MOM-B UNDERSØKING UTFØRT I SAMSVAR MED NS 9410:2007 FOR STEINVIK FISKEFARM AS, 6940 EIKEFJORD

Transkript

1 MOM-B UNDERSØKING UTFØRT I SAMSVAR MED NS 9410:2007 FOR STEINVIK FISKEFARM AS, 6940 EIKEFJORD LOKALITET: VED HOVDEN I FLORA KOMMUNE LOKALITETSNUMMER: SØKNAD. DATO FOR FELTARBEID: Samandrag/konklusjon: MOM-B undersøkinga i denne rapporten vart gjort i samband med søknad om ein ny lokalitet (Hovden) i eit område som tidlegare ikkje har vore nytta til oppdrett av laks og aure. Undersøkinga syner ein botntype dominert av stein/fjell med svært lite finkorna materiale bortsett frå enkelte område med leirhaldig finkorna sand/skjelsand. Undersøkinga stadfestar inntrykket av dette som ein relativt eksponert lokalitet med gode straumtilhøve og god resipientkapasitet (liten risiko for akkumulering av organisk materiale på botnen). I NS 9410:2007 vert miljøtilstand på lokaliteten delt inn i fire kategoriar (1 4) der 1 er best og 4 er dårlegast (uakseptabel). Lokaliteten ved Hovden kom i kategori 1, som vert rekna som god. Sjå vedlagt skjema B.1 og B.2. I høve til NS 9410:2007 skal det ved lokalitetstilstand 1 gjerast ein ny MOM-B undersøking om 2 år etter eventuell etablering av drift på lokaliteten. Askvoll, eivind.aarseth@subaquatech.no SENTRUM, 6980 ASKVOLL TLF.: , MOBIL: , FAKS: ORG.NO.: MVA

2 INNHALDSOVERSIKT 1. Bakgrunn for undersøkinga Framgangsmåte og materiale Merknader til prøvene Resultat frå prøvene Konklusjon...11 Referansar...12 Vedlegg

3 1. BAKGRUNN FOR UNDERSØKINGA Gjentatt og systematisk overvaking av botntilhøva gjev god oversikt over endringar og moglegheit for oppdrettaren til å korrigere utviklinga dersom undersøkinga syner for stor belastning på lokaliteten. B-undersøkinga i samsvar med NS 9410:2007 er utarbeidd med tanke å kunne følgje utviklinga av miljøbelastninga på lokaliteten over tid. B-undersøkinga kombinerer måling av mange miljøfaktorar og vert difor mindre følsam for avvik i dei einskilde faktorane (for eksempel tom grabb). Denne undersøkinga er ein del av MOM-systemet som omfattar undersøkingar i fleire kategoriar (B, C og tidlegare A). I Fiskeridirektoratet sin Rettleiar for utfylling av søknadsskjema for tillating til akvakultur i flytande eller landbasert anlegg per står det følgjande (med omsyn til flytande anlegg): Pkt Miljøtilstand Sjø Slik(e) undersøking(ar) skal gjerast i høve til NS 9410 (B- og C-undersøkingar) eller tilsvarande miljøundersøking gjort i høve til internasjonal standard/anerkjent norm. Kravet gjeld for søknad om akvakultur av fisk på lokalitetar i sjøvatn. Alternativ miljøundersøking (i sjø) På lokalitetar der undersøking i høve til NS 9410 eller tilsvarande miljøundersøking vanskeleg lar seg gjennomføre på grunn av djupnetilhøve eller lokalitetar med stein- eller fjellbotn, kan fylkeskommunen i samråd med Fylkesmannen fatte vedtak om alternativ miljøundersøking. I slike tilfelle må det som eit minimum krevjast gode faglege beskrivingar av sedimentering av utslepp frå anlegget, og det kan difor vere trong for ytterlegare straummålingar. Når det gjeld MOM-C undersøkingar som i all hovudsak baserer seg på indeksar knytt til biologisk mangfald står det følgjande: Undersøking av biologisk mangfald mm Ifølgje akvakulturlova sin 11 kan departementet i enkeltvedtak eller i forskrift krevje at den som har eller søkjer om akvakulturløyve skal gjere naudsynte miljøundersøkingar og dokumentere miljøtilstanden på lokaliteten ved etablering, drift og avvikling av akvakultur. I Ot.prp nr. 61 ( ) vert det påpeikt at dette også gjeld undersøkingar knytt til økologiske effektar, herunder biologisk mangfald. Undersøkingar knytt til det biologiske mangfaldet på lokaliteten kan vere mest aktuelt når Fylkesmannen ikkje har tilstrekkeleg oversikt over mangfaldet i nærleiken av lokaliteten til å avgjere om etablering kan komme i konflikt med truga, sårbare artar eller artar som Noreg har spesielle plikter for å ivareta. Dette er ikkje fastlagt pr. januar Eventuell undersøking skal utførast av fagleg kompetent personell. Når det gjeld søknad om landsbasert oppdrett med utslipp til sjø er krava som følgjande: Sjøvatn Miljøundersøking skal gjerast i høve til NS-EN ISO Klima- og forureiningsdirektoratet (tidlegare SFT) sin rettleiar klassifisering av miljøkvalitet i fjorder og kystfarvann 97:03 (TA-nummer 1467/1997) kan brukast for å skildre resipienten sin tilstand. Feltarbeid i samband med MOM-B undersøkinga vart gjort av Sub Aqua Tech AS ved Eivind Aarseth onsdag 1.februar Utarbeiding av rapport har blitt utført av Eivind Aarseth. 3

4 2. FRAMGANGSMÅTE OG MATERIALE Framgangsmåten for arbeidet som vert gjort er som tidlegare nemnt basert på NS 9410:2007 sine parameter for ei B-undersøking. Det vert teke minimum 10 grabbeprøver under anlegget og i nærsona kring dette (vedlegg nr. 2). Innhaldet i grabbeprøvane vert analysert for 3 parameter; Faunaundersøking (Gruppe I), kjemisk undersøking (Gruppe II) og sensorisk undersøking (Gruppe III). For kvar av dei tre parameterane vert det gitt poeng etter kor mykje sedimentet er påverka av organisk stoff. Dess meir poeng, dess meir påverka er sedimentet. For grabbeprøvane vert det nytta ein Van veen basert grabb med prøvetakingsareal på 250 cm 2. I samband med grabbinga vert det nytta ein vinsj med telleverk på wiren for lodding av djupne på grabbestasjonane. Lodding i samband med utarbeiding av topografisk botnkart, berekning av posisjon for kvar av grabbeprøvene m.m. vart her gjort med ein kombinert kartplottar/gps og ekkolodd av type Garmin GPSmap 525s. Topografisk botnkart vart laga med eit spesialutvikla program til dette formålet av type Cfloor ( versjon Der grabbeprøver syner funn av blaute sediment (slam), vert det vurdert om ein skal ta nye prøver med kjerneprøvehentar for vurdering av tjukkleik på sediment, type slam etc. For måling av redokspotensiale vart det her nytta eit instrument av typen Radiometer R21M001 med ein platinaelektrode av type Radiometer M241Pt og referanseelektrode av type Radiometer REF201. For måling av ph vart det nytta eit Sentron ph-meter av type Argus med ISFET elektrode. Salinitet og temperatur vart målt med eit feltinstrument av typen WTW Multi 3430 eller WTW Multi 340i Instrumenta vert kalibrert med bufferar som har tilnærma sjøtemperatur. Sondane vert oppbevart i sjøvatn mellom målingane. Sonder for redoksmålingar vert kontrollert mot buffer/standardløysing før bruk. Botnsedimentet i prøvene vert sikta i ei sikt med hol (maskevidde) på 1 mm. Deretter overførd til kvit balje for å leite etter eventuell infauna og epifauna. 4

5 3. MERKNADER TIL PRØVENE Kort orientering om resultatet i kvar enkelt grabbeprøve med referanse til nummereringa i vedlagde kart og skjema (B.1 og B.2). Temperatur og salinitet ved overflata (ca. 0,5 m djup) var høvesvis 7,0 0 C og 27,4. Ved ca. 5 meters djupne var temperaturen 6,4 0 C og saliniteten var 29,5. Redoks i sjøvassbuffer var +57 mv, ph 7,9 og temperatur 7,9 0 C. Temperatur i sedimentet var også 7,9 0 C. Sjekka redokselektrode mot standardbuffer på +475 mv, instrumentet viste +493 mv. Kalibrerte ph elektroden mot standardbuffer på 4,0 og 7,0. Slope var 107,9. Meteorologiske observasjonar: Overskya opphaldsvêr. Svak bris frå nord. Temperaturen i lufta var 10,3 0 C. 1) Posisjon: N E Djup 151 m. Kjende på tauet til grabben at det var fjellbotn. Tom grabb bortsett frå snev av lys finkorna grå skjelsand. Fann ein liten kråkebolle (ca 5 mm) med lange tynne piggar og ein god del tynne små sandrøyrsbyggjande Polychaeta i sedimentet. Dei var så små at dei truleg ville reise gjennom 1 mm silen. Dei vert difor ikkje registrert som dyr ved denne prøvestasjonen. Riktig tal dyr skal difor vere 1 liten kråkebolle. Målte ikkje redoks og ph ved denne prøvestasjonen. 5

6 2) Posisjon: N E Djup 124 m. Kjende på tauet til grabben at det var ei blanding av sand og steinbotn. Fekk grabben litt mindre enn ¼ full med lys grå finkorna sand blanda med småstein/grus. For lite sediment i grabben til å måle redoks og ph. Litt same type sediment som ved førre stasjon men med meir småstein. Fann ingen dyr. 3) Posisjon: N E Djup 144 m. Det kjendes ut på tauet til grabben at det var ei blanding av sand og stein men det var nok mest stein/fjellbotn. Fekk tom grabb bortsett frå snev av lys grå sand. Fann ein Polychaeta i sedimentet. Målte ikkje redoks og ph ved denne prøvestasjonen. 6

7 4) Posisjon: N E Djup 116 m. Kjende på tauet til grabben at det var sandbotn. Grabben sugde seg litt fast når den skulle halast opp. Fekk grabben litt meir enn ¼ full med lys grå finkorna relativt mjuk sand blanda med litt skjelsand. Sedimentet var også litt leirehaldig. Redoks -7 mv og ph 7,4. Temperatur målt med sensor i ph elektroden var 7,9 0C. Fann ei stor sjøtann, ei lita sjømus og ein god del Polychaeta av ulike artar. Relativt små. Hovudsakleg sandrøyrsbyggjande. Anslagsvis mellom stk. 5) Posisjon: N E Djup 114 m. Kjende på tauet til grabben at det var kupert stein/fjellbotn. Grabben klunka markert i fjell/stein når det vart nappa litt i tauet. Tom grabb bortsett frå snev av lys grå finkorna sand blanda med skjelsand. Målte ikkje redoks og ph i vatnet i grabben ved denne prøvestasjonen. Fann <10 frittlevande og sandrøyrsbyggjande Polychaeta i sedimentet. Det vart også observert ein del mindre sandrøyrsbyggjande Polychaeta som var så små at dei ville gå gjennom silen. 7

8 6) Posisjon: N E Djup 141 m. Kjende på tauet til grabben at det var kupert steinbotn. Fekk tom grabb bortsett frå snev av lys grå litt leirehaldig finkorna sand. For lite og/eller uegna sediment til å måle redoks og ph. Fann <10 frittlevande og sandrøyrsbyggjande Polychaeta i sedimentet. 7) Posisjon: N E Djup 101 m. Kjende på tauet til grabben at det var ei blanding av sand og steinbotn. Fekk grabben litt mindre enn ¼ full med lys grå finkorna leirehaldig sand blanda med småstein/grus. Redoks -174 mv og ph 7,7. Fann <10 sandrøyrsbyggjande relativt små og tynne Polychaeta i sedimentet og ei lita slangestjerne. Fann ein litt større Pektinarie. 8

9 8) Posisjon: N E Djup 106 m. Kjende på tauet til grabben at det var kupert stein/fjellbotn. Det klunka markert i grabben når den vart løfta litt på. Tom grabb bortsett frå sneva av finkorna lys grå sand/skjelsand. Fann <10 Polychaeta av ulike artar i sedimentet. Målte ikkje redoks og ph ved denne prøvestasjonen. Det var også ein liten stein i sedimentet. 9) Posisjon: N E Djup 104 m. Kjende på tauet til grabben at det var stein/fjellbotn. Tom grabb bortsett frå snev av lys grå sand/skjelsand og litt småstein som ved førre stasjon. Fann <10 sandrøyrsbyggjande Polychaeta av ulike artar. Målte ikkje redoks og ph ved denne prøvestasjonen heller. 9

10 10) Posisjon: N E Djup 135 m. Kjende på tauet til grabben at det var stein/fjellbotn. Tom grabb bortsett frå snev av lys grå sand/skjelsand som ved dei førre stasjonane. Fann <10 sandrøyrsbyggjande Polychaeta i sedimentet av ulike storleikar og ein del tynne små nåleliknande Polychaeta av ukjent art. Målte ikkje redoks og ph i vatnet i grabben ved denne stasjonen heller. I samband med MOM-B undersøkingane hender det at verdiar for kombinasjon av redoks og ph kjem utanfor skravert område i figur B1 i NS 9410:2007 utan at dette kan forklarast i samband med tilhøva ved gjennomføring av feltarbeid. Både redoks og ph elektrodane vert kalibrert og kontrollert i høve til standardbufferar før prøvetakinga byrjar og ofte fleire gonger i løpet av feltarbeidet for eksempel ved unormale verdiar) utan at dette kan forklare avvika nærmare. Dette skjedde med ein av prøvestasjonane (nr 4). Sub Aqua Tech har som praksis å alltid bruke dei reelle måleverdiane i samband med feltarbeid sjølv om desse i enkelte høve ikkje stemmer overens med normer, normalverdiar etc. Ved denne prøvestasjonen kan avvik i høve standard redoks verdi ved kontroll av elektroden kanskje forklare dette avviket nemnt ovanfor. Ved utarbeiding av rapporten i samband med denne undersøkinga valte difor Sub Aqua Tech å tolke resultata frå undersøkinga på mest konservativ måte i høve til diagrammet i Tillegg D og dermed finne den poengavlesinga som prøvene skulle hatt om redoks verdiane var lågare i høve til ph. 10

11 4. RESULTAT FRÅ UNDERSØKINGANE OG KONKLUSJON MOM-B undersøking i denne rapporten vart gjort i samband med søknad på ein ny lokalitet der det ikkje tidlegare har vore oppdrett tidlegare. Den omsøkte og undersøkte lokaliteten Hovden ligg om lag 900 meter vest for Rognane og 1,3 km aust for Nordhovden i Flora kommune. Undersøkinga syner eit relativt kupert terreng på botnen med ein botntype dominert av stein fjell med mindre mengder sand/skjelsand (til dels leirehaldig) enkelte stader. Djupner i det undersøkte området varierte mellom 100 og 150 meter. Det planlagde/omsøkte anlegget er plassert over ei austvendt skråning mot eit slags søkk i terrenget som går i retning nord-sør der største djupner er kring 200 meter. Dette er ca 150 meter aust for nordenden av anleggsområdet. Basert på dei undersøkingane som er gjort til no (MOM-B og straummålingar) vurderer Sub Aqua Tech AS dette til å vere ein godt egna plass for plassering av eit anlegg reint biologisk sett. Lokaliteten er elles relativt eksponert for vind og vindsjø frå både nord, sør og nordaust noko som kan gjere dette til ein relativt krevjande (men ikkje umogleg) plass å drive med oppdrett. Straummålingar gjort av Sub Aqua Tech AS syner relativt gode straumtilhøve i området som (på 15 meter djup) hovudsakleg vekslar mellom retningane sørvest og nordaust. Ved om lag 46 meter djup vart det registrert ein dominerande straumaktivitet mot sørvest, noko som ikkje er heilt ideelt men der er vanskeleg å vurdere i kor stor grad dette vil påverke eventuell sedimentering/akkumulering av organisk materiale. Straumen på dette måledjupet var relativt svak. Det ideelle hadde vore ein stabil fluks mot nordnordaust. Ved etablering av drift på lokaliteten og repeterte MOM-B undersøkingar vil ein få eit godt inntrykk av resipientkapasiteten på denne lokaliteten og eventuell samanheng mellom straumtilhøva, topografi og tilstand på botnen. Det vart funne dyr ved 9 av 10 prøvestasjonar. 4.1 KONKLUSJON MOM-B undersøkinga i denne rapporten vart gjort i samband med søknad om ein ny lokalitet (Hovden) i eit område som tidlegare ikkje har vore nytta til oppdrett av laks og aure. Undersøkinga syner ein botntype dominert av stein/fjell med svært lite finkorna materiale bortsett frå enkelte område med leirhaldig finkorna sand/skjelsand. Undersøkinga stadfestar inntrykket av dette som ein relativt eksponert lokalitet med gode straumtilhøve og god resipientkapasitet (liten risiko for akkumulering av organisk materiale på botnen). I NS 9410:2007 vert miljøtilstand på lokaliteten delt inn i fire kategoriar (1 4) der 1 er best og 4 er dårlegast (uakseptabel). Lokaliteten ved Hovden kom i kategori 1, som vert rekna som god. Sjå vedlagt skjema B.1 og B.2. I høve til NS 9410:2007 skal det ved lokalitetstilstand 1 gjerast ein ny MOM-B undersøking om 2 år etter eventuell etablering av drift på lokaliteten. 11

12 REFERANSAR Miljøovervåking av marine matfiskanlegg, NS 9410:2007. Frank Emil Moen og Erling Svensen, Dyreliv i Havet, handbok i norsk marin fauna. ISBN: Eivind Aarseth. Sub Aqua Tech AS. Straummåling ved Hovden for Steinvik Fiskefarm AS. April VEDLEGG Vedlegg 1 Alle skjema utfylt i samband med undersøkinga (B.1 og B.2) Vedlegg 2 Utsnitt av sjøkart nr. 28 over området i målestokk 1: Vedlegg 3 Utsnitt av elektronisk sjøkart for området med prøvestasjonar (nummererte) avmerka. Vedlegg 4a, 4b, 4c og 4d Topografisk botnkart over det undersøkte området i ulike variantar. 12

13 PRØVESKJEMAET, B.1 NS 9410:2007 Firma: Steinvik Fiskefarm AS, 6940 Eikefjord Dato: Lokalitet: Ved Hovden i Flora kommune Konsesjonsnr: Søknad Gr Parameter Poeng Prøve nr Indeks I Dyr Ja = 0 Nei = <0,5 Tilstand, gruppe I A ph verdi , , II Eh verdi ref verdi ph/eh fra figur ,1 Tilstand prøve Tilstand, gruppe II 1 Buffertemp: 7,9 O C Sjøvannstemp: 6,4 O C Sedimenttemp: 7,9 O C ph sjø: 7,9 Eh sjø: 57 mv Referanseelektrode: 214 Gassbobler Ja = 4 Nei = Farge Lys/grå = Brun/sort = 2 Ingen = Lukt Noe = 2 Sterk = 4 Fast = III Konsistens Myk = 2 Løs = 4 v < ¼ = Grabbvolum ¼ v ¾ = 1 1 v ¾ = 2 Tykkelse 0-2 cm = på 2-8 cm = 1 slamlag > 8 cm = 2 SUM Korrigert sum (*0,22) 0,00 0,00 0,00 0,22 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,0 Tilstand prøve Tilstand gruppe III 1 Middelverdi gruppe II og III 0,00 0,00 0,00 0,11 0,00 0,00 0,50 0,00 0,00 0,00 0,1 Tilstand prøve Tilstand gruppe II og III 1 ph/eh Korr.sum Tilstand Indeks Tilstand Gruppe I Gruppe II og III Lokalitetstilstand Middleverdi A 1,2,3,4 1,2,3,4 < 1, ,2,3 1,2,3 1,1 - < 2, ,1 - < 3,1 3 4 LOKALITETSTILSTAND 1

14 SKJEMAET FOR PRØVETAKINGSPUNKT, B.2 NS 9410:2007 Firma: Steinvik Fiskefarm AS, 6940 Eikefjord Dato: Lokalitet: Ved Hovden i Flora kommune Konsesjonsnr: Søknad Prøvetakingssted (nr) Dyp (m) Antall forsøk Bobling (i prøve) Primær- Grus X X sediment Skjellsand X X X X X X Sand X X X X X X X Mudder Silt 7,9 O C 6,4 O C Leire X 8 X 57 mv Fjellbunn X X X X X X Steinbunn X X X X X X X X Pigghuder, antall Krepsdyr, antall Skjell, antall Børstemark, antall <10 <10 <10 <10 <10 <10 Andre dyr, antall X Malacoceros fuliginosa Beggiatoa Fôr Fekalier Kommentarer

15 VEDLEGG 2 Kopi av sjøkart nr. 28 i målestokk 1: med undersøkt område avmerka. Omsøkt lokalitet

16 Data and information contained in this Product are Her Majesty the Queen in Right of Canada, Canadian Hydrographic Service / Sa Majesté du chef en Canada, Service hydrographique du Canada and/or Nautical Data International, Inc., license no /2 and Portions may be United Kingdom Hydrographic Office. Portions BSH Bundesamt für Seeschifffahrt und Hydrographie (BSH), Germany, license no / ÖA03. Portions Bolina - Editrice Incontri Nautici Portions EMA Estonian Maritime Administration. Portions FMA Finland Hydrographic Office, license no. FMA 877/721/2004. Portions HHI Reproduced with the permission of the Hydrographic Institute of the Republic of Croatia and Adriatic Sea Pilot. Portions HNHS Reproduced with the permission of the Hellenic Navy Hydrographic Service, license no /22/03. Portions Hydrographica Portions IHM Reproduced with the permission of the Instituto Hidrográfico de la Marina, Spain and the UK Hydrographic Office, license no. ES AC-001-Garmin. Portions IHP Reproduced with the permission of Instituto Hidrográfico, Portugal and the UK Hydrographic Office, license no. PT AC-002-Garmin. Portions IHS Reproduced with the permission of the Icelandic Coast Guard and the UK Hydrographic Office, license no. IS AC-001-Garmin. Portions IIM Reproduced with the permission of the Istituto Idrografico della Marina, Italy. Portions KMS Reproduced with the permission of Kort and Matrikelstyrelsen, Denmark, license no. G Portions LHS Maritime Administration of Latvia. Portions NHS Reproduced with the permission of Norwegian Hydrographic Service, license no. NO 24/021001/1. Portions NLHO Reproduced with the permission of the Hydrographic Office of the Netherlands and UK Hydrographic Office, license no. NL AC-002-Garmin. Portions RNO Reproduced with the permission of the National Hydrographic Office, Sultanate of Oman, OM A-C-001-Garmin. All rights reserved. Portions SAN Reproduced with the permission of the Department of Defence - South Africa. Portions SHOM Reproduced with the authorization of the Service Hydrographique et Oceanographique de la Marine (SHOM, France, Contract no. E 67/2005. Portions SMA Reproduced with the permission of the Swedish Maritime Administration, license no This product has been derived in part from material obtained from the UK Hydrographic Office with the permission of the UK Hydrographic Office and Her Majesty s Stationery Office. British Crown Copyright ( ). License no. GB AC-002-Garmin. All rights reserved. Garmin Ltd. or its subsidiaries

17

18 :

19 VEDLEGG 4c 3D presentasjon av botntopografi for det undersøkte området med anlegg og prøvestasjonar avmerka sett frå sørvest mot nordaust.

20 VEDLEGG 4d 3D presentasjon av botntopografi for det undersøkte området med anlegg og prøvestasjonar avmerka sett frå nordaust mot sørvest.