SFE Nett AS. 132 kv kraftleidning Gjengedal Storebru /Agledal. Søknad om konsesjon, ekspropriasjonsløyve og førehandstiltreding.

Transkript

1 132 kv kraftleidning Gjengedal Storebru /Agledal Søknad om konsesjon, ekspropriasjonsløyve og førehandstiltreding Utarbeida 2014 av JØSOK PROSJEKT AS

2

3 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal INNHALDSLISTE: 1 GENERELLE OPPLYSINGAR OPPLYSINGAR OM SØKAREN KONTAKTINFORMASJON KVA SFE NETT AS SØKER OM KORT SKILDRING AV TILTAKET KONSESJONAR SOM PÅVERKAST AV TILTAKET EIGAR OG DRIFTSFORHOLD FRAMDRIFTSPLAN ANDRE LØYVE Plan og bygningslova Lov om kulturminne Vedtak etter lov om motorferdsel i utmark og vassdrag Løyve og tiltak i forbindelse med kryssing av veg, andre leidningar ol Forholdet til forureiningslova Forholdet til offentlige planer UTFØRT FORARBEID GRUNNGJEVING FOR TILTAKET DAGENS SYSTEM ALTERNATIVET GRUNNGJEVING FOR VAL AV SYSTEMLØYSING Val av tilknytingspunkt til overliggande nett Stasjonsløysingar og forholdet til 22 kv nett Val av linedimensjon og transformatoryting TRYGGLEIK OG BEREDSKAP Risiko for utfall av leidning pga. ytre hendingar Stasjoner - klasser etter beredskapsforskrifta 5-9 og tilkomst SKILDRING OG SPESIFIKASJON OMSØKTE ANLEGG SKILDRING AV TRASÉALTERNATIV Skildring av traséalternativ Seksjon A Skildring av traséalternativ Seksjon B Skildring av traséalternativ Seksjon C Skildring av traséalternativ Seksjon D SPESIFIKASJON AV LEIDNINGSANLEGG Luftleidning Kabelanlegg Auke i lade- og jordslutningsyting som følgjer av nye anlegg SKILDRING OG SPESIFIKASJON AV STASJONSANLEGG Transformeringsanlegg Gjengedal Transformatorstasjon Skogheim (B-1) eller Åsane (B-2) Transformeringsanlegg ved Sagefossen kraftstasjon Koplingsstasjon ved Storebru (D-1-2) eller Vassbotn (D-2-2) VISUALISERINGAR UTGREIDE LØYSINGAR SOM IKKJE ER KONSESJONSSØKT ALTERNATIV TRASÉ SEKSJON A ALTERNATIV STASJON SAGEFOSSEN ALTERNATIVE LØYSINGAR SEKSJON D Løysing D Løysing D III

4 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 5 KOSTNADER OG ØKONOMI OVERSLAG INVESTERINGSKOSTNADER SAMFUNNSØKONOMISK EVALUERING AV NETTLØYSINGANE Samfunnsøkonomiske kostnader Kost / Nytte - vurdering NETTARIFFAR INNVERKNAD PÅ MILJØ, NATURRESSURSER OG SAMFUNN AREALBRUK Skildring av rettsbeltet og bandlagt areal Omfang bandlagt areal Konsekvensar for inngrepsfri natur Konsekvensar for verna områder NÆRFØRING MED HUS OG ELEKTROMAGNETISKE FELT Nærføring med hus Magnetfelt frå kraftleidning og helse Utrekning av magnetfeltstyrke NATURMANGFALD KULTURMINNE OG KULTURMILJØ LANDSKAP NÆRINGS- OG SAMFUNNSINTERESSER FRILUFTSLIV FORUREINING Kreosot og drikkevatn Transformatorolje og lekkasje Støyforureining frå kraftleidningar og transformatorstasjonar LUFTFART OG KOMMUNIKASJONSSYSTEM KOMMENTAR: TRASÉAVVIK FRÅ UTGREIDDE TRASEAR TOTALVURDERING OG SØKER SIN PRIORITERING AV ALTERNATIVE LØYSINGAR KONSEKVENSMATRISE SØKER SIN PRIORITERING AV ULIKE LØYSINGAR TRANSPORT, BYGGETEKNIKK, OPPRYDDING TRANSPORT MILJØPLAN OG AVBØTANDE TILTAK AVBØTANDE TILTAK TILTAK OG OMSYN I PLANLEGGINGSARBEIDET PROSJEKTSPESIFIKKE TILTAK FORESLÅTT AV EKSTERNE KONSEKVENSUTGREIARAR AKTUELLE / GENERELLE AVBØTANDE TILTAK KABEL SOM ALTERNATIV TIL LUFTLEIDNING ERVERV AV GRUNN OG RETTAR RETTAR ERSTATTINGSPRINSIPP REFERANSER IV

5 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Sjølvstendige fagrapportar vedlagd: Konsekvensutgreiing for tema kulturminne og kulturmiljø, landskap, friluftsliv og nærings- og samfunnsinteresser. Aurland Naturverkstad AS, Konsekvensutgreiing for naturmangfald og drikkevatn, Rådgivende Biologer AS, Vedlegg: 1. Oversiktskart 1: Trasékart 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal, 1: Trasékart 1:10 000, 9 blad. Kartblad 1, B Kartblad 2, B Kartblad 3, B Kartblad 4, B Kartblad 5, B Kartblad 6, B Kartblad 7, B Kartblad 8, B Kartblad 9, B Planskisse over nye/ombygde stasjonar Gjengedal, B Skogheim (B-1) B Åsane (B-2) B Sagefossen B Storebru (D-1-2) B Vassbotn (D-2-2) B Omsøkte mastetypar og skisser 5. Visualiseringar, 7 blad. 6. Liste over grunneigarar 7. Notat: Systemløysing Hyen - nettanalyse Unntatt offentlegheit 8. Einlinjeskjema 132 kv system Gjengedal Storebru/Agledal. Unntatt offentlegheit 9. Eigartilhøve og einlinjeskjema Gjengedal stasjon. Unntatt offentlegheit 10. Fasadeteikning stasjonsbygning Skogheim/Åsane. V

6 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 1 GENERELLE OPPLYSINGAR 1.1 Opplysingar om søkaren Tiltakshavar for denne søknaden er SFE Nett AS. SFE Nett er eit heileigd dotterselskap av konsernet Sogn og Fjordane Energi AS. Eigarsamansettingen i konsernet SFE er som følgjer: Sogn og Fjordane Fylkeskommune 48,15 % BKK 38,54 % Flora kommune 4,51 % Gloppen kommune / Gloppen Energi AS 3,36 % Bremanger kommune 2,40 % Askvoll kommune 1,44 % Selje kommune 1,39 % Eid Kommune 0,14 % Naustdal kommune 0,07 % SFE Nett sitt regional- og sentralnett strekker seg frå Sognefjorden i sør til Ørsta i nord og binder saman store delar av Sunnfjord og Nordfjord. I tillegg eig og driv SFE Nett distribusjonsnettet i kommunane Gloppen, Eid, Vågsøy, Bremanger, Flora, Askvoll og delar av Naustdal. Distribusjonsnettet forsyner ca kundar. 1.2 Kontaktinformasjon SFE Nett AS Besøksadresse: Hamregata 1, 6900 Florø Postadresse: SFE Nett AS, Bukta, 6823 Sandane Telefon: , Telefaks: Organisasjonsnr.: Spørsmål om konsesjonssøknaden kan rettast til følgjande kontaktpersonar: SFE Nett AS Jøsok Prosjekt AS Kontaktperson Atle Isaksen Kristen Skrivarvik Åsmund Kleiva Nilsen E-post: atle.isaksen@sfe.no kristen.skrivarvik@sfe.no asmund@josok-prosjekt.no Tlf Eventuelle høyringsutsegn til konsesjonssøknaden kan sendast til: Norges Vassdrags- og energidirektorat. NVE, PB 5091 Majorstua, 0301 OSLO. Tlf Spørsmål om rettar, grunnavståing, bruk av grunn, eigedomstilhøve og liknande, kan takast opp med SFE Nett AS eller Jøsok Prosjekt AS. 1

7 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 1.3 Kva SFE Nett AS søker om SFE Nett AS søker her om følgjande rettar for dei anlegg som er spesifisert i kapittel 3 av konsesjonssøknaden: A) Anleggskonsesjon: I medhald av lov av nr. 50 «Energiloven» 3-1, søkast det om anleggskonsesjon for bygging og drift av de anlegg som er spesifisert i kap 3 i konsesjonssøknaden. B) Oreigningsløyve: SFE Nett AS tek sikte på å inngå minnelege avtalar med de grunneigarar. I tilfelle forhandlingar ikkje fører frem, søkast det, i medhald av lov av nr.3 Oreigningslova 2, om oreigningsløyve for alle dei rettar som trengs for bygging og drift av de spesifiserte anlegga i kap. 3. C) Førehandstiltreding: I medhald av Oreigningslova, 25, søkast det om løyve til å ta rettane i bruk slik at anlegga kan byggast før rettskraftig skjønn er halde. Bakgrunnen for å søke om dette er at samfunnsøkonomiske verdiar går tapt dersom dei elektriske overføringsanlegga ikkje vert blir ferdige i tide. Vidare søkast det om løyve til riving og sanering av eks. 66 kv luftleidning Sagefossen Storebru, samt 66 kv koplingsanlegg ved Sagefossen. SFE Produksjon AS skal eige og drive nokon av anlegga det er søkt om i denne søknaden, sjå kap SFE Nett søker om at konsesjonar og nødvendige løyver for dei aktuelle anlegga kan overførast til SFE Produksjon ved rettskraftig vedtak. Liste over grunneigarar og rettshavarar som anlegga vedkjem, er lagt ved søknaden (vedlegg 5). Det takast atterhald om eventuelle feil og manglar i lista. Eventuelle feil i lista meldast til SFE Nett AS eller Jøsok Prosjekt AS. 2

8 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 1.4 Kort skildring av tiltaket Dei omsøkte anlegga vil ligge i Gloppen og Flora kommunar, i Sogn og Fjordane Fylke, sjå Figur 1. B-2 B-1-2 Åsane B-1-1 A-2 B-1 Skogheim C-2 C-1 A-1 Gjengedal Sagefossen Endestadnipa D-1 Storebru D-2 Ny 132 kv luftleidning D-1-2 Pikåsen D-2-2 Vassbotn 132/22 kv trafostasjon 132 kv kraftstasjon Agledal 132 kv koplingsstasjon Figur 1 Oversikt omsøkte trasear 132 kv leidning (rød strek) Med bakgrunn i gjennomførte konsekvensutgreiingar og vurdering av samfunnsøkonomiske og kraftsystemet, søker SFE Nett om konsesjon for følgjande nettanlegg: Overføringsleidningar: 1. Ein ny 132 kv kabel i tilkomsttunnel Gjengedal kraftverk, 0,9-1,3 km, tverrsnitt 3x400mm² Al 2. Ein ny 22 kv kabel i tilkomsttunnel Gjengedal kraftverk, 0,9-1,3 km, tverrsnitt 3x630mm² Al 3. Ein ny 132 kv luftleidning frå Gjengedal til Storebru/Agledal, ca. 28 km. Tverrsnitt: FeAl 150 mellom Gjengedal og trafostasjon Skogheim/Åsane, ca. 10 km FeAl 240 mellom trafostasjon Skogheim/Åsane og Storebru/Agledal, ca. 18 km SFE Nett søker om alternative trasear på fire seksjonar av kraftleidning. Transformatorstasjonar og koplingsanlegg: 1. Transformatorar i Gjengedal kraftverk og Gjengedal transformatorstasjon (Saman med SFE Prod.) 132/13,8 kv transformator, 70 MVA, OFWF (SFE Prod.) 22/13,8 kv transformator, 10 MVA, ONAN (SFE Nett.) Nødvendige koplingsanlegg på 132, 22 og 13,8 kv 2. Utandørs transformatorstasjon ved Skogheim eller ved Åsane. 132/22 kv transformator, 45 MVA, ONAN Nødvendige 132 og 22 kv koplingsanlegg Det blir søkt om to alternative plasseringar: Skogheim og Åsane 3. Oppgradering av transformering ved Sagefossen kraftverk til 132 kv (SFE Produksjon AS) 132/22 kv transformator, 12 MVA, ONAN (SFE Prod.) Nødvendige 132 kv og 5 kv kabel- og apparatanlegg 4. Nytt 132 kv koplingsanlegg ved tilknytingspunkt til eksistere 132 kv leidning Moskog Grov. 3

9 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Nødvendige 132 koplingsanlegg Det blir søkt om to alternative plasseringar (Storebru og Vassbotn) MERK: Den omsøkte transformatorløysinga ved Gjengedal kraftverk erstattar transformatoren som er omsøkt i konsesjonssøknad for Gjengedal kraftverk [1]. For deler av anlegga i Gjengedal og Sagefossen søker SFE Nett søker konsesjon på vegne av SFE Produksjon (sjå kap. 1.6). Det er derfor søkt om konsesjon for anlegg på 22 kv og maskinspenningsnivå i Gjengedal og Sagefossen (hhv. 13,8 og 5 kv), då desse ikkje kjem inn under områdekonsesjonen til SFE Nett. 1.5 Konsesjonar som påverkast av tiltaket Tiltaket vil gjere følgjande konsesjonsgitte anlegg overflødige: SFE Nett AS: Ref: NVE o En ca. 9 km lang kraftledning frå Sagefossen til Storebru i Flora og Gloppen kommune, med nominell spenning 66 kv og tverrsnitt 3*FeAl nr.120 Ref: NVE Sagefossen sekundærstasjon, Gloppen kommune med o En transformator med ytelse 25 MVA og omsetning 66/22 kv o To stk. 66 kv brytarfelt o Nødvendige høyspennings apparatanlegg SFE Produksjon: Transformator 66/22 kv i Sagefossen, og tilhøyrande 66 kv koplingsanlegg. Ref: NVE o En generator med ytelse 12 MVA og spenning 5 kv o En transformator med ytelse 12 MVA og omsetning 5/66 kv o Nødvendige høyspennings kabel- og apparatanlegg SFE Nett og SFE Produksjon søker derfor om å få rive dei ovannemnde anlegga med unntak av generatorar og nødvendige 5 kv anlegg i Sagefossen kraftverk. For å dra full nytte av 132 kv anlegga som ein søker om her, er det nødvendig med nokre omleggingar og forsterkingar i 22 kv nettet i Hyen, særleg inn mot stasjonar i Gjengedal og Skogheim/Åsane. Slike tiltak i 22 kv nettet vil skje under SFE Netts områdekonsesjon. Omfang av nødvendige utbetringar i 22 kv nettet var like fullt med i systemvurderinga ved val av prioritert løysing for nye 132 kv anlegg. 4

10 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 1.6 Eigar og driftsforhold SFE Nett AS er ansvarleg for regionalnettet i området og skal eige og drive følgjande anlegg: 132 kv luftleidning Gjengedal Storebru 132/22 kv transformatorstasjon ved Skogheim/Åsane 132 kv koplingsstasjon ved Storebru / Agledal SFE Produksjon AS er den største eigaren av eksisterande og planlagd kraftproduksjon i område. Kraftselskapet skal bidra til finansiering av dei omsøkte nettanlegga, og skal også eige og drive nokon av transformeringsanlegga i denne søknaden. For desse anlegga søker SFE Nett om konsesjon på vegne av SFE Produksjon. Løysingane for anlegg som skal eigast av SFE Produksjon, eller har grenseflate mot SFE Produksjon sine anlegg, er i møter klarert mellom SFE Nett og SFE Produksjon. Transformatorstasjon Sagefossen: Etter omlegging vil Sagefossen berre fungere som opptransformering for Sagefossen kraftverk (SFE Produksjon AS som einaste kunde). SFE Produksjon skal derfor eige og drive følgjande: 132/5 kv transformator 132 kv koplingsfelt mot transformatoren SFE Nett skal eige og drive følgjande: Skiljebrytar på linje nordover mot Skogheim Transformatoranlegg ved Gjengedal kraftverk/transformatorstasjon: Sjå vedlegg 9, for skisse over anlegg, eigarskap og driftsansvar ved Gjengedal kraftverk. For transformeringsanlegg ved kraftstasjon i Gjengedal har SFE Nett og SFE Produksjon einast om ei deling der alle anlegg i dagen skal eigast og drivast av SFE Nett under Gjengedal transformatorstasjon, medan alle anlegg i fjellet skal eigast og drivast av SFE Produksjon, under Gjengedal kraftverk. Følgjande anlegg vert liggande under Gjengedal kraftverk (tilhøyrer SFE Produksjon) 132/13,8 kv transformator i fjell 13,8 kv koplingsanleggi fjell. 132 kv kabel i tilkomsttunnel Gjengedal 22 kv kabel i tilkomsttunnel Gjengedal Følgjande anlegg vert liggande under Gjengedal transformatorstasjon (tilhøyrer SFE Nett) 22/13,8 kv transformator ved portalbygg 132 kv koplingsanlegg ved portalbygg Transformatorstasjonen ved Gjengedal vil fungere som innmatingspunkt av småkraft og forsyning til uttakskunder i Austredalen. 5

11 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 1.7 Framdriftsplan I samsvar med krav i energiloven vil NVE sende konsesjonssøknaden på høyring til lokale og regionale myndigheiter / organisasjonar. I forbindelse med høyringa vil det bli arrangert opne informasjonsmøte i Flora og/eller Gloppen kommunar. Ettersom ny 132 kv leidning er avhengig av at Gjengedal kraftverk skal byggast, vil detaljprosjektering og bygging av lina først gjerast når kraftverket har fått konsesjon, og det er teke avgjersle om investering i kraftutbygginga. Det vil truleg være vanskeleg å etablere transformatorstasjon Gjengedal før seint i byggefasen for Gjengedal kraftverk. Kraftverket er planlagt ferdigstilt november 2020 [1]. Samstundes har SFE Nett og småkraftutbyggarane i området interesse av at systemet frå Storebru / Agledal blir sett i drift tidlegare enn SFE Nett AS har dermed ein utbyggingsplan der ein tek sikte på å sette i drift ny 132 kv stasjon ved Skogheim/Åsane i andre halvdel av 2018, medan anlegget vidare til Gjengedal blir sett i drift til Gjengedal kraftverk står ferdig. Framdriftsplanen er synt i Tabell 1. Tabell 1 Foreløpig utbyggingsplan ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Prosess Høyring av søknad Konsesjonshandsaming Planlegging og prosjektering Bygging: Storebru Skogheim/Åsane Bygging: Skogheim/Åsane - Gjengedal Kommentar: Eventuell påklaging til OED, eller forlenga handsamingstid for søknad om kraftverk eller kraftleidning, kan utsetje ferdigstilling av anlegget tilsvarande forlenginga av handsamingstid. 1.8 Andre løyve Plan og bygningslova Kraftleidningar får anleggskonsesjon i medhald av energilova. Anlegg som byggast eller etablerast i medhald av energilova er unntatt frå Plan og bygningslova. Unntaket medfører mellom anna at: Konsesjon kan gjevast uavhengig av planstatus For kraftleidningar skal det ikkje vedtakast reguleringsplan eller gis unntak frå gjeldande planer. Det skal ikkje vedtakast planvedtak for slike anlegg som ein del av reguleringsplan for andre tema Lov om kulturminne Nye leidningsanlegg kjem inn under undersøkingsplikta i kulturminnelova. Når tiltaket nærmar seg realisering vil det bli utarbeida detaljplanar. I samband med dette arbeidet vil det òg bli gjennomført registrering av automatisk freda kulturminne, etter 9 i lov om kulturminne. Der det er muleg, er det vanlig å gjere små tilpassingar i trasé og leidningsanlegg (masteplassering) for å unngå direkte konflikt med fornminne Vedtak etter lov om motorferdsel i utmark og vassdrag SFE Nett AS treng ikkje særskilt løyve til motorferdsel i samband med bygging og drift av elektriske leidningsanlegg. Jf. Lov om motorferdsel i utmark og vassdrag 4. Der det er nødvendig med anleggstransport over privat eigedom, vil SFE Nett AS søke å inngå minnelege avtalar med involverte grunneigarar. 6

12 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Løyve og tiltak i forbindelse med kryssing av veg, andre leidningar ol. I samband med bygging vil SFE Nett ta kontakt med eigarar av leidningar, vegar og liknande for å inngå avtalar om kryssing eller nærføring med disse, jf. Forskrift for elektriske forsyningsanlegg [2]. Det er nødvendig med følgjande tillatingar / avklaringar: Kryssing av veg: o Fv691 ved Gjengedal. o Fv615 ved Skogheim/Røyrvik o Fv615 ved Sagefossen o Rv5 ved Storebru o Private vegar Mjelleim/Rognkleiv, Solheim, Agledal Kryssing av 420 kv leidning Moskog Ålfoten ved Storebru eller Agledal Plassering av alternativ stasjon ved Storebru - Mellom 420 kv leidning (Statnett) og 66 kv leidning (Sunnfjord Energi) Forholdet til forureiningslova Det krevjast vanlegvis ikkje egen søknad etter forureiningslova for bygging av elektriske leidningsanlegg. I samband med riving og sanering av eksisterande anlegg, vil master og leidningar bli tatt ned på en skånsam måte. Trestolpar med kreosot vil bli levert til godkjent mottak og handtert som miljøfarleg avfall. Sjå kap. 6.8 om forureining Forholdet til offentlige planer SFE Nett AS kjenner ikkje til konfliktar med vedtekne offentlege planar og reguleringar, ut frå ein kontroll opp mot arealdelen i kommuneplanane. Kommunane kom heller ikkje med utsegn om konfliktar under høyringa av tiltaket. For eit traséalternativ mellom Sagefossen og Storebru kjem ny 132 kv leidning inntil skytebane ved Storebru. Men leidningen kjem ikkje innanfor tryggleiksgrensene for dei skytebanene som er godkjent for bruk. Dei skal heller ikkje sperre for ein eventuell. tilbakeføring av 300 m- og feltskytingsbane som tidlegare har vore i bruk. 1.9 Utført forarbeid I samsvar med utgreiingsprogrammet [3] er det utarbeida fagrapporter tek for seg konsekvensane tiltaket vil få for miljø og samfunnsinteresser, representert ved følgjande fagområde: 1. Landskap 2. Kulturminne og kulturmiljø 3. Naturmangfald og biologi 4. Friluftsliv 5. Nærings og samfunnsinteresser Desse fagrapportane er utarbeide av uavhengige fagkyndige, Aurland Naturverkstad (1-4) og Rådgivende biologer (5). Det er halde grunneigarmøte med dei grunneigarar som dei konsesjonssøkte overføringsanlegga vedkjem. Søker har og vært kontakt med grunneigarar til aktuelle stasjonstomter. 7

13 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 2 GRUNNGJEVING FOR TILTAKET SFE Nett AS søker om konsesjon for ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal for å skaffe nettkapasitet for det konsesjonssøkte Gjengedal kraftverk (51 MW) og konsesjonssøkte småkraftverk i området Hyen Storebru (i sum om lag 35 MW). Forsyningstryggleiken til uttakskundar i Hyenområdet er vurdert som alminneleg god, og dei omsøkte tiltaka kan ikkje grunngjevast ut frå omsyn til forsyningstryggleik. 2.1 Dagens system. Det er i dag 66/22 kv transformeringa ved Sagefossen som sørgjer for innmating og utmating av kraft i området Hyen og Storebru. 66/22 kv transformeringa er lokalisert ved Sagefossen kraftverk kapasiteten er 25 MVA. Totalt er det installert 15,8 MW i 22 kv nettet under Sagefossen, medan uttaket er om lag 2,5 MW i tunglast. Distribusjonsnettet under Sagefossen har derfor eit årleg energioverskot på om lag 55 GWh jf. gjeldande kraftsystemutgreiing [4]. I tillegg matar kraftverket Sagefossen (10,5 MW) inn ca. 45 GWh årleg i 66 kv nettet ved Sagefossen stasjon. Reserveforsyninga til området kjem frå Sandane (reserve for Hyen) og Grov (reserve for Storebru), samt frå magasinkraftverket Skogheim kraftverk. Kapasiteten på reserven er tilstrekkelig for alt uttak, men ikkje for produksjon. Distribusjonsnettet mellom Hyen og Sagefossen er relativt kraftig, men er likevel i dag nær fullt utnytta med omsyn til ny produksjon. Ledig kapasitet er om lag 1 MW. Ledig kapasitet for ny produksjon i regionalnettet er berekna til 9 MW. Både transformering i Sagefossen og overliggande 66 kv nett vil danne flaskehals. Sentralnettet i området har i dag ikkje plass til ny produksjon. Men 420 kv Ørskog Sogndal er under bygging og vil avhjelpe denne flaskehalsen alternativet Dersom ein held fast på dagens 66 og 132 kv nett utan forsterkningar vil det vere muleg å bygge ut noko meir småkraft i området Hyen Storebru (utbygging må likevel vente på at nye sentralnettstasjonar i Ålfoten og Moskog står ferdig). Dagens regionalnett vil avgrense dette til 9 MW. I 0-alternativet vil om lag 75 MW ny vasskraft stå utan nettilknyting, dersom ein legg til grunn effekt i konsesjonssøkte prosjekt. Det vil, ut frå eit nettmessig perspektiv, vere mest gunstig å bygge ut småkraft som ligg nært Sagefossen eller i området mot Storebru, då tilknyting av kraftverk lengre vekke (Hyen/Gjengedal) vil innebere medføre større tiltak i 22 kv nettet og høgare tapskostnader. Utbygging av Gjengedal kraftverk er uaktuelt i 0-alternativet for nettutbygging. I 0-alternativet føreset 66 kv avgreininga og 66 kv stasjonen ved Sagefossen fortsett drift av 66 kv systemet i regionen. Etablering av den nye 420 kv leidningen Moskog Ålfoten opnar for å endre nettstrukturen i området og nettselskapa i området har som målsetjing å fase ut det aldrande 66 kv systemet. For å nå denne målsetjinga i 0-alternativet, må ein oppgradere systemet Storebru Sagefossen til 132 kv. Det er i denne søknaden lagt til grunn at utfasing av 66 kv systemet ligg 20 år fram i tid. 2.3 Grunngjeving for val av systemløysing Den systemløysinga SFE Nett AS søker om er i samsvar med KSU Sogn og Fjordane 2012 som i dette området i stor grad baserer seg på det utgreiingsarbeidet som vart utført i samband med konsekvensutgreiinga av nytt 420kV sentralnett i området. Det er og gjort eigne analysar med særleg fokus på tilpassing til underliggande distribusjonsnettet og konsesjonssøkte småkraftverk (vedlegg 7). På bakgrunn av dette, samt andre argument som er presentert i dei følgjande underkapitla, er dei omsøkte nettanlegga vurdert til å vere den hensiktsmessige løysinga for å skaffe nettilknyting for Gjengedal kraftverk og andre planlagde vasskraftverk mellom Hyen og Storebru 8

14 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Val av tilknytingspunkt til overliggande nett I samband med melding av tiltaket [5] vart det gjort ei vurdering av følgjande alternative tilknytingspunkt for 132 kv avgreining til Gjengedal: 1: Tilknyting til eksisterande 132 kv leidning ved Storebru. 2: Tilknyting til Moskog sentralnettstasjon. 3: Tilknyting til eksisterande 132 kv leidning ved Storebru, trasé via Eimhjellen. 4: Tilknyting til eksisterande 132 kv leidning ved Naustdal. 5: Tilknyting til planlagt 132 kv system ved Hesteneset (132 kv leidning Sandane Øksenelvane Ålfoten). Vurderinga konkluderte med at alternativ 1 ville vere det beste alternativet på følgjande grunnlag: Berre 1 løyser ut 66 kv stasjonen ved Sagefossen og eks. 66 kv leidning Sagefossen Storebru, og vil dermed gi minst total mengde 66 og 132 kv kraftleidningar. 1 bandlegg minst INON område (saman med alt. 5) 1 krev bygging minst muleg ny leidning (saman med alt. 4 og 5). 1 vil gi fleksibilitet til å mate ny kraft frå Gjengedal og Hyen mot Moskog eller mot Svelgen/Ålfoten (saman med alt. 4) Dei alternative tilknytingane sørover, 2 og 4, er vurdert som ikkje tenelege på følgjande grunnlag, Løysingane har ikkje vesentlege systemmessige føremoner samanlikna med 1, og inneber ikkje sanering av 66 kv system mellom Sagefossen og Storebru. Løysingane er vurdert til å ha høgare konfliktnivå med verneinteresser/urøyvd natur. Den alternative tilknytingane til Storebru, 3, er vurdert som ikkje teneleg på følgjande grunnlag: Løysinga vil ikkje legge til rette for eit nytt transformeringspunkt for innmating av småkraft, og har ikkje elles ikkje systemmessige føremoner samanlikna med 1. Løysinga vil gi større mengde nye kraftleidningar, og er vurdert til å ha høgare konfliktnivå med verneinteresser/urøyvd natur. Tilknyting nordover, 5, er eit vesentleg systemmessig alternativ til den omsøkte løysinga. 5 er vurdert som ikkje teneleg på følgjande grunnlag: Svært vanskeleg terreng å bygge og drifte ein 132 kv kraftleidning i, med høgare kostnader for bygging og drift enn den omsøkte løysinga. Terrenget er òg svært utsett for ras/trefall. Tilknyting nordover vil i stor grad binde innmatinga av krafta i Gjengedal og Hyen mot Ålfoten sentralnettstasjon, og vil gi ein svært høg last på 132 kv leidningane mellom Hyefjorden og Ålfoten. Ei slik løysing vil redusere fleksibiliteten i 132 kv systemet i Nordfjord i periodar med høg produksjon. Ein føresetnad for 5 er at det blir bygd ny 132 kv leidning mellom Sandane og Øksenelvane til erstatning for dagens 66 kv leidning. Dette tiltaket inngår i den regionale kraftsystemutgreiinga, men er enno ikkje konsesjonssøkt og vanskeleg etablerast i tide. MERK: I ein tidlegare konsesjonssøknad for Gjengedal kraftverk frå 1990 [6], blei det søkt om ein 132 kv leidning Gjengedal - Grov. Med dagens overføringssystem i Sogn og Fjordane vil ein slik løysing ikkje gi systemmessige eller økonomiske føremoner, men medføre lenger 132 kv leidning og større inngrep (tap av INON) jamført tilknyting mot Storebru/Agledal. Løysinga legg heller ikkje til rette for sanering av 66 kv Sagefossen Storebru Stasjonsløysingar og forholdet til 22 kv nett Alternative stasjonsløysingar for det nye 132 kv systemet Storebru Gjengedal er vurdert i vedlegg 7. I dette notatet er det gjort ein heilskapleg vurdering av dei nødvendige investeringar i 132/22 kv stasjonsanlegg og 22 kv nettet som må til for å skaffe nettilknyting for alle konsesjonssøkte kraftverk i området. Frå notatet kan ein konkludere med følgjande: Området ved Skogheim / Åsane peikar seg klart ut som ein gunstig lokalisering for ny 132/22kV transformatorstasjon ut frå forsterking- og tapstilhøve i underliggande 22kV nett. Sagefossen kraftverk vil miste sin nettilknyting ved sanering av 66kV leidning Sagefossen Storebru. Ny 132/5kV transformering for kraftverket til erstatning for dagens 66/5kV transformering peikar seg ut 9

15 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal både økonomisk og systemmessig framfor tilknyting til 22kV nettet. Dagens 66/22kV transformering i Sagefossen kan sanerast då denne vert erstatta av ny 132/22kV transformering ved Skogheim / Åsane. På grunnlag av vurderingane om notatet søker SFE Nett AS om følgjande stasjonsløysingar i 132 kv systemet Storebru Gjengedal: 1. Nye transformeringsanlegg ved kraftstasjon i Gjengedal. 132/13,8 kv (70 MVA) og 22/13,8 kv (10 MVA). Erstattar 132/13 kv transformator, 60 MVA, som er inkludert i konsesjonssøknad for Gjengedal kraftverk. 132/13,8 kv transformering for å mate produksjon frå Gjengedal kraftverk inn på 132 kv leidning. 22/13,8 kv transformering for å mate til småkraft i Austredalen mot 132 kv via maskinspenning i Gjengedal kraftverk. Transformatoryting på 70 MVA på hovudtransformator for kapasitet innmating av planlagd småkraft i Austredalen. (Framfor 60 MVA som omsøkt i konsesjonssøknad for Gjengedal kraftverk) 2. Ny transformatorstasjon ved Skogheim/Åsane. 132/22 kv (45 MVA) Transformering opprettes for å ta i mot eksisterande og planlagt småkraft i Vestredalen, området rundt Storfjorden, ned mot Storebru. Stasjonen tek over funksjonen Sagefossen stasjon har for forsyning av området i dag. 3. Ombygging av Sagefossen stasjon til 132 kv Sagefossen fjernes som regionalnettstasjon (funksjon overtas av stasjon ved Skogheim/Åsane) Ny 132/5 kv (12 MVA) transformering etablerast som eit reint produksjonsanlegg tilhøyrande SFE Produksjon AS. 4. Ny 132 kv koplingsstasjon ved Storebru eller Agledal/Vassbotn. Tilknyting til overliggande nett Val av linedimensjon og transformatoryting Val av transformatoryting ved dei ulike stasjonane er basert på kjennskap til eksisterande produksjon, konsesjonssøkte og planlagde kraftverk, samt analyser av hensiktsmessige delingspunkt i 22 kv nettet. Transformatorytinga som SFE Nett søker om tek høgd for all eksisterande produksjon, konsesjonssøkte kraftverk og nokre planlagde kraftverk som vert vurdert som realistiske. Med det same grunnlag for effektbehov og energitransport er det valt å søke om ein linedimensjon som vert vurdert som kostnadsoptimal ved ei total vurdering av byggekostnader og tapskostnader Tryggleik og beredskap Risiko for utfall av leidning pga. ytre hendingar For ei vurdering av forsyningstryggleik og beredskap for den nye leidningen, er det gjort ein kontroll opp mot NVE sine aktsemdskart for snøskred og steinsprang, og aktsemdskart for snø- og steinskred av NGI der det finst. Det er avdekt at den nye leidning mange stader vil gå gjennom aktsemdsområde, både etter for snøskred og steinsprang. Ved bygging av ny den nye leidning skal er truleg muleg å plassere master utanfor snøskredfare. Men på strekning ved Blåkinna (Røyrvikvatnet), opp mot fjellet ved Skogheim og ved Hjorteset-fjellet er truleg leidningen noko utsett for steinsprang. Ein strekning som er vurdert som særleg skredutsett er Gjengedalsgjølet ved val av A-2. Den omsøkte kraftleidningen vil på skogstrekningar vere utsett for trefall, då i samband med uver. 10

16 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Driftserfaringar med eksisterande 66 kv leidning syner at traseen over Endestadnipa er særleg utsett for lyn. Det er derfor søkt om bruk av toppliner på ny 132 kv leidningen for heile strekninga mellom Sagefossen og Storebru/Agledal. Konsekvensen ved utfall av ny 132 kv leidning i samband med uver, er auka sjanse for bortfall av kraftforsyning til Hyen, då reserveforsyning er avhengig av at 22 kv leidningar er oppe (frå Sandane eller Grov). Særleg er det ved større stormar lett å tenkje seg at dersom 132 kv koplar ut pga. trefall, vil 22 kv linjene allereie vere utkopla fleire stader pga. trefall. Dei andre mulege systemløysingane for tilknyting av kraft i området, løyser ikkje dette problemet. SFE Nett vurderer dei omsøkte traséalternativa til å ha ein akseptabel risiko for naturgitt skade med tanke på geografien i området. Ingen av dei andre systemløysingane ein vurderte i samband med melding av tiltaket blei vurdert å ha ein lågare risiko for naturgitt skade. Generelt vil det vere vanskeleg, innanfor ei forsvarleg kostnadsramme, å bygge heilt utan risiko for utkopling ved uver Stasjoner - klasser etter beredskapsforskrifta 5-9 og tilkomst. SFE Nett søker om følgjande sikring etter beredskapsforskrifta for dei aktuelle transformatorstasjonane i prosjektet: Stasjon Klasse: Kommentar Gjengedal kraftverk og SFE Prod. søker sjølv om klassifisering av kraftverket Gjengedal transformatorstasjon 1 Skogheim(B-1) / Åsane (B-2) 1 Sagefossen 1 Krev T-tilknyting til 132 kv anlegg Storebru (D-1-2)/Vassbotn (D-2-2) 2 Det vert søkt om enkle samleskinner SFE syner til innsendte meldingar om sikring av konsesjonspliktige anlegg [REF]. SFE Nett har følgjande grunnlag for å søke om plassering i klasse 1 for stasjonane Gjengedal, Skogheim/Åsane, og aksept for T-tilknyting av Sagefossen: Dei omsøkte nettanlegga vil i framtida driftast som eit radielt anlegg, der produksjon utgjer % av effekten i nettet. Samstundes er svært lite av denne effekten regulert. Nettanlegga kan definerast som produksjonsrelaterte. Auke i kostnader for koplingsanlegg med dobbel samleskinne kan ikkje forsvarast med reduserte produksjonstap i samband med feilretting og revisjon. Fordi kraftproduksjonen i all hovudsak er uregulert, vil han ikkje gi eit påliteleg bidrag til forsyningstryggleik (effekt) i området. Alle uttakskunder som skal forsynast via det nye 132 kv anlegget i framtida, har reserve på 22 kv. SFE Nett AS søker ein om enkel samleskinne ved koplingsstasjon Storebru / Vassbotn. Enkel samleskinne er eit avvik frå standard spesifikasjon for ein klasse 2- stasjon, jf. beredskapsforskrifta 5-5 og krev eit enkeltvedtak for denne stasjonen. Søknad om avviket er grunngjeve med følgjande: Det er redundans i kraftsystemet slik at feil i koplingsanlegget ikkje vil råke sluttbrukarar i normal drift. SFE Nett vil ha etablert reparasjonsberedskap med plan, kompetanse og reservedelar for reparasjon av komponentar i utandørsanlegget og forbikopling i anlegget. For spesifikasjonar av og kostnadsoverslag er det vidare i denne konsesjonssøknaden lagt til grunn at stasjonane blir klassifisert som det er søkt om. Elles er det er ein skilnad i tilkomst til dei to stasjonsalternativa for nytt 132 kv koplingsanlegg for tilknyting til overliggande nett (først og fremst om vinter/vår): D-2-2 har god tilkomst, om lag 300 m flat, ubrøytt tilkomstveg frå Rv. 5. D-1-2 har akseptabel tilkomst, om lag 1 km, til dels bratt tilkomstveg frå Rv. 5, (veg normalt brøytt ca. 300 m). 11

17 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 3 SKILDRING OG SPESIFIKASJON OMSØKTE ANLEGG 3.1 Skildring av traséalternativ Den nye 132 kv leidningen Gjengedal Storebru/Agledal startar ved portalbygget til det konsesjonssøkte Gjengedal kraftverk. Frå Gjengedal byggast ny leidning vestover mot Skogheim/Åsane, her må ny 132 kv leidning gå innom ein ny transformatorstasjon for å ta i mot produksjonen frå eksisterande og planlagde småkraftverk. Frå transformatorstasjonen ved Skogheim/Åsane byggast ny leidning sørover, via Sagefossen kraftstasjon og fram til tilknytingspunktet til den eksisterande 132 kv leidningen mellom Moskog og Grov. For den nye kraftleidningen er det vurdert, og søkt om, alternative trasear på fire seksjonar. Ny 132 kv leidning vil bli mellom 27 og 28 km lang, avhengig av kva alternativ som får konsesjon på dei ulike seksjonane. Frå portalbygg til 132/13,8 kv transformator i Gjengedal kraftverk er det nødvendig å etablere ein 132 kv kabelforbindelse. Dette kabelanlegget vil ha ei lengd på ca. 850 m eller 1250 m, avhengig av kva tilkomsttunnel til kraftverket som får konsesjon. Tverrsnittet vil bli 3x400mm². Seksjonsinndelinga er som følgjer: Seksjon A: Frå portalbygg Gjengedal kraftverk og til austre enden av Røyrvikvatnet. Seksjon B: Frå Røyrvikvatnet til fjellområde ved Hjorteset Seksjon C: Frå fjellområde Hjorteset til Sagefossen kraftstasjon. Seksjon D: Frå Sagefossen til tilknytingspunkt ved Storebru eller i Agledal. Sjå også Figur 2 under. Merk at på seksjon B og seksjon D heng traséalternativa saman med ein bestemt stasjonsplassering. Vurdering av konsekvensar og økonomiske forhold må derfor gjerast samla for trasé og stasjon. Seksjon B Seksjon A Seksjon C Seksjon D Figur 2 Seksjonsinndeling 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 12

18 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Skildring av traséalternativ Seksjon A For detaljkart over traseane på seksjon A, sjå vedlegg 2, Detaljkart, blad 1-3. Alternativa er òg synte i Figur 3 På Seksjon A søker SFE om to alternative luftleidningstrasear: Trasé A-1: Frå portalbygg Gjengedalen kraftverk kryssar leidningen over Gjengedalsgjølet, leidningen går i bakkant av dyrka mark på Mjellem og på sørsida av dalen mot Langevatnet og fram til Røyrvikvatnet. Mellom Rognkleivstøylen og Røyrvikvatnet går ny 132 kv leidning langs den eksisterande 22 kv leidning. Lengda på traséseksjon A-1 er 6,4 km. Trasé A-2: Frå portalbygg Gjengedalen kraftverk går ny leidning langs Gjengedalsgjølet ned til Austredalen. Frå mastepunkt ved brua over elven spenner leidningen opp på Skarholten og opp i åsen nord for Rognkleiv. Ein vil i dette langspennet legge vekt på låg føring på leidningen for liten synlegheit frå Rognkleiv/Mjelleim. Det vil likevel ikkje vere muleg å unngå to mastepunkt som står i silhuett frå enkelte punkt i øvre Austredalen. Vestover følgjer leidningen vassfaret mot Øyravatnet og Røyrvikvatnet. Lengda på traséseksjon A-2 er 6,0 km. SEKSJON A Ny 132 kv luftleidning Ny 132 kv kabel (i tunnel) Figur 3 Trasear seksjon A Lengda på luftleidningstraseane på seksjon A vil varierer noko med kva tilkomsttunnel til Gjengedal kraftverk som blir gitt konsesjon. Lengdene som er nemnde føreset tunnelalternativ a. Tunnelalternativ b vil gjere traséalt. A-1 ca. 0,2 km lengre, medan A-2 blir ca. 0,6 km kortare. 13

19 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Skildring av traséalternativ Seksjon B For detaljkart over traseane på seksjon B, sjå vedlegg 2, Detaljkart, blad 3-5. Alternativa er òg synte i Figur 4. På Seksjon B søker SFE om tre alternative luftleidningstrasear: Trasé B-1-1: Traseen er ein variant av B-1. Frå austre enden av Røyrvikvatnet kryssar leidningen Trolleskaret og går på sørsida av Nonstuene og Heimsetåsen. Leidningen spennast ned til Skogheim og går på austsida av busetjing ved Skogheim inn til ein ny transformatorstasjon ved Skogheim kraftstasjon. Frå Heimsetåsen til Skogheim går ny 132 kv leidning om lag der som eksisterande 22 kv leidning går i dag (Denne 22 kv leidningen blir lagt i kabel). Frå transformatorstasjonen Skogheim går leidningen vest og opp på Hjortesetfjellet, vidare går leidningen sørover Hjortesetfjellet. Lengda på traséseksjon B-1-1 er 7,3 km. Trasé B-1-2: Traseen er ein variant av B-1. Skilnaden frå B-1-1 er at ny leidning går lenger vest før ein spenner ned til Skogheim frå Heimsetåsane, og at leidningen derfor går på vestsida av busetjing på Skogheim inn mot den nye transformatorstasjon. Lengda på traséseksjon B-1-2 er 7,5 km. Trasé B-2: Frå austre enden av Røyrvikvatnet går den nye leidningen på sørsida av vatnet og fram til ein ny transformatorstasjon ved Åsane, på nordsida av Rasmusskarholten. Frå transformatorstasjonen går leidningen vest over Slåttestøylvatnet og opp på fjellet ved Storeskaret. Leidningen går sørover Hjortesetfjellet, i ei høgd på moh. Lengda på traséseksjon B-2 er 8,0 km. SEKSJON B Ny 132 kv luftleidning Figur 4 Trasear seksjon B Ny 132/22 kv transformatorstasjon 14

20 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Skildring av traséalternativ Seksjon C For detaljkart over traseane på seksjon C, sjå vedlegg 2, Detaljkart, blad 5-6. Traseane er òg synte i Figur 5. På Seksjon C søker SFE Nett AS om to alternative luftleidningstrasear: Trasé C-1: Frå Hjortesetfjellet går leidningen i skogsida mellom Solheimsstøylen og Solheim. Leidningane går meir eller mindre rett søraust mot stasjon Sagefossen. Lengda på traséseksjon C-1 er 4,7 km. Trasé C-2: Frå Hjortesetfjellet går leidningen lengre inn på fjellet enn trasé C-1, og passerer dermed på vestsida av Solheimsstøylen. Leidningen går over Solheimshaugen og Alliåsen på veg ned til Sagefossen stasjon. Lengda på traséseksjon C-2 er 5,0 km. SEKSJON C Ny 132 kv luftleidning Figur 5 Trasear seksjon C Ny 132/22 kv transformatorstasjon 15

21 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Skildring av traséalternativ Seksjon D For detaljkart over traseane på seksjon D, sjå vedlegg 2, Detaljkart, blad 6-9. Traseane er òg synte i Figur 6. På Seksjon D søker SFE Nett AS om to alternative luftleidningstrasear: Trasé D-1-2: Frå den ombygde stasjonen ved Sagefossen går ny leidning parallelt med den eksisterande 66 kv leidningen mellom Sagefossen. Ny leidning går parallelt ca. 20 m på sørsida av dagens 66 kv leidning. Før ein kjem til Storebru, ved Skora, viker ny 132 kv leidning av frå parallellføringa og går sør mot ein ny koplingsstasjon ved Storebru (Pikåsen). Lengde på traséseksjon D-1-2 er 8,9 km. Trasé D-2-2: Ny leidning parallellførast med dagens 66 kv leidning berre eit kort stykke ut frå Sagefossen. Ny leidning går vidare i ny trasé lengre aust over Blåfjellet, og kjem ned i dalføret på vestsida av Svarthumla. Ved sørenden av Svarthumlevatnet/Vassbotn etablerast ein ny koplingsstasjon, for å knyte seg til overliggande nett må ein bygge ny tokursleidning mellom koplingsstasjon Svarthumlevatnet og eksisterande 132 kv leding, denne vil bli bygd med stålmaster. Stålmastene vil skilje seg vesentleg frå mastene som blir brukt elles i prosjektet. Lengde på strekning dobbelkursmaster er om lag 1, 9 km. Total lengde traséseksjon D-2-2 er 8,5 km SEKSJON D Ny 132 kv luftleidning Ny 132/22 kv koplingsstasjon Eksisterande 66 kv RIVAST Ny 420 kv leidning (STATNETT) Figur 6 Trasear seksjon D 16

22 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 3.2 Spesifikasjon av leidningsanlegg Luftleidning Det nye 132 kv overføringsanlegget skal i all hovudsak byggast som 132 kv luftleidning. Lengde på ny luftleidning vil vere km, avhengig av kva traséalternativ som veljast. Luftleidningen er spesifisert i Tabell 2. For meir detaljerte mastebilete langs leidningen, sjå vedlegg 4. Tabell 2 SPESIFIKASJON LUFTLEIDNING a) b) c) Mastetype aktuell for: Mastekonstruksjon a) Hovudløysing på strekninga Gjengedal Sagefossen. b) Hovudløysing Sagefossen Storebru/Agledal, samt i innføring til stasjonar c) Master med stor mekanisk last/master i vinkelpunkt med liten vinkel 1: Portalmastar/H-mastar, med to kreosotimpregnerte trestolper for kvar mast. Forsterka med stålrieglar eller kryssavstivning i enkelte mastepunkt. 2: Portalmastar komposittstolper med bardunering i vinkelpunkt. Mastehøgd: Travers Systemspenning Isolasjonsnivå Typisk m høgde på travers. Ståltravers 132 kv 145 kv Straumførande liner Termisk overføringsemne Toppliner Isolatormateriale Avstand ytterfase - ytterfase Rettsbelte / byggeforbod FeAl 150 (Mellom Gjengedal og Skogheim/Åsane) FeAl 240 (Mellom Skogheim/Åsane og Storebru/Agledal) 727 A 166 MVA (Mellom Gjengedal og Skogheim/Åsane) 992 A 227 MVA (Mellom Skogheim/Åsane og Storebru/Agledal) 2 toppliner ved innføring til stasjoner (siste fire master) og på heile seksjon D: Sagefossen Storebru/Agledal. Glas Mastebilete Sjå vedlegg 4. Normalt 9 meter. Kan bli større i spesialspenn/lange spenn Normalt 29 meter. Kan bli større i spesialspenn/lange spenn. 17

23 SFE Nett AS Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal SFE Nett AS søker om å bygge ny 132 kv kraftleidning Gjengedal Storebru/Agledal enten med kreosotimpregnerte trestolper eller med komposittstolper. Med dagens byggemetodar og kostnadsbilete vil bruk av trestolpe være rimelegare enn komposittstolper. Dette har mellom anna samanheng med at traseen i stor grad går i terreng med svært lite dekke over fjell. På fjellgrunn er reising av trestolper vesentleg enklare enn tilstrekkeleg fundamentering av komposittmaster. Forventa utvikling i marknad, teknikk og lovverk (då særleg eit forbod mot kreosot), kan gjere komposittstolpar til den føretrekte løysinga i framtida. Sjå Figur 7 for mastebilete av komposittmast. Alternativ mastekonstruksjon er nødvendig ved val av stasjonsalternativ D-2-2 Vassbotn. Med denne stasjonen er det nødvendig med tokursmast mellom den nye stasjonen i Vassbotn (svarthumlevatn) og eksisterande 132 kv leidning i Agledal. På grunn av terreng og omsyn til arealbruk er det naturleg å nytte stålmaster med doble vertikaloppheng på denne strekninga. Sjå Figur 7 for mastebilete. Ved val av traséalternativ A-2, får ein eit særleg bratt spenn frå Austredalen og opp i åsen bak Rognkleiv, lengde ca. 460 m, og høgdeskilnad ca. 220 m. Det er her gjort ei gjort ei enkel forstudie som syner at forankringsmaster i tre (A-mast med fire stolper) skal vere tilstrekkeleg. Det er lagt vekt på at leidningen skal følgje terrenget, og leidningen vil ikkje på noko punkt i dette spennet ha større høgd over bakken en 55 m. 2,8 m m m Figur 7 Mastebilete alternative mastetypar: Tokurs stålmast (til venstre), Portalmast kompositt (til høgre) 18

24 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Figur 8 Foto av forsterka 132 kv portalmast tre. Figur 9 Foto 132 kv tokursmast av stål Kabelanlegg Ved 132 kv transformatorstasjon i Gjengedal vil det bli installert eit 132 kv kabelanlegg mellom transformator i fjell og 132 kv utandørs koplingsanlegg ved portalbygg. Kabelen vil bli lagt på kabelhylle eller klamra til vegg i tilkomsttunnel. Kabelen skal vere PEX - isolert, med leiartverrsnitt 400 mm² Al og sjølvslukkande og halogenfri kappe. Vidare vil ein legge in 24 kv kabel som ein forbindelse mellom 22/13,8 kv transformator ved portalbygget og 132/13,8 kv transformering inne i fjellet. Kabelen være av same type som 132 kv kabelen, og eit tverrsnitt på 630mm². Lengda på kabelanlegga vil bli om lag 850 m val av tilkomsttunnel A for til kraftverket, og om lag 1250 m ved val av tilkomsttunnel B. Figur 10 PEX-kabel med Al-leiar (Teikning:NEXANS) Desse kabelanlegga kan vurderast som del av Gjengedal kraftverk, og skal eigast og drivast av SFE Produksjon, sjå kap Auke i lade- og jordslutningsyting som følgjer av nye anlegg Ved etablering av dei nye anlegga, vil ein få auke i jordslutningsstraum og ladestraum i 132 kv systemet i området: Jordfeilstraum ca: Ladestraum ca: + 23 A + 10 A 19

25 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 3.3 Skildring og spesifikasjon av stasjonsanlegg For dei aktuelle stasjonsanlegga er det utarbeida teknisk mulege løysingar som grunnlag for kostnadsoverslag og vidare arbeid. For fleire av stasjonane er det vurdert fleire ulike plasseringar For den tekniske utrustinga ved fleire av stasjonane (omfang koplingsanlegg) er det lagt til grunn klassifisering ved enkeltvedtak etter beredskapsforskrifta, jf. kap Planskisser som syner dei ulike stasjonsløysingane SFE Nett søker om er synt i vedlegg Transformeringsanlegg Gjengedal Detaljert skjema som visar eigarskap og driftsansvar ved Gjengedal er synt i vedlegg 9. Av praktiske årsaker blir transformeringa ved Gjengedal organisjonsmessig delt inn i to anlegg hhv. Gjengedal kraftverk (eigast og drivast av SFE Prod.) og Gjengedal transformatorstasjon (eigast og drivast av SFE Prod.) Anlegga skal ha funksjon som eitt transformeringsanlegg. Stasjonane skal ha følgjande utrustning: Gjengedal kraftverk (SFE Prod.): Ein 132/13,8 kv krafttransformator 70 MVA i fjell, kjøling: OFWF 13,8 kv koplingsanlegg, luftisolert, i fjell. 5 koplingsfelt 132 og 13,8 kv kabelanlegg skildra i avsnitt Nødvendige, tilhøyrande høgspennings apparatanlegg Gjengedal transformatorstasjon (SFE Nett): 132 kv utandørs koplingsanlegg, luftisolert. Eitt koplingsfelt. Ein 22/13,8 kv krafttransformator 10 MVA, kjøling ONAN Stasjonsbygg for kontroll og 22 kv koplingsanlegg, ca.80 m². Nødvendige, tilhøyrande høgspennings apparatanlegg 132/13,8 kv krafttransformator skal plasserast i fjellet ved maskinene i Gjengedal kraftverk og skal vere vasskjølt (OFWF), her inne vil det også koplingsanlegget for 13,8 kv systemet ligge. Tilknyting med stasjonsanlegga ute gjerast med dei 132 kg 13,8 kv kabelanlegga som er skildra i avsnitt Eit 132 kv koplingsanlegg vil bli etablert ved portalbygget til Gjengedal kraftverk. Anlegget vil bestå av eitt luftisolert brytarfelt, og det innegjerda området vil dekke ca. 300 m². 22/13,8 kv transformering plasserast ved portalbygg til kraftverket. Etablering av denne transformeringa avhenger av kor mykje ny småkraft som blir bygd ut i Austredalen. Dersom det ikkje er nødvendig med transformering til 22 kv nettet, vil stasjonsbygget reduserast til ein kontrollkiosk for 132 kv koplingsanlegg. Det er ikkje nødvendig å bygge nye veganlegg til transformatorstasjonen, utover dei vegar som uansett blir bygde for Gjengedal vasskraftverk. Utforming av stasjonsbygget ved Gjengedal transformatorstasjon ikkje avklart, men SFE vil foreslå en utforming i stil med bygg ved stasjon Skogheim / Åsane (sjå vedlegg 10). Stasjonsbygget vil få ei grunnflate på om lag 80 m², og skal plasserast ved portalbygget på areal som vert opparbeida i samband med utbygginga av Gjengedal kraftverk. Merk: Krafttransformator 132/13,8 kv 60 MVA er inkludert i konsesjonssøknad for Gjengedal kraftverk. Transformatoren SFE Nett AS søker om (70 MVA) erstattar 60 MVA trafo som i konsesjonssøknad for kraftverket. SFE Nett søker om 10 MVA høgare transformatoryting for å kunne knytte planlagde småkraftverk i Austredalen mot Gjengedal, framfor å måtte gjere omfattande forsterkingar i 22 kv nettet. 20

26 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Transformatorstasjon Skogheim (B-1) eller Åsane (B-2) I området Skogheim/Åsane etablerast ein ny 132/22 kv transformatorstasjon. Plassering av stasjonen heng saman med val av traséalternativ på seksjon B for ny leidning. Trasé B-1 gir ny stasjon Skogheim Trasé B-2 gir ny stasjon Åsane. Stasjonen skal ha følgjande utrustning: 132/22 kv krafttransformator 45 MVA, kjøling: ONAN 132 kv utandørs koplingsanlegg, luftisolert. Tre koplingsfelt. Enkel samleskinne. Nødvendige, tilhøyrande høgspennings apparatanlegg Stasjonsbygg for kontroll og 22 kv anlegg, om lag 100 m². Ein ny stasjon i Åsane (B-2) vil krevje etablering av ny veg: Ny tilkomstveg, asfaltert, lengd ca. 50 m, bredd ca. 5 m. Stasjon ved Skogheim (B-1) kan etablerast innanfor tomta ved Skogheim kraftverk. Tomta er eigd av SFE Produksjon, er om lag plan og vil krevje lite grunnarbeid ved bygging av ny transformatorstasjon. For ny stasjon Åsane (B-2) må det ervervast ny tomt. Tomta i forslaget har ein del helling, og grunnarbeidet på denne tomta er venta å bli mykje meir omfattande enn ved Skogheim. Det er teikna opp skisser over stasjonsutforminga på dei to aktuelle tomtene, sjå Figur 11. Figur 11 - a) Stasjon Skogheim (B-1) b) Stasjon Åsane (B-2) Arealet på det innegjerda stasjonsområdet blir om lag 1,6 mål. Ved Åsane (B-2) blir tomta som SFE må kjøpe ca. 3 mål. Plassering av stasjon ved Åsane krev etablering av ny avkjørsel frå F. 615, samt tilkomstveg på ca. 75 m. Ved den nye transformatorstasjonen ved Skogheim / Åsane må det settast opp eit stasjonsbygg. Bygget får ei grunnflate på om grunnflate på om lag 100m². For fasadeteikning, sjå vedlegg

27 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Transformeringsanlegg ved Sagefossen kraftstasjon Ved Sagefossen er det naudsynt å bygge om kraftstasjonen til 132 kv anlegg. Den ombygde stasjonen skal ha følgjande utrusting: Éin 132/5 kv krafttransformator 12 MVA, kjøling: ONAN 132 kv utandørs koplingsanlegg, luftisolert. Eitt koplingsfelt + skiljebrytar på linjefelt nordover. (Ttilknyting) Nødvendige, tilhøyrande høgspennings apparatanlegg Vidare skal ein rive dagens to transformatorar (66/22 kv og 66/5 kv) ved Sagefossen. Ein skisse over løysing er synt i Figur 12. Figur 12 Ny 132 kv transformering og 132 kv koplingsanlegg ved Sagefossen. SFE Nett AS søkjer om eit nytt anlegg som kan førast opp innanfor tomta som høyrer til Sagefossen kraftstasjon (SFE Produksjon). Eit område på ca. 0,6 mål må planerast for nytt koplingsanlegg og trafocelle. Det er ikkje nødvendig å bygge nye vegar eller utbetre eksisterande veganlegg i samband med oppgraderinga av nettanlegga Sagefossen kraftstasjon. Det er lagt til grunn at nødvendige kontrollanlegg kan plasserast inne i eksisterande bygningsmasse, og at det ikkje er nødvendig å føre opp eit nytt bygg for kontrollanlegg ved ombygging av stasjonen til 132 kv. 22

28 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Koplingsstasjon ved Storebru (D-1-2) eller Vassbotn (D-2-2) Ved tilknytingspunktet til eksisterande 132 kv leidning, må ein etablere ein 132 kv koplingsstasjon. Kvar denne stasjonen plasserast, heng saman med trasé på seksjon D: Trasé D-1-2 gir ny stasjon ved Storebru (Pikåsen) Trasé D-2-2 gir ny stasjon i Vassbotn (Svarthumlevatn) Stasjonen skal ha følgjande utrustning: 132 kv utandørs koplingsanlegg, luftisolert. Tre koplingsfelt. Enkel samleskinne. Nødvendige, tilhøyrande høgspennings apparatanlegg. Kontrollkiosk for 132 kv anlegg, grunnflate om lag 20 m², høgd om lag 3,5 m. Den nye koplingsstasjonen vil krevje følgjande, nye veganlegg: D-1-2: Tilkomstveg, grusdekke, lengd ca. 730 m, breidde ca. 4 m D-2-2: Tilkomst til stasjon, grusdekke, lengd ca. 30 m, breidde ca. 4 m (innanfor stasjonstomt). Alle dei omsøkte alternativa medfører at SFE Nett må erverve ny tomt til koplingsstasjonen. Tomtearealet som må kjøpast vil vere i storleik 2,5 mål, medan det innegjerda og planerte stasjonsområdet vil bli ca. 1,5 mål. Det er teikna opp skisser over stasjonsutforminga for dei tre omsøkte løysingane, sjå Figur 13. Figur 13 - a) Stasjon ved Storebru (Pikåsen D-1-2) b) Stasjon Vassbotn (D-2-2) Koplingsstasjon ved alt. D-1-2 er forskjellig frå dei andre løysingane då den skal byggast i traseen til eksisterande 132 kv leidning og delvis under 420 kv leidningen som er under bygging. For tilknytingspunkt Agledalen (D-2) har ein ikkje funne nødvendig areal og/eller klaring under 420 og 132 kv leidningane. D-2-2 inneber dermed at ein etablerer ny stasjon om lag 2 km frå trasé til eksisterande 132 kv leidning Moskog Grov, og so sløyfer den eksisterande 132 kv leidning inn til ny stasjon på dobbelkursmaster. Denne løysinga gir eit anna mastebilete for strekninga mellom stasjon og tilknytingspunkt Agledal enn langs resten av den nye 132 kv leidningen. Sjå kap. 3.2, spesifikasjon luftleidningar. Ved den nye koplingsstasjonen må det førast opp eit nytt bygg som skal romme kontrollanlegg, stasjonsforsyning og sanitærrom. Bygget vil bli utforma som ein kiosk med mørk trekledning og skråtak av shingel. Grunnflata vil måle om lag. 4x8 m, og mønehøgd vil bli om lag 3,5 m. 3.4 Visualiseringar Det er laga til visualiseringar/fotmontasjar av dei omsøkte stasjonane ved Skogheim (B-1), Sagefossen og Storebru (D-1). I tillegg er det laga illustrasjonar/fotomontasjer av ny 132 kv leidning langs Røyrvikvatnet, opp på Endestadfjellet frå Sagefossen, nedføring frå Endestadvatnet til Storebru (D-1-2) og kryssing av ved Storebru (D-1-2). Under er det lagt ved bilete av stasjonane, for bilete med betre oppløysing, sjå vedlegg 5. 23

29 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Figur 14 Ny stasjon ved Skogheim (B-1) Figur 15 Nye 132 kv anlegg ved Sagefossen (Alle alternativ) Figur 16 Ny 132 kv koplingsstasjon ved Storebru (Pikåsen D-1-2) 24

30 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 4. UTGREIDE LØYSINGAR SOM IKKJE ER KONSESJONSSØKT I konsesjonsarbeidet har ein arbeidd med fleire løysingar enn dei SFE Nett har valt å søke om: D-1-1: Alternativ trasé og stasjon seksjon D D-2-1: Alternativ trasé og stasjon seksjon D Alternativ stasjon Sagefossen Dei ovannemnde alternative løysingane er utgreidde i samsvar med programmet frå NVE, på same nivå som dei omsøkte løysingane. Av ulike årsaker har ein valt å ikkje søke om desse alternativ løysingane. I tillegg har ein tidlegare vurdert ein alternativ trasé på seksjon A, denne er forkasta openberre negative verknader landskap og busetjing Mjelleim /Rognkleiv, negative tilbakemeldingar frå høyringsrunden og at det er funne betre, alternative løysingar på seksjonen. 4.1 Alternativ trasé seksjon A I melding av tiltaket, vart det skissert ein trasé mellom busetjing på Mjelleim og Rognkleiv. Sjå Figur 17. Det er funne gode alternativ til denne traseen. Basert på innkomne høyringsutsegn til meldinga og openberre negative verknader for landskap og busetjing i Rognkleiv/Mjelleim er denne traseen forkasta. Alternativet er ikkje utgreidd i samsvar med utgreiingsprogram. 132 kv leidning Forkasta alternativ Omsøkt traséalternativ. Figur 17 Forkasta traséalternativ ved Mjelleim / Rognkleiv (blå strek) 25

31 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 4.2 Alternativ stasjon Sagefossen Det er sett på ei alternativ løysing for oppgradering av stasjon ved Sagefossen, dette anlegget skal vil ha same utrusting som det omsøkte alternativet, men er plassert på ei anna tomt og baserer seg på ombygging av dei eksisterande trafocellene framfor å bygge ny. For skisse, sjå Figur 18 Alternativ plassering av ny 132 kv stasjon Sagefossen Samanlikna med det omsøkte alternativet, vil val av denne løysinga for stasjon Sagefossen vil innebere at ein må erverve ny tomt til koplingsanlegget, og at ein bygger ny veg frå kraftstasjonen til koplingsanlegget (ca. 300 m.) Det er estimert at denne alternativ løysinga vil ha ca. 1,5-2,0 MNOK høgare byggekostnader enn den omsøkte løysinga, mellom anna fordi alternativet krev ny veg. I tillegg vil den alternative løysinga medføre inntil 50 dagar utkoplingstid i samband med ombygging av trafocelle, noko som truleg vil bety vasstap og økonomisk konsekvens ved Sagefossen kraftverk. Den alternative løysinga er utarbeida fordi den vil gi ei annleis leidningsføring ved Sagefossen stasjon. Etter søker sitt syn, vil den alternative løysinga gi liner som går noko betre inn i terrenget, mellom anna kryssar dei ikkje vatnet). På den andre sida kan etablering av nye anlegg utanfor den opphavlege tomta til kraftverket oppfattast negativt. Totalt sett er det vurdert slik at føremonene med den alternativ løysinga ikkje veger opp for meirkostnader og negative sider, og det søkjast derfor ikkje om den alternative løysinga. 26

32 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 4.3 Alternative løysingar Seksjon D Løysing D-1-1 På seksjon D, mellom Sagefossen og Storebru, var følgjande løysing skissert i meldinga: Frå den ombygde stasjonen ved Sagefossen går ny leidning parallelt med den eksisterande 66 kv leidningen mellom Sagefossen. Ny leidning går parallelt heile traseen mellom Sagefossen og Storebru, ca. 20 m vest/nordvest for 66 kv leidningen. Det etablerast ein ny koplingsstasjon under 66, 132 og 420 kv leidningane i Sørdalen. Lengde på traséseksjon D-1-1 er 8,9 km. Sjå Figur 19 for trasé D-1-1 og Figur 20 for stasjon D kv leidning Forkasta trasé/stasjon Omsøkt traséalternativ. Figur 19 Forkasta traséalternativ D-1-1, stasjon Storebru (D-1-1) og stasjon Agledal (D-2-1) Figur 20 Alternativ stasjonsløysing Storebru (D-1-1) For løysing D-1-1 er det gjennomført konsekvensutgreiingar jf. konsekvensutgreiingsprogrammet, i same omfang som for dei omsøkte løysingane. SFE Nett velgjer å trekke alternativ D-1-1 fordi: Denne leidningen kjem tettare inn på busetjing ved Storebru enn andre alternativ og vil legge beslag på innmark i til stasjonsareal. 27

33 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Løysing D-2-1 Mellom Sagefossen og eksisterande 132 kv nett er det også vurdert ein alternativ variant av med trasé lengre aust i Flora (D-2): Ny 132 kv leidning parallellførast med dagens 66 kv leidning berre eit kort stykke ut frå Sagefossen. Ny leidning går vidare i ny trasé lengre aust over Blåfjellet, og kjem ned i dalføret på vestsida av Svarthumla og passerer sørenden av Svarthumlevatnet/Vassbotn. Leidningen går vidare sørvestover mot Agledal, der det etablerast ein ny 132 kv koplingsstasjon. Då det ikkje let seg gjere å plassere koplingsstasjonen like ved eksisterande 132 kv leidning, må ein bygge tokursleidning (på doble portalmaster) mellom ny koplingsstasjon og eksisterande 132 kv leidning, om lag 220 m. Total lengde traséseksjon D-2-1 er 8,5 km. Sjå Figur 19 for trasé D-2-1 og Figur 21 for stasjon D-2-1. Figur 21 Alternativ stasjonsløysing Agledal (D-2-1) For løysing D-1-1 er det gjennomført konsekvensutgreiingar jf. konsekvensutgreiingsprogrammet, i same omfang som for dei omsøkte løysingane. Samanlikna med den omsøkte løysinga D-2-2, er skilnaden at løysing D-2-1 ikkje medfører dobbelkurs stålmaster mellom Vassbotn og Agledal, og at løysinga vil gi ein stasjonsplassering i Agledal framfor Vassbotn. SFE Nett velgjer å trekke alternativet D-2-1 på bakgrunn av følgjande: Svært vanskeleg tilkomst til stasjonen vinterstid og følgjer for beredskap og feilretting. 28

34 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 5 KOSTNADER OG ØKONOMI 5.1 Overslag investeringskostnader Overslag på anleggskostnader er basert på det konsesjonssøkte prosjektet, men det er ikkje gjort ei detaljprosjektering av anlegga. I kostnadsoverslaget leggast følgjande til grunn: Prisnivå Konsesjonssøkte anlegg skal byggast av norske eller utanlandske entreprenørar. Kostnadsoverslaget omfattar følgjande anlegg: Alle kraftleidningar for 132 kv spenning, komplette byggekostnader. Komplette stasjoner: o Bygg, med alle nødvendige funksjoner o Erverv areal, grunnarbeid tomt, nødvendige tilkomstvegar, jording. o Alle 132 kv koplingsanlegg med tilhøyrande fundament og infrastruktur. o Alle nødvendige 22 kv koplingsanlegg for tilknyting av 22 kv distribusjonsnett og stasjonsforsyning. Merk at i Gjengedal kraftstasjon er det ikkje inkludert kostnader for utsprenging av rom i fjell for transformeringsanlegg, ei heller brytarar mot hovudgeneratorar i anlegget. Kostnader for ulike anlegg og komponentar er basert på Jøsok Prosjekts erfaringsprisar for tilsvarande anlegg, og kjennskap til dagens marknadssituasjon, haldt opp mot referansar, mellom anna i Kostnadsgrunnlag for vasskraftanlegg [7] og SINTEF sin Kostnadskatalog for regionalnett [8]. JP vurderer at kostnadene med 90 % visse vil kome innanfor ei ramme på -10 til +20 % av overslaget. Vesentlege deler av uvissa er knytt til følgjande forhold: Kurs EURO/NOK Variasjonar i marknadssituasjon for entreprenørar linebygging. Klassifisering av stasjonar etter beredskapsforskrifta. Overslag på anleggskostnader er vist i Tabell 3. For en vurdering av investeringskostnader for heile det omsøkte anlegget, er kostnader for Rimelegaste totalløysing (A-1, B-1-1, C-1, D-1-2) og Dyraste tottalløysing (A-2, B-2, C-2, D-2-2) presentert i Tabell 4: 29

35 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Tabell 3 Anleggskostnader nye overføringsanlegg Anleggskostnader Post Skildring Kostnader [NOK] SEKSJON A A-1 A kv luftledning seksjon A kv jordkabel i tilkomsttunnel Transformatorstasjon Gjengedal Sum seksjon A Meirkostnad SEKSJON B B-1-1 B-1-2 B kv luftledning seksjon B Transformatorstasjon Skogheim Transformatorstasjon Åsane Sum seksjon B Meirkostnad SEKSJON C C-1 C kv luftledning seksjon C Kraftstasjon Sagefossen Sum seksjon C Meirkostnad SEKSJON D D-1-2 D kv luftledning seksjon D Koplingsstasjon D-1-2 Pikenåsen Koplingsstasjon D-2-2 Vassbotn Sum seksjon D Meirkostnad Tabell 4 Investeringskostnader for to totalløysingar Totale investeringskostnader Anleggskostnader leidningsanlegg Anleggskostnader stasjoner Totale anleggskostnader Planlegging og prosjektering (7 % av ledningsanlegg, 5 % av stasjonsanlegg) Byggherres administrasjonskostnader (3 %) Renter i byggetid SUM INVESTERINGSKOSTNADER Rimelegaste løysing Dyraste løysing

36 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 5.2 Samfunnsøkonomisk evaluering av nettløysingane Samfunnsøkonomiske kostnader I tillegg til investeringskostnader, er det gjort ei vurdering av andre samfunnsøkonomiske kostnader ved prosjektet. For dei samfunnsøkonomiske vurderingane er følgjande økonomiske føresetnader lagt til grunn: Driftskostnader: 1 % av byggekostnad pr. år. Tapskostnad: 36 øre pr. kwh (berre energikostnad). Tapsbrukstid: 2000 timer pr. år. Analysehorisont: 35 år Kalkulasjonsrente: 4,5% To totalløysingar er jamført: Løysing 1: Løysing prioritert av søker [A-2, B-1-2, C-1, D-1-2], sjå kap. 6. Løysing 2: Som prioritert løysing, men med alternativ seksjon D-2-2. Totalløysing 2 med alternativ D-2-2 er valt fordi endra tilknytingspunkt til eks. 132 kv vil har innverknad på tapskostnadane. På seksjon A, B og C, vil alle skilnader i drifts og tapskostnader mellom dei ulike alternativa svare om lagleg til skilnad i investeringskostnader, og dermed vere relativt små. Ei samfunnsøkonomisk jamføring av dei to totalløysingane er presentert i Tabell 5: Tabell 5 Samfunnsøkonomiske kostnader Løysing 1 Løysing 2 Anleggskostnader leidningsanlegg Anleggskostnader stasjoner Totale anleggskostnader Planlegging og prosjektering (7 % av ledninger, 5 % av stasjonsanlegg) Byggherres administrasjonskostnader (3 %) Renter i byggetid Nåverdi av reduksjon reinvesteringskostnader Kapitaliserte driftskostnader (Årlig 1 % av nye anlegg) Kapitaliserte tapskostnader Samfunnsøkonomiske kostnader [NOK] Differanse Tabellen syner ikkje nokon vesentleg skilnad i samfunnsøkonomiske kostnader for dei to alternativa. At Løysing 1 har noko lågare investeringskostnader blir utjamna av lågare tapskostnader med Løysing 2. Reduserte reinvesteringskostnader: Dersom ein ikkje bygger den nye 132 kv leidningen Gjengedal Storebru, vil ein i framtida måtte reinvestere i 66 kv tilknytinga til Sagefossen stasjon. Det er lagt til grunn at dette vil skje i samband utfasing av ut 66 kv mellom Moskog og Grov, noko som vil gi behov for følgjande anlegg: Ombygging av Sagefossen til 132 kv spenningsnivå Bygging ny 132 kv leidning Sagefossen Storebru Bygging av ny koplingsstasjon ved Storebru For utrekning av noverdi, er det gjort eit kostnadsoverslag på anlegga som er nødvendige ved ein reinvestering, og det er lagt til grunn at desse reinvesteringane vil bli gjort om 20 år. Driftskostnader: For nye anlegg er driftskostnadene satt til 1,0 % av anleggskostnaden pr. år. Drift og vedlikehald for eksisterande 66 kv anlegg som erstattast av nye dei nye anlegga er trekt frå. 31

37 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Tapskostnader: Innmating av om lag 85 MW ny vasskraft mellom Gjengedal og Storebru vil sjølvsagt føre med seg auka tap. På grunn av pågåande utvikling av nettet (132 og 420 kv), samt ny fornybar kraft elles i regionen, er det vanskeleg å identifisere endring i nettap som følgjer av ny 132 kv leidning Gjengedal Hyen og underliggande kraftprosjekt. Det er her gjort eit overslag på auka tapskostnader i regionalnettet ved å jamføre Løysing 1 og 2, Tapa ein uansett kan vente seg i 0-alternativet (Ingen utbygging av 132 kv nett Gjengedal Storebru) er trekt frå. Overslaget inkluderer tapet i 132 kv systemet mellom Moskog og Grov. For 0-alternativet er det også inkludert 66 kv overføring mellom Sagefossen - Grov (som normalt drivast som ein radial). Det er dermed ikkje tatt stilling til tap i underliggande 22 kv nett eller overliggande sentralnett. Tap i 0-alternativet representerer tapa ein kan vente å få i systemet med ingen utbygging av 132 kv leidning mot Gjengedal. I 0-alternativet vil høglast være dimensjonerande for tapa i systemet. Lastuttak og innmating i 0-alternativet er i samsvar med scenario Høglast 2015 Stø kurs i kraftsystemplanen for Sogn og Fjordane [4]. Brukstid for tapa er sett til 2400 timer. For tap i Løysing 1 og 2 er det lagt til grunn innmating av totalt 105 MW kraft ved dei tre stasjonane mellom Storebru/Agledal og Gjengedal. Høg produksjon vil være dimensjonerande for nettap og brukstid for tap er sett til 2000 timer. For anna lasttutak og innmating, er tal frå scenario Haustflaum 2015 Stø kurs i KSU lagt til grunn. Tapa i systemet er funne gjennom modellering av overføringssystemet og lastflytanalyser i programmet PowerAnalytics DesignBase. Det er ein signifikant skilnad i tapskostnader mellom dei to løysingane. Skilnaden er direkte knytt til overføringsavstand på 132 kv fram til transformeringspunktet mot sentralnett, Moskog. Løysing 2 gir over 35 år om lag 2,3 MNOK lågare kapitaliserte tapskostnader enn løysing 1. Dersom det i løpet av analyseperioden skulle bli etablert sentralnettstransformering ved Grov, vil tapsbiletet endre seg. Jamført med mating mot Moskog, som er lagt til grunn i Tabell 5, vil mating mot Grov ha følgjande innverknad på tapskostadene: Løysing 1: Løysing 2: Avbrotskostnader: Kapitaliserte tap redusert med omtrent 6 MNOK (35 år) Kapitaliserte tap redusert med omtrent 2 MNOK (35 år) Tiltaket vil gi truleg gi lågare avbrotskostnader. Men fordi området Hyen/Storebru har lite uttak, og alminneleg god forsyningstryggleik i dag, er det ikkje gjort eit overslag på reduserte avbrotskostnader som følgjer av tiltaket Kost / Nytte - vurdering Hovudnytta av dei tiltaka som er omsøkte i denne søknaden er at dei gir nettkapasitet til 75 MW ny vasskraft. Talet 75 MW gjeld konsesjonssøkte og realistiske vasskraftprosjekt som det ikkje er kapasitet til i dagens nett. Dersom ein tek utgangspunkt i ein gjennomsnittleg årleg brukstid for kraftverka på 3000 timer, vil tilknyting av dei aktuelle prosjekta gi ein årleg produksjon på 225 GWh. Gjennomføring av tiltaket inneber også at ein riv dagens 66 kv anlegg Sagefossen, og at ein reduserer forventa reinvestering i 66 kv systemet. Ein får då følgjande kost/nytte forhold for det omsøkte tiltaket: Tabell 6 Kost / Nytte - vurdering Løysing 1 Løysing 2 Investeringskostnader nye nettanlegg [NOK] Nåverdi reduksjon reinvesteringskostnader [NOK] Ny vasskraft - Effekt [MW] Ny vasskraft - Årleg energiproduksjon [GWh] Investeringskostnad / Effekt [NOK/MW] Investeringskostnad / Energiproduksjon [NOK/kWh] 0,531 0,541 32

38 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 5.3 Nettariffar Det meste av dei omsøkte nettanlegga vil inngå i regionalnettet til SFE Nett AS. Tariffverknad av anlegga vil være avhengig av kva definisjon nettet får, om heile eller deler av nettet vert definert som produksjonsrelaterte nettanlegg, eller om nettet skal finansierast med normale prinsipp for nettanlegg. Dei komponentane som normalt vil vere nettanlegg summerer seg til ein kostnad kring 120 millionar kroner. Litt grovt vil det tilseie ei årleg inntektsramme for anlegga i storleik 12 mill/år. Om heile investeringa i nettanlegg i Hyen skal dekkast gjennom normale nett-tariffar vil inntektsramma for anlegga gje ei auke i ordinær nett-tariff kring 1,8 øre/kwh ekskl. MVA i SFE sitt nett. Vert heile investeringa definert som produksjonsrelatert nett vil inntektsramma for anlegga bety ei ekstra nettleige kring 3,2 øre/kwh for all produksjon i dette nettet om alle konsesjonssøkte kraftverk vert realiserte. Med dagens regelverk er det truleg at mykje av det omsøkte nettet vil få status som produksjonsrelatert nett. 33

39 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 6 INNVERKNAD PÅ MILJØ, NATURRESSURSER OG SAMFUNN I samsvar med konsekvensutgreiingsprogram fastsett av NVE 22. mars 2013 [3], skal dei omsøkte tiltaka sin innverknad for miljø, naturressursar og samfunn utgreiast. For dei ulike tema er konsekvensutgreiinga handter av ulike aktørar: Landskap og visualisering: Aurland Naturverkstad AS (AN) - Landskap Jøsok Prosjekt AS (JP) - Visualisering Kulturminne og kulturmiljø: AN Friluftsliv: AN Naturmangfald: Rådgivende Biologer AS (RB) Arealbruk: JP Nærings og samfunnsinteresser: AN Elektromagnetiske felt: JP Forureining: JP og RB (berre drikkevatn) MERK: Trasé og stasjonsalternativ D-1-1 og D-2-1 er inkluderte i alle konsekvensutgreiingar, men ikkje konsesjonssøkt. 6.1 Arealbruk Tiltaket ligg i Gloppen og Flora kommunar, og dei omsøkte leidningstraseane går gjennom område regulert til LNF-formål og kraftverksanlegg (stasjonsområda Sagefossen og Skogheim). [9, 10] Skildring av rettsbeltet og bandlagt areal Ved bygging av ny 132 kv leidning skaffar anleggskonsesjonær eit rettsbelte langs leidningstraseen. Innanfor rettsbeltet er det forbode å føre opp viktige bygningar og leidningseigaren har rett til å rydde skog. Generelt vil rettsbeltet for ein ny 132 kv leidning som omsøkt mellom Gjengedal og Storebru/Agledal ha eit rettsbelte med breidde 29 m, eller 14,5 m til kvar side frå senterleiar i leidningen. Sjå Figur 22 for prinsippskisse over byggeforbodsbelte og skogryddingsbelte. Figur 22 - Skisse over rettsbelte og skogryddingsbelte for ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru Ved val av traséalternativ D-2 og koplingsstasjon ved Vassbotn, vil det bli bygd dobbelkursmaster av stål mellom Vassbotn og eksisterande 132 kv leidning i Agledalen. Tokursmastene vil truleg bli bygd med avstand ytterfase-ytterfase 8 m, slik at rettsbeltet blir 1 meter smalare langs tokursleidningen Omfang bandlagt areal Det er gjort et overslag på arealet som blir bandlagt av den nye 132 kv leidningen. I overslaget leggast til grunn følgjande: 34

40 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Rettsbelte ny 132 kv leidning 29 m Rettsbelte 66 kv leidning som rivast 22 m Ny 132 kv blir bygd 20 m frå eksisterande 66 kv ved gjenbruk av trasé Val av dei SFE Netts prioriterte alternativ på dei ulike seksjonane. Tabell 7 Overslag bandlagt areal Totalt [daa] Skog [daa] Nytt bandlagt areal Frigjeve areal (riving av 66 kv) Netto endring bandlagt areal Jamføre overslaget medfører dei omsøkte leidningsanlegga ein auke i bandlagt areal på 586 dekar. I tillegg til dette arealet som bandleggast av ny 132 kv leidning, kjem ca. 7 dekar til nye stasjonar. Skogsarealet som er oppgitt i Tabell 7 inkluderer skogområde av ulik bonitet, og det er lite truleg at alt er drivverdig skog. Vidare kryssar ny 132 kv luftleidning i to korte strekk over dyrka mark, total lengde over dyrka mark er ca. 200 m. I dei aktuelle spenna vil leidningen ha ei høgde over terreng, eventuelt ein plassering, slik at normal drift av marka til jordbruk kan oppretthaldast utan store ulemper Konsekvensar for inngrepsfri natur Inngrepsfrie naturområde eller INON-område er definert som område som ligg minst 1 km frå tyngre tekniske inngrep. Ein kraftleidning på 132 kv spenningsnivå er eit tyngre teknisk inngrep, og ny 132 kv leidningar kan derfor føre til reduksjon inngrepsfrie naturområde. Figur 23 syner inngrepsfrie område som går tapt ved eit eller fleira alternativ for bygging av ny 132 kv kraftleidning Gjengedal Storebru. Arealtapa er utrekna og vist i tabell Tabell 8. Forklaring: Omsøkt traséalternativ. INON-areal som kan gå tapt Figur 23 INON-areal i området 35

41 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Tabell 8 Utrekna tap av INON-areal Tap INON [km²] Sek json: 1 2 A 0,1 0,6 B 1,6 1,7 C 0,2 0,5 D 0,1 1,1 Totalt vil ein få tap av INON-areal frå 2,0 til 3,9 km, avhengig av kva traséalternativ ein velgjer. Tiltaket vil ikkje medføre tap av INON-areal av høgare orden (meir enn 3 km frå tyngre tekniske inngrep.) Merk at ved val av trasé D-2 vil ein med riving av 66 kv leidning vinne att noko INON-areal vest på Endestadfjellet, denne tilveksten av INON-areal er ikkje rekna med i tabellen over Konsekvensar for verna områder Ein kontroll mot offentleg tilgjengelege databasar avdekkjer ikkje konfliktar mellom tiltaket og med verna områder. Men leidningen vil krysse område med viktige naturtypar, sjå kap. 6.3 og vedlagt fagrapport for naturmangfald. 36

42 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 6.2 Nærføring med hus og elektromagnetiske felt Nærføring med hus Eksisterande og planlagde bygningar innanfor 100 m av senterlina på leidningen er kartlagt. Tabell 9 viser nærføringar innanfor 100 me, og skil mellom ulike typar hus, hytter og gardstun. Tabell 9 Trasé: Bygningar < 100m: Skildring A-1 1 Hytte ved Mjelleim A-2 6 Gardstun Bakketun, 3 bygg. Eldre bruk (fritidsbustad?) ved skule Gjengedal, 2 bygg Hytte Austredalen B Hytte ved Heimset Hytte ved Skogheim B Bustadhus ved i to tun på Skogheim C-1 2 Stølstufter ved Hjortesetstøylen Det er berre ein bygning som ligg innanfor 50 m frå senterlina på leidningen. Ei hytte i Austredalen ligg om lag 21 m frå senterlina ved traséalternativ (A-2), sjå Figur 24. Leidningen har ved hytta stor høgde over bakken, det er kontrollert at horisontalavstand mellom ytste faseline og hytta er innanfor forskriftskrava. 21,5m Figur 24 Nærføring hytte i Austredalen Generelt er det få nærføringar, men kraftleidningen vil likevel være visuelt eksponert for busetjing relativt tett til leidningen ved Røyrvikvatnet ( B-2), på Skogheim (ved B-1-1) og ved Langedal(Storebru) (ved D-1-2). 37

43 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Magnetfelt frå kraftleidning og helse Kraftleidningar og andre straumførande installasjonar medfører lågfrekvente elektromagnetiske felt. Det er framleis usikkert om slike felt har innverknad på helsa. Konklusjonane frå to ekspertutval nedsett av Sosial- og Helsedepartementet i 1994 og 2000 konkluderer med at: -verken epidemiologiske eller eksperimentelle data gir grunnlag for å klassifisere lavfrekvente elektromagnetiske felt som kreftfremkallende. De er heller ikke funnet sikre vitenskapelige holdepunkter for at andre sykdommer, skader eller plager kan vere forårsaket av elektromagnetiske felt av art og styrke som man kan bli eksponert for i dagliglivet eller i de fleste yrker. Epidemiologiske undersøkelser taler for at leukemi forekommer oftere blant barn som bor nær kraftledninger enn hos andre barn, men de foreliggende data er ikke tilstrekkelige til å avgjøre en årsakssammenheng. Avgjørende spørsmål om eventuelle biologiske virkningsmekanismer, dosedefinisjoner og doseeffektrelasjoner er ubesvarte. I ein rapport frå ei arbeidsgruppe 1. juni 2005 som fekk i oppdrag å vurdere: Forvaltningsstrategien ved anlegg av nye høyspentledninger og ved anlegg av boligområder, skole og barnehager etc. i nærheten av høyspentledninger, samanfattar arbeidsgruppa følgjande konklusjon: Kunnskapssituasjonen i dag er mer avklart enn tidligere og omfattende forskning kan sammenfattes med at det er en mulig økt risiko for utvikling av leukemi hos barn der magnetfeltet i boligen er over 0,4 T, men den absolutte risikoen vurderes fortsatt som meget lav...arbeidsgruppen anbefaler ikke innføring av nye grenseverdier Ved bygging av nye boliger eller nye høyspentanlegg anbefales det å gjennomføre et utredningsprogram som grunnlag for å vurdere tiltak som kan redusere magnetfelt. Det anbefales 0,4 T som utredningsnivå for mulige tiltak og beregninger som viser merkostnader og andre ulemper Frå sommaren 2006 er offisiell forvaltningsstrategi i Noreg at det ved bygging av nye leidningar eller ved bygging av hus nær kraftleidningar skal det utgreiast mogelege tiltak og kostnader ved disse dersom gjennomsnittleg straumstyrke over året i leidningane gjev sterkare magnetfelt enn 0,4 mikrotesla i bygg tiltenkt varig tilhald av menneskjer Utrekning av magnetfeltstyrke Dersom ein legg til grunn den kjente energiproduksjonen ved kraftverk Skogheim og Sagefossen, og ein brukstid på 3000 timer for dei andre kraftverka i området, vil ein ny 132 kv leidning mellom Sagefossen og Storebru/Agledal i snitt overføre ca. 340 GWh kvart år. Dette tilsvarer ein gjennomsnittleg straumstyrke på ca. 170 A. På strekning mellom Gjengedal og Skogheim, og Skogheim og Sagefossen vil den gjennomsnittlege straumstyrken vere lågare. Styrke og fordeling av magnetfelt ved ein straum på 170 A er synt i Figur 25. µt Ny 132 kv leidning: Plant oppheng, høgde: 10 m faseavstand: 4,5 m Straum: 170 A. Magnetisk feltstyrke: Beregnet i høyde 2 m over bakken Maks. feltstyrke under leidning: 3,3 T Utgreiingsgrense 0,4 T: 25 m fra senterline ledning Styrke 50 meter frå senterline: < 0,05 T Figur 25 Magnetisk feltstyrke ved ny 132 kv leidning mellom Sagefossen og Storebru/Agledal. Det er gjort liknande magnetfeltberekningar for resten av leidningen: 38

44 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Strekning Straumstyrke [A] Utgreiingsgrense [m frå senterline] Gjengedal Skogheim/Åsane 88 A 17,5 m Skogheim/Åsane Sagefossen 150 A 23,5 m Sagefossen Storebru/Agledal 170 A 25 m Det er ingen hus eller bygg tenkt for varig opphald av menneske innanfor utgreiingsgrensa langs 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal. Merk at det ikkje er gjort magnetfeltberekning for aktuelle tokursmaster ved val av alt. D-2-2, men generelt gir tokursmaster mindre magnetfelt enn portalmastene som er undersøkt over, og på denne strekninga er det heller ingen bustadhus eller hytter innanfor relevant avstand for magnetfelt. 6.3 Naturmangfald Konsekvensar for tema naturmangfald er handsama i sjølvstendig fagrapport utarbeida av Rådgivende Biologer. I denne rapporten er det også gjort ei vurdering av For metode, detaljerte vurderingar, forslag til avbøtande tiltak, sjå fagrapport. Under er det presentert eit samandrag for tema naturmangfald i denne fagrapporten, samt ei vurdering av samla belasting på naturmangfaldet få alle vassdrags- og energitiltak i området. Samandrag frå fagrapport - naturmangfald: Dei største verdiane for naturtypar og vegetasjon langs planlagt 132 kv linje mellom Gjengedal og Storebru er knytte til fjell- og skogsområda på nordsida av Endestadnipa. Her er det registrert fleire store naturtypelokalitetar med A- og B-verdi og fleire raudlisteartar, der førekomstar av den sterkt truga nipdraugmose (EN) gjer området særleg verdifullt. Av dei aktuelle delstrekningane framstår difor linjeføringa mellom Sagefossen og Storebru som mest konfliktfull. For dei raudlista moseartane vil dei fire traséalternativa truleg i like stor grad medføre inngrep i leveområdet for desse artane. Traséalternativa D-2-1 og D-2-2 vil i større grad råke verdifulle naturtypar og viltområde, og vurderast difor som noko meir negative enn traséalternativ D-1-1 og D-1-2. På delstrekninga Gjengedal-Åsane/ Skogheim vurderast alternativ A-2 å ha noko større negativ verknad enn alternativ A-1 for naturtypar og vegetasjon. Traséalternativ A-2 råkar fleire naturtypar enn alternativ A-1. På delstrekninga Åsane/ Skogheim-Sagefossen er det lite som skil traséalternativ B-1 og B-2, og C-1 og C-2. For fugl og pattedyr er verdiane vurdert som middels store, og verknadene som middels negative, på samtlege delstrekningar. Det er ikkje registrert spesielle biologiske verdiar i områda for alternative trafoplasseringar, men ny kraftlinje i desse områda vil representere kollisjonsrisiko for fugl. Generelt gjeld difor at dei alternativa som gjev kortast leidningsnett, vil vere minst konfliktfylte. Biletet kompliserast av at det også skal førast leidningar frå framtidige kraftverk til trafostasjonane. Av dei ti ulike traséalternativa vil kombinasjonen av A-1, B-1, C-1 og D-1-1 gje minst negativ verknad for naturmangfald. 39

45 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal Tabell 10 Oppsummering av verknader og konsekvensar for naturmangfald for dei ulike traséalternativa mellom Gjengedal og Storebru [Frå fagrapport] Samandrag frå fagrapport Samla belasting på naturmangfald: Den samla belastinga for biologisk mangfald i nærområda til den planlagde kraftleidningen vurderast på bakgrunn av kjent kunnskap å vere middels stor. Tilstanden for enkelte naturtypar og artar kan bli redusert som følgje av tiltaket, men om den planlagde kraftleidningen blir avgjerande for deira bestandsutvikling, er svært usikkert. Korleis bestandar utviklar seg, avhenger av mange andre faktorar enn arealbeslag, kollisjonsrisiko, barriereeffektar osv. Forureining, klimaendringar, menneskeleg for-styrring, sjukdom og konkurranse kan vere like så avgjerande for bestandsutviklinga til ein art eller naturtype. 40

46 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 6.4 Kulturminne og kulturmiljø Konsekvensar for tema kulturminne og kulturmiljø er handsama i sjølvstendig fagrapport utarbeida av Aurland Naturverkstad. Under følgjer eit samandrag for tema kulturminne og kulturmiljø i denne fagrapporten Samandrag frå fagrapport: I dei fleste deltraseane vil ikkje kraftlinja og stasjonane verke inn på kulturminne eller kulturmiljø, korkje fysisk eller visuelt. Berre i deltrasé A og C vil linjealternativa verke inn på eitt eller fleire kulturmiljø. Samla konsekvens for alternativ A-1 er liten negativ konsekvens. Samla konsekvens for alternativ A-2 er ubetydeleg. Alternativ A-2 kjem såleis best ut i rangering av dei to alternativa innanfor deltrasé A. I alt. C-1 medfører tiltaket liten negativ konsekvens. Den samla konsekvensen av alternativet vert ubetydeleg (0), men alt. C-2 kjem likevel betre ut i rangering enn alt C-1. Dei andre traseane kjem ut likt i høve konsekvens og kan såleis ikkje rangerast med utgangspunkt i tema kulturminne og kulturmiljø. Tabell 11 - Oversikt over kulturmiljø og konsekvens, 132 kv linje Gjengedal Storebru [Frå fagrapport] Lokalitet A-1 A-2 B-1 B-2 C-1 C-2 D-1-1 D-1-2 D-2-1 K1 - - K K3 0 0 K K5 0 0 K6 0 0 K7 0 0 K8 0 0 K9 0 0 K K K K K14-0 K K Samla konsekvensvurdering Rangering D-2-2 Vidare seier fagrapporten følgjande om potensial for nye funn: Som eit utprega jordbruksområde vil det vere stort potensial for nye funn av kulturminne både på inn- og utmark (særskilt knytt til stølsområda). Resultat etter systematisk registreringsarbeid andre stader i Sogn og Fjordane fylke syner at slike område kan skjule støls- og gardsanlegg med tidlege dateringar. Ved dei store vatna er det potensial for å finne steinalderlokalitetar. Omfang undersøkingar etter kulturminnelova 9. Konsekvensutgreiinga for kulturminne og kulturmiljø baserer seg på registerte kulturminne og ei vurdering av potensiale for nye funn. I samsvar med undersøkingsplikta, 9 kulturminnelova [11], vil ansvarlege kulturminnemyndigheiter avklare behovet for ytterlegare undersøkingar. Desse undersøkingane skal gjerast i forkant av byggestart for dei omsøkte anlegga. 41

47 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 6.5 Landskap Konsekvensar for tema landskap er handsama i sjølvstendig fagrapport utarbeida av Aurland Naturverkstad. Under følgjer eit samandrag for tema landskap i denne fagrapporten. Samandrag frå fagrapport: Alle alternativa som er til utgreiing vil verke negativt inn på landskapet, generelt sett grunna endringar i landskapskarakteren og arealbeslag. Samla konsekvens for alternativ A-1 er stor/middels negativ konsekvens. Samla konsekvens for alternativ A-2 er middels negativ konsekvens. Alternativ A-2 kjem såleis best ut i rangering av dei to alternativa innanfor deltrasé A. Både alternativ B-1 og B-2 kjem ut med middels negativ konsekvens, og såleis lik rangering. Samla konsekvens for både alternativ C-1 og C-2 er stor negativ konsekvens. Dette fører til lik rangering av dei to alternativa. Samla konsekvens for alternativ D-1-1 er liten negativ konsekvens. D-1-2 kjem ut med liten negativ konsekvens, medan alt. D-2-1 og D-2-2 begge får middels negativ konsekvens, og lik rangering. D-1-1/D1-2 kjem best ut i rangering sett i høve til alt. D-2-1/D-2-2. Tabell 12 - Oversikt over landskap og konsekvens, 132 kv linje Gjengedal Storebru [Frå fagrapport] Landskapsområde: A-1 A-2 B-1 B-2 C-1 C-2 D-1-1 D-1-2 D-2-1 D Austredalen Røyrvikvatnet Langevatnet Storevatnet Storfjorden Endestadnipa Blåfjellet Blånipa Endestadvatnet Krokstadvatnet Lykkjebøvatnet 7 Storebru - Svarthumla Samla konsekvensvurdering ---/ Rangering

48 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 6.6 Nærings- og samfunnsinteresser Konsekvensar for tema landskap er handsama i sjølvstendig fagrapport utarbeida av Aurland Naturverkstad. Under følgjer eit samandrag for tema friluftsliv i denne fagrapporten. Samandrag frå fagrapport: Konsekvensgraden av tiltaket i høve det samla tema nærings- og samfunnsinteresser varierer mellom ubetydeleg og liten positiv konsekvens, der det positive utslaget kjem som følgje av potensial for nettutløysing for småkraft. Det er knytt negative konsekvensar for jord- og skogbruket som følgje av tiltaket i heile området som følgje av arealbeslag og oppstykking. Dette veier ikkje tyngre enn dei positive konsekvensane, slik at tiltaka samla sett kjem ut med ubetydeleg eller liten positiv konsekvens. Samla konsekvens for alternativ A-1 er ubetydeleg konsekvens. Samla konsekvens for alternativ A-2 er liten positiv konsekvens. Alternativ A-2 kjem såleis best ut i rangering av dei to alternativa innanfor deltrasé A. Samla konsekvens for alternativ B-1 er ubetydeleg konsekvens. Samla konsekvens for alternativ B-2 er liten positiv konsekvens. Alternativ B-2 kjem såleis best ut i rangering av dei to alternativa innanfor deltrasé B. Samla konsekvens for alternativ C-1 er ubetydeleg konsekvens. Samla konsekvens for alternativ C-2 er liten positiv konsekvens. Alternativ C-2 kjem såleis best ut i rangering av dei to alternativa innanfor deltrasé B. Alternativ D-1-1, D-1-2, D-2-1 og D-2-2 kjem alle ut med liten positiv konsekvens, og vert med dette rangert likt for tema nærings- og samfunnsinteresser. Tabell 13 - Oversikt nærings og samfunnsinteresser, 132 kv linje Gjengedal Storebru [Frå fagrapport] Deltema: A-1 A-2 B-1 B-2 C-1 C-2 D-1-1 D-1-2 D-2-1 Lokalt næringsliv Reiseliv Jordbruk og skogbruk -/-- - -/-- - -/ Samla konsekvensvurdering for nærings- og samfunnsinteresser D Rangering Friluftsliv Konsekvensar for tema landskap er handsama i sjølvstendig fagrapport utarbeida av Aurland Naturverkstad. Under følgjer eit samandrag for tema friluftsliv i denne fagrapporten. Samandrag frå fagrapport: Konsekvensgraden av tiltaket i høve tema friluftsliv varierer mellom ubetydeleg til liten negativ konsekvens. Samla konsekvens for alternativ A-1 er ubetydeleg konsekvens. Samla konsekvens for alternativ A-2 er liten negativ konsekvens. Alternativ A-1 kjem såleis best ut i rangering av dei to alternativa innanfor deltrasé A. Både alternativ B-1 og B-2 kjem ut med liten negativ konsekvens, og såleis lik rangering. Samla konsekvens for både alternativ C-1 og C-2 er liten negativ konsekvens. Dette fører til lik rangering av dei to alternativa. Samla konsekvens for alternativ D-1-1 er ubetydeleg konsekvens. D-1-2 kjem ut med ubetydeleg konsekvens, medan alt. D-2-1 får liten negativ konsekvens. D-1-1- og D-1-2 kjem likt ut i rangering og alt. D-2-1 og D-2-2 vert rangert som nr. 2. Tabell 14 - Oversikt konsekvensar friluftsliv, 132 kv linje Gjengedal Storebru [Frå fagrapport] Tema A-1 A-2 B-1 B-2 C-1 C-1 D-1-1 D-1-2 D-2 D2-2 Friluftsliv Rangering

49 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 6.8 Forureining Kreosot og drikkevatn Når ein setter opp ein ny kraftleidning med kreosotstolper, vil kreosotstolpene gi frå seg helseskadelige stoff til omgivnadane. Rundt mastepunkt vil ein kunne spore avrenning frå kreosot i stolpane i ein liten radius (typisk 1-3 m). Frigjeving av kreosot vil være størst når stolpane er nyimpregnerte, og minske med tida. Etter at stolpane har stått i lang tid (10 30 år) vil dei normalt gi svært låge utslipp av kreosot. Under bygging vil det være vesentlig å sjå til at stolpar vert mellomlagra på høvelege stader, der ein ikkje risikerer at avrenning frå stolpane kan spreie seg til drikkevasskjelder (anten nærliggande, eller gjennom transport gjennom grøfter/stikkrenner). For mindre lokale brunnar og vassverk utan filtrering kan arbeidet med ein ny kraftleidning føre til reduksjon i kvalitet og kapasitet på vasskjelda i ein avgrensa periode. Rådgivande Biologer har i vedlagt fagrapport gjort ei vurdering av tiltakets konsekvens for drikkevasskjelder i området. Samandrag ekstern konsekvensutgreiing for drikkevasskjelder: Det er ingen kommunale drikkevasskjelder innanfor influensområdet, men det er ein del brunnar som blir nytta både til drikkevatn for private hushaldningar og fritidsbustader, og i samband med jord-bruksdrift. Den planlagde kraftleidningen mellom Gjengedal og Storebru blir vurdert å ha ingen til liten negativ verknad for drikkevassinteresser. Det kan tenkjast at enkelte vassførekomstar kan bli råka i samband med anleggsarbeidet, men dette er kun i ein kort periode. På sikt vil kraftleidningen ikkje ha verknad for drikkevasskjelder Transformatorolje og lekkasje Krafttransformatorane som er tenkt nytta ved stasjonane i Gjengedal, Skogheim/Åsane og Sagefossen vil vere oljefylte. Ved uhell eller skade på transformatorane, risikerer ein lekkasje av denne oljen. For å unngå utslepp av olje til natur, etablerast i kvar transformatorcelle ein oljegrop som rommar eit volum på XX gongar transformatoroljen som finst i transformatoren Denne gropa skal fange opp all olja frå transformatoren ved havari. Vidare vil dreneringa på denne oljegropa utstyrast med oljeutskiljar, slik at ein kan drenere ut regnvatn frå gropa på ein trygg måte. Oljemengda i dei aktuelle transformatorane vil bli om lag som følgjer: Gjengedal: 132/13,8 kv transformator, 70 MVA: kg 22/13,8 kv transformator, 10 MVA: kg Skogheim: 132/22 kv transformator, 45 MVA: kg Sagefossen: 132/22 kv transformator, 12 MVA: kg Ved stasjonen i Skogheim kan det og bli aktuelt å etablere anna oljefylt utstyr, som Peterson spoler på 22 og 132 kv nivå. For slike komponentar vil det bli gjort tilsvarande tiltak mot oljeutslepp som for transformatorane Støyforureining frå kraftleidningar og transformatorstasjonar Transformatorar vil gi frå seg en lågfrekvent dur som vil vere plagsam for eventuelle naboar. Med dei aktuelle stasjonsplasseringane i dette prosjektet er det så stor avstand til hytter, bustadhus, friluftsareal (og elles friareal som er regulert til slike formål) at støy ikkje vurderast som problematisk. Støy frå kraftleidningar på 132 kv spenningsnivå og tverrsnitt FeAl 240, skal ikkje vere framtredande. Under særskilde vêrtilhøve, med fuktig luft og/eller frost på liner eller armatur, kan ein høyre ein knitrande lyd forårsaka av Korona-effekten. Men lyden ber ikkje langt, og skal normalt ikkje høyrast meir enn 25 meter frå leidningen 44

50 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 6.9 Luftfart og kommunikasjonssystem Leidningen ligger så lågt i terrenget til at den ikkje vil ha innverknad på drift av kommunikasjons- navigasjonseller radaranlegg. Ingen spenn skal ha så stor høgde over bakken/havoverflate at merking etter Forskrift om merking av luftfartshinder blir aktuelt. Den største høgda over bakken vært ved kryssing av Austredalen i trasálternativ A- 2, då leidningen held ei høgd over bakken mellom 50 og 55 m, over ei distanse på om lag 50 m Kommentar: Traséavvik frå utgreidde trasear Under arbeid med konsesjonssøknad er det blitt nokre små justeringar/endringar i traséalternativ. Nokon av desse er gjort i etterkant av at konsekvensutgreiingane for følgjande fagområde blei utført: Landskap Kulturminne og kulturmiljø Friluftsliv Naturmangfald Nærings og samfunnsinteresser Det er snakk om følgjande justeringar: 1. Trasealternativ B-1: Ved Heimset er opphavleg trasé omdøypt til B-1-1 og er flytta mellom m lenger sør, over ei distanse på om lag 1 km. 2. Det er lagt til eit nytt alternativ B-1-2 som ein variant av alternativ B-1 frå Heimset til Skogheim. 3. Traséalternativ C-1 er justert ved Solheim for å omgå dyrkamark. Justering frå m mot vest over ein strekning på om lag 2,5 km. Justert trasé og opphavleg utgreidd trasé er synt på dei vedlagte detaljkarta, vedlegg 2. Jøsok Prosjekt har gjort følgjande kontroller av dei justerte traseane: Kontroll mot viktige naturtypar og verna område registrert i Naturbase Kontroll mot viktige naturtypar registret i samband med konsekvensutgreiing av tiltaket (Fagrapport for naturmangfald) Kontroll mot registrerte kulturminne og kulturmiljø i kulturminnedatabasen Askeladden Det er ikkje avdekt konfliktar mellom dei nye/justerte traseane og registrerte kulturminne eller naturtypar. Vidare vil Jøsok Prosjekt vurdere konsekvensane justeringane har for andre fagområde på følgjande måte: Landskap: Ubetydeleg for B-1-1 og C-1, då justeringane alle er gjort innanfor same landskapsomåde. Positivt for B-1-2. Den nye varianten er ei vesentleg endring frå opphavleg løysing, men er gjort for at leidningen skal gå meir skjult i bakkant av ope terreng. Friluftsliv: Ingen. Næring: Positiv konsekvens for justering B-1-1 og C-1, då endringane mellom anne er gjort etter grunneigar ønskje (omsyn til dyrka mark og skog). Ny variant B-1-2 kan gi ein liten negativ konsekvens for skogsdrift, jamført med opphavleg løysing B-1. 45

51 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 7 TOTALVURDERING OG SØKER SIN PRIORITERING AV ALTERNATIVE LØYSINGAR 7.1 Konsekvensmatrise For å kunne gjere ein vurdering og prioritering av kva alternativa ein søker på, har SFE Nett AS samla forhold som er viktige for SFE Nett som konsesjonssøkar (teknikk, økonomi, systemløysing, drift) og konklusjonane frå dei uavhengige konsekvensutgreiingane for andre samfunnsinteresser i ei matrise, sjå Tabell 15. Matrisa gir ei grov oversikt over kvar/korleis konsekvensane slår ut for dei omsøkte alternativa. I matrisene er det nytta følgjande skala: ++++ Meget positiv +++ Stor positiv ++ Middels positiv + Liten positiv 0 Liten/ingen - Liten negativ - - Middels negativ Stor negativ Meget stor negativ Medan det i konsekvensutgreiingane for andre samfunnsinteresser er vurdert konsekvens opp mot 0- alternativet, er det for tema relevante for anleggseigar gjort ein vurdering av relative ulemper/føremoner jamført med dei andre aktuelle alternativa. Tabell 15 Jamføringsmatrise ulike alternativ 132 kv leidning Gjengedal Storebru. Seksjon A Seksjon B Seksjon C Seksjon D Tema: Systemløysing 0 0 0/+ 0/+ 0/ Investeringskostnader /+ 0/ Tap, vedlikehaldsutgifter Drift, beredskap 0/+ 0/- 0/+ 0/+ 0/ Magnetfelt Verna område Inngrepsfrie område (INON) - -/-- -/-- -/ /- 0/ Naturmangfald* Kulturminne og kulturmiljø* Landskap* ---/ Lokalt næringsliv* Reiseliv* Jordbruk / Skogbruk* -/-- - -/-- -/ Friluftsliv* For tema merka med stjerne er konsekvensar vurdert av uavhengig instans Merk at det i fagrapportane ikkje er gjort for ein separat vurdering for alternativ B-1-2. Sidan alternativet ligg tett opp til alternativ B-1-1, og det er avklart mot registrerte kulturminne, viktige naturtypar og verneområdet, er det lagt til grunn at alternativet har same konsekvensar for biologisk mangfald og samfunnsinteresser. 46

52 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 7.2 Søker sin prioritering av ulike løysingar SFE Nett AS sin prioritering er i hovudsak basert på vurderingane som er gjengjeve i jamføringsmatrisa over. Prioritering mellom dei alternativa på seksjonane er oppsummert under: Seksjon A: SFE Nett prioriterer alt. A-2 framfor A-1 på grunn av lågare konflikt med busetjing og hytteområde, landskap og kulturmiljø/minne. SFE Nett legg òg vekt på at alt. A-2 er basert på framlagde traséforslag frå lokale grunneigarar. Dei positive sidene ved A-2 veg opp for noko høgare investerings og driftskostnader, og negative konsekvensar for friluftsliv og større innhogg i INON-område. Seksjon B: SFE Nett prioriterer Alt B-1-2, framfor B-1-1, med B-2 som sisteval. B-1-2 er førsteval fordi stasjonsplassering ved Skogheim er vurdert som betre enn Åsane. Trasé B-1-1 vil medføre leidning mellom busetjing og vatnet ved gardane Skogheim og Heimseta. Med variant B-1-2, vil leidningen gå i bakkant av busetjing og trekkast litt tilbake i landskapsrommet. B-2 er vurdert som sisteval på grunn av ein meir ugunstig plassering av transformeringsstasjon, med meirkostnader for tomt. I tillegg kan ein plassering av stasjonen ved Åsane vere noko meir ugunstig for tilknyting til distribusjonsnettet. Elles vil trasé B-2 gi ein noko uheldig, visuelt eksponert leidningsføring langs Røyrvikvatnet, og det verkar som om befolkninga i området heller ønskjer B-1. Seksjon C: SFE Nett prioriterer C-1 framfor C-2. C-1 er kortare, beinare og noko rimelegare enn alt. C-2. Det er ikkje påvist at alt. C-2 har vesentlege føremoner jamført med C-1, og SFE har inntrykk av det lokalt er ønskje om alt. C-1. Seksjon D: SFE Nett prioriterer D-1-2 framfor D-2-2. Dette er på bakgrunn av at utgreiingane for landskap, friluftsliv og inngrepsfrie naturområde. Også fagrapport for naturmangfald prioriterer D-1 framfor D-2, sjølv om dette ikkje går så tydeleg fram frå konsekvensmatrisa. D-2-2 har høgare investeringskostnader pga. behovet for dobbelkursmaster i stål ned til Agledal, og vil medføre auke i overføringslengde mellom Moskog og Grov. SFE vurderer at dei positive sidene med alt. D-2-2, betre tilgang til stasjonen og noko lågare tap, ikkje veg opp for ulempene. Søker prioriterer dermed ei tottalløysing A-2, B-1-1, C-1, D-1-2. Prioritet alternativ Delstrekning: 1. Prioritet 2. Prioritet 3. Prioritet Seksjon A 2 1 Seksjon B Seksjon C 1 2 Seksjon D

53 Konsesjonssøknad: Ny 132 kv leidning Gjengedal Storebru/Agledal 8 TRANSPORT, BYGGETEKNIKK, OPPRYDDING 8.1 Transport Det vil bli utarbeidet en transportplan både for bygging av ny kraftleidning og for uttaking av tømmer frå traseen. Transport vil i stor grad bli basert på bruk av helikopter, men det vil bli nytta kjøretøy der det er muleg. I samband med bygging vil det bli laga til riggplassar for mellomlagring av stolper, liner og anna utstyr. Riggplassar er ikkje fastsett, men to aktuelle riggplassar er synt i Figur 26. Truleg vil det bli etablert tre til fire riggplassar langs kraftleidningen. alt.2 alt.1 Figur 26 - a) Aktuell riggplass ved Skogheim b) Aktuell riggplass nord for Sagefossen For å komme fram med personell, maskiner og lettare materiell/utstyr vil eksisterande skogsvegar og private vegar bli nytta. Det er truleg nødvendig å utbetre og/eller forlengje nokon eksisterande skogsvegar / veganlegg. Trommelplassar vil bli etablert på fleire stader, tettast muleg inn til eksisterande veganlegg. Det vil være særleg aktuelt å utbetre vegar fram til dess trommelplassane. Nødvendige utbetringar av veg, opparbeiding av riggplassar og trommelplassar skal skildrast detaljert i MTA-plan i etterkant av konsesjonsvedtaket, og alle tiltak skal avklarast mot kommune og grunneigar. Merk at det ikkje er nødvendig med ny veg mellom Rønnekleiv og Røyrvik. I anleggsperioden vil det bli behov for bruk av følgjande maskiner: Helikopter for transport av nødvendig utstyr opp på fjellet. Gravemaskin for reising av stolper/linjer. Ulike terrenggåande kjøretøy for transport av materiell. Snøscooter. Noko materiell kan eventuelt transporterast ut om vinteren på snødekt mark. I driftsperioden vil kontroll/synfaring av kraftleidningen vil bli gjort fots eller med helikopter. Helikopter vil særleg bli nytta på stader som er vanskelig å komme til. Noko kontroll/synfaring kan også gjerast vintertid på snødekt mark. Dersom ein finn det nødvendig med vedlikehald vil det, avhengig av omfang, nytta følgjande maskiner: Helikopter for transport av materiell. Ulike terrenggåande kjøretøy for transport av materiell. Snøscooter for inspeksjon og transport vinterstid. Ved skifte av stolper: manuelt arbeid og/eller med gravemaskin. Helikopter kan vere muleg. 8.2 Miljøplan og avbøtande tiltak Ved detaljprosjektering og som grunnlag for anleggsarbeid vil det bli utarbeida ein HMS-plan i samsvar med arbeidsmiljøloven og arbeidstilsynets retningslinjer. I tilegg vil det bli utarbeidet en egen miljøplan for anlegget og arbeidet. Denne miljøplanen inkluderar tiltak mot bl.a. støy og forureining byggjetida, avfallshandtering og rehabilitering av terrengskadar, og prosjekteigne tiltak for å redusere skade på eventuelle kulturminne og naturtypar / artar. I områder der det forventes betydelige terrengskadar kan typisk følgjande gjerast for å redusere skadeomfanget: I større grad nytte helikopter til transport. Bruk av beltegåande maskiner. Avgrensa køyring i verdifulle område og meir manuelt arbeid. Transport av materiell på snødekt mark. (i avgrensa omfang) 48