4

5 3. MERKNADER TIL PRØVENE Kort orientering om resultatet i kvar enkelt grabbeprøve med referanse til nummereringa i vedlagde kart og skjema (B.1 og B.2). Temperatur og salinitet ved overflata (ca. 0,5 m djup) var høvesvis 17,4 0 C og 25,1. Ved ca. 10 meters djupne var temperaturen 15,8 0 C medan saliniteten var 28,1. Brukte vatn frå ti meters djup som sjøvassbuffer på elektrodane. Sjekka redokselektrode mot ein standardbuffer på +475 mv, instrumentet viste eit avvik på +11 mv. Redoks i sjøvassbuffer var +16 mv og ph 7,7. Kalibrerte ph elektroden mot standardbuffer på 4,0 og 7,0. Den viste ein slope på 100,8. Temperatur i ph buffer ved kalibrering var 19,9 0 C. Meteorologiske observasjonar: Pent opphaldsvêr, til tider lettskya. Temperaturen i lufta var 19,2 0 C. 1) Posisjon: N E Djup - 87 m. Kjende på tauet til grabben at det var hard sandbotn. Måtte gjere to grabbhogg då det var ein stein i opninga på grabben ved første forsøk. Ved andre forsøk var grabben om lag halvfull med lysgrå finkorna relativt mjuk sand, blanda med grov skjelsand, småstein og tomme blåskjel frå anleggsinstallasjonen. Grabben saug seg litt fast når den skulle halast opp. Redoks -281 mv og ph 7,1. Temperatur i sedimentet vart målt til 11,4 0 C med temperatursensoren på ph elektroden. Snev av fekalier på sedimentoverflata og eit snev av lukt. Anslagsvis ganske små sandrøyrsbyggjande og frittlevande Polychaeta av ulike artar i sedimentet, der ein art ser ut til å dominere. Ingen bobling. Generelt sett et lite påverka og belasta sediment. 5

6 2) Posisjon: N E Djup - 75 m. Kjende på tauet til grabben at det var sandbotn. Fekk grabben om lag halvfull med lysgrå relativt grov skjelsand blanda med sand. Snev av lukt (H 2 S) frå sedimentet, men ingen bobling. Redoks -378 mv og ph 5,9. Lite dyr, anslagsvis mellom frittlevande Polychaeta. Ein del fekalier på sedimentoverflata men ikkje noko akkumulert oppdrettslam. 3) Posisjon: N E Djup - 75 m. Kjende på tauet til grabben at det var hard sandbotn. Fekk grabben mindre enn ¼ full med lysgrå rein skjelsand som ved førre prøvestasjon. Eit 2 cm tjukt lag med brunt organisk materiale i form av oppdrettsslam på sedimentoverflata. For lite/ueigna sediment til å måle redoks og ph i, målte det difor i vatnet i grabben. Redoks mv og ph 6,3. Sedimentet består i hovudsak av organisk materiale saman med litt primærsediment og litt knust skjelsand. Ingen bobling eller lukt. Relativt lite dyr i prøva, anslagsvis relativt små Polychaeta. Observerte ein liten sjøedderkopp(krepsdyr), men den såg ikkje levande ut. 6

7 4) Posisjon: N E Djup - 81 m. Kjende på tauet til grabben at det var sandbotn. Fekk grabben om lag ¼ full med lysgrå grov skjelsand. Ein del organisk materiale i form av oppdrettslam på sedimentoverflata (1 cm tjukt), med eit snev av bobling frå dette. Litt lukt i frå lukeopninga på grabben. Redoks -359 mv og ph 5,8. Ein del fekalier i sedimentet saman med ein god del lukt. Nokså mjukt sediment til tross for at primærsedimentet er dominert av skjelsand. Færre enn 10 dyr, dominert av frittlevande Polychaeta. Sedimentet bestod delvis av tomme knuste blåskjel frå anleggsinstallasjonen. Usedvanleg låge ph verdiar i sjøvassbuffer og målingane i sedimentet ved denne prøvestasjonen. Sjekka difor ph elektroden mot standardbuffer på 7.0 etter prøvestasjon 4 og den viser riktig verdi. 5) Posisjon: N E Djup - 74 m. Kjende på tauet til grabben at det var blanding av stein og sandbotn. Mindre ¼ full med lysgrå rein skjelsand, relativt grov. For lite/ueigna sediment til å måle redoks og ph i, målte det difor ikkje ved denne prøvestasjonen. Snev av brunt flyktig organisk materiale på sedimentoverflata frå drifta ved oppdrettsanlegget, men var veldig lite. Ikkje noko lukt eller bobling, men snev av fekalier i sedimentet. Dyreliv dominert av mellom frittlevande og sandrøyrsbyggjande Polychaeta, der ein art ser ut til å dominere. 7

8 6) Posisjon: N E Djup - 78 m. Kjende på tauet til grabben at det var blanding av stein og sandbotn. Fekk grabben ¼ full med lysgrå sand blanda med skjelsand. Redoks -237 mv og ph 7,5. Snev av brunt flyktig organisk materiale som stammar frå drifta ved anlegget på sedimentoverflata (mindre enn 5 mm). Snev av fekalier i dette organiske materiale. Anslagsvis ganske små frittlevande og sandrøyrsbyggjande Polychaeta av ulike artar, der ein art ser ut til å dominere.. Ingen bobling eller lukt. 80 % av sedimentet bestod av grov skjelsand, var difor mykje restmateriale igjen etter siling. Generelt sett eit reint og lite påverka sediment. 7) Posisjon: N E Djup - 90 m. Kjende på tauet til grabben at det var sandbotn. Fekk grabben om lag halvfull med mjuk lysgrå finkorna sand blanda med skjelsand. Redoks -401 mv og ph 6,5. Ein del lukt ut av grabben men ikkje noko bobling. Litt fekalier på sedimentoverflata og eit mindre enn 10 mm tjukt lag med brunt organisk material i form av oppdrettslam frå drifta ved anlegget. Ganske mjukt sediment. Dyrelivet dominert av frittlevande Polychaeta, anslagsvis mellom dyr. Mykje restmateriale etter siling som ved førre stasjon, grunna primærsediment med relativ grov struktur (skjelsand). 8

9 8) Posisjon: N E Djup - 83 m. Kjende på tauet til grabben at det var hard sandbotn. Fekk grabben mindre enn ¼ full med lysgrå rein skjelsand. For lite/ueigna sediment til å måle redoks og ph så det vart ikkje målt ved denne stasjonen. Snev av små bitar med fekalier og noko bitar av knust tang og tare. Elles ingen lukt eller bobling. Observerte færre enn 10 frittlevande Polychaeta av ulike artar. Generelt sett eit reint og minimalt påverka sediment. 9) Posisjon: N E Djup m. Kjende på tauet til grabben at det var sandbotn. Fekk grabben om lag halvfull med lysgrå mjuk sand blanda med grov skjelsand. Redoks -296 mv og ph 7,2. Generelt meir finkorna og mjukare sediment ved denne stasjonen samanlikna med dei siste. Ganske mykje dyr, anslagsvis små Polychaeta av ulike artar der ein art ser ut til å dominere. Eit par gravande gjennomsiktige skjell på om lag 10 mm i diameter. Ingen fekalier eller lukt. 9

10 10) Posisjon: N E Djup - 89 m. Kjende på tauet til grabben at det var sandbotn. Fekk grabben om lag halvfull med lysgrå finkorna sand blanda med noko finkorna skjelsand som ved førre stasjon. Ganske mjukt sediment. Redoks -306 mv og ph 7,2. Ingen bobling, lukt eller fekalier. Litt organisk materiale i form av daud tang og tare i sedimentet. Anslagsvis sandrøyrsbyggjande og frittlevande Polychaeta i sedimentet der ein art ser ut til å dominere. Generelt sett eit lite påverka sediment. Det var om lag 1825 tonn fisk i anlegget ved tidspunkt for undersøkinga i denne rapporten ( ). Maksimal biomasse på lokaliteten ville deretter auke gradvis fram til ein skulle byrja å slakte Slakting av fisk held deretter på fram til jul 2012 då anlegget skal vere tomt for fisk. Lokaliteten er deretter planlagt å ligge brakk fram til nytt utsett av smolt i juli/august Opploddingar i samband med feltarbeid for seinare utarbeiding av botnkart vart dessverre ved eit uhell sletta i samband med rapportskriving etter denne undersøkinga. 2D og 3D topografisk botnkart laga i Cfloor er difor ikkje med denne rapporten. 10

11 4. RESULTAT FRÅ UNDERSØKINGANE OG KONKLUSJON MOM-B undersøkinga i denne rapporten var den første gjort av Sub Aqua Tech AS ved lokaliteten Bårøy. Den førre MOM-B undersøkinga på denne lokaliteten vart gjort i september 2005 av Resipientanalyse ved Frode Haveland. Lokaliteten Bårøy ligg i Gulen kommune aust for Bårøyna og har ei djupne som varierer frå om lag m djup. Sedimentet under anlegget bestod i hovudsak av sand/skjelsand. Førre undersøking ved lokaliteten (september 2005) konkluderte med at det var gode straumforhold i området og middeltilstanden til lokaliteten fekk beste klassifisering (Miljøtilstand 1). Det er uklart kor mykje fisk det var i anlegget på det tidspunktet eller kva tid i produksjonssyklusen den undersøkinga vart gjennomført. Resipientanalyse refererer også til ei straummåling i sin rapport ved 5, 15 og 50 meter djup som syner gode straumtilhøve i området. Det kan ein også sjå igjen på type sediment i grabbhogga under/ved anlegget (lys grå relativt grov sand og skjelsand). Undersøkinga i denne rapporten syner noko påverknad frå oppdrettsanlegget ved fleire av prøvestasjonane, då særleg prøvestasjonen i den sørlege delen av anlegget og prøvestasjonane midt i. Påverknaden var i form av oppdrettslam, fekalier, lukt og bobling. Totalt sett kom lokaliteten i lokalitetstilstand 2, som vert klassifisert som god. Basert på repeterte MOM-B undersøkingar vil ein gradvis få aukande kunnskap om lokaliteten sin kapasitet med omsyn til produksjonssyklusar og intensitet. Dette er viktig for å unngå aukande akkumulering av organisk materiale på botnen under anlegget. Resipientundersøkinga i denne rapporten kombinert med den førre gjort av Resipientanalyse i 2005 er enno litt for lite til å sikkert kunne vurdere sikkert kva som er lokaliteten sin toleevne eller resipientkapasitet. Straummålingar gjort ved lokaliteten av Resipientanalyse v/frode Haveland i 2005 syner elles gode straumtilhøve både ved overflata og djupare ned i vass-søyla. 4.1 KONKLUSJON MOM-B undersøkinga i denne rapporten ved Bårøy synte eit noko påverka sediment under delar av anlegget. Fire av prøvestasjonane hadde ein tilstand som var dårleg/svært dårleg særleg med omsyn til kategori II (redoks/ph) men primærsedimentet er av ein type/karakter som indikerer gode straumtilhøve ved botnen. Botntopografien på denne lokaliteten kan elles ha ein del å seie for eventuell akkumulering av oppdrettsslam under anlegget. Det vart funne dyr ved 10 av 10 prøvestasjonar. I NS 9410:2007 vert miljøtilstand på lokaliteten delt inn i fire kategoriar (1 4) der 1 er best og 4 er dårlegast (uakseptabel). Lokaliteten ved Bårøy kom i kategori 2, som vert rekna som bra. Sjå vedlagt skjema B.1. I høve til NS 9410:2007 skal det ved lokalitetstilstand 2 gjerast ein ny MOM-B undersøking om 1 år. 11

12 REFERANSAR Miljøovervåking av marine matfiskanlegg, NS 9410:2007. Frank Emil Moen og Erling Svensen, Dyreliv i Havet, handbok i norsk marin fauna. ISBN: Frode Haveland. Resipientanalyse. Resipientgransking, NS 9410, B-undersøkelse. September VEDLEGG Vedlegg 1 Alle skjema utfylt i samband med undersøkinga (B.1 og B.2) Vedlegg 2 Utsnitt av sjøkart nr. 24 over området i målestokk 1: Vedlegg 3a og 3b Utsnitt av elektronisk sjøkart for området med prøvestasjonar (nummererte) og anlegg avmerka. 12

13 PRØVESKJEMAET, B.1 NS 9410:2007 Firma: Firda Sjøfarmer AS Dato: Lokalitet: Bårøy i Gulen kommune Lok.nr: Konsesjonsnr: SFG2, 5, 6 og 22 Gr Parameter Poeng Prøve nr Indeks I Dyr Ja = 0 Nei = <0,5 Tilstand, gruppe I A ph verdi 7,1 5,9-5,8-7,5 6,5-7,2 7,2 II Eh verdi ref verdi ph/eh fra figur ,3 Tilstand, prøve Tilstand, gruppe II 3 Buffertemp: 19,9 O C Sjøvannstemp: 15,8 O C Sedimenttemp: 11,4 O C ph sjø: 7,7 Eh sjø: +16 mv Referanseelektrode: 214 Gassbobler Ja = 4 Nei = Farge Lys/grå = Brun/sort = Ingen = Lukt Noe = Sterk = 4 Fast = III Konsistens Myk = Løs = 4 v < ¼ = Grabbvolum ¼ v ¾ = v ¾ = 2 Tykkelse 0-2 cm = på 2-8 cm = 1 1 slamlag > 8 cm = 2 SUM Korrigert sum (*0,22) 1,10 0,66 0,66 1,10 0,44 0,66 1,54 0,00 0,66 0,22 0,7 Tilstand prøve Tilstand gruppe III 1 Middelverdi gruppe II og III 2,05 2,83 0,33 3,05 0,22 0,83 3,27 0,00 1,33 1,11 1,5 Tilstand prøve Tilstand gruppe II og III 2 ph/eh Korr.sum Tilstand Indeks Tilstand Gruppe I Gruppe II og III Lokalitetstilstand Middleverdi A 1,2,3,4 1,2,3,4 < 1, ,2,3 1,2,3 1,1 - < 2, ,1 - < 3,1 3 3,1 4 LOKALITETSTILSTAND 2

14 SKJEMAET FOR PRØVETAKINGSPUNKT, B.2 NS 9410:2007 Firma: Firda Sjøfarmer AS Lok.nr: Dato: Lokalitet: Bårøy i Gulen kommune Konsesjonsnr: SFG2, 5, 6 og 22 Prøvetakingssted (nr) Dyp (m) Antall forsøk Bobling (i prøve) Primær- Grus sediment Skjellsand X X X X X X X X X X Sand X X X X X X X X X X Mudder Silt Leire Fjellbunn Steinbunn X X Pigghuder, antall Krepsdyr, antall <10 Skjell, antall <10 Børstemark, antall < < Andre dyr, antall Malacoceros fuliginosa Beggiatoa Fôr Fekalier X X X X X X X Kommentarer

15 VEDLEGG 2 Kopi av sjøkart nr. 24 i målestokk 1: Lokaliteten Bårøy

16 Data and information contained in this Product are Her Majesty the Queen in Right of Canada, Canadian Hydrographic Service / Sa Majesté du chef en Canada, Service hydrographique du Canada and/or Nautical Data International, Inc., license no /2. Portions may be United Kingdom Hydrographic Office.. Portions IHP Reproduced with the permission of Instituto Hidrográfico, Portugal, license no. DT/PB/ Portions IHS Reproduced with the permission of the Icelandic Coast Guard, license no. IS/16/01/2004. Portions KMS Kort and Matrikelstyrelsen, Denmark, license no. G Portions NHS Reproduced with the permission of Norwegian Hydrographic Service, license no. NO 24/021001/1. Portions SHOM Reproduced with the authorization of the French Marine and Oceanic Hydrographic Service, Contract No. E 9/2002. Portions SMA Swedish Maritime Administration license no The chart information in this product is reproduced with the permission of the hydrographic office of the United Kingdom including the Controller of Her Majesty's Stationery Office Transas Dataco, Ltd. Garmin Ltd. or its subsidiaries

17 VEDLEGG 3b Utskrift av elektronisk sjøkart over det aktuelle området i Gulen i ein mindre målestokk. Lokaliteten Bårøy Data and information contained in this Product are Her Majesty the Queen in Right of Canada, Canadian Hydrographic Service / Sa Majesté du chef en Canada, Service hydrographique du Canada and/or Nautical Data International, Inc., license no /2. Portions may be United Kingdom Hydrographic Office.. Portions IHP Reproduced with the permission of Instituto Hidrográfico, Portugal, license no. DT/PB/ Portions IHS Reproduced with the permission of the Icelandic Coast Guard, license no. IS/16/01/2004. Portions KMS Kort and Matrikelstyrelsen, Denmark, license no. G Portions NHS Reproduced with the permission of Norwegian Hydrographic Service, license no. NO 24/021001/1. Portions SHOM Reproduced with the authorization of the French Marine and Oceanic Hydrographic Service, Contract No. E 9/2002. Portions SMA Swedish Maritime Administration license no The chart information in this product is reproduced with the permission of the hydrographic office of the United Kingdom including the Controller of Her Majesty's Stationery Office Transas Dataco, Ltd. Garmin Ltd. or its subsidiaries